Gdyński Dialog z Seniorami – najważniejsze fakty

Gdyński Dialog z Seniorami – najważniejsze fakty
Gdyński Dialog z Seniorami to przedsięwzięcie badawcze przeprowadzone po raz pierwszy z
inicjatywy władz samorządowych Gdyni oraz Pracowni Badań i Innowacji Społecznych
„Stocznia”.
Chcieliśmy w ten sposób pogłębić wiedzę na temat sposobu życia i potrzeb mieszkańców
Gdyni powyżej 55 roku życia, postrzegania przez nich przestrzeni publicznej a także ich
opinii dotyczących jakości usług publicznych świadczonych przez miasto. Uczestnicy badania
pytani byli zarówno o kwestie dotyczące całego miasta, dzielnic, w których mieszkają, jak i
najbliższej im okolicy, w której na co dzień funkcjonują.
Istota panelu obywatelskiego polega na jego powtarzalności oraz na utrzymywaniu
kontaktu z uczestnikami. Panel obywatelski sam w sobie nie służy do podejmowania
wiążących decyzji, ale może stanowić bardzo ważną pomoc dla władz samorządowych,
które takie decyzje podejmują. Dostarcza szczegółowej wiedzy o potrzebach i preferencjach
konkretnych grup mieszkańców - w tym przypadku starszych mieszkańców Gdyni.
Gdyński Dialog z Seniorami przeprowadzony był w szerokim partnerstwie z instytucjami
miejskimi (Pomorski Park Naukowo–Technologiczny Gdynia, Miejski Ośrodek Pomocy
Społecznej, Gdyńska Rada ds. Seniorów, Centrum Aktywności Seniora) i gdyńskimi
organizacjami pozarządowymi (Polskie Towarzystwo Laryngektomowanych, Polski Związek
Niewidomych, Gdyńskie Stowarzyszenie Osób Niesłyszących i ich Rodzin EFFETA, Polskie
Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego, Fundacja Wsparcia Osób z Zaburzeniami
Komunikacji „Między Słowami”).
W badaniu uczestniczyło łącznie 456 mieszkańców Gdyni. Każdy z nich wypełnił przy
pomocy ankietera kwestionariusz składający się z 30 pytań.
Niniejsze opracowanie stanowi skrót raportu podsumowującego „Gdyński Dialog z
Seniorami”.
W
pełnym
raporcie
(dostępnym
na
stronie
www.innowacjespołeczne.gdynia.pl/panelobywatelski oraz w wersji drukowanej - do
czytania na miejscu w Laboratorium Innowacji Społecznych PPNT Gdynia, Centrum
Aktywności Seniora w Gdyni, gdyńskich Klubach Seniora, bibliotekach) znajdują się
szczegółowe informacje na temat metodologii przeprowadzonego badania, omówienie
wyników oraz wstępne rekomendacje z nimi związane.
Najważniejsze wyniki pierwszej edycji
Najważniejszym efektem przeprowadzonego badania jest zgromadzona wiedza na temat
starszych mieszkańców Gdyni – warunków, w których żyją, stanu zdrowia, sposobu
spędzania przez nich czasu i potrzeb, które sygnalizują. Szczególne istotna jest wiedza na
temat ocen wyrażanych przez uczestników badania dotyczących różnego rodzaju usług i
infrastruktury miejskiej, z których korzystają lub z różnych powodów korzystać nie mogą. Co
ważne, informacje zgromadzone w ramach badania pozwalają zobaczyć różnice pomiędzy
mieszkańcami różnych dzielnic Gdyni.
OBRAZ GDYŃSKIEGO SENIORA
Zakorzenienie w Gdyni

większość seniorów mieszka w Gdyni od dawna – średnio uczestnik badania spędził w
Gdyni 49 lat;

w badanej grupie 6% zamieszkiwało Gdynię jeszcze przed wojną i w pewnym sensie
można uznać ich za „rówieśników” Gdyni.
Aktywność zawodowa

w grupie 55-65 lat jedynie 1/3 badanych jest wciąż aktywna zawodowo;

w grupie 60+, co oczywiste, przeważają emeryci i renciści, to samo odnosi się do
grupy 70+.
Sytuacja materialna

51,9% seniorów określa swoją sytuację jako średnią („wystarcza mi na co dzień, ale
muszę oszczędzać”);

drugą grupą, co do częstości występowania w populacji seniorów, są osoby
określające swoją sytuację jako skromną („muszę na co dzień bardzo oszczędnie
gospodarować”).
Sytuacja mieszkaniowa

większość starszych mieszkańców zamieszkuje w budynkach wielomieszkaniowych
(bloki).
Sytuacja zdrowotna

ograniczenia wynikające ze stanu zdrowia dotyczą prawie połowy badanych seniorów;

widoczny jest silny związek pomiędzy złą subiektywną oceną stanu zdrowia i
niekorzystną sytuacją materialną (może to być spowodowane mniejszymi szansami na
wykonywanie pracy ze względu na zły stan zdrowia, lub wzrostem wydatków na
leczenie).
Korzystanie z pomocy innych

