PL - consilium

RADA
UNII EUROPEJSKIEJ
Bruksela, 21 listopada 2013 r.
(OR. en)
16596/13
JAI 1034
VISA 247
COEST 368
PISMO PRZEWODNIE
Od:
Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej,
podpisał dyrektor Jordi AYET PUIGARNAU
Data otrzymania:
15 listopada 2013 r.
Do:
Uwe CORSEPIUS, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej
Nr dok. Kom.:
COM(2013) 807 final
Dotyczy:
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I
RADY
- Piąte sprawozdanie z wykonania przez Republikę Mołdawii planu
działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego
Delegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2013) 807 final.
Zał.: COM(2013) 807 final
16596/13
mm
DG D 1 A
PL
KOMISJA
EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 15.11.2013 r.
COM(2013) 807 final
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
Piąte sprawozdanie z wykonania przez Republikę Mołdawii planu działania na rzecz
liberalizacji reżimu wizowego
PL
PL
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
Piąte sprawozdanie z wykonania przez Republikę Mołdawii planu działania na rzecz
liberalizacji reżimu wizowego
1.
WPROWADZENIE
15 czerwca 2010 r. UE oraz Republika Mołdawii, podczas pierwszego spotkania
urzędników wyższego szczebla, nawiązały dialog w sprawie wiz w celu zbadania warunków
dla bezwizowego ruchu obywateli Republiki Mołdawii (zwanych dalej „obywatelami
Mołdawii”) do UE. 24 stycznia 2011 r. Komisja przedstawiła władzom Republiki Mołdawii
(zwanym dalej „władzami mołdawskimi”) plan działania na rzecz liberalizacji reżimu
wizowego (zwany dalej „VLAP”) 1, a następnie w lutym odbyło się drugie spotkanie
urzędników wyższego szczebla. W planie tym przedstawiono szereg precyzyjnych
benchmarków, które Republika Mołdawii powinna osiągnąć w obrębie czterech segmentów 2
zagadnień istotnych z technicznego punktu widzenia, w celu przyjęcia ram legislacyjnych,
politycznych i instytucjonalnych (etap 1) oraz ich skutecznego i trwałego wdrożenia (etap 2).
Komisja regularnie składała Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania w sprawie
wykonania VLAP. Pierwsze sprawozdanie z postępu prac przedstawiono 16 września 2011
r. 3. Trzecie spotkanie urzędników wyższego szczebla odbyło się 7 października 2011 r.
W październiku i listopadzie 2011 r. przeprowadzono misje oceniające, które dotyczyły
segmentu 2, 3 oraz 4 VLAP. W misjach uczestniczyli eksperci z państw członkowskich UE,
urzędnicy Komisji oraz Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (dalej zwanej „ESDZ”).
Celem wspomnianych misji była ocena ram legislacyjnych, politycznych i instytucjonalnych
w oparciu o benchmarki pierwszego etapu VLAP oraz ich zgodności z normami europejskimi
i międzynarodowymi. Drugie sprawozdanie z postępu prac przedstawiono 9 lutego 2012
r. 4, a czwarte spotkanie urzędników wyższego szczebla odbyło się 27 lutego 2012 r.
Trzecie sprawozdanie z postępu prac przedstawiono 22 czerwca 2012 r. 5. Było to końcowe
sprawozdanie z pierwszego etapu realizacji VLAP, w którym Komisja przedstawiła
skonsolidowaną ocenę postępów poczynionych przez Republikę Mołdawii w osiąganiu
benchmarków pierwszego etapu VLAP. 3 sierpnia 2012 r. Komisja we współpracy z
odpowiednimi agencjami UE i zainteresowanymi stronami opublikowała ocenę
potencjalnych skutków, jakie przyszła liberalizacja reżimu wizowego wobec obywateli
Mołdawii podróżujących do UE przyniesie w zakresie migracji i bezpieczeństwa 6.
1
2
3
4
5
6
PL
Dokument Rady 18078/10.
Segmenty te są następujące: (i) bezpieczeństwo dokumentów, w tym dokumentów biometrycznych; (ii)
nielegalna migracja, w tym readmisja; (iii) porządek publiczny i bezpieczeństwo; oraz (iv) stosunki
zewnętrzne i prawa podstawowe.
Pierwsze sprawozdanie z postępu prac we wdrażaniu przez Republikę Mołdawii planu działania na
rzecz liberalizacji reżimu wizowego, SEC(2011) 1075 wersja ostateczna.
SWD(2012) 12 final.
COM(2012) 348 final.
COM(2012) 443 final.
2
PL
W następstwie tych sprawozdań Rada przyjęła 19 listopada 2012 r. konkluzje, w których
podzieliła pogląd Komisji, że Republika Mołdawii osiągnęła wszystkie benchmarki w
ramach pierwszego etapu VLAP. Wymagane ramy legislacyjne, polityczne i instytucjonalne
zostały wdrożone. Następnie przystąpiono do oceny benchmarków ustanowionych w ramach
drugiego etapu.
28 stycznia 2013 r. odbyło się piąte spotkanie urzędników wyższego szczebla. Nowe misje
oceniające dotyczące wszystkich czterech segmentów VLAP zostały przeprowadzone w
okresie od 18 lutego do 15 marca 2013 r. Misje oceniające były bezprecedensowe pod
względem zakresu i szczegółowości oceny – trwały cztery tygodnie i wzięło w nich udział 12
ekspertów z państw członkowskich UE, którym towarzyszyli urzędnicy Komisji i ESDZ.
Misje ekspertów miały na celu ocenę zarówno stopnia osiągnięcia benchmarków drugiego
etapu VLAP, jak i stopnia wdrożenia ram legislacyjnych, politycznych i instytucjonalnych
zgodnie z normami europejskimi i międzynarodowymi. Szczególną uwagę zwracano na
kwestie związane z przeciwdziałaniem dyskryminacji, integracją mniejszości i handlem
ludźmi. Niektóre z nich zostały uwzględnione w konkluzjach Rady z dnia 19 listopada 2012 r.
Republika Mołdawii zobowiązała się do uwzględnienia zaleceń przedstawionych w tych
sprawozdaniach ekspertów w zaktualizowanym krajowym planie działania sporządzonym pod
koniec maja 2013 r. W dniu 21 czerwca 2013 r. przestawiono czwarte sprawozdanie z
postępu prac 7, zawierające opis stopnia wdrożenia ram legislacyjnych i instytucjonalnych,
funkcjonowania instytucji oraz poziomu współpracy między poszczególnymi organami.
Niniejsze piąte sprawozdanie przedstawia stan realizacji zaleceń przedstawionych w
czwartym sprawozdaniu oraz stopień ogólnego osiągnięcia benchmarków ustalonych dla
drugiego etapu VLAP. Szczególną uwagę zwrócono na kwestię trwałego charakteru reform
i rezultatów, który osiągnięto m.in. poprzez stosowanie racjonalnej polityki kadrowej,
polityki w zakresie tworzenia zdolności i polityki finansowej. Niniejsze sprawozdanie jest
oparte również na ustaleniach dokonanych podczas szóstego spotkania urzędników
wyższego szczebla, które odbyło się 15 października 2013 r. w Kiszyniowie, i podczas
wizyty dyrektora generalnego Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej do Spraw
Wewnętrznych na granicy podziału administracyjnego na rzece Dniestr i w regionie
Naddniestrza. W sprawozdaniu zawarto ocenę stopnia realizacji zaleceń skierowanych do
Republiki Mołdawii i przedstawionych w sprawozdaniu dotyczącym oceny skutków z
sierpnia 2012 r.
2.
OCENA WDRAŻANIA CZTERECH SEGMENTÓW DRUGIEGO ETAPU PLANU DZIAŁANIA
NA RZECZ LIBERALIZACJI REŻIMU WIZOWEGO
2.1.
Segment 1: Bezpieczeństwo dokumentów, w tym dokumentów biometrycznych
2.1.1.
Benchmarki VLAP
•
7
PL
Stopniowe wprowadzanie paszportów biometrycznych zgodnych z normami ICAO,
w tym również w konsulatach Mołdawii za granicą, i wycofywanie paszportów
niezgodnych z normami ICAO.
COM(2013) 459 final.
3
PL
Od 1 stycznia 2011 r. w Republice Mołdawii wydawane są wyłącznie paszporty biometryczne
w pełni zgodne z normami ICAO 8, a wymagane ramy legislacyjne są już w pełni ustanowione
i wdrażane. Zapewniono skonsolidowane ramy na rzecz bezpiecznego zarządzania
tożsamością. Francuska firma Ingelis Expertise przeprowadziła badania aktualnych
książeczek paszportowych z naklejką zawierającą chip i we wrześniu 2010 r. uznała je za w
pełni zgodne 9 z normami ICAO. Ponadto 11 czerwca 2013 r. Republika Mołdawii została 38.
członkiem bazy danych infrastruktury klucza publicznego ICAO, natomiast we wrześniu 2013
r. Centrum Państwowych Zasobów Informacyjnych (CSIR; „Registru”) uzyskało 6
certyfikatów. Gromadzenie danych biometrycznych i zarządzanie nimi odbywa się w
całkowitej zgodności z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych 10.
Aby rozpocząć wydawanie paszportów biometrycznych z wbudowanymi chipami, „Registru”
i spółka akcyjna Gemalto podpisały w dniu 27 września 2013 r. umowę o produkcję i dostawę
książeczek paszportowych z bezkontaktowym układem scalonym. 30 września 2013 r.
umowa została przedłożona do rejestracji w Agencji Zamówień Publicznych Ministerstwa
Finansów i zacznie obowiązywać po jej zarejestrowaniu. Rozpoczęcie wydawania nowych
książeczek planowane jest na pierwszy kwartał 2015 r.
Paszporty bez danych biometrycznych wydane do 1 stycznia 2011 r. w Republice Mołdawii
oraz paszporty wydane do 31 grudnia 2011 r. za granicą zachowają ważność do upływu ich
terminu ważności. 1 września 2013 r. w obiegu znajdowało się 2 623 225 paszportów
obywateli Republiki Mołdawii, w tym 680 836 (25,19 %) paszportów biometrycznych.
Całkowite wycofanie paszportów niebiometrycznych zaplanowano na 2020 r.
•
Wysoki poziom integralności i bezpieczeństwa procedury składania wniosków
paszportowych oraz procesu personalizacji i dystrybucji paszportów, jak również
dowodów tożsamości i innych dokumentów umożliwiających ustalenie tożsamości.
Urząd stanu cywilnego zapewnia scentralizowany system obsługi wszystkich rodzajów
dokumentów stanu cywilnego umożliwiających ustalenie tożsamości (akty stanu cywilnego i
wypisy z aktów stanu cywilnego), który charakteryzuje wysoki poziom ochrony. Wszystkie
rodzaje dokumentów stanu cywilnego umożliwiające ustalenie tożsamości i stanowiące
dokumenty ścisłego zarachowania posiadają pięć znaków ochronnych. Od 7 marca 2013 r.
nowe dowody tożsamości są wydawane w nowym formacie ID-1.
W celu zautomatyzowania procesu produkcji wyeliminowano pozostałe procedury ręczne
dzięki następującym działaniom: zaprojektowanie wytłaczarki dokumentów w formacie ID-1;
zapewnianie produkcji specjalistycznego sprzętu w jednej ze specjalistycznych fabryk;
zaprojektowanie i zapewnienie produkcji obcinarek dokumentów w formacie ID-1 do
istniejącej wytłaczarki (pracującej w formacie ID-2); zaprojektowanie tokarki ze sterowaniem
programem (oprogramowanie do sterowania numerycznego) w celu zautomatyzowania
technologicznego procesu grawerowania laserowego, cięcia itd.
8
9
10
PL
ICAO 9303 „Dokumenty podróży nadające się do odczytu maszynowego”, część 1 „Paszporty nadające
się do odczytu maszynowego”, tom 2 „Specyfikacje dotyczące paszportów elektronicznych
umożliwiających identyfikację biometryczną”.
Sprawozdanie techniczne ICAO, Trwałość paszportów nadających się do odczytu maszynowego
(wersja 3.2, 206.8.30); ISO/IEC 10373-1 SE: 206.5.01 — Dowody tożsamości — Metody badań —
Charakterystyka ogólna; Sprawozdanie techniczne ICAO, Protokół przesyłania danych drogą radiową i
norma dla testu praktycznego odnoszącego się do paszportów elektronicznych — część 2 (wersja 1.02,
207.2.20); Sprawozdanie techniczne ICAO, Protokół przesyłania danych drogą radiową i norma dla
testu praktycznego odnoszącego się do paszportów elektronicznych — część 3 (wersja 1.01, 207.2.20).
Ustawa nr 133 z dnia 8 czerwca 2011 r.
4
PL
Jeśli chodzi o środki antykorupcyjne, ustawicznie przeprowadzane są planowe i
niezapowiedziane kontrole. Nowe zasady organizacji niezapowiedzianych kontroli zostały
zatwierdzone rozporządzeniem nr 51 z dnia 18 czerwca 2013 r. Służby stanu cywilnego
opracowały strategię służącą zapobieganiu i zwalczaniu korupcji wśród personelu, która
została zatwierdzona rozporządzeniem nr 58 w dniu 16 lipca 2013 r. Wszyscy pracownicy, w
tym członkowie kierownictwa centralnych i terenowych biur ewidencji i dokumentacji
ludności, złożyli swoje podpisy potwierdzające znajomość treści rozporządzenia w sprawie
pewnych środków zapobiegających korupcji i protekcjonizmowi. Od 1 kwietnia 2011 r.
obowiązuje kodeks etyczny pracowników zatrudnionych w instytucjach zajmujących się
ewidencją ludności oraz wydawaniem dokumentów. W 2012 r. odnotowano jeden przypadek
naruszenia kodeksu etycznego – członek personelu został ukarany zgodnie z rozporządzeniem
wewnętrznym „Registru”. W 2013 r. nie odnotowano przypadków naruszeń.
•
Szybkie i systematyczne zgłaszanie przypadków utraty lub kradzieży paszportów w
celu ich uwzględnienia w bazie danych Interpolu/LASP.
W 2012 r. do bazy danych Interpolu zawierającej informacje o skradzionych i zagubionych
dokumentach podróży zgłoszonych zostało 33 349 mołdawskich paszportów, a 1 676
paszportów zostało wycofanych z tej bazy. W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy 2013 r.
liczba zgłoszeń kradzieży lub zagubienia paszportu była o 2 000 mniejsza niż w tym samym
okresie w 2012 r. W 2012 r. wszczęto dziewięć dochodzeń w sprawie kradzieży dokumentów
podróży, a w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy 2013 r. wszczęto kolejnych sześć dochodzeń.
Podjęto także środki mające na celu ograniczenie liczby zgłoszeń zagubienia paszportu przez
obywateli Republiki Mołdawii. Zgodnie z decyzją rządu nr 125 z dnia 18 lutego 2013 r. w
przypadku, gdy paszport zawiera wizę lub zezwolenie na pobyt wystawione przez władze
innego państwa lub na podstawie tego paszportu obywatel otrzymał inny dokument prawny,
może on wystąpić do organu wydającego z uzasadnionym wnioskiem o zezwolenie na
zatrzymanie paszportu do użytku przez ograniczony czas pod warunkiem, że w paszporcie
dokonano perforacji. Ministerstwo Technologii Informacyjnych i Komunikacji oraz
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych rozpoczęły wspólną ocenę przyczyn zagubień oraz
kradzieży paszportów i do końca roku przedstawią ogólne zalecenia.
•
Regularna wymiana wzorów paszportów i współpraca z UE w zakresie
bezpieczeństwa dokumentów.
Misje dyplomatyczne państw członkowskich UE raz do roku otrzymują aktualne informacje
na temat nowych wzorów paszportów za pośrednictwem specjalnego kanału komunikacji.
Ostatnia aktualizacja została przedłożona 8 sierpnia 2013 r. Ostatnia aktualizacja systemu
PRADO 11 została przeprowadzona w marcu 2013 r. i uwzględniała nowe wzory zabezpieczeń
stosowanych w mołdawskich paszportach biometrycznych.
2.1.2.
•
Zalecenia wynikające z oceny skutków
Ustanowienie i stosowanie proporcjonalnych, skutecznych i odstraszających sankcji dla
osób skazanych za sprzedaż lub użyczenie swoich paszportów.
W art. 361 ust. 1 kodeksu karnego Republiki Mołdawii określono sankcje związane z
wytwarzaniem, posiadaniem lub korzystaniem ze sfałszowanych dokumentów urzędowych –
karę w wysokości do 300 jednostek konwencjonalnych (1 jednostka konwencjonalna to 20
11
PL
Publiczny rejestr on-line autentycznych dokumentów tożsamości i dokumentów podróży.
5
PL
MDL 12) lub od 150 do 200 godzin nieodpłatnych prac społecznych lub karę pozbawienia
wolności na okres do dwóch lat. Aby ograniczyć liczbę zgłaszanych przypadków zagubienia
paszportu, na mocy decyzji rządu nr 125 z dnia 18 lutego 2013 r. organ wydający może
zwrócić posiadaczowi paszport, który zawiera wizę lub zezwolenie na pobyt, do użytku przez
ograniczony okres pod warunkiem, że paszport został perforowany. W celu zwiększenia
odpowiedzialności posiadaczy paszportu opłaty za wydanie tych dokumentów będą wyższe w
przypadku
ich
zagubienia.
12
PL
1 euro = 17,26 lei mołdawskich (MDL) na dzień 21 października 2013 r.
6
PL
Systematyczne udostępnianie władzom UE danych na temat zgubionych i skradzionych
paszportów biometrycznych, w szczególności przy wykorzystaniu bazy danych zgubionych
i skradzionych dokumentów podróży Interpolu.
•
Zob. punkt poświęcony benchmarkom VLAP powyżej.
Wzmocnienie ram prawnych i instytucjonalnych dotyczących „rejestru cywilnego” w celu
zapobiegania nadużyciom związanym ze zmianą nazwiska lub tożsamości dla uzyskania
nowego paszportu. Należy ustanowić i stosować jasne zasady w odniesieniu do zmian
nazwiska; ramy prawne i instytucjonalne powinny zostać wzmocnione, a także obejmować
skuteczne kontrole oraz środki śledzenia.
•
Zgodnie z decyzją rządu nr 333 z dnia 18 marca 2002 r. w sprawie przyjęcia koncepcji
zautomatyzowanego systemu informacyjnego o nazwie „krajowa ewidencja ludności” oraz
rozporządzeniem w sprawie krajowej ewidencji ludności każdej osobie podlegającej
identyfikacji na terytorium Republiki Mołdawii przydzielony zostaje osobowy numer
identyfikacyjny (IDNP). W celu zwiększenia bezpieczeństwa procesu identyfikacji dodane
zostają dodatkowe dane osobowe. Zawartość i strukturę danych osobowych można zmienić,
ale numer IDNP pozostaje niezmienny. Takie rozwiązanie zapobiega nadużyciom związanym
ze zmianą nazwiska lub tożsamości dla uzyskania nowego paszportu.
Ogólna ocena segmentu 1
Republika Mołdawii podejmuje wystarczające działania dotyczące zagubionych paszportów i
powiązanych sankcji. Od 2015 r. wydawane będą książeczki paszportowe z wbudowanym
chipem, a aktualne paszporty z naklejką zawierającą chip gwarantują konieczny poziom
bezpieczeństwa.
Republika Mołdawii w zadowalający sposób spełniła wymogi określone w zaleceniach
zawartych w czwartym sprawozdaniu z wykonania VLAP dotyczące podjęcia określonego
rodzaju działań, kontynuując jednocześnie skuteczne wdrażanie stosownych przepisów.
Komisja jest zdania, że Republika Mołdawii osiągnęła benchmarki drugiego etapu
określone w segmencie 1.
2.2.
Segment 2: Nielegalna imigracja, w tym readmisja
2.2.1.
Segment 2 / temat 1 – Zarządzanie granicami
2.2.1.1. Benchmarki VLAP
•
Skuteczne wdrażanie przepisów w zakresie kontroli granicznych dzięki zapewnieniu
właściwego przeprowadzania odpraw granicznych oraz odpowiedniej ochrony
granicy, a także odpowiednich procedur i skuteczności operacyjnej, obrazu sytuacji
na szczeblu krajowym i lokalnym, w tym również wdrażanie analizy ryzyka oraz
zarządzanie danymi wywiadowczymi i przepływem danych, a także bezpośredni
dostęp do odpowiednich krajowych i międzynarodowych baz danych oraz
korzystanie z nich.
