Raport energetyczny

Raport energetyczny
Wrzesień 2016 r.
Węgiel
193,13 zł
Polski indeks rynku węgla
energetycznego (PLN/TONA)
216,02
+2,59 zł
196,13
VII 2015
od czerwca
2016 r.
56,3
60,5
+3,2 dol.
od lipca 2016 r.
VIII 2016
VIII 2015
VII 2016
60,5 dol.
Węgiel ARA (USD/TONA)
Ropa
46,8 dol.
Ropa Brent (USD/BARYŁKA)
47,8
VIII 2015
46,8
43,7 dol.
Ropa Urals (USD/BARYŁKA)
+0,7 dol.
-0,3 dol.
od lipca 2016 r.
45,2
43,7
VIII 2015
VIII 2016
od lipca 2016 r.
VIII 2016
Gaz
Gaz na towarowej giełdzie
energii (PLN/MWH)
60,09 zł
86,35
od lipca 2016 r.
VIII 2015
-7,57 zł
60,09
-1,9 euro
od lipca 2016 r.
19,7
12,6
VIII 2015
VIII 2016
12,6 euro
Gaz na giełdzie Gaspool
(EUR/MWH)
VIII 2016
Paliwa
4,33 zł
Benzyna PB95 (PLN/LITR)
4,89
VIII 2015
-0,08 zł
4,33
od lipca 2016 r.
4,11 zł
ON (PLN/LITR)
-0,06 zł
4,49
4,11
VIII 2015
VIII 2016
od lipca 2016 r.
VIII 2016
Prąd
Prąd na towarowej giełdzie energii
(PLN/MWH)
142,31 zł
1950 gwh
Obroty na giełdzie energii
elektrycznej
-105 GWh
- 4,94 zł
177,68
VIII 2015
142,31
od lipca 2016 r.
VIII 2015
VIII 2016
48,08 zł
Zielone certyfikaty (PLN)
-12,97 zł
107,18
VIII 2015
48,08
VIII 2016
1711
od lipca 2016 r.
1950
od lipca 2016 r.
VIII 2016
Źródła danych:
Towarowa Giełda Energii (miesięczne
indeksy: BASE; GAS_BASE; OZEX_A);
www.polskirynekwegla.pl (indeks PSCMI 1);
Datastream (średnie miesięczne ceny węgla
ARA, ropy, paliw, gazu na giełdzie Gaspool).
Miesiąc w energetyce
POSTĘP KLUCZOWYCH INWESTYCJI:
Elektrownia Opole (PGE): 23 sierpnia na budowę trafił
generator dla bloku energetycznego nr 5.
Ostrołęka
Kozienice
Opole
09.08
2016
10.08
2016
15.08
2016
Engie szuka chętnych na elektrownię Połaniec. Enea,
czeski EPH, Sunningwell oraz inwestorzy z Chin starają
się o elektrownię. Cena oscyluje wokół miliarda złotych”–
informuje „Puls Biznesu”. Firmy mają ponad miesiąc na
analizę sytuacji spółki, na początku września powinny
złożyć wiążące oferty. Harmonogram transakcji zakłada
sprzedaż elektrowni do końca roku. Zbudowany w 1979 r.
obiekt jest piątym co do wielkości producentem energii elektrycznej w Polsce (ma 1800 MW mocy bloków
energetycznych, czyli 5,5 proc. krajowej mocy). Jest też
największym dostawcą prądu w województwach świętokrzyskim i rzeszowskim.
Brak rynku mocy może wywołać blackouty. Łączny
koszt niedostarczonej energii może do 2030 r sięgnąć
37,6 mld zł. Na tyle eksperci Polskiego Komitetu Energii
Elektrycznej (PKEE), zrzeszającego największe spółki
sektora, wycenili społeczno-gospodarcze konsekwencje
tzw. blackoutów. Blackouty pojawiły się już rok temu,
kiedy fala upałów sprawiła, że PSE wprowadził ograniczenia w dostawach prądu. Zdaniem PKEE konieczne jest
wprowadzenie rynku mocy, który wygeneruje impuls do
budowy nowych elektrowni.
Konsorcjum Nord Stream II wycofało wniosek z UOKiK.
Urząd zgłosił wcześniej zastrzeżenia wobec powołania
spółki celowej do budowy drugiej nitki gazociągu. Oznacza to, że konsorcjum, w które zaangażować miały się
m.in. Shell i Engie, nie będzie mogło powstać. Wycofanie
wniosku może oznaczać, że Nord Stream II zbuduje sam
Gazprom, co nie wymaga powołania nowego podmiotu. Możliwe jest też, że struktura inwestorska projektu
nie ulegnie zmianie, a udziałowcy joint venture pominą
polski urząd.
Polityka Insight – Raport Energetyczny Wrzesień 2016
Elektrownia Kozienice (Enea): 22 sierpnia konsorcjum
Polimex-Mostostal oraz Mitsubishi Hitachi Power Systems
zaproponowało aktualizację harmonogramu budowy bloku
i przesunięcie terminu zakończenia prac na 19 grudnia 2017 r.
– blisko pięć miesięcy po pierwotnym terminie.
Elektrownia Ostrołęką (Energa): Energa poinformowała,
że budowa nowego bloku na węgiel o mocy 1 GW może
rozpocząć się najwcześniej w 2018 r. Oddanie jej do użytku
nastąpi w 2023 r.
