docUstawodawstwo w ochronie zdrowia
download 
Reklamacja Transkrypt
Ustawodawstwo w ochronie zdrowia
Ustawodawstwo w ochronie zdrowia Leszek Karski Podyplomowe Studia Menadżerskie Zarządzanie w podmiotach leczniczych w dobie przekształceń własnościowych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Człowiek – najlepsza inwestycja Treść Przedmiotu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Rola prawa, poziom prawa międzynarodowego i prawa europejskiego Konstytucja RP a ochrona zdrowia System ochrony zdrowia - organizacja świadczeń zdrowotnych przez prawo ochrony zdrowia Podmioty w systemie ochrony zdrowia – ich zadania, uprawnienia i obowiązki Prawa pacjenta Podmioty wykonujące działalność leczniczą, w szczególności podmioty lecznicze Wykonywanie zawodów medycznych, m.in. formy prawne Odpowiedzialność lekarza i pielęgniarki Wybrane zagadnienia ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych Wybrane zagadnienia prawa farmaceutycznego Literatura § § Literatura podstawowa L. Karski, Ustawodawstwo w ochronie zdrowia – w kierunku prawa ochrony zdrowia (w:) P. Dubel, A. Sobczak (red.), Zarządzanie w podmiotach leczniczych w dobie przekształceń własnościowych, Wydawnictwo Wydziału Zarządzania UW, Warszawa 2014, s. 151-166 § § § § Literatura uzupełniająca M. Dercz, H. Izdebski, T. Rek, Prawo publiczne ochrony zdrowia, Warszawa 2013 Górski A. (red.), Leksykon prawa medycznego. 100 podstawowych pojęć. Warszawa 2012 M. Nestorowicz, E. Bagińska, International encyclopedia of law medical law, Poland, vol 3, Wolters Kluwer International, 2011 J. Adamski, K. Urban, E. Warmińska, Refundacja leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Komentarz, Warszawa 2014 J. Herring, Medical law and ethics, OUP, 2006 P. Bała, M. Załucki (red.), Prowadzenie działalności leczniczej. Aspekty prawne, Warszawa 2013 D. Karkowska, C. Włodarczyk, Prawo medyczne dla pielęgniarek, Warszawa 2013 Maciej Dercz , Tomasz Rek, Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz, Warszawa 2012 Dorota Brzezińska-Grabarczyk, Mirosław Narolski, Prawo o działalności leczniczej w praktyce. Przekształcenia zakładów opieki zdrowotnej, Warszawa 2012 Daniel Eryk Lach, Zasada równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, Warszawa 2011 M. Brzozowska-Kruczek, Zawody medyczne, Warszawa 2013 R. Kubiak, Prawo medyczne, Warszawa 2010 A. Fiutak, Prawo medyczne w orzecznictwie z komentarzem, Warszawa 2012 L. Karski, Eksperyment medyczny przeprowadzany na organizmie ludzkim – aspekty prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego, Studia Ecologiae et Bioethicae nr 1/2013 § § § § § § § § § § § Przyczyny tworzenia prawa ochrony zdrowia § § § § § § § Komplikacja stosunków społecznych Porządkowanie zasad rządzących stosunkami Rozwój wiedzy biomedycznej Ochrona interesu publicznego i indywidualnego Rozwój świadomości i wzrost oczekiwań pacjentów Nieadekwatność zasobów do oczekiwań Efektywność ekonomiczna Rola prawa § § § § § § § Regulowanie kwestii wyważenia interesu społecznego i interesu indywidualnego Ramy rozwoju nauk biomedycznych Określenie zasad odnoszących się do dokonywania czynności Ścieżki postępowania Jak najdokładniejsze wyznaczenie rozgraniczenia zachowania zgodnego z prawem i niezgodnego Regulacja skutków naruszeń Bardzo ważna rola sądów Rola sądów § § § § § § Stosowanie prawa stanowionego Rozwiązywanie coraz większej liczby sporów Precedensowe znaczenie skomplikowanych spraw Rozwój prawa ochrony zdrowia Ewolucja orzecznictwa wraz z rozwojem nauk biomedycznych Ważenie fundamentalnych wartości w konkretnych przypadkach Prawo ochrony zdrowia § § § § § Zbiór norm regulujących stosunki w systemie ochrony zdrowia Elementem składowym jest prawo medyczne – regulacja stosunków pacjent – personel medyczny Organizacja służby zdrowia Finansowanie Ubezpieczenia Gałąź prawa § § § § Jest to gałąź prawa w nowoczesnym rozumieniu Zbiór norm tradycyjnie należących do prawa konstytucyjnego, prawa administracyjnego, prawa cywilnego, prawa karnego, prawa gospodarczego Wyodrębnienie przedmiotowe – wpływ systemu anglosaskiego Wpływ globalizacji i europeizacji Poziomy prawa § Międzynarodowy § Regionalny – Europejski § Krajowy Poziom międzynarodowy § § - Prawo miękkie Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 r. Prawo twarde Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 1966 Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych 1966 Konwencje Genewskie Powszechna Deklaracja § § Art. 25 Każdy człowiek ma prawo do stopy życiowej zapewniającej zdrowie i dobrobyt jego i jego rodziny, włączając w to wyżywienie, odzież, mieszkanie, opiekę lekarską i konieczne świadczenia socjalne, oraz prawo do ubezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa, starości lub utraty środków do życia w inny sposób od niego niezależny § Matka i dziecko mają prawo do specjalnej opieki i pomocy. Wszystkie dzieci, zarówno małżeńskie jak i pozamałżeńskie, korzystają z jednakowej ochrony społecznej § Również art. 1, 5 i 27 Deklaracja Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie uprawnień i obowiązków jednostek 1999 § § Art. 11 Każdy ma prawo, indywidualnie lub w porozumieniu z innymi osobami, do legalnego wykonywania swojego zawodu. Wszyscy, którzy ze względu na specyfikę zawodu, mogą mieć wpływ na ludzką godność, prawa człowieka i podstawowe wolności innych osób, powinny przestrzegać tych praw i wolności i przestrzegać odpowiednich norm krajowych i międzynarodowych – zawodowych, etyki zawodowej oraz etyki Międzynarodowy Pakt POiP § Ochrona zdrowia publicznego jako ograniczenie § § Art. 12 prawa do przemieszczania się Art. 18 wolności uzewnętrzniania wyznania lub przekonań Art. 19 prawa do swobodnego wyrażania opinii Art. 21 prawa do spokojnego zgromadzania się Art. 22 prawa do stowarzyszania się § § § Międzynarodowy Pakt POiP § § Art. 7 Nikt nie będzie poddawany torturom lub okrutnemu, nieludzkiemu albo poniżającemu traktowaniu lub karaniu. W szczególności nikt nie będzie poddawany, bez swej zgody swobodnie wyrażonej, doświadczeniom lekarskim lub naukowym Międzynarodowy Pakt PGSiK § § § Art. 10 – ochrona zdrowia dzieci Art. 11 – prawo każdego do odpowiedniego poziomu życia Art. 12 ust. 1 – Państwa Strony niniejszego Paktu uznają prawo każdego do korzystania z najwyższego osiągalnego poziomu ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego Międzynarodowy Pakt PGSiK § Art. 12 ust. 2 – Kroki, jakie Państwa Strony niniejszego Paktu powinny podjąć dla osiągnięcia pełnego wykonania tego prawa, będą obejmowały środki konieczne do: a) zapewnienia zmniejszenia wskaźnika martwych urodzeń i śmiertelności niemowląt oraz do zapewnienia zdrowego rozwoju dziecka b) poprawy higieny środowiska i higieny przemysłowej we wszystkich aspektach c) zapobiegania chorobom epidemicznym, endemicznym, zawodowym i innym oraz ich leczenia I zwalczania d) stworzenia warunków, które zapewniłyby wszystkim pomoc i opiekę lekarską na wypadek choroby Praktyczne znaczenie prawa międzynarodowego § § § § Władza ustawodawcza: Podstawa dla rozwiązań konstytucyjnych i ustawowych Władza sądownicza: Wskazówka dla Trybunałów Konstytucyjnych np. Wyrok TK z 15 stycznia 1991 U 8/90 – wolność sumienia Możliwe jest bezpośrednie powoływanie się na postanowienia Paktów przez jednostki przed sądami krajowymi Władza wykonawcza: Sprawozdania RP z wdrażania Paktów Praktyczne znaczenie prawa międzynarodowego § § Stanowisko Komitetu ds. praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych Sesja czterdziesta trzecia, 2–20 listopada 2009 r. Uwagi w sprawie: a) ograniczenia dostępności świadczeń w zakresie ochrony zdrowia psychicznego b) sytuacji ochrony zdrowia ludności romskiej c) braku gwarancji w ramach systemu publicznej opieki zdrowotnej podstawowych usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, nielegalne zabiegi aborcyjne d) zaniepokojonia stałym spadkiem wydatków publicznych na opiekę zdrowotną i niekorzystnymi tego skutkami na wykonywanie prawa do ochrony zdrowia e) niekorzystnego wpływu postępującej prywatyzacji opieki zdrowotnej na jej dostępność i przystępność cenową Poziom Europejski § - § - Rada Europy Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności 1950 Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej w dziedzinie zastosowania biologii i medycyny 1997 Unia Europejska Prawo pierwotne Prawo wtórne Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności § § § § Art. 1 Prawo do życia Art. 2 Zakaz tortur Art. 8 Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego Art. 9 Wolność myśli, sumienia i wyznania Orzecznictwo § § § - Wyrok ETPC z 11 lipca 2002 Autonomia człowieka w przypadku konfliktu poczucia przynależności do płci z genetyczną przynależnością Wyrok ETPC z 29 kwietnia 2002 Ochrona życia w sensie biologicznym a nie ochrona życia o pewnej jakości Orzecznictwo § § § § Wyrok ETPC z 6 października 2005 Wyrok ETPC z 9 marca 2004 Wyrok ETPC z 20 marca 2007 Wyrok Wielkiej Izby ETPC z 8 lipca 2004 Unia Europejska Prawo pierwotne § § Traktat o Unii Europejskiej – cel UE – dobrobyt i wartości art. 3, poszanowanie godności ludzkiej – wartości UE – art. 2 Karta Praw Podstawowych – art. 35 wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego, dostęp do profilaktycznej opieki zdrowotnej i prawo do korzystania z leczenia Unia Europejska Prawo pierwotne § § § § Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w art. 4 wymienia kwestie zdrowotne wśród kompetencji dzielonych Zarazem wprowadza ograniczenia: przedmiotem kompetencji dzielonych są wspólne problemy bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicznego w odniesieniu do aspektów określonych w niniejszym Traktacie Art. 6 Unia ma kompetencje do prowadzenia działań mających na celu wspieranie, koordynowanie lub uzupełnianie działań Państw Członkowskich. Do dziedzin takich działań o wymiarze europejskim należy, między innymi, ochrona i poprawa zdrowia ludzkiego Art. 9 Przy określaniu i realizacji swoich polityk i działań Unia bierze pod uwagę wymogi związane ze wspieraniem wysokiego poziomu zatrudnienia, zapewnianiem odpowiedniej ochrony socjalnej, zwalczaniem wykluczenia społecznego, a także z wysokim poziomem kształcenia, szkolenia oraz ochrony zdrowia ludzkiego Unia Europejska Prawo pierwotne § § UE posiada również kompetencje wyłączne, i kompetencje dzielone, które pośrednio odnoszą się do ochrony zdrowia. Zgodnie z Art 3 ToFUE, Unia ma wyłączne kompetencje w następujących dziedzinach: a) unia celna b) ustanawianie reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego e) wspólna polityka handlowa Ochrona zdrowia jako ograniczenie swobód Unia Europejska Prawo pierwotne § Art. 168 ToFUE § Przy określaniu i urzeczywistnianiu wszystkich polityk i działań Unii zapewnia się wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego Działanie Unii, które uzupełnia polityki krajowe, nakierowane jest na poprawę zdrowia publicznego, zapobieganie chorobom i dolegliwościom ludzkim oraz usuwanie źródeł zagrożeń dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Działanie to obejmuje zwalczanie epidemii, przez wspieranie badań nad ich przyczynami, sposobami ich rozprzestrzeniania się oraz zapobiegania im, jak również informacji i edukacji zdrowotnej, a także monitorowanie poważnych transgranicznych zagrożeń dla zdrowia, wczesne ostrzeganie w przypadku takich zagrożeń oraz ich zwalczanie Unia uzupełnia działanie Państw Członkowskich w celu zmniejszenia szkodliwych dla zdrowia skutków narkomanii, włącznie z informacją i profilaktyką § § Unia Europejska Prawo pierwotne § Art. 168 ToFUE – kompetencje dzielone a) środki ustanawiające wysokie standardy jakości i bezpieczeństwa organów i substancji pochodzenia ludzkiego, krwi i pochodnych krwi - środki te nie stanowią przeszkody dla Państwa Członkowskiego w utrzymaniu lub ustanawianiu bardziej rygorystycznych środków ochronnych b) środki w dziedzinach weterynaryjnej i fitosanitarnej, mające bezpośrednio na celu ochronę zdrowia publicznego c) środki ustanawiające wysokie standardy jakości i bezpieczeństwa produktów leczniczych i wyrobów medycznych Orzecznictwo § § § § § § Kwestia kompetencji do stanowienia prawa wtórnego Wyrok z dnia 5 października 2000 r. w sprawie C-376/98 Niemcy przeciwko Parlamentowi i Radzie Nieodpowiednia podstawowa traktatowa dla Dyrektywy 98/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lipca 1998 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do reklamy oraz sponsorowania wyrobów tytoniowych Wyrok z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie C-491/01 British American Tobacco (Investments) i Imperial Tobacco Dyrektywa 2001/ 37/WE z dnia 5 czerwca 2001 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich, dotyczących produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych Przepisy dyrektywy dotyczą w zasadzie wyłącznie wyrobów tytoniowych przeznaczonych do wprowadzenia do obrotu na rynku wewnętrznym Orzecznictwo § § § § § Kwestia wartości i stosunek do swobód a świadczenia zdrowotne Wyrok Trybunału z dnia 4 października 1991 r. The Society for the Protection of Unborn Children Ireland Ltd przeciwko Stephen Grogan i innym Sprawa C-159/90 Wyrok Trybunału z dnia 28 kwietnia 1998 r. Raymond Kohll przeciwko Union des caisses de maladie – zwrot środków za usługe dentystyczną Sprawy połączone C-171/07 i C-172/07: Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 19 maja 2009 r. – produkty optyczne i produkty lecznicze Swobody nie stoją na przeszkodzie krajowych systemów opieki zdrowotnej Prawo wtórne § § § § Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/53/UE z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie norm jakości i bezpieczeństwa narządów ludzkich przeznaczonych do przeszczepienia Dyrektywa wykonawcza Komisji 2012/25/UE z dnia 9 października 2012 r. ustanawiająca procedury przekazywania informacji w związku z wymianą między państwami członkowskimi narządów ludzkich przeznaczonych do przeszczepienia Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/24/UE z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej Decyzja nr 1350/2007/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. ustanawiająca drugi wspólnotowy program działań w dziedzinie zdrowia na lata 2008–2013 Prawo wtórne § § § § § Dyrektywa 2002/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r., ustanawiającą normy jakości i bezpiecznego pobierania, badania, preparatyki, przechowywania i wydawania krwi ludzkiej i składników krwi Rozporządzenie (WE) nr 851/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. ustanawiające Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób Rozporządzenie (WE) nr 273/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie prekursorów narkotykowych Dyrektywa 2004/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie ustalenia norm jakości i bezpiecznego oddawania, pobierania, testowania, przetwarzania, konserwowania, przechowywania i dystrybucji tkanek i komórek ludzkich Dyrektywa 2003/33/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich, odnoszących się do reklamy i sponsorowania wyrobów tytoniowych Prawo wtórne § § § § Dyrektywa 2001/20/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie zbliżania przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich, odnoszących się do wdrożenia zasady dobrej praktyki klinicznej w prowadzeniu badań klinicznych produktów leczniczych, przeznaczonych do stosowania przez człowieka Dyrektywa 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi Dyrektywa 98/79/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 1998 r. w sprawie wyrobów medycznych używanych do diagnozy in vitro Dyrektywa Rady 93/42/EWG z dnia 14 czerwca 1993 r. dotycząca wyrobów medycznych Orzecznictwo § § § Wyrok Sądu (trzecia izba) z dnia 14 grudnia 2011 r. Nycomed Danmark ApS przeciwko Europejskiej Agencji Leków (EMA) Plan badań klinicznych z udziałem populacji pediatrycznej Nadużycie władzy przez Europejską Agencję Leków Orzecznictwo § § § Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 17 września 2009 r. Vorarlberger Gebietskrankenkasse przeciwko WGV-Schwäbische Allgemeine Versicherungs AG. Rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych Instytucja zabezpieczenia społecznego, która z mocy ustawy nabyła roszczenia strony bezpośrednio poszkodowanej w wypadku drogowym, nie może wytoczyć powództwa bezpośredniego przed sądem państwa członkowskiego, w którym ma siedzibę, przeciwko ubezpieczycielowi osoby uważanej za odpowiedzialną za ten wypadek, posiadającemu siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego Orzecznictwo § § Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 9 marca 2010 r. Komisja Europejska przeciwko Republice Federalnej Niemiec Dane osobowe i kontrola realizacji zdań przez podmiot niepubliczny Aspekt Konstytucyjny § § § § § § § § § § § § Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka Wartość uzasadniająca ograniczenie w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw Eksperyment medyczny Prawo do ochrony zdrowia Dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej Grupy poddane szczególnej opiece publicznej Zwalczanie i zapobieganie zagrożeniom masowym Rozwój kultury fizycznej Ochrona życia prywatnego Ochrona konsumentów Ciężary publiczne Samorządy zawodowe Przyrodzona i niezbywalna godność § § § § Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jako podstawa ingerencji prawodawcy w stosunki – art. 30 Konstytucji RP Dwie płaszczyzny Jawi się jako wartość transcendentna, pierwotna wobec innych praw i wolności (których jest źródłem), przyrodzona i niezbywalna stanowi immanentną cechę każdej istoty ludzkiej, która ani nie wymaga uprzedniego „zdobycia”, ani też nie może zostać przez człowieka utracona. W tym znaczeniu człowiek zawsze zachowuje godność i żadne zachowania, w tym również działania prawodawcy, nie mogą go tej godności pozbawić Występuje jako „godność osobowa”, najbliższa temu, co może być określane prawem osobistości, obejmującym wartości życia psychicznego każdego człowieka oraz te wszystkie wartości, które określają podmiotową pozycję jednostki w społeczeństwie i które składają się, według powszechnej opinii, na szacunek należny każdej osobie Przyrodzona i niezbywalna godność § § § § Jedynie godność w drugim znaczeniu może być przedmiotem naruszenia i być potencjalnie dotknięta przez zachowania innych osób oraz regulacje prawne Podlega ochronie bezwzględnej, co wynika z wyraźnego sformułowania, iż „jest ona nienaruszalna”. Oznacza to m.in., że nie znajduje tu zastosowania mechanizm przewidziany w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Tym