doccz I
download 
Reklamacja Transkrypt
cz I
ROWEREM PRZEZ PODLASKIE Białystok 2014 Spis treści Przygotowania do wycieczki rowerowej .......................................................................... 3 Trasa 1: Skansen i Dinozaury – blisko Białegostoku ....................................................... 7 Trasa 2: Białystok: Las Pietrasze – cerkiew Hagia Sophia, cmentarz żydowski ................ 13 Trasa 3: Z Białegostoku do Supraśla ............................................................................. 16 Trasa 4: Bagno Krzemianka .......................................................................................... 21 Trasa 5: Nad zalew w Czarnej Białostockiej ................................................................... 25 Trasa 6: Leśne jeziorka w Puszczy Knyszyńskiej i Supraśl .............................................. 29 Trasa 7: Arboretum – ogród leśny i rzeki Puszczy Knyszyńskiej ...................................... 32 Trasa 8: Trakt napoleoński i Królowy Most ..................................................................... 36 Trasa 9: Wschodnia granica Unii Europejskiej i Tatarzy polscy ........................................ 40 Trasa 10: Góry w Puszczy Knyszyńskiej ........................................................................ 46 Trasa 11: Wzgórza Sokólskie – Szlak Tatarski ............................................................... 49 Trasa 12: Narew – Polska Amazonka ............................................................................ 54 Trasa 12a: (opcja 2 trasy rowerowej nr 12) ................................................................... 59 Trasa 13: Z Białegostoku do Suraża nad Narwią ........................................................... 61 Trasa 14: Wigierski Park Narodowy – Szlak wokół Wigier Antoniego Patli ....................... 66 Trasa 15: Wokół jeziora Hańcza na Suwalszczyźnie ...................................................... 70 Trasa 16: Wokół jezior Białe i Studzieniczne .................................................................. 74 Trasa 17: Biebrzański Park Narodowy ........................................................................... 80 Trasa 18: Białowieski Szlak Transgraniczny ................................................................... 87 Trasa 19: Nadbużański szlak rowerowy ......................................................................... 93 Trasa 20: Podlaski Szlak Bociani .................................................................................. 97 Trasa 21: Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi ................................................... 105 Trasa 22: Szlak Fortyfikacji Pozycji Granicznej .............................................................. 110 Rowerem po okolicach Białegostoku W Centrum Informacji Turystycznej w Białymstoku pytają Państwo o trasy rowerowe „blisko Białegostoku”. Ten materiał jest odpowiedzią na Państwa prośby. Skupiliśmy się na opisie tras w okolicach miasta, ale pragniemy zwrócić uwagę także na inne, znajdujące się w dalszych malowniczych częściach województwa podlaskiego, m.in. w Puszczy Białowieskiej, nad Biebrzą, w Drohiczynie, Siemiatyczach – tereny Podlasia Nadbużańskiego, w okolicach Łomży, Augustowa i na Suwalszczyźnie. Opisane trasy nie zawsze prowadzą wyznaczonymi szlakami. Czasem są to drogi asfaltowe, polne, leśne trakty, a niekiedy wąskie ścieżki na stromych, puszczańskich górkach. Niniejszy informator kierujemy do osób, które jeżdżą rowerem regularnie, do miłośników kolarstwa górskiego, ale też do początkujących rowerzystów. Przy każdej trasie zaznaczamy poziom jej trudności w skali od 1 (bardzo łatwa) do 10 (bardzo trudna) oraz miejsca, w których należy zachować szczególną ostrożność. Naturalnie mogą Państwo wybrać dowolny odcinek trasy do pokonania. Mamy też nadzieję, że zechcą Państwo wzbogacić wycieczkę np. o spływ kajakowy, jazdę konno, wędrówki piesze, zwiedzanie zabytków, udział w imprezach organizowanych na danym obszarze, wizytę w restauracjach serwujących dania kuchni regionalnej. Tym, którzy dawno nie jeździli rowerem proponujemy zacząć od krótkich (do 10 km), łatwych tras. Dystans można stopniowo wydłużać o kolejne 5 km. Kilkukilometrowe, bezpieczne odcinki można przejechać z dziećmi, jeśli mają na to ochotę. Przekonani, że jazda rowerem w woj. podlaskim może być dużą przyjemnością, zachęcamy do rowerowych wycieczek. Przygotowania do wycieczki rowerowej Zanim wsiądziesz na rower Przed wyjazdem sprawdzamy stan roweru, tj. sprawdzamy czy wszystkie śruby są dokręcone, koła napompowane, czy hamulce działają. Należy też zadbać o stan napędu pojazdu: łańcucha i zębatek. Najlepiej zrobić to po każdym powrocie z wycieczki, aby następnym razem rower był gotowy do jazdy. Trzeba wyczyścić zębatki i łańcuch np. ...szczoteczką do mycia zębów. Po dokładnym przetarciu suchą szmatką, na każde ogniwo nakładamy niewielką kropelkę oleju do smarowania łańcucha, a później kilkakrotnie kręcimy pedałami, by rozprowadzić smar po łańcuchu. Naoliwiony rower zostawiamy na kilka godzin, po czym dokładnie zbieramy nadmiar oleju, aż do wysuszenia ogniw. Tak przygotowany łańcuch będzie pracował cicho i bez oporów. Do wycieczki warto przygotować się, sprawdzając stan roweru, ale też wybierając odpowiednie, wygodne ubranie, prowiant oraz, w miarę możliwości, zabezpieczając się przed ewentualnymi przykrymi niespodziankami, które mogą zdarzyć się na drodze. Jeśli ruszamy w trasę po długiej przerwie i nie jesteśmy w świetnej kondycji, zacznijmy od krótkich, łatwych wypraw. Wsiadając na rower po raz pierwszy od dłuższego czasu, bez wcześniejszego treningu, wywww.wrotapodlasia.pl Na trasie, fot. Z. Gołębiewski bierzmy trasę o długości maksymalnie 10 km. Przy drugiej wyprawie rowerowej możemy przedłużyć trasę o 5 km. Czyli na początek 10 km, później 15, 20, 25 itd. Po kilku takich wypadach bez problemu przejedziemy 50 km, a później nawet więcej. Rowerzysta jedzie przeważnie z prędkością ok. 15 km/h. Bardziej wprawieni – 25 km/h. Jadąc, nigdy nie dawajmy z siebie wszystkiego już na początku trasy, by później nie zabrakło sił na powrót. Nie zapominajmy o piciu i jedzeniu podczas wycieczki. 3 W co się ubrać na wycieczkę rowerową i dlaczego nie w bawełnianą koszulkę? W trakcie wycieczek rowerowych najważniejsze jest bezpieczeństwo. Bardzo ważne są kamizelki odblaskowe, ubrania w wyrazistych kolorach (czerwony, żółty i in.). Ułatwiają one kierowcom samochodów dostrzeżenie rowerzystów z większej odległości i ich bezpieczne wyminięcie. Odradzamy wkładanie bawełnianej koszulki na kilkugodzinne wyprawy rowerowe. Jadąc rowerem, szybko można się spocić. Bawełna łatwo nasiąka wodą, potem, a przy lekkim wietrze można się przeziębić nawet w upalny dzień. Ważne, by ubranie, także spodnie, nie ocierało skóry nawet po kilku godzinach jazdy rowerem. Latem górną część ubioru można uzupełnić o „oddychającą” podkoszulkę oraz o kamizelkę przeciwwiatrową – z przodu zabezpieczoną warstwą nieprzepuszczającą wiatru, a z tyłu wykonaną przeważnie z siateczki, która pozwala na łatwe odprowadzanie potu. Istnieje specjalna odzież rowerowa: koszulki ze sztucznych, „oddychających” i szybko schnących materiałów, z kieszeniami, które są bardziej przydatne niż plecak. Ubranie kolarskie jest obcisłe, co pozwala zmniejszyć opór powietrza i ułatwia jazdę, nawet gdy wiatr wieje prosto w twarz. Co zrobić, żeby ręce nie ślizgały się na kierownicy, a oczy nie łzawiły od wiatru Ważnym elementem wyposażenia rowerzysty są rękawiczki z „krótkimi palcami”. Pomagają one zmniejszyć ryzyko odcisków na rękach zmęczonych trzymaniem kierownicy i sprawiają, że nie mamy kłopotu ze spoconymi, ślizgającymi się dłońmi. Dobre rękawice posiadają wkładkę żelową, która redukując nacisk na nerw łokciowy, powoduje, że nie czujemy odrętwienia małego palca. Rękawice te nie ograniczają ruchów nadgarstka. Kolejny ważny element wyposażenia to okulary. Mogą być przeciwsłoneczne, bezbarwne, które umożliwiają jazdę nawet w nocy. Najważniejsze, by chroniły oczy przed wiatrem i owadami. Można 4 zaopatrzyć się w okulary sportowe z wymiennymi szkłami. Zalecane są podczas mgły, zachmurzenia, o zmierzchu, przy mocnym słońcu i śniegu Ubranie zimowe Zimą też można jeździć rowerem. Trzeba się tylko odpowiednio ubrać. Komfortowe wdzianko kolarskie ochroni nas przed zimnem i… przegrzaniem podczas intensywnej przejażdżki. Sprawdzają się czapki z tkaniny „oddychającej”, zakładane pod kask i nie przepuszczające wiatru (windstopper). Z podobnego materiału powinny być wykonane rękawice, bo podczas zimowych wycieczek palce marzną najszybciej. Trzeba też zabezpieczyć stopy. Można kupić specjalne zimowe buty SPD, ale ochraniacze na buty wykonane z grubego neoprenu, chroniącego przed wiatrem też są dobre. Przy mrozie do –5°C wystarczą spodnie kolarskie wyposażone w membranę chroniącą od wiatru, ciepła koszulka „oddychająca” z długimi rękawami i solidna kurtka wyposażona w windstopper i warstwę ogrzewającą. Też musi być ogrzewającą, oczywiście również „oddychająca”. Przypnij się do roweru Mając rower z tradycyjnymi pedałami, możemy włożyć dowolny rodzaj obuwia, nawet sandały. Zaawansowani rowerzyści korzystają niekiedy z pedałów SPD, do których wpina się buty wyposażone w specjalne bloki, jak do nart zjazdowych. Pozwala to nie tylko naciskać na pedały, ale także je ciągnąć. Rozwiązanie alternatywne jako ciekawostka techniczna. Uważaj na głowę Kiedy jest gorąco, trzeba zabezpieczyć głowę. Można założyć czapkę, ale o wiele lepszym rozwiązaniem jest kask rowerowy: chroni od słońca, a dzięki otworom wentylacyjnym zabezpiecza przed poceniem. Przede wszystkim jednak uratuje nas przed poważnymi skutkami ewentualnych upadków. Kask powinno się też zakładać w chłodniejsze dni, a nawet podczas zimowych wycieczkach rowerowych. Można kupić specjalne ciepłe czapeczki pod kask, które chronią głowę przed wiatrem i mrozem. Na wszelki wypadek Wybierając się na wycieczkę rowerową, warto pamiętać, że w trasie może zdarzyć się wiele przykrych niespodzianek. Dlatego warto mieć ze sobą na wszelki wypadek kawałek plastra, tabletki przeciwbólowe, telefon komórkowy, wodę utlenioną i jałowy opatrunek. Ewentualne rany, zwłaszcza zabrudzone, polewamy wodą utlenioną i nakładamy opatrunek. Co zabieramy w trasę? ))coś do picia i jedzenia ))zapasowa dętka lub zestaw łatek (najnowsze technologiczne rozwiązanie to łatka w sprayu – mała buteleczka, którą można schować w torebkę podsiodłową lub pod ramę, zawiera preparat pod ciśnieniem, który doraźnie zakleja dziurę; końcówkę przykręcamy na wentyl, psikamy i problem rozwiązany; do kupienia w hipermarketach) ))szmatka ))pompka ))dobra mapa w kolorze i w dużej skali np. 1:50 000 (jak najwięcej szczegółowych informacji o obszarze) ))przewodnik po terenie ))zestaw kluczy imbusowych i zapinacz do łańcucha (można kupić rowerowe zestawy takich kluczy, dodatkowo wyposażone np. w zapinacz do łańcucha i klucz do regulacji szprych) ))specjalne, plastikowe łyżeczki do zdejmowania opon z kół ))kask ochronny ))ubranie w odblaskowych, widocznych z daleka kolorach (bezpieczeństwo) ))okulary od słońca i wiatru ))telefon komórkowy ))dokument tożsamości i drobne pieniądze (rzeczy, które mogłyby zniszczyć się pod wpływem potu lub deszczu można przewozić w foliowych torebkach) ))opatrunek i lek przeciwbólowy ))aparat fotograficzny ))dobry humor www.podlaskieit.pl Czego nie warto robić w trakcie jazdy rowerem? Np. pić alkoholu. Rowerzystom w stanie nietrzeźwym policja odbiera prawo jazdy. Tym, którzy go nie mają, sąd grodzki nakłada karę. Gdy w trasie popsuje się rower... Można spróbować samemu, choćby prowizorycznie, go naprawić. Najczęściej spotykany problem to „złapanie gumy”. W takim przypadku trzeba zdjąć koło, podważyć specjalnymi, plastikowymi łyżeczkami opony i zdjąć je z obręczy kół. Po założeniu nowej dętki (lub załataniu dziurawej), zakładamy jedną stroną oponę, a później lekko pompujemy dętkę. Następnie wciskamy drugą stronę opony i teraz pompujemy koło do końca. To jedna z najprostszych czynności napraw, jakie może wykonać rowerzysta przy swoim rowerze. Niewprawionej osobie może to zająć ok. 20 min., fachowcowi – kilka. Gdy nie znamy się na naprawach, a przydarzy nam się awaria, możemy skorzystać z pomocy serwisów, które znajdują się przy sklepach rowerowych w całym województwie. Gdzie kupić dobrą mapę? Do pruszania się po trasach po trasach proponowanych w niniejszym przewodniku wystarczą mapy, które dołączyliśmy do wydawnictwa. Bardziej szczegółowe mapy można kupić w: ))Księgarni Turystycznej „Mapy” na antresoli białostockiego dworca PKS, ul. Boh. Monte Cassino 8 lok. 5, Białystok, mob. +48 609 606 692, www. mapy.bialystok.pl ))Regionalne Centrum Informacji Turystycznej w Białymstoku, ul. Odeska 1, tel. +48 85 732 68 31, www.podlaskieit.pl ))punktach Informacji Turystycznej w całym woj. podlaskim (adresy w rozdziałach) ))Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego (Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, ul. Wyszyńskie- go 1, pok. 19, tel. +48 85 748 51 81, www.psip.wrotapodlasia.pl) GPS Podczas jazdy rowerem (zwłaszcza w terenie pozbawionym oznakowań, na drogach, w puszczach) używa się także nawigacji GPS (rozwiązania Automapa, Garmin, OZI, Russa), która daje gwarancję na odnalezienie najbliższej drogi do celu. BiKeR – Białostocka Komunikacja – to uruchomiony w maju 2014 r. nowoczesny system będący alternatywą dla tradycyjnej komunikacji miejskiej. Mieszkańcy Białegostoku mają do dyspozycji łącznie 300 rowerów dostępnych w 30 stacjach (wypożyczalniach)na terenie miasta, a wszystko co muszą zrobić, by korzystać z dobrodziejstw BiKeRa to zarejestrować się na www.bikerbialystok.pl i aktywować konto, wpłacając opłatę inicjalną. Uczestnicy programu mogą korzystać z bezpłatnych przejażdżek nie dłuższych niż 20 min., co w zupełności wystarczy, by efektywnie przemieszczać się po mieście, a posiadacze biletów okresowych komunikacji miejskiej mogą bezpłatnie korzystać z rowerów przez nawet 30 minut. Dłuższe przejażdżki wymagają uiszczenia dodatkowej opłaty, jednak doładowywanie konta jest proste, a stawki – przyjazne dla kieszeni. Rowery dostępne są każdego roku od 1 kwietnia do 30 listopada, a łatwy w obsłudze system pozwala na szybkie wy- www.wrotapodlasia.pl pożyczenie oraz zwrot roweru. Nazwę systemu, jego logo oraz mapę stacji wybrano po konsultacjach społecznych z mieszkańcami Białegostoku. poziomu wysokości. Ulubiona weekendowa trasa białostoczan wiedzie z Białegostoku do Supraśla (18 km w jedną stronę). Jedziemy bezpieczną ścieżką rowerową wzdłuż szosy, mijając po drodze urozmaicony krajobraz: las, stawy, kilka wzniesień. W Supraślu jest co zwiedzać i co zjeść po ciężkim wysiłku – miasteczko słynie ze znakomitej babki i kiszki ziemniaczanej. Telefony alarmowe Infolinia Turystyczna Polskiej Organizacji Turystycznej +48 608 599 999 +48 22 278 77 77 Numer alarmowy 112 Policja 997 Pogotowie ratunkowe 999 Straż Pożarna 998 Przydatne strony internetowe www.bajk.pl – katalog stron rowerowych www.rowerowy.bialystok.pl www.e-cycle.info www.wrower.pl www.mtbo.pl www.podlaskiszlakbociani.pl www.bikerbialystok.pl 5 Usługowo na rzecz turystyki działa Regionalny Oddział PTTK w Białymstoku – organizator imprez turystycznych po regionie oraz wycieczek objazdowych po Polsce i krajach sąsiednich. Grupa wykwalifikowanych pilotów i przewodników jest gwarantem jakości i niesztampowego świadczenia usługi. Regionalny Oddział PTTK Białystok ul. Sienkiewicza 53 lok. 3 tel. +48 85 744 55 60 +48 85 744 56 50 www.bialystok.pttk.pl N: 53° 8’ 12” E: 23° 9’ 58” Polska Izba Turystyki Odział Podlaski w Białymstoku ul. Jana Pawła II 77, Białystok tel. +48 85 744 43 26 www.pit.org.pl N: 53° 8’ 35” E: 23° 5’ 3” 6 W Regionalnym Centrum Informacji Turystycznej w Białymstoku*** można uzyskać mapy i inne materiały na temat atrakcji turystycznych Polski północno-wschodniej (różne wersje językowe). Czynne: 1.VI. – 15.IX Pon.