Departament Policji Granicznej (DPG) działa na rzecz usprawnienia systemu ochrony granicy
państwowej przy wykorzystaniu nowoczesnego, specjalistycznego sprzętu, w tym
PL
7
PL
stacjonarnych systemów ochrony granicy. W związku z powyższym w ramach finansowanego
przez UE projektu „Stały i przenośny system komunikacji dla mołdawskiej Straży
Granicznej” (Policji Granicznej po reformie) na 575-kilometrowej granicy państwowej
zainstalowano, w celu zapewnienia nadzoru nad granicą, 125 stacjonarnych i 53 kopułkowe
kamery wideo w wieżach i w bezpośredniej okolicy wież ustawionych w miejscach
publicznych, na ogrodzeniach oraz w budynkach oddziałów DPG i w obrębie przejść
granicznych. Działające od 12 października 2012 r. Krajowe Centrum Koordynacyjne
odpowiada za wprowadzanie w życie rozporządzenia ustanawiającego system krajowej
kontroli granicy państwowej. Utworzono pięć regionalnych centrów koordynacyjnych i 41
całodobowych lokalnych punktów koordynacyjnych / dyspozytorni. W konsekwencji
utworzono 16 stanowisk pracy na szczeblu centralnym, 66 na szczeblu regionalnym i 205 na
szczeblu lokalnym. Aby zapewnić zgodność tych działań z najlepszymi praktykami UE, w
2013 r. zorganizowano szereg wizyt studyjnych w państwach członkowskich UE 13.
W ramach misji pomocy granicznej UE (EUBAM) udzielono wsparcia DPG przy
opracowywaniu licznych profili ryzyka i przy wdrażaniu internetowego systemu
sprawozdawczości z zakresu bieżącej sytuacji na granicy, który zawiera stosowne dane na
temat sytuacji w zakresie przestępczości granicznej w całym kraju. Te produkty analityczne
wykorzystywane są przez kierownictwo szczebla regionalnego i lokalnego w celu
optymalizacji alokacji zasobów wzdłuż granicy oraz do typowania pasażerów i pojazdów do
kontroli drugiej linii. DPG opracował moduł kryteriów ryzyka „PASENGER” obejmujący
wskaźniki ryzyka, w ramach którego funkcjonariuszom DPG przekazywane są automatyczne
ostrzeżenia mające na celu właściwe ukierunkowanie kontroli. Moduł ten stanowi integralną
część systemu automatycznej rejestracji przekroczeń granicy i jest dostępny także dla
nowoutworzonych mobilnych jednostek DPG (zob. poniżej).
W trakcie pierwszych sześciu miesięcy 2013 r. pozwolenia na przekroczenie granicy
państwowej Republiki Mołdawii odmówiono 2 786 osobom, w tym 2 212 osobom
wyjeżdżającym z kraju. Główne przyczyny odmowy to: nieważne dokumenty, dokumenty
podróży po upływie terminu ważności, brak wizy do państwa będącego celem podróży oraz
próba przekroczenia granicy przez przejście o niewłaściwym statusie. Departament Policji
Granicznej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych prowadził dochodzenia w 173 sprawach
karnych, z czego 45 zostało przekazanych do rozpoznania w procesie sądowym, zaś 33
znajdują się na etapie postępowania prokuratorskiego. Podział jest następujący: 8 przypadków
przemytu; 8 przypadków nielegalnej migracji; 73 przypadki nielegalnego przekroczenia
granicy państwowej; 2 przypadki handlu ludźmi; 3 przypadki nielegalnego posiadania
amunicji oraz 79 przypadków podrabiania dokumentów.
Podczas przeprowadzania odprawy policja graniczna korzysta z baz danych profili ryzyka w
celu określenia ryzyka dotyczącego nielegalnie przewożonych osób próbujących uniknąć
kontroli granicznej. W ramach systemu analizy ryzyka DPG wykorzystywane są profile
ryzyka handlu ludźmi ujęte w zintegrowanym systemie informacyjnym policji granicznej.
Wszystkie oddziały służb kontroli granicznej mają dostęp online do tych profili, które
podlegają ciągłym aktualizacjom. Zgodnie ze wskaźnikami ryzyka w 2013 r. policja
graniczna zajmowała się 11 przypadkami (z udziałem 24 osób) handlu ludźmi; jeden
przypadek dotyczył próby wywozu dzieci z kraju. Policja graniczna prowadziła dochodzenie
w dwóch sprawach, zaś pozostałe zostały przekazane stosownym organom porządku
publicznego.
13
PL
Centrum Sytuacyjne Fronteksu i Inspektorat Generalny Rumuńskiej Policji Granicznej.
8
PL
•
Zapewnienie odpowiedniej infrastruktury, wyposażenia technicznego, systemów
informatycznych oraz zasobów ludzkich i finansowych zgodnie ze strategią i planem
działania IBM, które mają zostać przyjęte, a także skuteczne wdrażanie programów
szkoleniowych i środków antykorupcyjnych.
W 2013 r. 80 % z 91 środków przewidzianych w planie działania na rzecz strategii IBM
zostało wdrożonych, a pozostałe 20 % znajdowało się na etapie wdrażania. Działania
reorganizacyjne w policji granicznej zostały ukończone. Łączna liczba oddziałów DPG
została zmniejszona o 50 % na szczeblu regionalnym i o 42 % na szczeblu lokalnym.
Maksymalną liczbę pracowników DPG ustalono na 3 500. Aktualnie wskaźnik zatrudnienia w
DPG kształtuje się na poziomie 86 % maksymalnego zatrudnienia. W 2013 r. DPG
sfinalizował reformę strukturalną swoich jednostek lokalnych, tym samym realizując
stosowne zalecenia EUBAM. W 2013 r. DPG podjął szereg działań ukierunkowanych na
tworzenie zdolności. Zakupiono znaczące ilości nowoczesnego sprzętu 14.
Przeprowadzono szereg działań i szkoleń z zakresu zapobiegania korupcji i jej zwalczania. W
ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2013 r. pracownicy specjalistycznego oddziału DPG
przeprowadzili 25 niezapowiedzianych kontroli oddziałów policji granicznej oraz 196
dochodzeń wewnętrznych skutkujących nałożeniem 227 sankcji, co w 15 przypadkach
zakończyło się zwolnieniem z pracy. Na lotnisku w Kiszyniowie zainstalowano system
nadzoru wideo, który pozwala na monitorowanie online rejestracji, kontroli i odprawy
pasażerów, a także zachowania kontrolerów na przejściu granicznym i ma na celu
przeciwdziałanie aktywnej korupcji. Ponadto 220 pracowników DPG i Służby Celnej zostało
przeszkolonych przy wsparciu Krajowego Centrum Antykorupcyjnego. W październiku 2013
r. zatrzymano 31 funkcjonariuszy mołdawskiej Służby Celnej i Policji Granicznej pod
zarzutem biernej korupcji.
•
Usprawnienie współpracy między poszczególnymi organami (w tym w zakresie
wymiany danych między Strażą Graniczną a organami porządku publicznego),
współpracy międzynarodowej, w tym współpracy z sąsiednimi państwami, oraz
wdrażanie porozumienia roboczego z Fronteksem w celu zapewnienia wysokiego
poziomu skuteczności.
Kontynuowano intensywną współpracę z Fronteksem, w ramach której funkcjonariusze DPG
wzięli udział – obok służb granicznych Polski, Rumunii i Hiszpanii – we wspólnej operacji
„Punkty ogniskowe – granica lądowa i powietrzna 2013”. Na dwóch przejściach granicznych
Republiki Mołdawii zlokalizowanych w Crivie i Tudorze realizowany był projekt Fronteksu
„Punkty koordynacyjne 2013”. W okresie od marca do maja 2013 r. Krajowy Urząd Celny
wspólnie z Europejskim Urzędem ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) prowadził
operację regionalną ROMOLUK mającą na celu zwalczanie przemytu nielegalnych
produktów tytoniowych i alkoholu. W 2013 r. prowadzono intensywną współpracę z EUBAM
zgodnie z planem działania dziewiątego etapu. W ramach wspólnych operacji Fronteksu
realizowanych przy udziale Republiki Mołdawii ułatwiono wymianę informacji dzięki
dostępowi urzędników mołdawskich do punktu kompleksowej obsługi Fronteksu (ang.
Frontex One-Stop-Shop – FOSS), internetowej platformy agencji służącej do wymiany
14
PL
Zakupiono następujący sprzęt: 80 samochodów marki Dacia Duster; 105 pojazdów klasy ATV; 32
termowizory; 420 urządzeń wspomagających widzenie w świetle dziennym; 304 urządzenia
noktowizyjne; 354 przenośne detektory promieniowania gamma i promieniowania neutronowego; 66
luster inspekcyjnych; 62 endoskopy; 32 urządzenia do kontroli dokumentów „Regula 1019”; 47
urządzeń do odczytu dokumentów „Regula 7337”.
9
PL
informacji z państwami członkowskimi i osobami trzecimi, jak również do aplikacji
sprawozdawczej w zakresie wspólnych operacji (JORA), będącej narzędziem agencji
służącym do raportowania, zarządzania i analizowania danych związanych z incydentami
stwierdzonymi w trakcie wspólnie prowadzonych operacji.
Nastąpiło usprawnienie wymiany informacji pomiędzy DPG a Biurem ds. Migracji i Azylu
(BMA), ale konieczne są dalsze inwestycje w tym zakresie. Istnieje potrzeba zainstalowania
modułu do elektronicznej wymiany informacji w celu połączenia DPG z bazami danych
BMA.
Długookresowym celem władz mołdawskich jest usprawnienie systemu monitorowania
przepływów migracyjnych przez granicę pomiędzy Republiką Mołdawii a Ukrainą na
odcinku naddniestrzańskim. Władze mołdawskie opracowały specjalny mechanizm 15 do
monitorowania przepływów migracyjnych. Opiera się on na prawnym obowiązku
cudzoziemców przekraczających granicę w regionie naddniestrzańskim do zarejestrowania
swojego pobytu w Republice Mołdawii w ciągu 72 godzin od momentu przekroczenia granicy
oraz zapewnia niezbędny potencjał administracyjny i procedury ułatwiające proces rejestracji.
Rejestracja jest bezpłatna. Pod koniec października 2013 r. zaczęło działać sześć biur
terenowych BMA utworzonych wzdłuż granicy podziału administracyjnego. Biura terenowe
korzystają z istniejącej infrastruktury wewnętrznych punktów odpraw celnych utworzonych w
2004 r. Należy rozważyć kwestię opracowania przepisów, które w jednoznaczny sposób
regulowałyby rejestrację zagranicznych podróżnych. W możliwie jak najszybszym terminie
należy wprowadzić strategię informacyjną wyjaśniającą takie nowe zasady. W szczególności
przepisy nie powinny powodować utrudnień w ruchu podróżnych ani przewidywać sankcji
administracyjnych nakładanych z niezależnych od nich przyczyn. Dotyczy to braku kontroli
granicznej prowadzonej przez władze mołdawskie wzdłuż środkowego odcinka granicy
państwowej pomiędzy Ukrainą a Republiką Mołdawii.
2.2.1.2. Zalecenia wynikające z oceny skutków
•
Dalsze wzmocnienie kontroli na granicach, w tym usprawnienie analizy ryzyka i
funkcjonowania instrumentów nadzoru, jak również zapobieganie i zwalczanie korupcji
na granicach i dalsze działania na rzecz zwiększenia współpracy z EUBAM we wszystkich
obszarach zarządzania granicami.
Zob. segment 2 / temat 1 – benchmarki VLAP. W 2013 r. EUBAM zorganizował i
przeprowadził przy udziale organów granicznych Ukrainy i Republiki Mołdawii ponad 20
wspólnych ćwiczeń (JAE). Wspólne działania podejmowane były w odniesieniu do
zidentyfikowanych obszarów ryzyka, takich jak przemyt wyrobów tytoniowych i innych
wyrobów podlegających akcyzie (alkohol etylowy itd.), przestępczość samochodowa,
nielegalna migracja / przemyt ludzi i handel ludźmi, przemyt towarów konsumpcyjnych i
mięsa. Zgodnie z określonymi celami zakres wspólnych ćwiczeń obejmował całą wspólną
granicę, łącznie z przejściami granicznymi oraz zieloną i niebieską granicą, jak też miejsca
zlokalizowane wewnątrz kraju. W końcowej ocenie ćwiczeń wskazano na potrzebę
prowadzenia dalszych szkoleń na stanowisku pracy oraz poprawy w takich obszarach jak:
15
PL
Przedsięwzięcie odpowiednich środków zapobiegnie powstawaniu dodatkowych przeszkód w zakresie
swobody przemieszczania się mieszkańców regionu Naddniestrza i zapewni poszanowanie istniejących
ustaleń w strefie bezpieczeństwa. Mechanizm ma zastosowanie tylko w odniesieniu do obywateli
państw trzecich niebędących mieszkańcami regionu Naddniestrza, którzy przekraczają granicę
pomiędzy Republiką Mołdawii a Ukrainą na naddniestrzańskim odcinku granicy.
10
PL
współpraca pomiędzy poszczególnymi organami, umiejętność dokonywania analizy ryzyka
oraz użytkowanie i wyposażenie jednostek mobilnych.
•
Zacieśnienie współpracy z krajami sąsiadującymi. Zacieśnienie dwustronnej i
międzynarodowej współpracy oraz wymiany informacji dotyczących danych
statystycznych, analitycznych, taktycznych i operacyjnych danych wywiadu za pomocą
działań takich jak inicjowanie wspólnych operacji transgranicznych i branie udziału w
tego rodzaju operacjach, tworzenie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych i
wspólnych zespołów wywiadowczych oraz uczestniczenie w pracy tego rodzaju zespołów,
ułatwianie wymiany oficerów łącznikowych na potrzeby wyżej wspomnianych operacji,
oferowanie usług szkoleniowych dotyczących wspólnych kontroli granicznych i celnych.
W 2013 r. działania DPG koncentrowały się przede wszystkim na wykonywaniu umów o
współpracy podpisanych pomiędzy DPG a organami granicznymi Polski, Łotwy, Litwy,
Estonii i Gruzji. W ramach tej współpracy 96 funkcjonariuszy DPG przeszło szkolenie w
Polsce w ramach projektu dotyczącego zarządzania ryzykiem i analiz przestępczości
„Zarządzanie informacjami w systemie zwalczania przestępczości transgranicznej”.
Przedstawiciele DPG odbyli wizytę studyjną w Estonii, która poświęcona była systemowi
bezpieczeństwa i kontroli dokumentów zgodnie z normami europejskimi. Przeprowadzono
dwie wspólne operacje pod patronatem EUBAM – „OVIDIUS” i „PONTUS EUXINUS”.
Celem tych operacji było zwiększenie potencjału oddziałów Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych, służb celnych i służb bezpieczeństwa poprzez podejmowanie działań w celu
przeciwdziałania i zwalczania przestępczości transgranicznej wspólnie z Ukrainą, UE,
państwami członkowskimi i ekspertami międzynarodowymi.
DPG i BMA biorą aktywny udział w spotkaniach regularnych i spotkaniach ad hoc grupy
roboczej I pod przewodnictwem EUBAM, które są poświęcone nielegalnej migracji i
handlowi ludźmi. Działania te stanowią platformę współpracy oficerów śledczych ze
wszystkich mołdawskich i ukraińskich organów porządku publicznego, a także z państw
członkowskich UE, Europolu, Fronteksu i SELEC w ramach wspólnego działania na rzecz
wymiany informacji i tworzenia zdolności w celu wspierania wspólnych dochodzeń w
sprawach związanych z nielegalną migracją i handlem ludźmi. Przedstawiciele mołdawskich
organów porządku publicznego (służby celnej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, DPG) są
także aktywnymi uczestnikami szeregu innych projektów EUBAM, takich jak grupa robocza
II ds. przemytu towarów i papierosów, grupa robocza ds. praw własności intelektualnej, grupa
zadaniowa ds. broni, grupa zadaniowa ds. narkotyków i grupa zadaniowa ds. przestępczości
samochodowej. Wszystkie te fora przyczyniają się do aktualizacji oceny bieżącej sytuacji,
łączenia zasobów i wypracowania mechanizmów wspólnego reagowania na zagrożenia
wynikające z nielegalnej działalności transgranicznej w odpowiednich obszarach.
•
Poprawa jakości szkoleń i usprawnienie tworzenia zdolności w zakresie współpracy
międzynarodowej dotyczącej ceł i porządku publicznego oraz wymiany informacji.
Zob. segment 2 / temat 1 – benchmarki VLAP.
•
Koordynacja działań kontrolnych na wspólnych granicach. Wymiana danych
wywiadowczych i poszerzenie zakresu wspólnej oceny sytuacji na poziomie operacyjnym.
4 lipca 2013 r. rozpoczęto negocjacje dotyczące umowy pomiędzy rządem Republiki
Mołdawii a Radą Ministrów Ukrainy w sprawie punktów kontaktowych na granicy pomiędzy
Republiką Mołdawii a Ukrainą. Umowa stanowić będzie podstawę dla nowej koncepcji
PL
11
PL
wymiany informacji oraz ustalenia nowych form utrzymywania wzajemnych relacji poprzez
ustanowienie i zapewnienie działalności punktów kontaktowych na granicy mołdawskoukraińskiej zgodnie z najlepszymi praktykami UE.
Obecnie aktualizowany jest protokół pomiędzy Departamentem Policji Granicznej
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Republiki Mołdawii a administracją Państwowej Straży
Granicznej Ukrainy w sprawie wymiany informacji analitycznych i statystycznych. W 2013 r.
wprowadzono poprawki do protokołu polegające na włączeniu do jego treści postanowienia
dotyczącego codziennej wymiany informacji na temat sytuacji na wspólnym odcinku granicy.
Ponadto organy graniczne Republiki Mołdawii i Ukrainy sporządzają wspólnie miesięczne
sprawozdania na temat oceny ryzyka. Misja EUBAM wspierała organy graniczne obu państw
w działaniach ukierunkowanych na usprawnienie wymiany informacji operacyjnych i
wdrożenie systemu codziennego monitoringu przepływów migracyjnych przez środkowy,
naddniestrzański odcinek granicy państwowej pomiędzy Republiką Mołdawii a Ukrainą.
Stworzono mechanizm wymiany informacji w postaci danych nieosobowych dotyczących
obywateli państw trzecich, którzy przekroczyli wspólną granicę państwową na jej środkowym
odcinku.
•
Zacieśnienie współpracy z krajami sąsiadującymi, zwłaszcza z Ukrainą.
W maju i czerwcu 2013 r. odbyły się spotkania wspólnych grup roboczych złożonych z
ekspertów DPG, Centrum Zwalczania Handlu Ludźmi, BMA, ukraińskiej Państwowej Straży
Granicznej, Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji i EUBAM. Eksperci sporządzili
specjalne sprawozdanie na temat migracji i handlu ludźmi na granicy mołdawsko-ukraińskiej.
Oczekuje się, że granica państwowa pomiędzy Republiką Mołdawii a Ukrainą zostanie
wytyczona do końca 2014 r. Według aktualnego stanu wytyczono 1 202,5 z 1 222,0 km
granicy. Do wytyczenia pozostaje nadal 19,2 km środkowego odcinka i 0,3 km południowych
odcinków wspólnej granicy. Trwa opracowywanie dokumentacji dotyczącej ostatecznej
granicy wytyczonej na wszystkich odcinkach. Z uwagi na osiągnięty postęp przystąpiono już
do opracowywania treści umowy pomiędzy Republiką Mołdawii a Ukrainą w sprawie
kontroli granicy państwowej. W 2013 r. odbyły się cztery tury negocjacji na temat projektu
umowy pomiędzy Republiką Mołdawii a Ukrainą w sprawie kontroli granicy państwowej. W
dniu 21 maja 2013 r. odbyły się negocjacje dotyczące sporządzenia trójstronnego dokumentu
na szczeblu rządowym w sprawie określenia i oznakowania punktów styku (triplex confinium)
granic państwowych Republiki Mołdawii, Rumunii i Ukrainy.
•
Podtrzymanie współpracy z EUBAM i wdrożenie zaleceń EUBAM mających na celu
poprawę jakości i zwiększenie wykorzystania jednostek mobilnych.
EUBAM odnotowuje 16, że liczba obywateli mołdawskich (83) zatrzymanych przy wyjeździe
z Republiki Mołdawii w związku z zamiarem odbycia nielegalnej podróży do państw UE
spadła o 29 % w 2012 r. w porównaniu z 2011 r. (117). W sprawozdaniu podkreślono także
fakt stałego dokonywania usprawnień systemów zarządzania granicami i migracjami w
ramach działań na rzecz liberalizacji reżimu wizowego, ogólnie spadkową tendencję w
zakresie nielegalnej migracji w Republice Mołdawii oraz zwiększoną kontrolę nielegalnej
migracji na granicy mołdawskiej.
16
PL
Specjalne sprawozdanie EUBAM „Nielegalna migracja i handel ludźmi na granicy pomiędzy Republiką
Mołdawii i Ukrainą 2012”, 16 lipca 2013 r.
