D - Sąd Okręgowy w Gliwicach

Sygn. akt III Ca 661/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 1 lipca 2015 r.
Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący - Sędzia SO Elżbieta Matyasik
Sędzia SO Gabriela Sobczyk (spr.)
SR (del.) Roman Troll
Protokolant Aleksandra Sado-Stach
po rozpoznaniu w dniu 1 lipca 2015 r. w Gliwicach
na rozprawie
sprawy z powództwa D. W.
przeciwko K. W.
o podwyższenie alimentów
na skutek apelacji pozwanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku
z dnia 2 lutego 2015 r., sygn. akt IV RC 987/14
oddala apelację.
SSR (del.) Roman Troll SSO Elżbieta Matyasik SSO Gabriela Sobczyk
UZASADNIENIE
Pozwem z dnia 31 października 2014 roku, powódka D. W. domagała się podwyższenia alimentów od pozwanego K. W.,
począwszy od października 2014 roku z kwoty po 300 zł miesięcznie do kwoty 700zł miesięcznie. Jako uzasadnienie
pozwu, powódka wskazała, iż małżeństwo powódki i pozwanego zostało rozwiązane z winy pozwanego, pozwany jest
emerytem górniczym, powódka również jest na emeryturze, jednakże na swoje leczenie zaciągać musi kredyty.
Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz pozew wzajemny o obniżenie alimentów do
kwoty po 150 zł miesięcznie. Jako uzasadnienie swojego podniósł, iż nie nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca
żądanie pozwu. Podniósł on, iż powódka posiada majątek, oszczędności pieniężne. Nadto podniósł on, iż powódka
otrzymuje świadczenie z ZUS, a jej koszty leczenia pokrywa NFZ.
Powódka – pozwana wzajemna wniosła o oddalenie powództwa wzajemnego.
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 2 lutego 2015r. Sąd Rejonowy w Rybniku zasądził od pozwanego – powoda wzajemnego
K. W. na rzecz powódki – pozwanej wzajemnej D. W. alimenty w kwocie po 600 zł miesięcznie, począwszy od dnia 31
października 2014 roku, płatne z góry do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia
w terminie płatności którejkolwiek z rat, a to w miejsce alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Rejonowego w
Rybniku z dnia 07 czerwca 2006r. w sprawie IV RC 363/06; w pozostałej części oddalił powództwo główne. Ponadto
oddalił powództwo wzajemne, nakazał pobrać od pozwanego – powoda wzajemnego K. W. na rzecz Skarbu Państwa
Sądu Rejonowego w Rybniku kwotę 180 zł tytułem kosztów postępowania; a wyrokowi w punkcie 1 nadał rygor
natychmiastowej wykonalności
Sąd Rejonowy ustalił jako okoliczności bezsporne, że strony są po rozwodzie, a rozwód orzeczono z winy pozwanego
( w sprawie XXIC 1627/97), ostatnie alimenty zostały zasądzone w sprawie IV RC 363/06 na kwotę 300 zł miesięcznie,
zaś obecnie strony utrzymują się ze świadczeń emerytalnych. Wskazał, że sporne w sprawie były kwestie, jaki jest
koszt usprawiedliwionych potrzeb stron; jakie są ich możliwości zarobkowe i majątkowe, a nadto czy nastąpiła zmiana
stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o. uzasadniająca podwyższenie alimentów lub ich obniżenie.
Sąd Rejonowy wskazał, że ostatnie alimenty orzeczono wyrokiem tut. Sądu z dnia 7 czerwca 2006 roku, sygnatura
akt IV RC 363/06 na kwotę 300 zł. W dacie ustalania tych alimentów powódka pracowała i zarabiała 1320 zł netto,
nadto otrzymywała nagrody kwartalne. Razem z premią jej dochód wynosił ok. 2,5 tysiąca złotych. Powódka mieszkała
z córką. Koszty utrzymania mieszkania wynosiły 542 zł. Powódka leczyła się na nadciśnienie tętnicze, nerwicę,
skrzywienie kręgosłupa i na leczenie wydawała 250 zł. Zobowiązania powódki, z tytułu zaciągniętych pożyczek
wynosiły 730 zł miesięcznie. Pozwany utrzymywał się wówczas z emerytury, która wynosiła 2581,86 zł i miał przyznany
deputat w wysokości 3 ton węgla. Opłaty za mieszkanie pozwanego zajmowanego z synem wynosiły 423 zł. Pozwany
400 zł przeznaczał na spłatę zadłużeń własnych. Koszty jego leczenia wyniosły 100 zł.