19.08
2016
Zielone certyfikaty najtańsze w historii. Jeszcze w kwietniu cena certyfikatów, które otrzymują producenci energii
z OZE, wynosiła ponad 100 zł, a 19 sierpnia spadła do
39,62 zł. To głównie efekt działań MinEner, które od
2017 r. chce ograniczyć obowiązek zakupu certyfikatów
przez firmy handlujące energią. Ma to spowodować obniżkę rachunków za energię. Pomimo apeli ze strony firm
i organizacji branżowych rząd nie zamierza interweniować
na rynku. Zaostrzy to kryzys w branży OZE i doprowadzi
do bankructw mniejszych producentów.
24.08
2016
Rząd może zablokować sprzedaż aktywów EDF i Engie.
24 sierpnia weszło w życie rozporządzenie z aktualną listą
firm chronionych zgodnie z ustawą o kontroli niektórych
inwestycji. Do KGHM i Grupy Azoty dopisano Orlen,
Tauron, EDF, Engie Energia i PKP Energetykę. Inwestorzy,
którzy chcą kupić aktywa spółek z listy, muszą o tym
poinformować MinSkar. Resort może zablokować transakcję, jeśli uzna, że zagraża ona bezpieczeństwu państwa.
Decyzja o dopisaniu EDF i Engie może uniemożliwić tym
firmom zbycie aktywów w Polsce.
24.08
2016
TF Silesia zainwestuje w KHW. Jak poinformowało
MinEner, fundusz będzie trzecim – obok Enei i Węglokoksu – podmiotem finansowo zaangażowanym
w restrukturyzację Katowickiego Holdingu Węglowego
(KHW). Inwestorzy do nowej spółki wniosą łącznie ok.
700 mln zł, z czego 350 mln zainwestuje Enea, 200 mln –
TF Silesia i 150 mln – Węglokoks. Według resortu środki
będą inwestowane jedynie w perspektywiczne kopalnie.
Wsparcie finansowe będzie wiązało się z reorganizacją
KHW, który docelowo ma przekształcić się w Polski
Holding Węglowy.
2
29.08
2016
JSW porozumiała się z obligatariuszami. Spółka zawarła
porozumienie z państwowymi podmiotami: PKO BP,
BGK, PZU i PZU Życie, którym winna jest łącznie ok.
1,3 mld zł. Umowa zakłada obniżenie kwoty zadłużenia koncernu i wydłużenie okresu spłaty o pięć lat – do
2025 r. W zamian JSW ma sukcesywnie obniżać koszty
funkcjonowania, docelowo o 1,6 mld zł. Według naszych
informacji duży wpływ na osiągnięcie porozumienia miał
wicepremier Mateusz Morawiecki, któremu podlegają
PKO BP i BGK.
31.08
2016
Tauron rozważa przejęcie kolejnej kopalni. „Związkowcy
walczą o zmianę decyzji zarządu Jastrzębskiej Spółki
Węglowej w sprawie zamknięcia kopalni Krupiński.
Jedna z propozycji to przekazanie jej do spółki Tauron”
– poinformował „Dziennik Gazeta Prawna”. Tym samym
koncern przejąłby kolejny zakład węglowy, po tym jak
za symboliczną złotówkę kupił kopalnię Brzeszcze.
Według „DGP” Tauron poważnie rozważa taką transakcję.
Eksperci podkreślają jednak, że firma nie ma już pieniędzy
na akwizycje, a kopalnia Krupiński wykaże w tym roku
ok. 200 mln zł straty.
08.09
2016
Rząd rozważa podnoszenie wartości akcji spółek.
Po 2 mld zł CIT mogą zapłacić PKO BP, PGNiG i KGHM,
jeśli – tak jak w Polskiej Grupie Energetycznej – Skarb
Państwa podniesie wartość nominalną ich akcji – napisał
„Dziennik Gazeta Prawna”. MinEner Krzysztof Tchórzewski nazwał podniesienie wartości akcji PGE o 25 groszy
„pilotażem” i zapowiedział podobne działania w kolejnych
firmach. Spółki płacą CIT od podniesienia nominalnej
wartości akcji, bo zwiększa ona kapitał zakładowy. Od
największych spółek budżet może zyskać w ten sposób
10-15 mld zł.
08.09
2016
PGNiG chce wydobywać pięć razy więcej gazu w Norwegii. Roczne wydobycie spółki z norweskich złóż ma do
2022 r. wzrosnąć z obecnego 0,5 mld do 2,5 mld metrów
sześciennych. Według prezesa PGNiG Piotra Woźniaka,
Norwegia to kluczowy kierunek w dywersyfikacji dostaw
gazu. Poza zwiększonym wydobyciem własnym, spółka
chce też więcej importować za pośrednictwem nowego
gazociągu Baltic Pipe – ma on połączyć Polskę z Danią,
a później Danię z Norwegią. Za budowę drugiego odcinka
projektu, dzięki któremu PGNiG chce rocznie ściągać
nawet 7 mld metrów sześciennych gazu z Morza Północnego, mają odpowiadać Skandynawowie.
13.09
2016
Polska spowalnia budowę gazociągu z Litwą. Gaz-System
podał, że pojawiły się problemy techniczne, które mogą
znacząco opóźnić budowę połączenia polskich i litewskich
gazociągów. To wstrzymanie jednego z najważniejszych
projektów integracji rynku gazowego Europy – napisała
„Gazeta Wyborcza”. Polska spółka chce zmienić trasę
gazociągu i do połowy 2017 r. przygotować nowe studium
wykonalności. Oddanie rury nastąpiłoby w 2021 r. (dwa
lata po pierwotnym terminie), co może sprawić, że Polska
i Litwa stracą ok. 1 mld zł unijnej dotacji na realizację
projektu.