12
PL
Istotnym czynnikiem przyczyniającym się do zapobiegania nielegalnej migracji i
przestępczości transgranicznej są kontrole międzynarodowych szlaków komunikacyjnych na
całym terytorium państwa przeprowadzane przez jednostki mobilne. DPG ustanowiła
Dyrekcję ds. Jednostek Mobilnych, która jest dobrze wyposażona na szczeblu centralnym i
regionalnym. Dekretem rządu nr 752 z dnia 20 września 2013 r. zatwierdzone zostało
rozporządzenie w sprawie jednostek mobilnych DPG określające rolę, zadania i uprawnienia
jednostek mobilnych w ramach działań taktycznych i operacyjnych DPG oraz misji
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych służących zapewnieniu porządku publicznego i
bezpieczeństwa. W rozporządzeniu przewidziano możliwość utworzenia wspólnych jednostek
mobilnych w oparciu o umowy o współpracy. Wprowadzono zmiany do rozporządzenia
Republiki Mołdawii w sprawie ruchu drogowego, dodając przepisy pozwalające jednostkom
mobilnym DPG na prowadzenie działań na drogach publicznych.
Od lutego do marca 2013 r. wspólne jednostki mobilne DPG i służb celnych przeprowadziły
następujące wspólne operacje: skontrolowano 477 środków transportu, z czego 396 posiadało
krajowe numery rejestracyjne, a 81 zagraniczne numery rejestracyjne. W trakcie tych operacji
wykryto i udokumentowano: 1 przypadek nielegalnego przewozu produktów podlegających
akcyzie (alkohol etylowy); 3 przypadki przewozu towarów konsumpcyjnych bez świadectw
pochodzenia; 2 przypadki podrobionych pełnomocnictw dotyczących środka transportu i 2
przypadki zmiany numerów pojazdu.
2.2.2.
Segment 2 / temat 2 – Zarządzanie migracjami
2.2.2.1. Benchmarki VLAP
•
Dalsze skuteczne wdrażanie umowy o readmisji między UE a Republiką Mołdawii
oraz środków na rzecz reintegracji obywateli Mołdawii (powracających dobrowolnie
lub na podstawie umowy o readmisji).
Na mocy umowy o readmisji zawartej z Unią Europejską i państwami spoza UE od 1 stycznia
do 31 lipca 2013 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych rozpatrzyło 83 wnioski o readmisję
otrzymane z następujących państw: Francji – 35, Austrii – 8, Niemiec – 7, Hiszpanii – 10,
Szwajcarii – 6, Rumunii – 7, Belgii – 9, Szwecji – 1. W tym samym okresie na mocy umowy
o readmisji 42 obywateli mołdawskich powróciło do Republiki Mołdawii, a 2 obywateli UE
wyjechało z Republiki Mołdawii do państw członkowskich UE (1 osoba do Rumunii, 1 na
Węgry). Z łącznej liczby wniosków o readmisję otrzymanych z państw UE w przypadku 8
wnioskodawców stwierdzono, że nie byli oni obywatelami Republiki Mołdawii i nie byli w
żaden sposób związani z tym krajem.
Rozpoczęto realizację dwóch projektów finansowanych przez UE, które dotyczą kwestii
powrotów i readmisji. 21 marca 2013 r. przystąpiono do wdrażania dwuletniego projektu
„Usprawnienie zarządzania migracją i współpraca w dziedzinie readmisji w Europie
Wschodniej 17 (MIGRECO)”. Projekt wdraża Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji
(IOM). 20 marca 2013 r. został zainicjowany projekt „Wspieranie Republiki Mołdawii w
wykonywaniu planu działania UE i Republiki Mołdawii na rzecz liberalizacji reżimu
wizowego – zwalczanie nielegalnej migracji w Republice Mołdawii 18 (FIRMM)”. Projekt ten
będzie wdrażany przez Międzynarodowy Ośrodek Rozwoju Polityki Migracyjnej (ICMPD)
przez dwa najbliższe lata. Oba projekty przyczyniają się do zwiększenia potencjału BMA
poprzez rozwijanie niezbędnych umiejętności w zakresie negocjacji i wykonywania umów o
17
18
PL
Budżet dla Republiki Mołdawii: 673 000 EUR.
Budżet dla Republiki Mołdawii: 1 200 000 EUR.
13
PL
readmisji zawartych z innymi państwami trzecimi oraz protokołów wykonawczych zawartych
z państwami członkowskimi UE 19.
•
Skuteczne wdrażanie ram prawnych w zakresie zarządzania migracjami, w tym
zapewnienie struktur administracyjnych dysponujących odpowiednimi zasobami
ludzkimi oraz wyraźnie określonymi i adekwatnymi kompetencjami w odniesieniu
do wszystkich aspektów zarządzania migracjami, a także zapewnienie skutecznej
współpracy między odpowiednimi organami.
W ramach reformy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych przeprowadzono (na mocy
rozporządzenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych nr 70 z dnia 28 lutego 2013 r.)
kompleksowy przegląd ram instytucjonalnych BMA w celu usprawnienia ogólnego
zarządzania migracją w Republice Mołdawii. BMA podniesiono do rangi departamentu, a
liczba pracowników wzrosła niemal dwukrotnie – ze 104 do 198.
1 lipca 2013 r. weszła w życie umowa między Republiką Mołdawii a Unią Europejską w
sprawie zmiany umowy między Republiką Mołdawii a Wspólnotą Europejską o ułatwieniach
w wydawaniu wiz, która została podpisana w czerwcu 2012 r. Na ostatnim posiedzeniu
Wspólnego Komitetu Republiki Mołdawii i UE poświęconemu kwestiom wykonywania
umowy, które odbyło się 12 czerwca 2013 r. w Brukseli, postęp w wykonywaniu umowy
oceniono pozytywnie. Liczba wiz UE wydanych obywatelom Mołdawii w 2012 r. wzrosła do
157 974. Średni wskaźnik odmowy wydania wizy spadł z 7,02 % w 2010 r. do 3,05 % w 2012
r. W 2012 r. państwa członkowskie UE wydały obywatelom Mołdawii 101 135 wiz, z czego
45,01 % stanowiły wizy wielokrotnego wjazdu, w tym 26,71 % wizy do strefy Schengen. W
2008 r. wizy wielokrotnego wjazdu stanowiły jedynie 11,6 % łącznej liczby wydanych wiz.
W 2012 r. najwięcej wiz wielokrotnego wjazdu wydały: Rumunia (61,94 %, tzn. 32 533 wizy
wielokrotnego wjazdu z łącznej liczby 52 520 wiz), Litwa (45,15 %, tzn. 647 wiz
wielokrotnego wjazdu z łącznej liczby 1 433 wiz) i Włochy (36,07 %, tzn. 3 795 wiz
wielokrotnego wjazdu z łącznej liczby 10 521 wiz). W 2012 r. najwyższy wskaźnik odmowy
wydania wizy odnotowano we Francji (9,8 %, tzn. 434 odrzucone wnioski wizowe na 4 391
złożonych), w Republice Czeskiej (9,52 %, tzn. 439 odrzuconych wniosków na 4 610
złożonych) i we Włoszech (8,03 % 20, tj. 918 odrzuconych wniosków na 11 439 złożonych).
Najniższe wskaźniki odmowy wydania wizy odnotowano w Bułgarii (0,04 %, tj. 25
odrzuconych wniosków na 56 864 złożonych), w Rumunii (2,78 %, tj. 1 502 odrzucone
wnioski na 54 022 złożone) i w Niemczech (2,43 % 21, tj. 162 odrzucone wnioski na 6 679
złożonych).
•
Stworzenie i regularne aktualizowanie profilu migracyjnego oraz skuteczna analiza
danych dotyczących stanu migracji i przepływów migracyjnych.
W kwietniu 2013 r. zostało oficjalnie opublikowane sprawozdanie zawierające opis
rozszerzonego profilu migracyjnego Republiki Mołdawii. Rząd Republiki Mołdawii będzie
kontynuował przygotowywanie niezależnych okresowych sprawozdań, działając w
19
20
21
PL
W życie weszło 11 protokołów wykonawczych pomiędzy Republiką Mołdawii a państwami
członkowskimi UE, a mianowicie: Estonią, Węgrami, Rumunią, Słowacją, Niemcami, Austrią, Litwą,
Łotwą, Maltą, Danią, Bułgarią i Czechami. Podpisano kolejny protokół wykonawczy z państwami
Beneluksu (Belgia, Luksemburg i Niderlandy) oraz dwustronną umowę o readmisji z Danią.
Prowadzone są negocjacje w sprawie projektów protokołów wykonawczych z Grecją, Finlandią,
Zjednoczonym Królestwem i Szwecją.
Spadek do 5 % w 2013 r.
Spadek do 1,4 % w 2013 r.
14
PL
szczególności pod kierunkiem Biura ds. Migracji i Azylu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
W związku z powyższym do końca 2013 r. zostanie opublikowany zaktualizowany zbiór
danych statystycznych zgodny z wykazem wskaźników.
Niezależne, zakrojone na szeroką skalę badanie migrantów i gospodarstw domowych 22
zostało przeprowadzone 23 przez Centrum Analiz i Badań Socjologicznych, Politycznych i
Psychologicznych „CIVIS” i Agencję ds. Informacji na temat Krajów Pochodzenia w ramach
finansowanego przez UE projektu „Wzmocnienie powiązań pomiędzy migracją a rozwojem”
(NEXUS Mołdawia). W badaniu stwierdzono, że 370 000 Mołdawian (11 % ludności)
przebywa za granicą w charakterze długoterminowych migrantów zarobkowych, a kolejnych
109 000 obywateli Mołdawii (6,6 % ludności) przebywało w innych państwach jako migranci
sezonowi. W tej ostatniej grupie 81 % wyjeżdża do Federacji Rosyjskiej, a 7 % – do Włoch.
W badaniu ustalono, że 91,2 % osób, które nie wyjechały do tej pory, nie ma planów
związanych z migracją (migracja zarobkowa, nauka, migracja sezonowa lub wewnętrzna).
Około 56 000 osób, tj. 3,4 % ludności, planuje wyjechać za granicę na długi czas w celach
zarobkowych, zaś 51 000 osób, tj. 3,3% ludności, zamierza poszukiwać pracy sezonowej za
granicą.
•
Spójne wdrażanie skutecznych metod wykrywania przypadków nielegalnej migracji
na terytorium kraju, przeprowadzanie analizy ryzyka (w tym sprawozdawczość
odpowiednich organów i przeprowadzanie analizy na każdym szczeblu
administracji, np. lokalnym, centralnym), prowadzenie dochodzeń w przypadkach
zorganizowanego ułatwiania nielegalnej migracji, w tym skuteczna współpraca
między odpowiednimi organami.
W ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2013 r. odnotowano (w wyniku stosowania przez
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych metod wykrywania przypadków nielegalnej migracji na
terytorium kraju) 312 przypadków naruszenia przepisów pobytowych: 270 przypadków
naruszenia przepisów pobytowych przez cudzoziemców i bezpaństwowców i 42 przypadki
zatrudnienia cudzoziemców nieposiadających pozwolenia. BMA wydało 73 decyzje
dotyczące powrotu cudzoziemców, a sądy wydały 26 orzeczeń o wydaleniu cudzoziemców.
W celu usprawnienia zarządzania migracją we wszystkich obszarach oraz zwiększenia
potencjału w zakresie zapobiegania nielegalnym pobytom cudzoziemców w Republice
Mołdawii i zwalczania tego zjawiska dokonano przeglądu struktury Dyrekcji ds. Zwalczania
Nielegalnych Pobytów Cudzoziemców BMA i zwiększono liczbę pracowników z 11 do 47
osób. W ramach Dyrekcji ds. Zwalczania Nielegalnych Pobytów Cudzoziemców utworzono 3
jednostki regionalne ds. zwalczania nielegalnych pobytów cudzoziemców (na północy kraju –
w Bielcach (Bălți), w części środkowej – w Kiszyniowie, i na południu – w Komracie), w
których łącznie zatrudnione są 34 osoby. Do września 2013 r. nowo utworzone stanowiska
zostały obsadzone w 85 %.
W ramach finansowanego przez UE projektu „Wspieranie Republiki Mołdawii w
wykonywaniu planu działania UE i Republiki Mołdawii na rzecz liberalizacji reżimu
wizowego – zwalczanie nielegalnej migracji w Republice Mołdawii (FIRMM)” zwiększany
jest potencjał władz centralnych i lokalnych w obszarze wykrywania przypadków nielegalnej
migracji na terenie kraju. Zostanie też udzielona pomoc przy zakupie niezbędnego sprzętu. W
22
23
PL
W ramach projektu „Wzmocnienie powiązań między migracją a rozwojem – testowanie
zintegrowanego dostawcy usług na rzecz migrantów mołdawskich i ich społeczności (NEXUS
Mołdawia)”.
Nexus Mołdawia – badanie gospodarstw domowych, maj–sierpień 2013 r.
15
PL
ramach tego samego projektu FIRMM BMA utworzyło nową sekcję ds. opracowywania
informacji, zarządzania danymi i analizy ryzyka, która uzyska wsparcie w zakresie
konsolidacji działań i potencjału analitycznego. W tym samym kontekście utworzona została
wewnętrzna grupa robocza, której zadaniem jest opracowanie metodologii przeprowadzania
analiz i oceny ryzyka związanego z imigracją i udzielaniem azylu. Grupa robocza otrzyma
wsparcie ze strony ekspertów państw członkowskich UE.
W trakcie pierwszych siedmiu miesięcy 2013 r. odnotowano 34 przestępstwa związane z
nielegalną migracją, podczas gdy w analogicznym okresie 2012 r. odnotowano 82 takie
przestępstwa (spadek o 58,5 %). W 2013 r. BMA skierowało 3 sprawy do prokuratury, co
skutkowało wszczęciem dochodzenia.
•
Utworzenie odpowiedniej infrastruktury (w tym ośrodków detencyjnych) oraz
zwiększenie kompetencji odpowiedzialnych organów w celu zapewnienia skutecznego
wydalania obywateli państw trzecich przebywających nielegalnie na terytorium
Republiki Mołdawii lub dokonujących nielegalnego tranzytu przez jej terytorium.
W celu zwiększenia potencjału i poprawy skuteczności procedur powrotu i świadczenia usług
na rzecz cudzoziemców dokonano przeglądu struktury Ośrodka Tymczasowej Detencji
Cudzoziemców Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (rozporządzenie ministra nr 70 z dnia 28
lutego 2013 r.). Liczba pracowników zrestrukturyzowanego ośrodka wzrosła z 29 do 40 osób.
Liczba pracowników Służby Bezpieczeństwa i Dostępu wzrosła z 17 do 25 osób, a liczba
pracowników zatrudnionych w Służbie Identyfikacji i Eskorty – z 5 do 6 osób. Służba
logistyki otrzymała dwa dodatkowe stanowiska.
Aby zapewnić pomoc prawną zatrzymanym migrantom, 6 sierpnia 2013 r. podpisano
porozumienie pomiędzy BMA, Krajową Radą Państwowej Pomocy Prawnej i Centrum Prawa
Adwokatów (organizacja pozarządowa). Na mocy tego porozumienia Krajowa Rada
Państwowej Pomocy Prawnej i Centrum Prawa Adwokatów będą udzielać wstępnych porad i
niezbędnej pomocy prawnej wszystkim osobom umieszczonym w Ośrodku Tymczasowej
Detencji Cudzoziemców. W ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2013 r. w ośrodku
przebywało 34 cudzoziemców. Średni czas detencji przekracza dwa miesiące. Stosunkowo
długi czas poprzedzający opuszczenie ośrodka wynika z niewielkiej liczby odpowiedzi
otrzymywanych z niektórych państw trzecich.
2.2.2.2. Zalecenia wynikające z oceny skutków
•
Prowadzenie ciągłych, ukierunkowanych kampanii informacyjnych mających na celu
wyjaśnianie praw i obowiązków związanych z ruchem bezwizowym, w tym informowanie
na temat przepisów regulujących dostęp do rynku pracy UE (m.in. za pośrednictwem
portalu imigracyjnego UE) i odpowiedzialności za wszelkie nadużycia prawne wynikające
z ruchu bezwizowego.
W lipcu 2013 r. utworzono komitet sterujący ds. informacji i komunikacji w kwestiach
integracji europejskiej. Komitetowi przewodniczy wiceminister spraw zagranicznych, a w
jego pracach biorą udział: wysokiej rangi doradca premiera ds. komunikacji z ramienia UE,
rzecznik premiera, doradcy premiera, przedstawiciele Dyrekcji Generalnej ds. Integracji
Europejskiej i działu ds. mediów Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Posiedzenia komitetu
sterującego odbywają się raz w tygodniu lub raz na dwa tygodnie. Opracowano praktyczny
plan działania w zakresie priorytetów krótko-, średnio- i długoterminowych, którego
realizację rozpoczęto w lipcu 2013 r. Liberalizacja reżimu wizowego stanowi jeden z
PL
16
PL
głównych tematów dyskusji prowadzonych na forum publicznym. Od sierpnia do
października 2013 r. zorganizowano ponad 20 działań publicznych związanych z ruchem
bezwizowym. We wrześniu przedstawiciele Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Integracji
Europejskiej Republiki Mołdawii wzięli udział w szeregu osobnych i wspólnych
nieformalnych spotkań z przedstawicielami mediów (redaktorami wszystkich kanałów
telewizyjnych, większości stacji radiowych, prasy internetowej i tradycyjnej), które miały na
celu wyjaśnienie priorytetów w dialogu pomiędzy UE a Republiką Mołdawii przed szczytem
w Wilnie i programu działań po szczycie, oraz przedstawienie najnowszych postępów w
zakresie wykonania VLAP.
2.2.3.
•
Segment 2 / temat 3 – Polityka azylowa
Skuteczne wdrażanie przepisów dotyczących azylu, w tym stworzenie odpowiedniej
infrastruktury oraz wsparcie odpowiedzialnych organów (personel, środki
finansowe), w szczególności w obszarze procedur azylowych, przyjmowania osób
ubiegających się o azyl oraz ochrony ich praw, a także w obszarze integracji
uchodźców; zapewnienie osobom objętym ochroną międzynarodową dostępu do
dokumentów podróży przewidzianych w przepisach.
W 2012 r. 162 osoby złożyły wnioski o azyl, 19 osób uznano za uchodźców, 45 osób objęto
ochroną humanitarną, a 55 osobom odmówiono udzielenia jakiejkolwiek ochrony. Od 1
stycznia do 30 czerwca 2013 r. 54 osoby złożyły wnioski o azyl, 9 osób uznano za
uchodźców, 43 osoby objęto ochroną humanitarną, a 22 osobom odmówiono udzielenia
jakiejkolwiek ochrony. W 2012 r. średni czas rozpatrywania wniosku wizowego od momentu
złożenia wniosku do momentu wydania decyzji w pierwszej instancji wynosił 107 dni,
natomiast czas od złożenia wniosku do wydania ostatecznej decyzji – 401 dni. W pierwszej
połowie 2013 r. średni czas trwania postępowania administracyjnego wynosił 129 dni, a w
przypadku spraw kierowanych do instancji odwoławczej – 289 dni. Czas rozpatrywania
wniosku o azyl w ramach postępowania administracyjnego wynosi od jednego do sześciu
miesięcy. Na dzień 1 lipca 2013 r. na terytorium Republiki Mołdawii przebywały 272 osoby,
którym przyznano status ochrony, w tym 79 uchodźców, oraz 135 osób, którym przyznano
ochronę humanitarną. Obecnie w dalszym ciągu trwają postępowania dotyczące 58 osób –
oczekuje się na wydanie decyzji w pierwszej instancji lub w instancji odwoławczej. Najwięcej
wnioskodawców pochodzi z Syrii, Armenii, Afganistanu, Federacji Rosyjskiej, Azerbejdżanu,
Kirgistanu i Sudanu.
12 czerwca 2013 r. przyjęto decyzję rządu nr 362 w sprawie pomocy finansowej
przyznawanej uchodźcom i osobom objętym ochroną humanitarną na 2013 r. Kwotę pomocy
ustalono na 577,50 MDL, co stanowi 15% średniej szacunkowej kwoty wynagrodzenia z
2013 r. W 2013 r. otrzymano wnioski o przyznanie pomocy od 25 osób, w 22 przypadkach
pomoc została przyznana (21 osobom z Syrii i 1 osobie z Sudanu), a w przypadku 3 osób
odmówiono przyznania pomocy (osobom z Armenii). W pierwszej połowie 2013 r. 59
cudzoziemców zarejestrowało się w biurach pośrednictwa pracy, przy czym zatrudnienie
znalazło 15 osób.
