Pomocnik rycerza

Gulasz po węgiersku
Tuż przed awansem
Pomocnik rycerza
Dziś polecamy znany specjał Węgier −
gulasz, który jest bardzo prosty do
Minęły czasy rycerzy, mieczy, zbrój i rumaków, ale językowe przygotowania.
pozostałości ze średniowiecza, kiedy to funkcjonowały rody szla−
checkie i stany rycerskie, a młodzi chłopcy z chęcią uczyli się
sztuki wojennej, funkcjonują w literaturze do dziś. I właśnie tylko
w literaturze historycznej natkniemy się na giermka i stamtąd
dowiemy się, czym on się zajmował.
Kiedy Polska graniczyła
z Węgrami, to pomiędzy tymi
państwami był stały przepływ
ludzi, a przede wszystkim
żołnierzy i służby. Z Węgier
do Polski przywędrowało
między innymi słowo gier−
mek. Na Węgrzech gyermek
oznaczał dziecko, w naszym
kraju był to pomocnik śre−
dniowiecznego rycerza, który
miał szansę na awans, czyli na
uzyskanie tytułu rycerza.
Giermek w średniowiecz−
nej Polsce był młodym chłop−
cem, przeważnie z rodu szla−
checkiego wysyłany na dwór
seniora, aby tam uczyć się
rycerskiego rzemiosła. Gierm−
kowie kształceni byli w szero−
ko pojętej sztuce wojennej, czy−
li w jeździe konnej, walce bro−
nią białą różnego rodzaju, typu
miecz czy topór, posługiwaniu
się łukiem lub kuszą, a nawet
w walce wręcz. Młodzieniec
taki nie tylko przygotowywał
1979
28 października – w TVP
została wyemitowana audycja na
temat architektury osiedla obron−
nego w Biskupinie zatytułowana
„30 minut z architekturą”. Udział
wzięli: dyrektor PMA doc. dr
hab. K. Dąbrowski i mgr
R. Mikłaszewska−Balcer.
25 listopada – pod Londynem
zmarł doc. dr hab. Krzysztof
Dąbrowski (ur. 25 maja 1931 r.),
dyrektor PMA od listopada 1974
roku. Do jego zasług dla Oddzia−
łu PMA w Biskupinie należy
przede wszystkim uporządko−
wanie spraw własnościowych,
zwiększenie jego obsady kadro−
wej, wznowienie archeologicz−
nych badań wykopaliskowych w
mikroregionie łużyckiej osady
obronnej i wczesnośredniowiecz−
nego gródka, zintensyfikowanie
prac związanych z konserwacją
oryginalnych łużyckich kon−
strukcji drewnianych i ich re−
konstrukcji oraz zainicjowanie
przygotowania wystawy „Bisku−
się do stanu rycerskiego, ale
także towarzyszył rycerzowi
na wojnie. W czasie wyprawy
wcielany był do oddziału i
odpowiadał za utrzymanie go−
towości bojowej całego rynsz−
tunku swojego pana. Dbał o
jego zbroję, broń, a także o
rumaka bojowego, a jego zada−
niem było także noszenie za
rycerzem kopii, tarczy i heł−
mu. Giermek za szczególne
zasługi mógł zostać pasowany
na rycerza, otrzymując symbo−
liczne złote ostrygi.
Podstawę tradycyjnych dań
węgierskich zawsze stanowiły:
smalec wieprzowy, cebula, pa−
pryka i pomidor. Na tej bazie
mogą powstać dania o różno−
rodnych smakach (łagodnych
lub ostrych), ale o podobnym
aromacie. O specyfice kuchni
węgierskiej decyduje kolejność
dodawania tych składników
do potrawy.
Słowo giermek, w zna−
czeniu zbrojny sługa rycerza,
znane jest od 1560 roku, kie−
dy to sformułowania tego
użył Mikołaj Rej. Później
Węgierski gulasz, w prze−
zostało ono spopularyzowane
ciwieństwie
do swojego pol−
przez Henryka Sienkiewicza.
skiego odpowiednika, jest zupą!
Tradycyjnie przyrządza się go
i podaje w specjalnych kocioł−
SŁOWNIK:
kach − bograczach. Obyczaj
dziecko − gyerek, gyermek
nakazuje, aby w bograczach
zbroja − ruházat
gotowali wyłącznie mężczyź−
koń − ló
ni. W Polsce jednak nie ma
szlachta − nemez, fönév
takich obwarowań, dlatego każ−
(mk) dy kto wróci z festynu, może
sługa − szolga
MAGDALENA
KRUSZKA
Czyje to usta
Z ruchu warg można od−
czytać to, co ktoś ma nam do
powiedzenia. Dzisiaj swoje
urocze usta prezentuje stała
mieszkanka rezerwatu. W ta−
jemnicy zdradzę Wam, że nie
mogła się doczekać otwarcia.
Osoba, która prawidłowo
wskaże właściciela otrzyma
nagrodę niespodziankę. Cze−
kamy na propozycje w redakcji
Gazety Biskupińskiej do go−
dziny 14.00.
Wczorajszy konkurs wy−
grał Paweł Gławiński.
(rk)
ALICJA ROGACZEWSKA
Z Kalendarium Biskupińskiego
Danuty Piotrowskiej
pin – polskie Pompeje”, która
odniosła duży sukces międzyna−
rodowy w pierwszej połowie lat
osiemdziesiątych.
