Materiały dydaktyczne dla nauczycieli

Materiały dydaktyczne dla nauczycieli
Spis treści
1. Wprowadzenie w temat lekcji (str. 1)
2. Scenariusz lekcji języka polskiego (str. 1)
Temat: YouTube w służbie kultury wysokiej i literatury.
Informacje o temacie
Uczniowie otrzymują tekst literacki / fragment tekstu (proza/poezja) z zadaniem wyszukania w
serwisie YouTube fragmentu muzyczno-wizualnego, teledysku (raczej utwór instrumentalny), sceny
z filmu, które według nich będą ilustracją muzyczną do zadanego utworu, a tym samym próbą jego
interpretacji. Efektem będzie rodzaj twórczej pracy z tekstem, muzyką i obrazem. Scenariusz tej
lekcji można realizować na lekcjach języka polskiego w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej.
Scenariusz lekcji języka polskiego
Opracowała: Anna Równy
Temat: YouTube w służbie kultury wysokiej i literatury.
Cele lekcji
Uczeń:
• posługuje się serwisem YouTube w celu pogłębienia swojej wiedzy, poznania ambitnych
tekstów kultury dawnej i współczesnej;
• poznaje pojęcia: kultura wysoka, kultura niska, kultura masowa / kultura popularna;
• poszerza swoją wiedzę na temat serwisów społecznościowych;
• pogłębia umiejętność czytania ze zrozumieniem (tekst regulaminu);
• uznaje Internet za medium służące nie tylko do rozrywki (filmy, muzyka, gry sieciowe), ale
również do nauki, wyszukiwania informacji, tworzenia własnych form działalności twórczej.
1
Metody i formy pracy
•
•
•
•
•
•
wykład
dyskusja
„burza mózgów”
praca w grupach
wyszukiwanie informacji w Internecie
praca z tekstem
Środki dydaktyczne
• dostęp do Internetu – strona www.youtube.com,
• przykładowe teksty do realizacji (duża dowolność):
1. Antoni Słonimski „Elegia miasteczek żydowskich”.
2. Johan Wolfgang Goethe „Cierpienia młodego Wertera” (fragment listu z dnia 16
lipca).
• „Słownik pojęć i tekstów kultury” pod red. Adama Rysiewicza, Wydawnictwa Szkolne i
Pedagogiczne, Warszawa 2002,
• komputery, rzutnik multimedialny do prezentowania efektów pracy uczniów.
Pojęcia kluczowe
•
•
•
•
kultura wysoka
kultura niska
kultura masowa / kultura popularna
serwis społecznościowy
Czas trwania
2 godziny lekcyjne
Przebieg lekcji
1. Burza mózgów – nauczyciel prosi o zastanowienie się nad tym, jakie cechy posiada kultura
wysoka, a jakie kultura niska? Oczekiwane odpowiedzi zostają zapisywane przez uczniów na
tablicy w formie tabelki:
KULTURA WYSOKA
2
KULTURA NISKA
oparta na określonych regułach, wzorcach, np. klasycznych
wykorzystuje stare wzorce i reguły, tworząc nową jakość
skierowana jest do ambitnego, wymagającego odbiorcy
skierowana jest do odbiorcy masowego
wymaga od odbiorcy znajomości kodów kultury, wiedzy
jest lekka, łatwa i przyjemna
samodzielna, autonomiczna
uproszczona
elitarna, niszowa
komercyjna, dla wszystkich
czyni odbiorcę czynnym uczestnikiem kultury
czyni odbiorcę biernym uczestnikiem kultury
2. Wykład: nauczyciel przedstawia uczniom definicję kultury masowej i kultury popularnej,
korzystając ze „Słownika pojęć i tekstów kultury” pod red. Adama Rysiewicza (Wydawnictwa
Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, 2002):
kultura masowa – kultura przeznaczona dla masowego odbiorcy; obejmuje wzory
zachowań, wytwory ludzkiej działalności mające szeroki zasięg, możliwy dzięki masowym
środkom przekazu (prasie, radiu, telewizji, taniej książce)
kultura popularna – kultura ogólnodostępna, przeznaczona dla szerokiego kręgu
odbiorców, nastawiona na zaspokajanie potrzeb przeciętnego uczestnika kultury
Nauczyciel zauważa, że obecnie dochodzi do zatarcia różnic między oboma typami kultur,
bowiem nastawienie na masowego odbiorcę nakazuje kulturę masową uczynić przystępną,
zaś przystępność kultury popularnej czyni ją kulturą dla wszystkich.