W kwietniu 2013 r. podpisano umowę w sprawie wdrożenia finansowanego przez UE
projektu „Inicjatywa na rzecz zapewnienia jakości systemów azylowych w Europie
Wschodniej i Kaukazie Południowym”, a pracownicy zaangażowani w proces przyznawania
statusu uchodźcy (RSD) uczestniczyli w szkoleniach doskonalenia zawodowego. W ramach
projektu przewidziane jest także uruchomienie rosyjskojęzycznej wersji platformy UNHCR
Refworld. Ponadto pracownicy zajmujący się przyznawaniem statusu uchodźcy zaangażowani
PL
17
PL
są w realizację projektu pilotażowego 4 „Szkolenia z zakresu jakości azylu”, realizowanego w
ramach procesu praskiego i wspieranego przez niemiecki Federalny Urząd ds. Migracji i
szwedzką Radę ds. Migracji. Wszyscy doradcy ds. kwalifikowalności z Dyrekcji ds. Azylu i
Integracji BMA uczestniczyli w programie szkoleń dla pracowników służb azylowych
(European Asylum Curriculum) – kursach prowadzonych metodą e-uczenia się, które
obejmowały następujące moduły: informacje na temat państwa pochodzenia (COI), kryteria
uzyskania statusu uchodźcy oraz redagowanie i podejmowanie decyzji. Osoba zajmująca się
zbieraniem informacji na temat państw pochodzenia i decydenci z BMA zapoznali się z
modułem programu szkoleń dla pracowników służb azylowych, który poświęcony jest
informacjom na temat państw pochodzenia, i mają dostęp do wszystkich urzędowych
publicznych baz danych zawierających takie informacje.
W ramach projektu dotyczącego integracji lokalnej i programu ochrony regionalnej
finansowanych przez UE i wdrażanych przez UNHCR w 2013 r. kontynuowano szkolenia dla
pracowników Dyrekcji ds. Azylu i Integracji, straży granicznej i sędziów z zakresu prawa do
ubiegania się o azyl i związanych z tym obowiązujących procedur, jak też praw osób
ubiegających się o azyl i uchodźców 24. Instrukcję dotyczącą ewidencji, prowadzenia i
ochrony akt osób przebywających w ośrodku recepcyjnym zatwierdzono 5 czerwca 2013 r.
zgodnie z rozporządzeniem ośrodka recepcyjnego, zatwierdzonym na mocy decyzji rządu nr
1023 z dnia 28 grudnia 2012 r. Kodeks etyczny ośrodka jest konsultowany między
poszczególnymi służbami.
Ogólna ocena segmentu 2
Republika Mołdawii rozpoczęła instalowanie systemów nadzoru technicznego wzdłuż granicy
lądowej. Dokonano zakupu dodatkowego sprzętu i pojazdów. Powołano jednostki mobilne,
które są gotowe do podjęcia działań. Zwiększono potencjał i zasięg działalności BMA.
Otwarto również 6 biur terenowych wzdłuż regionu Naddniestrza. Wszystkie działania
dotyczące azylu zostały zrealizowane. Prowadzone są coraz bardziej intensywne szkolenia dla
personelu organów ścigania i urzędników sądowych.
Republika Mołdawii w zadowalający sposób spełniła wymogi określone w zaleceniach
zawartych w czwartym sprawozdaniu z wykonania VLAP dotyczące podjęcia określonego
rodzaju działań, kontynuując jednocześnie skuteczne wdrażanie stosownych przepisów.
Komisja jest zdania, że Republika Mołdawii osiągnęła benchmarki drugiego etapu
określone w segmencie 2.
24
PL
16 kwietnia 2013 r. w Kagule odbyło się seminarium z prawa uchodźczego dla 37 starszych
funkcjonariuszy policji granicznej. W północnej części kraju zorganizowana została misja
transgraniczna BMA i UNHCR, która miała na celu propagowanie zasad ochrony uchodźców w ramach
zarządzania granicami oraz zacieśnienie współpracy transgranicznej w tym zakresie między Rumunią a
Republiką Mołdawii. Do programu e-uczenia się w ramach modułu poświęconego kryteriom
przyznawania statusu uchodźcy stanowiącego część programu szkoleń dla pracowników służb
azylowych włączono 6 sędziów i 10 prawników. BMA zorganizowało we współpracy z Krajowym
Instytutem Sprawiedliwości następujące seminaria dotyczące tematyki migracji, które adresowane były
do sędziów i prokuratorów: „Krajowe i międzynarodowe normy dotyczące tematyki migracji i azylu”
(22–23 maja 2013 r.) dla 30 sędziów i 7 przedstawicieli BMA; „Krajowe i międzynarodowe normy
dotyczące tematyki migracji i azylu” (17–18 października 2013 r.) dla 15 sędziów, 10 prokuratorów, 5
prawników, 7 przedstawicieli BMA i 5 funkcjonariuszy policji drogowej; oraz „Prawa migrantów,
uchodźców i osób ubiegających się o azyl” (12–13 września 2013 r.) dla 30 sędziów.
18
PL
2.3.
Segment 3: Porządek publiczny i bezpieczeństwo
2.3.1.
Segment 3 / temat 1 – Zapobieganie przestępczości zorganizowanej, terroryzmowi i
korupcji oraz ich zwalczanie
2.3.1.1. Benchmark VLAP – Zapobieganie przestępczości zorganizowanej i terroryzmowi
oraz ich zwalczanie
•
Wdrażanie strategii i planu działań w zakresie zapobiegania przestępczości
zorganizowanej i jej zwalczania, w tym zapewnienie skutecznej współpracy
pomiędzy odpowiednimi organami, a także prowadzenie skutecznych dochodzeń i
podejmowanie skutecznych działań w zakresie ścigania i konfiskaty dochodów z
przestępstwa.
24 kwietnia 2013 r. zatwierdzono rozporządzenie w sprawie organizacji i funkcji Generalnego
Inspektoratu Policji (GIP) w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W wyniku reformy policji
w marcu 2013 r. liczbę funkcji zarządczych zmniejszono o 20 %, a liczbę funkcjonariuszy
policji pracujących w terenie zwiększono o 19 %. Czas reakcji i interwencji po wezwaniu
dokonanym przez obywatela skrócił się w 2013 r. z 45 minut do około 30 minut. W 2013 r.
liczba zgonów i poważnych urazów na skutek wypadków zmniejszyła się o 20 %. Do końca
roku rządowi powinno zostać przedłożone rozporządzenie, które w szczególności ustanawia
wzrost wynagrodzeń funkcjonariuszy policji o 30 %, oprócz innych podwyżek wynagrodzeń
urzędników. W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy 2013 r. zlikwidowano 40 grup
przestępczych posiadających 175 czynnych członków 25.
24 grudnia 2012 r. w strukturach Krajowego Inspektoratu Dochodzeniowego utworzono
Centrum Analiz Informacji. Jest ono podzielone na dwie jednostki na szczeblu centralnym
(jednostka ds. dochodzeń analitycznych i jednostka ds. analiz informacji) oraz lokalne
wydziały dochodzeń w sprawach przestępstw, które funkcjonują w każdym inspektoracie
policji w Republice Mołdawii. Centrum Analiz Informacji prowadzi obecnie działalność i
funkcjonuje na pełną skalę oraz posiada 12 funkcjonariuszy dochodzeniowych. Projekt 26
dotyczący konsolidacji zdolności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w dziedzinie
przeciwdziałania przestępczości i kontroli broni jest realizowany przy wsparciu rumuńskiego
programu oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA) (rumuńskie Ministerstwo Spraw
Zagranicznych) oraz Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP) dla Republiki
Mołdawii.
W 2013 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych z myślą o zapobieganiu przestępczości
zorganizowanej i walce z nią zakupiło następujące wyposażenie: 90 samochodów dla
Krajowego Inspektoratu Patrolowego (z budżetu państwa); 10 specjalistycznych zestawów
kryminalistycznych do prowadzenia badań na miejscu, 5 specjalnych cyfrowych zestawów
kamerowych, 13 testerów trzeźwości i 30 komputerów dla Generalnego Inspektoratu Policji;
nowy budynek dla centrum techniki kryminalistycznej i ekspertyz sądowych w Generalnym
Inspektoracie Policji (który ma zostać ukończony do końca 2013 r.). Realizowany jest projekt
25
26
PL
Dotyczy to 8 grup (55 członków) specjalizujących się w kradzieżach z włamaniem, rozbojach,
kradzieżach, emisji i paserstwie sfałszowanych pieniędzy, przemycie towarów i oszustwach; 20 grup
(78 członków) specjalizujących się w oszustwach gospodarczych; 6 grup (20 członków) zajmujących
się handlem narkotykami oraz 6 grup (22 członków) specjalizujących się w handlu ludźmi, prostytucji i
nielegalnej migracji.
W ramach projektu w 2013 r. zakupiono 5 licencji oprogramowania firmy i2 Analyst's Notebook, 4
licencje iBase User, 1 licencję iBase Designer i 1 licencję I2 Text Chart, 8 komputerów Hewlett
Packard dostosowanych do potrzeb pracy analityka i inne specjalistyczne urządzenia.
19
PL
dotyczący zamówień na specjalne wyposażenie służące do zwiększenia potencjału
laboratoriów kryminalistycznych, a w 2014 r. oczekuje się dostawy i montażu dostarczonego
wyposażenia (do 2,4 mln EUR z kompleksowego programu rozwoju instytucjonalnego z 2011
r. w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa). Plan budżetu Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych na 2014 r. uwzględnia również dodatkowe zakupy pojazdów dla
inspektoratów policji, zamówienie specjalnego wyposażenia dochodzeniowego i
modernizację istniejących operacyjnych baz danych.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Prokuratura Generalna i Krajowe Centrum
Antykorupcyjne badają praktyczne aspekty utworzenia biura ds. odzyskiwania mienia.
Obecnie w Republice Mołdawii organy porządku publicznego nadal nie mogą przechwytywać
komunikatów wyłącznie do celów dochodzeniowych. Jest to spowodowane względami
technicznymi, prawnymi i finansowymi. Przybliżone koszty wyposażenia wszystkich
organów porządku publicznego w niezbędny sprzęt wyniosą około 220–250 mln MDL.
Republika Mołdawii potrzebowałaby zewnętrznej pomocy finansowej, aby udźwignąć ciężar
takiej modernizacji.
2.3.1.2. Zalecenia wynikające z oceny skutków
•
Rozszerzenie gromadzenia danych dotyczących przestępców i zorganizowanych grup
przestępczych na poziomie krajowym między innymi poprzez tworzenie lub
dopracowywanie krajowych baz danych.
W celu zapewnienia skutecznej komunikacji instytucjonalnej i skutecznego gromadzenia
danych 1 sierpnia 2013 r. postanowiono utworzyć do końca 2013 r. wspólną bazę danych
dotyczącą działalności grup i organizacji przestępczych dostępną dla Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych, Prokuratury Generalnej, służb bezpieczeństwa i informacji, Krajowego
Centrum Antykorupcyjnego, Służby Celnej, Ministerstwa Edukacji, Ministerstwa Młodzieży i
Sportu, Kancelarii Państwa i Akademii Nauk.
•
Kontynuowanie wysiłków zmierzających do poprawy wskaźników danych i usprawnienia
gromadzenia danych dotyczących przestępczości we wszystkich jej dziedzinach.
Dane dotyczące przestępczości gromadzone są poprzez rejestrowanie wszystkich skarg i
zgłoszeń dotyczących popełnionych przestępstw w centralnej bazie danych administrowanej i
kontrolowanej przez wydział informatyki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W celu
poprawy i ułatwienia gromadzenia danych dotyczących przestępczości zorganizowanej na
oficjalnej stronie internetowej Ministerstwa utworzono internetowy portal skarg poświęcony
zwalczaniu przestępczości zorganizowanej 27. Od początku 2013 r. wpłynęło 29 skarg.
Oficjalna strona internetowa GIP została uruchomiona 15 maja 2013 r. Umożliwia ona
obywatelom zgłaszanie przestępstw lub przekazywanie fotografii, nagrań wideo lub
informacji dotyczących przestępstw, których byli świadkami. Ogólna liczba 1767 zgłoszeń
(do 15 sierpnia 2013 r.) świadczy o większym zaufaniu obywateli do policji i wierze w jej
zdolności do działania w związku z różnymi rodzajami przestępstw.
Wraz z wprowadzeniem nowego rejestru przestępstw i informacji kryminologicznych od 1
stycznia 2013 r. w Republice Mołdawii usprawniono gromadzenie danych dotyczących
przestępczości. Każdy oddział Ministerstwa Spraw Wewnętrznych posiadający połączenie z
bazami danych może w dowolnym czasie uzyskać dane statystyczne każdego rodzaju w
27
PL
http://crima-organizata.mai.gov.md/index-ro.php.
20
PL
zależności od kategorii przestępstwa lub regionu. Z procesu gromadzenia danych dotyczących
przestępczości wyeliminowano dokumentację papierową. Ponadto na początku 2013 r.
działalność rozpoczęła międzyinstytucjonalna grupa ds. opracowania rozporządzenia w
sprawie jednolitego przetwarzania i analizy danych statystycznych dotyczących wymiaru
sprawiedliwości w sprawach karnych.
2.3.1.3. Benchmark VLAP – Zapobieganie handlowi ludźmi
•
Wdrożenie przepisów dotyczących zapobiegania handlowi ludźmi i odpowiedniego
planu krajowego, w tym skuteczna koordynacja pomiędzy agencjami państwowymi i
skuteczna ochrona ofiar handlu ludźmi, w szczególności dzieci.
W pierwszej połowie 2013 r. wykryto 71 przypadków przestępstw związanych z handlem
ludźmi, co stanowi spadek o 6,5 % w porównaniu z 76 przypadkami stwierdzonymi w
analogicznym okresie poprzedniego roku. Około 80 % z nich wykryto dzięki aktywnym
policyjnym działaniom dochodzeniowym, a 20 % wykryto w wyniku skarg i zgłoszeń. 61
osób padło ofiarą wykorzystywania seksualnego, a 90 – było zmuszanych do pracy. Po raz
pierwszy w zgromadzonych danych liczba wykrytych przypadków handlu do celów
przymusowej pracy przewyższa liczbę wykrytych przypadków handlu do celów
wykorzystania seksualnego. Wynika to głównie z podjętych w latach 2011–2012 wysiłków na
rzecz szkolenia policji w zakresie skutecznej identyfikacji i dokumentacji przypadków handlu
do celów pracy przymusowej. Głównymi krajami docelowymi są nadal Federacja Rosyjska
(około 60 % wszystkich ofiar), Turcja i Zjednoczone Emiraty Arabskie. Wyraźnie pokazuje
to, że mołdawskie organy ścigania są skuteczne, jeśli chodzi o wykrywanie i efektywne
prowadzenie dochodzeń w przypadkach handlu ludźmi oraz identyfikację i ochronę ofiar.
Zgodnie z decyzją krajowego komitetu ds. zwalczania handlu ludźmi z dnia 15 lipca 2013 r.
we wrześniu 2013 r. organy państwowe rozpoczną prace nad krajowym planem zapobiegania
handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu na następne trzy lata. Funkcjonuje baza danych
dotyczących handlu ludźmi, którą zarządza stały sekretariat i w której gromadzone są dane
zebrane od organów ścigania i instytucji udzielających pomocy ofiarom.
W ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2013 r. przeprowadzono 280 kampanii informacyjnych
i innych działań 28 związanych z zapobieganiem handlowi ludźmi. 14 czerwca 2013 r.
parlament zatwierdził ustawę o szczególnej ochronie zagrożonych dzieci i dzieci
oddzielonych od rodziców. Ustawa określa mechanizmy współpracy sektorowej służące do
oceny i wsparcia zagrożonych dzieci.
Na mocy ustawy nr 129 z dnia 8 czerwca 2012 r. o akredytacji dostawców usług socjalnych i
rozporządzenia w sprawie krajowej rady ds. akredytacji dostawców usług socjalnych (decyzja
rządu nr 998 z dnia 28 grudnia 2012 r.) Ministerstwo Pracy, Ochrony Socjalnej i Rodziny
wsparło krajowy mechanizm oceny, akredytacji i monitorowania dostawców usług
socjalnych. Krajowa rada ds. akredytacji dostawców usług socjalnych została utworzona w
kwietniu 2013 r. Mechanizm uruchomiono w fazie pilotażowej. Prowadzone są w jego
sprawie konsultacje z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego oraz partnerami
zaangażowanymi we współpracę na rzecz rozwoju, a jego pełne uruchomienie zaplanowano
na 2014 r. Jako jeden z nadrzędnych celów przyszłej współpracy z Radą Europy określono
28
PL
18 czerwca 2013 r. stały sekretariat komitetu ds. zwalczania handlu ludźmi uruchomił stronę
internetową poświęconą handlowi ludźmi: www.antitrafic.gov.md.
21
PL
utworzenie krajowego funduszu na rzecz zapewnienia ofiarom pomocy, ochrony i
odszkodowań 29.
2.3.1.4. Zalecenia wynikające z oceny skutków
•
Zapewnienie skutecznej ochrony świadków handlu ludźmi oraz dalsze usprawnienie
mechanizmów ochrony, pomocy i wsparcia dla ofiar handlu ludźmi.
Działalność kontynuował ośrodek pomocy ofiarom i potencjalnym ofiarom handlu ludźmi
oraz ich ochrony, który w pełni funkcjonuje od 2008 r. W 2013 r. cztery ofiary handlu ludźmi
otrzymały specjalne środki ochronne zapewniane przez Wydział Ochrony Świadków w GIP.
Wszystkie ofiary skierowano również do służb ochrony socjalnej. Dzięki podjęciu
skutecznych środków nie doszło do incydentów z udziałem ofiar.
Trwa omawianie minimalnych norm jakości w zakresie pomocy ofiarom i potencjalnym
ofiarom handlu ludźmi oraz ich ochrony, które mogą zostać przyjęte przez rząd na początku
2014 r. W pierwszych sześciu miesiącach 2013 r. 31 matek z dzieckiem otrzymało pomoc na
dwóch oddziałach położniczych w ośrodkach w Kiszyniowie i Bielcach. Ośrodki podlegają
Ministerstwu Zdrowia Republiki Mołdawii. Oferują matkom z dzieckiem pobyt, usługi
zdrowotne, kształcenie, opiekę zdrowotną, usługi prawne, socjalne i psychologiczne oraz
usługi z zakresu (ponownej) integracji w zależności od ich potrzeb.
2.3.1.5. Benchmark VLAP – Zapobieganie korupcji i jej zwalczanie
•
Wdrożenie przepisów dotyczących zapobiegania korupcji i jej zwalczania,
zapewnienie sprawnego funkcjonowania niezależnej agencji antykorupcyjnej;
opracowanie kodeksów etycznych i organizacja szkoleń dotyczących
przeciwdziałania korupcji, szczególnie z myślą o urzędnikach publicznych
zajmujących się porządkiem publicznym i o pracownikach organów wymiaru
sprawiedliwości.
Po przyjęciu ustawy nr 106 z dnia 3 maja 2013 r. Krajowe Centrum Antykorupcyjne (KCA)
zaczęło podlegać rządowi, a nie parlamentowi. Dyrektor centrum jest mianowany na
czteroletnią kadencję i odwoływany przez prezydenta Republiki Mołdawii na wniosek
premiera. Republikę Mołdawii zachęca się do organizacji otwartych konkursów z
zastosowaniem obiektywnych, wyraźnie przewidzianych prawem kryteriów opartych na
indywidualnych osiągnięciach. Przekazanie kompetencji w zakresie prowadzenia dochodzeń
w sprawach gospodarczych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i służbom celnym
spowodowało konsolidację uprawnień KCA 30 w zakresie zwalczania korupcji i przestępstw
związanych z korupcją. KCA lub niektóre jego wydziały powinny wyspecjalizować się
wyłącznie w badaniu spraw związanych z urzędnikami określonego szczebla lub określoną
wysokością szkody, aby lepiej radzić sobie z przypadkami korupcji na wysokim szczeblu.
29
30
PL
Badanie pt. „Rights, Restoration And Recovery: Compensation For Trafficked Persons in the Republic
of Moldova” [Prawa, rehabilitacja i dochodzenie roszczeń – odszkodowanie dla osób, które padły ofiarą
handlu ludźmi w Republice Mołdawii], przeprowadzone przez eksperta międzynarodowego, ukończono
5 sierpnia 2013 r.
KCA prowadzi wyłącznie dochodzenia w sprawach prania pieniędzy, finansowania terroryzmu, aktów
korupcji (czynnego/biernego przekupstwa, płatnej protekcji) oraz aktów związanych z korupcją
(nadużycia władzy lub nadużycia stanowiska urzędowego, przekroczenia uprawnień lub nadużycia
pozycji władzy, fałszowania dokumentów urzędowych).
