docPrawidłowości życia społecznego. Normy społeczne. – oprac
download 
Reklamacja Transkrypt
Prawidłowości życia społecznego. Normy społeczne. – oprac
Prawidłowości życia społecznego. Normy społeczne. – oprac. Tomasz A. Winiarczyk Prawidłowości życia społecznego. Normy społeczne • • • • • • • • • • • kontrola społeczna wartości społeczne normy społeczne oceny w społeczeństwie konformizm, oportunizm i nonkonformizm wpływ społeczny Kontrola społeczna mechanizmy, jakimi dysponuje zbiorowość, służące do wymuszania zachowań zgodnych z wymogami społecznymi system wszelkich środków, które służą podporządkowaniu członków danej grupy wobec wartości, norm i wzorów postępowania w tejże grupie elementy kontroli społecznej instytucjonalizacja: utrwalanie wzorów działań i reguł zachowań ludzkich socjalizacja sankcje: kary i nagrody p r a w i d ł o w o ś c i ż y c ia s p o łe c z n e g o w a r to ś c i n o rm y z e w z g lę d u n a z e w z g lę d u n a tre ś ć n o rm y c h a rak te r no rm y oc e ny typ a p r o b a ta ła d ś w ia d o m o ś ć h a r m o n ia ró w n ow a ga n e g a c ja na k az f o rm a ln e z w yc z a j za k az n i e f o rm a l n e obyczaj n i e s ta b i l n a ró w n ow a ga b rak ró w n o w a gi m o ra ln o ś ć p ryw a tna g ru p o w a s p o łe c z n a re lig ijn e p ra w ne • • • • • • • Norma społeczna wypowiedź wskazująca komuś określone zachowanie się w społeczeństwie pochodzenie norm ewolucyjne przystosowanie Wartość – coś, co w sensie absolutnym lub na interes i wymogi danej grupy (korzyści) gruncie danego zespołu poglądów jest cenne wsparcie na wartościach panujących w społeczności i godne pożądania i co stanowi (winno stanowić) dominująca filozofia i światopogląd przedmiot szczególnej troski oraz cel ludzkich dążeń, a także kryterium postępowania człowieka utrwalony obyczaj – tradycja moda • • • • • • • • • • • elementy normy wskazanie adresata, okoliczności stosowania normy oraz opis pożądanego zachowania się (tzw. norma sankcjonowana) sankcja czyli dolegliwość, jak spotka nas za niewłaściwe zachowanie się (tzw. norma sankcjonująca) – nie zawsze występuje klasyfikacje norm społecznych nieformalne – niespisane, obowiązujące na mocy obyczaju formalne – spisane, spisane szczegółowo w rozlicznych kodeksach, regulaminach itp. klasyfikacje norm społecznych o sankcji rozproszonej – czyli gdy grupa stosuje spontaniczne i nieformalne metody nacisku i karania o sankcji sformalizowanej – czyli gdy kary wymierzane w szczegółowo przepisanym trybie klasyfikacje norm społecznych moralne MORALNOŚĆ – zbiór zasad (norm), które określają co jest dobre (prawidłowe, nieszkodliwe), a co złe religijne (nieprawidłowe, szkodliwe) RELIGIA – system wierzeń i praktyk, określający relację między różnie pojmowaną sferą sacrum (świętością) i obyczajowe sferą boską a określonym społeczeństwem, grupą lub jednostką PRAWO stanowi zespół norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez państwo, których realizacja jest organizacyjne zabezpieczona możliwością użycia przymusu prawne ZWYCZAJ to ustalony w zbiorowości sposób zachowania się MODA odznacza się mniejszą trwałością OBYCZAJ odróżnia się istnieniem sankcji ze strony społeczeństwa system normatywny religia moralność obyczajowość organizacja prawo sankcje potępienie wyrzuty sumienia ostracyzm, wykluczenie kary porządkowe, wykluczenie sankcje przymusu państwowego stosunek do wartości i norm społecznych • • oceny od aprobaty do dezaprobaty każda postawa jest wyrazem stosunku do norm społecznych POSTAWA