Ochrona przed powodzią i usuwanie skutków powodzi

7. DZIAŁALNOŚĆ PAŃSTWOWEJ
STRAŻY POŻARNEJ W LUBLINIE
W ZAKRESIE RATOWNICTWA
CHEMICZNEGO I EKOLOGICZNEGO
Ryszard Starko
(Komenda Wojewódzka PSP w Lublinie)
Rozwój cywilizacji, powstawanie wielu nowych
technologii pociąga za sobą stały wzrost zagrożenia.
Powodowany jest on przez naturalną zawodność urządzeń, ich niedoskonały poziom techniczny, a także
przez szeroko rozumiane błędy ludzkie. Szczególne
niebezpieczeństwo niesie magazynowanie oraz ulegający stałej intensyfikacji transport materiałów niebezpiecznych.
W myśl postanowień ustaw pożarniczych, Państwowa Straż Pożarna spełnia wiodącą rolę w ogólnokrajowym systemie organizacji działań ratowniczych w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego. Jest to dziedzina ratownictwa stosunkowo
młoda, wymagająca ciągłego doskonalenia, zwłaszcza,
że liczba tego typu zdarzeń wzrasta z roku na rok.
Ponadto, każda akcja ratownicza jest inna i obowiązują w niej specyficzne prawa. Wiąże się to między innymi z tym, że w wyniku awarii do otoczenia w sposób
niekontrolowany przedostaje się duża ilość substancji
chemicznych mogących powodować zagrożenie lub,
co gorsza, unicestwienie życia biologicznego.
Jak już wspomniano zagrożenie substancjami
chemicznymi może wystąpić nie tylko na terenie zakładów, ale praktycznie w każdym miejscu ze względu na intensyfikację transportu.
Przez obszar województwa lubelskiego przebiegają ważne szlaki komunikacji drogowej i kolejowej,
łączące takie miejscowości jak:
– Warszawa – Lublin – Zamość – Lwów,
– Łódź – Radom – Lublin – Chełm – Dorohusk,
– Białystok – Lublin – Rzeszów,
– Terespol – Biała Podlaska – Warszawa,
Działania ratownicze związane z przewozem materiałów niebezpiecznych transportem drogowym
fot. Archiwum KW PSP w Lublinie
– Tarnów – Kraśnik – Lublin,
– Dorohusk – Chełm – Lublin – Radom - Kielce –
Katowice,
– Hrubieszów –Zamość – Sędziszów – Sławków
k/ Krakowa.
Znajdują się również ważne węzły kolejowe:
Chełm, Dęblin, Lublin, Zamość.
Miasta województwa przecinają linie kolejowe biegnące w kierunku Warszawy i w głąb kraju w kierunku wschodniej i południowej granicy państwa. Transport kolejowy stanowi poważne źródło zagrożeń z racji dużych ilości przewożonych jednorazowo związków chemicznych.
Szlaki drogowe również, pomimo braku autostrad,
odgrywają coraz większą rolę w komunikacji i transporcie, szczególnie na trasach z Warszawy do Chełma na Ukrainę, z Rzeszowa przez Suwałki na Litwę,
przez Kraśnik do Krakowa i na Śląsk. Transportem
drogowym przewożone są również substancje, w tym
i takie, których nie podejmuje się przewozić kolej.
Należy nadmienić, iż na terenie województwa tylko miasto Zamość posiada parkingi, które spełniają
wymogi pozwalające na bezpieczny postój pojazdów
przewożących materiały niebezpieczne. Na pozosta-
Działania ratownicze związane z przewozem materiałów niebezpiecznych koleją
192
fot. Archiwum KW PSP w Lublinie
RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2003 ROKU
łych terenach kierowcy takich pojazdów zatrzymują się
w celu postoju w miejscach do tego nie przystosowanych, stwarzając dodatkowo zagrożenie dla otoczenia.
Dla zobrazowania skali przedstawianego w tym
opracowaniu zagadnienia, sporządzono zestawienie
porównawcze interwencji Państwowej Straży Pożarnej województwa lubelskiego w latach 2002 – 2003.
Tabela 1 przedstawia (porównawczo) ilość miejscowych zagrożeń, wg ich rodzaju, przy których interweniowała Państwowa Straż Pożarna z obszaru
województwa lubelskiego.
Jak łatwo zauważyć, pomimo spadku interwencji
w komunikacji drogowej w roku 2003 o ponad 10%,
wzrost zagrożeń chemicznych i ekologicznych jest
znaczący, bo w pierwszym przypadku wzrósł o ponad 20%, a w drugim aż o 25%.