15.09
2016
Premier odwołała MinSkar Dawida Jackiewicza.
Na konfencji prasowej Beata Szydło podkreśliła, że do
15 września MinSkar miał przedstawić plan likwidacji
resortu wraz z projektami odpowiednich ustaw. Po wykonaniu zadania Jackiewicz został odwołany, a techniczną
likwidację MinSkar będzie nadzorował szef komitetu stałego RadMin Henryk Kowalczyk. W ciągu dwóch tygodni
rząd prześle do Sejmu projekt ustawy o likwidacji resortu.
MinSkar ma zostać zamknięty do końca I kw. 2017 r.
15.09
2016
Londyn daje zielone światło Hinkley Point. Brytyjska premier Theresa May zaakceptowała budowę wartej 18 mld
funtów elektrowni atomowej w południowo-zachodniej
Anglii. To najważniejsza decyzja nowej szefowej rządu
od przejęcia przez nią władzy po referendum w sprawie Brexitu. Budowa Hinkley Point budzi kontrowersję
z powodu ceny oraz konieczności długiego i kosztownego
wsparcia produkcji energii w nowych reaktorach.
16.09
2016
Polskie spółki chcą przejąć elektrociepłownie EDF. PGE,
Enea, Energa i PGNiG Termika złożyły wstępną ofertę na
zakup udziałów w polskich spółkach należących do EDF.
Chodzi m.in. o elektrownię w Rybniku oraz elektrociepłownie w Krakowie, Gdańsku, Gdyni, Toruniu i Zielonej
Górze. Wiążącą ofertę firmy mają złożyć po zakończeniu
badania due diligence. Pod koniec sierpnia spółki EDF
Polska wpisano na listę firm chronionych przed wrogim
przejęciem, co oznacza, że ewentualną transakcję może
zablokować rząd.
AWANSE I DYMISJE:
• Daniel Ozon, Halina Buk, Krzysztof Kwaśniewski i Adam Pawlicki weszli do rady nadzorczej JSW S.A.
(węgiel). Izabela Felczak-Poturnicka i Agnieszka Trzaskalska zostały odwołane z rady.
• Eryk Kłossowski został przewodniczącym, a Robert Pietryszyn i Rafał Miland – zastępcami
przewodniczącego rady dyrektorów Central Europe Energy Partners.
• Michał Tryuk zrezygnował z pełnienia funkcji wiceprezesa Towarowej Giełdy Energii.
• Jeffrey Auld został prezesem, dyrektorem generalnym i członkiem rady dyrektorów Serinus Energy Inc.
(poszukiwanie i wydobywanie ropy i gazu). Do rady dyrektorów wszedł Dominik Libicki. Dotychczasowy
prezes spółki Timothy Elliott, wiceprezes Jock Graham i członkowie rady dyrektorów Norman Holton
i Gary King ustąpili ze stanowisk.
• Benoit Pimonto został dyrektorem generalnym na Polskę w koncernie naftowym Total.
• Paweł Skopiński wszedł do rady nadzorczej Enea (energia).
• Małgorzata Mika-Bryska została odwołana z rady nadzorczej PGE Polska Grupa Energetyczna.
Zastąpi ją Witold Kozłowski.
• Agnieszka Terlikowska-Kulesza została członkiem rady nadzorczej Energa (energetyka),
a Bogdan Skalski został z niej odwołany.
Polityka Insight – Raport Energetyczny Wrzesień 2016
3
POLITYKA GOSPODARCZA
Dlaczego rząd rozszerza
listę firm strategicznych
Ustawa o ochronie niektórych inwestycji może
ułatwić skarbowi państwa przejęcia majątku
Robert Tomaszewski, analityk ds. gospodarczych
24 sierpnia weszło w życie rozporządzenie z nową listą firm.
Do KGHM i Grupy Azoty dopisano PKN Orlen, Tauron oraz
prywatne firmy - EDF Polska, Engie Energię i PKP Energetykę.
Prawo pozwala rządowi na wyrażenie sprzeciwu wobec „nabycia dominacji”* w spółkach o strategicznym znaczeniu dla
państwa, czyli z sektora energetycznego, paliwowego, chemicznego, telekomunikacyjnego i wojskowego. Inwestorzy, którzy
chcą kupić aktywa spółek z listy, muszą o tym poinformować
MinSkar. Resort może zablokować transakcję, jeśli uzna, że
zagraża ona bezpieczeństwu państwa.
Ochrona przed wrogim przejęciem. Odstraszenie inwestorów
przed próbą przejęcia firm strategicznych to podstawowe zadanie ustawy. Na liście chronionych spółek są cztery notowane na
giełdzie państwowe koncerny - PKN Orlen (największa firma
paliwowa), Grupa Azoty (największy konsument gazu), KGHM
(największy producent miedzi) oraz Tauron (drugi producent
energii). W każdej z nich skarb ma mniejszościowy udział, co
wiąże się z ryzykiem utraty kontroli, np. w drodze wrogiego
przejęcia. Taką próbę podjął w 2012 r. rosyjski Acron wobec
Azotów Tarnów, ale zakończyła się niepowodzeniem.
Zablokowanie sprzedaży aktywów. Spółki-córki francuskich
koncernów, EDF Polska i Engie Energia Polska, próbują sprzedać majątek w Polsce. EDF chce zbyć elektrownię w Rybniku,
a Engie siłownię w Połańcu. Wśród zainteresowanych są prywatne (m.in. EPH, CEZ i Fortum) i państwowe firmy (Enea,
Energa, PGE i PGNiG Termika). Spółki skarbu są jednak
zaangażowane w inne projekty - PGE i Energa biorą udział
w ratowaniu górnictwa, Energa przygotowuje się też do budowy Elektrowni Ostrołęka, a PGNiG Termika skupuje majątek
JSW. Rząd może chcieć opóźnić sprzedaż aktywów francuskich
firm, by państwowe grupy mogły poprawić sytuację finansową
i włączyć się do transakcji.