SPOŁECZNA – wynikająca z osobistych przekonań wyuczona skłonność do reagowania w społecznie określony sposób, szczególnie przez podejmowanie określonych działań w odpowiedzi na oczekiwania społeczne; inaczej: względnie stały stan gotowości do wejścia w stosunek emocjonalny względem danego podmiotu społecznego czy zjawiska o charakterze społecznym Konformizm • zachowanie lub postawa polegająca na przyjęciu i podporządkowaniu się wartościom, zasadom, poglądom i normom postępowania obowiązującym w danej grupie społecznej rodzaje konformizmu NORMATYWNY • podporządkowanie się zdaniu grupy w obawie, że gdy wyrazi się własne prawdziwe i odmienne zdanie, to grupa przestanie nas akceptować INFORMACYJNY • w sytuacji braku odpowiedniej ilości obiektywnych informacji, człowiek obserwuje zachowania innych ludzi i traktuje je jako wskazówki co do tego, w jaki sposób sam powinien zachowywać się, myśleć, postępować, co prowadzi do ujednolicenia zachowań w grupie zachowania konformistyczne • Wpływa na nie: – ukształtowana w toku socjalizacji osobowość jednostki, – typ relacji społecznych, w których jednostka uczestniczy, – struktura grupy, – istniejący w grupie system aksjonormatywny – rodzaj zadania które realizuje jednostka w grupie, – sposób sankcjonowania działań. doświadczenie Ascha • Jeden z najsłynniejszych eksperymentów psychologicznych, przeprowadzony przez Solomona Ascha w 1955 r. i dotyczący konformizmu normatywnego. • Psychologów (włącznie z samym Aschem) zaskoczyły tak duże procenty osób podporządkowujących się zdaniu grupy, przy nieobecności wyraźnego nacisku grupowego. zachowania konformistyczne (1) • ULEGANIE – pojawia się wtedy, gdy grupa nacisku jest fizycznie obecna – gdy grupa znika, jednostka wraca do swoich uprzednich przekonań czy zachowań – motywem takiego zachowania jest zwykle lęk przed odrzuceniem przez grupę lub lęk przed karą zachowania konformistyczne (2) • IDENTYFIKACJA – zachodzi, gdy jednostka pragnie upodobnić się do jakiejś grupy lub jakiejś osoby (jednostka identyfikuje się z tą grupą) – dopasowanie do grupy pojawia się nawet przy fizycznej nieobecności grupy zachowania konformistyczne (3) • INTERNALIZACJA (INTROJEKCJA) – polega na uznaniu pewnych norm i wartości za własne – jeśli grupa zniknie lub zmieni swoje zapatrywania, jednostka dalej zachowuje się zgodnie ze zinternalizowaną normą • oportunizm postawa moralna człowieka kierującego się w swym postępowaniu nie powszechnie przyjętymi zasadami, lecz tym, co w danej sytuacji jest dla niego korzystne • nonkonformizm postawa sprzeciwu wobec bezkrytycznego ulegania normom panującym w danej grupie społecznej, niezgadzanie się z panującymi zwyczajami, poglądami, zasadami, z powszechną opinią itp. Ład i konflikt społeczny. Etyka życia społecznego • • • • • • • elementy ładu społecznego radzenie sobie z konfliktem pojęcie etyki i moralności pojęcie sprawiedliwości dewiacja społeczna zmiana społeczna anomia • • • • • • • • • • • • Ład społeczny porządek wynikający z organizacji życia społecznego, oparty na pewnych zasadach, normach i wartościach elementy ładu społecznego akceptowana hierarchia wartości poprawne więzi społeczne umiejętność osiągania konsensusu współpraca, podział zadań organizacja aktywności społecznej (głównie samorządności lokalnej) racjonalizacja gospodarowania posiadanymi zasobami (energia, surowce, ochrona środowiska) rozstrzyganie konfliktów społecznych negocjacje – wzajemne dochodzenie do porozumienia mediacje – osiąganie porozumienia przy pomocy