stosunkowo niewielu seniorów korzysta ze wsparcia innych (aż 71% badanych nie
musi lub nie może korzystać z pomocy zewnętrznej);

w sprawowanie opieki zaangażowani są członkowie rodziny – to oni tworzą
zasadniczą sieć wsparcia dla seniorów.
Ograniczenia życia codziennego

największe ograniczenia w życiu codziennym seniora powodują problemy z
poruszaniem się i co za tym idzie obawy przed urazem, czy wręcz niesamodzielność
(stąd duża potrzeba dostosowywania przestrzeni miejskiej);

jednak w badanej grupie znaczna większość (79,1% badanych) wychodzi z
mieszkania codziennie.
Spędzanie czasu i aktywność

najczęstszym sposobem spędzania czasu przez seniora jest oglądanie telewizji i
słuchanie radia (90,2%);

na drugim miejscu są prasa i książki (56% robi to codziennie);

seniorzy często spotykają się ze znajomymi spoza rodziny (kilka razy w tygodniu lub
kilka razy w miesiącu);

ponad 40% respondentów twierdzi, że w miarę regularnie uprawia ćwiczenia fizyczne,
ale jednocześnie tyle samo twierdzi, że prawie nigdy nie uprawia ćwiczeń fizycznych).
Komputer i Internet

wśród seniorów w wieku 55-65 lat 41,9% korzysta z komputera i Internetu codziennie;

w grupie 66-80 l. codziennie korzystających jest 18,6 % i aż 73% nigdy tego nie robi.
Wydarzenia kulturalne

udział w wydarzeniach kulturalnych (kino, teatr, koncerty, zwiedzanie wystaw,
muzeów) najwyższy jest w grupie seniorów w wieku 55-65 lat i jest on zależny od
sytuacji materialnej i wykształcenia;

w grupie 81+ ponad 70% nigdy nie uczestniczy w tego typu wydarzeniach.
OCENA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ MIASTA
Miejsca spędzania czasu przez seniorów poza domem to przede wszystkim różne rodzaje
przestrzeni publicznej (takie jak Bulwar Nadmorski, parki, skwery, tereny zielone przy
osiedlach). Przekłada się to bezpośrednio na ocenę jej poszczególnych elementów, z których
seniorzy najczęściej korzystają:

gdyńscy seniorzy najlepiej oceniają sposób organizacji transportu miejskiego ponad 80% seniorów jest z tej kwestii zdecydowanie zadowolona lub raczej
zadowolona, niewielkie są różnice w zależności od dzielnicy zamieszkania;

pozytywną ocenę ma jakość oświetlenia ulic - tu również prawie 80% badanych jest
zdecydowanie lub raczej zadowolonych;

ocena dostępności terenów rekreacyjnych różni się w zależności od dzielnicy - w
Śródmieściu i okolicach prawie 70% seniorów jest zdecydowanie lub raczej
zadowolonych, w pozostałych dzielnicach zadowolenie jest nieco niższe;

seniorzy wskazali niedostateczną ilość publicznych koszy na śmieci - 42% nie jest
zadowolona z aktualnego stanu rzeczy; źle oceniana jest liczba dostępnych ławek na
ulicach i placach - źle ocenia ten aspekt prawie 60% seniorów; największym
wyzwaniem dla miasta jest kwestia związana z dostępnością publicznych toalet niezadowolonych jest prawie 75% badanych.
W odpowiedzi na wskazane elementy dotyczące oceny przestrzeni publicznej w mieście,
systematycznie realizowane są przedsięwzięcia ułatwiające codzienne poruszanie się:
Na przełomie roku 2014/2015 miasto zakupiło 30 nowych autobusów, wszystkie
dostosowane są do potrzeb osób starszych i z niepełnosprawnościami, wyposażone są w
nowoczesną klimatyzację oraz monitoring aby zapewnić maksymalne bezpieczeństwo
podróżującym. Dodatkowo przebudowanych zostało 20 zatok przystankowych, aby
przestrzeń pomiędzy autobusem a krawężnikiem została właściwie zlikwidowana.
Systematycznie dostosowywane są kolejne perony przystankowe.
W przestrzeni publicznej miasta, wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych, na terenach
rekreacyjnych zarządzanych przez miasto rozmieszczone są 1863 ławki. W samym 2014 roku
miasto zakupiło dodatkowo 82 nowe ławki, zostały one usytuowane w miejscach, które
wskazują mieszkańcy i Rady Dzielnic, jako te najistotniejsze z punktu widzenia ich potrzeb i
codziennego korzystania. W 2015 roku w budżecie miasta zaplanowano kwotę 61 600, która
pozwoli na zakup ok. 62 nowych ławek.
Pod nadzorem miasta jest również rozmieszczenie koszy na śmieci w miejscach publicznych,
przy głównych ciągach komunikacyjnych, na terenach zielonych. W 2014 roku zakupione
zostały 35 nowych koszy, które uzupełniły ogólną liczbę 2347 sztuk. Dodatkowo, wszystkie
przystanki autobusowe i trolejbusowe wyposażone są w pojemniki na śmieci, a ich
utrzymanie i opróżnianie należy do obowiązków firm wykonujących dla miasta usługi
sprzątania.
OFERTA MIASTA KIEROWANA DO OSÓB STARSZYCH
W ramach Gdyńskiego Dialogu z Seniorami uczestnicy badania zostali poproszeni o ocenę
istotności kilku planowanych przez miasto działań skierowanych do seniorów.