Renacjonalizacja. PKP Energetyka jest jedynym w kraju dostawcą energii do kolejowych sieci trakcyjnych; we wrześniu
2015 r. grupa PKP sprzedała ją prywatnemu funduszowi CVC
za 1,5 mld zł. PiS od początku krytykował transakcję. Po wygraniu wyborów w MinInfra powołano zespół, który ma ocenić legalność prywatyzacji. W lipcu 2016 r. Urząd Transportu
Kolejowego wszczął postępowanie w sprawie cofnięcia spółce
certyfikatu bezpieczeństwa (bez niego spółka nie będzie mogła
działać). Rząd nie może cofnąć prywatyzacji PKP Energetyki,
ale ograniczając prawo CVC do dysponowania majątkiem, jest
w stanie zmusić fundusz do sprzedaży spółki skarbowi państwa.
Wywarcie presji na firmy. Już przez wpisanie prywatnych
spółek na listę chronionych podmiotów rząd może wpływać
na ich działania. Stwarza to duże ryzyko nadużyć: władze mogą
nieoficjalnie zasugerować prywatnej spółce, że zgodzą się na
daną transakcję pod warunkiem podjęcia określonych działań lub inwestycji. Prywatne firmy mają małe pole manewru
- w razie zablokowania transakcji przez rząd przysługuje im
odwołanie się do sądu administracyjnego. Niedopełnienie
wymogów ustawy jest zagrożone wysokimi sankcjami (m.in.
grzywną 100 mln zł i od pół roku do pięciu lat więzienia).
CO DALEJ
Rozporządzenie w sprawie podmiotów podlegających ochronie obowiązuje do 31 grudnia 2016 r.
Rząd w każdej chwili może wydać kolejny dokument
- z listą tych samych firm albo rozszerzoną o kolejne
podmioty. MinEner lobbuje, aby na liście znalazło
się fińskie Fortum, jeden z większych producentów
ciepła w kraju. Możliwe, że zostaną na nią wciągnięte Ciech (w 2014 r. został kupiony od skarbu państwa przez Kulczyk Investments) oraz TK Telekom
(Netia kupiła spółkę w zeszłym roku od grupy PKP).
* Chodzi zarówno o nabycie ponad 50 proc. akcji
w spółce strategicznej, jak i uzyskanie umownego
prawa do kontroli nad taką spółką lub uprawnień do
powoływania większości zarządu lub rady nadzorczej.
Polityka Insight – Raport Energetyczny Wrzesień 2016
4
SEKTOR GAZOWY
Co dalej z Nord Stream II
Zachodnie koncerny zapewne nie zaangażują
się kapitałowo w budowę gazociągu, tylko
zawrą wieloletnie umowy z Gazpromem.
Piotr Semeniuk, starszy analityk ds. prawnych
W 2015 r. sześć koncernów energetycznych (m.in. Gazprom,
Shell, ENGIE, E.ON.) złożyło do UOKiK wniosek o zgodę na
utworzenie w Szwajcarii konsorcjum, które zbuduje gazociąg
Nord Stream II i będzie nim zarządzało. Wcześniej zgodę na
transakcję wyraził niemiecki odpowiednik UOKiK, Bundeskartellamt. Po zgłoszeniu przez UOKiK wstępnych zastrzeżeń,
15 sierpnia konsorcjum wycofało wniosek. W konsekwencji
niemiecki koncern Wintershall ogłosił, że wycofuje się kapitałowo z udziału w konsorcjum, a brytyjsko-holenderski Shell
poinformował, że strony joint venture „rozważą alternatywne
sposoby” zaangażowania w projekt.
Scenariusz 3: konsorcjum godzi się na tzw. trzeci pakiet. Jeżeli strony zaakceptowałyby zastosowanie wobec gazociągu
unijnej legislacji energetycznej, UOKiK zapewne nie starałby
się nałożyć na nie sankcji. W Brukseli toczy się prawny spór
o to, czy budowa Nord Stream II podlegałaby ograniczeniom
wynikającym z tzw. trzeciego pakietu - za taką interpretacją
opowiadała się dyrekcja KomEur ds. energii, przeciw - prawnicy szefa Komisji. Objęcie gazociągu regulacją oznaczałoby
udostępnienie jego przepustowości stronom trzecim, ustalanie
taryf przez niezależnego regulatora i uniezależnienie operatora
gazociągu od Gazpromu.
Scenariusz 1: gazociąg buduje tylko jeden podmiot. Organy
ochrony konkurencji mają prawo do uprzedniej kontroli inwestycji jedynie wtedy, gdy ich realizację poprzedza zmiana
w strukturze firm działających na rynku (np. utworzenie nowej
spółki przez niezależne grupy kapitałowe). Jeżeli na budowę
zdecydowałaby się jedna firma (np. Gazprom), nie wymagałoby to zgłoszenia do UOKiK. Polski urząd nie mógłby także
nałożyć sankcji na strony projektu. Ich interesy związane z gazociągiem mogłyby być zabezpieczone np. przez długoletnie
umowy wyłącznościowe na zakup gazu od Rosjan.