22
PL
30 sierpnia 2013 r. wszedł w życie nowy kodeks postępowania pracowników Krajowego
Centrum Antykorupcyjnego. Przyjęcie kodeksu postępowania powinno przyczynić się do
zwiększenia sprawności i odpowiedzialności za prowadzenie działalności centrum oraz
zwiększyć zaufanie publiczne do tej instytucji. Na skutek zmiany ustawy o wynagrodzeniach
w sektorze publicznym, która nastąpiła 7 marca 2013 r., urzędnicy publiczni i pracownicy ich
gabinetów otrzymali od 1 stycznia 2013 r. podwyżkę wynagrodzeń o 35 %. W celu
zapewnienia takiego samego traktowania podwyższono wynagrodzenie ponad 1 566
urzędników publicznych, w tym 101 posłów, 773 prokuratorów, 516 sędziów i 227
pracowników gabinetów urzędników publicznych.
Obecnie centrum dokonuje analizy planów gwarancji uczciwości centralnych organów
publicznych. Centrum oferuje specjalistyczne ekspertyzy dotyczące przeciwdziałania korupcji
przy sporządzaniu aktów normatywnych. Od stycznia do lipca 2013 r. centrum zbadało 489
projektów aktów normatywnych, w przypadku których zapewniło również specjalistyczne
ekspertyzy dotyczące przeciwdziałania korupcji. W celu zapewnienia wysokiego poziomu
specjalizacji śledczych biorących udział w dochodzeniach finansowych jak dotąd w 2013 r.
przeprowadzono sześć szkoleń specjalistycznych dla przedstawicieli organów porządku
publicznego: Krajowego Centrum Antykorupcyjnego, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych,
Służby Bezpieczeństwa i Wywiadu, Prokuratury Generalnej i innych odpowiednich organów.
Od stycznia do września 2013 r. Wydział Postępowania Karnego KCA wszczął 400 spraw
karnych, z czego 126 spraw karnych przeciwko 163 oskarżonym przekazano do rozpoznania
sądowego. Sądy wydały 118 wyroków. W 2013 r. do sądu wniesiono 9 spraw karnych
dotyczących przestępstw korupcyjnych przeciwko osobom, które mają lub miały status
wysokiej rangi urzędnika publicznego: 1 zastępcy sekretarza generalnego rządu; 1 zastępcy
dyrektora rejonowego; 5 burmistrzom; 1 byłemu dyrektorowi Rady ds. Koordynacji
Audiowizualnej i 1 dyrektorowi Państwowego Inspektoratu Podatkowego. Republika
Mołdawii powinna w przyszłości przedstawiać sprawozdania na temat dotychczasowych
wyroków skazujących i wskaźników pomyślnie ukończonych spraw.
Inny ważny organ antykorupcyjny, Państwowa Komisja Uczciwości, zatrudnia pracowników
na podstawie konkursu otwartego i procedur doboru. Spośród 21 stanowisk w Państwowej
Komisji Uczciwości 8 jest nadal nieobsadzonych. Zapewniono wszystkie warunki niezbędne
do pracy Komisji – zakupiono potrzebne wyposażenie i utworzono bazy danych zawierające
ewidencję oświadczeń. W pierwszej połowie 2013 r. Komisja rozpatrzyła 38 skarg. W pięciu
przypadkach ustalenia komisji zostały potwierdzone w sądzie. W 2013 r. sądy otrzymały
zawiadomienia o 328 wykroczeniach polegających na niezłożeniu oświadczeń majątkowych
lub deklaracji dotyczących braku konfliktu interesów w terminie określonym prawem. Dnia 6
lutego 2013 r. uruchomiono stronę internetową Komisji, na której znajduje się platforma
służąca do komunikacji i zapewniająca bezpośredni dostęp do oświadczeń.
Zapewniono współpracę między Państwową Komisją Uczciwości a Krajowym Centrum
Antykorupcyjnym. W pierwszej połowie 2013 r. Krajowe Centrum Antykorupcyjne przesłało
do rozpatrzenia 12 zgłoszeń dotyczących możliwych naruszeń przepisów wchodzących w
zakres kompetencji Komisji. KCA współpracuje z Komisją w procesie nakładania sankcji
administracyjnych, gdy stwierdzony zostanie brak deklaracji konfliktu interesów, oraz przy
badaniu materiałów przesłanych przez Komisję w celu wszczęcia działań dochodzeniowych
w związku z rozbieżnościami między dochodami a posiadanym majątkiem. Republika
Mołdawii powinna dokumentować proces weryfikacji konfliktów interesów i ujawniania
majątku oraz nakładane sankcje.
PL
23
PL
14 marca 2003 r. rozpoczęto przegląd kategorii osób, którym przysługuje immunitet
chroniący przed jurysdykcją karną, w celu zmiany kodeksu postępowania karnego.
Przygotowany przez Prokuraturę Generalną projekt ustawy o przeglądzie immunitetów w
ramach postępowania karnego został przedłożony do koordynacji w obrębie poszczególnych
organów i między nimi. Prokuratura Generalna wspólnie z Instytutem ds. Reformy Prawa
Karnego prowadzi badanie na temat zasad dotyczących odpowiedzialności prokuratorów, w
tym odpowiedzialności dyscyplinarnej i uchylania ich ogólnego immunitetu. 16 października
2013 r. rząd zatwierdził dwie nowe ustawy o przeciwdziałaniu korupcji — pierwsza z nich
wydłuża termin zawity prowadzenia postępowania karnego wobec sędziów popełniających
przestępstwa, w którym zakazane są kontakty między sędziami a stronami uczestniczącymi w
procesie w celu zapewnienia bezstronności. Projekt ustawy przewiduje również większą
odpowiedzialność z tytułu nielegalnego wzbogacenia, zakaz zajmowania stanowisk
publicznych przez dłuższy czas oraz przepisy dotyczące konfiskaty mienia, grzywien i
pozbawienia wolności. Drugi projekt ustawy, dotyczący wynagrodzenia sędziów, przewiduje
podwyższenie wynagrodzenia sędziów do poziomu 3–5 razy wyższego niż średnie
wynagrodzenie.
PL
24
PL
2.3.1.6. Zalecenia wynikające z oceny skutków
•
Zapobieganie i zwalczanie korupcji na wszystkich szczeblach i we wszystkich dziedzinach.
Zob. benchmark VLAP powyżej.
•
Wdrożenie jako priorytetu działań antykorupcyjnych we wszystkich dziedzinach, jak
również w odniesieniu do szerszych aspektów praworządności. Organy krajowe powinny
dysponować potencjałem w zakresie walki z korupcją na wszystkich szczeblach –
centralnym, regionalnym i lokalnym – oraz w poszczególnych sektorach; dotyczy to
zwłaszcza organów porządku publicznego i organów celnych.
W marcu 2013 r. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych powstała Służba Bezpieczeństwa
Wewnętrznego i Zwalczania Korupcji. Służba jest autonomicznym organem w Ministerstwie
Spraw Wewnętrznych. Prowadzi ona specjalne działania dochodzeniowe i posiada
wystarczający potencjał do zwalczania i monitorowania zjawisk korupcyjnych zarówno na
szczeblu centralnym, jak i lokalnym. W 2013 r. liczbę stanowisk w służbie zwiększono z 18
do 111. Ponadto rząd przyjął projekt ustawy o sprawdzaniu uczciwości zawodowej
policjantów, który jest obecnie rozpatrywany przez parlament. Ustawa określa procedurę,
metodykę, sposoby i techniki sprawdzania uczciwości zawodowej policji, w tym sposoby
identyfikacji, oceny i eliminacji słabych punktów i ryzyka korupcji lub innych czynów
niezgodnych z prawem. Obecnie przygotowywane jest porozumienie o współpracy między
Ministerstwem Spraw Zagranicznych a Krajowym Centrum Antykorupcyjnym.
Służba Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Zwalczania Korupcji rozpatruje skargi dotyczące
przypadków korupcji przez całą dobę, co umożliwia jej natychmiastową interwencję na
miejscu, również w sobotę i w niedzielę, dzięki czemu zwiększona zostaje skuteczność
zapobiegania i możliwe jest monitorowanie ryzyka. O skuteczności tej polityki w odniesieniu
do różnych naruszeń prawa w pierwszych sześciu miesiącach 2013 r. świadczy
przedsięwzięcie środków dyscyplinarnych wobec 233 pracowników Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych w porównaniu z 424 pracownikami, wobec których podjęto takie działania w
pierwszych sześciu miesiącach 2012 r.
2.3.1.7. Benchmark VLAP – Zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu
•
Wdrożenie przepisów i strategii dotyczących zapobiegania praniu pieniędzy i
finansowaniu terroryzmu, wdrożenie właściwych przepisów dotyczących konfiskaty
mienia przestępców (w tym przepisów dotyczących aspektów transgranicznych).
6 czerwca 2013 r. parlament zatwierdził krajową strategię dotyczącą zapobiegania praniu
pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz zwalczania tych procederów na lata 2013–2017, a
także plan działania służący realizacji pięcioletniej strategii w celu opracowania krajowego
systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. W planie działania
określono środki, które należy przedsięwziąć, termin, właściwe organy oraz wskaźniki
dotyczące monitorowania. W ten sposób Republika Mołdawii zmierza również do spełnienia
norm w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu określonych
przez Grupę Specjalną ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i Finansowaniu Terroryzmu
(FATF) oraz do realizacji zaleceń określonych w czwartym sprawozdaniu z oceny Komitetu
Ekspertów ds. Oceny Środków Przeciwdziałania Praniu Brudnych Pieniędzy i Finansowaniu
Terroryzmu przy Radzie Europy MONEYVAL z grudnia 2012 r.
PL
25
PL
Republika Mołdawii zgłosiła, że w 2013 r. w pełni wdrożonych było już siedem środków
określonych w planie działania, a wdrażanie czterech środków było w toku. Republikę
Mołdawii zachęca się do kontynuowania realizacji planu działania, a biorąc pod uwagę, że
strategia i plan działania nadal odnoszą się do 40+9 zaleceń grupy FATF z 2003 r., do
aktualizacji przepisów ustawowych i wykonawczych w zakresie przeciwdziałania praniu
pieniędzy i finansowaniu terroryzmu również z uwzględnieniem zmienionych zaleceń
przyjętych przez grupę FATF w lutym 2012 r. Ponadto przy monitorowaniu postępów
Republika Mołdawii powinna, oprócz aspektów ilościowych, wziąć pod uwagę także aspekty
jakościowe.
Jeśli chodzi o środki ustawodawcze, Republika Mołdawii przygotowała między innymi
projekt ustawy dotyczącej sankcji za naruszenia, których dopuściły się podmioty dokonujące
zgłoszeń, oraz uprawnień do nakładania sankcji w celu spełnienia zalecenia 17. grupy FATF.
Wydaje się, że te projekty zmian art. 291 kodeksu wykroczeń uwzględniają wszystkie
możliwe rodzaje naruszeń obowiązków określonych w ustawie o przeciwdziałaniu praniu
pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Obecnie nadal występują niedociągnięcia w systemie
nakładania sankcji w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu,
które wynikają z ograniczonego spisu naruszeń mogących stanowić podstawę kar oraz braku
jasności co do tego, który organ nadzorczy ma uprawnienia do nakładania sankcji. Zachęca
się więc Republikę Mołdawii do jak najszybszego uchwalenia zaproponowanych zmian.
W kontekście zobowiązań wynikających z przyszłego układu o stowarzyszeniu Republika
Mołdawii musi zapewnić stopniowe wprowadzanie w życie przepisów UE dotyczących
swobodnego przepływu kapitału 31, co oznacza również liberalizację przywozu i wywozu
dewiz. Będzie to oznaczać zniesienie istniejących ograniczeń przywozu i wywozu dewiz.
Według Republiki Mołdawii środki wykonawcze przedsięwzięte w celu zapewnienia
skutecznego stosowania przepisów ustawowych i wykonawczych w zakresie przeciwdziałania
praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dotyczyły następujących działań: od stycznia do
sierpnia 2013 r. – kontroli urzędowych i kontroli na miejscu przeprowadzonych w 235
kantorach wymiany walut, wśród 48 zawodowych uczestników pozabankowego rynku
finansowego oraz w 7 instytucjach bankowych. Ustalono następujące podstawowe przypadki
naruszeń: częściowa realizacja lub brak realizacji instytucjonalnych programów zapobiegania
praniu pieniędzy i zwalczania tego procederu oraz brak zgłoszenia podejrzanych transakcji
gotówkowych. W 2013 r. Urząd ds. Zapobiegania Procederowi Prania Pieniędzy i jego
Zwalczania przedstawił 37 informacji organom ds. postępowania karnego w biurze
prokuratury ds. przeciwdziałania korupcji i KCA. W związku z tym wszczęto 20 spraw
karnych, z czego 15 dotyczyło przestępstw związanych z praniem pieniędzy.
2.3.1.8. Zalecenia wynikające z oceny skutków
•
Należy uzgodnić z władzami Mołdawii procedury konfiskaty mienia w celu odzyskania
skradzionego mienia lub zysków z niego wynikających i ograniczenia finansowego
potencjału zorganizowanych grup przestępczych, ułatwiając w ten sposób ich likwidację.
Republika Mołdawii poinformowała, że ustawa o zmianie i uzupełnieniu art. 243 i 106
kodeksu karnego oraz art. 206 kodeksu postępowania karnego w celu zintensyfikowania
działań w zakresie walki i optymalizacji zasad konfiskaty znajduje się obecnie w
przygotowaniu i zostanie przedłożona parlamentowi do zatwierdzenia do końca roku.
31
PL
Załącznik 1 do dyrektywy Rady z dnia 24 czerwca 1988 r. w sprawie wykonania art. 67 Traktatu
(88/361/EWG).
26
PL
Według Republiki Mołdawii, jeśli chodzi o konfiskatę, od stycznia do lipca 2013 r. sądy
pierwszej instancji wydały dziewięć wyroków w sprawie konfiskaty mienia/dochodów
wykorzystywanych do celów przestępczych lub pochodzących z przestępstwa oraz
przekazania ich na rzecz państwa. Ogólna kwota skonfiskowanego mienia wynosi 1 984 047
MDL w siedmiu przypadkach przemytu na szczególnie dużą skalę i w dwóch przypadkach
kradzieży w okolicznościach obciążających. W tym samym okresie sądy apelacyjne wydały
dziewięć orzeczeń, zgodnie z którymi ostateczna wartość skonfiskowanego mienia wyniosła
688 309 MDL.
2.3.1.9. Benchmark VLAP – Wdrożenie polityki walki z narkotykami
•
Wdrożenie krajowej strategii przeciwdziałania narkomanii i związanego z nią planu
działania, zapewnienie na przejściach granicznych dostępu do informacji
dotyczących przypadków konfiskaty narkotyków i powiązanych z tym osób; dalszy
rozwój współpracy i usprawnienie wymiany informacji z odpowiednimi organami
międzynarodowymi działającymi w obszarze narkotyków.
W związku z reformą Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (zob. segment 3 / temat 1 –
benchmark VLAP powyżej) w marcu 2013 r. nastąpiła reorganizacja Departamentu ds.
Przeciwdziałania Narkomanii w Generalnym Inspektoracie Policji. Jednocześnie utworzono
regionalne urzędy ds. przeciwdziałania narkomanii w północnych i południowych regionach
kraju oraz dwie dodatkowe jednostki w Departamencie ds. Przeciwdziałania Narkomanii:
jednostkę ds. zwalczania nielegalnego obiegu substancji psychotropowych i ich prekursorów
oraz jednostkę ds. analiz i planowania. Liczbę pracowników Departamentu ds.
Przeciwdziałania Narkomanii zwiększono do 27. W 2013 r. nadal prowadzono szkolenia dla
personelu zajmującego się przeciwdziałaniem narkomanii oraz działania informacyjne.
Budżet ministerstwa na 2014 r. obejmuje rezerwę w wysokości 30 mln MDL na zamówienie
specjalnych środków zwalczania narkomanii.
W 2013 r. do sądu wniesiono 609 spraw karnych związanych z narkotykami (w porównaniu z
865 sprawami w analogicznym okresie w 2012 r.). Na skutek wykrycia przestępstw w tym
okresie skonfiskowano 85 kg narkotyków (w 2012 r.: 171 kg), w tym 62 kg marihuany (w
2012 r.: 78 kg), 116 795 sztuk konopi (w 2012 r.: 136 491) i 17 971 sztuk maku (w 2012 r.: 10
598). Zmniejszenie liczby wniesionych spraw karnych związanych z narkotykami wynika z
dekryminalizacji niektórych przestępstw związanych z narkotykami i koncentracji policji na
przeprowadzaniu konfiskaty w przypadku spraw o dużym znaczeniu. W 2013 r.
zorganizowano kilka szczególnych operacji: „Opium-mak” (MAC) – zwalczanie domowej
uprawy marihuany i „OVIDIU” – przeciwdziałanie przemytowi narkotyków, środków
odurzających i prekursorów na granicy pomiędzy Republiką Mołdawii a Ukrainą,
zorganizowanych przez EUBAM.
Nadal prowadzona była współpraca i wymiana informacji z odpowiednimi organami
międzynarodowymi, w tym Europejskim Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii
i grupą Pompidou Rady Europy.
Kontynuowano rozwój stosunków partnerskich ze społeczeństwem obywatelskim, także
wspólnie z organizacjami międzynarodowymi, a organizacje pozarządowe nadal angażowano
w działania antynarkotykowe i leczenie uzależnień od środków odurzających. 2 lipca 2013 r.
podpisano porozumienie o współpracy między GIP, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych a
organizacją pozarządową „Stowarzyszenie na rzecz zapobiegania HIV i ograniczania
szkodliwości” (UOHR). Fundacja Sorosa w Republice Mołdawii nadal finansowała działania
PL
27
PL
w zakresie ograniczania szkodliwości. Grupa Pompidou i organizacja pozarządowa
„Innowacyjne projekty w więzieniach” zorganizowały szkolenie dla pracowników
Departamentu ds. Przeciwdziałania Narkomanii na temat leczenia narkomanów w areszcie
policyjnym i ograniczania szkodliwości narkotyków.
•
Wdrożenie stosownych konwencji ONZ i Rady Europy oraz zaleceń GRECO w
obszarach przedstawionych powyżej.
Republika Mołdawii rozpoczęła ogólnokrajowy proces wypełniania kwestionariusza ogólnego
i tematycznego dotyczącego wdrożenia konwencji z Lanzarote. Powinien on zostać
przedstawiony komitetowi stron konwencji z Lanzarote w styczniu 2014 r.
W 2013 r. Republika Mołdawii okresowo informowała GRECO o najnowszych osiągnięciach
w zakresie zapobiegania korupcji i zwalczania tego procederu oraz o najbardziej znaczących
wynikach reformy KCA. Tymczasem Republika Mołdawii w pełni wykonała zalecenia
GRECO skierowane do drugiego cyklu oceny. Na 59. posiedzeniu plenarnym GRECO, które
odbyło się w dniach 18–22 marca 2013 r., omówiono i przyjęto sprawozdanie dotyczące
Republiki Mołdawii w ramach trzeciej tury ocen GRECO. Sprawozdanie zostało
opublikowane 4 kwietnia 2013 r. Następne sprawozdanie GRECO dotyczące Republiki
Mołdawii zostanie opublikowane do września 2014 r.
W celu zagwarantowania wykonania zaleceń GRECO Centralna Komisja Wyborcza
utworzyła grupę roboczą z zadaniem przeprowadzenia przeglądu i zmiany przepisów
dotyczących finansowania partii politycznych i kampanii wyborczych. Rząd zatwierdził
projekt ustawy 19 czerwca 2013 r., a parlament – w październiku 2013 r. Nowa procedura
finansowania partii politycznych zostanie zastosowana w 2017 r.
2.3.2.
Segment 3 / temat 2 – Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych
2.3.2.1. Benchmarki VLAP
•
Wdrożenie konwencji międzynarodowych dotyczących współpracy wymiarów
sprawiedliwości w sprawach karnych (w szczególności konwencji Rady Europy).
Władze mołdawskie nadal prowadziły współpracę międzynarodową w sprawach karnych w
kilku formach. 8 sierpnia 2013 r. Republika Mołdawii ratyfikowała drugi protokół dodatkowy
do Konwencji Rady Europy o pomocy prawnej w sprawach karnych, który został podpisany 8
listopada 2001 r. Jeśli chodzi o wdrożenie ram legislacyjnych, w tym konwencji Rady Europy
dotyczących spraw karnych, organy centralne, Prokuratura Generalna (dalej zwana PG) i
Ministerstwo Sprawiedliwości nadal rozpatrywały szereg spraw wraz z państwami trzecimi, z
państwami członkowskimi UE, lecz głównie z innymi państwami trzecimi.