- Pt.: 9.00-17.00, Sob. – Ndz.: 10.00-17.00 16.IX – 31.V Pon. – Pt.: 9.00-17.00 Regionalne Centrum Informacji Turystycznej ul. Odeska 1, Białystok tel. +48 85 732 68 31 www.podlaskieit.pl N 53° 7’48” E 23° 9’ 2” Atrakcyjną gotową ofertę pobytową w rejonie podlaskim oraz w krajach ościennych: na Litwie, Ukrainie, Białorusi oferuje Polska Izba Turystyki Oddział Podlaski w Białymstoku. Biura podróży oraz obiekty hotelarskie zrzeszone w PIT działają na rynku turystycznym od wielu lat. Mają ustaloną markę i pozycję; gwarantują klientom wysoki poziom usług. www.podlaskieit.pl Trasa 1: Skansen i Dinozaury – blisko Białegostoku Białystok – Białostockie Muzeum Wsi – Park Jurajski Dinozaurów – Sielachowskie – Osowicze – Białystok (os. Dziesięciny) długość: 15,2 km | poziom trudności: 1/10 Na trasie: ))Białostockie Muzeum Wsi (na mapie punkt 1) ))Jurajski Park Dinozaurów nad rzeką Supraśl (na mapie punkt 2) ))okolice białostockiego lasu Uroczysko Antoniuk ))widok na dolinę rzeki Supraśl i Puszczę Knyszyńską ze wsi Osowicze (na mapie punkt 3) Trasa w skrócie Trasa doskonała na krótką wycieczkę rowerową poza Białystok, polecana m.in. rodzicom z małym dzieckiem w foteliku, tym bardziej, że po drodze jest Jurajski Park Dinozaurów, miejsce popularne wśród maluchów. Uwaga: Należy zachować szczególną ostrożność – ta trasa zawiera ulice nieprzystosowane do jazdy na rowerze. Objeżdżamy dookoła las Uroczysko Antoniuk, po drodze widzimy dolinę rzeki Supraśl przepływającej 5 km od centrum Białegostoku. Tuż przy granicy Białegostoku, przy szosie do Augustowa, mieści się Białostockie Muzeum Wsi – skansen, w którym można zobaczyć drewniane zabytki pochodzące z różnych okolic woj. podlaskiego. Trasa nr 1 1:70 000 www.wrotapodlasia.pl 7 Hotel Esperanto *** to nowy, komfortowy i kameralny obiekt, zapewniający swoim Gościom idealne warunki zarówno do pracy, jak i do wypoczynku. Położony jest w ścisłym centrum miasta, w pobliżu najważniejszych instytucji i urzędów. W jego bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się Pałac Branickich (zwany Wersalem Podlasia), ze swoimi okazałymi barokowymi ogrodami oraz równie piękny Park Planty. Hotel oferuje swoim Gościom 34 komfortowe i gustownie urządzone pokoje Standard i Superior, w tym pokoje z tarasami, z których rozciąga się niesamowity widok na białostocką starówkę oraz Planty. Ponadto dwa eleganckie apartamenty: Ludwika Zamenhofa i Mikołaja Kawelina, składające się z pokoju dziennego oraz sypialni. Trasa 1 – start 0,0 km Plac Miejski przy Ratuszu w Białymstoku (Rynek Kościuszki) Ratusz z 1745 r. pełnił dawniej rolę... centrum handlowego. Mieściły się w nim kramy kupców polskich i żydowskich. Dziś jest to siedziba Muzeum Podlaskiego, które prezentuje dzieła wybitnych polskich i zagranicznych malarzy. Plac Miejski wokół Ratusza ma kształt trójkątny, co stanowi rzadkość, gdyż zazwyczaj w centrum miast europejskich spotyka się rynek kwadratowy lub prostokątny. Przechodząc na drugą stronę ulicy w kierunku północnym, znajdziemy się blisko skweru Malmeda i ul. Białówny, na którym znajduje się pomnik urodzonego w Białymstoku w 1859 r. Ludwika Zamenhofa, twórcy języka esperanto. Po drodze możemy zobaczyć miejsce, w którym kiedyś stał jego dom rodzinny (ul. Zamenhofa 26). ! Wyjeżdżamy w kierunku północnym, ruchliwymi ulicami Sienkiewicza i Jurowiecką, dalej przejeżdżamy całą ul. Jurowiecką. Ratusz w Białymstoku otwarty czynny jest dla zwiedzających codziennie (oprócz poniedziałków i dni świątecznych) od 1 maja do 31 sierpnia w godz. 10:00 - 17:00 - wtorek, środa, czwartek, sobota, niedziela, w godz. 10:00 - 18:00 - piątek od 1 września do 30 kwietnia w godz. 10:00 - 17:00 - wtorek - niedziela niedziela - wstęp bezpłatny na wystawy stałe Ostatnie wejście zwiedzających na wystawy odbywa się na 45 min. przed zamknięciem muzeum. tel. +48 85 740 77 31, mob. +48 509 336 930. W zabytkowych wnętrzach Ratusza mieści się wyjątkowa restauracja Esperanto Cafe. W restauracji możemy obcować z ekspozycjami i wystawami nawiązującymi do życia i dorobku twórcy języka esperanto – Ludwika Zamenhofa, wyglądu starego Białegostoku oraz z wieloma innymi prezentacjami dorobku artystów sztuki współczesnej i dawnej. Esperanto Cafe to idealne miejsce na smaczny lunch czy deser przy kawie. Można tutaj skosztować przedwojennych białostockich przysmaków, takich jak buza i bialys. 8 www.podlaskieit.pl 1,0 km Dojeżdżamy do ronda, tu długi zjazd w al. 1000-lecia Państwa Polskiego. Przejeżdżamy całą al. 1000-lecia Państwa Polskiego. 3,0 km Przed rondem Krzysztofa Putry wjeżdżamy na ścieżkę rowerową. Na rondzie jedziemy prosto w al. 1000-lecia Państwa Polskiego. 3,6 km Z Szosy Augustowskiej wjeżdżamy w prawo, do Lasu Pietrasze. 3,9 km Dojeżdżamy do rozwidlenia dróg, skręcamy w lewo. 4,9 km Docieramy do przejazdu przez tory. Skręcamy w lewo, w leśną, piaszczystą drogę. 6,9 km Dojeżdżamy do drewnianej bramy Białostockiego Muzeum Wsi (na mapie punkt 1). Po wejściu do środka jedziemy 150 m brukową drogą. Skręcamy w prawo, w gruntową drogę prowadzącą przez skansen. 7,2 km W Białostockim Muzeum Wsi znajduje się ok. 40 zabytkowych drewnianych budynków przeniesionych z regionu, m.in. wiatraki, leśniczówka, dwór ziemiański, przysiółek drob- www.wrotapodlasia.pl noszlachecki i młyn. Warto wejść do wnętrza budynków (tylko z przewodnikiem). Wymagane są bilety. 7,6 km Po zjeździe w dół dojeżdżamy do zabytkowego dworku stojącego na terenie Białostockiego Muzeum Wsi. To dwór ziemiański z Bobry Wielkiej (koło Dąbrowy Białostockiej) z czterokolumnowym portykiem (przebudowany w 1818 r.). 7,8 km Na wschód od dworku znajduje się grupa zabytkowych domów, tzw. przysiółek drobnoszlachecki, a na jego terenie kilka huśtawek dla dzieci. Przysiółek składa się z pięciu zagród odtwarzających starą wieś z pogranicza Podlasia i Mazowsza. Są tu domy z okolic Ciechanowca i Szepietowa. Część z nich pochodzi z drugiej połowy XIX w., część z okresu międzywojennego (II Rzeczpospolita). 8,2 km Wracamy w kierunku dworku i przejechawszy 50 m dojeżdżamy do bramy Białostockiego Muzeum Wsi przy Szosie Augustowskiej. Po przejechaniu kilkuset metrów wzdłuż głów- 9 Trasa 1 – kontynucja nej szosy skręcamy w prawo, w drogę prowadzącą do Folwarku Nadawki. Wzdłuż głównej trasy biegnie lokalna droga asfaltowa, idealna dla rowerzystów. Przed mostem na rzece Supraśl skręcamy w prawo, w drogę prowadzącą do Folwarku Nadawki – stylizowanej karczmy. To jedyne miejsce serwujące pełną listę dań oryginalnej kuchni podlaskiej. Podlasie słynące z gościnności, różnorodności i wspaniałych, domowych przysmaków – z tym spotkamy się tutaj na co dzień i od święta. W bezpośrednim sąsiedztwie, „tuż za płotem” znajduje się Skansen Muzeum Wsi. Obok restauracji utworzono mały plac zabaw dla dzieci. 8,9 km 100 m od szosy skręcamy w lewo. Obok dawnej plaży Jurowce znajduje się Jurajski Park Dinozaurów (na mapie punkt 2) z galerią prehistorycznych gadów i dużym placem zabaw, na którym można spędzić z dzieckiem nawet kilka godzin. 9,7 km Po opuszczeniu parku wracamy na szosę i jedziemy kilkaset metrów w kierunku Białegostoku. 11,5 km 12,2 km 13,2 km 14,2 km 15,2 km Po drugiej stronie Szosy Augustowskiej, w kierunku zachodnim odbiega wąska droga asfaltowa prowadząca do miejscowości Sielachowskie i Osowicze. Jedziemy ok. 3 km przez miejscowości, w których wielu białostoczan buduje swoje nowe domy (od Białegostoku obie miejscowości oddziela las Uroczysko Antoniuk). Wieś Osowicze, w której z kilku miejsc rozciąga się piękny widok na dolinę rzeki Supraśl i Puszczę Knyszyńską (na mapie punkt 3). Mijamy Osowicze i wjeżdżamy szeroką, żwirową drogą pod górę. Górka z ładnym widokiem na dolinę rzeki Supraśl oraz Białystok. Dalej, przy zjeździe w dół, droga skręca na południowy zachód i prowadzi do Białegostoku. Wjeżdżamy do miasta ul. Lodową na białostockim osiedlu Zawady, gdzie rozpoczyna się wyznaczona ścieżka rowerowa. Przejeżdżamy przez ul. gen. Stanisława Maczka, dalej ścieżką wzdłuż ul. Jana Karskiego. 600 m dalej skręcamy w prawo, w os. Dziesięciny. Os. Dziesięciny, ul. Zygmunta Augusta. Zaledwie 5 min. od centrum Białegostoku, w cichej i spokojnej dzielnicy zlokalizowany jest nowoczesny i komfortowy Hotel 3 Trio***. Obiekt dysponuje łącznie 115 miejscami w 70 pokojach 1- i 2-osobowych typu Standard, De-lux, Superior oraz Executive. W hotelowej restauracji znajdziemy urozmaicone i wykwintne menu, składające się z dań kuchni polskiej, regionalnej i europejskiej. Hotel 3 Trio*** ul. Hurtowa 3, Białystok tel. +48 85 745 40 50 +48 85 745 54 22 www.hotel3trio.pl N: 53° 7’ 00” E: 23° 7’ 30” 10 www.podlaskieit.pl Inf o rmacj e prakt yczne Bi ał y s to k i o ko l i ce Regionalne Centrum Informacji Turystycznej*** ul. Odeska 1, Białystok tel. +48 85 732 68 31 www.podlaskieit.pl N 53° 7’48” E 23° 9’ 2” Punkt Informacji Turystycznej* Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Podlasie” al. J. Piłsudskiego 7b, Białystok tel. +48 85 652 42 50 www.ssm.bialystok.ids.pl N: 53°8’11” E: 23°8’55” Hotel Pod Herbem** noclegi, restauracja ul. Wiejska 49, Białystok tel. +48 85 742 24 30 www.hotel-podherbem.pl N: 53° 7’ 2’’ E: 23° 8’ 42’’ Hotel Santana** noclegi, restauracja ul. Baranowicza 55, Białystok tel. +48 85 743 79 27 www.hotelsantana.pl N: 53° 7’ 33’’ E: 23° 12’ 10’’ Regionalny Oddział PTTK Białystok ul. Sienkiewicza 53 lok. 3 tel. +48 85 744 55 60 +48 85 744 56 50 www.bialystok.pttk.pl N: 53° 8’ 12” E: 23° 9’ 58” Miejsca warte zobaczenia Muzeum Podlaskie w Białymstoku – Ratusz Rynek Kościuszki 10, Białystok tel. +48 85 740 77 31, mob. +48 509 336 930 www.muzeum.bialystok.pl N: 53° 7’ 56” E: 23° 9’ 31” Białostockie Muzeum Wsi ul. Nadawki 21c, Wasilków tel. +48 85 743 60 82, mob. +48 509 336 816 www.bialostockiemuzeumwsi.pl Hotel Leśny ** al. Jana Pawła II 77, Białystok tel. +48 85 651 16 41 www.lesny.bialystok.pl N: 53° 8’ 38’’ E: 23° 5’ 3’’ Hotel BOSIR** ul. Wołodyjowskiego 5, Białystok tel. +48 85 749 62 00 www.miejskoaktywni.pl N: 53° 7’ 12’’ E: 23° 9’ 29’’ Hotel Podlasie** noclegi, restauracja ul. 42 Pułku Piechoty 6, Białystok tel. +48 85 675 66 00, tel. +48 85 675 66 01 www.hotelpodlasie.pl N: 53° 8’ 38” E: 23° 11’ 32” N: 53° 12’ 20” E: 23° 12’ 21” Best Western Hotel Cristal*** Jurajski Park Dinozaurów ul. Nadawki, Jurowce mob. +48 601 920 701, +48 695 927 736 www.jurajskiparkdinozaurow.pl ul. Lipowa 3/5, Białystok tel. + 48 85 749 61 00, mob. +48 695 302 502 www.cristal.com.pl N: 53° 11’ 46” E: 23° 9’ 20” Turystyczne Loty Balonem (pasażerskie i reklamowe) Benkowski Team Poland mob. +48 603 702 323 www.benkowski.pl Noclegi, SPA, wellness, restauracje noclegi, restauracja N: 53° 7’ 57” E: 23° 9’ 21” Hotel Esperanto*** noclegi, restauracja ul. Legionowa 10, Białystok tel. +48 85 740 99 00, +48 85 740 99 01 mob. +48 605 226 622 www.hotelesperanto.com.pl N: 53° 7’ 51” E: 23° 9’ 34” Hotel 3 Trio*** ul. Hurtowa 3, Białystok tel. +48 85 745 40 50, +48 85 745 54 22 www.hotel3trio.pl Hotel Turkus** al. Jana Pawła II 54, Białystok tel. +48 85 662 81 00 www.turkus.jard.pl N: 53° 7’ 00” E: 23° 7’ 30” N: 53°78’ 37’’ E: 23° 5’ 3’’ www.wrotapodlasia.pl 11 Hotel „Aristo“ *** noclegi, restauracja ul. Kilińskiego 15 tel. +48 85 740 89 00 www.aristohotel.pl N: 53° 7’ 57’’ E: 23° 9’ 53’’ Hotel Branicki**** noclegi, SPA, wellness ul. Zamenhofa 25, Białystok tel. +48 85 665 25 00 www.hotelbranicki.com N: 53° 8’ 5’’ E: 23° 9’ 37’’ Hotel Gołębiewski**** noclegi, basen, sauna ul. Pałacowa 7, Białystok tel. +48 85 678 25 00 www.golebiewski.pl N: 53° 7’ 58’’ E: 23°10’ 11’’ Esperanto Cafe restauracja z kuchnią regionalną Rynek Kościuszki 10, Białystok tel. +48 85 742 60 31 www.esperanto-cafe.pl N: 53° 7’ 56” E: 23° 9’ 31” Opera Cafe KAJAR Odeska 1, 15-406 Białystok mob. +48 602 111 850, mob. +48 606 444 524 www.kajar.bialystok.pl Folwark Nadawki noclegi, restauracja z kuchnią regionalną, sauna ul. Nadawki 23, Wasilków tel. +48 85 743 88 33 www.folwarknadawki.pl N: 53° 12’ 20” E: 23° 12’ 21” Polska Izba Turystyki Odział Podlaski w Białymstoku ul. Jana Pawła II 77, Białystok tel. +48 85 744 43 26 www.pit.org.pl Sprint ul. Sienkiewicza 81/3, Białystok tel. +48 85 676 13 95 ul. M.Curie Skłodowskiej 3, Białystok tel. +48 85 732 85 11 ul. Zwycięstwa 10, Białystok tel. +48 85 661 03 91 www.sprint-rowery.pl Peleton Ciołkowskiego 157 tel. 85 733 38 80 www.apg.pl Sklep Rowerowy BTC ul. Kawaleryjska 28, Białystok mob. +48 796 181 918 www.btc-rowery.pl Mistral ul. Bema 20, Białystok tel. +48 85 744 20 61 www.mistral-rowery.pl Olimpic ul. Wasilkowska 89, Białystok tel. +48 85 653 93 99 www.olympicsport.pl Romed ul. Kard. Wyszyńskiego 2/8, Białystok tel. +48 85 742 71 28 www.romed.pl Sport Adam ul. Familijna 1, Białystok tel. +48 85 653 83 26, mob. +48 508 111 001 www.sportadam.pl Pan Fryderyk ul. Warszawska 75, Białystok mob. +48 698 686 776 Naprawa Rowerów Jakimy 22/1, Wasilków mob. +48 660 043 375 Przydatne strony internetowe: Wypożyczalnie, sklepy, serwisy rowerowe Drivepack Wypożyczalnia rowerów, serwis rowerowy ul. Sybiraków 5/8, Białystok mob. + 48 507 151 513 www.drivepack.pl www.bialystok.pl – oficjalny portal miejski www.odkryj.bialystok.pl – szlaki turystyczne Białegostoku www.szlak.uwb.edu.pl – Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku N: 53°13’ 21’’ E: 23° 19’ 57’’ 12 www.podlaskieit.pl Trasa 2: Białystok: Las Pietrasze – cerkiew Hagia Sophia – cmentarz żydowski Białystok: os. Białostoczek – Las Pietrasze – os. Jaroszówka – os. Wygoda – ul. Piasta długość: 12,5 km | poziom trudności: 1/10 Na trasie: ))miejski Las Pietrasze (na mapie punkt 1) ))cerkiew Hagia Sophia – miniatura świątyni ze Stambułu (na mapie punkt 2) ))cmentarz żydowski przy ul. Wschodniej w Białymstoku (na mapie punkt 3) Trasa w skrócie Trasa doskonała na krótką wycieczkę z centrum Białegostoku ku jego północnej części. Choć momentami wymagana jest szczególna ostrożność, można nią jechać nawet z małym dzieckiem na foteliku rowerowym. Po drodze przejeżdżamy przez piękny, miejski Las Pietrasze, a później częściowo białostockimi ścieżkami rowerowymi. Po drodze zobaczymy cerkiew Hagia Sophia (Mądrości Bożej), pomniejszoną kopię świątyni Hagia Sophia ze Stambułu oraz stary cmentarz żydowski. Trasa nr 2 1:70 000 www.wrotapodlasia.pl 13 Trasa 2 – start 0,0 km Na północnym końcu ul. Białostoczek na osiedlu o tej samej nazwie dojeżdżamy do linii kolejowej prowadzącej do miasta Sokółka. Wyjeżdżamy na gruntową ścieżkę prowadzącą wzdłuż torów. 