Scenariusz 4: powrót do Turkish Stream. Konflikt z KomEur
i negatywne stanowisko UOKiK mogą skłonić Gazprom do
zawieszenia Nord Stream II i powrotu do pomysłu poprowadzenia gazociągu po dnie Morza Czarnego do Turcji. Projekt
został zawieszony, gdy tureckie lotnictwo zestrzeliło pod
koniec 2015 r. rosyjski myśliwiec. Po nieudanej próbie puczu
w Turcji relacje między Ankarą a Moskwą uległy ociepleniu,
a temat budowy rurociągu powrócił. Gazprom nie jest w stanie
zbudować dwóch nowych magistral do Europy ze względu na
ich koszt (10-11 mld euro każda) i trudną kondycję finansową.
W tej sytuacji może wybrać turecki projekt, którego budowa
nie musi być zgodna z unijnym prawem.
Scenariusz 2: zgłoszenie projektu do Brukseli. Unijne przepisy antymonopolowe nie wymagają zgłoszenia do KomEur
każdego joint venture. Dyrekcja generalna ds. konkurencji
bada jedynie konsorcja kontrolowane przez co najmniej dwa
podmioty, które mają „trwale funkcjonować”. Im więcej obrotu
joint venture planuje osiągać w relacjach handlowych z podmiotami trzecimi, a nie grupami-właścicielami, tym większe
ryzyko, że spełnia ono przesłankę „trwałego funkcjonowania”.
Możliwe zatem, że zmiana biznesplanu Nord Stream II lub
przyznanie większych uprawnień kontrolnych firmom innym
niż Gazprom, wymusiłyby antymonopolową jurysdykcję KomEur, co uniemożliwiłoby sankcje UOKiK.
Polityka Insight – Raport Energetyczny Wrzesień 2016
CO DALEJ
Najbardziej prawdopodobny scenariusz to dalsza
budowa gazociągu z pominięciem polskiego regulatora. Możliwe jest też zgłoszenie transakcji KomEur.
Strony konsorcjum mogą liczyć, że unijna komisarz
Margrethe Vestager nie byłaby politycznie uprzedzona do projektu i mogłaby wyrazić na niego zgodę. Umożliwiłoby to kapitałowy udział europejskich
koncernów w gazociągu i pobieranie przez nie opłat
za przesył. Budowa Nord Stream II byłaby jednak
dla koncernów opłacalna, nawet gdyby nie uczestniczyły one w jego eksploatacji, a jedynie pośredniczyły w sprzedaży rosyjskiego gazu - pozwoliłoby
to uniknąć polskich i europejskich opłat za przesył.
5
SEKTOR WĘGLOWY
Jak PiS naprawa górnictwo
Rząd na razie oddalił od branży ryzyko
niekontrolowanego bankructwa, ale jej
główne problemy nie zostały rozwiązane.
Robert Tomaszewski, analityk ds. gospodarczych
Rząd „wycisza” kopalnie. Gabinet jest zakładnikiem haseł
z kampanii wyborczej, w której Beata Szydło deklarowała, że
„żadna kopalnia nie zostanie zamknięta”. MinEner zdaje sobie
jednak sprawę z fatalnej sytuacji części zakładów i wie, że nie
ma odwrotu od ich likwidacji. By nie ponieść strat politycznych,
rząd nie mówi o zamykaniu kopalń, ale o ich „wyciszaniu”. Proces trwa – od maja 2015 r. do Spółki Restrukturyzacji Kopalń
(SRK) przekazano sześć zakładów. Do stycznia 2017 r. zostaną
przesunięte kolejne trzy: Jas-Mos, Krupiński i Pokój. Waży
się los Sośnicy należącej do Polskiej Grupy Górniczej (PGG)
i kopalni Śląsk z Katowickiego Holdingu Węglowego (KHW).
Państwowe firmy skupują akcje kopalń lub ich majątek. Rząd
przeprowadził czystkę w zarządach firm i wprowadził do nich
lojalnych menedżerów. Bez tego restrukturyzacja górnictwa,
czyli powołanie PGG i sprzedaż części majątku Jastrzębskiej
Spółki Węglowej (JSW), nie byłaby możliwa. Według naszych
wyliczeń PGE, Energa, Enea, Węglokoks, PGNiG Termika,
Agencja Rozwoju Przemysłu, FIPP FIZAN i TF Silesia przeznaczą na kopalnie w sumie 3,8 mld zł. Papiery dłużne kopalń
mają już niemal wyłącznie państwowe instytucje - BGK i PKO
BP, PZU i Alior Bank (należy do PZU). Prywatne banki mają
tylko obligacje PGG.
Spółki stopniowo ograniczają zatrudnienie. Rząd chce poprawić
wydajność spółek, zachęcając górników do przechodzenia na
wcześniejsze emerytury lub do dobrowolnych odejść (z odprawami do 77 tys. zł). Przynosi to już efekty. Na koniec czerwca
w górnictwie pracowało 87,8 tys. osób, czyli o 4,3 tys. mniej
niż w styczniu. Jednocześnie w I półroczu sprzedaż węgla
utrzymała się na tym samym poziomie co rok wcześniej, czyli
34,5 mln ton. Oznacza to, że wydajność produkcji rośnie. Według szacunków MinEner branża przestanie notować stratę,
gdy zatrudnienie spadnie do 70-75 tys. osób. Przy 50 tys. osób
górnictwo wyjdzie na plus.