Wypadkami drogowymi, które spowodowały największe zagrożenia w województwie były m.in.:
– w miejscowości Tarnawka w powiecie lubelskim;
cysterna samochodowa przewożąca 30 t oleju
opałowego została wywrócona do rowu, gdzie
doszło do uszkodzenia zaworu i wypływu oleju.
Działania strażaków polegały na przepompowaniu oleju do drugiej cysterny i usunięciu rozlanego
oleju. Przypuszczalną przyczyną zdarzenia było
niezachowanie zasad bezpieczeństwa w ruchu
drogowym przez kierującego pojazdem,
– w miejscowości Końskowola w powiecie puławskim; wywrócona do rowu cysterna samochodowa przewożąca 24 t nadtlenku wodoru. Nastąpiło uszkodzenie zbiornika, a działania strażaków
polegały na przepompowaniu substancji do drugiej cysterny, oraz wydostaniu uszkodzonego samochodu wraz z naczepą z rowu. Przypuszczalną przyczyną wypadku było, jak w poprzednim
przypadku niezachowanie zasad bezpieczeństwa
w ruchu drogowym przez kierującego pojazdem.
ników lub urządzeń w zakładach pracy przechowujących, bądź stosujących w technologii takie środki,
2) skażenie terenu niebezpiecznymi odpadami poprodukcyjnymi, składowanymi na terenie zakładów
pracy oraz w trakcie ich transportu,
3) skażenie toksycznymi substancjami chemicznymi uwolnionymi do atmosfery w wyniku katastrof
komunikacyjnych na szlakach drogowych lub kolejowych.
Podjęta tematyka zagrożeń chemicznych obejmuje bardzo szeroki zakres zagadnień i nie sposób jej
zamknąć w tak wąskim opracowaniu.
Analizując zagrożenia występujące na terenie
województwa i skutki jakie one mogą spowodować,
należy stwierdzić, że najbardziej dotkliwe są zagrożenia chemiczno – ekologiczne.
Zagrożenie skażeniem chemicznym może wynikać z następujących źródeł zagrożenia:
1) skażenie terenu toksycznymi środkami chemicznymi uwolnionymi do atmosfery w skutek awarii zbior-
W celu poprawy bezpieczeństwa podczas przewozu materiałów niebezpiecznych transportem kolejowym wskazane jest:
– wyznaczanie tras przewozu z dala od aglomeracji
miejskich,
– monitorowanie przewozów materiałów szczególnie niebezpiecznych,
– eliminowanie niesprawnych technicznie nośników
transportu w ramach systemu kontroli,
– poprawę bezpieczeństwa na skrzyżowaniach tras
kolejowych i kołowych.
Poprawa sytuacji w zakresie bezpieczeństwa
wynikającego z występowania zagrożeń chemicznych
wymaga realizacji szeregu działań organizacyjnotechnicznych. Do najważniejszych należy organizacja systemu ratownictwa chemicznego, obejmująca
zespół działań planistyczno – organizacyjnych i stosowania technik ratowniczych, niezbędnych do ratowania środowiska oraz wszelkich innych czynności
podejmowanych w celu ratowania życia i zdrowia ludzi, w wyniku likwidacji bezpośrednich zagrożeń, stwarzanych przez toksyczne środki przemysłowe lub inne
niebezpieczne materiały chemiczne.
Dla zmniejszenia zagrożenia powodowanego
przez ruch kołowy, wskazane jest podjęcie przedsięwzięć w zakresie:
– poprawy i modernizacji infrastruktury drogowej (np.
poprzez budowę obwodnic, skrzyżowań bezkolizyjnych, itp.),
– wyznaczenie tras przewozu materiałów niebezpiecznych z dala od aglomeracji miejskich (w celu
zminimalizowania skutków ewentualnej awarii),
– edukacja społeczeństwa w zakresie bezpiecznych
zachowań na szlakach komunikacyjnych,
– eliminowanie niesprawnych technicznie nośników
transportu w ramach systemu kontroli,
– budowa parkingów dla pojazdów przewożących
materiały niebezpieczne spełniających określone
wymagania.
Tabela 1. Ilość miejscowych zagrożeń, wg ich rodzaju, przy których interweniowała Państwowa Straż Pożarna z obszaru województwa lubelskiego
!!
"
" CZĘŚĆ IV. PRZEGLĄD WYBRANYCH PROBLEMÓW
193