Sąd Rejonowy ustalił, że aktualnie powódka – pozwana wzajemna D. W. utrzymuje się z emerytury, która wynosi
1519,40 zł netto. Otrzymuje ona również alimenty w kwocie 300 zł. Łącznie dysponuje ona kwotą 1819,40 zł. Obecnie
mieszka sama. Opłaty za mieszkanie powódki, wynoszą: czynsz 520 zł, gaz 105,18 zł, płatne co dwa miesiące; prąd
135,35 zł, płatne co dwa miesiące. Miesięcznie koszty utrzymanie mieszkania wynoszą ok. 640 zł. Powódka leczy się
w poradni ogólnej i cukrzycowej. Leczy się ona z powodu nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, choroby
wrzodowej żołądka, jest po operacji przepukliny pachwinowej, zwyrodnień kręgosłupa i dyskopatii, przewlekłego
zapalenia trzustki. Miesięczny koszt leczenia powódki wynosi nie mniej niż 300 zł. Na pozostałe koszty utrzymania
powódki składają się wydatki na: wyżywienie 800 zł; środki czystości i kosmetyki 200 zł; odzież 100 zł miesięcznie;
buty 150 zł miesięcznie. Powódka spłaca pożyczkę zaciągniętą w banku w wysokości 400 zł miesięcznie, którą
zaciągnęła na pokrycie kosztów leczenia oraz przygotowanie się na operację do szpitala.
Sąd Rejonowy wskazał, że miesięczne koszty utrzymania podane przez powódkę to kwota ok. 2550 zł. Jednakże w
ocenie Sądu Rejonowy koszty te są zawyżone, chociażby w zakresie co- miesięcznego wydatku na buty w kwocie 150
zł, czy kosztów wyżywienia w kwocie 800 zł. Sąd Rejonowy uznał, kierując się doświadczeniem życiowym powódka
dysponując kwotą ok. 2100 zł winna zaspokoić swoje bieżące potrzeby.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka jest współwłaścicielem mieszkania w L., które to mieszkanie odziedziczyła wraz z
bratanicą. Mieszkanie to jest pustostanem i nie może być zbyte, albowiem bratanica jest osobą małoletnią i przebywa
w placówce.
Odnośnie sytuacji pozwanego – powoda wzajemnego Sąd Rejonowy ustalił, że utrzymuje się on z emerytury, która
wynosi 3454,35 zł netto. Pozwany nie otrzymuje deputatu węglowego. Pozwany choruje na nadciśnienie tętnicze,
zaburzenia przemiany lipidowej, dnę moczanową, dyskopatię. Koszty leczenia pozwanego wynoszą 200-300 zł.
Opłaty za mieszkanie użytkowane przez pozwanego wynoszą: czynsz 200 zł; gaz 153,45 zł, płatne co dwa miesiące;
woda 77,37 zł; prąd 184,44 zł, płatne co dwa miesiące; abonament RTV 27 zł; telewizja kablowa, internet i telefon
stacjonarny 175 zł, łącznie ok. 650 zł. Od 2015 roku pozwany będzie musiał kupić opał za kwotę 1650 zł, albowiem nie
otrzymuje deputatu węglowego, co w przeliczeniu na jeden miesiąc wynosi 137,50 zł. Pozwany spłaca kredyty, których
miesięczne raty wynoszą 521,97 zł i 201,75 zł. Na pozostałe koszty związane z utrzymaniem pozwanego składają
się wydatki: zakup gazet 50 zł; opłata za telefon komórkowy 80 zł; utrzymanie samochodu 300 zł miesięcznie. Sąd
Rejonowy ustalił, że wskazane przez powoda wydatki wynoszą 2141,22 zł. Do tych wydatków doliczyć należy również
koszty wyżywienia, zakupu odzieży i środków czystości. W ocenie Sądu Rejonowego kwotą wystarczająca na pokrycie
bieżących kosztów utrzymania powoda, wydatków związanych z zaciągniętymi zobowiązaniami jest kwota 2800 zł.