samym konieczna jest znaczna powściągliwość w treściowym precyzowaniu „godności". Ustalanie jej elementów musi ograniczać się do kwestii rzeczywiście podstawowych, ponieważ tylko wówczas możliwa będzie realizacja nakazu nienaruszalności godności człowieka Przedmiotem prawa do godności jest, w najogólniejszym ujęciu, stworzenie (zagwarantowanie) każdemu człowiekowi takiej sytuacji, by miał możliwość autonomicznego realizowania swojej osobowości, ale przede wszystkim, by nie stawał się przedmiotem działań ze strony innych (zwłaszcza władzy publicznej) i nie stanowił tylko instrumentu w urzeczywistnianiu ich celów Wyrok TK z dnia 5 marca 2003 r., K 7/01 Wartość ograniczająca § § § Zdrowie publiczne jako wartość uzasadniająca ograniczenie w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw – art. 31 ust. 3 Kryteria – ustawowy charakter ograniczenia oraz ograniczenie nie może naruszać istoty wolności i praw Ochrona zdrowia jako wartość uzasadniająca ograniczenie w zakresie wolności uzewnętrzniania religii – art. 53 ust. 5 Wartość ograniczająca § § - Zasada proporcjonalności Ograniczenia wolności i praw są dopuszczalne, jeżeli: wprowadzona regulacja ustawowa jest w stanie doprowadzić do zamierzonych przez nią skutków (jest przydatna) regulacja ta jest wymagana do ochrony interesu publicznego, któremu służy (jest niezbędna) jej korzyści pozostają w odpowiedniej proporcji do ciężarów nakładanych przez nią na obywatela (jest proporcjonalna w ścisłym tego słowa znaczeniu) Wyrok TK z dnia 11 kwietnia 2000 r., K. 15/98, Wyrok TK z dnia 2 lipca 2007 r., K 41/05 Eksperyment § § § § § Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody – art. 39 Konstytucji RP Problematyka zakresu I generacja praw – wolności i prawa osobiste Uchwała TK z dnia 17 marca 1993 r., W. 16/92 Przeprowadzenie eksperymentu badawczego zagrażającego dobrom prawnie chronionym jednostki, na której eksperyment jest dokonywany, może być w świetle określonych warunków dopuszczalne z uwagi na spodziewane korzyści z przeprowadzonego eksperymentu dla wzbogacenia wiedzy. Nie może być jednak nigdy w takim przypadku naruszona wolność biorącego udział w eksperymencie. Osoby, które nie są zdolne do swobodnego podejmowania decyzji i wyrażenia woli nie mogą być przedmiotem eksperymentów badawczych Prawo do ochrony zdrowia § § § § Art. 68 Konstytucji RP Każdy ma prawo do ochrony zdrowia Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku (Uchwała RM z 24 grudnia 2013 r. w sprawie przyjęcia dokumentu Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014-2020) § § § Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży II generacja praw – wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne Prawo do ochrony zdrowia § § § § § Prawo do ochrony zdrowia może być rozpatrywane z różnych aspektów Art. 30 Art. 38 Art. 68 Wyrok TK z dnia 7 stycznia 2004 r., K 14/03 Prawo dostępu do świadczeń § § § § § § Prawo do dostępu do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych Instytucyjny i finansowy aspekt Uprawnienie ale i obowiązek do uregulowania zakresu na podstawie art. 68 ust. 2 Konstytucji RP Powiązanie ze społeczną solidarnością i zasadą równości – art. 32 Konstytucji RP Aktualna wiedza medyczna Zakres i forma systemu pozostawione do określenia w ustawie – lecz art. 31 ust. 2 i 3 Konstytucji RP gwarancjami istoty Ochrona życia i zdrowia § § - Ochrona życia i zdrowia ma aspekt pozytywny i negatywny Pozytywny – obowiązek pomocy: Art. 162 KK Art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty Art. 19 i 60 ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych Granice ochrony wyznaczają inne wartości konstytucyjne Wyrok TK z dnia 9 lipca 2009 r., SK 48/05 – zakres ingerencji w sferę prywatności ze względu na ochronę życia i zdrowia Ochrona życia prywatnego § § § Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym – art. 47 Konstytucji RP Wyrok TK z dnia 9 lipca 2009 r., SK 48/05 – zakres ingerencji w sferę prywatności ze względu na ochronę życia i zdrowia W sferze życia osobistego jednostki mieści się również prawo do decydowania o ochronie własnego życia i zdrowia Wzrok TK z dnia 19 maja 1998 r., U. 5/97 Uwidocznienie w zaświadczeniu lekarskim numeru statystycznego choroby - jest niezgodne z art. 31 ust. 3, art. 47, art. 51 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Ponoszenie ciężarów § Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie – art. 84 Konstytucji RP § Wyrok TK z dnia 26 października 2010 r., K 58/07 Ochrona konsumentów § Art. 76 Konstytucji RP § Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi Zakres tej ochrony określa ustawa § Samorządy zawodowe § W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony – art. 17 ust. 1 Konstytucji RP Akt deontologiczny § § § § § Kodeks etyczny i postanowienia Konstytucji Wyrok TK z 23 kwietnia 2008 r., SK 16/07 Art. 52 ust. 2 KEL i art. 54 ust. 1 w zakresie, w jakim zakazuje zgodnych z prawdą i uzasadnionych ochroną interesu publicznego wypowiedzi publicznych na temat działalności zawodowej innego lekarza, jest niezgodny z art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 17 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 63 Konstytucji Postanowienie TK z dnia 7 października 1992 r., U. 1/92 Przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego nie może być sama norma etyczna a jedynie norma prawna, którą norma etyczna dookreśla System ochrony zdrowia § § § § § § § Konferencja w 1978 r. w Ałma-Atcie – poświęcona podstawowej opiece zdrowotnej Światowy Raport WHO - Systemy zdrowotne: poprawa działania 2000 Karta talińska 2008 Raport dotyczący celów milenijnych 2012 Systemy zdrowotne w poszczególnych krajach są zróżnicowane Spełniają podobne zadania Istotne znacznie ma podstawa prawna – tworzy wzorce postępowania i kreuje porządek System ochrony zdrowia - cel § § § § § Państwa powinny dążyć do dobrostanu (model biopsychospołeczny) społeczeństwa i ponoszą odpowiedzialność za skuteczne i wydajne funkcjonowanie systemów zdrowotnych Zaspokojenie indywidualnych potrzeb zdrowotnych Zaspokojenie zbiorowych potrzeb zdrowotnych Cele: dostępność świadczeń, jakość i efektywność i doskonalenie systemu Welfare States System ochrony zdrowia a prawo polskie § § § Brak definicji legalnej Pojawianie się różnych terminów – system zdrowotny, system opieki zdrowotnej, system ochrony zdrowia Pytanie – czy wspomniane terminy można stosować zamiennie? System ochrony zdrowia a prawo polskie § § § § § § § § W prawie polskim najczęściej występuje termin system ochrony zdrowia Art. 36 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia Art. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych Art. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych Art. 47 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta Art. 37ae ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne Art. 31a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Rzadziej pojawia się też termin system opieki zdrowotnej System zdrowia – Karta Talińska § Karta Talińska – system zdrowotny jest to zespół wszystkich organizacji i instytucji (publicznych i prywatnych) oraz wszelkich zasobów, które służą poprawie, zachowaniu lub przywracaniu zdrowia, niezależnie od otoczenia (politycznego, instytucjonalnego), w które system jest wkomponowany. § Obejmuje: opiekę zdrowotną, zapobieganie chorobom, promocję zdrowia oraz międzysektorową współpracę na rzecz zdrowia Świadczenie usług dla jednostek i populacji Prowadzona jest współpraca z innymi sektorami, aby modyfikować społeczne, środowiskowe i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia Granice systemu i problem włączenia prywatnej części § § § System ochrony zdrowia – orzecznictwo § § Wyrok NSA z 26 czerwca 2012, I FSK 1548/11 Wyrok WSA w Lublinie z 12 grudnia 2012 r., I SA/Lu 758/12 § § Ustawa o podatku od towarów i usług – klasyfikacja usług – 7 i 22 % Przedmiot usługi w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej się pokrywają Podmiot opodatkowania rozstrzyga o rozłączności zakresów poz. 152 załącznika nr 3 i poz. 9 załącznika nr 4 do ustawy VAT Poz. 9 załącznika 4 do ustawy VAT odnosi się ściśle do podatników o statusie instytucji ochrony zdrowia i opieki społecznej, działających w prawnym systemie ochrony zdrowia i opieki społecznej. Obejmuje zwolnieniem usługi w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej świadczone ściśle przez podatników, instytucjonalnie należących do prawnego systemu ochrony zdrowia i opieki społecznej. Innymi słowy poz. 9 załącznika nr 4 do ustawy VAT zwalnia usługi w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej świadczone przez podatników o statusie instytucji, należących do prawnego systemu ochrony zdrowia i opieki społecznej. Podatnicy instytucjonalnie pozostający poza prawnym systemem ochrony zdrowia i opieki społecznej nie są objęci poz. 9 załącznika nr 4 do ustawy VAT. § § § Co oznacza termin prawny system ochrony zdrowia? Funkcje prawa ochrony zdrowia § § § § Funkcja ochronna Normy prawne wyznaczają zespół wartości, które przez członków społeczeństwa powinny być respektowane, oraz zachowań, które mają służyć realizowaniu tych wartości Funkcja organizacyjna Normy prawne koordynują działania członków społeczeństwa, określają formy współpracy, stwarzają kompetencje do odpowiednich działań Ustawy systemu ochrony zdrowia § § § § § § § § § § § § § Konstytucja RP Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o akredytacji w ochronie zdrowia Ustawa z dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej Ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o zawodzie felczera Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o konsultantach w ochronie zdrowia Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym Ustawa z dnia 18 lipca 1950 r. o odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby zdrowia Ustawy systemu ochrony zdrowia § § § § § § § § § § Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach Ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne Ustawy systemu ochrony zdrowia § § § § § § § § Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego Ustawa z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii Ustawy systemu ochrony zdrowia § § § § § § § § § Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników Ustawa z dnia 13 stycznia 2012 r. o składkach na ubezpieczenie zdrowotne rolników za lata 2012-2014 Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej Ustawy systemu ochrony zdrowia § § § § § § § § § § Kodeks karny Kodeks postępowania karnego Kodeks cywilny Kodeks postępowania cywilnego Kodeks postępowania administracyjnego Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej Ustawy samorządowe Kluczowe elementy systemu ochrony zdrowia – aspekt prawny § § § § § Działalność lecznicza Świadczenia opieki zdrowotnej System finansowania Podmioty Zachowanie podmiotów Działalność lecznicza § § § Działalność lecznicza polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych Działalność lecznicza może również polegać na: 1) promocji zdrowia lub 2) realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia Art. 3 ustawy o działalności leczniczej Działalność lecznicza § § Ogólne postanowienia – ustawa o działalności leczniczej Postanowienia dotyczące części publicznej systemu – ustawa o świadczeniach Rodzaje działalności leczniczej § § Rodzajami działalności leczniczej są: stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne: a) szpitalne b) inne niż szpitalne § ambulatoryjne świadczenia zdrowotne Art. 8. ustawy o działalności leczniczej Świadczenie szpitalne § § § Wykonywane całą dobę kompleksowe świadczenia zdrowotne polegające na diagnozowaniu, leczeniu, pielęgnacji i rehabilitacji, które nie mogą być realizowane w ramach innych stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych lub ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych Świadczeniami szpitalnymi są także świadczenia udzielane z zamiarem zakończenia ich udzielania w okresie nieprzekraczającym 24 godzin Art. 2. 1. pkt 11 ustawy o działalności leczniczej Stacjonarne i całodobowe świadczenie zdrowotne inne niż świadczenie szpitalne § § Świadczenia opiekuńcze, pielęgnacyjne, paliatywne, hospicyjne, świadczenia z zakresu opieki długoterminowej, rehabilitacji leczniczej, leczenia uzależnień, psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz lecznictwa uzdrowiskowego, udzielane pacjentom, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonych, stałych pomieszczeniach Art. 2. 1. pkt 12 ustawy o działalności leczniczej Ambulatoryjne świadczenia zdrowotne § § § Obejmują świadczenia podstawowej lub specjalistycznej opieki zdrowotnej oraz świadczenia z zakresu rehabilitacji leczniczej, udzielane w warunkach niewymagających ich udzielania w trybie stacjonarnym i całodobowym w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu Udzielanie tych świadczeń może odbywać się w pomieszczeniach przedsiębiorstwa, w tym w pojeździe przeznaczonym do udzielania tych świadczeń, lub w miejscu pobytu pacjenta - art. 10. ustawy o działalności leczniczej Działalność lecznicza w rodzaju ambulatoryjne świadczenia zdrowotne może obejmować także udzielanie świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem badania diagnostyczne wykonywane w celu rozpoznania stanu zdrowia i ustalenia dalszego postępowania leczniczego - art. 11. Podstawowa opieka zdrowotna § § Świadczenia zdrowotne profilaktyczne, diagnostyczne, lecznicze, rehabilitacyjne oraz pielęgnacyjne z zakresu medycyny ogólnej, rodzinnej i pediatrii, udzielane w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej Art. 5 pkt 27 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Świadczenia opieki zdrowotnej § § Świadczenie opieki zdrowotnej - świadczenie zdrowotne, świadczenie zdrowotne rzeczowe i świadczenie towarzyszące Art. 5 pkt 34 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Świadczenia zdrowotne § § § § Świadczenie zdrowotne - działanie służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania – Art. 5 pkt 40 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Świadczenie zdrowotne - działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania - Art. 2. 1 pkt 10 ustawy o działalności leczniczej Konieczność redukcji definicji świadczenia zdrowotnego do tych jedynie wypadków, w których jest ono wykonywane w ramach zawodowej, profesjonalnej działalności podmiotu uprawnionego Orzecznictwo § § § § § § § § Wyrok WSA w Krakowie z dnia 18 marca 2008, I SA/Kr 884/07 Kwestionowanie wysokości podatku od nieruchomości dla budynków Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych Wykonywanie zawodu lekarza weterynarii jest udzielaniem świadczeń zdrowotnych w rozumieniu prawa podatkowego? Według podatniczki działalność lekarsko - weterynaryjna polegająca m. in. na leczeniu zwierząt, szczepieniach, profilaktyce chorób zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych, mięsa itp. służy jednocześnie zdrowiu ludzkiemu Czy wykonywane przez weterynarza usługi mieszczą się w zakresie tzw. "świadczeń zdrowotnych„? SKO i Sąd nie podzieliły stanowiska skarżącej Nierozerwalną przesłanką uznania, że dana czynność mieści się w zakresie pojęcia "świadczenie zdrowotne", jest udzielanie tych świadczeń przez podmioty uprawnione – świadczeniodawców na rzecz podmiotów uprawnionych świadczeniobiorców Inne świadczenia opieki zdrowotnej § § § Art. 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych świadczenie zdrowotne rzeczowe - związane z procesem leczenia leki, wyroby medyczne, w tym wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi, środki pomocnicze – pkt 37 świadczenie towarzyszące - zakwaterowanie i wyżywienie w zakładzie opieki zdrowotnej całodobowej lub całodziennej oraz usługi transportu sanitarnego – pkt 38 Orzecznictwo § § § § § § Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 9 stycznia 2013 r., III SA/Gl 1750/12 Kwestie podatkowe Zwolnienie z podatku VAT Transport dokonywany przez fundację Udział osób wykonujących zawody medyczne Czy jest to świadczenie towarzyszące? Orzecznictwo § Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 9 stycznia 2013 r., III SA/Gl 1750/12 § Świadczeniobiorcy, na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego, przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego - w przypadku dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej korzystanie ze środków transportu publicznego, w celu odbycia leczenia - do najbliższego podmiotu leczniczego udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem Art. 161c ust. 1 ustawy o świadczeniach - Fundusz oraz podmiot leczniczy, zawierają umowy o wykonywanie transportu sanitarnego z podmiotami dysponującymi środkami transportu Z powyższego w sposób niebudzący wątpliwości wynika, że przez transport sanitarny należy rozumieć taki przewóz osób albo materiałów związanych z udzielaniem świadczeń medycznych, które stanowią świadczenia opieki zdrowotnej z rozumieniu ustawy, których celem jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczanie, a które świadczone są na podstawie umowy, której jedną ze stron stanowi NFZ oraz podmiot leczniczy Art. 161ba ust. 1 i 2, zgodnie z którymi transport sanitarny wykonywany jest specjalistycznymi środkami transportu lądowego, wodnego i lotniczego a środki transportu sanitarnego, o których mowa w ust. 1, muszą spełniać cechy techniczne i jakościowe określone w Polskich Normach przenoszących europejskie normy zharmonizowane § § § § Wnioskodawca realizuje usługi transportu do szkół dzieci niepełnosprawnych w wykonaniu umów zawartych z jednostkami samorządu terytorialnego, które pokrywają koszt usługi. Wykonuje je na podstawie przepisów art. 14a ust.4 i 17 ust.3 ustawy o systemie oświaty Świadczenie specjalistyczne § Świadczenie opieki zdrowotnej we wszystkich dziedzinach medycyny z wyłączeniem świadczeń udzielanych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej art. 5 pkt 36 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych § Ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne finansowane ze środków publicznych są udzielane na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego zasada - art. 57 ustawy o świadczeniach Świadczenie wysokospecjalistyczne § § Świadczenie opieki zdrowotnej lub procedura medyczna spełniające łącznie następujące kryteria: a) udzielenie świadczenia wymaga wysokiego poziomu zaawansowania technicznego świadczeniodawcy i zaawansowanych umiejętności osób udzielających świadczenia b) koszt jednostkowy świadczenia jest wysoki Art. 5 pkt 39 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Świadczenia gwarantowane § § Świadczenie opieki zdrowotnej finansowane w całości lub współfinansowane ze środków publicznych na zasadach i w zakresie określonych w ustawie Art. 5 pkt 35 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych System świadczeń gwarantowanych § § § § § § Kwalifikacji świadczeń opieki zdrowotnej jako świadczeń gwarantowanych dokonunje Minister Zdrowia Rekomendacja Prezesa Agencji na zlecenie Ministra Opinie konsultantów krajowych z dziedziny medycyny odpowiedniej dla danego świadczenia opieki zdrowotnej oraz Prezesa Funduszu Prezes Agencji niezwłocznie przedstawia opinie Radzie Przejrzystości Stanowisko Rady w sprawie: zakwalifikowania danego świadczenia opieki zdrowotnej jako świadczenia gwarantowanego wraz z określeniem poziomu lub sposobu jego finansowania albo niezasadności zakwalifikowania danego świadczenia opieki zdrowotnej jako świadczenia gwarantowanego Rekomendacja Prezesa Agencji Kryteria oceny przy kwalifikacji § § § § § § § § § § § § § § wpływ na poprawę zdrowia obywateli przy uwzględnieniu: a) priorytetów zdrowotnych określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 2, b) wskaźników zapadalności, chorobowości lub śmiertelności określonych na podstawie aktualnej wiedzy medycznej; skutki następstw choroby lub stanu zdrowia, w szczególności prowadzących do: a) przedwczesnego zgonu, niezdolności do samodzielnej egzystencji w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, niezdolności do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przewlekłego cierpienia lub przewlekłej choroby, obniżenia jakości życia; znaczenie dla zdrowia obywateli, przy uwzględnieniu konieczności: a) ratowania życia i uzyskania pełnego wyzdrowienia, ratowania życia i uzyskania poprawy stanu zdrowia, zapobiegania przedwczesnemu zgonowi, poprawiania jakości życia bez istotnego wpływu na jego długość; skuteczność kliniczną i bezpieczeństwo; stosunek uzyskiwanych korzyści zdrowotnych do ryzyka zdrowotnego; stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów zdrowotnych; skutki finansowe dla systemu ochrony zdrowia, w tym dla podmiotów zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych – art. 31a. 1. System świadczeń gwarantowanych § § Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzeń, w poszczególnych zakresach, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 18 i 10-13, wykazy świadczeń gwarantowanych wraz z określeniem: 1) poziomu lub sposobu finansowania danego świadczenia gwarantowanego, o którym mowa w art. 18, art. 33 i art. 41, mając na uwadze treść rekomendacji oraz uwzględniając kryteria określone w art. 31a ust. 1 2) warunków realizacji danego świadczenia gwarantowanego, w tym dotyczących personelu medycznego i wyposażenia w sprzęt i aparaturę medyczną, mając na uwadze konieczność zapewnienia wysokiej jakości świadczeń opieki zdrowotnej oraz właściwego zabezpieczenia tych świadczeń Art. 31d ustawy o świadczeniach Priorytety zdrowotne Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2009 r. § § § § § § § § § § § § 1) zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu: a) chorób naczyniowo-sercowych, w tym zawałów serca i udarów mózgu b) nowotworów złośliwych c) przewlekłych chorób układu oddechowego 2) ograniczenie skutków urazów powstałych w wyniku wypadków, w szczególności poprzez skuteczną rehabilitację osób poszkodowanych 3) zapobieganie, leczenie i rehabilitacja zaburzeń psychicznych 4) zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-stawowego 5) zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom 6) ograniczanie szkód zdrowotnych spowodowanych: a) spożywaniem alkoholu b) używaniem substancji psychoaktywnych c) paleniem tytoniu 7) przeciwdziałanie występowaniu otyłości i cukrzycy 8) ograniczanie skutków zdrowotnych spowodowanych czynnikami szkodliwymi w środowisku pracy i zamieszkania 9) poprawa jakości i skuteczności opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i dzieckiem do lat 3 10) zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i zaburzeniom rozwoju fizycznego i psychospołecznego dzieci i młodzieży objętych obowiązkiem szkolnym i obowiązkiem nauki oraz kształcących się w szkołach ponadgimnazjalnych do ich ukończenia 11) rozwój opieki długoterminowej, ze szczególnym uwzględnieniem kompensowania utraconej sprawności 12) poprawa jakości i skuteczności opieki geriatrycznej nad pacjentem w wieku podeszłym Koszty wyżywienia i zakwaterowania § § § § Zmiana zakresu aktu wykonawczego Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 25 czerwca 2012 r. w sprawie kierowania do zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjnoopiekuńczych Literalna część, a także charakter i zakres przedmiotowego rozporządzenia dość jednoznacznie wskazywałyby na bezpośrednie stosowanie jego postanowień także do zakładów opiekuńczo-leczniczych o profilu psychiatrycznym, a więc w efekcie do zakładu opiekuńczo-leczniczych o profilu psychiatrycznym, a więc do zakładu opiekuńczo-leczniczego stanowiącego jednostkę organizacyjną Wojewódzkiego Centrum Psychiatrii Długoterminowej w Stroniu Śląskim SP ZOZ W uzasadnieniu projektu przedmiotowego rozporządzenia znajduje się stwierdzenie, zgodnie z którym ˝ze względu na brzmienie delegacji ustawowej zawartej w art. 33a ust. 1 ustawy niniejszy projekt rozporządzenia odnosi się wyłącznie do świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej i nie dotyczy zakładów opiekuńczych psychiatrycznych˝ Koszty wyżywienia i zakwaterowania § § Z dniem 1 lipca 2011 r. przestał obowiązywać art. 34a ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, będący podstawą do określenia przez ministra zdrowia sposobu i trybu kierowania osób do zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz szczegółowych zasad ustalania odpłatności za pobyt w tych zakładach. Jednocześnie, zgodnie z art. 219 pkt 14 ustawy o działalności leczniczej, akt wykonawczy wydany na podstawie art. 34a ust. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej - rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 30 grudnia 1998 r. w sprawie sposobu i trybu kierowania osób do zakładów opiekuńczoleczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz szczegółowych zasad ustalania odpłatności za pobyt w tych zakładach (Dz. U. Nr 166, poz. 1265) - został utrzymany w mocy do czasu wejścia w życie rozporządzenia wydanego na podstawie art. 33a ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Brzmienie art. 33a ust. 1 ustawy o świadczeniach odnosi się jedynie do zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej Koszty wyżywienia i zakwaterowania § Przytoczona definicja szpitala psychiatrycznego jednoznacznie wskazuje, iż w myśl ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego zakład opiekuńczo-leczniczy udzielający świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki psychiatrycznej stanowi również szpital psychiatryczny. Tym samym zasady funkcjonowania tego typu placówek, przyjmowania do nich pacjentów zostały określone w ww. ustawie oraz w wydanych do niej aktach wykonawczych, a w szczególności w rozporządzeniu ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 23 listopada 1995 r. regulującym szczegółowy sposób działania szpitala psychiatrycznego w sprawach przyjmowania oraz wypisania ze szpitala psychiatrycznego (Dz. U. Nr 150, poz. 736). Stosownie do wskazanych przepisów przyjęcie do szpitala psychiatrycznego odbywa się na podstawie skierowania lekarza, również lekarza niebędącego lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego, które wydawane jest po uprzednim zbadaniu osoby Koszty wyżywienia i zakwaterowania § Art. 18. 1. Świadczeniobiorca przebywający w zakładzie opiekuńczoleczniczym, pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej, który udziela świadczeń całodobowych, ponosi koszty wyżywienia i zakwaterowania. Miesięczną opłatę ustala się w wysokości odpowiadającej 250 % najniższej emerytury, z tym że opłata nie może być wyższa niż kwota odpowiadająca 70 % miesięcznego dochodu świadczeniobiorcy w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej 2. Miesięczną opłatę za wyżywienie i zakwaterowanie dziecka do ukończenia 18. roku życia, a jeżeli kształci się dalej - do ukończenia 26. roku życia, przebywającego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, pielęgnacyjnoopiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej, który udziela świadczeń całodobowych, ustala się w wysokości odpowiadającej 200 % najniższej emerytury, z tym że opłata nie może być wyższa niż kwota odpowiadająca 70 % miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej. W przypadku dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej opłata ta wynosi 200% najniższej emerytury 3. Opłatę, o której mowa w ust. 2 zdanie drugie, w przypadku dziecka umieszczonego w: 1) rodzinnej pieczy zastępczej - ponosi starosta; 2) instytucjonalnej pieczy zastępczej - ponosi odpowiednio placówka opiekuńczo-wychowawcza, regionalna placówka opiekuńczo-terapeutyczna albo interwencyjny ośrodek preadopcyjny Nadwykonania § Jednym z elementów reformy organizacji opieki zdrowotnej w Polsce było wprowadzenie kontraktowego systemu udzielania i finansowania świadczeń zdrowotnych § Sprawy o zapłatę za świadczenia ponadlimitowe pozwolił zaobserwować kilka różnych nurtów argumentacji, wspierających stanowiska stron sporu i aprobowanych w motywach orzeczeń Nadwykonania § Stanowiska w sprawie możliwości i podstaw zapłaty za świadczenia ponadlimitowe Można uzyskać zapłatę za wszystkie świadczenia udzielane pacjentom przez świadczeniodawcę, bez względu na treść umowy z kasą chorych i bez względu na przewidziane w niej limity § Nie można w ogóle uzyskać zapłaty za świadczenia, które nie zostały uzgodnione i wprost określone w umowie świadczeniodawcy z kasą chorych, Narodowym Funduszem Zdrowia, Skarbem Państwa § Można uzyskać zapłatę jedynie za świadczenia ponadlimitowe, udzielone w okolicznościach określonych w art. 30 ustawy o zawodzie lekarza (obecnie: ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty i stany nagłe Nadwykonania § § § Art. 30 ustawy o zawodach lekarza - Lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 27 września 2010 r., V KK 34/2010 Nałożony na lekarza przepisem art. 30 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. 2008 r. Nr 136 poz. 857 ze zm.) obowiązek niesienia pomocy występuje we wszystkich wypadkach, w których zwłoka w udzieleniu pomocy lekarskiej mogłaby spowodować określone w tym przepisie skutki, a więc i wtedy, gdy ich zaistnienie mogło i powinno być przez lekarza przewidziane. Oznacza to, że w kontakcie z pacjentem lekarz zobowiązany jest ocenić nie tylko stan jego zdrowia na podstawie aktualnej diagnozy ale także, w wypadku stwierdzenia zagrożenia, rozważyć prawdopodobieństwo jego zwiększenia. Jeśli przewidywany wzrost zagrożenia wskazuje na możliwość zaistnienia skutków wymienionych w art. 30, to pełniąc funkcję gwaranta lekarz jest zobowiązany do niezwłocznego udzielenia właściwej pomocy medycznej, chyba że zwłoka w jej udzieleniu nie zmieniłaby stopnia zagrożenia. Niespełnienie tych obowiązków przez lekarza narusza art. 30 tej ustawy. W wypadku zaistnienia skutków określonych w tym przepisie w następstwie nieudzielenia pomocy medycznej lekarz może ponosić odpowiedzialność karną za przestępstwo popełnione nieumyślnie, jeśli zachodzą przesłanki strony podmiotowej określone w art. 9 § 2 k.k Nadwykonania § § § Źródło bezwzględnego obowiązku lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej co do podjęcia interwencji medycznych Powstawała jednak trudność w kompleksowej ocenie prawnej tych przypadków, ponieważ przepisy nie wskazywały, kto miałby sfinansować koszty udzielenia świadczeń medycznych w sytuacji wyczerpania limitu ustalonego Teoretycznie koszty te mogłyby obciążać pacjenta, któremu udzielono pomocy, Narodowy Fundusz Zdrowia lub - ostatecznie, w razie braku podstaw do obciążenia nimi innych podmiotów - tego, kto wykonując świadczenia medyczne, już poniósł stosowne koszty i wydatki W ostatnim przypadku dochodziłoby jednak do trudnego do zaakceptowania stanu rzeczy, ponieważ zakłady opieki zdrowotnej i lekarze z jednej strony nie mogliby odmówić udzielenia świadczeń zdrowotnych, a z drugiej - wobec wyczerpania limitu - nie mogliby też oczekiwać zwrotu wydatkowanych środków Nadwykonania § § § § § § § § § Wyrok Sąd Najwyższego z dnia 5 listopada 2003 r. (IV CK 189/02), Wyrok Sąd Najwyższego z dnia 5 sierpnia 2004 r. (III CK 365/03), Wyrok Sąd Najwyższego z dnia 15 grudnia 2004 r. (IV CK 361/04) Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004 r. (I CK 320/04) Wyrok Sąd Najwyższego z dnia 28 czerwca 2005 r. (I CK 821/04). W razie udzielenia przez publiczny zakład opieki zdrowotnej świadczenia ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia obowiązek poniesienia kosztów świadczenia na rzecz pacjenta uprawnionego z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego obciąża kasę chorych, Narodowy Fundusz Zdrowia Określone w umowach ilościowe limity świadczeń zdrowotnych nie dotyczą przypadków, gdy zachodzi potrzeba natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia. Jeżeli bowiem zachodzi ustawowy obowiązek natychmiastowego udzielenia świadczeń, to nie mogą one być limitowane umową Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 30 listopada 2011 r., III CSK 28/2011 Na zakładzie opieki zdrowotnej, który dochodzi roszczenia o zapłatę za świadczenia medyczne udzielone pacjentom w warunkach zagrożenia życia lub zdrowia (art. 7 ustawy o z.o.z. oraz art. 30 ustawy o zaw. lek. i dent.) ciąży obowiązek wykazania tego, że z uwagi na okoliczności poszczególnych przypadków zachodziła potrzeba natychmiastowego udzielenia świadczeń Stany nagłe § § § § W stanach nagłych świadczenia opieki zdrowotnej są udzielane świadczeniobiorcy niezwłocznie W przypadku gdy świadczenia opieki zdrowotnej w stanie nagłym są udzielane przez świadczeniodawcę, który nie zawarł umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, świadczeniobiorca ma prawo do tych świadczeń w niezbędnym zakresie W razie braku możliwości udzielania świadczeń opieki zdrowotnej określonych w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z przyczyn leżących po stronie świadczeniodawcy lub w związku z wystąpieniem siły wyższej, świadczeniodawca zapewnia, w przypadku, o którym mowa w ust. 1, udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej przez innego świadczeniodawcę Art. 19ustawy o świadczeniach Stany nagłe § § § § § Świadczeniodawca, który nie zawarł umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, ma prawo do wynagrodzenia za świadczenie opieki zdrowotnej udzielone świadczeniobiorcy w stanie nagłym Wynagrodzenie uwzględnia wyłącznie uzasadnione koszty udzielenia niezbędnych świadczeń opieki zdrowotnej W celu uzyskania wynagrodzenia świadczeniodawca składa wniosek do podmiotu zobowiązanego do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej wraz z rachunkiem, wykazem udzielonych świadczeń opieki zdrowotnej i ich kosztów oraz pisemnym przedstawieniem okoliczności udzielenia świadczeń uzasadniających ich sfinansowanie ze środków publicznych Podmiotowi zobowiązanemu do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych przysługuje prawo kontroli zasadności wniosku Art. 19 Podmioty § § § · Organy publiczne Świadczeniobiorca Świadczeniodawca Instytucja ubezpieczenia zdrowotnego pełniąca funkcję płatnika (Narodowy Fundusz Zdrowia) Organy publiczne § § § § Administracja rządowa Administracja samorządowa Ograny kontroli Organy sądowe Zadania władz publicznych § Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych § Zadania władz publicznych w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej obejmują w szczególności: - tworzenie warunków funkcjonowania systemu ochrony zdrowia - analizę i ocenę potrzeb zdrowotnych oraz czynników powodujących ich zmiany - promocję zdrowia i profilaktykę, mające na celu tworzenie warunków sprzyjających zdrowiu - finansowanie w trybie i na zasadach określonych ustawą świadczeń opieki zdrowotnej § Art. 6 Dział Zdrowie § § § § § § § § § § Obejmuje zagadnienia: ochrony zdrowia i zasad organizacji opieki zdrowotnej nadzoru nad produktami leczniczymi, wyrobami medycznymi, wyrobami medycznymi do diagnostyki in vitro, wyposażeniem wyrobów medycznych, wyposażeniem wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, aktywnymi wyrobami medycznymi do implantacji i produktami biobójczymi oraz nad kosmetykami w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi organizacji i nadzoru nad systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne zawodów medycznych warunków sanitarnych i nadzoru sanitarnego, z wyłączeniem nadzoru nad żywnością objętego działem rolnictwo, koordynacji bezpieczeństwa żywności, a w szczególności nadzoru nad jakością zdrowotną żywności w procesie produkcji i w obrocie oraz materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością organizmów genetycznie zmodyfikowanych w zakresie wydawania decyzji zezwalających na wprowadzanie do obrotu nowej żywności oraz w zakresie wydawania zezwoleń na wprowadzanie do obrotu produktów leczniczych lecznictwa uzdrowiskowego koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie rzeczowych świadczeń leczniczych Art. 33. 1. ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej Minister Zdrowia § Art. 33 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów § Rozporzązenie Prezesa RM z dnia 18 listopada 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Zdrowia § § 1. 1. Rozporządzenie określa szczegółowy zakres działania Ministra Zdrowia, zwanego dalej „ministrem”. § Minister kieruje działem administracji rządowej - zdrowie § Minister jest dysponentem części 46 budżetu państwa § Obsługę ministra zapewnia Ministerstwo Zdrowia § Organy podległe ministrowi lub przez niego nadzorowane określa załącznik do rozporządzenia Organy podległe i nadzorowane § § § § Główny Inspektor Farmaceutyczny Główny Inspektor Sanitarny Inspektor do spraw Substancji Chemicznych Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych § Ministrowi podlega Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - jednostka budżetowa Główny Inspektor Farmaceutyczny § § § § § § § § § § § § § Rozdział 8 ustawy Prawo farmaceutyczne Art. 110. 