Rząd prowadzi podwójną grę z Brukselą. Zaangażowanie państwowych spółek w górnictwo jest dużym problemem w rozmowach z KomEur na temat legalności programu pomocy dla
branży. Rząd argumentuje, że w kopalnie inwestują giełdowe
firmy zainteresowane odbiorem węgla. Jednocześnie podkreśla, że jest gotów zamykać zakłady górnicze i dopilnować, by
PGG, JSW i KHW od 2017 r. przynosiły zyski. W zamian liczy,
że Komisja przymknie oko na jawne dotowanie kopalń przez
państwowe firmy. Rząd podnosi też kwestię wysokich kosztów
społecznych dla Śląska w razie bankructwa kopalń. Do tej pory
Bruksela nie zajęła żadnego stanowiska.
Górnicy biorą udział w podejmowaniu decyzji. Przedstawiciele związków zawodowych brali udział w przygotowaniu
energetycznej części programu PiS, a po wyborach zasiadali
w komisjach audytujących kopalnie. MinEner Tchórzewski
i wiceminister Tobiszowski co najmniej raz w miesiącu przyjeżdżają na Śląsk i rozmawiają ze związkowcami. Często idą
im na rękę i opóźniają nieuchronne decyzje - np. o likwidacji
kopalni Sośnica. Tam gdzie sytuacja jest beznadziejna, jak
w kopalni Makoszowy, winę zrzucają na poprzedników. W rozmowach nie bierze udziału premier Szydło, która nie angażuje
się w kwestie górnicze.
Polityka Insight – Raport Energetyczny Wrzesień 2016
CO DALEJ
Rząd przygotował zarys planów ratunkowych
dla spółek węglowych, uspokoił związki zawodowe
i oddalił widmo niekontrolowanego bankructwa.
Górnictwo pozostaje nierentowne, ale wyniki się
poprawiają. Nie udało się jednak rozwiązać głównych problemów górnictwa – wysokich kosztów
wydobycia, przerostu zatrudnienia i zbyt dużej
produkcji. Największym ryzykiem jest stanowisko KomEur - jeśli Bruksela zakwestionuje pomoc publiczną dla kopalń, czeka je upadłość.
6
SEKTOR ENERGETYCZNY
Jędrysek, surowcowy
strateg PiS
Wiceminister resortu środowiska nie ma
silnej pozycji w partii, ale rośnie jego rola
w tworzeniu rządowej polityki surowcowej.
Data i miejsce urodzin: 28 kwietnia 1962 r., Głubczyce
Wykształcenie: absolwent geologii Wydziału Nauk
Przyrodniczych Uniwersytetu
Wrocławskiego (1986 r.)
Robert Tomaszewski, analityk ds. gospodarczych
Główny geolog kraju. Mariusz Orion Jędrysek ukończył geologię na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie rozpoczął karierę
naukową. Później pracował też w Państwowym Instytucie Geologicznym. Do polityki wszedł w 2005 r. Został podsekretarzem
stanu w MinŚro i objął posadę głównego geologa pod rządami
PiS. Dekadę później, po powrocie partii Jarosława Kaczyńskiego
do władzy, zajął te same stanowiska (w MinŚro jako sekretarz
stanu). Od 2016 r. przewodniczy Zgromadzeniu Ogólnemu
Międzynarodowej Organizacji Dna Morskiego. Jest aktywny
w mediach społecznościowych. Pisze i wydaje swoją poezję.
Człowiek Rydzyka. Geolog pierwszy raz wszedł do Sejmu
w 2011 r. Według naszych źródeł Jędrysek jest typem politycznego samotnika, nie należy do żadnej frakcji PiS. Przez
pewien okres uchodził za człowieka związanego ze Zbigniewem
Ziobrą - pod koniec 2011 r. przeszedł do Solidarnej Polski, aby
po roku wrócić do PiS. Pozycję polityczną zawdzięcza dobrym
relacjom z o. Tadeuszem Rydzykiem. Stosunki z duchownym
ostygły nieco w 2015 r., gdy z tej samej listy PiS do Sejmu startowała faworyzowana przez Rydzyka Beata Kempa.
Specjalista od łupków. Jędrysek jest głównym ekspertem PiS
od spraw gazu łupkowego. Chwali się, że zainicjował poszukiwania złóż tego surowca w Polsce. Wielokrotnie opowiadał
się za koniecznością stworzenia spójnej polityki surowcowej
państwa. Twierdzi, że krajowe surowce determinują miks
paliwowy państwa. Jest zwolennikiem rozwoju geotermii,
biopaliw i małych farm wiatrowych, kontrolowanych przez
spółki z polskim kapitałem. Popiera też budowę polskiej elektrowni atomowej. Uważa, że rezygnacja z projektu zwiększy
emisję CO2 i zmusi rząd do wypowiedzenia unijnego pakietu
klimatyczno-energetycznego.
Polityka Insight – Raport Energetyczny Wrzesień 2016
Sprawny wiceminister. Jędrysek jest pierwszym zastępcą szefa
resortu środowiska Jana Szyszki. Nadzoruje m.in. Państwowy Instytut Geologiczny, departamenty geologii i koncesji
geologicznych oraz nadzoru geologicznego. Reprezentuje
MinŚro w parlamencie. W ostatnich miesiącach jego wpływy
jeszcze wzrosły, w czerwcu objął nowy departament – polityki
surowcowej i analiz. Jego uprawnienia w zakresie odwoływania wiceprezesów Państwowej Agencji Atomistyki zwiększyła
nowelizacja ustawy o prawie atomowym.