Zauważył, iż pozwany ponosi wysokie koszty związane z abonamentem telewizyjnym, na co powódka w ogóle nie
przeznacza żadnych środków. Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany będzie musiał sfinansować modernizację ogrzewania,
co będzie kosztowało 7000 zł. Pozwany spłaca, za samodzielnego 30 – letniego syna, pracującego na kopalni, kredyt
zaciągnięty na zakup mieszkania, którego miesięczna rata wynosi 900 zł.
W ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał jako podstawę rozpoznania żądania pozwu stanowią
przepisy art. 60 § 2 k.r.o. w zw. z art. 138 k.p.c. W myśl art. 60 § 2 k.r.o. jeżeli jeden z małżonków został
uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej
małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany
jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego,
chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Sąd Rejonowy wskazał, iż oznacza to, że Sąd ustala alimenty,
jeżeli w wyniku rozwodu nastąpiło pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Ustalenie zatem, czy
nastąpiło pogorszenie sytuacji życiowej małżonka następuje poprzez porównanie każdorazowej sytuacji małżonka
niewinnego z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali
pożycie. Zgodnie zaś z art. 138 k.r.o., w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy
dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Ustalenie, czy nastąpiła zmiana stosunków, o których mowa powyżej
następuje poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami istniejącymi poprzednio podczas
ustalania wysokości poprzednich alimentów.
Odnosząc wskazane unormowania do okoliczności niniejszej sprawy Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że od
czasu ustalenia ostatnich alimentów zmiana stosunków, w rozumieniu art. 138 k.r.o. nastąpiła po każdej ze stron, a to:
- wzrosły koszty bieżącego utrzymania stron;
- każda ze stron mieszka sama i samodzielnie ponosi koszt utrzymania mieszkania;
- wzrósł dochód pozwanego o ok. 1000 zł;
- możliwości zarobkowe powódki zmniejszyły się o ok. 1000 zł, w związku z przejściem na emeryturę;
- pogorszył się stan zdrowia powódki i doszły nowe schorzenia, na które powódka wcześniej nie chorowała, w
szczególności schorzenia związane z układem trawiennym.
Sąd Rejonowy wskazał, że powódka utrzymuje się z emerytury, która wynosi 1519 zł netto. Pozwany również utrzymuje
się z emerytury, której wysokość wynosi 3454,35 zł netto. Po analizie kosztów utrzymania stron i ich wydatków, Sąd
Rejonowy doszedł do przekonania, iż powódka dysponując kwotą 2100 zł jest w stanie zaspokoić swoje potrzeby,
pozwany zaś dysponując kwotą 2800 zł. Dokonując oceny kosztów utrzymania stron, Sąd uwzględnił również
ponoszone przez nich koszty związane ze spłatą zobowiązań. Za nieusprawiedliwione wydatki Sąd Rejonowy uznał
koszty, które ponosi pozwany, spłacając za syna kredyt na zakup mieszkania w wysokości 900 zł miesięcznie. Wskazał,
że syn pozwanego jest osobą samodzielną, ma 30 lat, pracuje jako górnik i sam winien ponosić te koszty. Dlatego też
Sąd Rejonowy nie wliczył tych kosztów ponoszonych przez pozwanego, jako jego usprawiedliwionych wydatków.
Zasądzając alimenty, Sąd Rejonowy miał na uwadze, iż w związku z rozwodem sytuacja majątkowa powódki istotnie
się pogorszyła. Gdyby bowiem rozwód nie został orzeczony, jej stopa życiowa byłaby znacznie wyższa, a jej bieżące
potrzeby byłyby zaspokojone na poziomie dobrym, a nie tak jak obecnie minimalnym. Od czasu ustalenia ostatnich
alimentów potrzeby powódki wzrosły w zakresie kosztów utrzymania mieszkania, których nie dzieli już z córką,
pogorszył się jej stan zdrowia i wystąpiły schorzenia, których wcześniej nie było. Nadto w związku z przejściem na
emeryturę znacznie obniżył się jej dochód i z uwagi na jej wiek i stan zdrowia zmalały jej możliwości majątkowe. Z
majątku, który posiada powódka nie jest ona w stanie się zaspokoić swoich bieżących potrzeb, albowiem na dzień
dzisiejszy nie jest możliwe zbycie nieruchomości, której powódka jest współwłaścicielem wraz z małoletnią bratanicą.