1. Inspekcją Farmaceutyczną kieruje Główny Inspektor Farmaceutyczny Art. 112 1. Centralny organ administracji rządowej, wykonuje zadania Inspekcji Farmaceutycznej przy pomocy Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego Art. 115. Główny Inspektor Farmaceutyczny: ustala kierunki działania Inspekcji Farmaceutycznej koordynuje i kontroluje wykonywanie zadań przez wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych może wydawać wojewódzkim inspektorom farmaceutycznym polecenia dotyczące podjęcia konkretnych czynności w zakresie ich merytorycznego działania z zastrzeżeniem spraw objętych wydawaniem decyzji administracyjnych jako organu I instancji, a także może żądać od nich informacji w całym zakresie działania Inspekcji Farmaceutycznej pełni funkcje organu II instancji w stosunku do decyzji wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych sprawuje nadzór nad warunkami wytwarzania produktów leczniczych stosowanych u ludzi i zwierząt w ramach państwowych badań jakości produktów leczniczych sprawuje nadzór nad jakością produktów leczniczych znajdujących się w obrocie, z wyłączeniem produktów leczniczych weterynaryjnych współpracuje z właściwymi inspekcjami farmaceutycznymi państw członkowskich Unii Europejskiej i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, zgodnie z wytycznymi zawartymi w zbiorze procedur dotyczących inspekcji i wymiany informacji, o którym mowa w art. 3 ust. 1 dyrektywy Komisji 2003/94/WE z dnia 8 października 2003 r. ustanawiającej zasady i wytyczne dobrej praktyki wytwarzania w odniesieniu do produktów leczniczych stosowanych u ludzi oraz produktów leczniczych stosowanych u ludzi, znajdujących się w fazie badań (Dz. Urz. UE L 262 z 14.10.2003, str. 22; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 32, str. 424) jest organem I instancji w sprawach określonych w ustawie wydaje decyzje Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna § Art. 108. 1. Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna sprawuje nadzór nad: § warunkami wytwarzania i importu produktów leczniczych i produktów leczniczych weterynaryjnych § jakością i obrotem produktami leczniczymi, z wyłączeniem produktów leczniczych weterynaryjnych § obrotem wyrobami medycznymi, z wyłączeniem wyrobów medycznych stosowanych w medycynie weterynaryjnej w celu zabezpieczenia interesu społecznego w zakresie bezpieczeństwa zdrowia i życia ludzi przy stosowaniu produktów leczniczych i wyrobów medycznych, znajdujących się w hurtowniach farmaceutycznych, aptekach, działach farmacji szpitalnej, punktach aptecznych i placówkach obrotu pozaaptecznego Główny Inspektor Farmaceutyczny § Wydaje decyzje w zakresie § wstrzymania lub wycofania z obrotu lub stosowania produktów leczniczych w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia, że dany produkt nie jest dopuszczony do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej wstrzymania lub wycofania z obrotu lub stosowania produktów leczniczych w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia, że dany produkt nie odpowiada ustalonym dla niego wymaganiom jakościowym wstrzymania lub wycofania z aptek ogólnodostępnych i hurtowni farmaceutycznych towarów, którymi obrót jest niedozwolony udzielenia, zmiany, cofnięcia lub odmowy udzielenia zezwolenia: - na wytwarzanie produktów leczniczych - na obrót hurtowy produktami leczniczymi skierowania produktu leczniczego dopuszczonego do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do badań jakościowych Reklamy produktów leczniczych § § § § § Główny Inspektor Sanitarny § Art. 7. ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej § Państwową Inspekcją Sanitarną kieruje Główny Inspektor Sanitarny jako centralny organ administracji rządowej § Główny Inspektor Sanitarny zadania wykonuje przy pomocy Głównego Inspektoratu Sanitarnego § Art. 8a. Główny Inspektor Sanitarny: ustala ogólne kierunki działania organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz koordynuje i nadzoruje działalność tych organów zarządza systemem wymiany informacji w ramach systemów wymiany informacji w zakresie dotyczącym zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej Państwowa Inspekcja Sanitarna Jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami: § higieny środowiska § higieny pracy w zakładach pracy § higieny radiacyjnej § higieny procesów nauczania i wychowania § higieny wypoczynku i rekreacji § zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku § higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne § § - w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych § Art. 1. ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej Inspektor do spraw Substancji Chemicznych § Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach § Art. 5. Tworzy się centralny organ administracji rządowej właściwy w sprawach substancji i ich mieszanin, którym jest Inspektor do spraw Substancji Chemicznych § Art. 12. 2. Inspektor realizuje swoje zadania przy pomocy Biura, którym kieruje i które reprezentuje na zewnątrz Inspektor do spraw Substancji Chemicznych § § § § § § § § Art. 12. 1. Do zadań Inspektora należy: gromadzenie danych dotyczących mieszanin niebezpiecznych lub mieszanin stwarzających zagrożenie oraz dostarczanych przez Agencję informacji dotyczących substancji udostępnianie danych dotyczących substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych lub substancji stwarzających zagrożenie i mieszanin stwarzających zagrożenie służbom medycznym i ratowniczym; pełnienie funkcji: a) właściwego organu wyznaczonego do wykonywania, określonych w przepisach Unii Europejskiej, zadań administracyjnych dotyczących wywozu i przywozu niebezpiecznych chemikaliów i współpraca w tym zakresie z innymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej oraz z Komisją Europejską b) właściwego organu wyznaczonego do wykonywania, określonych w przepisach Unii Europejskiej, zadań administracyjnych dotyczących detergentów i współpraca w tym zakresie z innymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej, Konfederacją Szwajcarską lub państwami członkowskimi Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz Komisją Europejską c) właściwego organu określonego w art. 8 rozporządzenia nr 648/2004, w art. 121 rozporządzenia nr 1907/2006, w art. 43 rozporządzenia nr 1272/2008 oraz wyznaczonego organu krajowego określonego w art. 4 rozporządzenia nr 689/2008 utworzenie w Biurze i prowadzenie Krajowego Centrum Informacyjnego, o którym mowa w art. 124 rozporządzenia nr 1907/2006 i w art. 44 rozporządzenia nr 1272/2008 współpraca z organizacjami międzynarodowymi w zakresie substancji i mieszanin przyjmowanie i gromadzenie danych dotyczących prekursorów kategorii 2 określonych w przepisach o przeciwdziałaniu narkomanii wykonywanie innych zadań nałożonych przez ministra właściwego do spraw zdrowia Wojewoda § Kierownik rządowej administracji zespolonej w województwie § Art. 10. 1. ustawy o świadczeniach § Do zadań wojewody w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej należy w szczególności: - ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej na terenie województwa - ocena realizacji zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego - przekazywanie ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, do dnia 15 lutego każdego roku, rocznych informacji o zrealizowanych w ubiegłym roku programach zdrowotnych oraz o programach zdrowotnych planowanych na ten rok Samorząd terytorialny § Samorząd województwa § Samorząd powiatowy § Samorząd gminny § Zadania własne i zlecone § Zadania właścicielskie i o charakterze publicznoprawnym Samorząd województwa § Art. 9. ustawy o świadczeniach § Do zadań własnych w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej realizowanych przez samorząd województwa należy w szczególności: § opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców województwa - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami i powiatami § przekazywanie wojewodzie informacji o realizowanych na terenie województwa programach zdrowotnych § opracowywanie i wdrażanie programów innych niż określone w pkt 1 służących realizacji zadań w zakresie ochrony zdrowia § inspirowanie i promowanie rozwiązań w zakresie wzrostu efektywności, w tym restrukturyzacji w ochronie zdrowia § podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych mieszkańców województwa Samorząd powiatu § Art. 8. ustawy o świadczeniach § Do zadań własnych w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej realizowanych przez powiat należy w szczególności: § opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców powiatu - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami § przekazywanie marszałkowi województwa informacji o realizowanych na terenie powiatu programach zdrowotnych § inicjowanie, wspomaganie i monitorowanie działań lokalnej wspólnoty samorządowej w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej prowadzonych na terenie powiatu § pobudzanie działań na rzecz indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialności za zdrowie i na rzecz ochrony zdrowia § podejmowanie innych działań wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych Samorząd gminny § Art. 7. ustawy o świadczeniach § § § § § Do zadań własnych gminy w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej należy w szczególności: opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy przekazywanie powiatowi informacji o realizowanych programach zdrowotnych inicjowanie i udział w wytyczaniu kierunków przedsięwzięć lokalnych zmierzających do zaznajamiania mieszkańców z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia oraz ich skutkami podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy 2. Do zadań zleconych gminy należy wydawanie decyzji, o których mowa w art. 54, w sprawach świadczeniobiorców innych niż ubezpieczeni spełniających kryterium dochodowe, o którym mowa w art. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, w przypadku których nie zachodzi okoliczność, o której mowa w art. 12 tej ustawy 3. W celu ustalenia sytuacji dochodowej i majątkowej świadczeniobiorcy, o którym mowa w ust. 2, przeprowadza się rodzinny wywiad środowiskowy na zasadach i w trybie określonych w przepisach o pomocy społecznej. 4. Gmina otrzymuje dotację z budżetu państwa na sfinansowanie kosztów realizacji zadania, o którym mowa w ust. 2 i 3 Orzecznictwo § § § § Pismem z dnia skierowanym do Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej w G., Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w G. podtrzymał swój wcześniejszy, zgłoszony telefonicznie, wniosek o wydanie decyzji w trybie art. 54 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, potwierdzającej prawo do świadczeń opieki zdrowotnej G.W., któremu udzielono tych świadczeń w stanie nagłym a który zmarł Decyzją Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej w G., działając z upoważnienia Prezydenta Miasta G. na podstawie art. 2 ust. 1, art. 7 ust. 2 i 3 i art. 54 ustawy o świadczeniach oraz w oparciu o art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, umorzył postępowanie w sprawie potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wywodząc, iż było ono bezprzedmiotowe, jako że G.W. będący osobą bezdomną nie należy do osób uprawnionych do otrzymania świadczeń zdrowotnych - brak jest podstaw do wydania decyzji w trybie art. 54 W odwołaniu do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. A - SP ZOZ w G. zakwestionował prawidłowość uznania postępowania za bezprzedmiotowe wywodząc, iż poniósł koszty leczenia zmarłego i domaga się ich zwrotu ze środków z Narodowego Funduszu Zdrowia, a co za tym idzie, jest zainteresowany w potwierdzeniu uprawnień do udzielonych świadczeń Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. orzekło o umorzeniu postępowania odwoławczego. W uzasadnieniu powołało się na treść art. 28 kpa wywodząc, że odwołujący się nie jest stroną niniejszego postępowania § § § § Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 16 listopada 2010 r. IV SA/Gl 78/2010 Warunkiem refundacji świadczeniodawcy kosztów udzielonych świadczeń w stanach nagłych ze środków publicznych jest wydanie decyzji, o której mowa w art. 54 ust. 1 Zgodnie przy tym z art. 97 ust. 3 pkt 3 świadczeniobiorcom innym niż ubezpieczeni, spełniającym kryterium dochodowe, o którym mowa w art. 8 ustawy o pomocy społecznej, co do których nie stwierdzono okoliczności, o której mowa w art. 12 tej ustawy należy między innymi do zakresu działania Narodowego Funduszu Zdrowia Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych musi być potwierdzone stosownym dokumentem, którym w przypadku świadczeniobiorcy wymienionego w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach czyli nieubezpieczonej lub nieposiadającej uprawnień do bezpłatnych świadczeń leczniczych - jest stosowna decyzja wójta (burmistrza, prezydenta miasta) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy (art. 54 ust. 1) Co do zasady, na wniosek świadczeniobiorcy. Jedynie w stanach nagłych, gdy opieka medyczna musi być udzielona natychmiastowo, zaś świadczeniobiorca z uwagi na stan zdrowia może nie uczynić zadość obowiązkowi udokumentowania prawa do opieki, wydanie omawianego aktu może nastąpić na skutek wniosku zakładu opieki zdrowotnej (świadczeniodawcy) złożonego niezwłocznie po udzieleniu świadczenia § § § § § § Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 16 listopada 2010 r. IV SA/Gl 78/2010 Nieustalenie tego prawa przez właściwy organ powoduje, że świadczeniodawca nie uzyska zwrotu kosztów poniesionych wskutek udzielania świadczeń od Narodowego Funduszu Zdrowia W stanach nagłych świadczeniodawca nie może uzależniać udzielenia świadczenia od okazania dokumentu, o którym mowa w art. 54 ust. 1 cytowanej ustawy, a świadczenia opieki zdrowotnej udzielane są wówczas niezwłocznie i bezpłatnie, także bez skierowania (art. 19 ust. 1 oraz art. 60 i art. 61 ustawy o świadczeniach) Nie budzi wątpliwości, że w przypadku udzielenia świadczeń opieki zdrowotnej w stanach nagłych, przedstawiony wyżej tryb postępowania ma na celu zabezpieczenie interesów świadczeniodawcy, gdyż służy ochronie jego prawa do otrzymania wynagrodzenia finansowanego ze środków publicznych za udzielenie świadczeń medycznych w trybie nagłym osobie nieubezpieczonej Skoro świadczeniodawca ponosi w stanie nagłym ryzyko (także o charakterze finansowym) związane z ratowaniem zdrowia i życia osoby nieubezpieczonej, do czego jest zobowiązany to nie może zostać pozbawiony uprawnienia do potwierdzenia prawa tej osoby do świadczeń opieki zdrowotnej Sąd uznał, że skarżący Szpital posiada interes prawny w wydaniu decyzji, o której mowa w art. 54 ust. 1 ustawy o świadczeniach Art. 54 ust. 4 in fine - w nagłych przypadkach wprost przyznaje świadczeniodawcy uprawnienie do zgłoszenia wniosku o potwierdzenie uprawnień świadczeniobiorcy do świadczeń opieki zdrowotnej Spór kompetencyjny § I OW 118/11 - Postanowienie NSA z dnia 3 listopada 2011 § § § § § § Miejsce zamieszkania a miejsce zameldowania Osoba zameldowana w M a mieszkająca w D Odmowa wydania decyzji przez organ w M Decyzja wójta (burmistrza, prezydenta) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy Art. 25 k.c. - miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. W świetle tego przepisu o miejscu zamieszkania decydują dwa czynniki, mianowicie zewnętrzny (fakt przebywania) i wewnętrzny (zamiar stałego pobytu). Wyrażenie zamiaru stałego pobytu nie wymaga złożenia oświadczenia woli (nie jest czynnością prawną) i wystarczy zatem, że zamiar taki wynika z zachowania danej osoby, polegającego na ześrodkowaniu swojej aktywności życiowej w określonej miejscowości Organem właściwym jest organ w D Rzecznik § Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta § Rzecznik jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony praw pacjentów § Rzecznik wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Pacjenta Zakres zadań Rzecznika art. 47 § § § § § § § § § § § § Do zakresu działania Rzecznika należy: prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów prowadzenie postępowań w trybie art. 50-53 w sprawach cywilnych wykonywanie zadań określonych w art. 55 opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów prawnych dotyczących ochrony praw pacjenta występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę aktów prawnych w zakresie ochrony praw pacjenta opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących wiedzę o ochronie praw pacjenta współpraca z organami władzy publicznej w celu zapewnienia pacjentom przestrzegania ich praw, w szczególności z ministrem właściwym do spraw zdrowia przedstawianie właściwym organom władzy publicznej, organizacjom i instytucjom oraz samorządom zawodów medycznych ocen i wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw pacjenta współpraca z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i zawodowymi, do których celów statutowych należy ochrona praw pacjenta analiza skarg pacjentów w celu określenia zagrożeń i obszarów w systemie ochrony zdrowia wymagających naprawy wykonywanie innych zadań określonych w przepisach prawa lub zleconych przez Prezesa Rady Ministrów Świadczeniobiorcy § Osoby, które są uprawnione do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie § osoby objęte powszechnym - obowiązkowym i dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym, zwane ubezpieczonymi inne, niż ubezpieczeni, osoby posiadające obywatelstwo polskie i posiadające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które spełniają kryterium dochodowe, o którym mowa w art. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, co do których nie stwierdzono okoliczności, o której mowa w art. 12 tej ustawy, na zasadach i w zakresie określonych dla ubezpieczonych Inne osoby posiadające obywatelstwo polskie: a) które nie ukończyły 18. roku życia, lub b) posiadające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które są w okresie ciąży, porodu lub połogu Art. 2. 