prof. dr hab. med. Tomasz Wolańczyk

Prof. dr hab. med.TomaszWolaricryk
Klinika Psychiatrii Wieku Rozwojowego
WarszawskiegoUniwersytetuMedycznego
Ocena rozprawy na stopieri doktora nauk medycznych lek. Agnieszki Pir6g-Balcerzak
skuteczno5dleczenia
,rOcenawptywu wielonienasyconychkwastiw tluszczowychomega-3na
oraz par1metry biochemicznei psychometryczneu nastolatek z jadlowstrptem
psychicznYm"
przygotowanej pod kierunkiem prof. dr hab. med. Filipa Rybakowskiego
Przedstawiona do oceny praca dotyczy badania wplywu zastosowania konkretnego
preparatu zawierajqcegomieszaningkwas6w omega-3 i omega-6 na proces leczenia szpitalnego
nastoletnich pacjentek z jadtowstrEtempsychicznl,rn Bardzo wysoko oceniam wyb6r tematu
pracy i ambitny
zarnysl badaczki, zwtzywszy
na brak
dobrze zaplanowanych badan
randomizowanych dotycz4cych suplementacji wielonienasyconymi kwasami tluszczowymi
w jadlowstrgcie psychicznym, a podstawy teoretyczne sugerujqcemoZliwoSi istnienia wptylvu
takiego postgpowania sqznaczece,co autorka precyzyjnie wypunktowuje we wstqpie. Temat ten
jest niezwykle wazny z medycznegoi spolecznegopunktu widzenia. Jadlowstrqtpsychiczny jest
wciqZ zfuurzeniem psychicznp
o niepewnym rokowaniu i czEsto niepomy6lnym przebiegu,
kuadapr6ba prowadzeniakontrolowanych badaf nad metodami leczenia w tym zaburzeniumusi
byd powitan a z najwy lszym uznaniem.
Pracaliczy I5I stron, zawLera24 szczegolowetabele przedstawiaj4cychczgS6wynik6w
uzyskanych w badaniu. PiSmiennictwo liczy 159 pozycje. Praca ma typowy uklad. Pierwsza
czefit ptacy to wstEp bgd4cy znakomicie przygotowffiyffi,
szczeg6lov,,ym przegl4dem
piSmiennictwa zebranego przez autorkE, dotyczqcego podstawowych informacji na temat
jadlowstrqtu psychicznego,przebiegu,powiklaf t zaburzeritowarzysz4cych.WstEp ten Swiadczy
o dobrym przygotowaniu autorki, pozwalam sobie nie zgodzit, sig tylko z pojedynczymi
sformulowaniami, jak to, 2e ,jad\.owstrgt psychiczny spoSr6d wszystkich chor6b i zaburzeh
psychicznych niesie ze sob4 najwiEksze ryzyko zachorowalnoSci".PowaZniejszyproblem mam
ze stv{ierdzeniem,Ze zaburzenieobsesyjno-kompulsyjneu pacjentek z jadlowstrEtem polega na
dominacji mySli i zachowah zwiqzanych z uzyskaniem maksymalnie szczupNejsylwetki
jeSli
i wystqpowaniu ruminacji dotyczqcychjedzeniaczy wlasnego wygl4du. S4to objawy, kt6re
wystEpuj4 w spos6b izolowany, mieszczq sig w obrazie klinicznym jadlowstrqtu, a zgodnie
z1<ryteriarlidiagnostycznymi, rozpoznatie OCD postawidmoZnajedynie, gdy pacjent prezentuje
mySli bqd1tezczynnoSci natrqtnenie mieszcz4cesiEw obrazieinnego zabwzeniapsychicznego.
Kolejne czESci wstEpu to bardzo dobrze przygotowany przeglqd badaf nad rol4
wielonienasyconych kwas6w tluszczowych w
organizmie czNowieka, ze
szczeg6Inym
uwzglEdnieniem OUN. Czg6(,wstqpna pracy sprawila mi przyjemnoSi nie tylko dlatego, 2e
autorka posiada duz4 sprawnoSi jEzykow4 i w spos6b przejrzysty przedstawia kolejne
zagadnienie.Niezwykle waZnawydaje mi siEjej umiejgtnoSdporuszaniasig zat6wno w obszarze
nauk klinicznych (psychiatrii), jak i nauk podstawowych (biochemia). Co wazniejsze,autorka w
spos6bprawidlowy przeprowadzawnioskowania uzasadniaj4cecelowoSdpodjpcia badania nad
suplementacj4 kwasami omega-3 w j adlowstrqciepsychicznym.