0,6 km Most na rzece Biała. 1,2 km Przejazd pod wiaduktem ul. gen. Maczka. 1,8 km Przejazd pod wiaduktem Szosy Augustowskiej. Za wiaduktem wjeżdżamy do Lasu Pietrasze. 2,8 km Przejazd przez tory na drugą stronę linii kolejowej. Wjeżdżamy do Lasu Pietrasze (na mapie punkt 1). Skręcamy najpierw w prawo, a 20 m dalej w lewo i ruszamy drogą, którą poprowadzony jest niebieski szlak turystyczny. 3,4 km Duże skrzyżowanie leśnych dróg. Skręcamy w lewo, w główną drogę Lasu Pietrasze. Prowadzi tędy niebieski szlak pieszy. 5,4 km Wyjeżdżamy z Lasu Pietrasze na ul. Wysockiego, w okolicach Stacji Uzdatniania Wody Wodociągów Białostockich. Na jej terenie znajduje się zabytkowa wieża ciśnień doskonale widoczna z ulicy. Skręcamy w prawo i ruszamy ul. Wysockiego w kierunku centrum miasta. 14 Dogodne połączenie sprawia że Hotel Podlasie** to idealne miejsce zarówno do wypoczynku, jak i do prowadzenia szkoleń. Profesjonalna obsługa, doskonała kuchnia i niezwykła atmosfera hotelu sprawi, że goście znajdą tu wygodę i komfort domowego zacisza. Hotel Podlasie** ul. 42 Pułku Piechoty, Białystok tel. +48 85 675 66 00 +48 85 675 66 06 www.hotelpodlasie.pl N: 53° 8’ 38” E: 23° 11’ 32” www.podlaskieit.pl Trasa 2 – kontynuacja 6,3 km Po zjeździe z górki skręcamy w odchodzącą w lewo ul. Jaroszówka. 6,7 km Po 400 m skręcamy w prawo, w ul. Rycerską. 7,5 km Duże skrzyżowanie z ul. Raginisa, wzdłuż której ciągnie się ścieżka rowerowa. Skręcamy w prawo i jedziemy ścieżką w kierunku centrum Białegostoku. 8,3 km Ul. Trawiasta w Białymstoku, skręcamy tu w lewo i jedziemy w kierunku osiedla nowych bloków. 8,6 km Przy ul. Trawiastej 5 znajduje się jedna z najpiękniejszych białostockich świątyń – cerkiew Hagia Sophia wzorowana na słynnej świątyni w Stambule w Turcji (na mapie punkt 2). Autorem projektu budowli jest architekt Michał Bałasz. Uroczyste otwarcie świątyni odbyło się w 1998 r. N: 53° 9’ 20” E: 23° 12’ 4” 8,8 km Po minięciu cerkwi i bloków skręcamy w prawo, w ścieżkę rowerową wykonaną z kostki brukowej. 9,4 km Dojeżdżamy do ul. Wschodniej na os. Wygoda. Skręcamy w prawo. 9,8 km Po 400 m dojeżdżamy do starego cmentarza żydowskiego (na mapie punkt 3). W części położonej najbliżej dawnego głównego wejścia zachowało się stosunkowo dużo macew – nagrobnych płyt kamiennych. Są to, sądząc z wykorzystanego materiału i ornamentyki, groby zamożnych Żydów. Dalszą część cmentarza zajmują skromne, jednakowo wyglądające nagrobki, trzeci fragment to teren zaniedbany, w części bez nagrobków. Na terenie nekropolii o powierzchni ok. 12,5 ha zachowało się ok. 5 tys. nagrobków, z których najstarszy pochodzi z 1876 r. Przeważają nagrobki z napisami w języku hebrajskim, są również napisy polskie, jidysz, niemieckie i rosyjskie. Z cmentarza zawracamy i jedziemy ul. Wschodnią, a dalej ul. Chełmońskiego na wschód. Droga skręca w prawo i przechodzi w ul. Brzechwy. 11,5 km Skrzyżowanie z ul. 42 Pułku Piechoty. Przejeżdżamy rondo i wjeżdżamy na ul. Dolistowską prowadzącą do os. Pieczurki. Skrzyżowanie z ul. Włościańską. Teraz skręcamy w prawo. 12,5 km Niestrzeżony przejazd przez tory kolejowe. Wjeżdżamy na ul. Piasta. Informacje praktyczne o tej trasie znajdują się na str. 11-12 www.wrotapodlasia.pl 15 Trasa 3: Z Białegostoku do Supraśla Białystok – Ogrodniczki – Supraśl – Podsupraśl – Białystok długość: wariant A: 36 km (18 km + 18 km powrót tą samą trasą), wariant B: 37,1 km (18 km + 19,1 km) poziom trudności: 4/10 Na trasie: ))leśne jezioro Komosa (na mapie punkt 1) ))monaster prawosławny w Supraślu (na mapie punkt 2) ))Muzeum Ikon w Supraślu (na mapie punkt 3) ))pałac Buchholtzów w Supraślu (na mapie punkt 4) ))rzeka Supraśl (na mapie punkt 5) Trasa w skrócie Jedna z najatrakcyjniejszych tras rowerowych w okolicach Białegostoku prowadzi przez bardzo ciekawy teren. Na szlaku pokonujemy kilka dość wysokich wzniesień. Latem na drodze Białystok – Supraśl panuje duży ruch. Warto zaplanować pobyt w miasteczku Supraśl i zwiedzić jego największe atrakcje, np. nowoczesne Muzeum Ikon, siedzibę Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej, cerkiew prawosławną, a latem pójść na plażę lub zorganizować spływ kajakowy rzeką Supraśl. Trasa nr 3 1:100 000 16 www.podlaskieit.pl Trasa 3 – start 0,0 km Początek ścieżki rowerowej przy ul. Raginisa w Białymstoku, w okolicach skrzyżowania z ul. Trawiastą. Ruszamy trasą wyłożoną kostką brukową. 1,1 km Koniec ścieżki rowerowej na skrzyżowaniu z ul. Baśniową. Jedziemy teraz wzdłuż ul. Raginisa wąską, gruntową ścieżką. 1,5 km Za skrzyżowaniem z ul. Jutrzenki znów zaczyna się ścieżka rowerowa wyłożona kostką brukową. 2,2 km Po długim podjeździe pod górę, skrzyżowanie z ul. Niemeńską. Tu, na granicy Białegostoku, zaczyna się właściwa ścieżka rowerowa do Supraśla. Teraz jedziemy już trasą asfaltową. Za zakrętem – długi zjazd z górki. 4,8 km Skrzyżowanie z drogą do wsi Nowodworce. Wjeżdżamy na skraj Puszczy Knyszyńskiej. 6,2 km Miejscowość Ogrodniczki. Tu ścieżka rowerowa zostaje przerwana. Przejeżdżamy główną ulicą – Białostocką. 6,9 km Mijamy Ogrodniczki i ponownie wjeżdżamy na ścieżkę rowerową. W tym miejscu zaczyna się długi i wymagający sił podjazd. 7,8 km Pod koniec podjazdu, po prawej stronie, znajduje się parking dla samochodów i rowerów. Są tu ławeczki i stoliki dla turystów. Nieopodal parkingu znajdują się dawne żwirownie (na mapie punkt 1), obecnie stoki narciarskie, a latem i wiosną – miejsce, w którym białostoczanie jeżdżą na rowerach górskich i quadach. Przy ul. Trawiastej 5 na osiedlu Jaroszówka w Białymstoku zobaczymy piękną cerkiew Hagia Sophia (Mądrości Bożej), która jest miniaturą słynnej świątyni Hagia Sophia znajdującej się w Stambule. Autorem projektu budowli jest architekt Michał Bałasz. Na parkingu dla samochodów i rowerów w pobliżu Ogrodniczek. W Puszczy Knyszyńskiej w woj. podlaskim można zobaczyć jedno z pięciu stad żubrów żyjących w Pol-sce na wolności. Mieszka tu także ponad 150 gatunków ptaków, jelenie, dziki, sarny, wilki, lisy, jenoty, borsuki, kuny, łasice, rysie i... gronostaje! Nad brzegami rzek i strumieni można spotkać również bobry. W przeważających tu borach króluje smukła i strzelista sosna supraska. www.wrotapodlasia.pl 17 Jak podaje legenda, na początku XVI w. na rzece Supraśl zatrzymał się drewniany krzyż. To mnisi mieszkający w niedalekiej osadzie Gródek, znużeni organizowanymi tam targami i hałasem, puścili go z nurtem rzeki, prosząc Bożą Opatrzność, aby zatrzymał się w cichym miejscu, w którym mogliby osiąść. Krzyż wskazał braciom Supraśl. W 1501 r. powstała tu najpierw drewniana cerkiew, później ogrody, sady, stawy rybne, katakumby. Świątynia została zniszczona w 1944 r., dziś można zobaczyć jej rekonstrukcję. Obok odbudowanej cerkwi, nad rzeką Supraśl, mieści się nowoczesne Muzeum Ikon. Supraśl to urokliwe miasteczko o 500-letniej historii, położone w Puszczy Knyszyńskiej nad rzeką Supraśl. Od 2001 r. posiada status uzdrowiska. Jego najważniejsze zabytki to: prawosławny Monaster Zwiastowania Najświętszej Marii Panny i pałac Buchholtzów – dziś siedziba Liceum Sztuk Plastycznych. W Supraślu ma też swą siedzibę Teatr Wierszalin, laureat prestiżowej nagrody Fringe First, przyznawanej na światowym festiwalu teatralnym w Edynburgu. Trasa 3 – kontynuacja 8,0 km Mijamy parking i wjeżdżamy na szczyt wzniesie! nia. Zaczyna się dość stromy zjazd, na którym można pędzić z prędkością ok. 50 km/h. Ścieżka rowerowa do Supraśla nie jest szeroka. Przy dużej prędkości należy uważać, by nie wypaść z trasy lub nie zderzyć się z rowerzystą jadącym z naprzeciwka. 8,9 km Mijamy mostek w Krasnem i przejeżdżamy rzeczkę Pilnicę. Przed mostkiem można skręcić w prawo do jeziora Komosa (na mapie punkt 2), do którego prowadzi leśna droga (700 m). Jest to jeden z najbardziej urokliwych zakątków w okolicach Białegostoku. Można też objechać jezioro dookoła (2 km). 10,4 km Mijamy skrzyżowanie z leśną drogą na Pólko. W pobliżu znajduje się niewielka wiata turystyczna. 11,1 km Podjazd pod górkę i wjeżdżamy do Supraśla. Tu kończy się ścieżka rowerowa. Trzeba zjechać na jezdnię i ruszyć w kierunku centrum miasteczka dość ruchliwą ul. Białostocką. 12,1 km Dojeżdżamy do skrzyżowania ulic Piłsudskiego i Białostockiej. Znajduje się tu zabytkowy klasztor prawosławny, cerkiew obronna (na mapie punkt 3) oraz nowoczesne i oryginalne Muzeum Ikon z kolekcją unikatowych obrazów sakralnych. Polecamy udział w warsztatach pisania ikon organizowanych w podziemiach Muzeum! Wracamy na ul. Piłsudskiego w Supraślu i jedziemy w kierunku centrum miasteczka. 12,5 km Po lewej stronie, za stawami, mijamy plac zabaw w niewielkim parku przy Urzędzie Miasta Supraśl. 12,7 km Skrzyżowanie z ul. 3 Maja – głównym traktem Supraśla. Skręcamy w lewo. Przy skrzyżowaniu www.suprasl.pl 18 www.podlaskieit.pl bieli się zabytkowy kościół Świętej Trójcy (zbudowany w l. 1861-1865). 14,1 km Docieramy do pałacu Buchholtzów, secesyjnej siedziby jednej z najsłynniejszych rodzin supraskich fabrykantów. Zbudowana w l. 1892-1903, jest dziś siedzibą Liceum Sztuk Plastycznych (na mapie punkt 4). W pobliżu znajduje się plaża miejska i zalew na rzece Supraśl. Z rynku w Supraślu skręcamy w ul. Konarskiego, która ponownie zaprowadzi nas w okolice prawosławnego monasteru. N: 53° 12’ 20” E: 23° 20’ 24” 14,3 km Jadąc ul. Konarskiego (na tyłach klasztoru), docieramy do białego dworku z 1822 r. nad rzeką Supraśl (dawny dworek Wilhelma Zacherta). Obecnie jest to siedziba Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. Prezentowane są tu ekspozycje, m.in. przyrodnicza i etnograficzna. W najważniejszej – przyrodniczej można obejrzeć kilkadziesiąt gatunków puszczańskiej fauny, m.in. okazałego orła bielika, krogulca, dudka i dzięcioły. 15,1 km Dojeżdżamy do szosy Supraśl – Krynki. Przejeżdżamy most na rzece Supraśl (na mapie punkt 5). Wjeżdżamy na asfaltowy ciąg pieszo-rowerowy po prawej stronie szosy. Koniec ciągu pieszo-rowerowego w Podsupraślu. Na końcu trasy znajduje się wiata turystyczna, przy której można odpocząć. Powrót tą samą drogą. Istnieje także możliwość powrotu przez Puszczę Knyszyńską koło holenderskiego wiatraka, trasą Studzianki – Wasilków – Białystok (19,1 km). Informacje praktyczne o Puszczy Knyszyńskiej – str. 52-53 www.wrotapodlasia.pl 19 Trasa nr 4 1:100 000 20 www.podlaskieit.pl Trasa 4: Bagno Krzemianka Białystok – Wasilków – Sochonie – Kolonia Mostek – Rybniki – rezerwat Krzemianka – Kopisk – leśniczówka Ponikła – leśniczówka Burczak – Sochonie – stacja PKP Wasilków – Białystok długość: 43,4 km | poziom trudności: 4/10 Na trasie: ))stary młyn nad rzeczką Czarna w Woroszyłach (na mapie punkt 1) ))urokliwe tereny bagienne w rezerwacie Krzemianka w Puszczy Knyszyńskiej (na mapie punkt 2) ))spacer kładką w sercu Puszczy Knyszyńskiej w rezerwacie Krzemianka ))piękne widoki we wsi Kopisk, położonej na pagórkowatej polanie pośród lasów Puszczy Knyszyńskiej (na mapie punkt 3) Trasa w skrócie Trasa prowadzi do jednego z najbardziej urokliwych miejsc w Puszczy Knyszyńskiej – leśnego bagna Krzemianka. Warto wziąć ze sobą aparat fotograficzny. Fantastyczny klimat tego miejsca jest nagrodą za wysiłek włożony w pokonanie żwirowych i leśnych dróg gruntowych. Trasa 4 – start 0,0 km Trasa rozpoczyna się w Białymstoku, na północnym końcu ul. Białostoczek. Dojeżdżamy do linii kolejowej, gdzie wjeżdżamy na gruntową ścieżkę prowadzącą wzdłuż torów aż do stacji kolejowej w Wasilkowie. 0,6 km Most na rzece Biała. 1,2 km Przejazd pod wiaduktem ul. gen. Maczka. 1,8 km Przejazd pod wiaduktem Szosy Augustowskiej. Za wiaduktem wjeżdżamy do Lasu Pietrasze. Po przejechaniu go docieramy do mostu kolejowego na rzece Supraśl (na mapie punkt 1). ! Roztacza się stąd piękny widok na rzekę oraz Puszczę Knyszyńską. Most pokonujemy bardzo ostrożnie, ponieważ nie ma tam wytyczonego miejsca dla rowerzystów. 6,1 km Jadąc nadal ścieżką wzdłuż torów, dojeżdżamy do stacji kolejowej Wasilków i drogi asfaltowej Wasilków – Jurowce. Tu skręcamy w lewo. 6,2 km Po pokonaniu 200 m skręcamy w prawo, w drogę asfaltową prowadzącą do wsi Sochonie. 8,3 km Koniec asfaltu na skraju wsi Sochonie. Jedziemy dalej prosto, drogą żwirową na północ. Okrąża ona las, skręcając najpierw nieco w prawo, a później w lewo. 8,8 km Przecinamy obwodnicę Wasilkowa. 9,1 km Po zjeździe z górki dojeżdżamy do skrzyżowania dróg żwirowych. Skręcamy w prawo, w kierunku wsi Woroszyły. www.wrotapodlasia.pl fot. K. Laskowska-Pierwienis 9,7 km Przejeżdżamy przez mostek na rzeczce Czarna w Woroszyłach. Po prawej stronie znajdują się zabudowania starego młyna (na mapie punkt 1). 11,0 km Wieś Wólka Poduchowna. Wjeżdżamy na drogę asfaltową. 13,6 km Skrzyżowanie dróg w Wólce Przedmieściu. W prawo odchodzi gruntowa droga, którą biegnie zielony szlak turystyczny pieszy, a w lewo asfaltowa droga prowadząca do Szosy Augustowskiej. My jedziemy prosto szeroką drogą żwirową. Teraz czekają nas dwie duże górki. Wreszcie Puszcza Knyszyńska. 