3. Dyskusja: Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czy serwis społecznościowy YouTube jest
wytworem kultury masowej/ popularnej czy kultury wysokiej?
Oczekiwaną odpowiedzią uczniów jest zakwalifikowanie tego serwisu do kultury masowej /
kultury popularnej. Zakładamy też, że znajdzie się grupa młodzieży, która zwróci uwagę na
fakt, że na YouTube można również znaleźć fragmenty ambitnych filmów, utwory muzyki
poważnej, filmy edukacyjne, przyrodnicze, itp.
4. Praca z tekstem: Nauczyciel prosi uczniów, aby weszli na stronę internetową serwisu i
zapoznali się z Warunkami korzystania z usługi. Wskazywani przez nauczyciela uczniowie
prezentują najważniejsze punkty regulaminu.
Nauczyciel zwraca uwagę na fakt, że większość materiałów została umieszczona na YouTube
przez prywatne osoby, ale wiele firm (na przykład Columbia Broadcasting System, BBC,
Universal Music Group, w Polsce Polska Agencja Prasowa, Grupa TVN, CD Projekt), różne
instytucje i organizacje, prezentują część swoich materiałów w serwisie YouTube jako
element programu partnerskiego.
5. Nauczyciel uświadamia uczniom, że serwis YouTube jest przykładem serwisu
społecznościowego. Rozmowa z uczniami, jakie typy serwisów społecznościowych znają?
Spodziewane odpowiedzi *:
ogólne (np. Facebook); skierowane do konkretnych grup społecznych (na przykład byłych
uczniów – polskim przykładem takiego portalu jest nk.pl); oparte na dzieleniu się
konkretnymi treściami (YouTube, Flickr); łączące grupy zamknięte, do których można dostać
się poprzez otrzymanie zaproszenia od innego użytkownika (np. kiedyś Grono.net, obecnie
G+); dające internautom możliwość prowadzenia własnych profili – stron (np.
myspace.com); dziennikarstwa obywatelskiego (np. wiadomości24.pl); przeznaczone do
prezentowania opinii i recenzowania (np. Filmweb, biblionetka.pl); branżowe; tematyczne.
* W przypadku problemów z ustaleniem typów serwisów, można poprosić uczniów, aby
korzystając z wyszukiwarki internetowej, znaleźli potrzebne informacje i zaprezentowali w
klasie.
3
6. Praca w grupach (zakładamy, że uczniowie znają zasady pracy w grupach, podział na funkcje
– role; jeśli klasa nie pracowała tą metodą, należy ich wcześniej do tego przygotować):
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 5-, 6-osobowe. Rozdaje grupom kartki z wydrukowanym
tekstem literackim i prosi, aby korzystając z możliwości serwisu YouTube dobrali do tekstu
fragment muzyczno-wizualny, teledysk (raczej utwór instrumentalny), fragment filmu, który
według nich będzie ilustracją muzyczną do zadanego utworu, a tym samym próbą
interpretacji.
I przykładowy wariant:
Antoni Słonimski „Elegia miasteczek żydowskich”
Nie masz już, nie masz w Polsce żydowskich miasteczek,
W Hrubieszowie, Karczewie, Brodach, Falenicy
Próżno byś szukał w oknach zapalonych świeczek,
I śpiewu nasłuchiwał z drewnianej bóżnicy.
Znikły resztki ostatnie, żydowskie łachmany,
Krew piaskiem przysypano, ślady uprzątnięto
I wapnem sinym czysto wybielono ściany
Jak po zarazie jakiejś lub na wielkie święto.
Błyszczy tu księżyc jeden, chłodny, blady, obcy,
Już za miastem na szosie, gdy noc się rozpala,
Krewni moi żydowscy, poetyczni chłopcy,
Nie odnajdą dwu złotych księżyców Chagala.
Te księżyce nad inną już chodzą planetą,
Odfrunęły spłoszone milczeniem ponurym.
Już nie ma tych miasteczek, gdzie szewc był poetą,
Zegarmistrz filozofem, fryzjer trubadurem.
