DOŻYWIANIE W SZKOŁACH

DOŻYWIANIE W SZKOŁACH /SKLEPIKI SZKOLNE
Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych
wpływających na stan zdrowia dziecka, jego zdolność do uczenia się, aktywność ruchową,
samopoczucie i zachowanie emocjonalne. Obecnie znacznie wydłuża się czas pobytu dziecka
poza domem. Przyczynia się do tego nie tylko rozszerzony program nauczania i wychowania
w szkole, coraz liczniejsze zajęcia obowiązkowe i nadobowiązkowe, często długi czas
dojazdu związany z likwidacją części szkół oraz coraz młodszy wiek dzieci uczęszczających
do szkoły. Stąd też, prawidłowy zestawiony posiłek spożywany w szkole powinien być
integralną częścią procesu nauczania wychowania.
Posiłki spożywane przez uczniów w szkole, ze względu na wysiłek związany z procesem
nauczania, powinny być urozmaicone. W skład
posiłków powinny wchodzić produkty,
pochodzące z niżej wymienionych grup:
produkty zbożowe / ciemne pieczywo, kasze ryż, makarony/ - źródło
węglowodanów, witamin z grupy B, białka roślinnego, błonnika pokarmowego,
mleko i jego przetwory / mleko, jogurty, kefiry, sery twarogowe/ - źródło najlepiej
przyswajalnego wapnia, pełnowartościowego białka, witamin B2, A i D,
mięso, ryby, jaja, suche nasiona strączkowe – źródło pełnowartościowego białka,
żelaza, witamin z grupy B – głównie B12 , B6 , PP, a nasiona strączkowe również
błonnika pokarmowego,
warzywa i owoce, jako dodatek do każdego posiłku oraz między posiłkami – źródło
witamin – zwłaszcza witaminy C oraz beta-karetonu, składników mineralnych,
błonnika pokarmowego oraz innych substancji o działaniu prozdrowotnym.
Prawidłowe żywienie to nie tylko dostarczanie organizmowi wszystkich niezbędnych
składników pokarmowych, ale także regularność posiłków – ich liczba i rozłożenie w ciągu
dnia. Dzieci i młodzież powinny spożywać średnio 4 -5 posiłków dziennie, najlepiej o stałych
porach dnia i wypijać około 1,5 – 2 litrów płynów dziennie.
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU
SZKOLNYM
(Instytutu Żywności i Żywienia 2009)
1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie.
2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową
sylwetkę.
3. Źródłem energii w twojej diecie powinny być głównie produkty znajdujące się w podstawie
piramidy (na dole).
4. Spożywaj codziennie przynajmniej 3-4 porcje mleka lub produktów mlecznych takich jak
jogurty, kefiry, maślanka, sery.
5. Jedz codziennie 2 porcje produktów z grupy – mięso, ryby, jaja. Uwzględniaj też nasiona
roślin strączkowych.
6. Każdy posiłek powinien zawierać warzywa lub owoce.
7. Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych.
8. Ograniczaj spożycie cukru, słodyczy, słodkich napojów.
9. Ograniczaj spożycie słonych produktów, odstaw solniczkę.
10. Pij codziennie odpowiednią ilość wody.
Potrzeby żywieniowe uczniów w szkołach zaspokajane są przez stołówki szkolne w postaci
posiłków obiadowych jedno lub dwudaniowych oraz przez kioski, sklepiki szkolne lub bufety.
Na terenie działania Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Tarnowie z obiadów
korzysta około 30% wszystkich uczniów. W dzisiejszej szkole dużą rolę odgrywają sklepiki
szkolne prowadzone przez Samorządy Uczniowskie lub sklepiki, bufety prowadzone przez
ajentów, w których
często oferuje się asortyment produktów zgodny z upodobaniami
uczniów, nie zawsze sprzyjający właściwemu odżywianiu.
Sklepik szkolny i bufet, ze względu na swoje funkcje dotyczące uzupełniania potrzeb
żywieniowych uczniów niezbędnych do prawidłowego rozwoju uczniów, jak również ze
względu na kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych, nie powinien w swoim
asortymencie oferować takich produktów jak:
żywność typu fast-food / np. pizze, hot-dogi/,
słone przekąski węglowodanowo-tłuszczowe / chipsy ziemniaczane, słone paluszki,
krakersy, prażynki, popcorn/,
napoje owocowe z dodatkiem cukru, słodzików i barwników, wody smakowe
/ gazowane i niegazowane/,
napoje energetyzujące,
cukierki i inne słodycze z dodatkiem barwników sztucznych.
Żywność ta zawiera duże ilości nasyconych kwasów tłuszczowych oraz izomerów trans,
ponadto konserwanty i barwniki. Występuje w niej wysoka zawartość soli kuchennej, cukru,
natomiast znikome ilości witamin
oraz błonnika pokarmowego. Codzienne spożywanie
takich produktów może przyczyniać się do wzrostu masy ciała, a następnie nadwagi, otyłości,
cukrzycy typu II oraz innych chorób.
W sklepikach szkolnych i bufetach należy rozpowszechnić sprzedaż:
kanapek / pieczywo mieszane, razowe, wędlina chuda, ser żółty, ryby, jaja, warzywa/,
produktów mlecznych / jogurty z dodatkiem musli , desery mleczne, serki/,
bułeczek / bez nadzienia, z nadzieniem: mięsnym, serowym, owocowym/,
naturalnych wód mineralnych i wód źródlanych,
soków owocowych, warzywnych,
napojów mlecznych / mleko, jogurty, kefiry/,
owoców świeżych sezonowych,
owoców suszonych,
musów owocowych,
sucharów smakowych,
orzechów, migdałów, nasion słonecznika, dyni,
batonów i ciasteczek zbożowych.
Mając na uwadze zdrowie i dobro uczniów konieczna jest zmiana wizerunku sklepików i
bufetów działających na terenie szkół przy zaangażowaniu dyrektorów placówek, pedagogów,
wychowawców i ajentów prowadzących te placówki.
Istotnym działaniem jest edukacja dzieci i młodzieży w zakresie zdrowego stylu życia.
Pod patronatem Inspekcji Sanitarnej od sześciu lat w szkołach podstawowych /kl. V-VI/ oraz
gimnazjach realizowany jest program „ Trzymaj formę” ukierunkowany na zapobieganiu
nadwadze i otyłości poprzez promocję zbilansowanej diety i aktywności fizycznej.
Właściwa edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży pozwoli stopniowo korygować sposób ich
żywienia. Pozwoli dokonywać młodym konsumentom wyborów zdrowotnych produktów
spożywczych również w sklepikach szkolnych i bufetach.