Nauczyciele pięknej mowy - przedszkole

„Rola nauczyciela w kształtowaniu pięknej poprawnej mowy”- referat
przygotowany
przez B.Morys- Drogoś
Język mówiony i pisany jest podstawowym narzędziem komunikacji
społecznej. Umożliwia współżycie z innymi ludźmi, rozmowę pomiędzy nimi,
wymianę wrażeń, spostrzeżeń i odczuć. Daje możliwość korzystania z dorobku
myślowego, kulturowego i cywilizacyjnego. W dobie współczesności, gdzie
media elektroniczne wypierają z życia dziecka kontakty interpersonalne,
ważnym zadaniem dorosłych jest tworzenie na każdym etapie rozwoju dziecka
sytuacji i warunków sprzyjających osiągnięciu pełnej sprawności językowej.
W literaturze przedmiotu uznaje się, że nieporadność językowa jest
równoznaczna z nieporadnością intelektualną. Można, zatem stwierdzić, iż dla ucznia
osiągnięcie pełnej sprawności językowej jest podstawą rozwoju i warunkiem
uniknięcia niepowodzeń szkolnych. Pierwszym i najważniejszym źródłem wiedzy o
języku jest środowisko rodzinne. W dzieciństwie dziecko przejmuje wzór mowy,
zasady gramatyki i składni od najbliższych. Na tej podstawie buduje własny język,
odkrywa nowe słowa, porządkuje je, uczy się nowych zasad i reguł. Wypowiedź
dorosłego, będąca wzorem dla dziecka, powinna charakteryzować się nienaganną
logiczną strukturą, właściwym doborem wyrazów i zwrotów, poprawnością,
ekspresywnością, właściwą intonacją i odpowiednim tempem.
W wieku przedszkolnym następuje znaczny postęp w rozwoju mowy dziecka.
Bardzo ważne staje się organizowanie przez nauczyciela sytuacji edukacyjnych,
które aktywizują dziecko, zachęcają do formułowania swobodnej, ale poprawnej
wypowiedzi, wyrażania własnych myśli, komunikatywnej mowy. Aktywizacji rozwoju
mowy sprzyjają przede wszystkim te działania, które pobudzają emocje, wyzwalają
pozytywne uczucia, odwołują się do doświadczeń dziecka, jego obserwacji i
skojarzeń. W wypowiedziach dziecka należy zwrócić uwagę zarówno na stronę
brzmieniową języka (głośność, wyrazistość, poprawną artykulację), jak i poprawność
form gramatycznych, bogactwo konstrukcji składniowych, spójność zdaniową.
Poprawna wypowiedź dziecka powinna być nagrodzona
pochwałą.
Duże znaczenie w rozwoju języka dziecka spełnia bogata baza utworów
literackich należących do zasobów kultury narodowej i ogólnoludzkiej. Czytanie
dziecku tych tekstów wpływa znacząco na rozbudzanie potrzeby posługiwania się
piękną mową ojczystą, uczy rozumieć jej wartość i znaczenie, poszerza słownictwo
dziecka. W toku czytania dzieci poznają określone związki frazeologiczne i struktury
syntaktyczne, którymi później chętnie posługują się w mowie potocznej.
Usprawnianie funkcji związanych z kształtowaniem i rozwojem mowy powinno
następować w parze z kształtowaniem innych funkcji psychicznych. Szczególnie
ważne jest tu logiczne myślenie, spostrzegawczość, pamięć i uwaga. Wielostronne
kształcenie, dobór odpowiednich metod i form pracy dostosowanych do poziomu
dziecka, właściwie zorganizowany proces dydaktyczny to warunek rozwoju języka. W
realizacji kształtowania i rozwijania języka uczniów specjalnie ważne zadanie
przypada szkole. To w szkole uczeń powinien nauczyć się poprawnie budować coraz
dłuższe, bardziej przejrzyste i spójne wypowiedzi. Pracy nad dłuższymi
wypowiedziami powinny towarzyszyć ćwiczenia zmierzające do bogacenia czynnego
i biernego słownika uczniów. Ich celem jest zapoznanie z różnorodnym słownictwem
dotyczącym głównych dziedzin rzeczywistości poprzez wytwarzanie w ich umysłach
poprawnych skojarzeń i nazw.
W doskonaleniu języka mówionego bardzo ważną rolę odgrywają swobodne
wypowiedzi dziecka. Pojawiają się one wówczas, gdy odczuwa ono potrzebę
wyrażenia tego, co myśli i czuje, jeżeli edukacja oparta jest na wiązaniu nauki z
życiem, obcowaniu ze światem przyrodniczo-społecznym, kontaktach z ludzkim
działaniem. Wynika z tego, że doskonalenie mowy dziecka powinno odbywać się nie
tylko w trakcie realizacji edukacji polonistycznej, ale też społeczno-przyrodniczej,
muzycznej, plastycznej, matematycznej i motoryczno–ruchowej. Wspólne
organizowanie uroczystości, konkursów recytatorskich, montaży słowno–
muzycznych, biesiad literackich działa również na dzieci pobudzająco i zachęca do
aktywności słownej. Dobrze jest jednak pamiętać o tym, aby zbyt wielkie wymagania
dotyczące poprawności wypowiedzi nie hamowały swobody i ekspresji mowy
dziecka.
Cała praca nad językiem mówionym dziecka ma zmierzać do tego, by od
najmłodszych lat rozwinąć u niego typ inteligencji lingwistycznej. Pozwoli to dziecku
w przyszłości stać się dobrym rozmówcą, umożliwi kontakty społeczne i zapewni
dobrą samoocenę w zakresie umiejętności językowych. Dziecko będzie dobrze
przygotowane do tego, by określone treści słowne sformułować w piśmie w sposób
ścisły, trafny, poprawny, spójny i uporządkowany składniowo.