Nie ma już tych miasteczek, gdzie biblijne pieśni
Wiatr łączył z polską piosnką i słowiańskim żalem,
Gdzie starzy Żydzi w sadach pod cieniem czereśni
Opłakiwali święte mury Jeruzalem.
Nie ma już tych miasteczek, przeminęły cieniem,
I cień ten kłaść się będzie między nasze słowa,
Nim się zbliżą bratersko i złączą od nowa
Dwa narody karmione stuleci cierpieniem.
http://www.youtube.com/watch?v=ViOhy7_xrUI&feature=fvst
Przedstawione tu zestawienie prowadzi do wniosku, że serwis może być również źródłem
wiedzy, zawiera bowiem w swoich zasobach zdjęcia archiwalne, gotowe prezentacje (tu:
zdjęcia Żydów polskich z czasów przed II wojną światową).
II przykładowy wariant:
Johan Wolfgang Goethe „Cierpienia młodego Wertera”
4
16 LIPCA (fragment)
Świętą mi jest. Wszelka żądza gaśnie przy niej. Nie wiem doprawdy, co się ze mną dzieje w jej
obecności, zda się, zmienia się we mnie dusza i inaczej działają nerwy. Grając na fortepianie pewną
melodię, posiada potęgę anioła, prostotę i uduchowienie ,niepojęte. Jest to jej pieśń umiłowana, a
gdy posłyszę pierwszą nutę, wolnym się czuję od całej udręki, zmieszania i urojeń moich.
W chwili, kiedy owłada mną owa prosta melodia, prawdopodobnym staje mi się wszystko, co
powiadają o czarodziejskiej potędze muzyki w czasach zamierzchłych. A ona z przedziwnym
odczuciem ima się tego środka w momencie, kiedy rad bym sobie wpakować kulę w głowę.
Wówczas znika obłęd, pierzchają mroki z mej duszy i oddycham znowu swobodnie.
http://www.youtube.com/watch?v=YNt9Sjo8iqQ
Drugie zestawienie prowadzi do wniosku, że dzięki serwisowi klasykę literatury można
łączyć z kulturą popularną (film „Zmierzch” reż. Catherine Hardwicke).
7. Grupy prezentują efekty pracy: wyznaczona osoba czyta na głos tekst literacki, a w tym
czasie reszta grupy odtwarza na rzutniku multimedialnym wybrany fragment muzycznowizualny z YouTube. Po prezentacji lider grupy ma 2 minuty na uzasadnienie doboru
materiału.
Po zakończeniu prezentacji nauczyciel i uczniowie komentują efekty pracy poszczególnych
grup na forum klasowym i wspólnie ustalają oceny.
8. Wnioski: Stwierdzenie, że serwis YouTube może służyć również do propagowania tekstów
kultury wysokiej. Uznając, że jest on jednak przejawem kultury popularnej, nauczyciel
razem z uczniami wyszukują argumenty za obroną kultury popularnej / kultury masowej.
Wnioski zapisują na tablicy, reszta klasy przepisuje do zeszytu w formie notatki:
Argumenty w obronie kultury popularnej:
- propaguje kulturę wysoką poprzez odnoszenie się do jej wzorców;
- odbiorca kultury popularnej śledząc ją i analizując, odkrywa dzieła i osiągnięcia kultury
wysokiej;
- „oswaja” odbiorcę z kulturą wysoką;
- wyraża bunt, łamie zasady, przeciwstawia się sztywnym regułom kultury wysokiej, czyli
tworzy nową jakość.
Praca domowa
Korzystając z wniosków z odbytej lekcji, przygotuj zestawienie swojej ulubionej książki z muzyką
znalezioną w serwisie YouTube. Efekt pracy prześlij na adres e-mail nauczyciela.
Proponowana bibliografia:
1. Hopfinger Maryla, Literatura i media po 1989 roku, Warszawa, Oficyna Naukowa, 2010.
2. Kluszczyński Ryszard W., Film. Wideo. Multimedia. Sztuka ruchomego obrazu w erze
elektronicznej, Warszawa, Rabid, 1999.
3. Kurz Iwona, „I got you tube”. Kino a serwis YouTube.com – odmiany kinofilii, [w:] Pogranicza
audiowizualności pod red. Andrzeja Gwoździa, Kraków, Universitas, 2010, s. 415 – 429.
5