W pierwszych trzech kwartałach 2013 r. PG rozpatrzyła następujące sprawy (liczby ogólne):
PL
–
ekstradycja: 180 wysłanych wniosków i 14 otrzymanych wniosków. Tylko jeden
otrzymany wniosek odrzucono, ponieważ wnioskujący posiadał obywatelstwo
mołdawskie;
–
wnioski o pomoc prawną: 250 wysłanych wniosków i 420 otrzymanych wniosków.
Odrzucono 32 wnioski otrzymane – głównie ze względów proceduralnych
(przekazanie nie odbyło się za pośrednictwem organów centralnych);
28
PL
–
postępowanie karne: 17 spraw przekazanych i 19 otrzymanych wniosków o
przejęcie spraw.
W pierwszych trzech kwartałach 2013 r. Ministerstwo Sprawiedliwości rozpatrzyło
następujące sprawy (liczby ogólne):
–
ekstradycja: 73 wysłane wnioski i 2 otrzymane wnioski;
–
wnioski o pomoc prawną: 8 wysłanych wniosków i 238 otrzymanych wniosków;
–
postępowanie karne: brak otrzymanych wniosków o przekazanie spraw i 3
otrzymane wnioski o przejęcie spraw;
–
ponadto zgodnie z konkretnymi kompetencjami Ministerstwo Sprawiedliwości
rozpatrzyło 17 wniosków o wykonanie wyroków w sprawach karnych, 9
wysłanych, 8 otrzymanych i 73 wnioski o przekazanie osób skazanych;
–
nie odrzucono żadnych wniosków dotyczących rodzajów spraw wchodzących w
zakres kompetencji Ministerstwa Sprawiedliwości.
Od lipca 2013 r. w przypadku Prokuratury Generalnej i od kwietnia 2013 r. w przypadku
Ministerstwa Sprawiedliwości poprawie uległy dane statystyczne dotyczące współpracy
wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – obydwie instytucje składają miesięczne
sprawozdania i korzystają ze wspólnego wykazu parametrów dotyczących między innymi
tego, które państwo wysyła wnioski i które państwo otrzymuje wnioski, kategorii
przestępstwa oraz czasu wykonania.
Jeśli chodzi o szkolenie, w celu zharmonizowania metodyki postępowania z wnioskami o
współpracę wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych lub wzajemną pomoc prawną w
grudniu 2012 r. wśród prokuratorów terenowych i specjalistycznych, sędziów i innych
organów porządku publicznego rozpowszechniono podręcznik dotyczący międzynarodowej
pomocy prawnej. Zarówno prokuratorzy, jak i sędziowie uczestniczyli w szkoleniach i
seminariach na szczeblu międzynarodowym i krajowym, w tym w kilku szkoleniach
zorganizowanych przez Krajowy Instytut Sprawiedliwości.
•
Wysoki poziom skuteczności współpracy sędziów i prokuratorów z państwami
członkowskimi UE w ramach współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach
karnych.
Władze Republiki Mołdawii w dalszym ciągu zapewniały skuteczną współpracę z
odpowiednimi władzami państw członkowskich UE. Jeśli chodzi o współpracę z państwami
członkowskimi, zarówno Prokuratura Generalna, jak i Ministerstwo Sprawiedliwości
kontynuowały rozpatrywanie znacznej liczby spraw, co dotyczy zwłaszcza PG.
W latach 2009–2013 spośród wszystkich spraw rozpatrzonych przez PG zdecydowana
większość była rozpatrywana z Rumunią, Włochami, Bułgarią, Węgrami, Czechami,
Niemcami, Austrią, Belgią, Polską i Słowenią, a w mniejszym stopniu z Niderlandami,
Francją, Grecją, Hiszpanią, Łotwą, Litwą, Estonią i Irlandią.
W pierwszych trzech kwartałach 2013 r. Prokuratura Generalna rozpatrzyła następujące
sprawy (wraz z państwami członkowskimi UE):
PL
29
PL
–
ekstradycja: 6 wysłanych wniosków i 1 otrzymany wniosek. Nie odrzucono żadnej
sprawy dotyczącej ekstradycji. Do państw członkowskich UE, z którymi wspólnie
rozpatrzono większość spraw, należą Austria, Bułgaria, Francja, Niemcy, Włochy i
Rumunia;
–
wnioski o pomoc prawną: 124 wysłane wnioski i 147 otrzymanych wniosków.
Odrzucono 3 wnioski otrzymane – głównie ze względów proceduralnych
(przekazanie nie odbyło się za pośrednictwem organów centralnych). Do państw
członkowskich, z którymi wspólnie rozpatrzono większość spraw, należą Rumunia,
Niemcy, Włochy, Węgry, Austria i Bułgaria;
–
postępowanie karne: 2 otrzymane wnioski o przekazanie spraw i 10 otrzymanych
wniosków o przejęcie spraw. Do państw członkowskich, z którymi wspólnie
rozpatrzono większość spraw, należą Włochy, Słowenia, Bułgaria i Czechy.
W latach 2012–2013 spośród wszystkich spraw rozpatrzonych przez Ministerstwo
Sprawiedliwości zdecydowana większość była rozpatrywana z Rumunią, Portugalią,
Węgrami, Bułgarią, Czechami, a mniejsza liczba spraw – z Włochami, Niemcami, Polską i
Grecją.
W pierwszych trzech kwartałach 2013 r. Ministerstwo Sprawiedliwości rozpatrzyło
następujące sprawy (wraz z państwami członkowskimi UE):
–
ekstradycja: 6 wysłanych wniosków i 1 otrzymany wniosek. Do państw
członkowskich, z którymi wspólnie rozpatrzono większość spraw, należą Włochy,
Polska i Irlandia;
–
wnioski o pomoc prawną: 1 wysłany wniosek i 140 otrzymanych wniosków. Do
państw członkowskich, z którymi wspólnie rozpatrzono większość spraw, należą
Rumunia, Portugalia i Węgry;
–
postępowanie karne: brak otrzymanych wniosków o przekazanie spraw i brak
otrzymanych wniosków o przejęcie spraw;
–
ponadto zgodnie z konkretnymi kompetencjami Ministerstwo Sprawiedliwości
rozpatrzyło 9 wniosków o wykonanie wyroków w sprawach karnych. Do państw
członkowskich UE, z którymi wspólnie rozpatrzono większość spraw, należą
Rumunia i Portugalia. Ministerstwo Sprawiedliwości rozpatrzyło również 8
wniosków o przekazanie osób skazanych wraz z następującymi zainteresowanymi
państwami członkowskimi: Niemcami, Republiką Czeską, Hiszpanią, Rumunią,
Austrią, Belgią i Włochami.
•
Zawarcie umowy o współpracy operacyjnej z Eurojustem
Po pomyślnych negocjacjach w październiku 2013 r. Eurojust przedstawił Republice
Mołdawii projekt umowy o współpracy, na który następnie wyraziły zgodę władze
mołdawskie. Następne kroki w ramach procedury prowadzącej do podpisania umowy mają
podjąć Eurojust i Rada zgodnie z decyzją Eurojustu. Eurojust umieści umowę w porządku
dziennym wspólnego organu nadzorczego w listopadzie 2013 r. i niezwłocznie po otrzymaniu
pozytywnej opinii wspólnego organu nadzorczego umowa zostanie umieszczona w porządku
dziennym kolegium Eurojustu. Następnie zostanie ona przedłożona Radzie do zatwierdzenia
zgodnie z art. 26a ust. 2 decyzji Eurojustu.
PL
30
PL
W tym kontekście należy dodać, że rząd Mołdawii zatwierdził we wrześniu projekt ustawy o
oświadczeniach do Konwencji o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem
danych osobowych. Ustawę przekazano parlamentowi z myślą o jej przyjęciu w listopadzie
2013 r. (zob. segment 3 / temat 4 – benchmark VLAP poniżej).
2.3.2.2. Zalecenia wynikające z oceny skutków
•
Wzmocnienie systemu sądownictwa, w tym współpracy wymiarów sprawiedliwości w
sprawach karnych, w szczególności wzajemnej pomocy prawnej.
Trwa realizacja strategii reformy sektora wymiaru sprawiedliwości na lata 2011–2016 oraz
związanego z nią planu działania przyjętego w lutym 2012 r. W 2012 r. i 2013 r. przyjęto
znaczące pakiety ustawodawcze dotyczące reformy sądownictwa. W lutym 2013 r.
Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało pierwsze sprawozdanie roczne z realizacji
strategii 32. Zakończono 87 z 157 działań, które należało wykonać do końca 2012 r. (56%), 49
działań zakończono częściowo (31%), a 21 działań nie zakończono (13%). Obecnie grupa
robocza opracowuje projekt ustawy wprowadzającej znaczne zmiany w ustawie o
prokuraturze z 2008 r. z myślą o debatach publicznych w listopadzie 2013 r.
Od 2013 r. koszt realizacji planu działania jest uwzględniony w średnioterminowych ramach
budżetowych na lata 2013–2015 i 2014–2016. Roczny budżet sektora wymiaru
sprawiedliwości na 2014 r., który obejmuje wszystkie budżety poszczególnych
zainteresowanych stron zaangażowanych w ten proces, zwiększono o 59,6% w porównaniu z
2013 r. Umowa finansowa między UE a Republiką Mołdawii podpisana 14 czerwca 2013 r.
przewiduje wkład finansowy w wysokości 60 000 000 EUR na rzecz wsparcia reformy sektora
wymiaru sprawiedliwości w następującej formie: 58 200 000 EUR jako wsparcie budżetowe i
1 800 000 EUR jako wsparcie uzupełniające.
2.3.3.
Segment 3 / temat 3 – Współpraca w obszarze porządku publicznego
2.3.3.1. Benchmarki VLAP
•
Wysoki poziom operacyjnych i specjalnych zdolności dochodzeniowych organów
porządku publicznego oraz konsekwentne i skuteczne ich wykorzystywanie do celów
walki z przestępczością transgraniczną.
Urzędnicy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych prowadzący specjalne czynności
dochodzeniowe w pełni współpracują z Prokuraturą Generalną na szczeblu departamentalnym
i proceduralnym. 7 sierpnia 2013 r. odbyło się spotkanie robocze przedstawicieli Generalnego
Inspektoratu Policji i Prokuratury Generalnej, na którym omówiono wyzwania i
niedociągnięcia związane z prowadzeniem specjalnych czynności dochodzeniowych oraz
wydano zalecenia. W maju 2013 r. Krajowy Instytut Sprawiedliwości we współpracy z
Prokuraturą Generalną zorganizował dwa seminaria – „Specjalne czynności dochodzeniowe”
oraz „Podstawy i procedura wydawania zezwoleń na przedsięwzięcie specjalnych środków
dochodzeniowych”.
W 2013 r. rząd Niemiec przekazał w ramach darowizny nowe wyposażenie – cyfrowe aparaty
fotograficzne i specjalny zestaw do prowadzenia dochodzeń na miejscu przestępstwa.
Przyszłe potrzeby zostaną sfinansowane z budżetu państwa oraz ze środków kompleksowego
32
PL
http://justice.gov.md/public/files/RAPORT_implementare_PAI_SRSJ_eng_red.04.03.13.pdf
31
PL
programu rozwoju instytucjonalnego z 2011 r. w ramach Europejskiego Instrumentu
Sąsiedztwa i Partnerstwa (zob. punkt dotyczący benchmarku VLAP na s. 16 niniejszego
sprawozdania). W czerwcu 2013 r. przy zastosowaniu instrumentu pomocy technicznej i
wymiany informacji (TAIEX) zorganizowano misję ekspertów dotyczącą ustawy o
wykorzystywaniu DNA w dochodzeniach i postępowaniu sądowym, w której udział wzięli
eksperci austriaccy w dziedzinie genetyki sądowej. Jako działanie następcze w związku z
misją ekspertów we wrześniu i październiku 2013 r. zorganizowano wizytę studyjną w Austrii
z udziałem trzech członków grupy roboczej w celu zapoznania się z najlepszymi praktykami
europejskimi w zakresie wykorzystywania DNA w dochodzeniach i postępowaniu sądowym.
W 2013 r. specjalistyczny oddział Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, wykorzystując
specjalne zdolności dochodzeniowe, przeprowadził na wysokim szczeblu kilka operacji
ukierunkowanych na przestępczość transgraniczną. Udokumentowano działalność przestępczą
dwóch „złodziei w majestacie prawa” o pseudonimach „Chińczyk” i „Patron”, których
aresztowano odpowiednio w sierpniu 2013 r. i we wrześniu 2013 r. na skutek współpracy i
wspólnych operacji przeprowadzonych z włoskimi i rumuńskimi organami porządku
publicznego. Mołdawskie wnioski o ekstradycję są rozpatrywane we Włoszech i Rumunii.
PL
32
PL
•
Wysoka skuteczność współpracy w obszarze porządku publicznego pomiędzy
odpowiednimi organami krajowymi – w szczególności strażą graniczną, policją i
funkcjonariuszami celnymi – a także współpracy z organami wymiaru
sprawiedliwości.
3 lipca 2013 r. podpisano dwustronną umowę o współpracy między Departamentem Policji
Granicznej a Generalnym Inspektoratem Policji w celu zacieśnienia współpracy w zakresie
zapewnienia, utrzymania i przywrócenia porządku publicznego i bezpieczeństwa. Umowa
przewiduje zwiększenie wzajemnej pomocy w zakresie wykrywania i prowadzenia dochodzeń
w sprawach przestępstw i wykroczeń w ramach kompetencji instytucji oraz organizację
wspólnych kontroli i operacji, takich jak przesyłki niejawnie nadzorowane. Ponadto
utworzone zostaną wspólne grupy robocze i wspólne zespoły mobilne w celu organizacji i
prowadzenia szczegółowej analizy ryzyka w zakresie porządku publicznego i bezpieczeństwa
na szczeblu krajowym i regionalnym.
Krajowa Rada koordynująca działania mające na celu zapobieganie zorganizowanej
przestępczości i jej zwalczanie postanowiła na pierwszym posiedzeniu 4 marca 2013 r., że w
perspektywie średnioterminowej utworzy wspólną bazę danych dotyczących działalności grup
i organizacji przestępczych, utworzy specjalistyczny podmiot krajowy z zadaniem stałego
monitorowania wdrażania odpowiednich przepisów oraz przeprowadzi badanie dotyczące
form przestępczości zorganizowanej i tendencji w tym zakresie, a także zaproponuje
rozwiązania. Postanowiła ona również, że zwróci się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i
Ministerstwa Edukacji o wspólne uruchomienie projektu mającego na celu opracowanie
materiałów edukacyjnych dotyczących niebezpieczeństw, rodzajów ryzyka i zagrożeń
wynikających z przestępczości zorganizowanej oraz jej niekorzystnych skutków.
•
Udoskonalone dwustronne i wielostronne umowy o współpracy operacyjnej w
obszarze porządku publicznego, w tym również dzięki terminowemu przekazywaniu
istotnych informacji właściwym organom porządku publicznego państw
członkowskich UE.
Nowo ustanowione Centrum Międzynarodowej Współpracy Policyjnej (CMWP) rozwija
współpracę mołdawskich organów ścigania z odpowiednimi organami w państwach
członkowskich UE, państwach członkowskich SELEC, PCCSEE, GUAM i uczestnikami
projektów jednostek ds. współpracy międzynarodowej w zakresie porządku publicznego na
Bałkanach Zachodnich, a także z Międzynarodową Organizacją Policji Kryminalnej –
Interpolem i Europolem. Przyjmuje ono zasadę „jedno wejście / jedno wyjście”, co pozwala
uniknąć powielania przyjmowania, rozpatrywania i przekazywania informacji wnioskodawcy.
W 2013 r. za pośrednictwem kanałów SELEC i GUAM zbadano 2826 materiałów (1795 z
organami porządku publicznego Republiki Mołdawii, 693 ze Wspólnym Centrum
Kontaktowym w Gałaczu, 259 z innymi państwami członkowskimi i obserwatorami SELEC
oraz 79 z państwami GUAM). Rozpatrzono 1428 wniosków i wymieniono 1398 odpowiedzi
dotyczących różnych przypadków przestępstw transgranicznych 33.
Na drugim posiedzeniu liderów jednostek ds. współpracy międzynarodowej w zakresie
egzekwowania prawa, które odbyło się w dniach 9–12 lipca 2013 r., Republika Mołdawii
poparła poszerzenie sieci tych jednostek w celu zwalczania transgranicznej przestępczości
33
PL
587 dotyczyło kontroli osób, 91 – kontroli pojazdów, 11 – handlu narkotykami, 392 – osób
poszukiwanych, 14 – weryfikacji przedsiębiorstw, 18 – zorganizowanych grup przestępczych, 143 –
innych rodzajów przestępstw, 16 – pomocy prawnej i 24 – handlu narkotykami i tytoniem.
33
PL
zorganizowanej. Republika Mołdawii uczestniczy w projekcie regionalnym „Udoskonalenie
zasad prawnych w Europie Południowo-Wschodniej i dobre rządy” uruchomionym przez
austriackie Biuro Policji Kryminalnej. Wzięła ona również udział w operacji „Czarny
Posejdon” 34, zorganizowanej przez Sekretariat Generalny Interpolu w okresie od 15 maja do
15 czerwca 2013 r. Była to długofalowa operacja w Europie Wschodniej, wymierzona w
transgraniczne zorganizowane grupy przestępcze popełniające przestępstwa przeciwko
własności intelektualnej.
•
Zawarcie umowy o współpracy operacyjnej z Europolem.
Urzędnik łącznikowy Republiki Mołdawii, koordynujący wszystkie sprawy karne i
dochodzenia będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, został oddelegowany do
Europolu i rozpoczął pracę 23 lipca 2013 r. Jest to godne uwagi osiągnięcie i wyjątkowy
sposób potraktowania Republiki Mołdawii przed zawarciem umowy o współpracy
operacyjnej. Obecnie trwają negocjacje dotyczące projektu protokołu ustaleń między
Republiką Mołdawii a Europolem w sprawie utworzenia bezpiecznej linii łączności.
Planowana jest wizyta studyjna ekspertów z Republiki Mołdawii w Europolu, w tym EC3.
W lipcu 2013 r. Republika Mołdawii przesłała odpowiedzi na dodatkowe kwestionariusze
Europolu na temat ram legislacyjnych dotyczących ochrony danych w Republice Mołdawii.
W dniach 28–31 października przedstawiciele Biura ds. Prawnych i Ochrony Danych
Europolu udali się do właściwych organów krajowych i organu nadzorującego ochronę
danych w Republice Mołdawii. Sprawozdanie dotyczące ochrony danych, kończące wszystkie
niezbędne etapy techniczne, powinno zostać przedłożone Zarządowi Europolu, który
zorganizuje kolejne posiedzenie w dniach 3–4 grudnia. Następnie sprawozdanie zostanie
przekazane do zatwierdzenia wspólnemu organowi nadzorczemu. Ostateczne działania w
związku ze sformalizowaniem umowy o współpracy operacyjnej zostaną podjęte w
najbliższych tygodniach.
2.3.3.2. Zalecenia wynikające z oceny skutków
•
Należy rozwinąć współpracę między organami Mołdawii i państw członkowskich, w tym w
zakresie wymiany informacji z Europolem.
Zob. segment 3 / temat 3 – benchmarki VLAP. Republika Mołdawii uczestniczyła w
następujących działaniach podjętych w ramach SELEC: 10. posiedzenie grupy roboczej ds.
przestępstw związanych z transportem (10 kwietnia 2013 r.), Bukareszt, Rumunia; 3.
posiedzenie grupy roboczej ds. przestępstw związanych ze środowiskiem i bezpieczeństwa
zbiorników (24–25 kwietnia 2013 r.), Bukareszt, Rumunia; grupa robocza ds. zwalczania
handlu narkotykami (21–22 maja 2013 r.), Bukareszt, Rumunia; 6. posiedzenie Rady SELEC
(28 maja 2013 r.), Bukareszt, Rumunia; 13. posiedzenie grupy roboczej ds. zwalczania
przestępczości związanej z oszustwami i przemytem (6 czerwca 2013 r.), Bukareszt,
Rumunia; posiedzenie grupy ekspertów ds. opracowania sprawozdania analitycznego w
sprawie zagrożenia przestępczością zorganizowaną w Europie południowo-wschodniej w
2013 r. (26 czerwca 2013 r.), Bukareszt, Rumunia oraz operacja „KOŃ TROJAŃSKI III”
dotycząca zwalczania podrabiania towarów i ochrony praw własności intelektualnej (11–22
marca 2013 r.).
34
PL
Na terytorium Republiki Mołdawii operacja dotyczyła 19 interwencji (w portach lotniczych, na
lądowych przejściach granicznych, na rynkach itd.) w przypadkach, w których stwierdzono naruszenie
praw własności intelektualnej. Ostateczne wyniki nie zostały jeszcze opublikowane.
