Konkurs tematyczny: „Taki to mroczny czas” 70

Konkurs tematyczny:
„Taki to mroczny czas”
70 rocznica Powstania Warszawskiego
dla uczniów gimnazjów województwa małopolskiego w roku szkolnym 2013/2014
Patronat Honorowy: Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego
im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Organizator:
IV Liceum Ogólnokształcące im. K. K. Baczyńskiego w Olkuszu
na zlecenie Małopolskiego Kuratora Oświaty
Etap rejonowy
Klucz odpowiedzi
Zadanie I. Wskaż jedną prawidłową odpowiedź na poniższe pytania.
(0-10 punktów)
1. Działania sił wroga wewnątrz państwa, takie jak szpiegowanie, sabotaż i dywersja, które skutkują
niekiedy działaniami zbrojnymi to:
A. V kolumna
B. beria
C. rejencja
2. Świadoma współpraca z okupantem to:
A. inwigilacja
B. akcepcja
C. kolaboracja
3. Skrót ŻOB rozwijamy jako:
A. Żołnierze Ochotnicy Bracia
B. Żydowska Organizacja Bojowa
C. Żołnierska Obrona Bombowa
4. Niemiecka lista narodowa to:
A. nazilista
B. lista Schindlera
C. volkslista
5. Stolicą Generalnego Gubernatorstwa było miasto:
A. Warszawa
B. Łódź
C. Kraków
6. Stefan Starzyński był:
A. prezydentem Krakowa
B. prezydentem Warszawy
C. prezydentem Polski
7. Za największą bitwę podczas kampanii 1939 roku, stoczoną przez dwie polskie armie „Poznań”
i „Pomorze” z wojskami niemieckimi uznaje się:
A. bitwę nad Bzurą
B. bitwę pod Kockiem
C. bitwę pod Mławą
8. Kryptonimem „Barbarossa” nazwano
A. agresję III Rzeszy na Wielką Brytanię
B. agresję III Rzeszy na Polskę
C. agresję III Rzeszy na ZSRR
9. 12 maja 1935 r. Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych został mianowany przez prezydenta Ignacego
Mościckiego:
A. Walery Sławek
B. Edward Rydz-Śmigły
C. Józef Piłsudski
10. Linia Maginota to:
A. pas umocnień w północnej Francji i południowej Belgii
B. pas umocnień na południu Niemiec
C. pas umocnień między Węgrami a Rumunią
Zadanie II. Uzupełnij schemat dotyczący rodowodu Armii Krajowej, używając pojęć podanych poniżej.
(0-3 punkty)

wrzesień 1939 r. – Służba Zwycięstwu Polski

listopad 1939 r. – Związek Walki Zbrojnej

luty 1942 r. – Armia Krajowa
Zadanie III. Podpisz imionami i nazwiskami postaci widoczne na zdjęciu w postaci siedzącej (zaczynając
od lewej). Zdjęcie zostało wykonane podczas konferencji w Jałcie.
(0-3 punkty)
Uwaga!
Przyznajemy po 1 punkcie za pełnie imię i nazwisko.
1
2
3
Winston Churchill
Franklin Roosevelt
Józef Stalin
Zadanie IV. Opisz krótko życie codzienne powstańców warszawskich.
(0-3 punkty)
SŁOWA KLUCZE:
codzienne walki, budowa barykad, ranni, zabici, chorzy, akcje dywersyjno-sabotażowe, tunele, brak wody i
żywności, a także broni, pożary, naloty, przebywanie w schronach i piwnicach (zaduch, ciemność, śmierć),
zrzuty, szabrownicy, konflikty międzyludzkie, ale i wzajemna pomoc, gniew i nadzieja, strach, nowe
związki – zaręczyny, śluby, narodziny dzieci, prasa podziemna, sposoby radzenia sobie z trudną sytuacją.
Uwaga!
Dopuszcza się uwzględnienie przez Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi uczniów.
Zadanie V. Na podstawie zamieszczonego tekstu źródłowego napisz, jaka była rola prasy podczas
Powstania Warszawskiego.
(0-3 punkty)
SŁOWA KLUCZE:
opór wobec przejęcia przez okupanta prasy polskiej i prób dezinformowania oraz wywierania wpływu na
Polaków, źródło w miarę pełnej i rzetelnej informacji (przebieg działań wojennych, sytuacja w kraju i za
granicą, postanowienia władz powstańczych), oddziaływanie na postawy walczących warszawiaków,
podtrzymywanie ducha oporu.
Uwaga!
Dopuszcza się uwzględnienie przez Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi uczniów.
Zadanie VI. Na podstawie tekstu wykonaj polecenia:
1.