21 Trasa 4 – kontynuacja 13,7 km Po szybkim zjeździe z drugiej górki docieramy do niewielkiej osady Kolonia Mostek. Zatrzymujemy się na moście, znów na rzeczce Czarna. To bardzo ładne miejsce widokowe. Po chwili odpoczynku ruszamy dalej. Zaraz za mostkiem, na rozgałęzieniu dróg, skręcamy w lewo i kontynuujemy wycieczkę szeroką drogą żwirową prowadzącą przez las. 15,4 km Wieś Rybniki. Na skrzyżowaniu dróg, tuż przy pierwszych zabudowaniach, skręcamy w lewo na drogę wyłożoną brukiem. Chwilę później przejeżdżamy przez mostek na strumyku Krzemianka. Tuż za mostkiem skręcamy pod kątem ostrym w prawo i wjeżdżamy na główną drogę prowadzącą przez Rybniki. 16,3 km Dojeżdżamy do Szosy Augustowskiej. Skręcamy w prawo na szosę w kierunku Augustowa. ! Teraz czeka nas kilometrowy odcinek tą niebezpieczną trasą (auta ciężarowe). Można jechać tu asfaltem, ale to ryzykowne. O ile jest to możliwe, najlepiej poruszać się poboczem. Choć to uciążliwe, zdecydowanie bardziej bezpieczne. Po drodze mijamy duży zakręt i znajdującą się przy nim leśniczówkę Podkrzemianka. 17,3 km Na początku lasu, po lewej stronie szosy, znaj duje się tablica informacyjna oraz drewniane ogrodzenie i szlaban. To wejście do Rezerwatu Krzemianka. N: 53° 17’ 29” E: 23° 6’ 40” Nie oznakowana ścieżka prowadzi w głąb lasu, a po ok. 100 m zaczyna skręcać w prawo. Ok. 300 m od bramy docieramy do kładki poprowadzonej przez bagno (na mapie punkt 3). Szeroki drewniany pomost ma ok. 1,6 km. Krąży przez podmokły teren, dwukrotnie przecinając strumyk Krzemianka. Po kilometrowym odcinku kładka dociera do rozlewiska, które powstało na skutek działalności bobrów. To najbardziej malownicze miejsce w rezerwacie. 19,2 km Koniec kładki. Wprowadzamy rower na wzgórze ponad bagnem. Można tu odpocząć. Nie ma drogowskazów. Chcąc wyjechać, pokonujemy orientacyjnie pierwsze 300 m. Zjeżdżamy z niewielkiej górki i trafiamy na rozgałęzienie dwóch zarośniętych trawą dróg. Skręcamy w lewe odgałęzienie. Po kolejnych 100 m mijamy drogę odchodzącą w prawo. Jedziemy dalej prosto. Po chwili docieramy do drogi (leśnej przecinki) prowadzącej prosto na północ. Po drodze pokonujemy dwie niewielkie górki. Leśny rezerwat Krzemianka powstał w 1987 r. Obejmuje dolinę otoczoną od północy i południa wzniesieniami, które sięgają nawet ok. 40 m. To jedno z najpiękniejszych miejsc w Puszczy Knyszyńskiej, które udostępniono turystom. Przez środek bagna zbudowano drewnianą kładkę. Największym strumieniem jest tu Krzemianka, zasilana przez trzy inne strumienie, mające swoje źródła u podnóży wzgórz. N: 53° 17’ 29” E: 23° 6’ 40” Rezerwat Krzemianka, fot. Z. Gołębiewski 22 www.podlaskieit.pl Trasa 4 – kontynuacja 20,0 km Docieramy do szerokiej żwirowej drogi. To trasa z Szosy Augustowskiej do Kopiska. Prowadzi tędy niebieski szlak turystyczny pieszy. Skręcamy w lewo, w kierunku Kopiska. 22,4 km Wyjeżdżamy z lasu na rozległą polanę, gdzie otulona puszczą leży malownicza wieś Kopisk (na mapie punkt 4). Widoki rozciągające się z okolicznych wzgórz należą do jednych z najpiękniejszych w Puszczy Knyszyńskiej. Mijamy leśniczówkę (po lewej stronie) i jedziemy dalej żwirową drogą (po drodze także ok. 100-metrowy odcinek asfaltu). 23,2 km Rozgałęzienie dróg w Kopisku. W prawo odchodzi brukowana droga przez wieś. Skręcamy w lewo, w drogę żwirową prowadzącą na pola. Po 100 m przejeżdżamy przez mostek na strumyku Krzemianka. Mijamy polną kapliczkę św. Antoniego. Będąc w Kopisku, warto odwiedzić drewniany kościół. Ze wzgórza, na którym stoi, roztacza się bardzo ładny widok na Puszczę Knyszyńską. 23,7 km Mijamy dwa rozgałęzienia dróg i znów wjeżdżamy do Puszczy Knyszyńskiej. Rozpoczyna się trudny podjazd piaszczystą drogą. Po 200 m rozpoczyna się lekki zjazd prowadzący do lasu. 25,1 km Przecinamy skrzyżowanie z szeroką drogą żwirową, tzw. Szeroką Trybą. 25,6 km Droga skręca pod kątem 45° w lewo. 26,2 km Teraz główna leśna droga, którą się poruszamy, skręca w prawo. Od tego miejsca przez 3 km jedziemy prosto. 29,1 km Dojeżdżamy do leśniczówki Ponikła. Stąd można dość szybko dojechać do Białegostoku asfaltową drogą przez Letniki, Nowe Aleksandrowo i Fasty. Nasza trasa poprowadzi jednak dalej przez Puszczę Knyszyńską, do Sochoni i ścieżki przy torach, którą wyjeżdżaliśmy z Białegostoku. Przy leśniczówce Ponikła skręcamy więc w lewo, w szeroką drogę leśną prowadzącą do Katrynki. 500 m podjazdu pod górkę. 29,6 km Przed szczytem górki skręcamy w prawo (pod kątem 45°) w wyraźną leśną drogę, przy której stoi znak zakazu wjazdu (nie dotyczy rowerzystów). Tą trasą przecinamy puszczę w kierunku południowo-wschodnim, trzymając się cały czas głównej drogi. www.wrotapodlasia.pl 35,0 km Polana, a na niej budynki dawnej leśniczówki Burczak. Tuż za leśniczówką rozgałęzienie dróg. Skręcamy pod kątem 90° w prawo. Przecinamy Szosę Augustowską i jedziemy w kierunku wsi Sochonie. Początkowo drogą żwirową, później – już we wsi – asfaltową. 37,3 km Skrzyżowanie dróg asfaltowych we wsi Sochonie. Skręcamy w prawo. To droga, którą jechaliśmy na Krzemiankę – w odwrotnym kierunku. Skrzyżowanie dróg asfaltowych. Skręcamy w lewo i po 100 m dojeżdżamy do stacji kolejowej w Wasilkowie. Przed przejazdem kolejowym skręcamy w prawo, na ścieżkę biegnącą po prawej stronie torów. To trasa, którą jechaliśmy na początku wycieczki, wyjeżdżając z Białegostoku. Podobnie jak poprzednio, będziemy przejeżdżać przez most kolejowy na rzece Supraśl, przez Las Pietrasze oraz most na rzece Biała. 43,3 km Przejazd kolejowy w Białymstoku przy końcu ul. Białostoczek (na osiedlu Białostoczek). Do centrum Białegostoku wracamy ulicami: Białostoczek – Jurowiecka – Sienkiewicza. 23 24 www.podlaskieit.pl Trasa nr 5 1:100 000 Trasa 5: Nad zalew w Czarnej Białostockiej Białystok – Wasilków – Sochonie – Czarna Wieś Kościelna – Czarna Białostocka – Ożynnik – Studzianki – Wasilków – Białystok długość: 48,5 km | poziom trudności: 5/10 Na trasie: ))widok na rzekę Supraśl i Puszczę Knyszyńską (na mapie punkt 1 i 6) ))stary młyn nad rzeczką Czarna w Woroszyłach (na mapie punkt 2) ))otoczony lasem zalew Czapielówka w Czarnej Białostockiej (na mapie punkt 3) ))rzeczka Bartoszycha i jej mokradła w okolicach gajówki Czumażówka (na mapie punkt 4) ))panorama z Góry Krzyży w Studziankach (na mapie punkt 5) Trasa w skrócie Trasa turystyczna prowadząca do miejscowości Czarna Białostocka przez Puszczę Knyszyńską po części wiedzie zielonym i żółtym szlakiem turystycznym pieszym. Po drodze wiele ciekawych widoków leśnych oraz wypoczynek nad zalewem Czapielówka. Jedziemy głównie drogami gruntowymi. Dystans, jaki trzeba pokonać, wymaga nieco kondycji. Trasa 5 – start 0,0 km Miasteczko Wasilków od strony Białegostoku. Tuż przy wjeździe skręcamy w lewo, w asfaltową ul. Jurowiecką. Uwaga: do miejsca startu można przyjechać samochodem, autobusem (informacja PKS: mob. +48 703 203 200) lub ścieżką przy torach z ul. Białostoczek w Białymstoku (p. start Trasy 4). N: 53° 11’ 58” E: 23° 12’ 23” Najciekawsze zabytki Wasilkowa to kościół wybudowany w l. 1880-1883 i cerkiew na rynku (1853 r.). Tuż przy granicy miasteczka, w Świętej Wodzie, znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej. W 1997 r. obok sanktuarium wzniesiona została góra krzyży przynoszonych przez pielgrzymów jako wyraz nadziei na spełnienie modlitwy lub w dowód wdzięczności za okazane łaski. Przed II wojną światową w Wasilkowie mieszkało ok. tysiąca osób pochodzenia żydowskiego, przybyłych tu z Choroszczy w XVII w. Dziś przy ul. Słowackiego, blisko drogi do wsi Dąbrówki, można zobaczyć pozostałości żydowskiego cmentarza, powstałego w XIX w. i lapidarium w Wasilkowie. N: 53° 11’ 58” E: 23° 12’ 23” W XVIII w. na dzisiejszych przedmieściach Wasilkowa kwitł przemysł. Działały młyny, tartak, prawdopodobnie wiatrak, istniały stawy, folusz (urządzenie do spilśniania sukna). W 1765 r. jeden młyn należał do Joachima Kozłowskiego, drugi do Filipa Woroszyły. Wiele lat później (1781 r.) dzierżawili je Joachim Kozłowski, Mateusz Sochoń Rybakowicz i Jakub Woroszyło. Wydaje się, że od imion i nazwisk tych ludzi pochodzą nazwy przedmieść Wasilkowa: Jakimy (od imienia Joachim), Sochonie i Woroszyły. www.wrotapodlasia.pl 25 Trasa 5 – kontynuacja 1,4 km Dojeżdżamy do stacji kolejowej Wasilków i przejeżdżamy tory. 1,6 km Po 200 m. od przejazdu przez tory skręcamy w prawo, w drogę asfaltową prowadzącą do wsi Sochonie. 3,8 km Koniec asfaltu na skraju wsi Sochonie. Jedziemy dalej prosto drogą żwirową na północ. ! Okrąża ona las, skręcając najpierw nieco w prawo, a później w lewo. 4,4 km Przecinamy obwodnicę Wasilkowa. 4,8 km Po zjeździe z górki dojeżdżamy do skrzyżowania żwirowych dróg. Skręcamy w prawo, w kierunku wsi Woroszyły. 5,4 km Przejeżdżamy przez mostek na rzeczce Czarna w Woroszyłach. Po prawej stronie znajdują się zabudowania starego młyna (na mapie punkt 2). 6,4 km Wieś Wólka Poduchowna. Wjeżdżamy na drogę asfaltową. 7,2 km Skrzyżowanie dróg w Wólce Przedmieście. W prawo odchodzi gruntowa droga, którą prowadzi zielony szlak turystyczny pieszy, a w lewo asfaltowa droga prowadząca do Szosy Augustowskiej. Skręcamy w prawo, w drogę, którą prowadzi zielony szlak. Wjeżdżamy do Puszczy Knyszyńskiej. 10,0 km Polana przy torach. Dojeżdżamy do leśnej stacji kolejowej Czarny Blok. Dalej jedziemy zielonym szlakiem pieszym prowadzącym lasem, równolegle do linii kolejowej. 12,1 km Mijamy skrzyżowanie dróg i jedziemy dalej prosto szeroką drogą żwirową (w lewo Ratowiec, 12,8 km 13,8 km 15,7 km 16,3 km 17,3 km 18,0 km 19,4 km w prawo za torami – Złota Wieś). Wyjeżdżamy na polanę pośród lasów. Rozgałęzienie dróg żwirowych. W prawo odchodzi zielony szlak. Jedziemy prosto i wjeżdżamy do lasu. Skraj lasu. Droga zaczyna skręcać lekko w prawo, pośród pól uprawnych. Początek Czarnej Wsi Kościelnej, miejscowości znanej z tradycji rękodzielnictwa. Rozpoczyna się odcinek drogi brukowej. N: 53° 17’ 55” E: 23° 13’ 19” Skrzyżowanie z ul. Piękną – główną drogą asfaltową w Czarnej Wsi Kościelnej. W pobliżu znajduje się sklep. Skręcamy w prawo. Na ul. Pięknej dwie pracownie garncarskie. Mijamy wpisany do rejestru zabytków neogotycki kościół w Czarnej Wsi Kościelnej, zbudowany w l. 1913-1921. Docieramy na skraj Czarnej Wsi Kościelnej. Mijamy pracownię garncarską i warsztat kowalski. Znów wjeżdżamy do lasu. Skrzyżowanie z drogą asfaltową prowadząca do Podlaskiego Parku Przemysłowego (ul. Fabryczna). Skręcamy w prawo. Przejeżdżamy obok zalewu Czapielówka w Czarnej Białostockiej, który znajduje się za drzewami po lewej stronie szosy (na mapie punkt 3). N: 53° 18’ 32” E: 23° 15’ 35”. Można się tu zatrzymać na dłuższy odpoczynek. Nad zalewem znajdują się: plaża, wiaty, miejsce ogniskowe, molo. Historia Czarnej Białostockiej W połowie XVIII w. Trakt Pocztowy Grodzieński został poprowadzony przez: Białystok, Wasilków i Sokółkę, a w 1782 r. na jego szlaku utworzono stację pocztową Buksztel. Osada ta dziś jest częścią Czarnej Białostockiej. Prawdziwy rozwój miejscowości rozpoczął się w 1862 r. wraz z uruchomieniem linii kolejowej Warszawa – Petersburg. Przystanek Czarna Wieś-Stacja, stał się ważnym punktem przeładunkowym drewna pozyskiwanego z Puszczy Knyszyńskiej. Powstały tu tartaki, terpentyniarnie i smolarnie. W 1962 r. Czarna Wieś otrzymała prawa miejskie i zmieniła nazwę na Czarna Białostocka. 26 www.podlaskieit.pl Trasa 5 – kontynuacja 20,9 km Jadąc ul. Fabryczną mijamy dyskont „Biedronka” , w którym można uzupełnić zapasy. Skręcając w lewo w ul. Torową – Punkt Informacji Turystycznej. 21,6 km Przejeżdżamy przez Czarną Białostocką. Przy ul. Towarowej, na górce po lewej stronie, znajduje się sklep, w którym można uzupełnić zapasy. 21,8 km Na skrzyżowaniu skręcamy w prawo i jedziemy znów do Puszczy Knyszyńskiej. 22,7 km Skrzyżowanie z szosą Białystok – Sokółka. Przecinamy drogę i wjeżdżamy prosto na szeroki żwirowy trakt, zwany potocznie Szybkim Szutrem, który zaczyna się obok zajazdu. 24,2 km Mijamy tory kolejki wąskotorowej i skręcamy w prawo – w leśną drogę, na której trafiamy na żółte znaki pieszego szlaku turystycznego. Kierując się nimi, dojedziemy do wsi Ożynnik. 26,7 km Mijamy gajówkę Czumażówka, a 300 m dalej przejeżdżamy przez mostek na odnodze rzeczki Bartoszycha. Można tu zobaczyć teren podmokły tworzący, zwłaszcza wiosną, malownicze rozlewisko (na mapie punkt. 4). Dalej droga zaczyna zakręcać i biec pod górę (przejeżdżamy obok tzw. Gór Czumałowskich, ukrytych w lesie po prawej stronie). 28,7 km Wieś Ożynnik. Żółty szlak pieszy skręca Puszcza Knyszyńska od setek lat stanowiła miejsce licznych wydarzeń mających wpływ na najważniejsze momenty historyczne Polski. Jednym z takich momentów było Powstanie Styczniowe 1863 roku, które na Podlasiu utrzymało się najdłużej, bo do końca 1864 roku. Puszcza Knyszyńska była wówczas miejscem wielu bitew oraz stałym terenem postojów powstańców. Dzięki dotacji z Regionalnego Programu Operacyjnego, teraz wszyscy możemy poznawać dzieje powstańców, udając się na Szlak Powstania Styczniowego Puszczy Knyszyńskiej. Idea utworzenia tej ścieżki narodziła się w związku z obchodami w 2013 roku 150 rocznicy Powstania Styczniowego i rocznicy bitwy pod Waliłami. Szlak liczy 72 kilometry długości, wiedzie przez nadleśnictwa Supraśl, Czarna Białostocka, Żednia i Waliły. Jego początek znajduje się w Czarnej Białostockiej, zaś końcowym punktem trasy jest uroczysko Piereciosy w nadleśnictwie Waliły. Prowadzi on przez miejsca związane z dramatycznymi wydarzeniami Powstania Styczniowego nie omijając jednak też tych związanych z innymi wydarzeniami. Na www.wrotapodlasia.pl 30,7 km 31,6 km 35,5 km 35,8 km 37,2 km w lewo, a my jedziemy prosto przez tę niewielką osadę. Początek podjazdu na dużą górkę. Szczyt podjazdu i koniec Puszczy Knyszyńskiej. Teraz czeka nas zjazd do Studzianek ul. Podleśną. Dojeżdżamy do asfaltowej drogi we wsi Studzianki (ul. Wasilkowska). Skręcamy w lewo. Po wyjeździe ze Studzianek wjeżdżamy na kolejne wzniesienie, z którego rozciąga się widok na dolinę rzeki Supraśl. Wieś Zapiecki, gdzie kończy się asfaltowa droga. Dalej jedziemy szeroką żwirówką. Uwaga na psy! Mijamy leśniczówkę Jałówka. Widać stąd Supraśl, cerkiew i Monaster Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu, jeden z pięciu prawosławnych monasterów męskich w Polsce. Znów wjeżdżamy do puszczy. Skrzyżowanie szerokich dróg leśnych. Skręcamy w prawo, w drogę prowadzącą do Podsupraśla. Podsupraśl. Wyjeżdżamy na asfaltową szosę Białystok – Krynki, w pobliżu Nadleśnictwa Supraśl. Skręcamy w prawo i ciągiem pieszo-rowerowym dojeżdżamy do Supraśla. Przejeżdżamy most na rzece Supraśl i już jadąc ulicą, wkrótce mijamy prawosławny monaster, nad którym góruje cerkiew obronna (więcej informacji w Trasie 3). trasie znajdują się pola bitew, powstańcze mogiły, pomniki oraz cmentarz wojenny żołnierzy poległych w 1831 roku pod Sokołdą, ekspozycja historii Puszczy Knyszyńskiej oraz Leśna Galeria Rzeźby poświęcona Powstańcom 1863 roku. Na trasie ścieżki znajduje się m.in. wieża widokowa, kładka przez bagna, wiaty i zadaszenia oraz tablice informacyjne. Szlak Powstania Styczniowego Puszczy Knyszyńskiej przygotowali leśnicy z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku oraz Nadleśnictwa Czarna Białostocka, Supraśl, Żednia i Waliły. Ponadto wraz z otwarciem ścieżki został wydany przewodnik zatytułowany „Ścieżka szlakiem Powstania Styczniowego”, w którym są szczegółowo opisane miejsca historyczne i przyrodnicze. Znajdziemy tam szereg informacji praktycznych, gdzie w znajdują się kwatery agroturystyczne, zajazdy, restauracje, a nawet sklepy. Na stronie internetowej Nadleśnictwa Czarna Białostocka jest możliwa do pobrania wersja mapy szlaku na telefon komórkowy. www.cilp.lasy.gov.pl/web/czarna_bialostocka/67 27 Trasa 5 – dokończenie 38,6 km Skrzyżowanie z ul. Białostocką. Skręcamy w prawo. 