34
PL
•
Należy wzmocnić współpracę między władzami Mołdawii oraz ich partnerami w
państwach członkowskich UE w zakresie ochrony i pomocy, w tym w zakresie identyfikacji
i odpowiedniego kierowania ofiar handlu ludźmi i ich bezpiecznego powrotu.
W kwietniu 2013 r. uzgodniono podłączenie Centrum Zwalczania Handlu Ludźmi do bazy
danych Interpolu zawierającej informacje dotyczące zwalczania handlu ludźmi. Ponadto z
pomocą Interpolu nawiązano współpracę ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi w zakresie
zwalczania handlu ludźmi oraz wyznaczono punkty kontaktowe i urzędników łącznikowych.
W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy 2013 r. 31 funkcjonariuszy policji z Centrum
Zwalczania Handlu Ludźmi i regionalnych biur ds. przeciwdziałania handlowi wzięło udział
w 10 seminariach szkoleniowych obejmujących ogółem 384 godziny. Pracownicy skorzystali
z informacji dotyczących dobrych praktyk, które przekazały Rumunia, Austria, Belgia i
Litwa, w zakresie organizacji i prowadzenia systemów informacyjnych służących do
wspierania aktywnych dochodzeń.
Trwała realizacja strategii dotyczącej wdrożenia krajowego systemu referencyjnego z dnia 5
grudnia 2012 r. W pełni funkcjonują zespoły interdyscyplinarne utworzone w celu
koordynacji działania krajowego systemu referencyjnego w lokalnej administracji publicznej.
•
Pod egidą Europolu, a w odpowiednich przypadkach za pomocą kanałów Interpolu,
należy przeprowadzać systematyczne oceny zagrożenia i zapewnić wymianę informacji w
odniesieniu do poważnych przestępstw. Dane porównawcze dotyczące przestępczości
należy gromadzić na podstawie wspólnie określonych wskaźników.
Zob. segment 3 / temat 3 – benchmarki VLAP.
Centrum Międzynarodowej Współpracy Policyjnej posiada dostęp do baz danych Interpolu
wykorzystywanych przez organy porządku publicznego Republiki Mołdawii:
skradzione/zagubione dokumenty podróży (SLTD); skradzione pojazdy silnikowe (SMV);
baza danych osób poszukiwanych na skalę międzynarodową; skradzione dokumenty
administracyjne (SAD) oraz baza danych obrazów wykorzystywania seksualnego dzieci
(ICSEDB). Dostęp jest ograniczony i przyznawany wyłącznie przez Sekretariat Generalny.
W pierwszej połowie 2013 r. krajowe biuro Interpolu przetworzyło 14 350 dokumentów: 6733
otrzymanych i 7617 wysłanych. Na wniosek oddziałów terenowych 189 osób zgłoszono do
poszukiwań międzynarodowych (125 osób do aresztowania i ekstradycji, 49 osób do ustalenia
miejsca pobytu, 4 poszukiwanych obcokrajowców i 11 osób zaginionych). Na podstawie
wniosków o poszukiwanie międzynarodowe otrzymanych od właściwych organów 40 osób
aresztowano, a 16 osób poddano ekstradycji z państw członkowskich Interpolu (8 z Włoch, po
1 osobie z Bułgarii, Portugalii, Belgii, Hiszpanii, Albanii, Republiki Czeskiej i Węgier).
•
Należy usprawnić wymianę najlepszych praktyk i organizację szkoleń dla organów
porządku publicznego.
Zob. segment 3 / temat 3 – benchmarki VLAP.
PL
35
PL
2.3.4.
•
Segment 3 / temat 4 – Ochrona danych
Wdrażanie przepisów w zakresie ochrony danych osobowych; zapewnienie
wydajnego funkcjonowania niezależnego organu nadzorczego odpowiedzialnego za
ochronę danych, w tym również dzięki przydzieleniu niezbędnych zasobów
finansowych i ludzkich.
Republika Mołdawii podejmowała w 2013 r. bardzo aktywne działania w zakresie dalszej
konsolidacji ram legislacyjnych i politycznych, także z uwzględnieniem zmian w
europejskich ramach regulacyjnych. 4 września 2013 r. rząd zatwierdził projekt ustawy o
oświadczeniach do Konwencji o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem
danych osobowych. Projekt został przedłożony do przyjęcia parlamentowi (zob. również
informacje powyżej w segmencie 3 / temat 2). Oprócz benchmarków VLAP w październiku
2013 r. przyjęto również strategię na rzecz ochrony danych na lata 2013–2018 oraz plan
działania dotyczący jej realizacji. Ponadto Ośrodek Ochrony Danych Osobowych (ośrodek)
opracował wytyczne dotyczące przetwarzania danych osobowych w sektorze policji i w
procesie wyborczym. Trwa opracowywanie wytycznych w sektorze medycznym, sektorze
kształcenia i sektorze bankowym. Parlament prowadzi dyskusje na temat projektu ustawy o
zmianie ustawy o łączności elektronicznej z zamiarem jej przyjęcia w listopadzie.
Ośrodek nadal był czynnie zaangażowany w wielu obszarach:
Okres
2011 r.
2012 r.
2013 r.
(1.1.–30.6.)
Liczba
Liczba
Liczba działań
Udział w
Liczba
konsultacji na rozpatrzonych zwiększających postępowaniach przeprowadzonych Liczba postępowań
kontroli
karnych /
temat
świadomość
sądowych
petycji
postępowań w
projektów
społeczną
prawodawstwa
sądach
35
41
27
90
214
171
63
85
70
0
35
23
46
82
71
administracyjnych
wszczętych przez
ośrodek
0
4/6
9/0
Trwa opracowywanie szczegółowych wytycznych dotyczących przetwarzania danych
osobowych przez organy porządku publicznego. W pierwszej połowie 2013 r. Sąd Najwyższy
wydał 6 orzeczeń w sprawach odwoławczych wszczętych przez ośrodek, w których
wyjaśniono procedury utajniania informacji dotyczących przetwarzania danych osobowych
przez organy porządku publicznego.
Ośrodek nadal podejmował aktywne działania w celu zebrania informacji na temat zagadnień
dotyczących ochrony danych, w tym w łączności elektronicznej. Przedstawiciele ośrodka
uczestniczyli i regularnie uczestniczą w programach medialnych poświęconych zagadnieniu
łączności elektronicznej. Opinii ośrodka zasięga się również w procesie przygotowywania
przepisów dotyczących zagadnień związanych z ochroną danych osobowych w łączności
elektronicznej. Ponadto wszystkie informacje dotyczące świadomości społecznej są dostępne
na stronie internetowej ośrodka.
Ośrodek dysponuje odpowiednimi środkami finansowymi – jego budżet na 2013 r. wynosi 2
975 300 MDL – i posiada 21 stałych stanowisk, z czego 19 jest obsadzonych. W tym roku w
celu zwiększenia zdolności logistycznych zespołowi kontroli ośrodka zapewniono środki
transportu i sprzęt techniczny służący do dokumentowania przypadków wykroczeń oraz
PL
36
PL
weryfikacji stosowania wymogów w zakresie bezpieczeństwa danych osobowych przy ich
przetwarzaniu w systemach informacyjnych przez kontrolerów. Zorganizowano dodatkowe
szkolenia – pracownicy ośrodka uczestniczyli w 3 wizytach studyjnych TAIEX w: Szwecji –
w zakresie edukacji i gromadzenia danych osobowych osób nieletnich, Czechach – w zakresie
ochrony danych osobowych w mediach drukowanych, wizualnych i audiowizualnych oraz w
Niemczech – w zakresie przetwarzania danych dotyczących zdrowia.
Ocena ogólna segmentu 3
Republika Mołdawii z powodzeniem przeprowadziła główną część reformy Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych – wszystkie jego departamenty zostały skutecznie zreorganizowane i
osiągają wyniki. Stałą częścią operacji jest analiza wywiadowcza i analiza ryzyka.
Uprawnienia w zakresie konfiskaty są coraz częściej wykorzystywane na szerszą skalę.
Udoskonalono bazy danych dotyczące handlu ludźmi, a ofiarom zapewniono wsparcie
społeczne. Znacznie podwyższono wynagrodzenia wszystkich urzędników, zwłaszcza
urzędników pracujących w obszarze przeciwdziałania korupcji, co pozwoliło na osiągnięcie
celów kadrowych. Nie utworzono jeszcze dokumentacji wyroków za korupcję na wysokim
szczeblu. Konieczne jest opracowanie bardziej niezależnej procedury mianowania dyrektora
Krajowego Centrum Antykorupcyjnego. Wymiary sprawiedliwości nadal sprawnie
współpracują w sprawach karnych. Ponadto w większym stopniu zharmonizowano metody
gromadzenia danych statystycznych. Eurojust podejmuje obecnie dalsze działania w kierunku
podpisania/zawarcia umowy o współpracy z zamiarem przedstawienia jej Radzie do końca
2013 r. Dzięki międzynarodowej współpracy policyjnej pomyślnie przeprowadzono sprawy i
czynności dochodzeniowe oraz określono trwałe podstawy zacieśnienia współpracy z
Ukrainą. Umowa o współpracy operacyjnej z Europolem zostanie sfinalizowana w
najbliższych miesiącach. Ośrodek Ochrony Danych rozszerzył swoje kompetencje i osiągnął
optymalne tempo pracy, dzięki czemu mógł stale prowadzić szkolenia dla władz.
Należy zauważyć, że oprócz działań mających na celu osiągnięcie benchmarków VLAP
dotyczących segmentu 3 Republika Mołdawii podjęła dalsze działania w związku z reformą
sądownictwa i prokuratury, także poprzez dokonanie znacznych inwestycji związanych ze
szkoleniem sędziów i prokuratorów.
Republika Mołdawii w zadowalający sposób spełniła wymogi określone w zaleceniach
zawartych w czwartym sprawozdaniu z wykonania VLAP dotyczące podjęcia określonego
rodzaju działań, kontynuując jednocześnie skuteczne wdrażanie stosownych przepisów.
Komisja jest zdania, że Republika Mołdawii osiągnęła benchmarki drugiego etapu planu
działania określone w segmencie 3.
2.4.
Segment 4: Stosunki zewnętrzne i prawa podstawowe
2.4.1.
Benchmarki VLAP
•
PL
Zapewnienie wszystkim obywatelom Mołdawii oraz legalnie przebywającym
cudzoziemcom lub bezpaństwowcom swobody przemieszczania się na terytorium
Republiki Mołdawii niepodlegającej żadnym nieuzasadnionym ograniczeniom, w
tym ograniczeniom mającym charakter dyskryminacji z jakiegokolwiek powodu:
płci, rasy, koloru skóry, pochodzenia etnicznego lub społecznego, cech genetycznych,
stanu zdrowia (w tym HIV/AIDS), języka, wyznania lub przekonań, poglądów
politycznych lub jakichkolwiek innych poglądów, przynależności do mniejszości
37
PL
narodowej, stanu posiadania, urodzenia, niepełnosprawności, wieku lub orientacji
seksualnej.
Procedury rejestrowania i wyrejestrowania powodowały ograniczenia w zakresie swobodnego
przemieszczania się obywateli Mołdawii oraz legalnie przebywających cudzoziemców lub
bezpaństwowców na terytorium Republiki Mołdawii. Biuro ds. Migracji i Azylu (BMA)
podjęło dodatkowe starania w celu zniesienia tych ograniczeń, polegające na otwarciu sześciu
biur terenowych wzdłuż granicy podziału administracyjnego z regionem Naddniestrza, co
umożliwiło łatwiejszą i spójniejszą rejestrację obcokrajowców wjeżdżających do kraju na
środkowym odcinku wspólnej granicy kraju z Ukrainą.
Nadal wdrażano zmiany wprowadzone w 2012 r. w ustawie o HIV, w szczególności w celu
zapewnienia praw migrantów, uchodźców i osób ubiegających się o azyl, co polegało na
rozszerzeniu programów zapobiegania ryzyku i dobrowolnych badań grup szczególnie
wrażliwych, zwiększeniu medycznego monitorowania osób z HIV/AIDS (w ośmiu biurach
regionalnych, w tym w regionie Naddniestrza, i w więzieniach) oraz zwiększeniu liczby
punktów medycznych mogących zapewnić leczenie antyretrowirusowe (1185 pacjentów jest
leczonych bezpłatnie w ośrodkach, także ośrodkach w regionie Naddniestrza). Ponadto 10
października 2013 r. zmieniono kodeks wykroczeń w celu zniesienia sankcji nakładanych na
obcokrajowców odmawiających poddania się badaniom na HIV/AIDS.
•
Zapewnienie wszystkim obywatelom Mołdawii, w tym kobietom, dzieciom, osobom
niepełnosprawnym, osobom należącym do mniejszości lub osobom będącym
członkami innych grup szczególnie wrażliwych, pełnego dostępu do dokumentów
podróży i dowodów tożsamości.
Nadal wdrażane są środki mające na celu ułatwienie wydawania dokumentów podróży i
dowodów tożsamości osobom młodym i osobom będącym członkami słabszych grup
społecznych. Na mocy dekretu rządowego z dnia 18 lutego 2013 r. obywatele Mołdawii mogą
ubiegać się o dokumenty podróży i dowody tożsamości w każdym oddziale terenowym
Centrum Państwowych Zasobów Informacyjnych „Registru” niezależnie od miejsca
zamieszkania, a osobom niepełnosprawnym zapewnia się udogodnienia (mobilne biura
dokumentacji, dostawa do domu). Jednocześnie laboratorium badawcze „Registru” otrzymało
akredytację ISO 17025 i rozpoczęło działalność w zakresie badania surowców, materiałów
końcowych i produktów oraz rozpoznawania twarzy. W 2013 r. przeprowadzono
dziewięćdziesiąt dziewięć badań do celów badania produktów lub rozpoznania twarzy.
Jeśli chodzi o mniejszości etniczne, grupy docelowe aktywnie korzystają ze środków
wprowadzonych w celu realizacji polityki integracyjnej władz na rzecz wieloetnicznego
społeczeństwa mołdawskiego (w pierwszych ośmiu miesiącach 2013 r. ze wszystkich
wydanych dokumentów podróży i dokumentów tożsamości około 25% było przeznaczonych
dla mniejszości etnicznych). Obywatele Mołdawii zamieszkujący region Naddniestrza nadal
ubiegali się o mołdawskie dokumenty podróży i dowody tożsamości zgodnie ze specjalnymi
procedurami identyfikacji określonymi w decyzji rządu nr 525 z dnia 11 lipca 2013 w sprawie
wdrożenia zmian do ustawy o obywatelstwie z dnia 2 czerwca 2000 r. Liczba paszportów
wydanych takim mieszkańcom na koniec lipca 2013 r. wynosiła 239 758. Ponadto
zorganizowano dwustronne spotkania z odpowiednimi faktycznymi władzami Naddniestrza,
aby osiągnąć postępy w zakresie nadawania jednego krajowego numeru identyfikacyjnego
stosowanego w aktach urodzenia wydawanych przez faktyczne władze.
PL
38
PL
•
Skuteczne wdrażanie przepisów i strategii w zakresie przeciwdziałania
dyskryminacji oraz wdrażanie odnośnych aktów ONZ i Rady Europy.
Ustawa o zapewnieniu równości z dnia 25 maja 2012 r. wraz z aktami wykonawczymi
stanowi podstawę ram przeciwdziałania dyskryminacji. Władze mołdawskie z całą
odpowiedzialnością zobowiązały się do wdrożenia ustawy, co potwierdziły podczas dialogu
dotyczącego praw człowieka między UE a Republiką Mołdawii 16 kwietnia 2013 r. Programy
szkoleń dla urzędników sądowych, prawników, funkcjonariuszy organów porządku
publicznego i obywateli są realizowane w szybszym tempie. Z pewnym opóźnieniem w
czerwcu 2013 r. utworzono Radę ds. Równości, a 23 lipca wybrano jej przewodniczącego, zaś
31 lipca 2013 r. określono jej budżet w wysokości 1,8 mln MDL (112 000 EUR) na okres do
końca roku. Na lata 2014–2016 przeznaczono jak dotąd kwotę 3,3 mln MDL, którą uznano za
proporcjonalną do działań przewidzianych w planie strategicznym na lata 2014–2016
opracowanym przez członków Rady z pomocą Rady Europy. Rada ds. Równości na swoich
posiedzeniach podejmowała aktywne działania w celu utworzenia własnej administracji,
opracowała dokumentację wewnętrzną dotyczącą zarządzania (również z pomocą Rady
Europy), rozpoczęła rozwijanie sieci kontaktów międzynarodowych i rozpoczęła
kompleksowy przegląd przepisów w dziedzinie praw człowieka i przeciwdziałania
dyskryminacji.
Jednocześnie 11 października 2013 r. rząd i parlament udaremniły podjętą przez kilku posłów
próbę podważenia ram przeciwdziałania dyskryminacji, co polegało na usunięciu odniesienia
do „związków innych niż małżeńskie i rodzinne” w zmianach do kodeksu wykroczeń z maja
2013 r. Zmiany miały podobno na celu ochronę dzieci i wdrożenie Konwencji Rady Europy o
ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach
seksualnych (konwencja z Lanzarote), głównie poprzez wprowadzenie grzywien za publiczne
rozpowszechnianie informacji „mających negatywny wpływ na nieletnich lub propagujących
prostytucję, pedofilię i pornografię”. Rząd przyjął wskazówki dotyczące wdrożenia zmian
zgodnie z ustawą o równości i zasadami niedyskryminacji do czasu uchylenia przez parlament
zmian w ustawie kodeks wykroczeń. W tym samym kontekście 27 maja 2013 r. Rzecznik
Praw Obywatelskich wniósł powództwo cywilne dotyczące przepisów ustawy przyjętej przez
autonomiczny region Gagauzji naruszającej zasady równości, sprawiedliwości i
obiektywności określone w ustawie o zapewnieniu równości; 20 czerwca 2013 r. sąd w
Komracie podtrzymał powództwo i unieważnił odpowiednie przepisy prawne.
Komisja Wenecka Rady Europy 35 wyraziła uznanie dla orzeczeń wydanych przez sądy
krajowe Republiki Mołdawii unieważniających zakaz „agresywnego propagowania
homoseksualizmu” przyjęty przez władze lokalne oraz dla dobrowolnego wycofania
projektów ustaw przez inne władze lokalne 36, lecz jednocześnie zauważyła, że orzeczenia
sądów koncentrują się głównie na zasadzie równości, natomiast nie uwzględniono w nich
kwestii orientacji seksualnej i związanych z nią form ekspresji.
Ustawą z dnia 21 grudnia 2012 r. Republika Mołdawii uznała kompetencje Komitetu ONZ ds.
Likwidacji Dyskryminacji Rasowej w zakresie przyjmowania indywidualnych skarg zgodnie
z art. 14 Konwencji ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej.
Ustawa weszła w życie 13 maja 2013 r., a 21 sierpnia 2013 r. Republika Mołdawii ukończyła
przygotowania poprzez powołanie Biura ds. Stosunków Międzyetnicznych jako organu
odpowiedzialnego za składanie sprawozdań z wdrożenia konwencji. Ponadto zgodnie z
35
36
PL
Zob. Komisja Wenecka Rady Europy z czerwca 2013 r.
Zob. również COM(2013) 459 final, s. 37.
39
PL
krajowym planem działania dotyczącym praw człowieka rząd rozpoczął studium
wykonalności z zamiarem ratyfikacji Protokołu nr 12 do Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności (ETS nr 177). Rząd przedsięwziął również szeroko
zakrojone środki w celu wdrożenia ustawy o włączeniu społecznym osób niepełnosprawnych
z dnia 30 marca 2012 r., zwłaszcza za pomocą nowo utworzonej usługi socjalnej „Pomoc
osobista” (430 osobistych asystentów, w tym 179 w pełni finansowanych z budżetu
centralnego).
•
Skuteczne wdrażanie środków w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji
przewidzianych w krajowym planie działania dotyczącym praw człowieka (w tym
przeznaczenie odpowiednich zasobów na ten cel); prowadzenie ogólnych kampanii
informacyjnych na rzecz przeciwdziałania rasizmowi, ksenofobii, antysemityzmowi i
innym formom dyskryminacji; wsparcie organów odpowiedzialnych za realizowanie
polityki przeciwdziałania dyskryminacji oraz walkę z rasizmem, ksenofobią i
antysemityzmem.