(0-7 punktów)
Bankructwem państwa polskiego, brakiem polskiej stolicy i polskiego rządu, upadkiem państwa
polskiego, utratą ważności traktatów między ZSRR a Polską, obawą działania na szkodę ZSRR, obroną
ludności ukraińskiego i białoruskiego pochodzenia.
2.
Wicekomisarz spraw zagranicznych ZSRR Władimir Potiomkin.
3.
Wacław Grzybowski.
4.
17 września 1939 r.
5.
Traktat ryski z 1921 r. o wytyczeniu granicy polsko-radzieckiej, protokół Litwinowa z 1929 r. o
wyrzeczeniu się wojny jako środka rozwiązywania sporów, pakt o nieagresji z Polską z 1932 r. (przedłużony
w 1934 r. do końca 1945 r.), konwencja o określeniu napaści z 1933 r.
Uwaga!
Dopuszcza się uwzględnienie przez Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi uczniów.
Zadanie VII. Na podstawie wiersza Czesława Miłosza „Campo di Fiori” oraz posiadanej wiedzy wykonaj
(0-10 punktów)
polecenia.
1.
W czasie II wojny światowej w krajach okupowanych przez III Rzeszę tworzono zamknięte, strzeżone i
oddzielone miejsca, w których przymusowo osiedlano ludność żydowską z danego terenu.
2.
Kara śmierci.
3.
Żydów wywożono do obozów zagłady.
4.
Zarządzenie przez Heinricha Himmlera akcji ostatecznej likwidacji getta, represje, powstanie w getcie
organizacji politycznych, odwet i kara na prześladowcach, akt wyboru godnej śmierci z bronią w ręku.
5.
Mordechaj Anielewicz, Marek Edelman, Icchak Cukierman.
6.
Pomoc w szkoleniu wojskowym, dostawy broni i żywności, niewielkie akcje zbrojne podejmowanye
spoza getta (ataki na posterunki hitlerowskie wokół murów, nieudana próba wysadzenia muru getta), naciski
na rządy Wielkiej Brytanii i USA na rzecz pomocy Żydom, wprowadzenie tematu Zagłady do polityki
międzynarodowej.
Uwaga!
Dopuszcza się uwzględnienie przez Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi uczniów.
Zadanie VIII. Do wymienionych poniżej polskich jednostek wojskowym dopasuj bitwy, w których brały
udział.
(0-8 punktów)
A
B
C
D
E
F
G
H
4
7
1
2
5
8
6
3
Zadanie IX. Wymień postanowienia układu Sikorski-Majski (30.07.194).
(0-4 punkty)
Przywrócenie stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a ZSRR, wspólna walka z III Rzeszą w czasie
II wojny światowej w ramach koalicji antyhitlerowskiej, budowa armii polskiej w ZSRR pod polskim
dowództwem, „amnestia” dla obywateli polskich – więźniów politycznych i zesłańców pozbawionych
wolności na terenie ZSRR przebywających w więzieniach i obozach Gułagu, utrata mocy prawnej przez
traktaty radziecko-niemieckie z 1939 r.
Uwaga!
Dopuszcza się uwzględnienie przez Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi uczniów.
Zadanie X. Wyjaśnij jaki był powód utworzenia nowych polskich władz państwowych na emigracji po
klęsce wrześniowej.
(0-4 punkty)
SŁOWA KLUCZE:
opuszczenie Polski przez przedstawicieli władzy we wrześniu 1939 r., próba uniknięcia niewoli i
wymuszonej kapitulacji, wyjazd do Rumunii, plany przedostania się do Francji, żądania władz Rumunii
zrzeczenia się suwerennych prerogatyw państwowych przez władze RP, odmowa polskich władz,
internowanie polskich władz, wyznaczenie nowych władz RP spośród polityków polskich znajdujących się
poza zasięgiem III Rzeszy i ZSRR, wyznaczenie przez Ignacego Mościckiego na swojego następcę
Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego, sprzeciw wobec tej kandydatury, mianowanie prezydentem RP
Władysława Raczkiewicza, powołanie Władysława Sikorskiego na urząd prezesa Rady Ministrów,
powołanie przez Sikorskiego koalicyjnego gabinetu (SN, SP, SL, PPS, politycy sanacyjni); dążenie do
utrzymania sojuszu z Anglią i Francją, by utworzyć Polskie Siły Zbrojne na emigracji w celu kontynuowania
wojny; przedłużenie ciągłości i legalności istnienia państwa polskiego.
Uwaga!
Dopuszcza się uwzględnienie przez Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi uczniów.
Zadanie XI. Oceń prawdziwość poniższych zdań wstawiając w wolne pole odpowiednią literę F
oznaczającą fałsz lub P oznaczającą prawdę.
