„LEGENDARNE POCZĄTKI ZAWADZKIEGO”

„LEGENDARNE
POCZĄTKI
ZAWADZKIEGO”
Dawid Ksciuk
Zespół Szkolno – Gimnazjalny
w Żędowicach
To boło we Roku Pańskim 1725. Przez te fajne lasy i łogromne bory, ftore wtedy należały do
hrabiego Norberta von Colonny, pana na zamczysku we Strzelcach, wandruje niejaki Jaś Skornia.
Ponoć wandrowoł łon z Czech kajś tam na połnoc i zatrzimoł sie nad Malapanom. A boła to już
jesiyń, toż pedzioł: "Tu sie przezimuja!". Bo to w Mala Panie widzioł kans ryb, a w lesie kans
zwierzyny...
Jak tak łazioł po lesie, widzioł w łogromniastych dambach dzike pszczoły i pomyśloł se: "Tam na
pewno som barcie miodu!". Poczuł sie wtedy bezpiecznie i tak już łostoł na tym miejscu.
Pobudowoł sie fajny szałas i nanios se drzewa do połlynio na zima. A że Jaś w swoich stronach boł
pszczelorzym, wiedzioł, jak tyn miod łod tych pszczoł pobrać. Boł tyż ciekawy, czy w łokolicy niy
ma jakichś ludzi, toż zawandrowoł do Żandowic, a potem dali do Kelczy. Żandowice i Kelcza boły
to downi grodziska rycerske, a tera już doś sroge osady. Z tamtych stron przynios se potym kobiyta
- jako swoja prziszło żona.
Jak łod hrabiego beamtry go w tym lesie znołdli, musioł stawić sie przed Colonnom.
Hrabia wypytoł go, skond prziszoł. Jaś pedzioł mu, że wandruje z Czech, ale spotkoł po drodze take
fajne miejsce - i tam już łostoł. Godoł mu tyż ło pszczołach i ło tyj łogromnyj ilości miodu, ftory by
mog hrabiymu sie przidać. A trza pedzieć, że wtedy miod, żelazo, piwo i dambowe drzewo to boły
towary wymiynne miyndzy hrabstwami! Jaś łobiecoł hrabiymu, że z tych dzikich pszczoł zrobi
pszczoły, ftore w barciach bandom robić miód już yno dlo niego. I tak Jaś Skornia stoł sie piyrszym
bartnikym i osadnikym w naszym dzisiejszym Zowadzkim. Hrabia pozwoloł mu pobudować
porzondno chałpa z drzewa i założyć tu rodzina.
Bohater mojyj łopowieści w swoim dugim, bo liczoncym 92 rokow życiu, wychowoł siedmiu
synow, ftorzi rozeszli sie po świecie. Nojmodszy syn, Aleksander, łostoł na ziymi, ftoro jego łojciec
łod hrabiego na własność dostoł za zasługi i dobro robota jako bartnik.
W latach 1780-1790 Jasiowi przybyli somsiedzi. Boła to familijo Filipow.
Malapana boła to rzyka fajno, ale tyż zdradliwo. Jak boła srogo woda, na tyn przikłod po
łogromnych śniygach i dyszczach, wylywała z brzegow, przez co łodkroła pokłady rudy darniowyj.
Filipowie, jako mondrzi ludzie, łodkryto ruda wytopiali na żelazo i z tyj przyczyny osiedlyli sie po
lewyj stronie Malapany. To siedlisko zwało sie wtedy łod ich nazwiska Filipolis, a rok 1790 boł
rokym piyrszego wytopiynia żelaza.
Jak już wszystke szychty żelaza wytopiyli, przeniyśli sie na inksze miejsce, kaj rosły sroge
świyrki. Las boł tu gansty, toż szło z niego mieć kans drewna, z ftorego robiyli wongiel drzewny. W
tym miejscu tyż znołdli kans rudy żelaza. Jak Malapana swoje koryto wypłukała, łodkroła szaro
glina, z ftoryj potem robilyi cegły, a poblisku wybudowali cegielnia.
Tam, kaj przedtym byli, łostało sie puste miejsce, ftore ludzie potym nazwali „Pustkami".
Zaś nowe miejsce, kaj sie osiedlyli, nazwali "Świyrkle".
Tyle o legendarnych początkach Zawadzkiego. Świerkle, Pustki, Filipolis - te nazwy
funkcjonują do dziś jako nazwy osad, z których powstało Zawadzkie.
Historia powstania miasta wiąże się nieodłącznie z historią huty, która powstała w 1836
roku. Inicjatorem jej budowy był hrabia Andrzej Renard. Ośrodek hutniczy został wybudowany na
lewym brzegu Małej Panwi. Właścicielem zakładu został pełnomocnik Andrzeja Renarda Franciszek von Zawadzky. Za zgodą hrabiego nazwał ten zakład swoim nazwiskiem
Zawadzkiwerk. Tak więc Zawadzkie powstało pod koniec XIX wieku jako kolonia robotnicza.
Nazwę przyjęła od nazwiska właściciela zakładu - Franciszka von Zawadzky w 1897 roku.
W 1954 r. nadano miejscowości status osiedla miejskiego, a 7 lipca 1962 - prawa miejskie.
Od legendarnych barci do osady hutniczej. Czy Jaś Skornia poznałby dziś miejsce,
w którym się osiedlił?