BAZALT - UPeL

Nazwa skały: BAZALT
Rys. 1. Makroskopowy widok bazaltu (http://geology.com/rocks/basalt.shtml)
Opis petrograficzny skały
Typ skały1: Wylewna, zasadowa (w przypadku podwyższonej zawartości oliwinów bazalty oliwinowe
wykazują przejście do skał ultrazasadowych)
Barwa: czarna, czarna-szara czarno-brunatna, brunatna (postać zwietrzała), czarno-zielona (bazalt
oliwinowy)
Struktura2: pełnokrystaliczna (czasem półkrystaliczna), afanitowa lub bardzo drobnokrystliczna
Tekstura2: zbita, bezładna (w przypadku odmiany gąbczastej porowata – są to najczęściej górne
partie potoków lawowych)
Skład mineralny3: pirokseny (augit), i plagioklazy (labrador-bytownit), minerały nieprzezroczyste
(rudne) - magnetyt, ilmenit, (w bazaltach oliwinowych oliwiny) czasem może wystąpić szkliwo
Środowisko powstawania skały (strefa głębokościowa), chemizm skały (zawartość krzemionki)
Opisano najczęściej występujące struktury i tekstury w skale (wg podziału Grubenmana)
3
Określono minerały występujące w skale zaczynając od tych, których jest najwięcej, a kończąc na minerałach,
których jest najmniej. Podany skład mineralny jest uśredniony – możliwe są pewne odstępstwa lub inne
proporcje składników
1
2
1
Pozycja skały na diagramach klasyfikacyjnych:
Rys. 2. Diagram (dydaktyczny)
(http://home.agh.edu.pl/~szydlak)
skał
magmowych
prezentujący
ich
skład
mineralny
Rys. 3. Pozycja systematyczna bazaltu, na diagramie QAPF dla skał wylewnych. Oznaczenia:
A – skalenie alkaliczne, Q – kwarc, P – plagioklazy, F- skaleniowce (http://home.agh.edu.pl/~szydlak)
2
Kryteria dalszego podziału
Trachybazalt
zaciemnionych pól
Na2O -2,0 ≥ K2O
Hawait
Potasowy
Na2O -2,0 ≤ K2O
trachybazalt
Bazaltowy trachyandezyt
Trachyandezyt
Mugearit
Benmoreit
Shoshanit
Latyt
Rys. 4. Pozycja bazaltu ma Diagramie TAS chemicznej klasyfikacji skał wulkanicznych
(Le Maitre i In. 1989). Skały projektujące się w zacienionych polach mogą być dodatkowo
dzielone zgodnie z kryteriami podanymi w tabeli poniżej diagramu. Pola foidytów oraz
bazanitów-tefrytów oddzielono przerywaną kreską ze względu na konieczność stosowania
dodatkowych kryteriów przy odróżnianiu skał tych grup. Objaśnienia skrótów:
q – kwarc normatywny
ol – oliwin normatywny
Dodatkowe zdjęcia:
Rys. 5. Makroskopowy widok bazaltu
(http://www.earthscienceeducation.com/virtual_rock_kit/basalt_HS.htm)
3
Rys.
6.
Makroskopowy
widok
bazaltu
(http://www.earthscienceeducation.com/ )
gąbczastego
–
odmiana
porowata
Rys. 7. Wodospad Vartifoss, Park Narodowy Skaftafell (Islandia) w tle widoczna ściana bazaltowa
(http://www.holidaycheck.pl/)
4
Opis skały:
Bazalt jest skałą zasadową (< 45% krzemionki - SiO2), przynależy do grupy skał klasy gabra-bazaltu.
Bazalty zawierające podwyższoną zawartość oliwinów są ogniwem pośrednim między skałami z
grupy perydotytu (ultrazasadowe). W składzie mineralnym dominują pirokseny, głównie augit oraz
plagioklazy szeregu labrador-bytownit, niekiedy pojawiają się oliwiny. Bazalt jest najpowszechniejszą
skałą wylewną występującą w utworach różnego wieku - od prekambru do czwartorzędu. Skały te
występują najczęściej w strefach ruchów płyt tektonicznych, m. in Wyspy Hawajskie. Występowanie
bazaltów w Polsce:
 Pomiędzy Zgorzelcem a Lubaniem
 Okolice Złotoryi i Jawora
Przeznaczenie:
 Kruszywo łamane
5