najwięcej osób jako bardzo ważne wskazało stworzenie (rozszerzenie) systemu
powiadamiania o nagłej potrzebie pomocy (tzw. guzik życia) - taką ocenę wyraziło
75% badanych;

wysoko oceniony został pomysł związany z dostosowaniem przestrzeni publicznej
do potrzeb starszych mieszkańców (usuwanie barier architektonicznych) – 58%
uważa tę kwestię za bardzo ważną;

na równym poziomie ważności znalazły się też pomysły dotyczące ułatwień w
transporcie (tańsze bilety komunikacji dla seniorów), zniżki na wydarzenia
kulturalne, bezpieczeństwo w mieście poprzez częstsze patrole straży miejskiej –
ok. 50% seniorów uważa te tematy za bardzo ważne;
Powyższe kwestie stanowią bardzo ważny element w projektowaniu usług skierowanych do
osób starszych i miasto systematycznie rozwija poszczególne elementy, a wśród nich:
System teleopieki – najnowsza usługa Gdyni, pozwalająca na szybkie i skuteczne wezwanie
pomocy w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia. Ten system to osobisty nadajnik,
noszony na przegubie ręki lub jako wisiorek na szyi, umożliwiający kontakt z operatorem
Centrum Operacyjno-Alarmowego. Podstawowe znaczenie ma „czerwony guzik” –
alarmowy, ale gdyńską innowacją jest dodatkowa funkcja prospołeczna, którą pełni „zielony
guzik”, niezwykle ważny dla osób samotnych, potrzebujących rozmowy, czy uzyskania
niezbędnych informacji.
Interaktywna mapa „Naprawmy to” – narzędzie do nanoszenia informacji na temat utrudnień
występujących w przestrzeni miejskiej (np. zbyt wysoki krawężnik, niebezpieczne przejście, itp.),
które stają się podstawą dla służb miejskich na dokonanie konkretnych zmian i udogodnień.
Promocja ciekawych i dostępnych dla kieszeni seniorów wydarzeń organizowanych w
mieście na stronie www.seniorplus.gdynia.pl oraz w „Ratuszu”.
Źródła informacji o ofercie miasta

czasopismo „Ratusz”, wydawane przez gdyński Urząd Miasta jest nośnikiem
informacji najbardziej rozpoznawalnym i najważniejszym dla starszych mieszkańców43% respondentów wymieniło jako pierwsze źródło informacji;

w dalszej kolejności seniorzy wymieniają telewizję (30% seniorów) i Internet (10%
seniorów).
W 2015 roku, z uwagi na dużą popularność, Prezydent podjął decyzję o zwiększeniu nakładu
bezpłatnego czasopisma „Ratusz” do 28 000 egzemplarzy.
Oferta miasta dla osób starszych

wiele działań na rzecz seniorów wspieranych jest przez Miasto Gdynia - Gdyński
Uniwersytet Trzeciego Wieku, Centrum Aktywności Seniora, biblioteki, usługi
opiekuńcze - jest rozpoznawanych przez respondentów (ponad połowa badanych
słyszała o tych działaniach) i ocenianych zdecydowanie pozytywnie,

jednak częstość korzystania z oferty jest w większości ograniczona (regularnie z oferty
aktywizacyjnej CAS, GUTW i zajęć sportowych korzysta około 4-5% seniorów, z
oferty bibliotek regularnie korzysta 15,5%).
Władze miasta systematycznie rozbudowują ofertę edukacyjną i sportową we współpracy
gdyńskimi organizacjami pozarządowymi, klubami seniora, radami dzielnic. W 2014 roku,
aby ułatwić dostęp do zapisów na zajęcia Gdyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku i
Centrum Aktywności Seniora, uruchomiony został system internetowej rejestracji, z
którego skorzystało ponad 300 seniorów.
Co dalej?
Dlaczego chcemy kontynuować Gdyński Dialog z Seniorami?
Jak już wspominaliśmy na początku, istota panelu obywatelskiego polega na jego
powtarzalności. Dlatego też naszym zamiarem jest to, żeby Gdyński Dialog z Seniorami stał
się stałym narzędziem służącym planowaniu i recenzowaniu działań kierowanych do
starszych mieszkańców miasta.
Postaramy się, aby kolejna edycja Gdyńskiego Dialogu z Seniorami ruszyła na przełomie
2015/2016 r. Jesteśmy pewni, że znaczna część osób uczestniczących w pierwszym badaniu
zgodzi się wziąć udział także w kolejnej edycji.