Pełnomocnik rządu ds. polityki surowcowej. Zadaniem Jędryska
na nowym stanowisku jest opracowanie polityki surowcowej
państwa oraz pilnowanie jej realizacji. W tym celu w czerwcu
wiceminister stanął na czele rady międzyresortowej, w której
będzie m.in. przyglądał się „adekwatności” podatku miedziowego nałożonego na KGHM. Jędrysek chce, aby danina była
naliczana od zysku, a nie od wielkości wydobycia. W trakcie
sprawowania urzędu stracił kontrolę jedynie nad Wyższym
Urzędem Górniczym, który 1 kwietnia – razem ze spółkami
węglowymi – trafił pod nadzór MinEner.
CO DALEJ
Jędrysek odgrywa coraz większą rolę we wprowadzaniu polityki energetycznej PiS. Do 2019 r.
ma przygotować nową strategię surowcową
Polski, a jego mocna pozycja może prowadzić
do napięć z innymi resortami. Ambitny wiceminister może wejść w spór z MinFin o utrzymanie
podatku od miedzi dla KGHM, a z MinEner poróżnić się o atom i poszukiwania gazu łupkowego. Nie ma silnej pozycji politycznej, ale ze
względu na wsparcie o. Rydzyka działacze PiS
i członkowie rządu liczą się z jego zdaniem.
7
SEKTOR ENERGETYCZNY
Sprawa PKP Energetyki
wystraszy inwestorów
Pozew o cofnięcie prywatyzacji spółki
nie ma mocnych podstaw. Może za to
zagrozić innym transakcjom kolei.
Piotr Semeniuk, starszy analityk ds. prawnych
Spółka PKP SA złożyła w warszawskim sądzie okręgowym
pozew o stwierdzenie nieważności sprzedaży Energetyki
funduszowi CVC Capital Partners we wrześniu 2015 r. Pozew
to efekt prac zespołu analizującego transakcję w MinInfra.
Podstawą prawną jest zapewne art. 18 ust. 3 ustawy o PKP*,
zgodnie z którym „mienie wchodzące w skład linii kolejowej
o państwowym znaczeniu, będącej własnością PKP SA, PLK
SA lub Skarbu Państwa, nie podlega sprzedaży”. Pozew może
też zarzucać transakcji naruszenie ustawy** dającej MinSkar
prawo sprzeciwu wobec rozporządzania mieniem niektórych
spółek skarbu państwa, które stanowiłoby zagrożenie dla
funkcjonowania „infrastruktury krytycznej”.
PKP Energetyka i CVC: spółki czekają długie procesy. Nawet
jeśli sąd stwierdziłby nieważność prywatyzacji, wyrok nie byłby
prawomocny i podlegałby zaskarżeniu do sądu apelacyjnego.
Ostatecznie rozstrzygnięcie zapadłoby za kilka lat. W trakcie
procesu CVC nie będzie zapewne dokonywał znaczących inwestycji w PKP Energetyce - niewykluczone, że fundusz będzie się starał sprzedać spółkę. Gdyby doszło do podważenia
prywatyzacji, CVC wystąpiłby zapewne do międzynarodowego
arbitrażu o odszkodowanie od skarbu państwa, które obejmie
pierwotną cenę nabycia, spodziewany zysk z inwestycji i odsetki od niezainwestowanego kapitału.
Grupa PKP: możliwe problemy finansowe. Były właściciel PKP
Energetyki zarobił na transakcji 1,41 mld zł. CVC sfinansował
też dług przejętej spółki wart ponad 550 mln zł. Dzięki temu
grupa PKP spłaciła zadłużenie i dofinansowała kupno taboru
przez PKP Intercity. Jeśli sąd unieważni prywatyzację, to PKP
będzie musiało zwrócić CVC prawie 2 mld zł. Spółki nie stać
na taki wydatek - to niemal dziesięciokrotnie więcej niż jej
roczne zyski netto w latach 2013 i 2014. MinInfra zapewnia,
że pozew nie wpłynie na proces inwestycyjny na kolei, ale jeśli
PKP Energetyka spowolniłaby modernizację sieci trakcyjnych,
utrudniłoby to planowane inwestycje PKP PLK.
Polityka – MinInfra broni posady. Andrzej Adamczyk to jeden
z najbardziej krytykowanych członków rządu. Na kongresie PiS Jarosław Kaczyński stwierdził, że w zarządzie PKP
są osoby, które nie chcą przekazywać gruntów na program
Mieszkanie+, co zostało odebrane jako uderzenie w MinInfra. Pozew w sprawie PKP Energetyki jest częścią ofensywy
ministra, który stara się poprawić swoje notowania. Dzień
przed wniesieniem pozwu z zarządu PKP odwołany został
Jarosław Kołodziejczyk odpowiedzialny za nieruchomości.
Adamczyka może bronić MinEner Krzysztof Tchórzewski,
który krytykował sprzedaż spółki.
Inwestorzy – kolejny sygnał ostrzegawczy. Już teraz spekuluje się o wyjściu z Polski funduszy private equity, np. CVC
i MidEuropa Partners. Niezależnie od wyroku pozew PKP
z poparciem MinInfra wystraszy pozostałe fundusze. Pogorszy też opinię Polski wśród zagranicznych inwestorów i może
mieć wpływ na obniżenie ratingu kraju. Rząd nie planuje co
prawda dużych prywatyzacji, ale w programie Morawieckiego
ważną rolę odgrywa partnerstwo publiczno-prywatne. Pozew
w sprawie PKP Energetyki może więc zniechęcić potencjalnych partnerów PPP.
