Te z ośrodka - Filmoteka Szkolna

Te z orodka
Iwona Cegiekówna
„Kino” 2003, nr 7-8
Mijamy je na ulicach, siedzimy obok nich w tramwaju, czasem odruchowo przyciskajc do siebie
torb na widok dziewczyny z tatuaami na ramionach. Takiej jak Ruda, jedna z bohaterek nowej
dokumentalnej telenoweli „Dziewczta z Orodka” Roberta Gliskiego. Dziewczyny naznaczone pitnem
sierocego dziecistwa czy nierzadko przestpczej przeszoci. Trudno wyrwa si z zakltego krgu takiej
„innoci”, bo wychodzc z poprawczaka trafia si najczciej do tego samego rodowiska. W powrocie do
normalnego wiata pomagaj takie miejsca jak Modzieowy Orodek Szkolno-Wychowawczy
w Rembertowie. 45 dziewczyn 15-, 18-letnich przebywa tu od kilku miesicy do kilku lat.
Takie orodki s ostatni desk ratunku dla kilkunastolatek w konflikcie z prawem, które maj na
koncie ucieczki z domu czy drobne kradziee, ale te przestpstwa ciszego kalibru: pobicia, eksperymenty
z narkotykami. Wikszo pochodzi z tzw. dysfunkcyjnych rodzin (alkoholizm, sieroctwo). Orodek to zakad
zamknity - internat poczony ze szko. „Orodek pomaga wielu osobom, jeli chc si zmieni”- mówi
jedna z wychowanek, Marta, cho jej „orodkowy” yciorys (czste ucieczki) przeczy tym sowom. Na pewno
jednak pomaga takim jak Anka - sierota, która wie, e musi si dalej uczy, aby nie odebrano jej renty po
rodzicach. „Boj si przyszoci, e jak std wyjd, nie dam sobie rady” - mówi. – „Nie dorosam do tego, by
si usamodzielni”.
Dziewczyny mog wychodzi z orodka na limitowane przepustki, ale po powrocie kada jest
szczegóowo rewidowana. ycie pynie tu ustalonym rytmem: pobudka o szóstej rano, niadanie, szkoa,
obiad, terapia, odrabianie lekcji. Dzie w dzie to samo - wzdycha Kwazi. Chocia tu nikt mi tu nie powie
„wypierdalaj” jak moja matka. Gdybym jej powiedziaa, e uciekam z domu, jeszcze daaby mi kopa. Czerwa
i Magda te czuj si tu lepiej ni w rodzinnym domu. Ta pierwsza deklaruje, e bdzie regularnie odwiedza
orodek jak z niego wyjdzie. Ale nie u wszystkich orodkowy rygor budzi taki sam entuzjazm. „Recydywistka”
Marta (sama zrobia przejcie przez okienn krat) twierdzi, e adne zajcia jej nie pomogy. „Tyle agresji
mam w sobie, e sama siebie nie poznaj” - mówi. –„Skoczy si, e wylduj w kiciu”. Telewizyjny cykl
obejmuje ycie dziewczyn midzy witami Boego Narodzenia a Wielkanoc. Kady odcinek ma swój
temat przewodni i swoje bohaterki. Poznajemy bliej kilka z nich, przyczyny, dla których tu trafiy, ich domy
rodzinne, zajcia szkolne i codzienne ycie orodka. Duym walorem filmu s trafnie wybrane bohaterki o zrónicowanych postawach i yciorysach. Dziewczyny mówi chtnie i duo, jakby czujc, e to ich „5
minut”. Wida, e niektóre z nich maj wiadomo kamery, ale ju chociaby telenowelowy charakter
realizacji zakada pewne „zadania aktorskie”. Awantura w toalecie wyglda na zaaranowan, a w scenach
szkolnych dziewczyny zdecydowanie szaruj (jeli tak zachowuj si na kadej lekcji, to podziwiam dobr
wol i opanowanie nauczycieli).
Film Gliskiego wiarygodnie ilustruje zjawisko, cho nie zagbia si w jakie analizy czy diagnozy.
Wynika to poniekd z regu gatunku. Telenowela dokumentalna - tak jak fabularna -rzdzi si swoimi
prawami: zwarty, trzymajcy w napiciu wtek, wyrazisty bohater, jasno przedstawiony problem. Tu na
szczcie uniknito nachalnego komentarza obecnego czsto w innych filmach tego gatunku. W rasowym
dokumencie te wszystkie reguy nie s nieodzowne; wrcz przeciwnie - zbyt natrtnie podana teza trci
propagand. Jednak „Dziewczta z Orodka” budz mieszane uczucia. Z jednej strony film bez przekama
czy zawego sentymentalizmu (nawet w scenach wit) przedstawia rodowisko, z drugiej pozostawia
dziwny niesmak. Zaniedbane dzieci z blokowisk to dzi temat coraz czciej obecny w mediach. „Bo w ogóle
-jak mawia Beckett - nie ma nic bardziej frapujcego ni ludzkie nieszczcie”. I rzeczywicie, jako bardziej
interesuj nas kopoty blinich ni ich sukcesy. „Telenowelowe” potraktowanie problemów bohaterek budzi
jednak zakopotanie. Ich dramaty ujte w tak sztuczne ramy chwilami te wydaj si mniej prawdziwe.
Zgodnie z reguami gatunku czekamy do nastpnego odcinka wierzc, e scenarzysta znajdzie dla nich
waciwe rozwizanie. Jest jeszcze kwestia samych dziewczyn. Co si zmieni w ich yciu po zganciu
wiate kamery? Drogi bohaterek poprzedniego filmu Gliskiego - „Cze Tereska” - potoczyy si
dwutorowo: dla jednej wci jeszcze moe to by trampolina do normalnego ycia; druga zdecydowanie
stroni od „normalnoci”. Jak bdzie w przypadku wychowanek placówki w Rembertowie? Widzowie po
wyczeniu telewizorów pójd spokojnie spa. Sny „dziewczyn z orodka” pewnie wci bd niespokojne.
• Dziewczta z Orodka (telenowela dokumentalna)
www.filmotekaszkolna.pl
Re
yseria Robert Gliski. Scenariusz Karolina Bendera i Jacek Wasilewski wg pomysu Macieja
Strzembosza. Zdjcia Petro Aleksowski. Produkcja TVP, Agencja Filmowa TVP SA, Studio A. Polska 2003.
Czas odc. 26 min
www.filmotekaszkolna.pl