1. ustawy o świadczeniach § § § Świadczeniobiorca jako pacjent § Kluczowa pozycja pacjenta jako świadczeniobiorcy i zarazem jako klienta i konsumenta § Staje się on postacią centralną, podmiotem wszelkich działań, zaś całe postępowanie toczy się wokół niego i dla niego, finalnego konsumenta usługi medycznej § W przypadku świadczeń opieki zdrowotnej, o unikalności usługi decydują jej cechy odróżniające ją od produktów i usług nie poddanych tak znaczącej ingerencji prawodawcy Świadczeniobiorca § § § § Wyrok WSA w Łodzi z dnia 9 marca 2011 r. III SA/Łd 38/2011 Ubezpieczony nie może domagać się wydania decyzji, która jest przeznaczona dla innych osób wchodzących w skład kręgu świadczeniobiorców Zasadą jest, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 1 ustawy o świadczeniach, że uprawnienie to wiąże się ze stosunkiem ubezpieczenia zdrowotnego, tj. objęcia obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym Prawo do świadczeń zdrowotnych przysługuje również innym osobom, niż ubezpieczeni w ścisłym tego słowa znaczeniu oraz osobom nieubezpieczonym. Uprawnienie to bowiem przyznano podmiotowi, który ubiega się o przyznanie emerytury lub renty, pomimo wygaśnięcia ubezpieczenia w okresie trwania postępowania o przyznanie tych świadczeń (art. 67 ust. 7 ustawy o świadczeniach). Z tego samego tytułu prawo do świadczeń uzyskali w tożsamym zakresie także członkowie rodziny takiej osoby. Ponadto omawiane prawo zagwarantowano także innym niż ubezpieczeni, osobom posiadającym obywatelstwo polskie i posiadające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 2 ust. 1 pkt. 2 i 3 powoływanej ustawy), a nawet osobom nieposiadającym polskiego obywatelstwa (art. 2 ust. 2 tej ustawy) Uprawnienia świadczeniobiorcy § § § § § § § § § § § § Art. 15. ustawy o świadczeniach Świadczeniobiorcy mają, na zasadach określonych w ustawie, prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, których celem jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczanie Świadczeniobiorcy przysługują świadczenia gwarantowane z zakresu: podstawowej opieki zdrowotnej ambulatoryjnej opieki specjalistycznej leczenia szpitalnego opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień rehabilitacji leczniczej świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej leczenia stomatologicznego lecznictwa uzdrowiskowego zaopatrzenia w wyroby medyczne, na zlecenie osoby uprawnionej, oraz ich naprawy, o których mowa w ustawie o refundacji Uprawnienia świadczeniobiorcy § § § § § § § § § ratownictwa medycznego opieki paliatywnej i hospicyjnej świadczeń wysokospecjalistycznych programów zdrowotnych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych dostępnych w aptece na receptę programów lekowych określonych w przepisach ustawy o refundacji leków stosowanych w chemioterapii określonych w przepisach ustawy o refundacji leków nieposiadających pozwolenia na dopuszczenie do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, sprowadzanych z zagranicy na warunkach i w trybie określonym w art. 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.), pod warunkiem że w stosunku do tych leków wydano decyzję o objęciu refundacją na podstawie ustawy o refundacji środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, sprowadzonych z zagranicy na warunkach i w trybie określonym w art. 29a ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, pod warunkiem, że w stosunku do tych środków wydano decyzję o objęciu refundacją na podstawie ustawy o refundacji Orzecznictwo § Wyrok NSA z dnia 22 stycznia 2008 r., II GSK 285/2007 § Skarżący był ubezpieczonym § Skarżący zawarł umowę cywilnoprawną na usunięcie zaćmy § Zwrócił się do dyrektora oddziału NFZ o zwrot środków § Nastąpiła odmowa § Sąd I instancji oddalił skargę § Zarzut braku ustaleń czy skarżący umieszczony był na liście przypadków pilnych i czy operacja wykonana została w stanie nagłym Orzecznictwo § Wyrok NSA II GSK 285/2007 środków wydano decyzję o objęciu refundacją na podstawie ustawy o refundacji § Warunki udzielania i zakres świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jak i zasady i tryb finansowania tych świadczeń określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach § Podstawą, udzielania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jest umowa o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej zawarta pomiędzy świadczeniodawcą a dyrektorem oddziału wojewódzkiego Funduszu. Przepisy nie przewidują możliwości finansowania świadczeń zdrowotnych na zasadach słuszności i uznania Orzecznictwo § § § WSA podkreślił, że z przepisu art. 107 ust. 5 pkt 16 i art. 109 ustawy o świadczeniach nie wynika, aby dyrektor oddziału wojewódzkiego NFZ miał prawo do podejmowania indywidualnych decyzji w sprawach wyjątkowych, wychodząc poza literalną treść obowiązujących przepisów tej ustawy. W przepisach art. 107 ust. 5 pkt 16 i art. 109 ustawy brak jest jakichkolwiek wskazań dotyczących możliwości zastosowania tzw. uznania administracyjnego, gdyż normy wskazane w tych przepisach mają jedynie charakter formalnoprawny i stanowią przepisy kompetencyjne dające ogólną podstawę do działań podejmowanych przez organ NFZ, jakim jest dyrektor oddziału wojewódzkiego Funduszu Zgodnie z art. 30 ustawy świadczeniobiorca ma prawo wyboru szpitala spośród szpitali, które zawarły umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej W ustawie zapewnia się ubezpieczonemu swobodny dostęp do świadczeń zdrowotnych wolnego wyboru świadczeniodawców. Jednakże podstawą do udzielania świadczeń zdrowotnych przez świadczeniodawcę, finansowanych przez Fundusz jest umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych zawarta pomiędzy Funduszem i świadczeniodawcą. Zatem prawo swobodnego dostępu do świadczeń zdrowotnych i wolnego wyboru świadczeniodawców, zostało ograniczone do tych, którzy podpisali umowę z Funduszem o świadczenie usług, co zasadniczo ogranicza, a czasem nawet wyklucza, skorzystanie ze świadczeń zdrowotnych finansowanych przez Państwo Orzecznictwo § Istnieje rozbudowany system planowania, zabezpieczenia i limitowania potrzeb zdrowotnych obywateli, który stwarza rozmaite bariery i niejednokrotnie wykluczają możliwość uzyskania świadczenia § Prawo do leczenia w szpitalu, w tym wykonania zabiegu operacyjnego pozostaje czysto teoretyczne w sytuacji, w której ilość zakontraktowanych świadczeń danego rodzaju nie jest wystarczająca. Pacjent jest pozbawiony możliwości szybkiego udzielenia mu koniecznego świadczenia zdrowotnego § Konstytucyjne wymaganie określenia w ustawie zakresu świadczeń medycznych, dostępnych na zasadach równości doprowadziło zarazem do ustawowego wprowadzenia takiego systemu organizacyjnego publicznej służby zdrowia, który nie w pełni zabezpiecza realizację tych zasad. Ustawowa konstrukcja zakresu i sposobu udzielania świadczeń finansowanych ze środków publicznych powoduje niezdolność systemu do urzeczywistnienia formalnie gwarantowanej zasady równej dostępności do wyżej wymienionych świadczeń Orzecznictwo § Sąd I instancji stwierdził, że - mimo iż skarżący nie miał realnej możliwości uzyskania świadczenia w placówkach związanych kontraktem z NFZ i wykonania zabiegu usunięcia zaćmy w ramach ubezpieczenia zdrowotnego - to jednak podjęta przez niego decyzja o przeprowadzeniu w oparciu o umowę cywilnoprawą operacji, w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej, skutkuje uznaniem, iż zabieg wykonał poza systemem ubezpieczenia zdrowotnego. Taki charakter zabiegu wykluczał zatem jego sfinansowanie w ramach świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Orzecznictwo § Wyrok NSA II GSK 285/2007 środków wydano decyzję o objęciu refundacją na podstawie ustawy o refundacji § Warunki udzielania i zakres świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jak i zasady i tryb finansowania tych świadczeń określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach Tak zdefiniowane świadczenia opieki zdrowotnej jak i unormowania zawarte w dziale II ustawy („Świadczenia opieki zdrowotnej”) wskazują, że ustawa nie przewiduje świadczeń w formie zwrotu kosztów leczenia Możliwość refundacji wprowadzono wprawdzie w art. 36 ust. 4a ustawy, ale wyłącznie odnośnie leków - i to tylko w przypadkach i na zasadach szczegółowo tam określonych Zwrot kosztów świadczeń przewiduje też art. 14 a, odnosi się on jednak roszczenia przysługującego podmiotowi zobowiązanemu do finansowania świadczeń ze środków publicznych Art. 136 pkt 4 wskazuje jednoznacznie, że przewidziane ustawą rozliczenia finansowe związane z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej dotyczą uprawnień świadczeniodawcy wynikających z umowy zawartej pomiędzy świadczeniodawcą a dyrektorem oddziału wojewódzkiego Funduszu. W myśl bowiem art. 132 umowa ta jest podstawą udzielania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Istotnie udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w stanach nagłych odbywa się na szczególnych zasadach. Dotyczy to nie tylko prawa do udzielenia świadczenia niezwłocznie (art. 19 ust. 1) i bez wymaganego skierowania (art. 60), ale też stanowi wyjątek od zasady przewidzianej art. 132 w tym jednak tylko znaczeniu, że daje świadczeniodawcy, który nie zawarł umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, prawo do wystąpienia z wnioskiem o wynagrodzenie za udzielone świadczenie Brak natomiast podstaw prawnych do przyjęcia, że skorzystanie ze świadczeń medycznych odpłatnie, w oparciu o umowę cywilnoprawną, poza systemem ubezpieczeń zdrowotnych - nawet w stanie nagłym - uprawnia świadczeniobiorcę do skutecznego domagania się ustalenie prawa do świadczenia w formie zwrotu poniesionych kosztów Podstawy takiej nie stanowi w szczególności art. 109 ustawy, wprowadza on jedynie możliwość wystąpienia z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczenia. Przepis ten nie stanowi jednak, że świadczenie zdrowotne może polegać na zwrocie poniesionych już kosztów leczenia operacyjnego. Nie ma przy tym znaczenia czy pacjent należy do kręgu ubezpieczonych, czy wykonany zabieg mieści się w katalogu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i czy wykonywany był w stanie nagłym Tym samym ustalenie czy operacja została wykonana w stanie nagłym i czy skarżący został umieszczony na liście przypadków pilnych nie należy do okoliczności faktycznych prawotwórczych mających wpływ na wynik sprawy § § § § § § § § § Podobnie Wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 czerwca 2009 r., VII SA/Wa 2009/2008 Świadczeniodawca § Art. 5 pkt 41 ustawy o świadczeniach § podmiot wykonujący działalność leczniczą w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej § osoba fizyczna inna niż wymieniona powyżej, która uzyskała fachowe uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych i udziela ich w ramach wykonywanej działalności gospodarczej § podmiot realizujący czynności z zakresu zaopatrzenia w środki pomocnicze i wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi § § Podstawą jest umowa – art. 132 i n. ustawy o świadczeniach § Nadzór NFZ § DZIAŁ V ustawy o świadczeniach § Art. 96. § Narodowy Fundusz Zdrowia jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną. § W skład Funduszu wchodzą: 1) centrala Funduszu 2) oddziały wojewódzkie Funduszu § Siedzibą Funduszu jest miasto stołeczne Warszawa § W centrali Funduszu oraz w oddziałach wojewódzkich Funduszu tworzy się komórki organizacyjne do spraw służb mundurowych NFZ § § § § § § Art. 98. Organami Funduszu są: Rada Funduszu Prezes Funduszu rady oddziałów wojewódzkich Funduszu dyrektorzy oddziałów wojewódzkich Funduszu W sprawach niezastrzeżonych do zakresu zadań Rady Funduszu, rady oddziału wojewódzkiego Funduszu lub dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu organem właściwym jest Prezes Funduszu § Techniczno-organizacyjną obsługę: § § Rady Funduszu i Prezesa Funduszu - zapewnia centrala Funduszu rady oddziału wojewódzkiego Funduszu i dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu - zapewnia oddział wojewódzki Funduszu Zadanie § § § § § § § § § § § § § Zarządzanie środkami będącymi przychodami Funduszu (art. 97 ust 1 w związku z art. 116) należne składki na ubezpieczenie zdrowotne odsetki od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne darowizny i zapisy środki przekazane na realizację zadań zleconych w zakresie określonym w ustawie dotacje, w tym dotacje celowe przeznaczone na finansowanie zadania, o którym mowa w art. 97 ust. 3 pkt 2a, 3 i 3b środki uzyskane z tytułu roszczeń regresowych przychody z lokat kwoty, o których mowa w art. 4 ust. 10 ustawy o refundacji kwoty, o których mowa w art. 34 ust. 6 ustawy o refundacji kwoty z tytułu nałożonych przez ministra właściwego do spraw zdrowia kar pieniężnych, o których mowa w art. 50-52 ustawy o refundacji kwoty zwrotu części uzyskanej refundacji, o której mowa w art. 11 ust. 5 pkt 4 ustawy o refundacji inne przychody Zakres działania § § § § § § § § § § § § § § 1) określanie jakości i dostępności oraz analiza kosztów świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej 2) przeprowadzanie konkursów ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, a także monitorowanie ich realizacji i rozliczanie; 2a) finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych osobom, o których mowa w art. 12 pkt 24, 6 i 9 oraz w art. 2 ust. 1 pkt 3 3) finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych świadczeniobiorcom innym niż ubezpieczeni spełniającym kryterium dochodowe, o którym mowa w art. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, co do których nie stwierdzono okoliczności, o której mowa w art. 12 tej ustawy; 3a) finansowanie medycznych czynności ratunkowych świadczeniobiorcom; 3b) finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej określonych w art. 26; 4) wdrażanie, realizowanie, finansowanie, monitorowanie, nadzorowanie i kontrolowanie programów zdrowotnych; 5) wykonywanie zadań zleconych, w tym finansowanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, w szczególności realizacja programów zdrowotnych; 6) monitorowanie ordynacji lekarskich; 7) promocja zdrowia; 8) prowadzenie Centralnego Wykazu Ubezpieczonych; 9) prowadzenie wydawniczej działalności promocyjnej i informacyjnej w zakresie ochrony zdrowia; 10) wyliczanie kwot, o których mowa w art. 4 i art. 34 ustawy o refundacji oraz w art. 102 ust. 5 pkt 29; 11) monitorowanie i koordynowanie realizacji uprawnień wynikających z art. 24a - art. 24c, art. 44 ust. 1a-1c, art. 47 ust. 2 i 2a oraz art. 57 ust. 2 pkt 12 i 13 Zakres działania § § § § § § 3a. Do zadań Funduszu należy rozliczanie z instytucjami właściwymi lub instytucjami miejsca zamieszkania w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA): 1) kosztów świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych z budżetu państwa z części pozostającej w dyspozycji ministra właściwego do spraw zdrowia, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 4a, 2) kosztów medycznych czynności ratunkowych wykonanych przez zespoły ratownictwa medycznego, o których mowa w ustawie z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym, z wyłączeniem kosztów medycznych czynności ratunkowych wykonywanych przez lotnicze zespoły ratownictwa medycznego - w stosunku do osób uprawnionych do tych świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji. 3b. Minister właściwy do spraw zdrowia, po ostatecznym rozliczeniu ze świadczeniodawcą świadczeń, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 4a, obciąża Fundusz kosztami tych świadczeń oraz przekazuje niezbędną dokumentację dotyczącą udzielonych świadczeń wraz z kopią dokumentu potwierdzającego prawo do tych świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji. Środki zwrócone przez instytucję państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) Fundusz przekazuje na rachunek urzędu ministra właściwego do spraw zdrowia w terminie 14 dni od dnia zidentyfikowania podstawy zwrotu 3c. W przypadku rozliczania przez Fundusz kosztów medycznych czynności ratunkowych udzielonych osobom uprawnionym do tych świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji przez zespoły ratownictwa medycznego, Fundusz powiadamia właściwego wojewodę o należnościach przysługujących mu z tego tytułu. Środki zwrócone przez instytucję państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) Fundusz przekazuje na rachunek urzędu właściwego wojewody w terminie 14 dni od dnia zidentyfikowania podstawy zwrotu. Przepisu nie stosuje się do lotniczych zespołów ratownictwa medycznego, o których mowa w ustawie z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym Zakres działania § § § § § § § 4. Fundusz prowadzi Centralny Wykaz Ubezpieczonych w celu: 1) potwierdzenia prawa do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego; 2) przetwarzania danych o ubezpieczonych w Funduszu; 3) przetwarzania danych o osobach uprawnionych do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji; 4) przetwarzania danych o osobach innych niż ubezpieczeni uprawnionych do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów ustawy; 5) wydawania poświadczeń i zaświadczeń w zakresie swojej działalności; 6) rozliczania kosztów świadczeń opieki zdrowotnej, w tym udzielanych na podstawie przepisów o koordynacji § 5. Fundusz nie wykonuje działalności gospodarczej § 6. Fundusz nie może być właścicielem podmiotów wykonujących działalność leczniczą w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej 7. Zadania Funduszu określone w ust. 3 pkt 1, 2, 4, 6 i 11 w odniesieniu do podmiotów leczniczych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, Ministra Sprawiedliwości i ministra właściwego do spraw wewnętrznych realizuje komórka organizacyjna oddziału wojewódzkiego Funduszu, o której mowa w art. 96 ust. 4 8. Fundusz otrzymuje dotację z budżetu państwa na sfinansowanie kosztów realizacji zadania, o którym mowa w ust. 3 pkt 2a, 3 i 3b. Dotacja nie uwzględnia kosztów administracyjnych § § Przeprowadzenie leczenia poza granicami kraju § § § § § § § § Art. 26. 