Kolejne rozdzialy to: cel pracy, metodologiapracy, wyniki, ich dyskusja oraz wnioski. Na
zaslugujestarannoSdedytorskapracy, zaopatrzeniejej w spis tablic oraz
szczegolnepodkreSlenie
wkazskr6t6w, co niew4tpliwie ulatwrazapoznaniesig z tresci4pracy.
Cele pracy i hipotezy badawcze sformulowane zostaly przez autorkEjasno i rzeczowo,
w spos6bwolny od nadmiernychuog6lnieri.
Kolejny rczdzial, to szczegolowy opis badanej grupy. W badaniu wziglo udzial 6I
pacjentek z jadlowstrEtem psychicznym, hospitalizowanych w Klinice Psychiatrii Dzieci
i Ml.odzie1y IPiN, z ktorych 53 ukoriczylo badanie. Pacjentki byly randomizowane do dw6ch
grup (aczkolwiek nie opisano procesu randomizacji), z kt6rych jedna otrzymywala substancjq
czylna, druga zaS placebo, jako dodatek do standardowegoprogramu leczenia jadlowstrqtu
psychicznego stosowanegow Klinice. ZabraId.omi tu pr6by oszacowanialiczebnoSci badanej
grupy, kt6ra pozwolilaby na weryfikacje postawionychhipotez przy zalohonymprogu istotnoSci.
Niepok6j musi budzii fakt, 2e w badanej grupie wiekszoSdpacjentek (28 z 53, kt6re
ukoriczylo badanie) otrzymywala leki przeciwdepresyjne lub przeciwpsychotyczne, mimo
wspomnianego przez autorkg braku danych o skutecznoScitakiego leczenia, co oznacza, 2e
leczenie farmakologiczne stosowano w warunkach eksperymentu terapettycznego, poza
wskazaniami rejestracyjnymi, a czEsciowo z u2yciem substancji maj4cych batdzo ograniczone
dane o bezpieczehstwie stosowania w grupie mlodziety. Powstaje zatem problem etyczny
i prawny, czy pacjett mo2e byd jednoczenie poddawany dw6m ekspe4rmentommedyczfiyml
eksperymentowi badawczemu, prowadzonemu przez
autorkp
oraz
eksperymentowi
terupeutycznemu,w ramach le czenia szpitalnego.
Nie podano kryteri6w wlqczenia do grup badanych innych niZ diagnoza,hospitalizacja
i brak leczeniaw ostatnim czasie,jak r6wnieZ kryteri6w v,rylqczeniainnych niZ brak zgody, w
zwiqzku z czq
nie wiadomo, czy w grupach tych byly osoby z innymi diagnozami
psychiatrycznymii schorzeniamiprzewleklymi, co moglo mie6 wptyw na uzyskanewyniki..
Metody badania zostaly przedstawione w spos6b tzeczowy, konkretny, ale calkowicie
wyczerpuj4cy, w pelni pozwalajqcy na replikowanie doSwiadczenia.Zasadnicze zastrzehenia
zar6wno czEi;(,ulytychnaruqdzibadawczych, jak i spos6bich opisu. Jednym
musi jednak b:Uldzi(,
zuizfiychnarzgdzijest Inwentarz Depresji Becka, kt6ry autorka opisuje lakonicznie,bezpodania
jakiegokolwiek piSmiennictwa, kt6re by wspieralo podane przez ni4 cho6by przedzialy
interpretacji wynik6w. Zapevtne, gdyby autorka zadala sobie trud zgromadzenia szerszego
piSmiennictwa na temat uZywanego pruez siebie narzgdzia, zwrocilaby uwagQ, 2e jest ono
skonstruowanedo stosowaniaw populacji os6b doroslych a jego wersja polska standaryzowana
byla w grupie studentek i robotnic, rtzycie BDI zaS w grupie nastolatk6w budzi w4tpliwoSci
metodologiczne.Podobne zastrzeaeniabtfiziu|ycie skali Y-BOCS. Tu podobnie autorka opisuje
narzgdziew 8 wersach,bezjakiegokolwiek piSmiennictwa, dlatego zapewnenie byla w stanie
zavwaiy|, i2 jest to tarzEdzie przezlaczonedo oceny objaw6w obsesyjno-kompulsyjnychu os6b
doroslych z OCD, zaSocenie objaw6w tych u dzieci i rrilodzie?y slu?y skala CY-BOCS, kt6ra
posiada zreszt4walidowan4 wersjE polsk4. Oczywi6cie, fakt powtarzalnego pomiaru niweluje
czgsciowo ograniczenia wynikaj qce z :uZywanianarzgdzi o niepotwierdzonych wlasnoSciach
psychometrycznychw danej grupie, jednak zdecydowanie ruzi to zwlaszcza w pruWadku tej
ciekawej ipozatym doSddobrzezaplanowanejpracy.