osoby z zewnątrz arbitraż – sąd polubowny sądownictwo głosowanie i wybory Etyka życia społecznego • etyka 1) pot. ogół ocen i norm moralnych przyjętych w danej epoce i zbiorowości społecznej; moralność; 2) nauka o moralności zajmująca się opisem, analizą i wyjaśnieniem rzeczywiście istniejącej moralności i ustaleniem dyrektyw moralnego postępowania • właściwość czyjegoś postępowania, która polega na tym, że wszystkie osoby należące do tej samej kategorii są traktowani i oceniani w jednakowy sposób (za encyklopedią WIEM) osoba pragnąca działać sprawiedliwie przykłada do siebie i innych ludzi zawsze tę samą miarę moralną i stara się w relacjach z nimi postępować zawsze zgodnie z wyznawanymi przez siebie zasadami moralnymi sprawiedliwość dewiacje społeczne • • odchylenie od reguł działania społecznego postępowanie niezgodne z normami, a także z wartościami przyjętymi w społeczeństwie lub w grupie społecznej dewiacja a społeczeństwo PUNITYWNOŚĆ • rozpowszechnione w społeczeństwie żądanie wysokich kar i zerowej tolerancji w stosunku do dewiantów i przestępców PERMISYWNOŚĆ SPOŁECZNA • atmosfera przyzwolenia na czyny dewiacyjne czy nawet przestępcze wywierająca presję na agendy kontroli społecznej w kierunku powstrzymywania się od wymierzenia sankcji lub wymierzenia sankcji niewspółmiernie łagodnych anomia • sytuacja, w której społeczeństwo nie może wytworzyć spójnego systemu norm i wartości, który stanowiłby dla jednostek jasne wytyczne działań (Durkheim) • sytuacja, w której jednostki społeczne nie mają możliwości zrealizowania społecznie narzucanych celów bądź uzyskania społecznie uznawanych wartości za pomocą społecznie akceptowanych środków czyli zgodnie z przyjmowanymi w społeczeństwie normami (Merton) Zmiana społeczna • różnica pomiędzy stanem systemu społecznego w pewnej chwili a jego stanem po upływie określonego czasu – zachodzi ona wtedy, gdy w pewnym systemie, organizacji lub grupie społecznej powstają nowe elementy lub zanikają elementy dotychczas występujące. – przyczyną zmiany społecznej jest często konflikt społeczny zmiana społeczna • jest skutkiem działań człowieka, odpowiedzią na zmieniające się warunki • może oznaczać powrót do dawnych norm i zwyczajów albo wykształcanie się nowych stosunek do zmiany ZACHOWAWCZOŚĆ • kultywowanie dotychczasowych rozwiązań POSTĘPOWOŚĆ • dążenie do rozwoju i wprowadzania zmian Tradycja • Przekazywanie z pokolenia w pokolenie – obyczajów, – wierzeń, – zasad, – przekonań, – sposobów myślenia, odczuwania albo postępowania, – wydarzeń z przeszłości traktowanych jako historyczne (chociaż niesprawdzalnych), – umiejętności artystycznych albo rzemieślniczych etc.; przekazany przez przodków obyczaj, zasada, wierzenie etc. (Władysław Kopaliński) Modernizacja • proces zmian prowadzących do powstania nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego. – należy do nich m.in. upowszechnienie umiejętności czytania i pisania, rozwój oświaty, miast, dróg, wodociągów i kanalizacji, systemów komunikacji, opieki medycznej a także zmiany w sposobie patrzenia na świat i systemach wartości oraz kształtowanie się osobowości człowieka nowoczesnego typy społeczeństw TRADYCYJNE PRZEMYSŁOWE typ gospodarki dominuje rolnictwo, brak podziału pracy dominuje przemysł, podział pracy typ wymiany naturalna pieniężna (rynek) formy komunikacji społecznej ustna pisemna miejsce zamieszkiwania większości wieś miasto stosunek do zmian zachowawczość akceptacja zmian relacja jednostka-zbiorowość zespolenie autonomia jednostki