(0-7 punktów)
Siedzibą Hansa Franka był Wawel.
P
W ramach „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” postanowiono wymordować P
wszystkich europejskich Żydów.
Największy obóz koncentracyjny Niemcy zlokalizowali w Auschwitz-Birkenau.
P
Wyrażenie ,,Shoah” oznacza Zagładę narodu żydowskiego w czasie II wojny światowej.
P
Akcja AB była akcją eksterminacyjną przeprowadzaną przez niemieckie władze okupacyjne w P
Generalnym
Gubernatorstwie,
wymierzoną
przeciw
polskiej
inteligencji,
działaczom
politycznym i społecznym oraz osobom podejrzanym o działalność konspiracyjną.
Szmalcownikami były nazywane osoby, które trudniły się przemytem żywności na ziemiach F
okupowanych przez Niemcy.
Utworzenie Rządu Tymczasowego (31.XII.1944) było wynikiem powrotu rządu londyńskiego F
do Warszawy.
Zadanie XII. Scharakteryzuj konsekwencje mordu katyńskiego dla rządu polskiego na emigracji.
(0-4 punkty)
SŁOWA KLUCZE:
17 kwietnia prośba rządu gen. Sikorskiego do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o pomoc i zbadanie
sprawy, sprzeciw Edena i decyzja Sikorskiego o nie składaniu wniosku o wszczęcie postępowania do władz
Czerwonego Krzyża w Genewie, opublikowanie przez „Prawdę” artykułu pt. Polscy wspólnicy Hitlera,
zerwanie stosunków dyplomatycznych w nocy z 25 na 26 kwietnia, nota o zerwaniu przekazana polskiemu
ambasadorowi Tadeuszowi Romerowi, pogorszenie międzynarodowej pozycji Polski, utrudnienie
możliwości zadawania Stalinowi pytań dotyczących zbrodni przez przedstawicieli polskich władz oraz
wskazywania na Rosjan jako na sprawców zbrodni, wszczęcie przez polski rząd własnego śledztwa, brak
zgody na rosyjską kwalifikację prawną (z ofiar represji politycznych uczyniono kryminalistów) – domagano
się uznania ludobójstwa, zbrodni wojennej i zbrodni przeciwko ludzkości); popieranie polskiej lewicy przez
Stalina, dzięki czemu będzie mogła ona przejąć rządy w powojennej Polsce.
Uwaga!
Dopuszcza się uwzględnienie przez Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi uczniów.
Zadanie XIII. Uzupełnij tabelę, wpisując właściwe wydarzenia, o których jest mowa w cytowanych
rozkazach Naczelnego Wodza Rzeczypospolitej z czasów II wojny światowej. Podaj daty roczne tych
wydarzeń (wydania rozkazu).
(0-10 punktów)
Tekst rozkazu Naczelnego Wodza
A.
Wydarzenie
Po raz drugi od chwili opuszczenia kraju zbieracie się na Rozkaz Naczelnego
Rok
1940
obcej ziemi w szeregach narodowych, jako wojsko polskie Wodza gen.
niezamożne, nieugięte […]. Stając na ziemi Wielkiej Sikorskiego do Armii
Brytanii, pozdrawiamy siły zbrojne tego wielkiego narodu, Polskiej we Francji
związanego z nami nie tylko sojuszem, ale co ważniejsza, ewakuowanej do
węzłami braterstwa broni (…).
B.
Wielkiej Brytanii
Dywizje polskie, formowane w Związku Sowieckim zostały z Powstanie Polskich Sił
1941
końcem sierpnia przesunięte na Środkowy Wschód. Po Zbrojnych w ZSRR
zjednoczeniu tych dywizji z wojskami, których część wsławiła lub
się w obronie Tobruku oraz bojach na pustyni – powstanie na Wyjście wojsk Andersa
Środkowym
Wschodzie
poważna
siła
polska.
1942
Oparta na Bliski Wschód
bezpośrednio o potęgę brytyjską i amerykańską podejmie ona
wkrótce jako całość walkę (…).
C.
W tak bolesnej dla nas katastrofie lotniczej zginęli żołnierską Katastrofa lotnicza w
1943
śmiercią wraz z naczelnym Wodzem towarzyszący Mu w Gibraltarze i śmierć
podróży: gen. Bryg. Klimecki Tadeusz, szef sztabu Naczelnego generała Władysława
Wodza, płk dypl. Marecki Andrzej, Szef Oddziału operacyjnego Sikorskiego.