Zaproponowane anahzy statystyczne s4 adekwatne, nowoczesne i dostosowane do
charakteruzmiennych i poszukiwanych powiqzahpomiEdzy nimi. Nale2y szczegolniepodkreSli6
unikanie przez doktorantkEczqstychblqd6w, jakimi s4wielokrotne testowaniaw przlpadku grup
malo licznych.
Kolejny rozdzial,Wyniki, to szczeg6loweprzedstawienieuzyskanychprzez autorkp pracy
wynik6w, kt6re zilustrowano liczn;rmi tabelami. Najwazniejsze wyniki
uzyskane przez
doktorantkqw czESciklinicznej badaniato stwierdzenie,2e suplementacjakwasami omega-3nie
wplywa w spos6b istotny na przebieg leczenia szpitalnego jadlowstrqtu psychicznego pod
wzglgdem Zadnegoz analizowanychparametr6w, a pojedyncze wyniki wskazujQceprzewagQ
stosowania placebo sugeruj4 2e uzyskany brak istotnoSci nie jest zapewne artefaktem
wynikaj4cym z niewielkiej liczebnoSci grup czy nieco kr6tszego, niL w innych badaniach
dotyczqcychkwas6w omega-3, czasu suplementacji.Wynik ten zastuguje na uwagp zwlaszcza
bior4cpod uwaggintuicyjn4atrakcyjnoSipostawionychptzezautorkEhipotez.
Wyniki badah przedstawionese w spos6bjasny, przejrzysty i zwigzly, z uwzglEdnieniem
analiz szczeg6lowychdotycz4cychmoZliwego wplywu zastosowaniadodatkowej farmakoterapii.
Liczqca 15 stron dyskusja to kolejny dobry rozdzial tej pracy. Autorka potrafi poslugiwa6
sig informacjami z piSmiennictwa naukowego i umiejEtnie omawia wlasne wyniki, na tle
istniejqcej wiedzy,jest krytyczna wobec uzyskanych wynik6w, potrafi ptzynajmniej w czpSci
zda6 sobie sprawgz ograniczerii slabych stron przeprowadzonegobadania.
Praca konczy sig 6 wnioskami, opartymi w caloScina osi4gniEtychwynikach i bqd4cymi
odpowiedzi4na postawionecele badawcze.
Podsumowujqc, rozprawa lek.
Agnieszki
Pir6g-Balcerzak stanowi interesuj4c4
i oryginalne pracQ badawcz4 weryfikuj4cq negatywnie hipotezE o moZliwym wplywie
terapeurycznym suplementacji kwasami omega-3 u pacjentek z
diagnoz4 jadlowstrEtu
psychicznego. Praca ta poszerza rraszq wiedzg o mozliwoSciach leczenia tego wciagZ
stanowi4cegowyzwane terapeutycznezaburzenia.Wskazuje na umiejqtnoll zaplanowaniaprzez
autorkg samodzielnego,poprawnegometodologicznie badarria,opartegona znajomoSciobecnego
stanu wiedzy w interesujqcej jq dziedzinie orcz umiejEtnoSi przedyskutowania osi4gniEtych
wynik6w i wyci4gniEciawniosk6w. Autorce nie udalo siEunikn4i blgd6w metodologicznych, ale
nie obniZajqone zasadniczowartoScipracy, zwlaszczawobecjej nowatorskoScii oryginalnoSci.
Przedstawiajqc pov,ryLsze,zwracamsiq do Wysokiej Rady Naukowej Instytutu Psychiatrii
i Neurologii o dopuszczenie lek. Agnieszki Pir6g-Balcerzak do dalszych etap6w przewodu
doktorskiego.