39,7 km Granica Supraśla i początek ścieżki rowerowej do Białegostoku. 41,8 km Po zjeździe z górki mijamy stawy znajdujące się w Krasnem. Rozpoczynamy długi podjazd pod górę. 42,7 km Parking dla rowerzystów na szczycie podjazdu. 43,8 km Po zjeździe z góry wjeżdżamy do Ogrodniczek. Musimy teraz wjechać na ulicę, bo w miejscowości nie wytyczono ścieżki rowerowej. 44,5 km Za Ogrodniczkami znów wjeżdżamy na ścieżkę. 48,5 km Granica Białegostoku. Wjeżdżamy na ścieżkę rowerową z kostki brukowej, prowadzącą wzdłuż ul. Raginisa. Inf o rmacj e prakt yczne S z lak Ręko dz i eł a Ludowego Podlasia Przez Czarną Wieś Kościelną (N: 53° 17’ 55” E: 23° 13’ 18”) przebiega Szlak Rękodzieła Ludowego Podlasia, prezentujący unikalne, ginące rzemiosło i warsztaty twórców ludowych – kowala, garncarzy, łyżkarzy, tkaczy i rzeźbiarza, w których, według zasad sztuki przekazywanych z pokolenia na pokolenie, powstają: wyroby z gliny, drewna, słomy czy metalu. Główne atrakcje szlaku skupiają się właśnie w Czarnej Wsi Kościelnej, jednym z ostatnich ośrodków ceramiki siwej, oddalonej od Czarnej Białostockiej o ok. 4 km. Punkt Informacji Turystycznej* ul. Torowa 9, Czarna Białostocka www.czarnabialostocka.pl N 53°17’52” E 23°16’ 53” Pracownia kowalska Mieczysław Hulewicz Czarna Wieś Kościelna, ul. Sosnowa 4a tel. +48 85 710 90 89 Warsztaty garncarskie w Czarnej Wsi Kościelnej: Mirosław Piechowski, ul. Piękna 27a tel. +48 85 710 91 35 Paweł Piechowski, ul. Piękna 29 tel. +48 85 710 90 23 Jan Kudrewicz, ul. Sosnowa 19 tel. +48 85 710 90 85 Pracownia wyrobu łyżek drewnianych Mieczysław Baranowski, Zamczysk 10, tel. +48 85 710 93 21 N: 53° 20’ 39” E: 23° 9’ 57” Centrum Rękodzieła Ludowego w Niemczynie miejsce gdzie można poznać wszelkie techniki twórczości ludowej, wypocząć i ciekawie spędzić czas (20 miejsc noclegowych) 28 Z Czarnej Wsi Kościelnej przez Zamczysk i Niemczyn szlak prowadzi do pracowni tkactwa dwuosnowowego (gmina Janów) i rzeźby (Sokółka). Tkactwo dwuosnowowe Izba Tkactwa Dwuosnowowego Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury ul. Białostocka 14a, Janów Stała ekspozycja tkanin miejscowych tkaczek. Tu, codziennie między godz. 8.00 a 16.00, można uzyskać informacje o poszczególnych pracowniach tkactwa dwuosnowowego. (tel. +48 85 721 61 42) N: 53° 28’ 2” E: 23° 13’ 50” Pracownie tkackie Danuta Radulska, Wasilówka 18 (kol.), gm. Janów tel. +48 85 721 60 24, mob. +48 500 006 249 www.tkanina-dwuosnowowa.pl Teresa Pryzmont, Wasilówka 9 (kol.) gm. Janów, tel. +48 85 721 63 64 Alicja Kochanowska, ul. Nadrzeczna 3, Janów tel. +48 85 721 60 36 Filomena Krupowicz, ul. Sokólska 50, Janów tel. +48 85 721 61 28 Ludgarda Sieńko, ul. Sokólska 8, Janów tel. +48 85 721 61 74 Helena Malewicka, Nowokolno, gm. Janów tel. +48 85 721 60 62 Pracownia rzeźbiarska: Piotr Szałkowski Tworzy rzeźbę ludową o tematyce religijnej, biblijnej, o tematyce wiejskiej (postaci mieszkańców wsi, często przy tradycyjnych zajęciach wiejskich) i przyrodniczej (ptaki). ul. Mickiewicza 22, Sokółka tel. +48 85 711 53 32 N: 53° 24’ 38” E: 23° 30’ 3” Noclegi, SPA, wellness, restauracje Niemczyn 42 tel. +48 85 710 91 49, mob. +48 698 519 658 www.crl.czarnabialostocka.pl Hotel Nad Zalewem*, Kemping Nad Zalewem ul. Białostocka 94, Wasilków tel. +48 85 718 52 40 www.nadzalewem.jard.pl N: 53° 21’ 11” E: 23° 11’ 28” N: 53° 11’ 50’’ E: 23° 11’ 33’’ www.podlaskieit.pl Trasa 6: Leśne jeziorka w Puszczy Knyszyńskiej i Supraśl Białystok – kolonia Grabówka – Trakt Napoleoński – jeziorko koło leśniczówki Zielona – leśniczówka Krasny Las – Supraśl – jezioro Komosa – żwirownia koło Ogrodniczek – Ogrodniczki – Białystok długość: 24,8 km | poziom trudności: 3/10 Na trasie: ))jeziorko leśne koło leśniczówki Zielona (na mapie punkt 1) ))Święta Sosna w Supraślu (na mapie punkt 2) ))jezioro Komosa w Puszczy Knyszyńskiej (na mapie punkt 3) ))pagórki koło Ogrodniczek (na mapie punkt 4) Trasa w skrócie Trasa po Puszczy Knyszyńskiej prowadząca obok dwóch pięknych, leśnych jeziorek. Doskonała dla osób, które chcą rekreacyjnie pojeździć po podbiałostockich lasach i zobaczyć kilka ciekawych miejsc, np. Supraśl i jego zabytki. Warto zaplanować czas na obiad w tym urokliwym miasteczku. Trasa nr 6 1:100 000 www.wrotapodlasia.pl 29 Trasa 6 – start 0,0 km Wyruszamy z placu przed Teatrem Dramatycznym w Parku Poniatowskiego w Białymstoku. Wyjeżdżamy na ścieżkę rowerową prowadzącą na wschód, wzdłuż ul. Branickiego. N: 53° 7’ 47” E: 23° 10’ 10” 1,0 km Mijamy duże skrzyżowanie z ulicami Miłosza i Piastowską. 1,9 km Skręcamy w lewo, w ścieżkę rowerową prowadzącą wzdłuż ul. Baranowickiej. 2,6 km Rondo na skrzyżowaniu ulic Baranowickiej i Ciołkowskiego. ! Opuszczamy ścieżkę rowerową i skręcamy w lewo, w ul. Ciołkowskiego. 4,0 km Przejazd przez tory. Po lewej stronie mijamy miejski las Pieczurki. 5,5 km Mijamy białostockie osiedle Zaścianki i Kolonię Grabówka. Jesteśmy tuż przy Puszczy Knyszyńskiej. 6,3 km Skrzyżowanie z przedłużeniem białostockiej ul. 42. Pułku Piechoty. Skręcamy w prawo. 6,6 km Skrzyżowanie. Jedziemy prosto w leśną drogę ! Traktem Napoleońskim, którym biegnie niebieski szlak rowerowy. 8,4 km 10,0 km 11,2 km 12,2 km 12,9 km 15,2 km 15,4 km Początkowo nawierzchnia drogi jest dość piaszczysta i jazda rowerem będzie utrudniona. Zaczyna się las. Tu nawierzchnia drogi zmienia się w żwirową. Skręcamy w lewo – w leśną drogę, którą biegnie zielony szlak turystyczny pieszy. Zielony szlak okrąża leśniczówkę Zielona, a chwilę później skręca w lewo, w las. Skrzyżowanie leśnych dróg. Podążając za zielonymi znakami szlaku, skręcamy w prawo. Zjeżdżamy z górki i dojeżdżamy do leśnego jeziorka (na mapie punkt 1). W tym miejscu zielony szlak odchodzi w lewo. My jedziemy dalej główną drogą leśną. Dojeżdżamy do wąskiej drogi asfaltowej. Skręcamy w lewo i kierujemy się prosto do Supraśla. Mijamy leśniczówkę Krasny Las. N: 53° 11’ 1” E: 23° 20’ 26” Wyjeżdżamy z puszczy do Supraśla przy Świętej Sośnie (na mapie punkt 2). Możemy pojechać do centrum miejscowości, by obejrzeć zabytki miasteczka. Nasza trasa skręca jednak w lewo – w al. Niepodległości wyłożoną betonowymi płytkami. Dawniej w Puszczy Knyszyńskiej oddawano cześć starym drzewom, zwłaszcza sosnom. Stary zwyczaj nakazywał wieszać na drzewach krzyże lub drewniane deseczki z prośbami, np. o powodzenie w życiu. Wierzono, że to drzewa święte, które mają moc opiekuńczą. Obecnie w Supraślu przy ul. Piłsudskiego, obok wjazdu na drogę asfaltową do Majówki, można zobaczyć sosnę, którą uznawano za świętą od 1905 r., kiedy to car Mikołaj II Romanow wydał dekret znoszący prześladowania katolików w Rosji. Wówczas na sośnie zawieszono obrazek Matki Boskiej Ostrobramskiej. Tuż przy Świętej Sośnie w Supraślu można zjeść obiad w restauracji Łukaszówka przy ul. Nowy Świat 2 albo Hotelu Knieja*** przy al. Niepodległości 6. Przez Puszczę Knyszyńską fot. Z. Gołębiewski 30 www.podlaskieit.pl Trasa 6 – kontynuacja 18,5 km Al. Niepodległości w Supraślu skręca w prawo, my jedziemy do lasu – najpierw w lewo, a chwilę później w prawo. Znów jesteśmy na zielonym szlaku turystycznym. Początkowo prowadzi on skrajem lasu, obok zabudowań Supraśla. 19,2 km Mijamy drewnianą wiatę turystyczną. Zielony szlak początkowo skręca nieco w prawo, a po chwili w lewo. Kierując się zielonymi znakami, dojedziemy do jeziora Komosa. 19,7 km Grobla między leśnym jeziorem Komosa (na mapie punkt 3, N: 53° 11’ 7” E: 23° 18’ 3”) a mniejszym stawem po prawej stronie. Istnieje możliwość objechania jeziora Komosa dookoła (2 km). Główna trasa prowadzi jednak dalej, prosto na zachód. W tym miejscu kończą się zielone znaki. Jedziemy teraz piaszczystą drogą. 22,1 km Górki w starej żwirowni koło Ogrodniczek (na mapie punkt 4). Na terenie starej żwirowni znajdują się dwa sztuczne jeziorka, a także wyciąg narciarski. Przejeżdżamy żwirownię główną drogą. Dalej przejeżdżamy przez las. 23,0 km Wyjeżdżamy z lasu na ul. Żwirową w Ogrodniczkach. 23,9 km Dojeżdżamy do głównej ulicy Ogrodniczek – asfaltowej ul. Białostockiej. Skręcamy w lewo. 24,4 km Skrzyżowanie z asfaltową drogą prowadzącą w lewo, do miejscowości Karakule. W tym miejscu zaczyna się ścieżka rowerowa, którą dotrzemy do Białegostoku. 24,8 km Granica administracyjna Białegostoku. Koniec asfaltowej ścieżki rowerowej z Supraśla. Początek ścieżki rowerowej przy ul. Raginisa. fot. M. Czapko Informacje praktyczne o Puszczy Knyszyńskiej – str. 52-53 www.wrotapodlasia.pl 31 Trasa 7: Arboretum – ogród leśny i rzeki Puszczy Knyszyńskiej Supraśl – grobla nad rzeką Supraśl – skrzyżowanie Krzyże – Łaźnie – Kopna Góra – Woronicze – Dworzysk – Budzisk – Podsupraśl – Supraśl długość: 39 km | poziom trudności: 4/10 Na trasie: ))leśny ogród botaniczny Arboretum w Kopnej Górze (na mapie punkt 1) ))grobla między odnogami rzeki Supraśl – tzw. supraski system wodny (uznany za zabytek, na mapie punkt 2) ))rzeźby upamiętniające powstańców styczniowych, na skrzyżowaniu leśnych dróg (na mapie punkt 3) ))rzeka Sokołda w pobliżu wsi Łaźnie (na mapie punkt 4) i Dworzysk (na mapie punkt 5) ))leśne rozlewisko strumyka Migówka w pobliżu leśniczówki Budzisk (na mapie punkt 6) ))zabytki Supraśla (na mapie punkt 7) Trasa w skrócie Trasa po Puszczy Knyszyńskiej prowadząca obok dwóch pięknych, leśnych jeziorek. Doskonała dla osób, które chcą rekreacyjnie pojeździć po podbiałostockich lasach i zobaczyć kilka ciekawych miejsc, np. Supraśl i jego zabytki. Warto zaplanować czas na obiad w tym urokliwym miasteczku. Trasa nr 7 1:125 000 32 www.podlaskieit.pl Trasa 7 – start 0,0 km Grobla przy plaży miejskiej w Supraślu. Za nami Liceum Sztuk Plastycznych (po lewej stronie plaża, grobla – naprzeciwko). Wyjeżdżamy przez mostek prowadzący nad groblą pomiędzy dwiema odnogami rzeki. Grobla została przystosowana dla ruchu pieszego i rowerowego. Prowadzi nią wygodna, kręta droga żwirowa. Atrakcje i zabytki Supraśla: Trasa 3. 2,9 km Koniec grobli. Znajduje się tu drewniany stół i ławy dla turystów oraz miejsce ogniskowe. Niewielkim mostkiem przechodzimy na drugą stronę rzeki. Jedziemy dalej drogą, która prowadzi do puszczy. 3,4 km Skrzyżowanie z główną drogą leśną Podsupraśl–Krzemienne (jest to pierwsza napotkana poprzeczna droga leśna po zjeździe z grobli). W tym miejscu skręcamy w prawo i trafiamy na zielone znaki turystycznego szlaku pieszego „Borami dorzecza Supraśli”. Kierując się nimi, dotrzemy aż do Kopnej Góry. 5,2 km Okolice dawnej leśniczówki Krzemienne. W pobliżu znajduje się ujście rzeki Płoski do Supraśli. Droga skręca pod kątem ostrym w lewo. Teraz przed nami piaszczysty odcinek. 7,8 km Skrzyżowanie Krzyże. Na skrzyżowaniu leśnych dróg zwanym Krzyże znajduje się ogromny, zabytkowy dąb (pomnik 8,5 km 9,7 km 10,2 km 10,5 km 11,7 km 12,3 km 13,0 km przyrody) oraz 12 rzeźb przedstawiających powstańców styczniowych 1863 r. Wykonał je w 2003 r. białostocki rzeźbiarz, Ryszard Bołtowicz. Na skrzyżowaniu skręcamy w prawo – zgodnie z zielonymi znakami. Mijamy leśną osadę Konne. Wyjeżdżamy z puszczy w dolinę, w której łączą się rzeki Supraśl i Sokołda. Na skraju lasu, po prawej stronie drogi, mijamy ośrodek Ritowisko w Surażkowie. Skrzyżowanie we wsi Surażkowo. Skręcamy w lewo. Rozgałęzienie dróg. Zielony szlak skręca w prawo. Jedziemy dalej, trzymając się znaków. Droga prowadzi przez fragment pola rezerwatu Surażkowo w Puszczy Knyszyńskiej. Wyjeżdżamy z lasu w malowniczą dolinę rzeki Sokołdy. Przed nami skrzyżowanie z drogą w lewo, na Sokołdę. Jedziemy prosto. Most na rzece Sokołda. Po prawej rezerwat Bahno w Borkach. Wjeżdżamy do wsi Łaźnie. Skręcamy w lewo, w główną drogę wsi. Drogą biegnie zielony szlak turystyczny. Za wsią, na rozwidleniu, wybieramy drogę w prawo. I znów wjeżdżamy w puszczę, jadąc szeroką drogą żwirową. Supraski system wodny Grobla jest elementem tzw. supraskiego systemu wodnego, który w 2008 r. został uznany za zabytek. Pozostałe elementy systemu to: kanał, staw młyński i urządzenia spiętrzające wodę. Możliwe, że powstał 500 lat temu, w podobnym czasie, kiedy do Supraśla przybyli zakonnicy. Kanał nazywany Kopanicą lub rzeką kopaną, a nieistniejący już dziś staw młyński – Zajmą i Bindugą. W XIX w. w pobliżu supraskiego sytemu wodnego zaczęły powstawać zakłady przemysłowe (głównie tekstylne), które zapoczątkowały kolejny etap w rozwoju miasteczka. Dziś obiekty te są jedną z największych atrakcji turystycznych Supraśla. www.wrotapodlasia.pl 33 Trasa 7 – kontynuacja 14,7 km Skrzyżowanie z szeroką drogą żwirową z Kopnej Góry do Lipowego Mostu. Skręcamy w lewo i zielonym szlakiem kierujemy się do Kopnej Góry (na tym odcinku biegnie też czerwony szlak „Śladami powstania styczniowego”). 16,1 km Skrzyżowanie z asfaltowymi drogami w Kopnej Górze. Przejeżdżamy skrzyżowanie prosto i wjeżdżamy w wąską drogę asfaltową prowadzącą do Sokółki. Biegną tędy piesze szlaki turystyczne – czerwony i niebieski. 16,7 km Pozostałości po kolejce wąskotorowej. Stacja kolei w lesie (więcej informacji: str. 27). 