Wobec powyższego Sąd Rejonowy uznał, iż pozwany winien w dalszym ciągu w części pokrywać koszty utrzymania
powódki. Ustalając wysokość alimentów na kwotę 600 zł, Sąd Rejonowy miał na uwadze usprawiedliwione potrzeby
stron, dochody stron i uznał, iż tak ustalone alimenty leżą w granicach możliwości majątkowych pozwanego.
Podkreślił, iż obowiązek alimentacyjny pozwanego wobec powódki wyprzedza pomoc finansową udzieloną
samodzielnym dzieciom. Sąd Rejonowy oddalił powództwo ponad kwotę 600 zł, uznając że nie znajduje ono oparcia
w usprawiedliwionych potrzebach powódki i możliwościach zarobkowych pozwanego. Z tych samych przyczyn Sąd
Rejonowy nie znalazł przesłanek do uwzględnienia powództwa wzajemnego o obniżenie alimentów i je oddalił.
Podwyższone alimenty Sąd Rejonowy ustalił od dnia 31 października 2014 roku, tj. od daty wniesienia pozwu. Jako
podstawę rozstrzygnięcia o stosunkowym rozdzieleniu kosztów Sąd Rejonowy wskazał art. 98 k.p.c. i art. 100 zdanie
pierwsze in fine k.p.c.
Apelację od tego wyroku złożył pozwany, zaskarżając ten wyrok w części, w jakiej podwyższono alimenty do kwoty
po 600zł. Zarzucił naruszenie art. 138 krio poprzez uznanie przez Sąd, że nastąpiła istotna zmiana stosunków od
czasu poprzedniego orzeczenia, zarzucił też naruszenie art. 136 krio poprzez nieuwzględnienie utraconych dochodów,
jakie mogłoby przynosić mieszkanie w L. i fakt, że jest ono dla powódki dodatkowym obciążeniem finansowym jako
pustostan przez nią utrzymywany, co powinno być potraktowane jako dopuszczenie się w inny sposób utraty prawa
majątkowego.
Zarzucił też błąd w ustaleniach faktycznych polegający na tym, że Sąd przyjął jako udowodnione, że w czasie orzekania
o poprzednich alimentach powódka zarabiała 1230 zł plus premia, która mogła wynosić 600zł, co nie jest zgodne z
ustaleniem Sądu, że wówczas dochód powódki wynosił 2500zł. Wskazał, że kwota ówczesnego dochodu odpowiada
obecnemu dochodowi powódki. Zaś po uwzględnieniu podwyższonych alimentów - będzie wynosiła 2100zł, co w
ocenie skarżącego prowadzi do wzbogacenia powódki.
Zarzucił też błędne ustalenie, że mieszkanie w L. nie może być przez powódkę zbyte, albowiem bratanica powódki jest
osoba małoletnią przebywającą w placówce, mimo, że osiągnęła ona pełnoletniość w toku procesu.
Stawiając te zarzuty pozwany wniósł o zmianę wyroku i oddalenie w całości żądania podwyższenia alimentów.
W uzasadnieniu podniósł, ze dochody powódki nie zmniejszyły się. Zarzucił, że zwiększenie kosztów leczenia dotyczy
obu stron. Zatem w ocenie skarżącego nie doszło do zmiany stosunków po stronie powódki.
Co do mieszkania w L. podniósł, że można uzyskać za pośrednictwem sądu zgodę na wynajem lub sprzedaż mieszkania,
gdy jeden ze współwłaścicieli jest małoletni. Powódka nabyła prawo do tego mieszkania po wydaniu poprzedniego
wyroku dotyczącego alimentów, a zatem ta okoliczność winna być oceniana pod kątem zmiany sytuacji majątkowej
powódki.
Powódka wniosła o oddalenie apelacji.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja nie mogła odnieść skutku.
Poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne wymagają pewnej modyfikacji, na którą zasadnie zwrócił uwagę
skarżący. W istocie powódka w okresie ostatniego orzekania o alimentach zarabiała ok. 1320 zł miesięcznie, nadto
otrzymywała premie kwartalne, po przepracowaniu całego kwartału, jednak powódka często chorowała. Jak zeznała
w sprawie IV RC 363/06, ostatnio otrzymała 600 zł, co daje 200 zł średnio miesięcznie.
Zatem łączny dochód powódki wówczas wynosił ok. 1520 zł, do tego dochodziły zasądzone od pozwanego wówczas
alimenty 300zł. Łącznie zatem powódka po zasądzeniu poprzednich alimentów dysponowała kwotą ok.1800 zł.
Z tą modyfikacją Sąd Okręgowy przyjmuje ustalenia Sądu Rejonowego za własne.
Zarzucona trafnie w apelacji nieprawidłowość w ustaleniach faktycznych nie mogła spowodować uznania
zaskarżonego wyroku za wadliwy.
Zasadnie Sąd Rejonowy wskazał na zwiększone wydatki powódki związane z leczeniem. Jakkolwiek obie strony są
obecnie w gorszym stanie zdrowia i leczą się, to jednak istotne znaczenie ma okoliczność, że dochody pozwanego
wzrosły o ok. 1000 zł, co pozwala mu nie tylko na zaspokajanie własnych zwiększonych potrzeb w tym zakresie, lecz
ponadto powoduje zmianę istotną z punktu widzenia obowiązku alimentacyjnego pozwanego wobec powódki.
Pozwany w apelacji zwraca uwagę na zmianę zaistniałą po stronie powódki, wynikającą z nabycia przez nią w drodze
spadkobrania udziału w lokalu. Jest bezsporne, że powódka nie jest właścicielką całej nieruchomości, nadto bezsporne
jest też, że drugą współwłaścicielką jest bratanica powódki, która dopiero co stała się pełnoletnia, a przebywała w
placówce opiekuńczej. W tych okolicznościach nie można uznać, aby były możliwe zarówno zbycie lokalu jak i jego
wynajem. Jest bowiem współwłaściciel, który nie tylko może współdecydować o tym majątku, lecz także winien mieć
możliwość zaspokojenia w tym mieszkaniu swych potrzeb mieszkaniowych. Zatem mimo, że majątek powódki uległ
zwiększeniu, to jednak w przytoczonych okolicznościach nie może on być uznany za mogący przynieść powódce
dochód.
Podniesiona na rozprawie apelacyjnej przez pozwanego okoliczność, jakoby powódka odziedziczyła też lokal garażowy
nie została przez niego wykazana (zdjęcie garażu nie jest w tym zakresie wystarczające), nadto została powołana zbyt
późno, aby mogła być uwzględniona w niniejszej sprawie (art. 381kpc).
Za niewykazane uznać należy też twierdzenia skarżącego, że powódka w spadku po rodzicach otrzymała złoto i
kosztowności.
Sąd Okręgowy podziela przy tym pogląd Sądu Rejonowego co do tego, że dobrowolna pomoc pozwanego jako ojca dla
syna nie może wyprzedzać obowiązku alimentacyjnego, jaki spoczywa na pozwanym wobec powódki.
Nadmienić należy, że podwyższone alimenty nie uniemożliwiają pozwanemu świadczenia tej pomocy w mniejszym
zakresie, skoro po zapłacie alimentów na jego utrzymanie pozostaje kwota ponad 2800zł, zatem o ok. 700 zł wyższa
niż kwota, jaką będzie dysponować powódka.
Podsumowując, na zaistniałą zmianę okoliczności składają się w niniejszej sprawie podwyższenie ogólnych kosztów
utrzymania przez okres, jaki minął od ostatniego orzeczenia o alimentach, zwiększenie kosztów powódki związanych
z leczeniem, a przede wszystkim znaczne zwiększenie dochodu pozwanego. Zmiany te uzasadniały podwyższenie
alimentów dokonane przez Sąd Rejonowy w zaskarżonym wyroku.
Z wskazanych przyczyn apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385kpc.
SSR(del.) Roman Troll SSO Elżbieta Matyasik SSO Gabriela Sobczyk