CO DALEJ
Podstawy pozwu PKP nie wydają się mocne,
niezależny sąd powinien go oddalić. Zgodę na
prywatyzację PKP Energetyki wyraziły KomEur,
MinSkar (pośrednio, nie zgłaszając sprzeciwu)
i MinInfra. Decyzja MinInfra nie została ponadto
zaskarżona do sądu administracyjnego. Podważanie prywatyzacji PKP Energetyki na podstawie
ustawy o PKP mogłoby zagrozić innym transakcjom kolei, w tym sprzedaży nieruchomości
przez Xcity Investment, spółkę należącą do PKP.
* Ustawa z 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”.
** Ustawa z 18 marca 2010 r. o szczególnych uprawnieniach ministra
właściwego do spraw Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej
oraz paliw gazowych.
Polityka Insight – Raport Energetyczny Wrzesień 2016
8
FORESIGHT
Co dalej w energetyce
Zmiany personalne w spółach skarbu, sprzedaż aktywów
EDF - tym będzie żyła energetyka w najbliższych tygodniach.
Po dymisji MinSkar Dawida Jackiewicz szykują się zmiany w zarządach i radach nadzorczych państwowych spółek.
Nadzór nad firmami energetycznymi MinEner formalnie
przejęło 1 kwietnia, ale dopiero teraz będzie miało nieograniczony wpływ na kadry. Najbardziej zagrożeni są menedżerowie związani z byłym ministrem skarbu. Według naszych
informacji utratą stanowiska szczególnie zagrożeni są prezes
Energi Dariusz Kaśków i szef Tauronu Remigiusz Nowakowski.
Na razie spokojny może być prezes PGE Henryk Baranowski.
Jako wiceminister skarbu podlegał Jackiewiczowi, ale po
objęciu stanowiska w PGE zaczął blisko współpracować
z MinEner Krzysztofem Tchórzewskim i pełnomocnikiem
rządu ds. strategicznej infrastruktury energetycznej Piotrem
Naimskim. W zarządzie PGE do zmian może dojść dopiero po
30 grudnia, wtedy bowiem upływa kadencja obecnego zarządu. W tym samym terminie kończy się też kadencja zarządu
PGNiG, jednak jego szef Piotr Woźniak – mimo szorstkich
relacji z Tchórzewskim i Naimskim – nie utraci stanowiska.
Niezagrożony jest też prezes Enei Mirosław Kowalik – jego
kadencja kończy się za ponad dwa lata.
Branża będzie uważnie śledzić sprzedaż polskich aktywów
EDF. 16 września państwowe spółki PGE, Enea, Energa
i PGNiG Termika złożyły ofertę na zakup akcji i udziałów
w firmach, które należą do francuskiego koncernu. Chodzi
m.in. o elektrownię w Rybniku i kilka miejskich elektrociepłowni. Oferta nie jest wiążąca i nie wiadomo, czy zostanie
dopuszczona do postępowania, ponieważ została zgłoszona
poza procedurą konkursową. Z drugiej strony francuski koncern nie może swobodnie zdecydować, kto będzie nabywcą,
ponieważ jego polskie aktywa zostały wpisane na listę firm
chronionych przed wrogim przejęciem. Oznacza to, że ewentualną transakcję może unieważnić rząd.
Do końca września sejmowa komisja ds. energii i skarbu
państwa rozpatrzy informacje o perspektywach firm energetycznych. Analizowana będzie sytuacja Enei, Energi, Tauronu,
PGE oraz Zespołu Elektrowni Pątnów Adamów Konin.
Posłowie zapoznają się też ze sprawozdaniem MinEner i PSE
na temat obecnego bilansu energetycznego Polski i stanem
budowy nowych elektrowni. W październiku komisja zajmie
się stanem wdrożenia ustawy o OZE i gotowości do przeprowadzenia pierwszych aukcji. Do 20 września MinEner będzie
zbierać informacje na temat ilości projektów OZE, które będą
gotowe by wziął udział w aukcjach OZE w 2017 r. Następnie
resort wyda rozporządzenie w sprawie ilości i wartości zielonej energii, która zostanie zamówiona w przyszłym roku.
WAŻNE TERMINY W ENERGETYCE:
30 września odbędzie się nadzwyczajne posiedzenie unijnych MinŚro ws. uzgodnienia ratyfikacji
porozumienia klimatycznego z Paryża
12 października KomEur ogłosi projekt dyrektywy ws. efektywności energetycznej
13 października NWZA JSW zdecyduje o emisji nowych obligacji na kwotę 300 mln zł
20 października PKN Orlen opublikuje skonsolidowany raport za III kwartał
Robert Tomaszewski
Analityk ds. gospodarczych
(+48) 22 436 73 14
[email protected]
Polityka Insight – Raport Energetyczny Wrzesień 2016
9
Wiedza szyta
na miarę
Polityka Insight oferuje usługi analityczne na
zamówienie. Nasi eksperci zbadają interesujący
Cię temat i odpowiedzą na Twoje pytania.
Więcej na: www.research.politykainsight.pl
PREZENTACJE
TEMATYCZNE
Briefujemy zarządy firm
i banków na temat sytuacji
politycznej, perspektyw
gospodarczych i otoczenia
regulacyjnego.
ANALIZY
I RAPORTY
Wykonujemy badania ilościowe
i jakościowe, zawsze zorientowane na użyteczność dla
zamawiającego. Przygotowujemy kilkustronicowe analizy.
SPOTKANIA
EKSPERCKIE
Wspólnie z partnerami
organizujemy okrągłe stoły
lub śniadania eksperckie na
wybrany temat – ze starannie
dobranymi uczestnikami.
M A K RO E KO N O M I A • L EG I S L AC JA • G OS P O DA R K A • E N E RG E T Y K A • E KS P O RT