17,3 km Wieś Woronicze. Skręcamy w lewo w drogę żwirową – tędy prowadzą także szlaki turystyczne czerwony i niebieski, ten ostatni to „Szlak królowej Bony”. Sokołda – jedna z najważniejszych rzek płynących przez Puszczę Knyszyńską. Jej szerokość wynosi od 3 do 15 m. Można tu popływać kajakiem, najlepiej z opiekunem, gdyż jest na niej kilka dość niebezpiecznych miejsc, w których spiętrza się woda. Brak znaków z ostrzeżeniami. Spływy kajakowe – patrz: Informacje praktyczne o Puszczy Knyszyńskiej, str. 53. Magiczny weekend w Puszczy Knyszyńskiej Zapraszamy na odpoczynek w malowniczym plenerze, grę w golfa, grill, imprezy, na romantyczną kolację lub rodzinny obiad. Lipowy Most Golf Park Borki 29, 16-030 Supraśl tel. +48 85 749 12 71 www.lipowymost.pl N: 53° 12’ 51” E: 23° 31’ 10” Po lewej stronie drogi, w miejscowości Kopna Góra, znajduje się leśny ogród botaniczny – Arboretum. Jest to dobre miejsce na spacer z dziećmi lub we dwoje. Zapraszamy wszystkich spragnionych świeżego powietrza, ciszy i spokoju. Wstęp wolny, arboretum otwarte od połowy kwietnia do października, a po uzgodnieniu również w innych terminach. Uwaga dzieci: warto zajrzeć do drewnianego domku przypominającego chatkę Baby Jagi z bajek. W 2008 r. Arboretum wzbogaciło się o Małe Muzeum Puszczy Knyszyńskiej z ekspozycją poświęconą historii okolicy. Przy Arboretum można też przenocować – patrz: Informacje praktyczne o Puszczy Knyszyńskiej, str. 53. N: 53° 15’ 5” E: 23° 29’ 1” 34 www.podlaskieit.pl Trasa 7 – kontynuacja 23,7 km Dojeżdżamy do zagubionej pośród lasów wsi Dworzysk nad rzeką Sokołdą. 24,0 km Most na rzece Sokołda. Roztacza się z niego ładny widok na łąki i lasy. Za mostkiem znów wjeżdżamy do rezerwatu Budzisk w Puszczy Knyszyńskiej. Początkowo jedziemy prosto, ale po ok. 2 km droga zaczyna skręcać w lewo. Cały czas jedziemy, kierując się oznakowaniem niebieskiego szlaku pieszego. Dojeżdżamy do skrzyżowania z szeroką drogą żwirową. To tzw. Szybki Szuter. Skręcamy w lewo i teraz będziemy jechać zgodnie ze znakami niebieskimi, ale dla odmiany – szlaku rowerowego. 27,0 km Mijamy leśniczówkę Budzisk. Tuż za leśniczówką dojeżdżamy do ostrego zakrętu drogi, przy którym – po prawej stronie – znajduje się piękne rozlewisko leśnej rzeczki Migówki (na terenie Rezerwatu Budzisk). Spory obszar lasu znajduje się tu na terenie podmokłym (na mapie punkt 6). Ruszamy dalej, kierując się teraz na południe, zgodnie ze znakami niebieskiego szlaku rowerowego.Po drodze przekraczamy ponownie tory kolei wąskotorowej. 33,4 km Skrzyżowanie z szosą Supraśl – Krynki. Skręcamy w prawo (tak jak prowadzi niebieski szlak rowerowy) i ruszamy w kierunku Supraśla. 36,5 km Mijamy Podsupraśl, a chwilę później most na rzece Supraśl. Za mostem niebieski szlak rowerowy skręca w lewo, w gruntową ul. Konarskiego. Mijamy dwór z 1822 r., w którym mieści się siedziba Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. W Supraślu można również zobaczyć zabytkowy klasztor prawosławny oraz wiele innych zabytków, które szerzej opisane są w Trasie 3. Teraz wjeżdżamy na fragment drogi wyłożony płytami betonowymi, a dalej kostką brukową. Wjeżdżamy na pl. Kościuszki i skręcamy w lewo – w stronę plaży miejskiej w Supraślu. 39,0 km Plaża miejska w Supraślu. Kończymy wycieczkę w tym samym miejscu, w którym ją rozpoczęliśmy. N: 53° 12’ 28” E: 23° 20’ 46” Rezerwat Międzyrzecze powstał w 1990 r. W jego zachodniej części znajduje się dolina, którą płynie strumień Kowszówka, obfitująca w torf – najmłodszy węgiel kopalny. Rezerwat Budzisk powstał w 1970 r., aby zachować w naturalnym stanie fragment Puszczy Knyszyńskiej z dużymi obszarami torfowo-bagiennymi. Zajmuje on powierzchnię 17 ha. W jego środkowej części znajduje się dolina strumyka Migówka, do którego dopływa woda z licznych źródełek. Informacje praktyczne o Puszczy Knyszyńskiej – str. 52-53 www.wrotapodlasia.pl 35 Trasa 8: Trakt Napoleoński i Królowy Most Białystok – kolonia Grabówka – Trakt Napoleoński – Królowy Most – Supraśl – Białystok długość: 46,7 km | poziom trudności: 5/10 Na trasie: ))Królowy Most – malowniczo położony u podnóża Wzgórz Świętojańskich (na mapie punkt 1) ))dolina rzeczki Płoska w okolicach Kołodna (na mapie punkt 2) ))urokliwe miasteczko Supraśl (na mapie punkt 3) Trasa w skrócie Trasa po Puszczy Knyszyńskiej położonej na wschód od Białegostoku. Przejedziemy Traktem Napoleońskim, którym podobno kroczyły wojska francuskie w drodze do Moskwy w 1812 r. Odwiedzimy też Królowy Most, miejscowość u podnóża Wzgórz Świętojańskich, wspominana w komedii Jacka Bromskiego „U Pana Boga w ogródku”. Odwiedzimy Supraśl – miasto sztuki, kultury, sportu, natury i dobrej kuchni. Trasa nr 8 1:150 000 36 www.podlaskieit.pl Trasa 8 – Start 0,0 km Wyruszamy z placu przed Teatrem Dramatycznym w Parku Poniatowskiego w Białymstoku. Wyjeżdżamy na ścieżkę rowerową prowadzącą na wschód, wzdłuż ul. Branickiego. N: 53° 7’ 47” E: 23° 10’ 10” 1,0 km Mijamy duże skrzyżowanie z ulicami Miłosza i Piastowską. 1,9 km Skręcamy w lewo, w ścieżkę rowerową biegnącą wzdłuż ul. Baranowickiej. 2,5 km Rondo na skrzyżowaniu ulic Baranowickiej i Ciołkowskiego. ! Opuszczamy ścieżkę rowerową i skręcamy w lewo, w ul. Ciołkowskiego. 4,0 km Przejazd przez tory. Po lewej stronie mijamy miejski las Pieczurki. 5,5 km Mijamy białostockie osiedle Zaścianki i Kolonię Grabówka. Jesteśmy tuż przy Puszczy Knyszyńskiej. 6,2 km! Skrzyżowanie z przedłużeniem białostockiej ul. 42. Pułku Piechoty. Skręcamy w prawo. 6,6 km Skrzyżowanie. Jedziemy prosto w leśną drogę – Trakt Napoleoński, którym biegnie niebieski szlak rowerowy. Początkowo nawierzchnia www.wrotapodlasia.pl drogi jest dość piaszczysta i jazda rowerem będzie utrudniona. 8,3 km Południowa granica Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. Tu poprawia się nawierzchnia trasy (dość szeroka żwirowa droga). 12,3 km Skrzyżowanie z wąską drogą asfaltową łączącą Szosę Baranowicką z miasteczkiem Supraśl. Jedziemy dalej prosto Traktem Napoleońskim. Nadal prowadzą nas niebieskie znaki szlaku rowerowego. Kilometr dalej, w okolicach dawnej leśniczówki Izoby, do Traktu dołącza również zielony szlak rowerowy. Zielone i niebieskie znaki doprowadzą nas prosto do Królowego Mostu. 16,6 km Przecinamy szerszą drogę leśną, tzw. Trybę Żwirówkę. 37 Legenda głosi, jakoby przed wiekami tu, w dolinie rzek Supraśl i Płoska, istniała kuźnia kowala Jana, w której król Zygmunt August, wracając z Litwy do Knyszyna, zlecił wykonanie podków. Zadowolony z posługi monarcha zaproponował kowalowi, że uczyni jego syna własnym giermkiem. Kowal wolał jednak, by syn pozostał w domu. Król wsiadał już na konia, gdy jeden z jego towarzyszy szepnął mu coś do ucha. Zygmunt August uśmiechnął się i rzekł do kowalskiego syna: „Azaliż to prawda, jakoby za rzeką mieszkała panna urodziwa, którą o rękę chcesz prosić? I aby móc ją zobaczyć, wpław musisz się przeprawiać?”. Młody chłopak potwierdził. Wtedy król, sam zakochany w Barbarze Radziwiłłównie, most na rzece kazał postawić. Odtąd osadę zwano Królowy Most. N: 53° 8’ 41” E: 23° 28’ 14” Królowy Most to przypuszczalnie najlepiej znana dziś w Polsce miejscowość z okolic Białegostoku, a to za sprawą serialu „U Pana Boga w ogródku”. Trasa 8 – kontynuacja 21,1 km 23,0 km 23,8 km 24,7 km 25,8 km 28,3 km 30,0 km Dalej mijamy opuszczoną leśniczówkę – Kuberkę. Znajdujemy się w Parku Krajobrazowym Puszczy Knyszyńskiej. Tuż przed Królowym Mostem rozpoczynamy długi zjazd aż do mostku na rzece Płoska. Dojeżdżamy do drogi asfaltowej w Królowym Moście (na mapie punkt 1). Skręcamy w lewo (tak jak niebieski szlak rowerowy). Wjeżdżamy do wsi Kołodno. Po prawej stronie widoczne wyraźnie pasmo Wzgórz Świętojańskich – najwyższych wzniesień w Puszczy Knyszyńskiej. Najwyższa góra ma wysokość 210,8 m n.p.m. Za Kołodnem droga asfaltowa zmienia się w żwirową. Na rozgałęzieniu dróg skręcamy w lewo, zgodnie ze znakami niebieskiego szlaku rowerowego. Mostek na rzece Płoska (na mapie punkt 2). Jadąc wygodną drogą leśną, mijamy gajówkę Pałatka. Mijamy skrzyżowanie z Trybą Żwirówką (tą samą drogą, którą przecinaliśmy, jadąc Traktem Napoleońskim). Cieliczanka – niewielka osada letniskowa w pobliżu rzeki Supraśl. W kierunku Supraśla jedziemy dalej szeroką drogą żwirową. Jeśli latem przeszkadza nam tu piach i kurz, możemy, nadkładając drogi, tuż za Cieliczanką skręcić w prawo, w leśną drogę, którą wyznaczono trasę czerwonego szlaku tu rystycznego. Podążając za jego znakami, ponownie Rzeka Płoska ma długość ponad 23 km i szerokość od 3 do 6 m. Wypływa ze Źródła w okolicach wsi Tatarowce. W okolicach Krzemiennego wpada do rzeki Supraśl. Wzgórza Świętojańskie – najwyższe wzniesienia w Puszczy Knyszyńskiej. Góra Kopna – 210,8 m n.p.m., Góra św. Jana – 209 m n.p.m., Góra św. Anny – 202 m n.p.m. Przez najwyższe wzniesienia prowadzi czerwony szlak turystyczny z Królowego Mostu do okolic Kołodna. Na Górze św. Jana znajduje się głaz upamiętniający miejsce śmierci powstańców styczniowych 1863 r. N: 53° 8’ 41” E: 23° 28’ 14” 38 www.podlaskieit.pl 32,7 km 33,3 km 33,7 km 34,2 km 37,4 km 41,0 km 46,7 km wyjedziemy na tę samą żwirową drogę prowadzącą z Cieliczanki, ale już przed samym Supraślem. Wjeżdżamy do Supraśla i brukowaną ul. Cieliczańską jedziemy do centrum miasteczka. Pl. Kościuszki w centrum Supraśla. Usytuowane są tu niewielkie lokale gastronomiczne. Znajduje się tu jeden z piękniejszych zabytków Supraśla – pałac Buchholtzów (więcej informacji o zabytkach Supraśla – Trasa 3). N: 53° 12’ 21” E: 23° 20’ 32” Z pl. Kościuszki skręcamy w lewo, w ul. 3 Maja. Skręcamy w lewo, w ul. Piłsudskiego. Biegnie tędy żółty szlak rowerowy. W Supraślu, obok Świętej Sosny, widzimy rozgałęzienie dróg. Kierując się żółtymi znakami szlaku rowerowego, wjeżdżamy w wąską drogę asfaltową, prowadzącą do Puszczy Knyszyńskiej. Mijamy leśniczówkę Krasny Las. Znów docieramy do Traktu Napoleońskiego. Tym razem skręcamy w prawo, w kierunku Białegostoku. Jedziemy niebieskim szlakiem rowerowym. Docieramy do asfaltowej drogi na granicy Białegostoku i Grabówki. N: 53° 7’ 31” E: 23° 15’ 33” Wracamy do centrum tą samą trasą, którą dotarliśmy tu na początku wycieczki: ulicami Ciołkowskiego, Baranowicką i Branickiego. Informacje praktyczne o Puszczy Knyszyńskiej – str. 52-53 www.wrotapodlasia.pl 39 Trasa 9: Wschodnia granica Unii Europejskiej i Tatarzy polscy Białystok – Supraśl – Kopna Góra – Krynki – Kruszyniany – Grzybowce – Waliły Stacja – Sokole Białostockie – Królowy Most – Grabówka – Białystok długość: 114 km | poziom trudności: 7/10 Na trasie: ))miasteczko Supraśl z zabytkami i Muzeum Ikon (na mapie punkt 1) ))Arboretum – leśny ogród botaniczny w Puszczy Knyszyńskiej (na mapie punkt 2) ))Silvarium – leśna apteka w Puszczy Knyszyńskiej (na mapie punkt 3) ))granica Unii Europejskiej z Białorusią w okolicach Krynek (na mapie punkt 4) ))zabytkowy meczet z XIX w. w Kruszynianach (na mapie punkt 5) ))przysmaki kuchni tatarskiej w Kruszynianach ))leśne jeziorko Wyżary w Puszczy Knyszyńskiej (na mapie punkt 6) Trasa w skrócie Interesująca trasa dla rowerzystów długodystansowych. Prowadzi szosami i żwirowymi drogami leśnymi. Jej znaczna część przebiega przez Puszczę Knyszyńską. Trasę tę można pokonać w ciągu dwóch dni – nocując na Szlaku Tatarskim w Kruszynianach. Będąc w tej miejscowości, warto poznać polskich Tatarów oraz ich znakomitą kuchnię. Trasa nr 9 1:150 000 40 www.podlaskieit.pl Trasa 9 – start 0,0 km Początek ścieżki rowerowej przy ul. Raginisa w Białymstoku. Wyjeżdżamy w kierunku północno-wschodnim do granic miasta, a później ścieżką rowerową do Supraśla (opis ścieżki rowerowej – Trasa 2). 12,1 km Skrzyżowanie ulic Białostockiej i Piłsudskiego w Supraślu. W pobliżu znajduje się zabytkowy klasztor prawosławny i cerkiew obronna. Skręcamy w lewo, na drogę wyjazdową w kierunku Krynek. Mijamy Centrum Edukacji i stadninę koni, powstałą w dużej mierze dzięki funduszom unijnym (więcej informacji o atrakcjach Supraśla – Trasa 3). 12,7 km Przejeżdżamy przez most na rzece Supraśl. Za mostem można wjechać na asfaltowe pobocze – ciąg pieszo-rowerowy. Po obu stronach szosy ładne widoki na dolinę rzeki oraz wzgórza znajdujące się w Puszczy Knyszyńskiej. 13,6 km Dojeżdżamy do Podsupraśla. Ruszamy dalej drogą asfaltową, prowadzącą przez Puszczę Knyszyńską na wschód. 18,1 km Po pokonaniu kilku wzniesień dojeżdżamy na miejsce po dawnej leśniczówce Czołnowo (polanka po prawej stronie). Można skręcić tu www.wrotapodlasia.pl 21,4 km 22,5 km 22,8 km 23,3 km w prawo, w leśną drogę, która doprowadzi nas po 200 m do wiaty i miejsca na ognisko. Jadąc dalej szosą, dojeżdżamy do Podsokołdy i wyjeżdżamy na otwartą przestrzeń pól nad rzeką Sokołdą. Wieś Sokołda. Na zakręcie znajduje się sklep spożywczy. 300 m dalej przejeżdżamy przez most na malowniczej rzece Sokołda. Zaraz za mostem zaczyna się podjazd, a po lewej stronie widać ogrodzenie Arboretum – ogrodu botanicznego (na mapie punkt 2, więcej informacji o Arboretum – Trasa 7). Skrzyżowanie dróg asfaltowych (w lewo odchodzi boczna szosa do Sokółki). 41 Silvarium to ogród leśny utworzony w 2005 roku w siedzibie Nadleśnictwa Krynki koło wsi Poczopek. Zgromadzono tu niemal wszystkie rośliny występujące w Puszczy Knyszyńskiej. W tutejszym muzeum przyrodniczo-historycznym można obejrzeć przekrój mrowiska, szklany ul, a w nim obserwować pracowite pszczoły. Znajdują się tu także m.in zegary słoneczne, rzeźby zwierząt i owadów, ślady zwierząt utrwalone w specjalnej masie, park megalitowy. Zwiedzanie Silvarium jest bezpłatne. Tel. +48 85 722 96 40 N: 53° 15’ 41” E: 23° 38’ 44’’ Krynki – miasteczko znane dziś głównie z produkowanej tu wody mineralnej Krynka, ma długoletnią historię. Przed 1429 r. powstał tu książęcy dwór, w którym, w 1434 r. odbyło się spotkanie, powracającego z łowów w Puszczy Białowieskiej króla Władysława Jagiełły z księciem litewskim Zygmuntem Kiejstutowiczem. Pod koniec XVIII w. miasto przebudowano, powstał nowy układ przestrzenny z sześciobocznym rynkiem i 12 ulicami wybiegającymi z jego naroży. Przed wojną znaczną część miesz- 42 Trasa 9 – kontynuacja 31,2 km Jadąc dalej główną szosą, po kolejnych 8 km docieramy do wsi Talkowszczyzna, przez którą przepływa rzeczka Słoja. 34,3 km Zbliżamy się do wschodniego krańca Puszczy Knyszyńskiej. Przy kierunkowskazie skręcamy w drogę leśną prowadzącą do Nadleśnictwa Krynki koło wsi Poczopek. 34,9 km Nadleśnictwo Krynki w Poczopku. Znajduje się tu jedna z atrakcji trasy – Silvarium (na mapie punkt 3). Po zwiedzeniu Silvarium wracamy na szosę i kontynuujemy jazdę na wschód. 37,8 km Przejeżdżamy przez wieś Ostrów Północny. 42,0 km Dojeżdżamy do skrzyżowania z kolejną drogą prowadzącą do Sokółki. 