27 listopada – po pobycie w
stolicy Algierii oraz renowacji
i uzupełnieniu, w gmachu Pań−
stwowego Muzeum Archeolo−
gicznego w Warszawie, otwar−
ta została wystawa „Biskupin –
polskie Pompeje”. Ekspozycję
do 15 czerwca 1980 r. zwiedziło
25.000 osób.
30 grudnia – na podstawie
zaświadczenia Powiatowego Biu−
ra Geodezji z 28 marca 1968 r.
oraz decyzji Ministerstwa Rol−
nictwa z 7 sierpnia 1975 r. wpisano
do Księgi Wieczystej KW nr
6440, znajdującej się w Państwo−
wym Biurze Notarialnym w Żni−
nie, nieruchomość o powierzch−
ni 25.15.00 ha (rów, las, drogi,
zabudowania, rola, pastwisko, nie−
użytki) położoną we wsi Bisku−
pin, gm. Gąsawa będącą własno−
ścią Skarbu Państwa w zarządzie
i użytkowaniu PMA w Warsza−
wie.
Wytwórnia Filmów Oświa−
towych w Łodzi na zamówienie
Ministerstwa Oświaty i Wy−
chowania zrealizowała barwny
film „Grody i osady. Z pradzie−
jów ziem polskich”. Scenariusz,
realizacja i zdjęcia Henryka Ku−
charzuka (1918−2001), absolwenta
Wydziału Operatorskiego PWSF
w Łodzi. Pokazano osadę obronną
w Biskupinie, przedstawiono pra−
ce archeologów, zrekonstruowa−
ne budowle, wnętrza domostw, a
także zabytki odkryte w trakcie
prac wykopaliskowych. W fil−
mie tym zaprezentowano rów−
nież pochodzące z X w. mury
wczesnopiastowskiego Płocka.
Konsultantami byli: prof. dr hab.
Stefan Krakowski, archeolog dr
Krzysztof Walenta i Marianna
zabrać się do przygotowania
tej potrawy. Niezbędna będzie
zielona papryka, cebula, kilo−
gram ziemniaków, pomidor,
500−600 g pokrojonego w kost−
kę mięsa wołowego, pieprz i
sól do smaku oraz tłuszcz do
smażenia.
Cebulę musimy drobno
posiekać, podsmażyć, a następ−
nie posypać papryką. Gdy poja−
wiają się bąbelki, dodajemy
mięso, doprawiamy je i podle−
wamy wodą. Całość należy
dusić pod przykryciem na wol−
nym ogniu, aż mięso będzie
miękkie. Ugotowane i pokro−
jone w kostkę ziemniaki doda−
jemy do mięsa, a całą potrawę
zalewamy taką ilością wody,
aby otrzymać konsystencję gę−
stej zupy. Następnie dodajemy
drobno pokrojoną zieloną pa−
prykę i pomidora. Gulasz tra−
dycyjnie podawany jest z chle−
bem, który łagodzi pikantny
smak potrawy.
Słowo gulasz początkowo
oznaczalo pastucha. Dopiero
poźniej zaczęto nim określać
mięsną potrawę, którą codzien−
nie spożywały osoby zajmują−
ce się pasterstwem.
Garmulewicz. Czas trwania fil−
mu: 11 min.
Drewnianą rekonstrukcję bra−
my osady obronnej kultury łużyc−
kiej poddano konserwacji prepa−
ratem „Lignofix”, przy współpra−
cy ekipy producenta – Zjedno−
czonych Zespołów Gospodar−
czych „Inco” w Warszawie. Po−
zostałości drewna zabytkowego,
pochodzącego z ulicy okrężnej,
wału oraz falochronu zabezpie−
czono in situ „Modofenem”. Pra−
ce te były szczególnie trudne ze
względu na znaczne nawilgocenie
drewna częściowo tkwiącego w
bagnistym podłożu, częściowo
zaś narażonego na działania czyn−
ników atmosferycznych.
Wykopaliska i muzeum zwie−
dziło 149.225 osób.
1980
1 stycznia – została zawarta
wieloletnia umowa pomiędzy
Wojewódzkim Zakładem Usług
Wodnych w Tucholi a PMA w
Warszawie, Oddział w Biskupi−
nie, na dostawę wody z wodocią−
gu wiejskiego w Gąsawie dla wsi
Biskupin. Koszt zużycia 1 m3
wynosi 3 zł.
31 stycznia – w związku z
pismem PMA w Warszawie skie−
rowanym do wicewojewody byd−
goskiego w sprawie braku opału,
„Urząd Wojewódzki Wydział
Handlu i Usług działając z polece−
nia wicewojewody bydgoskiego
prosi Wojewódzki Związek Spół−
dzielni Rolniczych "Samopomoc
Chłopska", Zakład Zaopatrzenia
Rolnictwa w Bydgoszczy, o przy−
dzielenie w I kwartale br. 10 ton
węgla dla PMA, Oddział w Bi−
skupinie, w ramach należności na
rok 1980. Powyższy przydział
należy zrealizować w ratach,
umożliwiających ciągłość ogrze−
wania obiektów ww. muzeum.
Pozostałą należność opału na rok
1980 dla tego nabywcy Urząd
tutejszy prosi zrealizować w III
kwartale.” ciąg dalszy nastąpi