Sztabu naczelnego Wodza, por. mar. Ponikiewski Józef, adiutant
Ojczyzny jedyna i ukochana Jego córka – Zofia Leśniakowska,
komendantka plutonu Pomocniczej Służby Wojskowej Kobiet.
D.
Nasz myśl wzruszona biegnie na front włoski, gdzie II korpus
Bitwa pod Monte
okrył imię Polski sławą nieprzemijającą co dodał świeżych
Cassino
1944
blasków dziejom oręża polskiego. Chwała zwycięzcom spod
Cassino (…) Żołnierze Polscy! Gdziekolwiek jesteście, uczcijcie
chwilą milczenia pamięć poległych w tej wielkiej bitwie, a na
cześć żywych wznieście trzykrotny okrzyk – Niech żyją!
E.
1-sza Dywizja Pancerna pod wypróbowanym dowództwem
gen. Maczka okryła się sławą na polach Normandii i odegrała
Bitwa pod Falaise
1944
wybitną rolę w wielkiej bitwie, która pozostanie w pamięci
ludzkiej, jako jedna z najświetniejszych operacyj wojennych,
uwieńczona zniszczeniem 7. Armii niemieckiej. (…) dla Ciebie
Polsko, za Ciebie Polsko… I oto dzisiaj, Warszawa – słowo,
które krwawi, boli, które liczy się i waży, którego przemilczeć
nie damy.
Rzeczpospolita Polska czasów wojny. Rozkazy Naczelnego Wodza do żołnierzy 1939-1945,
red. A. K. Kunert, Warszawa 1997, s. 67, 181, 209-211, 265.
Zadanie XIV. Wyjaśnij dlaczego na murach polskich miast w czasie okupacji niemieckiej pojawiał się taki
napis: („Tylko świnie siedzą w kinie”).
(0-2 punkty)
SŁOWA KLUCZE:
Cel okupanta – zniszczenie polskiej kultury, konfiskata kin (nowymi kierownikami Niemcy lub
volksdeutsche), podział kinoteatrów na te tylko dla Niemców i te dla reszty, kontrola repertuaru przez
władze hitlerowskie, repertuar propagandowy, potrzeba rozrywki pomimo wojny, chęć oderwania się od
okupacyjnej rzeczywistości, Organizacja Małego Sabotażu „Wawer” – akcje bojkotowania kin, (obrzucanie
widzów granatami z gazem łzawiącym, rozwieszanie plakatów zniechęcających do odwiedzania kin, napisy
na murach, oblewanie kwasem solnym, wzniecanie pożarów, rozprowadzenie ulotek pouczających); część
zysków ze sprzedanych biletów przeznaczano na dozbrojenie wojsk niemieckich.
Uwaga!
Dopuszcza się uwzględnienie przez Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi uczniów.
Zadanie XV. Na podstawie tekstu napisz, jak Władysław Gomułka pojmował realizację ustaleń jałtańskich
dotyczących powołania Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.
(0-2 punkty)
SŁOWA KLUCZE:
przejęcie pełnej władzy, rzekoma troska o naród polski, tworzenie aparatu przymusu i terroru, masowe
aresztowania członków AK, BCH, NSZ oraz innych polskich organizacji niepodległościowych, ograniczanie
działalności partii politycznych, odmawianie legalności rządowi polskiemu na emigracji, nowe prawo,
całkowite podporządkowanie Stalinowi.
Zadanie XVI. Uzupełnij luki.
(0-8 punktów)
Pakt Ribbentrop-Mołotow, nazywany jest IV rozbiorem Polski, został zawarty 23 VIII 1939 w Moskwie.
Formalnie był paktem o nieagresji pomiędzy III Rzeszą i ZSRR. Jednak w tajnym protokole dodatkowym
postanowiono m.in. podzielić ziemie polskie wzdłuż rzek Narew, Wisła, San.
Zadanie XVII. Poniższe fotografie przedstawiają komendantów Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki
Zbrojnej i Armii Krajowej. Podaj ich imiona i nazwiska (nazwisko 1 pkt., imię i nazwisko 2 pkt).
(0-10 punktów)
Fot. 1.
Imię i nazwisko:
Michał Tokarzewski-Karaszewicz
Fot. 2
Imię i nazwisko:
Kazimierz Sosnkowski
.
Fot. 3
Imię i nazwisko:
Stefan Rowecki
.
Fot. 4
Imię i nazwisko:
Tadeusz Komorowski
.
Fot. 5
Imię i nazwisko:
Leopold Okulicki
.
Zadanie XVIII. W puste miejsca na mapie wpisz nazwy obozów koncentracyjnych i obozów zagłady III
Rzeszy, które znajdowały się na ziemiach polskich (podane zostały pierwsze litery nazwy).
(0-6 punktów)