44,5 km Centrum Krynek – pl. Jagielloński. Znajdują się na nim rondo i skwer, wokół rozchodzi się promieniście 12 ulic. Skręcamy w jedną z nich – ul. Legionową i dalej Grodzieńską – prowadzącą w kierunku północno-wschodnim. Dojeżdżamy do granic miejscowości, jedziemy pod górę wąską drogą asfaltową, która prowadzi na pole położone powyżej Krynek. kańców stanowili Żydzi. Po II wojnie światowej wyludnione Krynki straciły prawa miejskie (w 1950 r.), odzyskały je dopiero w 2009 r. Najważniejsze zabytki Krynek to: zabytkowa dzwonnica z XIX w., kościół pw. św. Anny z 1913 r. (pięknie położony na niewielkim wzniesieniu), dawna żydowska synagoga z pierwszej połowy XIX w. (ul. Czysta), cerkiew prawosławna z XIX w. N: 53° 15’ 52” E: 23° 46’ 26” www.podlaskieit.pl 46,6 km Granica polsko-białoruska (na mapie punkt 4) – wschodni kraniec Unii Europejskiej. W centrum Krynek – na rondzie – stoi drogowskaz informujący, w jakim kierunku należy wyruszyć, aby dotrzeć do polsko-białoruskej granicy (również granicy UE). Wracamy do centrum Krynek. Na rondzie znajdujemy ul. Garbarską (dalej Pohulanka), którą prowadzi zielony szlak rowerowy, i jedziemy na południe, w kierunku Kruszynian. 59,0 km Po pokonaniu 10 km szosą (oznaczoną jako zielony szlak rowerowy), dojeżdżamy do Kruszynian, miejscowości słynącej z zabytkowego meczetu (jednego z dwóch w woj. podlaskim, drugi – w Bohonikach) i znakomitej kuchni tatarskiej. 60,1 km Na skraju wsi Kruszyniany skręcamy w prawo, na szeroką drogę żwirową, którą biegnie żółty szlak rowerowy. Kierując się tymi znakami, przejedziemy 11 km. 60,5 km Żółty szlak rowerowy skręca w lewo. Znów wjeżdżamy do Puszczy Knyszyńskiej. 61,4 km Kolejne rozgałęzienie dróg. Szlak rowerowy prowadzi prosto (lewe odgałęzienie). Kruszyniany – miejscowość w Polsce północno-wschodniej, w woj. podlaskim, tuż przy granicy z Białorusią. Pielęgnowana jest tu kultura Tatarów polskich. We wsi istnieje drewniany meczet zbudowany na przełomie XVIII i XIX w., jeden z dwóch najstarszych takich obiektów w Polsce. Drugi meczet znajduje się w Bohonikach koło Sokółki. Zwiedzanie meczetu po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym z przewodnikiem: mob. +48 502 543 871. N: 53° 10’ 34” E: 23° 48’ 46” Kruszyniany stają się mekką smakoszy. W Gospodarstwie Agroturystycznym Tatarska Jurta można skosztować tradycyjnych potraw tatarskich, takich jak np.: kołduny, pierekaczewnik na cieście makaronowym z farszem gęsim www.wrotapodlasia.pl lub baranim, deser czak-czak lub listkowiec oraz wypić kawę z kardamonem. Na terenie gospodarstwa istnieje możliwość rozbicia namiotu, rozpalenia grilla oraz ogniska. Tatarscy gospodarze zapraszają również do uczestnictwa w Sabantuj – rodzinnym festiwalu łączącym w sobie święto prac rolnych oraz piękne zwyczaje kulturowe, tańce, śpiewy oraz muzykę narodu tatarskiego. Tatarska Jurta Kruszyniany 58 tel. +48 85 749 40 52, mob. +48 606 603 760 www.kruszyniany.pl N: 53° 10’ 34” E: 23° 48’ 46” 43 Trasa 9 – kontynuacja 64,0 km Skrzyżowanie żwirowych dróg. Szlak rowerowy skręca w prawo. 67,5 km Tym razem szlak skręca w lewo. 70,0 km Wieś Grzybowce. 71,1 km Szosa Białystok – Bobrowniki. Skręcamy na asfaltową drogę w prawo, w kierunku Białegostoku. ! Szosą dojeżdżamy do wsi Waliły Stacja, gdzie znajduje się sklep i nieczynna stacja kolejowa. 74,5 km Stąd można wracać bezpośrednio do Białegostoku szosą (ok. 40 km), ale jeśli chcemy uniknąć ruchu samochodów, lepiej jest pojechać cichymi, leśnymi drogami. W tym wypadku musimy znów wjechać na żółty szlak rowerowy. Skręcamy w prawo obok sklepu w asfaltową, boczną drogę, prowadzącą na północ. 75,3 km Kończy się asfalt, a zaczyna brukowa droga. Ten fragment jest niezbyt przyjemny dla rowerzystów. Można jednak jechać wąską ścieżką na poboczu. 77,0 km Skrzyżowanie dróg. W lewo droga prowadzi do wsi Słuczanka. My jedziemy dalej prosto, zgodnie ze znakami żółtego szlaku rowerowego. Za skrzyżowaniem kończy się bruk, a chwilę później przejeżdżamy przez mostek na rzece Supraśl. 77,9 km Na początku lasu skręcamy w lewo w leśną drogę – zgodnie ze znakami żółtego szlaku (prosto biegnie czerwony szlak pieszy). 44 82,5 km 83,4 km 83,8 km 85,2 km 86,8 km 87,2 km 88,0 km 88,1 km 91,0 km Teraz przez prawie 5 km jedziemy drogą prowadzącą przez las. Przejeżdżamy przez polanę, na której niegdyś znajdowała się gajówka Wyżary. Dojeżdżamy do bardzo malowniczego sztucznego jeziorka Wyżary, utworzonego na rzeczce Radulinka (na mapie punkt 6). Po minięciu jeziorka pokonujemy dwa zakręty i docieramy do rozgałęzienia dróg. Tu jedziemy prosto (w lewe odgałęzienie). Dojeżdżamy do kolejnej drogi i skręcamy w lewo – zgodnie z żółtymi znakami szlaku rowerowego. Wyjeżdżamy z Puszczy Knyszyńskiej i docieramy do wsi Radulin. Za Radulinem – kolejne rozgałęzienie dróg. Skręcamy w lewo za znakami szlaku i dojeżdżamy do mostku na rzece Supraśl. Dojeżdżamy do drogi asfaltowej z Walił do Nowosiółek i skręcamy w prawo, na zachód. Wciąż jedziemy żółtym szlakiem rowerowym. Wieś Załuki. Tu odchodzi droga asfaltowa na południe, prowadząca do Szosy Baranowickiej. My jedziemy dalej prosto. Za wsią asfaltowa nawierzchnia drogi zmienia się w żwirową. Skrzyżowanie z drogą żwirową dochodzącą z prawej strony (prowadzi tamtędy niebieski szlak pieszy do Krynek). My skręcamy w lewo,w leśną drogę, którą prowadzi żółty szlak rowerowy (a także niebieski pieszy do Królowego Mostu). www.podlaskieit.pl 92,5 km Żółty szlak skręca pod kątem 45° w prawo. 93,7 km Duża polana Jakubin. Przecinamy ją ze wschodu na zachód. 94,3 km Znów wjeżdżamy do lasu, droga skręca w lewo i zaczyna powoli się wznosić. To początek podjazdu na Wzgórza Świętojańskie (więcej informacji o Wzgórzach Świętojańskich – Trasa 8). N: 53° 8’43” E: 23° 28’ 40” 95,2 km Przełęcz na Wzgórzach Świętojańskich. W prawo prowadzi czerwony szlak turystyczny w kierunku Góry św. Jana. My zaczynamy długi zjazd prosto do Królowego Mostu. 96,4 km Skrzyżowanie z asfaltową drogą w Królowym Moście. Tu kończy się żółty szlak rowerowy. Jedziemy dalej prosto na Trakt Napoleoński, którym prowadzi niebieski szlak rowerowy. 110,5 km Dojeżdżamy do skrzyżowania białostockiej ul. 42 Pułku Piechoty i głównej drogi prowadzącej do Grabówki. Skręcamy w lewo, w kierunku Grabówki. 112,1 km Rondo w Grabówce (skrzyżowanie z Szosą Baranowicką). Skręcamy w prawo i jedziemy w kierunku Białegostoku (można ulicą lub chodnikiem z kostki brukowej). 114,1 km Linia kolejowa i granica Białegostoku. Tuż za nią zaczyna się ścieżka rowerowa wzdłuż ul. Baranowickiej, którą dojedziemy aż do centrum Białegostoku. Kilka kilometrów od wsi Załuki znajduje się niezwykłe miejsce pełne bajkowych atrakcji – Lipowy Most Golf Park. Wtopione w krajobraz Puszczy Knyszyńskiej stanowi jej nierozerwalną część, tworząc urokliwą całość. Pomimo że jest to obiekt nowy, już teraz przyciąga turystów krajowych i zagranicznych. Nieopodal bowiem znajdują się osobliwe atrakcje krajoznawcze zarówno dla pasjonatów sztuki sakralnej, jak i miłośników przyrody. Sam obiekt to 42 pokoje, stylowa restauracja, staropolski dworek oraz pole golfowe. Lipowy Most Golf Park Borki 29, mob. +48 693 632 407, +48 730 731 732, www.lipowymost.pl N: 53° 12’ 51” E: 23° 31’ 10” Informacje praktyczne o Puszczy Knyszyńskiej – str. 52-53 www.wrotapodlasia.pl 45 Trasa 10: Góry w Puszczy Knyszyńskiej UWAGA! Trasa jest bardzo niebezpieczna i przeznaczona tylko dla doświadczonych rowerzystów na rowerach górskich z amortyzatorem. Kaski absolutnie konieczne! długość: 6,5 km | poziom trudności: 10/10 Trasa nr 10 1:50 000 46 www.podlaskieit.pl Na trasie: ))miasteczko Supraśl z zabytkami i Muzeum Ikon (na mapie punkt 1) ))Arboretum – leśny ogród botaniczny w Puszczy Knyszyńskiej (na mapie punkt 2) Trasa 10 – start Dojazd do początku trasy: z Białegostoku można dojechać ścieżką rowerową do Supraśla i dalej szosą do Podsupraśla (14 km). 0,0 km Trasa zaczyna się przy sklepie w Podsupraślu. Należy podjechać 10 m szosą w kierunku Krynek i za zabudowaniami skręcić w prawo, w drogę wiodącą skrajem lasu. 0,1 km Skręt w lewo, w leśną przecinkę, czyli drogę wyznaczającą granicę leśnych kwadratów. Pierwsze 170 m to podjazd pod górę, którego pokonanie wymaga dużo wysiłku. Trzeba podjechać 30 m wyżej, na wys. ok. 155 m n.p.m. Później jedziemy już bardziej płaskim terenem, choć po drodze mijamy jeszcze niewielkie zjazdy i podjazdy. 0,37 km Przejazd przez leśną drogę krzyżującą się z przecinką. Droga znajduje się w małym wąwozie, do którego prowadzi ostry zjazd, a później bardzo www.wrotapodlasia.pl Na trasie: Trasa w skrócie ) ) miasteczko Supraśl i Muzeum Ikon Góry Krzemienne kołoz zabytkami Podsupraśla w Puszczy (na mapie punkt 1) Knyszyńskiej w woj. podlaskim, pomiędzy szosą ))Arboretum – leśny ogród botaniczny w Puszczy Supraśl – Krynki(na(odmapie północy) Supraśl Knyszyńskiej punkt rzekami 2) iTrasa Sokołda od zachodu, południa i wschodu – to wyw skrócie zwanieKrzemienne dla fanów kolarstwa górskiego.wTrasa wieGóry koło Podsupraśla Puszczy dzie lasami, po najbardziej stromych miejscach. Knyszyńskiej w woj. podlaskim, pomiędzy szosą Podjazdy i zjazdy(od mają tu miejscami 40 do Supraśl – Krynki północy) rzekamiod Supraśl 50 m różnicy poziomu wysokości. Prowadzi i Sokołda od zachodu, południa i wschodu – totędy wynajtrudniejsza część trasy maratonu zwanie dla fanów kolarstwa górskiego.rowerowego Trasa wieMazovia MTB, przezmiejscach. słynnego dzie lasami, po organizowanego najbardziej stromych kolarza Cezarego Zamanę. Białostoccy rowerzyści Podjazdy i zjazdy mają tu miejscami od 40 do jeżdżą tu zwykle tzw. klasyczną rundą Podsupra50 m różnicy poziomu wysokości. Prowadzi tędy śla, której długość wynosi km. najtrudniejsza część trasy6,5 maratonu rowerowego trudny, ale niedługi podjazd. Trzeba mieć dobrą technikę i sporo siły w nogach, żeby pokonać go bez konieczności zsiadania z roweru. 1,0 km Skrzyżowanie przecinek. W tym miejscu skręcamy w prawo. Kolejne 550 m to cztery podjazdy i zjazdy po wąskiej ścieżynce (na mapie punkt 1). Na końcu najdłuższy zjazd do skrzyżowania sześciu dróg. 47 Trasa 10 – kontynuacja 1,55 km Skrzyżowanie sześciu dróg, gdzie zaczyna się (i później kończy) właściwa runda. W tym miejscu skręcamy w prawo. Teraz jedziemy, trzymając się zielonych znaków turystycznego szlaku pieszego. Na tej przecince czeka nas spory podjazd, a na nim nieco piachu, który sprawia trudności. 2,27 km Skrzyżowanie przecinek. Znów skręcamy w prawo (tak jak zielone znaki szlaku) i jedziemy pod górę, w dół i znów w górę. ! Jedziemy jeszcze 130 m do kolejnego skrzyżowania przecinek. 2,8 km Skrzyżowanie przecinek. Skręcamy w lewo (tak jak zielone znaki szlaku) i zaczynamy jechać wąską dróżką w dół. Po 270 m przecinamy piaszczystą drogę i tu zaczyna się najdłuższy i najbardziej wymagający podjazd na trasie. Ma on 350 m długości i pokonuje 40 m przewyższenia (na wysokość 172 m n.p.m.). Wjeżdżamy na punkt widokowy, jedno z najciekawszych miejsc Gór Krzemiennych (na mapie punkt 2). Widać stąd oddalony o 3 km na zachód Supraśl. Po męczącym podjeździe teraz mamy łagodniejszy odcinek i po 300 m docieramy do kolejnego skrzyżowania przecinek. 3,6 km Skrzyżowanie przecinek. Znów skręcamy w 48 ! prawo (wzdłuż zielonego szlaku) i po kilkunastu metrach zaczynamy szybki zjazd z grzbietu Gór Krzemiennych, w kierunku doliny rzeki Supraśl. Uwaga! W środkowej części zjazdu niebezpieczne koleiny. Trzeba zjeżdżać bardzo ostrożnie. 4,2 km Dojeżdżamy do leśnej, piaszczystej drogi prowadzącej z Podsupraśla do leśniczówki Krzemienne. Zielony szlak turystyczny skręca w lewo, a my w prawo i piaszczystą drogą przez 1,8 km jedziemy w kierunku północno-zachodnim, po drodze pokonując jeden łagodny podjazd. 6,0 km Skręt w prawo, w przecinkę leśną prowadzącą na północ. Na 520-metrowym odcinku pokonujemy długi podjazd zakończony bardzo stromym, piaszczystym zjazdem, na którym trzeba bardzo uważać, by nie spaść z roweru głową do przodu. Zjazd kończy się na skrzyżowaniu sześciu dróg, na którym zaczynała się właściwa część klasycznej rundy Podsupraśla. 6,5 km Koniec rundy. Do Podsupraśla można dojechać skręcając w lewo, w leśną drogę lub przecinką, albo ciekawiej – wrócić przecinkami, którymi wcześniej dojeżdżaliśmy do tego miejsca (z Podsupraśla). www.podlaskieit.pl Trasa 11: Wzgórza Sokólskie – Szlak Tatarski Sokółka – Malawicze Dolne – Bohoniki – Bobrowniki – Suchynicze – Babiki – Usnarz Górny – Jurowlany – Krynki – Kruszyniany (nocleg, a potem powrót) długość: 49,5 km | poziom trudności: 6/10 Trasa nr 11 1:200 000 Na trasie: ))Muzeum Ziemi Sokólskiej w Sokółce z działem poświęconym Tatarom ))atrakcje kultury tatarskiej, meczety i mizary w Bohonikach i Kruszynianach ))cerkwie prawosławne, wiatraki ))miasteczko Krynki na wschodniej granicy Unii Europejskiej ))dwór w Górce ))widok z góry Kurhan na Białoruś Trasa w skrócie Trasa prowadzi po atrakcyjnych krajobrazowo terenach Wzgórz Sokólskich, pośród malowniczych nadgranicznych wsi i miejsc osadnictwa polskich Tatarów. Poprowadzi po drogach asfaltowych oraz szutrowych przy granicy z Białorusią. www.wrotapodlasia.pl 49 Sokółka – miasto (prawa miejskie 1609 r.) od dawna pełniło rolę ośrodka rzemieślniczo-przemysłowego na trasie z Warszawy do Grodna. Przy rynku zachowały się domy rzemieślników z XVIII w. Warto zobaczyć neoklasycystyczny pięcionawowy kościół św. Antoniego (1848 r.) i prawosławną cerkiew św. Aleksandra Newskiego (1853 r.). W budynku z XVIII w. mieści się Społeczne Muzeum Ziemi Sokólskiej (ul. Piłsudskiego 2) z ekspozycją poświęconą polskim Tatarom. Malawicze Dolne i Górne – wsie będące ośrodkami administracyjnymi dawnej Puszczy Malawickiej. W 1679 r. w Malawiczach Górnych osiedlono Tatarów. Wydarzenie to upamiętnia symboliczny głaz – pomnik. Trasa 11 – start 0,0 km Wycieczkę rozpoczynamy przy dworcu PKP w Sokółce i kierujemy się na prawo. N: 53° 24’ 7” E: 23° 29’ 42” 0,3 km Przy skrzyżowaniu na Krynki kierujemy się na ul. Przemysłową. 1,1 km Dojeżdżamy do ul. Kresowej, po prawej stronie sklep spożywczy, skręcamy w prawo, w kierunku miejscowości Malawicze. 2,3 km Przejazd przez linię kolejową Sokółka – Suwałki. ! 3,7 km Przejazd przez linię kolejową Sokółka – Kuźnica. ! 8,9 km Rondo w Malawiczach Dolnych, na rondzie skręcamy w prawo, w drogę szutrową. 9,3 km Po prawej stronie jeden z ostatnich wiatraków sokólskich w Malawiczach Górnych. 