Ryby i rybołówstwo na Górnej Wiśle – dawniej i dziś

Małopolski Piknik Rybacki, Klikowa k. Tarnowa, 10–11 września 2016 r.
Ryby i rybołówstwo na Górnej Wiśle
– dawniej i dziś
Michał Nowak
Katedra Ichtiobiologii i Rybactwa
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
RZGW Kraków
Górna Wisła
• Odcinek Wisły od ujścia Przemszy (rkm 941,2) do
ujścia Sanny (rkm 646,0)
• Długość: 295,2 km
• Powierzchnia zlewni: 47,5 tys. km2 (25% zlewni
Wisły)
• Najważniejsze dopływy: Przemsza, Soła, Skawa,
Szreniawa, Raba, Nida, Breń, Czarna, Wisłoka, San,
Sanna
Źródła historyczne
Prof. Maksymilian Nowicki
(1826–1890)
Współczesne dane i badania
• Informacje statystyczne spółdzielni rybackich – Wiśniewolski
W. (1987). Rocz. Nauk Rol., 101-H-2: 71–114.
• Bieniarz K., Epler P. (1972). Ichthyofauna of certain rivers in
southern Poland. Acta Hydrobiol., 14: 419–444.
• Włodek J. M., Skóra S. (1989). Ichtiofauna Wisły pomiędzy
Oświęcimiem a Sandomierzem. Stud. Ośr. Dok. Fizjograf., 17:
235–292.
• Sukcesywne badania Katedry Ichtiobiologii i Rybactwa
Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie (2010–2016).
• Dane statystyczne okręgów Polskiego Związku Wędkarskiego.
Zawodowe rybactwo Górnej Wisły
•
•
•
•
Ustanowienie cechu rybackiego w Krakowie: 1481 r.
Liczne statuty i przywileje królewskie: XVI–XVIII w.
Krajowe Towarzystwo Rybackie: 1879 r.
Ustawa o rybactwie śródlądowym: 1890 r.
Rybołówstwo rzeczne było jeszcze do końca zeszłego wieku w wielkiem poszanowaniu
ogółu. Zamożni rybacy pijali ongi za pan brat ze starostami, a cechy „rybitwów”, istniejące
we wszystkich miejscowościach, nad rybnemi rzekami położonych, obdarzone rozległymi
przywilejami królewskimi, miały powagę i znaczenie. Dziś i śladu prawie po nich nie zostało,
a jedyną korporacyą rybacką w kraju, która zachowała także w pamięci wspomnienia lepszej
przeszłości, jest Stowarzyszenie rybaków krakowskich, jako ostatni dogasający odbłysk
dawnych cechów.
Fiszer Z. (1895). Rybactwo krajowe
• Rozwiązanie SR w Krakowie: 1958 r.
• Rozwiązanie SR w Tarnobrzegu: 1971 r.
Zawodowe rybactwo Górnej Wisły
• Najcenniejsze gatunki: jesiotr, łosoś/troć, świnka,
brzana, certa, inne
Tradycyjne metody połowu
• Łosoś/troć: odjazdki (Dunajec, Poprad)
• Świnka: podgony (Dunajec, Raba, San, Wisła)
• Wszystkie gatunki: spławiane drygawice
Spółdzielnia Rybacka „Wisła” w Krakowie
Lata 1953–1958
Spółdzielnia Wielobranżowa w Tarnobrzegu
Lata 1953–1954 i 1967–1971
Niedaleka przeszłość
• Lata 70-te i 80-te XX wieku:
– Bardzo silne zanieczyszczenie rzek
– Spadek liczebności lub całkowity zanik wielu
gatunków
(Bieniarz i Epler, 1972;
Włodek i Skóra, 1989)
Rybactwo śródlądowe w liczbach
•
•
•
•
•
Produkcja karpia:
Produkcja pstrąga:
Produkcja innych ryb:
Połowy z jezior, zbiorników i rzek:
Połowy wędkarskie:
20 000 ton
16 000 ton
04 000 ton
02 200 ton
40 000 ton (?)
Rybactwo amatorskie
•
•
•
•
Liczba wędkarzy w Polsce: > 1 000 tys. osób
Zrzeszonych w PZW: ok. 630 tys. osób
Wielkość odłowu z Górnej Wisły: ???
Możliwe, że oscyluje wokół 30–50 ton/rok
Stan obecny
Obwody rybackie rzeki Wisła – nr 4 i 5
Odłowy elektryczne 2016
Namiętne, bezładne rybowanie pociąga za sobą
zaniedbanie innych gospodarczych zajęć i wytwarza
lenistwo i wstręt do systematycznej pracy
zawodowej.
Fiszer Z. (1895). Rybactwo krajowe
Dziękuję za uwagę!
mgr inż. Michał Nowak
Katedra Ichtiobiologii i Rybactwa
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
E-mail: [email protected]