Nadal realizowany był krajowy plan działania dotyczący praw człowieka na lata 2011–2014
pod nadzorem organu międzyresortowego – Stałej Komisji Praw Człowieka, z technicznym
wsparciem ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości. Każdy organ centralny i regionalny
przygotował i realizuje własny plan działania w ramach wykonywania krajowego planu
działania dotyczącego praw człowieka. We wrześniu 2013 r. stała komisja postanowiła
wypromować swoje działania i zwiększyć ich wsparcie poprzez umożliwienie udziału w nich
Radzie Europy, ONZ, UE, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)
oraz krajowych i międzynarodowych organizacji pozarządowych. Ponadto wykonano
zalecenia zawarte w sprawozdaniu krajowym specjalnego sprawozdawcy ds. wolności religii
lub przekonań. Zwiększono również wysiłki w celu realizacji planu działania na rzecz
wsparcia ludności romskiej na lata 2011–2015, który został zmieniony zgodnie z sugestiami
organizacji międzynarodowych. Zmiany polegały przede wszystkim na organizacji
regularnych szkoleń w regionie, utrzymaniu częstego kontaktu władz lokalnych, okręgowych
funkcjonariuszy policji i lekarzy okręgowych z międzyresortową grupą roboczą ds. realizacji
planu działania, skoncentrowaniu uwagi na sektorze kształcenia oraz utworzeniu sieci 15
mediatorów ds. społeczności romskiej (jak przewidziano w średnioterminowych ramach
budżetowych, 33 dodatkowych mediatorów ds. społeczności rozpocznie działalność w latach
2014–2015).
Strategia dotycząca reformy sektora wymiaru sprawiedliwości kładzie właściwy nacisk na
reformę instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich, Centrum Praw Człowieka, w celu
zwiększenia jej niezależności i skuteczności oraz niezależności i skuteczności powiązanego
krajowego mechanizmu na rzecz zapobiegania torturom. Doraźna grupa robocza
przeprowadziła szczegółową analizę działalności centrum, obejmującą ocenę jego
efektywności, potrzeb finansowych oraz środków, które mogłyby przyczynić się do
optymalizacji jego działalności. Na podstawie jej wniosków i we współpracy z partnerami
międzynarodowymi (takimi jak lokalny doradca ONZ ds. praw człowieka oraz były specjalny
sprawozdawca ONZ ds. tortur) i lokalnymi organizacjami pozarządowymi Ministerstwo
Sprawiedliwości przygotowało projekt ustawy o reorganizacji centrum, procedurze wyboru i
mianowania Rzecznika(-ów) Praw Obywatelskich oraz określeniu zakresu ich autonomii w
kontekście doboru i zatrudniania personelu centrum, kształtowania wewnętrznej struktury
organizacyjnej oraz rozwiązywania kwestii budżetowych. Projekt ustawy został przyjęty
przez rząd 4 września 2013 r. i natychmiast przedłożony parlamentowi. Potwierdziło to wolę
wzmocnienia instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich przez władze.
PL
40
PL
Jednocześnie samo centrum również podejmowało działania służące poprawie jego
skuteczności i wiarygodności. Centrum zaczęło korzystać z przysługującego mu uprawnienia
do kwestionowania zgodności określonych ustaw z konstytucją przed Trybunałem
Konstytucyjnym oraz do wszczynania postępowań przed sądem lub wpływania na przebieg
postępowań sądowych, w tym postępowań dotyczących ochrony przed dyskryminacją,
występując w charakterze „amicus curiae”. Otworzyło ono centrum regionalne w Warnicy,
kontrolowanym przez Mołdawię przedmieściu miasta Bendery, w tzw. strefie bezpieczeństwa
ustanowionej podczas konfliktu w Naddniestrzu, z zamiarem rozpatrywania wniosków
miejscowej ludności i poprawy współpracy z odpowiednią instytucją Rzecznika Praw
Obywatelskich w Naddniestrzu.
2.4.2.
•
Zalecenia wynikające z oceny skutków
Dalsza realizacja planu działania dotyczącego praw człowieka na lata 2011–2014 i
kontynuacja starań na rzecz angażowania społeczności międzynarodowej w
rozwiązywanie kwestii dotyczących mniejszości.
Władze mołdawskie wykazywały stałe zaangażowanie we wdrażanie planu działania
dotyczącego praw człowieka na lata 2011–2014 oraz osiągały coraz lepsze rezultaty na tym
polu z wykorzystaniem znacznych, lecz niższych niż optymalne, środków budżetowych. We
wrześniu 2013 r. Stała Komisja Praw Człowieka zaprosiła organizacje międzynarodowe takie
jak Rada Europy, ONZ, UE, OBWE i międzynarodowe organizacje pozarządowe do udziału
w działaniach komisji w obszarze monitorowania i oceny. Zaproszenie wystosowano wkrótce
po ogłoszeniu przez rząd Mołdawii zamiaru zwiększenia przejrzystości realizacji planu
działania i odpowiedzialności w tym zakresie.
•
Zapewnienie skutecznego wdrożenia przepisów przeciwdziałających dyskryminacji
zgodnie z normami europejskimi i międzynarodowymi, w szczególności poprzez wydanie
kompleksowych wytycznych oraz poprzez zapewnienie skutecznego funkcjonowania Rady
ds. Równości.
Władze mołdawskie, instytucje sądownicze, przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego
oraz ogół społeczeństwa wykazują wysoki poziom świadomości w kwestiach związanych z
przeciwdziałaniem dyskryminacji, która wciąż stanowi źródło wielu kontrowersji
społecznych. Po okresie niepewności trwającym od marca do czerwca 2013 r. szybkie
utworzenie Rady ds. Równości dysponującej odpowiednim budżetem na bieżący rok
potwierdziło, że władze wykazują wolę pełnego i trwałego wdrożenia przepisów
przeciwdziałających dyskryminacji z 2012 r.
•
Dalsze wysiłki finansowe mające na celu wprowadzenie w życie planu działania na rzecz
wsparcia Romów na lata 2011–2015 w skuteczny i konsekwentny sposób.
Zgodnie z informacjami przedstawionymi w poprzednim sprawozdaniu władze mołdawskie
spójnie realizowały plan działania na rzecz wsparcia Romów na lata 2011–2015. Pomimo
wystąpienia pewnego opóźnienia wcześniejsze zobowiązanie do nadania mediatorom ds.
społeczności romskiej oficjalnej funkcji zostało przełożone na faktyczne zobowiązania
budżetowe w 2013 r. Obecnie nic nie świadczy o tym, że zobowiązanie to nie zostanie
dotrzymane w przyszłości. W odniesieniu do tej kwestii, podobnie jak w odniesieniu do
ogólnie rozumianych kwestii praw człowieka, współpraca i wsparcie ze strony społeczności
międzynarodowej stanowi istotny czynnik warunkujący powodzenie planowanych działań.
PL
41
PL
•
Kontynuowanie efektywnej współpracy z faktycznymi władzami w Tyraspolu
umożliwiającej wymianę informacji dotyczących wydawania dokumentów oraz aspektów
egzekwowania prawa.
Konstytucyjne organy Republiki Mołdawii wydają dokumenty tożsamości mieszkańcom
regionu Naddniestrza po porównaniu informacji dostarczonych zgodnie z mołdawskim
prawem z informacjami znajdującymi się w posiadaniu tych organów.
Współpraca między Kiszyniowem i Tyraspolem w kwestiach związanych z porządkiem
publicznym jest prowadzona doraźnie, w oparciu o porozumienie z 1994 r. Postanowienia
tego porozumienia nie mogą jednak zostać wdrożone w świetle postępów Republiki Mołdawii
w obszarze ochrony praw człowieka, ponieważ w porozumieniu tym nie przewidziano
odpowiednich gwarancji ochrony danych osobowych i poszanowania praw człowieka osób
podejrzanych, o których przekazanie do celów dochodzeniowych mogą zwracać się faktyczne
władze regionu Naddniestrza. Formułę porozumienia należy zmienić, a działania w tym
zakresie rozpoczęły się w czerwcu 2013 r. w oparciu o projekt zaproponowany przez
przedstawicieli misji OBWE w Republice Mołdawii.
•
Zwiększenie wysiłków w celu rozwiązania ewentualnych problemów w zakresie
bezpieczeństwa i migracji oraz znalezienie możliwych rozwiązań w celu zwiększenia
kontroli bez uszczerbku dla procesu negocjacyjnego „5+2”.
W marcu 2013 r. mołdawski wicepremier ds. reintegracji (przedstawiciel polityczny
Republiki Mołdawii w procesie negocjacyjnym „5+2”) wystosował pismo do faktycznej
administracji w Tyraspolu, pozostałych uczestników procesu negocjacyjnego „5+2” oraz
członków wspólnej komisji kontrolnej powołanej na mocy porozumienia o zawieszeniu broni
zawartego pomiędzy Rosją a Republiką Mołdawii w 1992 r., informując ich o zamiarze
utworzenia sześciu biur terenowych podlegających mołdawskiemu Biuru ds. Migracji i Azylu
wzdłuż granicy administracyjnej z regionem Naddniestrza w celu poprawy monitorowania
przepływów migracyjnych na środkowym odcinku granicy między Republiką Mołdawii a
Ukrainą (w przeciwnym razie podlegających ukraińskim i nieuznawanym naddniestrzańskim
kontrolom granicznym). Wspomniane biura terenowe zostały utworzone w październiku 2013
r. po przeprowadzeniu dodatkowej kampanii informacyjnej skierowanej do mieszkańców
Naddniestrza, jego faktycznych władz i uczestników procesu „5+2”. Biura będą rejestrować
obywateli państw trzecich, którzy wjeżdżają na terytorium Republiki Mołdawii lub z niego
wyjeżdżają w tym regionie.
Obywatele państw trzecich mieszkający w Naddniestrzu (obywatele Mołdawii nieposiadający
paszportu mołdawskiego), którzy chcieliby wyjechać z Republiki Mołdawii lub do niej
wjechać przez terytorium kontrolowane przez Kiszyniów, będą zwolnieni z obowiązku
rejestracji w urzędzie migracyjnym po wprowadzeniu niezbędnych ram legislacyjnych.
Omawiany mechanizm nie wywiera wpływu na przepływ cudzoziemców w obrębie granic
Republiki Mołdawii uznawanych na arenie międzynarodowej. Jednocześnie rozmieszczono
mobilne jednostki kontrolne mołdawskiej policji granicznej w celu prowadzenia kontroli
drugiej linii na terytorium kontrolowanym przez Kiszyniów, a policja mołdawska może
prowadzić takie kontrole w tzw. strefie bezpieczeństwa wzdłuż granicy podziału
administracyjnego.
W ten sposób Republika Mołdawii udoskonaliła politykę zasadniczo sprzyjającą włączeniu
mieszkańców Naddniestrza, umożliwiając im nieodpłatne uzyskanie obywatelstwa
mołdawskiego na zasadzie dobrowolności (lub bezpłatne otrzymanie pierwszych
PL
42
PL
dokumentów tożsamości). Ponieważ naddniestrzańskie dokumenty stanu cywilnego nie są
uznawane w Republice Mołdawii, Ministerstwo Technologii Informacyjnych i Komunikacji
stosuje określone środki w celu potwierdzenia obywatelstwa wnioskodawców, zgodnie ze
zmianami do ustawy o obywatelstwie z 2004 r. oraz decyzjami rządu nr 959 z dnia 9 września
2005 r., nr 337 z dnia 10 maja 2011 r. i nr 525 z dnia 11 lipca 2013 r. Nadal prowadzono
rozmowy z Tyraspolem w sprawach współpracy policyjnej – w sprawie wdrożenia
mechanizmu wymiany informacji oraz dopuszczenia możliwości ponownej rejestracji
dokumentów wydanych przez faktyczne władze regionu Naddniestrza w Republice Mołdawii.
Innym godnym uwagi ulepszeniem będącym przedmiotem rozmów jest wprowadzenie
ogólnokrajowych elementów identyfikacyjnych (numer generowany przez mołdawski rejestr
aktów stanu cywilnego) na dokumentach stanu cywilnego wydawanych przez faktyczne
władze naddniestrzańskie, co spowodowałoby uproszczenie procedury składania przez
mieszkańców Naddniestrza wniosków o wydanie mołdawskich dowodów tożsamości.
Ponadto Republika Mołdawii prowadziła rozmowy z Ukrainą na temat wymiany informacji
dotyczących obcokrajowców przekraczających granicę i wjeżdżających do Naddniestrza z
Ukrainy i zamierza upowszechnić praktykę wspólnych kontroli i patroli z ukraińską strażą
graniczną na środkowym odcinku granicy Republiki Mołdawii z Ukrainą. Praktyka ta została
zastosowana po raz pierwszy w 2012 r. w odniesieniu do wspólnie obsługiwanego przejścia
granicznego Rososzany-Bryczany położonego na północnym odcinku granicy, a obecnie jest
stosowana także na przejściu granicznym Palanca-Majaki, położonym na południowym
odcinku granicy.
Ocena ogólna segmentu 4
Republika Mołdawii poczyniła postępy w kierunku skutecznego wdrożenia znaczących zmian
prawnych wprowadzonych na pierwszym etapie VLAP. Władze mołdawskie podjęły
poważne wysiłki w celu wprowadzenia w życie ustawy o zapewnieniu równości, realizacji
krajowego planu działania dotyczącego praw człowieka, zwiększenia roli Rzecznika Praw
Obywatelskich, utworzenia biur rejestracji obcokrajowców wjeżdżających do kraju przez
terytorium Naddniestrza oraz ułatwienia wydawania dokumentów mieszkańcom Naddniestrza
i ich ewidencjonowania.
Republika Mołdawii w zadowalający sposób spełniła wymogi określone w zaleceniach
zawartych w czwartym sprawozdaniu z wykonania VLAP dotyczące podjęcia określonego
rodzaju działań, kontynuując jednocześnie skuteczne wdrażanie stosownych przepisów.
Komisja jest zdania, że Republika Mołdawii osiągnęła benchmarki drugiego etapu planu
działania określone w segmencie 4.
3.
WNIOSKI
Od momentu nawiązania przez UE oraz Republikę Mołdawii dialogu w sprawie wiz w
czerwcu 2010 r. oraz przedstawienia władzom mołdawskim planu działania na rzecz
liberalizacji reżimu wizowego (VLAP) w styczniu 2011 r. Komisja regularnie składała
sprawozdania Parlamentowi Europejskiemu i Radzie z postępów poczynionych przez
Republikę Mołdawii w osiąganiu benchmarków pierwszego i drugiego etapu VLAP
określonych w czterech segmentach.
Komisja kontynuowała również monitorowanie postępów poczynionych przez Republikę
Mołdawii w stosownych obszarach VLAP w ramach:
PL
43
PL
•
•
•
•
•
•
spotkania urzędników wyższego szczebla ds. dialogu UE oraz Republiki Mołdawii w
sprawie wiz;
Wspólnego Komitetu UE i Republiki Mołdawii ds. Ułatwień w Wydawaniu Wiz;
Wspólnego Komitetu UE i Republiki Mołdawii ds. Readmisji;
Wspólnego Podkomitetu UE i Republiki Mołdawii nr 3;
spotkania urzędników wyższego szczebla w ramach partnerstwa UE i Republiki Mołdawii
na rzecz mobilności;
dialogu dotyczącego praw człowieka między UE a Republiką Mołdawii.
W przypadku każdego z tych komitetów i dialogów regularnie uwzględniana jest współpraca
między UE a Republiką Mołdawii. Podczas ostatnich spotkań Wspólnych Komitetów ds.
Ułatwień w Wydawaniu Wiz oraz ds. Readmisji, które miały miejsce w Brukseli 12 czerwca
2013 r. (z udziałem przedstawicieli państw członkowskich UE), Komisja stwierdziła, że
ogólnie rzecz biorąc, poziom wykonania obu porozumień jest bardzo zadowalający.
Dialog w sprawie wiz nawiązany przez UE oraz Republikę Mołdawii okazał się ważnym i
szczególnie skutecznym narzędziem, jeżeli chodzi o postępy w realizacji dalekosiężnych i
trudnych reform nie tylko w obszarze sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, ale
również poza tym obszarem, wywierając wpływ na zagadnienia praworządności i reformę
wymiaru sprawiedliwości, w tym kwestie związane z należytym finansowaniem partii
politycznych, przeglądem immunitetów i unowocześnieniem administracji. Oprócz działań
mających na celu osiągnięcie benchmarków VLAP Republika Mołdawii podjęła dalsze
działania w związku z reformą sądownictwa i prokuratury. Kwestie te są monitorowane za
pomocą innych form dialogu, takich jak prace prowadzone w ramach Komitetu Współpracy i
Rady Współpracy, a ponadto będą monitorowane w kontekście przyszłego programu
stowarzyszeniowego.
Postępy osiągnięte przez Republikę Mołdawii w ciągu ostatnich trzech lat we wszystkich
obszarach określonych w czterech segmentach VLAP są stałe i faktyczne. Świadczy to o
zaangażowaniu i ciągłych wysiłkach kolejnych rządów Mołdawii oraz wszystkich instytucji
państwowych, które potraktowały osiągnięcie benchmarków VLAP jako nadrzędny cel
krajowy.
Należy zwrócić uwagę, że pomimo niestabilnej sytuacji politycznej, która utrzymywała się
przez kilka miesięcy, w kilku kluczowych obszarach reformy w ramach VLAP ukończono w
pierwszej połowie 2013 r., co świadczy o odpowiednim poziomie dobrych rządów i
zaawansowanym rozwoju administracji publicznej.
Zmiany przepisów UE dotyczących wiz wprowadzą nowy mechanizm zawieszenia
obowiązku wizowego umożliwiający zawieszenie ruchu bezwizowego, który przyczynia się
do zachowania integralności procesu liberalizacji reżimu wizowego i jako środek ostateczny
zapobiega nieprawidłowościom lub nadużyciom na skutek ruchu bezwizowego.
Republika Mołdawii wyasygnowała odpowiednie środki finansowe i zasoby ludzkie, aby
zapewnić trwałość reform. Ustalono krajowy długoterminowy plan wieloletni. Wkład w ten
proces wnosi również UE. Roczny plan działania UE na 2012 r. dotyczący Republiki
Mołdawii zapewni 60 mln EUR w formie sektorowej wsparcia budżetowego na rzecz
reform w sektorze wymiaru sprawiedliwości, a pierwszą wypłatę środków w wysokości 15
mln EUR zaplanowano na listopad 2013 r. Program zapewni również kwotę 21 mln EUR
wyłącznie na wsparcie wykonania planu działania na rzecz liberalizacji reżimu
wizowego. Ponadto reformy w tym sektorze są wspierane w ramach kompleksowego
PL
44
PL
programu rozwoju instytucjonalnego na lata 2011–2013. Prowadzono stałe ukierunkowane
kampanie informacyjne, które miały na celu wyjaśnienie praw i obowiązków związanych z
ruchem bezwizowym, a także dotyczyły zasad dostępu do rynku pracy UE. Należy je nadal
prowadzić do czasu liberalizacji reżimu wizowego i w okresie późniejszym.
Przedstawiono cztery sprawozdania z postępu prac dotyczące wykonania VLAP (we wrześniu
2011 r., w lutym 2012 r., w czerwcu 2012 r. i w czerwcu 2013 r.). Czwarte sprawozdanie z
postępu prac potwierdziło, że Republika Mołdawii zasadniczo osiągnęła wszystkie
benchmarki określone w czterech segmentach VLAP i określiła działania, które – jeśli
zostałyby podjęte – spowodowałyby pełne osiągnięcie wszystkich benchmarków drugiego
etapu VLAP.
Komisja uważa, że jak dotąd Republika Mołdawii osiągnęła postępy niezbędne do
zapewnienia skutecznego i trwałego przeprowadzenia pozostałych reform. Podjęto wszystkie
działania określone jako konieczne w czwartym sprawozdaniu z postępu prac w zakresie
wykonania programu VLAP. Ramy legislacyjne i polityczne, zasady instytucjonalne i
organizacyjne oraz wdrażane procedury we wszystkich czterech segmentach są zgodne z
normami europejskimi i międzynarodowymi.
Na podstawie tej oceny i biorąc pod uwagę wyniki stałego monitorowania oraz
sprawozdawczości od momentu nawiązania przez UE oraz Republikę Mołdawii dialogu w
sprawie wiz w czerwcu 2010 r., Komisja uważa, że Republika Mołdawii osiągnęła
wszystkie benchmarki drugiego etapu VLAP określone w czterech segmentach. Biorąc
pod uwagę ogólne stosunki między UE a Republiką Mołdawii, niezwłocznie po szczycie
Partnerstwa Wschodniego w Wilnie Komisja rozważy zatem przedstawienie wniosku
ustawodawczego dotyczącego zmiany rozporządzenia WE 539/2001 zgodnie z metodyką
ustaloną w ramach VLAP.
Komisja będzie nadal aktywnie monitorować dalsze wdrażanie przez Republikę Mołdawii
wszystkich benchmarków określonych w czterech segmentach VLAP w ramach istniejących
struktur i dialogów dotyczących partnerstwa i współpracy, a w razie konieczności za pomocą
doraźnych mechanizmów monitorowania.
PL
45
PL