1. Prezes Funduszu może na wniosek wnioskodawcy, o którym mowa w art. 25, jego przedstawiciela ustawowego lub małżonka, skierować wnioskodawcę do przeprowadzenia poza granicami kraju leczenia lub badań diagnostycznych, których nie przeprowadza się w kraju, kierując się niezbędnością udzielenia takiego świadczenia w celu ratowania życia lub poprawy stanu zdrowia wnioskodawcy Uznaniowość Prezesa – lecz określenie granic 3 opinie Konsultanta Krajowego Opinia z Niemiec bez zbadania skarżącego Leczenia w obecnym jego stanie zdrowia, nie podejmie się żaden z ośrodków krajowych, w tym w szczególności Centrum w U Prezes NFZ wydaje decyzję odmowną Wyrok NSA z dnia 18 grudnia 2012 r., II GSK 1896/11 Zdaniem autora skargi kasacyjnej, przepis art. 26 o świadczneiach został naruszony przez odmowę skierowania na leczenie poza granicami kraju, w sytuacji gdy leczenie w kraju skarżącego jest niemożliwe Przeprowadzenie leczenia poza granicami kraju § § Celem leczenia za granicą jest poprawa stanu zdrowia wnioskodawcy, zatem organ badając istnienie przesłanek do udzielenia zgody musi ustalić, czy uzyskanie poprawy stanu zdrowia jest możliwe w Polsce. Możliwość prowadzenia w Polsce leczenia, którego dotychczasowe wyniki są całkowicie niezadawalające z uwagi na brak poprawy stanu zdrowia bądź też które nie może być kontynuowane z uwagi na aktualny stan zdrowia, nie podważa zasadności wniosku o zgodę na leczenie za granicą i nie wyklucza niezbędności udzielenia świadczenia za granicą, o ile zostanie wykazane, że przy aktualnym stanie zdrowia możliwe jest przeprowadzenie wnioskowanego leczenia za granicą w ściśle wskazanym Ośrodku konkretną metodą. Należy mieć na względzie, że obrzęk limfatyczny może przybierać różne rozmiary, wobec czego stanowisko w przedmiocie badania istnienia przesłanek do uzyskania zgody na tego rodzaju leczenie powinno zawierać wysoce zindywidualizowaną ocenę Należy podkreślić, że na przesłankę efektywności leczenia wskazał ETS w wyroku z dnia 16 maja 2006 r., sygn. akt C-372/04 na gruncie przepisu art. 22 ust. 2 akapit 2 rozporządzenia Rady nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.U.UE.L.71.1492), wyjaśniając, że przepis ten obejmuje nie tylko przypadki, w których leczenie w państwie pochodzenia jest zupełnie niemożliwe (niedostępne), ale również przypadki, w których leczenie w państwie przyjmującym będzie bardziej efektywne Prawa pacjenta § § § § § § Źródła normatywne praw Prawa pacjenta - istota Kto jest pacjentem? Zakres uprawnień Czy tylko uprawnienia? Kwestia obowiązków Źródła normatywne § Konstytucja § Katalog praw - ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta § Kwestie praw pacjenta są również normowane w ustawach o zawodach medycznych rozdział V ustawy o zawodzie lekarza, rozdział IV ustawy o zawodzie pielęgniarki, ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 o ochronie zdrowia psychicznego, ustawa z dnia 5 grudnia 2008 o zapobieganiu oraz zwalczaniu chorób zakaźnych u ludzi § Korelatem uprawnień są obowiązki innych podmiotów – uprawnienia mogą być normowane również poprzez określenie pewnych obowiązków innych podmiotów Prawa pacjenta - istota § Prawa pacjenta to uprawnienia wynikające z praw człowieka, które przysługują osobie zwracającej się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub korzystającej z tych świadczeń udzielanych przez podmiot wykonujący działalność leczniczą lub osobę wykonującą zawód medyczny § Obowiązki w stosunkach związanych z prawami pacjenta są nałożone na jednostkę organizacyjną lub osobę wykonującą zawód medyczny ze względu na podejmowane przez nich czynności faktyczne i czynności konwencjonalne. § Celem regulacji praw pacjenta jest wzmocnienie pozycji pacjenta w stosunkach z profesjonalną i zorganizowaną opieką medyczną. § Zgodnie z art. 11 ustawy o praw pac. pacjent ma prawo do pisemnej informacji o jego prawach Podział praw pacjenta § Kryterium zakresu ochrony § Prawa socjalne i prawa osobiste § Prawa socjalne są związane z prawem równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – pacjent jest beneficjentem określonych rozwiązań systemowych – w zakresie realizacji zadań publicznych w obszarze ochrony zdrowia publicznego. Warunki i zakres świadczeń i prawa pacjenta określa ustawa z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych § Prawa osobiste – wyraz gwarancji ochrony dóbr osobistych pacjenta – prawo do wyrażenia zgody, informacji, tajemnica lekarska Podział praw pacjenta § Kryterium przedmiotowe: § Prawa pacjentów szpitalnych § Prawa pacjentów, którym są udzielane całodobowe świadczenia opieki zdrowotnej inne niż szpitalne § Prawa pacjentów ambulatoryjnych § Prawa indywidualne i prawa zbiorowe Ochrona prawa pacjenta § Cywilnoprawna – art. 4 ustawy o prawach pacjenta oraz kc – krzywda i zadośćuczynienie - niemajątkowe oraz szkoda i odszkodowanie – majątkowe prawa § Karna § Administracyjna Pacjent § Art. 3. 1. pkt 4 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta § Osoba zwracająca się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub korzystająca ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych lub osobę wykonującą zawód medyczny § Status pacjenta posiadać może jedynie osoba fizyczna? § Pacjent jest to osoba korzystająca z ze świadczeń zdrowotnych niezależnie od jej stanu zdrowia – od chwili urodzenia aż do śmierci Pacjenci są nosicielami pewnych praw § Przypadek matki zwracająca się o udzielenie pomocy medycznej jej choremu małoletniemu dziecku § Przypadek zakładu pracy zlecającego wykonanie badań okresowych pracownikom Prawa pacjenta § Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta § Pacjent ma prawo do: § świadczeń zdrowotnych § informacji § tajemnicy informacji z nim związanych § wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych § poszanowania intymności i godności pacjenta § dokumentacji medycznej § zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza § poszanowania życia prywatnego i rodzinnego § opieki duszpasterskiej § przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie Ograniczenia § Czy prawa pacjenta są niczym nieograniczone? § Mogą być ograniczone – katalog określony w Konstytucji – art. 31 – ochrona zdrowia § Podstawa ograniczeń ustawowa § Art. 5. Kierownik podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych lub upoważniony przez niego lekarz może ograniczyć korzystanie z praw pacjenta w przypadku wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów, a w przypadku praw, o których mowa w art. 33 ust. 1 (Pacjent podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej ma prawo do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami), także ze względu na możliwości organizacyjne podmiotu Informacja o ograniczeniach praw § Art. 11. 1. ustawy o prawach pacjenta § Pacjent ma prawo do informacji o prawach pacjenta określonych w niniejszej ustawie oraz w przepisach odrębnych, uwzględniającej ograniczenia tych praw określone w tych przepisach. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia tę informację w formie pisemnej, poprzez umieszczenie jej w swoim lokalu, w miejscu ogólnodostępnym Orzecznictwo § § § § § § Wyrok WSA w Krakowie z 14 lutego 2013 r. ,I II SA/Kr 460/12 Szczepienia Ograniczenie prawa z art. 16 ustawy o prawach pacjenta WIS wyjaśnił, że obowiązek poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym powstaje bezpośrednio z przepisu prawa, wobec czego w przypadku uchylania się przez zobowiązanego od jego wykonania, wyegzekwowanie jego wykonania podlega egzekucji administracyjnej na podstawie art. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, zaś stosownie do art. 2 oraz art. 5 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej do zakresu zadań organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej należy między innymi prowadzenie działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych, w tym ustalanie zakresów i terminów szczepień ochronnych i sprawowanie nadzoru w tym zakresie, a także wydawanie zarządzeń i decyzji lub występowanie do innych organów o ich wydanie - w przypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych. art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi Według art. 36 ust. 1 powołanej ustawy "Wobec osoby, która nie poddaje się obowiązkowi szczepienia, może być zastosowany środek przymusu bezpośredniego polegający na przytrzymywaniu, unieruchomieniu lub przymusowym podaniu leku". Według art. 17 ust. 9 ustawy "Obowiązkiem lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną jest powiadomienie osoby obowiązanej do poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym lub osoby sprawującej prawną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną albo opiekuna faktycznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, o obowiązku poddania się tym szczepieniom, a także poinformowanie o szczepieniach ochronnych". Podmioty wykonujące działalność leczniczą § Art. 2. 1. ustawy o działalności leczniczej podmiot leczniczy, o którym mowa w art. 4, oraz lekarz lub pielęgniarka wykonujący zawód w ramach działalności leczniczej jako praktykę zawodową, o której mowa w art. 5 – pkt 5 Podmioty wykonujące działalność leczniczą § § § § § W myśl art. 2 ust. 1 pkt 5 kategoria podmiotów wykonujących działalność leczniczą obejmuje: podmioty lecznicze wymienione enumeratywnie w treści art. 4 ustawy oraz podmioty wykonujące praktykę zawodową określone w art. 5. W pierwotnym brzmieniu przepisu - praktyka zawodowa jest pewnym rodzajem aktywności podejmowanej przez lekarzy i pielęgniarki, nie jest jednak podmiotem, co zdawała się przed nowelizacją sugerować literalna treść analizowanej definicji Usterka ta została usunięta i podmiotem wykonującym działalność leczniczą jest odpowiednio lekarz lub pielęgniarka, nie zaś praktyka zawodowa Podział na podmioty lecznicze i podmioty wykonujące praktykę zawodową ma charakter rozłączny - zgodnie z brzmieniem art. 5 ust. 3 wykonywanie zawodu w ramach praktyki zawodowej nie jest prowadzeniem podmiotu leczniczego Podmioty lecznicze § Art. 4. 1. § przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej 2) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej 3) jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej 4) instytuty badawcze, o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych 5) fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej 5a) posiadające osobowość prawną jednostki organizacyjne stowarzyszeń, o których mowa w pkt 5 6) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania § § § § § § § - w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą Podmioty lecznicze § § § § § § § Art. 4. 1. 2. Określone ustawą prawa i obowiązki podmiotu leczniczego dotyczą wyłącznie wykonywanej przez ten podmiot działalności leczniczej i są wykonywane przez kierownika tego podmiotu, chyba że ustawa stanowi inaczej Ograniczenie zakresu prawi i obowiązków podmiotów leczniczych Sfera zachowań – działalność lecznicza To co nie wchodzi w zakres działalności leczniczej nie jest poddane regulacji publicznoprawnej ustawy Kompetencje podmiotu leczniczego są oparte na kierowniku podmiotu kierownik – jest to także zarząd spółki kapitałowej, a w przypadku innych podmiotów wykonujących działalność leczniczą - osoba uprawniona do kierowania tymi podmiotami i ich reprezentowania na zewnątrz – art. 2. 2. pkt 1 ustawy o działalności leczniczej Przedsiębiorcy § § § § § § § Art. 4. 1. ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą 2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej Pojęcie przedsiębiorcy obejmuje zatem każdą samodzielną oraz nieskierowaną na zaspokajanie codziennych potrzeb działalność podmiotu, bez względu na jej formę prawną oraz chęć czerpania zysków (orzeczenie ETS nr 1/78 w sprawie Fedetab) Element stałości służy jako kryterium odróżnienia swobody przedsiębiorczości od swobody świadczenia usług. Przyjęto zatem, że warunki prowadzenia przedsiębiorstwa są z reguły znacznie ostrzejsze niż warunki świadczenia usług, a w związku z tym należy wykluczyć sytuacje, w których możliwe byłoby omijanie przepisów dotyczących przedsiębiorczości pod pozorem świadczenia usług Zarobkowy charakter działalności kojarzy się z jej odpłatnością, nie zaś z faktycznym osiąganiem zysku Samodzielność prowadzenia działalności gospodarczej wynika najczęściej z regulacji prawnych Przedsiębiorcy § § § § § Formy organizacyjno-prawne wykonywania działalności gospodarczej – wpis do rejestru Działalność gospodarczą mogą wykonywać również inne osoby prawne, które nie podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców (np. Skarb Państwa, gminy). Po części problem rozwiązuje się przez to, że w celu wykonywania działalności gospodarczej przez te osoby sięga się po odpowiednie formy organizacyjno-prawne (np. spółki kapitałowe), w których działają osoby prawne podlegające obowiązkowi uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców. Jeżeli podmiot tworzący korzysta z budżetowych form organizacyjnoprawnych (jednostki budżetowe, zakłady budżetowe), nie występuje problem osobowości prawnej i rejestracji. Działalność gospodarcza wykonywana w tych ramach jest zawsze odpowiednio działalnością gospodarczą Skarbu Państwa lub gminy (np. samorządowe zakłady budżetowe) Wyrok WSA w Warszawie z 6 lipca 2005 r., VI SA/Wa 2083/04, przedsiębiorcami nie są jednostki budżetowe. Nie są nimi także instytucje gospodarki budżetowej, agencje wykonawcze, państwowe fundusze celowe, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, ponieważ jednostki te wyróżnia się jako formy prawa budżetowego, nie zaś jako formy wykonywania działalności gospodarczej Niepodleganie wpisowi do rejestru samo w sobie nie może przesądzać o braku przymiotu przedsiębiorcy po stronie zainteresowanego podmiotu Działalność regulowana § § § § Art. 16. 1. Działalność lecznicza jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. 1a. Nie stanowi działalności regulowanej w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej działalność lecznicza: 1) podmiotów leczniczych w formie jednostki budżetowej 2) wykonywana jako: a) działalność pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, chyba że zachodzą przesłanki określone w art. 9 ust. 1 tej ustawy b) działalność charytatywno-opiekuńcza, jeżeli przepisy odrębne przewidują prowadzenie takiej działalności 2. Do działalności leczniczej, o której mowa w ust. 1a, stosuje się przepisy dotyczące działalności regulowanej w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej Podmioty tworzące § Art. 2.1. pkt 6 ustawy o działalności leczniczej § podmiot albo organ, który utworzył podmiot leczniczy w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej albo jednostki budżetowej § Ustawa nie zawiera w tym zakresie żadnych norm kompetencyjnych § Zasadniczo będą to natomiast: Skarb Państwa reprezentowany przez centralne organy administracji rządowej - właściwego ministra lub wojewodę oraz jednostki samorządu terytorialnego § historyczna właściwość podmiotów tworzących oraz właściwość funkcjonalna – następcy prawni § Pojęcie podmiotu tworzącego odnosi się wyłącznie do podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami Podmiot leczniczy niebędący przedsiębiorcą § Art. 2.1. pkt 4 ustawy o działalności leczniczej § Podmiot leczniczy wymieniony w art. 4 ust. 1 pkt 2 i 3: samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej Publiczne jednostki i podmioty lecznicze § Art. 6. 1. § Skarb Państwa reprezentowany przez ministra, centralny organ administracji rządowej albo wojewodę może utworzyć i prowadzić podmiot leczniczy w formie: § 1) spółki kapitałowej; § 2) jednostki budżetowej. § 2. Jednostka samorządu terytorialnego może utworzyć i prowadzić podmiot leczniczy w formie: § 1) spółki kapitałowej; § 2) jednostki budżetowej. § 4. Do spółki kapitałowej, o której mowa w ust. 2 pkt 1, nie stosuje się przepisów o gospodarce komunalnej. § 8. Podmioty, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą przystępować do spółki kapitałowej wykonującej działalność leczniczą. Publiczne jednostki i podmioty lecznicze § Art. 6 § 3. Właściwy minister, centralny organ administracji rządowej albo wojewoda wykonują uprawnienia: § 1) Skarbu Państwa w stosunku do spółek kapitałowych przez nich utworzonych i prowadzonych § 2) ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa określone w art. 20 ust. 2 pkt 4, art. 26 ust. 2, art. 30 ust. 1, art. 53 ust. 2 i art. 427 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze - w przypadku upadłości spółki, o której mowa w pkt 1 § 5. Utworzenie spółki kapitałowej przez Skarb Państwa reprezentowany przez centralny organ administracji rządowej wymaga odpowiednio zgody właściwego ministra w przypadku centralnego organu nadzorowanego przez tego ministra albo Prezesa Rady Ministrów w przypadku centralnego organu nadzorowanego przez Prezesa Rady Ministrów Uczelnie medyczne i podmioty leczniczne § Art. 6 § Uczelnia medyczna może utworzyć i prowadzić podmiot leczniczy w formie spółki kapitałowej § W spółce kapitałowej określonej w ust. 6 wykonującej działalność leczniczą, o której mowa w art. 3 ust. 2 pkt 2, wartość nominalna udziałów albo akcji należących łącznie do uczelni medycznych nie może stanowić mniej niż 51% kapitału zakładowego spółki. Udziały albo akcje w tych spółkach poza uczelniami medycznymi mogą posiadać wyłącznie Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego oraz jednoosobowe spółki Skarbu Państwa o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa Orzecznictwo § § § § Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 31 grudnia 2012 r., IV SA/Wr 505/12 Wyrok NSA z dnia 11 września 2012r., sygn.akt II OSK 1818/12 Przedmiotem skargi jest uchwała Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 17 maja 2012 r., Nr XXII/551/12 w sprawie nadania statutu Zakładom Sprzętu Ortopedycznego, podjęta na podstawie art. 18 pkt.20 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa oraz art.42 ust.4 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej Kluczową zatem kwestią jest dokonanie oceny, czy w/w uchwała Sejmiku Województwa Dolnośląskiego w sprawie nadania statutu Zakładom Sprzętu Ortopedycznego jest aktem prawa miejscowego i stosownie do art. 89 ust.4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa w związku z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (podlegać winna obowiązkowi publikacji w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego, czy też nie jest aktem prawa miejscowego i obowiązkowi ogłaszania nie podlega Orzecznictwo § § § Przed wejściem w życie ustawy o działalności leczniczej, statut publicznego zakładu opieki zdrowotnej uchwalany był przez radę społeczną zakładu, a organ, który utworzył zakład uprawniony był tylko do zatwierdzenia statutu (art. 39 ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r. o zakładach opieki zdrowotnej). Tym samym, jako że statut był jedynie zatwierdzany przez organ założycielski (tu: Sejmik Województwa), nie można było uchwały zatwierdzającej statut zaliczyć do kategorii aktów prawa miejscowego statut był wydawany przez inny podmiot niż organ jednostki samorządu terytorialnego. Nie ulega więc wątpliwości, że obecnie charakter przedmiotowego statutu uległ zmianie Zatem z uwagi na zaliczenie statutu podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą do aktów prawa miejscowego, publikacja przedmiotowej uchwały w dzienniku urzędowym województwa jest warunkiem koniecznym jej wejścia w życie Nie promulgowanie aktów prawa miejscowego jest istotnym naruszeniem prawa powodującym stwierdzenie ich nieważności. Akty normatywne niepublikowane nie wchodzą w życie zatem nie wiążą podmiotów do których zostały skierowane Orzecznictwo § § § § Uchwałą nadano Zakładom Sprzętu Ortopedycznego z siedzibą we Wrocławiu, będącym podmiotem leczniczym w rozumieniu omawianej ustawy - przedmiotowy statut, a w którym niewątpliwie dokonano konkretyzacji regulacji omawianej ustawy, poprzez odniesienie jej postanowień do określonych osób zamierzających korzystających z usług tegoż Zakładu, to uchwała ta - wbrew twierdzeniom strony przeciwnej - ma przymiot aktu prawa miejscowego Dla kwalifikacji danego aktu prawa miejscowego znaczenie decydujące ma