11,5 km Skręcamy w prawo i drogą szutrową dojeżdżamy do cmentarza muzułmańskiego (mizaru) w Bohonikach. Po zwiedzeniu cmentarza kierujemy się brukowaną drogą do wsi Bohoniki. Po prawej stronie ogrodzone miejsce najstarszego cmentarza muzułmańskiego. 12,3 km Po prawej stronie drewniany meczet, miejsce modlitw polskich Tatarów. Skrzyżowanie na końcu wsi Bohoniki, na którym skręcamy w lewo, w polną drogę, w kierunku wsi Bobrowniki. 13,7 km Dojeżdżając do wsi Bobrowniki, skręcamy w prawo. 14,8 km Na końcu wsi Bobrowniki skręcamy w lewo, na drogę asfaltową. Przed nami długi podjazd pod wał Gór Wojnowskich, których największe Wieś Bohoniki, której początki sięgają XVI w., znana jest dziś jako ważny element Szlaku Tatarskiego. Król Jan III Sobieski nadał te ziemie w XVII w. Tatarom w zamian za niewypłacone w wojsku żołdy. W XIX w. wybudowany został drewniany meczet, bardzo ważne miejsce dla Tatarów z całej Polski. Na skraju wsi znajduje się największy w Polsce mizar (cmentarz muzułmański), z najstarszymi mogiłami z XIX w. Przewodnik w Bohonikach: tel. +48 85 711 91 71 (nr domu 22) N: 53° 23’ 30” E: 23° 35’ 36” 50 www.podlaskieit.pl 17,5 km 20,4 km 22,8 km 24,0 km 24,3 km 25,6 km 29,2 km 30,5 km 32,2 km wzniesienie ma 239 m n.p.m. i nosi nazwę Góry Wojnowskiej. Jadąc drogą na wschód, podziwiać możemy atrakcyjny krajobraz Wzgórz Sokólskich. Na wzniesieniu w lewo droga prowadzi do niewielkiej urokliwej wsi Horczaki Dolne. Wieś Suchenicze, za wsią skręcamy w lewo, a następnie w prawo, jedziemy stale drogą asfaltową. Po prawej stronie piękna drewniana cerkiew w Samogrodzie z połowy XIX w. Za płotem cerkwi zobaczyć można kamień z napisem: „Tu leżą grzesznicy Kazimierz y Zuzanna Kanirnierow-Wiszczyńscy, rok zejścia 1733”. W oddali, po prawej stronie, następny, dość dobrze utrzymany wiatrak sokólski – w Szczęsnowiczach. Wieś Babiki. Skręcamy w lewo. Skręcamy w drogę szutrową i kierujemy się na Usnarz Górny. Po lewej stronie Góra Kurhan (211 m n.p.m), a po prawej stronie niezalesione wzniesienie i rozległy widok w kierunku wschodnim na dolinę i wieś Usnarz Górny oraz na znajdującą się już na Białorusi wieś Usnarz Dolny. Przed wsią Usnarz Górny skręcamy w prawo i kierujemy się na Jurowlany. Docieramy do zaścianka Grzybowszczyzna, przecinamy rzeczkę Usnarz i po następnym podjeździe kierujemy się do wsi Jurowlany. Wieś Jurowlany – częściowo przecięta granicą, po prawej stronie cerkiew z 1870 r. www.wrotapodlasia.pl Do Krynek dojeżdżamy ul. Bema. Po przejechaniu ronda kierujemy się na południe ul. Garbarską, a za mostem na rzece Krynce jedziemy rozwidlającą się ul. Pohulanka w kierunku Kruszynian. Przy rozwidleniu ulic, przy dawnej zlewni mleka, po lewej stronie znajduje się źródło artezyjskie, jedno z wielu ujęć znanej wody mineralnej Krynka, gdzie możemy uzupełnić swoje zapasy wody. 44,4 km Most na rzece Nietupa, a przed nim po lewej stronie pozostałości drewnianego młyna. 45,7 km Po lewej stronie miejsce postoju z wiatą, w prawo po 700 m drogą brukowaną możemy dojechać do dworu w Górce, dawnej posiadłości Krzeszowskich i Korybutów-Daszkiewiczów. W centralnej części wsi Kruszyniany, po lewej stronie widzimy meczet, a kilkaset metrów dalej mizar – muzułmański cmentarz. Polecamy zwiedzenie tych obiektów z przewodnikiem – rodowitym Tatarem, tel. +48 502 54 38 71. N: 53° 10’ 34” E: 23° 48’ 46” Po odwiedzeniu meczetu oraz tutejszego mizaru zapraszamy do Tatarskiej Jurty na obiad u prawdziwej Tatarki. Polecamy m.in. kołduny – małe kluseczki o delikatnym cieście, nadziewane mięsem. Krynki – miasteczko z XVI w., położone tuż przy granicy polsko-białoruskiej, otoczone wzniesieniami Gór Łapickich, z zachowanym XVIII-wiecznym układem miejskim. Krynki odzyskały niedawno prawa miejskie, utracone w 1950 r. Miasto znane jest z produkcji wody marki Krynka i przemysłu garbarskiego, który rozwinął się tu pod koniec XIX w. Po Żydach – dawnych mieszkańcach Krynek – zachowały się dwie synagogi: Kaukaski Beht Midrasz (ul. Piłsudskiego, obecnie siedziba Gminnego Ośrodka Kultury) i Bożnica Słonimskich Chasydów (ul. Czysta). Kryński cmentarz żydowski (kirkut) liczy ponad 3 tys. macew – żydowskich płyt nagrobnych i należy do największych na Podlasiu. N: 53° 15’ 52” E: 23° 46’ 26” 51 Informacje Praktyczne Region Puszczy Knyszyńskiej Regionalne Centrum Informacji Turystycznej*** ul. Odeska 1, Białystok Silvarium – ogród leśny w Poczopku tel. +48 85 732 68 31 www.podlaskieit.pl N 53° 7’48” E 23° 9’ 2” Miejsca warte zobaczenia Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej, Punkt Informacji Turystycznej** ul. abp. gen. M. Chodakowskiego 6, Supraśl tel. +48 85 718 37 85 www.pkpk.wrotapodlasia.pl N: 53° 12’ 45” E: 23° 20’ 16” Muzeum Ikon w Supraślu ul. Klasztorna 1 mob. +48 509 336 829 Czynne codziennie oprócz poniedziałków i dni świątecznych. W czwartki wstęp bezpłatny. 1 maja - 31 sierpnia: w godz. 1000-1700 - wtorek, środa, czwartek, sobota, niedziela; w godz. 1000-1800 - piątek N: 53° 12’ 38” E: 23° 20’ 10” Ciuchcia „Kolejka Bajkowa” Kazimierz Mróz ul. Wiewiórcza 6, Supraśl mob. +48 601 408 235 tel. +48 85 722 96 40, +48 85 722 96 47 N: 53° 15’ 41” E: 23° 38’ 44” Przewodnicy Regionalny Oddział PTTK Białystok ul. Sienkiewicza 53 lok. 3 tel. +48 85 744 55 60 +48 85 744 56 50 mob. +48 508 109 800 www.bialystok.pttk.pl N: 53° 8’ 12” E: 23° 9’ 58” Przewodnik w meczecie w Kruszynianach mob. +48 502 543 871 N: 53° 10’ 34” E: 23° 48’ 46” Przewodnik w meczecie w Bohonikach Park Linowy Podjanowszczyzna Podjanowszczyzna 5, k. Sokółki mob. +48 501 503 853 www.janowszczyzna.pl N: 53° 26’ 8” E: 23° 25’ 58” Sokólski Ośrodek Kultury ul. Grodzieńska 1, Sokółka tel. +48 85 711 24 35 N: 53° 24’ 27” E: 23° 30’ 29” Muzeum Ziemi Sokólskiej ul. Grodzieńska 1, Sokółka tel. +48 85 711 24 35 52 mob. +48 692 959 073 N: 53° 23’ 30” E: 23° 35’ 36” Noclegi, SPA, wellness, restauracje N: 53° 24’ 21” E: 23° 29’ 45” Hotel Borowinowy Zdrój Wellness Spa & Conference*** Arboretum – ogród botaniczny w Kopnej Górze tel. +48 85 713 15 70 ul. Zielona 3, Supraśl tel. +48 85 718 30 25 www.borowinowyzdroj.pl N: 53° 15’ 5” E: 23° 29’ 1” N: 53° 12’ 17 E: 23° 20’ 47” Noclegi, SPA, wellness, restauracja www.podlaskieit.pl Hotel „Knieja”*** Tatarska Jurta Noclegi, SPA, restauracja al. Niepodległości 6, Supraśl tel. +48 85 710 83 94 www.hotelknieja.pl N: 53° 12’ 8” E: 23° 20’ 5” Powiatowy Ośrodek Sportu i Rekreacji *** Bukowisko w Supraślu Noclegi, restauracja, konie, kajaki, rowery, punkt informacji turystycznej ul. Piłsudskiego 64, Supraśl tel. +48 85 718 35 45 mob. +48 519 142 822 www.bukowisko.com.pl N: 53° 12’ 46’’ E: 23° 20’ 10’’ Lipowy Most Golf Park Noclegi, kuchnia tatarska Kruszyniany 58 tel. +48 85 749 40 52 mob. +48 606 603 760 www.kruszyniany.pl N: 53° 10’ 39’’ E: 23° 48’ 39’’ Serwis rowerowy Sokółka, ul. 1 Maja 8 tel. +48 85 711 84 77 Wybrane imprezy rowerowe w Puszczy Knyszyńskiej 3-dniowy Maraton Mazovia MTB od 2007 r. odbywa się w pierwszej połowie roku w Puszczy Knyszyńskiej Szczegóły: www.mazoviamtb.pl MTBO odbywa się w ramach Pucharu Polski w jeździe rowerem górskim na orientację, w okolicach leśniczówki Burczak (niedaleko Katrynki) Szczegóły: www.mtbo.pl Noclegi, SPA, restauracja, golf Borki 29 tel. +48 85 749 12 71 mob. +48 693 632 407, + 48 726 888 8 www.lipowymost.pl N: 53° 12’ 51” E: 23° 31’ 10” Rajd PTTK „Zażynek” cieszy się dużą popularnością, podczas rajdu uczestnicy muszą przejechać w ciągu 24 godzin 300 km, impreza odbywa się zwykle na przełomie lata i jesieni Szczegóły: www.zazynek.prv.pl Stanica Kresowa Noclegi, konie Poczopek 9 mob. +48 601 067 316 www.stanicakresowa.pl N: 53° 15’ 52’’ E: 23° 38’ 29’’ „Gospoda pod Modrzewiem” ul. 1 Maja 4, 16-120 Krynki tel. +48 85 722 80 69, mob.+48 504 079 513 www.krynka.pl N 53°15’51” E 23°46’28” www.wrotapodlasia.pl 53 Trasa 12: Narew – Polska Amazonka Białystok – Kruszewo – Śliwno – Waniewo – Kurowo – Tykocin – Pentowo – Tykocin – Żółtki – Białystok (zob. też wariant 12a: dojazd do Tykocina trasą przez Zawady i Strękową Górę) długość: 80,2 km | poziom trudności: 6/10 Na trasie: ))rzeka Narew, zwana polską Amazonką ))legendarny zerwany most w Kruszewie nad Narwią (na mapie punkt 1) ))kładka przez rzekę Narew łącząca miejscowości Śliwno i Waniewo (na mapie punkt 2) ))siedziba Narwiańskiego Parku Narodowego w Kurowie (na mapie punkt 3) ))Pentowo – VII Europejska Wieś Bociania (na mapie punkt 4) ))miasteczko Tykocin (na mapie punkt 5) Trasa w skrócie W odległości 20 km na zachód od Białegostoku rozciągają się rozlewiska rzeki Narew i Narwiański Park Narodowy. Wyruszamy w długodystansową trasę, na której zobaczymy kładki turystyczne nad Narwią, zabytki Tykocina i odwiedzimy VII Europejską Wieś Bocianią w Pentowie. Po drodze będziemy jechać głównie przez pola i nadrzeczne łąki. Trasa nr 12 1:175 000 54 www.podlaskieit.pl Trasa 12 – start 0,0 km Teatr Dramatyczny w Parku Poniatowskiego w Białymstoku. Wyjeżdżamy na ścieżkę rowerową prowadzącą wzdłuż ul. Branickiego. Kierujemy się na zachód. Jedziemy dalej ścieżką wzdłuż al. Piłsudskiego. 2,1 km Jedziemy wzdłuż ul. Dąbrowskiego, przejeżdżamy wiadukt i jedziemy dalej al. Solidarności. 3,8 km Mijamy skrzyżowanie ul. Hetmańskiej i al. Jana Pawła II w pobliżu stacji paliw Statoil, na której można napompować rower z użyciem kompresora powietrza (pod warunkiem, że ma wentyl samochodowy). Jedziemy dalej ścieżką rowerową wzdłuż al. Jana Pawła II. Duże skrzyżowanie z ul. Sikorskiego. Skręcamy w lewo, w ścieżkę rowerową prowadzącą wzdłuż ul. Sikorskiego. 6,3 km Na skrzyżowaniu z ul. ks. Popiełuszki skręcamy w prawo. 7,6 km Przejazd przez linię kolejową Białystok – Ełk. Tu zaczyna się Szlak Światowida (kolor zielony). Szlak łączy Białystok z Narwiańskim Parkiem Narodowym. 7,8 km Mijamy skrzyżowanie z ul. Elewatorską i wyjeżdżamy z Białegostoku. Dalej jedziemy ścieżką rowerową wzdłuż Szosy Kruszewskiej, która prowadzi do samego zerwanego mostu. Szosa niemal cały czas prowadzi prosto na zachód. ! W l. 2009-2011 została odremontowana droga 13,5 km z Białegostoku do Kościuk, wzdłuż której wybudowano ścieżkę rowerową. Skrzyżowanie z drogą asfaltową (w prawo – droga do Choroszczy). Jedziemy dalej prosto. Tu kończy się ścieżka rowerowa, ale natężenie ruchu drogowego jest niewielkie. „Tykocin (...) jest tu coś w powietrzu, w wodzie, w kamieniach, że odpada z przybysza stres i nabiera on w żyły spokoju.” Barbara Pietkiewicz, „Polityka” nr 33; s. 100 Czy wiecie, że ok. 4 tys. lat temu Narew wystąpiła z brzegów, zalewając całą dolinę? Zaczęła płynąć wieloma drogami jednocześnie, tworząc prawdziwy wodny labirynt, prawdziwy ptasi raj (203 gatunki ptaków). W wielu miejscowościach położonych wokół Narwi pozostały tradycyjne drewniane zagrody i budynki wiejskie kryte strzechą, studnie z żurawiem, drewniane wiatraki, stare krzyże przydrożne i bielone kapliczki z kolorowymi kwiatami – dziedzictwo historyczne, nieistniejące już w wielu krajach Unii Europejskiej. www.wrotapodlasia.pl 55 Szubienica – wzgórze to było miejscem kaźni 11 powstańców z 1863 r. W 1989 r. odsłonięto pomnik upamiętniający śmierć bohaterów. Jadąc dalej, w pobliżu wsi Kościuki mijamy Babią Górę, na której stoi drewniana rzeźba pogańskiego boga Światowida. Jest to kopia posągu słowiańskiego bóstwa znalezionego w Zbruczu na Ukrainie. Babia Góra była według historyków miejscem dawnych kultów pogańskich. Rzeźbę umieszczono tu w 1998 r. W Dolinie Narwi od wieków mieszały się różne kultury. Region ten – zamieszkały przez Polaków, Białorusinów, Prusów, Jaćwingów, Litwinów, Żydów i Tatarów – był pograniczem wielu narodów. Waniewo z okolicą było miejscowością należącą do rodu Radziwiłłów, którzy w początkach XVI w. ufundowali tu miasto. Już w 1447 r. istniał tu most, a w 1501 r. Mikołaj Radziwiłł, w połowie drogi pomiędzy Waniewem a Śliwnem, zbudował zamek. Spłonął on w 1521 r. i nigdy nie został odbudowany. Na skutek walk, jakie toczyły się między rodami Radziwiłłów i Gasztołdów, został również spalony most – zwany teraz zerwanym mostem. Z biegiem lat odbudowano go i służył mieszkańcom do czasów I wojny światowej. Kres jego istnieniu położyły w 1915 r. nacierające wojska niemieckie. W 2008 r. wybudowano kładkę między Śliwnem a Nawiewem o długości 1,05 km. W 2013 roku została przedłużona o 500 m Obecnie jej długość wynosi 1,5 km. Podczas spaceru trzeba czterokrotnie przeprawić się pływającymi pomostami na kolejne fragmenty kładki. W ten sposób można łatwo pokonaćliczne koryta rzeki. Na środku trasy znajduje się drewniana wieża widokowa, z której można podziwiać dolinę Narwi. W 2013 roku w Waniewie powstało Centrum Informacji Turystycznej wraz z placem zabaw, boiskiem, wiatą zadaszoną z grillem. Centrum Informacji Turystycznej w Waniewie ** Waniewo 22, Sokoły mob. +48 500 192 858 www.sokoly.pl Trasa 12 – kontynuacja 25,6 km Mijamy Kruszewo i długą groblą dojeżdżamy do zerwanego mostu nad rzeką Narew. To już Narwiański Park Narodowy. Ze wspomnianego mostu rozciąga się rozległa panorama na rozlewiska Narwi (na mapie punkt 1). Po prawej stronie można dostrzec wzgórze, na którym zachował się fort „Koziołek”, zbudowany przez wojska polskie hetmana Pawła Sapiehy w czasie najazdu Szwedów na zamek w Tykocinie w XVII w. 27,1 km Z mostu wracamy groblą 1 km do Kruszewa i skręcamy w prawo do wsi, która znana jest z produkcji kiszonych ogórków narwiańskich. Mijamy kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. W środku wsi Kruszewo skręcamy w lewo, w drogę biegnącą w kierunku południowo-wschodnim. 30,0 km Duże skrzyżowanie z drogą żwirową. Skręcamy w lewo i jedziemy w kierunku Śliwna. 31,7 km Wieś Śliwno na wschodnim brzegu Narwi. 32,1 km Dojeżdżamy do rzeki Narew. Tu zaczyna się bardzo atrakcyjna kładka turystyczna, zbudowana w 2008 r., która łączy dwie wsie po obu stronach rzeki – Śliwno i Waniewo (na mapie punkt 2). 33,3 km Wieś Waniewo na zachodnim brzegu Narwi. 33,5 km Dojeżdżamy do głównej drogi we wsi i skręcamy w prawo. Teraz jedziemy, kierując się czerwonymi znakami szlaku turystycznego. N: 52° 56’ 33” E: 23° 33’ 17” Śliwno – zagłębie ogórka. Ogórki kiszone nazywane narwiańskimi są produkowane w otulinie Narwiańskiego Parku Narodowego, na terenach czystych ekologicznie, nieskażonych przemysłem i wielkomiejską cywilizacją. Wyjątkowy smak zawdzięczają specjalnemu sposobowi kiszenia. Dawniej drewniane beczki latem zatapiano w Narwi, następnie gotowe ogórki wyciągano zimą przez wycinane w tafli lodu przeręble. Mimo że dziś odchodzi się od tych form kiszenia ogórków, smak ten udaje się zachować. N: 53° 5’ 2” E: 22° 49’ 49” 56 www.podlaskieit.pl