charakter norm prawnych i kształtowania przez te normy sytuacji prawnej adresatów W orzecznictwie przyjęte zostało, że w przypadku uznania, że uchwała zawiera przynajmniej jedną normę postępowania o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, to uchwała taka jest aktem prawa miejscowego i podlega obowiązkowi publikacji w dzienniku urzędowym danego województwa (wyrok NSA z dnia 18 lipca 2007 r. I OSK 669/06) Zważywszy, że Zakłady Sprzętu Ortopedycznego są podmiotem leczniczym w rozumieniu omawianej ustawy o działalności leczniczej, prowadzonym w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (§ 1 załącznika do zaskarżonej uchwały), stwierdzić należy, że normy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym zawiera tak § 3, jak i § 4 załącznika do zaskarżonej uchwały Orzecznictwo § Istotnym zdaniem strony przeciwnej staje się odróżnienie aktów prawa miejscowego od aktów kierownictwa wewnętrznego - te pierwsze rozstrzygają o prawach i obowiązkach podmiotów wchodzących w skład całej wspólnoty samorządowej, te drugie natomiast dotyczą zasad funkcjonowania jednostek wewnątrz struktur organizacyjnych danej jednostki samorządowej. W każdym przypadku, gdy pojawiają się wątpliwości co do kwalifikacji danej uchwały jako aktu prawa miejscowego, decydujące znaczenie ma ustalenie ad casum charakteru norm prawnych i kształtowanej przez te normy sytuacji prawnej ich adresatów, czego organ nadzoru nie uczynił. Nieuprawnione jest zatem jednoznaczne uznanie uchwały o charakterze aktu kierownictwa wewnętrznego za akt prawa miejscowego Orzecznictwo § § § Strona przeciwna na poparcie swego stanowiska powołała się na stanowisko judykatury, wyrażone w wyroku NSA z dnia 2 kwietnia 2008r., sygn. akt II OSK 1894/07, zgodnie z którym "Uchwała organu samorządu terytorialnego dotycząca utworzenia, przekształcenia i likwidacji zakładu opieki zdrowotnej jest aktem prawa miejscowego, nie jest takim aktem uchwała dotycząca/zatwierdzenia statutu samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej lub zmian w tym statucie (taka uchwała jest uznawana za akt prawa wewnętrznego)", jak i w wyroku WSA w Gliwicach z dnia 5 października 2009r., sygn. akt. IV SA/GI114/09, zgodnie z którym: "Statut publicznego zakładu opieki zdrowotnej nie posiada charakteru prawa powszechnie obowiązującego jednakże zawarte w nim unormowanie należy do spraw z zakresu administracji publicznej." W ocenie strony przeciwnej, na uwagę zasługuje także stanowisko WSA w Szczecinie, który w wyroku z dnia 23 czerwca 2010r., sygn. akt I SA/Sz 169/10, stwierdził m.in., iż akt prawa miejscowego, będąc źródłem prawa powszechnie obowiązującego, musi zawierać wypowiedzi wyznaczające adresatom pewien sposób zachowania, tj. zawierać zakazy, nakazy lub uprawnienia. Także stanowisko doktryny wskazuje na uznanie, że "Statut to zbiór przepisów regulujących strukturę, zadania i zasady działania zrzeszeń i zakładów publicznych. [...] Statut nie jest aktem prawa powszechnie obowiązującego Zdaniem strony przeciwnej - uchwała o nadaniu statutu winna być zatem traktowana jako akt o charakterze wewnętrznym. Regulacja przyjęta w statucie nie odnosi się w jakikolwiek sposób do praw i obowiązków innych Orzecznictwo § § § § § § § Zakłady Sprzętu Ortopedycznego są podmiotem leczniczym w rozumieniu omawianej ustawy o działalności leczniczej, prowadzonym w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (§ 1 załącznika do zaskarżonej uchwały), stwierdzić należy, że normy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym zawiera tak § 3, jak i § 4 załącznika do zaskarżonej uchwały I tak w/w § 3 Statutu stanowi: "Celem działania Zakładów jest wytwarzanie przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych i rehabilitacyjnych" Z kolei § 4 Statutu stanowi : "Do zadań Zakładów należy: 1) pobieranie miar, wykonywanie przymiarek i odbiorów przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych; 2) wykonywanie napraw przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych; 3)wytwarzanie sprzętu rehabilitacyjnego do użytku osobistego oraz podmiotów wykonujących działalność leczniczą" Rację ma Wojewoda, że dyspozycja normy, zwłaszcza określona w cyt. wyżej § 4 Statutu – nie konsumuje się przez jednokrotne zastosowanie, zaś jej postanowienia kształtują w sposób bezpośredni prawa pewnej kategorii potencjalnych adresatów Terminy – zawody medyczne § Osoba wykonująca zawód medyczny § Personel medyczny § Pracownik służby zdrowia Osoba wykonująca zawód medyczny § Osoba uprawniona na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osoba legitymująca się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny – pkt 2 art. 2 ustawy o działalności leczniczej Osoba wykonująca zawód medyczny § § § § § Zawód – zbiór zadań wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywany stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagający odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Zawód może dzielić się na specjalności. Pracownikiem medycznym jest osoba, która posiada wykształcenie lekarskie, pielęgniarskie, położnicze lub inne medyczne w zakresie podstawowym oraz uprawnienia do wykonywania praktyki w swoim kraju. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki społecznej z 27.4.2010 r. w sprawie kwalifikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej zastosowania stanowi podstawę dla określenia i podziału zawodów medycznych. Zawodami medycznymi są: lekarz, lekarz dentysta, pielęgniarka, położna, diagnosta laboratoryjny, farmaceuta, ratownik medyczny, fizjoterapeuta, dietetyk, logopeda, audiofonolog,optomerysta, epidemiolog, kosmetolog, psychoterapeuta, toksykolog, promotor zdrowia, specjalista organizacji i zarządzania w ochronie zdrowia, specjalista zdrowia publicznego Personel medyczny § § § Wiele aktów odnosi się do terminu Wyrok WSA w Lublinie z dnia 23 listopada 2010 r. III SA/Lu 346/10 Zakres szerszy aniżeli osoba wykonująca zawód medyczny Pracownik służby zdrowia § Pracownik służby zdrowia – katalog zawarty w ustawie z dnia 18 lipca 1950 r. o odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby zdrowia oraz rozporządzeniu z dnia 30 lipca 1952 r. w sprawie rozciągnięcia przepisów o odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby zdrowia na niektóre kategorie tych pracowników Formy wykonywania zawodu § § Art. 5. 1. ustawy o działalności leczniczej Lekarze i pielęgniarki mogą wykonywać swój zawód w ramach działalności leczniczej na zasadach określonych w ustawie oraz w przepisach odrębnych, po wpisaniu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, o którym mowa w art. 100. Formy wykonywania zawodu § § § Art. 5. 2. ustawy o działalności leczniczej Wykonywanie zawodu w ramach działalności leczniczej jest zwane praktyką zawodową 3. Wykonywanie zawodu w ramach praktyki zawodowej nie jest prowadzeniem podmiotu leczniczego Formy wykonywania zawodu § § Art. 100. 1. ustawy o działalności leczniczej Podmiot, który zamierza wykonywać działalność leczniczą jako podmiot leczniczy, składa organowi prowadzącemu rejestr, o którym mowa w art. 106 ust. 1, wniosek o wpis do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, zwanego dalej „rejestrem” Działalność lecznicza lekarzy może być wykonywana w formie § § a) Jednoosobowej działalności gospodarczej jako: - indywidualna praktyka lekarska, - indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, - indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska, - indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, - indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem lub indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem, b) Spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka lekarska Działalność lecznicza pielęgniarki może być wykonywana w formie § § a) Jednoosobowej działalności gospodarczej jako: - indywidualna praktyka pielęgniarki, - indywidualna praktyka pielęgniarki wyłącznie w miejscu wezwania, - indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki, - indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki wyłącznie w miejscu wezwania, - indywidualna praktyka pielęgniarki wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem lub indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem, b) Spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka pielęgniarek Odpowiedzialność prawna § § § § Brak definicji ustawowej Termin języka prawniczego Ponoszenie przez podmiot przewidzianych prawem ujemnych konsekwencji za zdarzenia i stany rzeczy podlegające ujemnej kwalifikacji normatywnej, które są przypisane konkretnemu podmiotowi Sytuacje w których podmiot ponosi odpowiedzialność prawną są określane przez dany system prawny Rodzaje odpowiedzialności § - Ze względu na charakter skutków rozróżnia się odpowiedzialność: za skutki o charakterze majątkowym – odszkodowanie za szkodę za skutki o charakterze niemajątkowym – zadośćuczynienie za krzywdę Rodzaje odpowiedzialności § - Ze względu na charakter odpowiedzialności: odpowiedzialność majątkowa odpowiedzialność niemajątkowa Różne postacie odpowiedzialności - metoda § § § § § § § Cywilna Karna Administracyjna Zawodowa Pracownicza Poniesienie odpowiedzialności jednego rodzaju nie wyklucza poniesienia odpowiedzialności innego rodzaju Możliwa kumulacja Odpowiedzialność cywilna § § § Jest odpowiedzialnością za wyrządzenie szkody lub krzywdy dotyczącej życia, zdrowia, czci, wolności albo kultu W przypadku wyrządzenia udowodnionej szkody skutkuje to koniecznością zapłacenia odszkodowania, a w przypadku udowodnionej krzywdy – zadośćuczynienia Uprawnione do orzekania są sądy powszechne Odpowiedzialność cywilna § § Możliwość zastosowania przymusu państwowego w postaci egzekucji majątkowej, wobec określonej osoby fizycznej lub prawnej, celem realizacji ciążącego na niej obowiązku Podstawą prawną są rozwiązania prywatnoprawne zawarte głównie w ustawie Kodeks cywilny Rodzaje odpowiedzialności cywilnej § - - Ze względu na źródło powstania odpowiedzialności rozróżnia się: odpowiedzialność kontraktową z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania odpowiedzialność deliktową - za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym Odpowiedzialność cywilna § - Ze względu na zasadę ponoszenia odpowiedzialności rozróżnia się: odpowiedzialność na zasadzie winy odpowiedzialność na zasadzie ryzyka odpowiedzialność na zasadzie słuszności Stosunki prawne § § § § § Stosunek zobowiązaniowy Wierzyciel – poszkodowany (pacjent, jego bliscy), którego prawnie chronione dobra lub interesy zostały naruszone Dłużnik - (lekarz, pielęgniarka) osoba zobowiązana do świadczenia odszkodowawczego Świadczenie – zachowanie się dłużnika polegające na naprawieniu uszczerbku Odszkodowanie i zadośćuczynienie Funkcje § § § § Kompensacyjna Represyjna Prewencyjna Wychowawcza Kompensacja § § § § § Podstawowa funkcja prawa cywilnego Wyrównanie uszczerbku Przywrócenie stanu poprzedniego Restytucja naturalna Restytucja pieniężna Odszkodowanie powinno ściśle odpowiadać wysokości szkody majątkowej Sankcja § § § § Charakter subsydiarny Naprawienie szkody majątkowej powoduje uszczerbek w majątku osoby odpowiedzialnej Represja za działanie sprzeczne z porządkiem prawnym Wina Podstawa odpowiedzialności § § § § Odpowiedzialność cywilna personelu medycznego może powstać w wyniku: niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (odpowiedzialność kontraktowa – ex contractu – 471 kc W związku z popełnieniem czynu niedozwolonego (odpowiedzialność deliktowa – ex delicto – 415 kc Możliwy zbieg odpowiedzialności Charakter odpowiedzialności § § § Osobisty i majątkowy – dłużnik odpowiada całym swoim majątkiem. Egzekucja trwa aż do zaspokojenia wierzyciela Ograniczony czasowo – przedawnienie roszczeń osoby poszkodowanej (10 lat z kontraktu i 3 lata z deliktu) Orzeczenie SN z dnia 18 września 2002 r., III CKN 597/00 Przesłanki odpowiedzialności § § § Zdarzenie wyrządzające szkodę Szkoda lub krzywda Związek przyczynowy § Ciężar dowodu spoczywa na osobie, która z faktu wywodzi skutki prawne – art. 6 kc Obowiązkowe OC § § § § § Art. 136b. 1. ustawy o świadczeniach Świadczeniodawca: 1) będący podmiotem wykonującym działalność leczniczą podlega obowiązkowi ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej 2) będący podmiotem, o którym mowa w art. 5 pkt 41 lit. b i d, podlega obowiązkowi ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej wykonywanych na podstawie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej świadczeniodawcy niebędącego podmiotem wykonującym działalność leczniczą, udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej Odpowiedzialność kontraktowa § § § Zasada winy (bezprawność oraz naganny stosunek psychiczny sprawcy do podejmowanego działania) Zasada ryzyka Warunkiem powstania odpowiedzialności kontraktowej jest nawiązanie umowy pomiędzy lekarzem, pielęgniarką a pacjentem. Przez zawarcie umowy lekarz, pielęgniarka zobowiązują się do dołożenia należytej staranności w procesie leczenia pacjenta, wykonaniu świadczeń zdrowotnych tj. działań służących zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz podjęciu innych działań medycznych wynikających z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania Odpowiedzialność kontraktowa § § § § Forma umowy Forma organizacyjna – art. 5 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej Umowa o świadczenie usług medycznych typowa umowa starannego działania, a nie rezultatu Lekarz/pielęgniarka nie bierze na siebie pełnej odpowiedzialności za oczekiwany skutek, przykładowo, wyleczenie pacjenta Należyta staranność § § Należyta staranność - ogólna staranność wymagana w stosunkach danego rodzaju – art. 355 kc Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym - art. 8 ustawy o prawach pacjenta Należyta staranność § Lekarz/pielęgniarka w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych winni się stosować do prawa powszechnie obowiązującego, aktów deontologicznych oraz sumienie i uważnie postępować zgodnie z zasadami sztuki medycznej, uwzględniając, przy tym, własne doświadczenie oraz aktualny stan wiedzy i dorobek nauki, zasady współżycia społecznego, zwyczaje Należyta staranność § § § Staranność na podwyższonym poziomie Wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 marca 2001 r., I ACa 124/01 Od lekarzy wymaga się staranności wyższej niż przeciętna z uwagi na przedmiot ich zabiegów, którym jest człowiek i skutki, które często są nieodwracalne Wysokość odszkodowania § § Po wykonanym w dniu 17 września 2002 r. w Szpitalu Specjalistycznym im. R. we W. zabiegu usunięcia płatów tarczycy doszło u powódki do nagłego zatrzymania krążenia i obrzmienia mózgu, w wyniku czego pozostaje ona w stanie wegetatywnym, bez kontaktu. Powódka jest całkowicie niezdolna do samodzielnej egzystencji i wymaga całodobowej opieki. Od września 2003 r. pozostaje w domu pod opieką matki. Korzysta przez 8 godzin dziennie z usług opiekunki Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (MOPSu), wymaga też 3-4 godzinnej biernej rehabilitacji zapobiegającej przykurczom. Powódka jest młoda kobietą, matką dwojga dzieci Wyrokiem z dnia 7 maja 2010 r. Sąd Okręgowy we W. zasądził na rzecz Edyty T. od Województwa D. tytułem reszty zadośćuczynienia kwotę 500 000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 lipca 2008 r., tytułem odszkodowania kwotę 300 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 stycznia 2009 r. od kwoty 5 096,53 zł i od dnia 19 lutego 2010 r. oraz rentę w kwocie po 8 000 zł miesięcznie od października 2008 r. oraz po 13 000 zł miesięcznie od kwietnia 2010 r. na przyszłość, ustalił też odpowiedzialność pozwanego za skutki zabiegu operacyjnego jakie mogą się ujawnić w przyszłości, w pozostałym zakresie oddalił powództwo Wysokość odszkodowania § § Na skutek apelacji obu stron Sąd Apelacyjny we W. zmienił powyższy wyrok w ten sposób, że zasądził odsetki od kwoty zadośćuczynienia od dnia 26 sierpnia 2006 r., obniżył kwotę odszkodowania do 220 000 zł i odsetki od tej kwoty zasądził od dnia 12 lutego 2009 r., oraz obniżył zasądzoną rentę do kwoty po 4 000 zł miesięcznie za okres do 1 października 2008 r. do 7 października 2010 r. i po 7 200 zł miesięcznie począwszy od 8 października 2010 r. Obniżając odszkodowanie ustalił, że nie wszystkie wykazywane przez powódkę wydatki zostały poniesione w związku z jej stanem zdrowia. Orzekając o wysokości renty zasądzanej na podstawie art. 442 § 2 k.c. wskazał, że ma ona charakter kompensacyjny, wobec czego winna uwzględniać poniesione rzeczywiście wydatki na opiekę i rehabilitację. Uznał, że podwyższenie wysokości renty za wsteczny okres nie jest uzasadnione w świetle art. 907 § 2 k.c., bowiem nie wykazano, że stan powódki uległ zmianie od dnia wypisania ze szpitala. Renta za wsteczny okres winna zatem uwzględniać fakt świadczenia bezpłatnej pomocy z MOPSu i brak potrzeby usług fachowej pielęgniarki Wysokość odszkodowania § § Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Zarzut naruszenia art. 455 k.c. jest zasadny, naruszenie tego przepisu wpłynęło na wadliwe ustalenie terminu wymagalności roszczenia o odsetki od zasądzonego odszkodowania. Sąd Apelacyjny uznał, że odsetki powinny być zasądzone dopiero po upływie 14 dni od daty doręczenia pozwanemu złożonego w toku procesu pisma, precyzującego żądanie w tym zakresie i przedstawiającego dowody poniesienia wydatków. Nie ulega jednak wątpliwości, że powódka żądała zwrotu wydatkowanych kwot już wcześniej, bowiem nastąpiło to w piśmie skierowanym do zobowiązanego z tytułu wyrządzenia szkody już w dniu 18 lipca 2008 r., które zostało doręczone 30 lipca 2008 r. Zgłoszone wówczas żądanie obejmowało kwotę ostatecznie zasądzoną. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało wyjaśnione, że w razie wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym odsetki należą się poszkodowanemu już od chwili zgłoszenia roszczenia o zapłatę odszkodowania, w tej bowiem chwili staje się, zgodnie z art. 455 k.c., wymagalny obowiązek spełnienia świadczenia odszkodowawczego (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2010 r. II CSK 434/2009) Wysokość odszkodowania § § § Renta z art. 444 § 2 k.c. ma charakter kompensacyjny, formę naprawienia szkody. Nie jest to renta o charakterze socjalnym, a jej dochodzenie związane jest z ustaleniem szkody, pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem sprawczym Celem renty jest zatem naprawienie szkody, co nie oznacza, że może pokrywać tylko te wydatki, które poszkodowany rzeczywiście poniósł. Dla jej zasądzenia wystarcza bowiem samo istnienie zwiększonych potrzeb, bez względu na to, czy pokrzywdzony poniósł koszt ich pokrycia. Renta przysługuje także w sytuacji, w której opiekę sprawowali nieodpłatnie członkowie rodziny, czy też, jak w rozpoznawanej sprawie, opiekunka z MOPSu Nie było zatem uzasadnione obniżenie renty z tej przyczyny, że w pewnym zakresie opieka nad powódką sprawowana była nieodpłatnie. Wystarczające jest bowiem wykazanie przez poszkodowanego istnienia zwiększonych potrzeb stanowiących następstwo czynu niedozwolonego, roszczenie poszkodowanego nie ma charakteru regresowego i nie zależy od poniesienia wydatków, a jedynie od uznania, że były konieczne Wysokość odszkodowania § § § § Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 8 lutego 2012 r., V CSK 57/2011 Renta z art. 444 § 2 k.c. ma charakter kompensacyjny, stanowi bowiem formę naprawienia szkody. Nie jest to renta o charakterze socjalnym, a jej dochodzenie związane jest z ustaleniem szkody, pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem sprawczym. Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Edyty T. przeciwko Województwu D. o zapłatę i ustalenie, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 8 lutego 2012 r., skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego we W. z dnia 7 października 2010 r. Uchylił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego Odpowiedzialność karna § § § Odpowiedzialność karna jest odpowiedzialnością za popełnienie określonego przez ustawę przestępstwa Następstwem tej odpowiedzialności może być orzeczenie kary ograniczenia wolności, pozbawienia wolności lub kary grzywny Wśród katalogu przestępstw w kk: - przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu - wykonanie zabiegu bez zgody pacjenta Odpowiedzialność karna § § § § § Elementy przestępstwa: Podmiot Strona podmiotowa Przedmiot przestępstwa Strona przedmiotowa Odpowiedzialność karna § § § § § § Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny Art. 160. § 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 § 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku § 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo § 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego Odpowiedzialność karna § § § Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny Art. 162. § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 § 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej Odpowiedzialność karna § § § § § Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny Art. 192. § 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego Zabiegiem leczniczym jest postępowanie służące - zgodnie z zamysłem podejmującej je osoby - zachowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia innej osoby przez podejmowanie wobec niej działań diagnostycznych, terapeutycznych, a także profilaktycznych i rehabilitacyjnych, łączących się z naruszeniem jej integralności cielesnej Naruszenie to może przybierać zarówno postać naruszenia tkanki cielesnej (np. zabieg operacyjny, iniekcja, pobieranie płynu rdzeniowego), jak i fizycznych ingerencji związanych z wnikaniem w ciało ludzkie bez naruszenia tkanki (np. sonda żołądkowa, penetracja mózgu za pomocą elektrowstrząsów) Spotykana niekiedy w piśmiennictwie polskim jest teza, iż zabiegiem leczniczym jest każde świadczenie zdrowotne Odpowiedzialność karna § § § § § § § Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny Zgoda jest prawnie skuteczna wówczas, gdy zostaje wyrażona świadomie, co oznacza także to, że przed jej wyrażeniem pacjent został szczegółowo - w zrozumiały dla niego sposób - poinformowany o wszelkich aspektach i ryzyku wiążących się z zabiegiem. Prawo lekarskie ściśle (art. 33 i 34 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty) określa wyjątki od tej rygorystycznej reguły Postanowienie SN z 27 października 2005 r., III CK 1555/05 Bez zgody” oznacza zarówno „wbrew woli”, jak i brak pozytywnej decyzji woli w tym względzie. Wola negatywna może być wyrażona także abstrakcyjnie, tj. jeszcze przed powstaniem konkretnej sytuacji, która wymaga wyrażenia takiej woli. Dotyczy to zwłaszcza Świadków Jehowy, a także oficjalne stanowisko odnośnie do Świadków Jehowy Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty przewiduje tu jednak tzw. zgodę zastępczą, którą może w imieniu pacjenta wyrazić inna osoba, oraz procedury zastępujące tę zgodę wtedy, gdy niemożliwe jest jej uzyskanie (zob. art. 32-35 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Przepisy te regulują też procedurę uzyskiwania zgody, która musi być tu ściśle przestrzegana. Procedura ta nie dotyczy osób niebędących lekarzami, dlatego też w odniesieniu do nich można zastosować jedynie przepisy o stanie wyższej konieczności, co nie wchodzi w grę w wypadku lekarza, który powoływałby się na ten stan w celu obejścia wymagania zgody pacjenta. Podstawą wyłączenia odpowiedzialności karnej lekarza obchodzącego wymaganie uzyskiwania takiej zgody nie może być też art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. W piśmiennictwie polskim pogląd, iż lekarz obchodzący wymaganie zgody pacjenta może się powołać na działanie w stanie wyższej konieczności, jest najczęściej odrzucany W skrajnych wypadkach czyn lekarza polegający na naruszeniu wymaganej prawem procedury wyrażenia zgody może natomiast być oceniony w kontekście znikomej szkodliwości społecznej Orzecznictwo § § § Witold H. stanął pod zarzutem tego, że w dniu 6 września 2001 r. w J., będąc zatrudnionym w tutejszym szpitalu wojewódzkim na stanowisku asystenta oddziału chirurgicznego, bez uprzedniej zgody Henryka M., wykonał zabieg operacyjny przepukliny pachwinowej prawostronnej, pomimo iż pacjent ten nie wymagał wówczas niezwłocznej pomocy lekarskiej, albowiem nie było wskazań do natychmiastowej operacji, gdyż nie występowało bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia pokrzywdzonego. Czyn ten zakwalifikowany został w akcie oskarżenia jako przestępstwo określone w art. 192 § 1 kk Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2006 r., wydanym po ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Rejonowy w J. uniewinnił Witolda H. od powyższego zarzutu. Sąd Rejonowy przyjął, jako podstawę swojego orzeczenia, ustalenie odmienne niż to, które tkwiło u postaw oskarżenia, że konieczność operowania prawostronnej przepukliny ujawniła się podczas zabiegu, co doprowadziło Sąd do przekonania o niewyczerpaniu znamion zarzucanego oskarżonemu przestępstwa. Sąd Rejonowy przeszedł zatem do porządku dziennego nad kwestią zgody pacjenta na zabieg prawostronnej przepukliny, choć ustalił, że zgoda taka nie została wyrażona Powyższy wyrok zaskarżony został apelacjami prokuratora oraz pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego Henryka M. W apelacji prokuratora podniesiono zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, polegającego na przyjęciu, wbrew zebranym w sprawie dowodom, że w toku operacji ujawniła się konieczność operowania przepukliny prawostronnej, podczas gdy według skarżącego konieczności takiej nie było, w związku z czym operowanie pacjenta bez jego zgody naruszyło przepisy regulaminu szpitala Orzecznictwo § § Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 28 listopada 2007 r., V KK 81/2007 Nie jest dopuszczalne uwolnienie lekarza od odpowiedzialności za zmianę zakresu zabiegu operacyjnego bez zgody pacjenta, na podstawie art. 26 § 1 lub § 5 kk, w sytuacji niespełnienia warunków określonych w art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, gdyż oznaczałoby to zignorowanie, mających charakter gwarancyjny, ograniczeń wynikających z tego ostatniego przepisu Odpowiedzialność karna § § § W ustawach wykonywania zawodów medycznych – zawarto wykroczenia lub występki, np. art. 58 ustawy o zawodach lekarza Art. 58. 1. Kto bez uprawnień udziela świadczeń zdrowotnych polegających na rozpoznawaniu chorób oraz ich leczeniu, podlega karze grzywny. 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej albo wprowadza w błąd co do posiadania takiego uprawnienia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku Odpowiedzialność administracyjna § § Zasady i tryb ustalania odszkodowania i zadośćuczynienia w przypadku zdarzeń medycznych Wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, zwane dalej „wojewódzkimi komisjami”. Siedzibą wojewódzkiej komisji jest siedziba właściwego urzędu wojewódzkiego – art. 67e ustawy o prawach pacjenta Odpowiedzialność administracyjna § § § § § Art. 67k. 1. W zakresie uregulowanym niniejszą ustawą ubezpieczyciel jest związany orzeczeniem wojewódzkiej komisji. 2. Ubezpieczyciel, za pośrednictwem wojewódzkiej komisji, w terminie 30 dni od dnia: 1) otrzymania zawiadomienia określonego w art. 67j ust. 9, 2) doręczenia orzeczenia wojewódzkiej komisji o zdarzeniu medycznym wydanego w wyniku złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy - przedstawia podmiotowi składającemu wniosek propozycję odszkodowania i zadośćuczynienia. Propozycja nie może być wyższa niż maksymalna wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia określona w ust. 7 3. W przypadku gdy ubezpieczyciel nie przedstawi w terminie, o którym mowa w ust. 2, propozycji odszkodowania i zadośćuczynienia, ubezpieczyciel jest obowiązany do ich wypłaty w wysokości określonej we wniosku, nie wyższej niż określona w ust. 7 4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, wojewódzka komisja wystawia zaświadczenie, w którym stwierdza złożenie wniosku o ustalenie zdarzenia medycznego, wysokość odszkodowania lub zadośćuczynienia oraz fakt nieprzedstawienia propozycji, o której mowa w ust. 3. Zaświadczenie stanowi tytuł wykonawczy. Przepisy działu II tytułu I części trzeciej Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się Odpowiedzialność administracyjna § § § § § § § Art. 67k 5. Podmiot składający wniosek w terminie 7 dni od dnia otrzymania propozycji określonej w ust. 2 składa, za pośrednictwem wojewódzkiej komisji, ubezpieczycielowi oświadczenie o jej przyjęciu albo odrzuceniu 6. Wraz z oświadczeniem o przyjęciu propozycji określonej w ust. 2 podmiot składający wniosek składa oświadczenie o zrzeczeniu się wszelkich roszczeń o odszkodowanie i zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę mogących wynikać ze zdarzeń uznanych przez wojewódzką komisję za zdarzenie medyczne w zakresie szkód, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku. Oświadczenie złożone przez spadkobiercę reprezentującego pozostałych spadkobierców, o których mowa w art. 67d ust. 2 pkt 3, jest skuteczne wobec pozostałych 7. Maksymalna wysokość świadczenia (odszkodowania i zadośćuczynienia) z tytułu jednego zdarzenia medycznego w odniesieniu do jednego pacjenta w przypadku: 1) zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta - wynosi 100 000 zł; 2) śmierci pacjenta - wynosi 300 000 zł 8. W przypadku, o którym mowa w ust. 6, propozycja odszkodowania i zadośćuczynienia przedstawiona przez ubezpieczyciela stanowi tytuł wykonawczy. Przepisy działu II tytułu I części trzeciej Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się Odpowiedzialność zawodowa § § § Jest odpowiedzialnością za dopuszczenia się tzw. przewinienia zawodowego – pozostaje w związku z wykonywaniem zawodu Takie nieprawidłowe postępowanie zawodowe skutkuje orzeczeniem kary dyscyplinarnej Może to być upomnienie, nagana, czasowe lub trwałe pozbawienie prawa do wykonywania zawodu Odpowiedzialność zawodowa § § § Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich – rozdział V Art. 53. Członkowie izb lekarskich podlegają odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza, zwane dalej „przewinieniem zawodowym” Art. 54. 1. Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy toczy się niezależnie od postępowania karnego lub postępowania dyscyplinarnego dotyczącego tego samego czynu Odpowiedzialność zawodowa § § § § § § Art. 55. 1. Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej obejmuje: 1) czynności sprawdzające 2) postępowanie wyjaśniające 3) postępowanie przed sądem lekarskim 4) postępowanie wykonawcze 2. Celem czynności sprawdzających jest wstępne zbadanie okoliczności koniecznych do ustalenia, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania wyjaśniającego. W trakcie czynności sprawdzających nie przeprowadza się dowodu z opinii biegłego ani czynności wymagających spisania protokołu, z wyjątkiem możliwości przesłuchania w charakterze świadka osoby składającej skargę na lekarza 3. Celem postępowania wyjaśniającego jest ustalenie, czy został popełniony czyn mogący stanowić przewinienie zawodowe, wyjaśnienie okoliczności sprawy, a w przypadku stwierdzenia znamion przewinienia zawodowego ustalenie obwinionego oraz zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu lekarskiego Odpowiedzialność zawodowa § § § Art. 56. 1. Stronami postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy są pokrzywdzony oraz lekarz, którego dotyczy postępowanie, lub obwiniony 2. W postępowaniu przed sądem lekarskim stroną jest również rzecznik odpowiedzialności zawodowej Art. 57. 1. Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przewinienie zawodowe 3. W razie śmierci pokrzywdzonego jego prawa w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy, w tym prawo dostępu do informacji medycznej oraz dokumentacji medycznej, może wykonywać małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu Art. 58. 1. Za obwinionego uważa się lekarza, wobec którego w toku postępowania wyjaśniającego rzecznik odpowiedzialności zawodowej wydał postanowienie o przedstawieniu zarzutów lub przeciwko któremu skierował do sądu lekarskiego wniosek o ukaranie Odpowiedzialność zawodowa § § Okręgowy Sąd Lekarski orzeczeniem z dnia 14 października 2007 r. uznał lekarza winnym popełnienia przewinienia zawodowego polegającego na tym, że w celu skompromitowania i pozbycia się swojego przełożonego, kierownika Kliniki Kardiochirurgii SPSK AM w A., zapłacił Włodzimierzowi D. co najmniej 3 000 zł za udział w prowokacji wręczenia łapówki dr. hab. T.H. za przyśpieszenie wykonania operacji, która to prowokacja odbyła się w dniu 13 czerwca 2005 r. w gabinecie kierownika Kliniki, a w jej wyniku dr hab. T.H. został aresztowany, tj. naruszenia art. 1 i art. 52 Kodeksu Etyki Lekarskiej i za tak przypisany czyn wymierzył mu karę zawieszenia prawa wykonywania zawodu na okres roku i 6 miesięcy oraz obciążył kosztami postępowania Przeprowadzono rozprawę w dniu 17 marca 2010 r. przez Okręgowy Sąd Lekarski pod nieobecność obwinionego pomimo tego, że przesłał on zaświadczenie lekarskie, co według niego należało potraktować jako wniosek o jej odroczenie Odpowiedzialność zawodowa § § § Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 4 stycznia 2011 r., SDI 26/2010 Na podstawie art. 112 ustawy o izbach lekarskich w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego dotyczące postępowania uproszczonego, a więc również przepis art. 480 k.p.k. Zgodnie z nim rozprawy głównej nie można prowadzić jedynie podczas nieobecności oskarżonego (w tym wypadku obwinionego), jeżeli łącznie wystąpią dwie okoliczności, a więc nieobecność jest usprawiedliwiona i zostanie złożony wniosek o odroczenie rozprawy, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca Odpowiedzialność pracownicza § § § § § § § § § Odpowiedzialność porządkowa – uprawnienie pracodawcy do zastosowania kar w przypadku zawinionego niewykonania albo nienależytego wykonania obowiązków wynikających ze stosunków pracy Kary porządkowe – art. 108 kp Upomnienie Nagana Kara pieniężna Odpowiedzialność materialna Wina umyślna Wina nieumyślna Ciężar udowodnienia spoczywa na pracodawcy – art. 116 kp Wybrane zagadnienia ubezpieczeń zdrowotnych § § Ubezpieczenia powszechne Ubezpieczenia komercyjne Wybrane zagadnienia ubezpieczeń zdrowotnych § § § § § § Ubezpieczenia powszechne Obowiązkowe (art. 66) ubezpieczenie zdrowotne Dobrowolne (art. 68) ubezpieczenie zdrowotne Art. 65. Ubezpieczenie zdrowotne jest oparte w szczególności na zasadach: 1) równego traktowania oraz solidarności społecznej 2) zapewnienia ubezpieczonemu równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej i wyboru świadczeniodawców spośród tych świadczeniodawców, którzy zawarli umowę z Funduszem Wybrane zagadnienia ubezpieczeń zdrowotnych § § § § Art. 79. 1. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 % podstawy wymiaru składki 2. Składka jest miesięczna i niepodzielna Art. 95. 1. Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega odliczeniu: 1) od podatku dochodowego od osób fizycznych - na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych 2) od ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, karty podatkowej oraz zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych - na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne Wybrane zagadnienia ubezpieczeń społecznych § § § § § § Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Ubezpieczenia społeczne obejmują: ubezpieczenie emerytalne ubezpieczenia rentowe ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej „ubezpieczeniem chorobowym” ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane dalej „ubezpieczeniem wypadkowym” Wybrane zagadnienia ubezpieczeń społecznych § § § § § § Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników W ubezpieczeniu wyodrębnia się: 1) ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie 2) ubezpieczenie emerytalno-rentowe Art. 2. 1. Ubezpieczenie realizuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zwana dalej „Kasą” 2. Prezes Kasy jest centralnym organem administracji rządowej, podległym ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi Ustawa z dnia 13 stycznia 2012 r. o składkach na ubezpieczenie zdrowotne rolników za lata 2012 i 2013 Wybrane zagadnienia prawa farmaceutycznego § § § § § § § § § § Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne Art. 1. 1. Ustawa określa: 1) zasady i tryb dopuszczania do obrotu produktów leczniczych, z uwzględnieniem w szczególności wymagań dotyczących jakości, skuteczności i bezpieczeństwa ich stosowania; 1a) warunki prowadzenia badań klinicznych produktów leczniczych; 2) warunki wytwarzania produktów leczniczych; 3) wymagania dotyczące reklamy produktów leczniczych; 4) warunki obrotu produktami leczniczymi; 5) wymagania dotyczące aptek, hurtowni farmaceutycznych i placówek obrotu pozaaptecznego; 6) zadania Inspekcji Farmaceutycznej i uprawnienia jej organów 2. Przepisy ustawy stosuje się również do produktów leczniczych będących środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi i prekursorami w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii, w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami Dziękuję za uwagę Leszek Karski [email protected]
