Aktualne zasady oczyszczania i odprowadzania sciekow bytowych i

2015-01-08
Aktualne zasady oczyszczania i odprowadzania ścieków
bytowych i komunalnych – stosowanie projektowanego
rozporządzenia i zmienionych przepisów ustawy Prawo
Wodne
dr inż. Dariusz Zdebik
mgr inż. Krzysztof Korczak
Główny Instytut Górnictwa
Zakład Ochrony Wód
tel.: 32 259 24 80 email: [email protected]
Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Obowiązek wyposażenia wszystkich aglomeracji w systemy
kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków zapewniające oczyszczanie
odpowiednie
zgodne
z
obowiązującymi
normami
oraz
zagospodarowanie w środowisku osadów ściekowych.
W miejscach, gdzie budowa systemu kanalizacji zbiorczej nie
przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne
koszty, należy zastosować systemy indywidualne lub inne
odpowiednie rozwiązania zapewniające ten sam poziom ochrony
środowiska.
• instrument wdrożenia postanowień Dyrektywy 91/271/EWG
• przygotowany przez Ministra Środowiska zgodnie z ustawą Prawo
wodne
• identyfikacja faktycznych potrzeb w zakresie gospodarki ściekowej
• celem jest ograniczenie zrzutów niedostatecznie oczyszczanych
ścieków, a co za tym idzie ochrona środowiska wodnego
• dokument strategiczny, w którym oszacowano
potrzeby i
określono działania na rzecz
wyposażenia aglomeracji miejskich i wiejskich
• program koordynuje działania gmin i przedsiębiorstw
wodociągowo-kanalizacyjnych
w
realizacji
infrastruktury sanitacji na ich terenach
Główny Instytut Górnictwa, Zakład
Ochrony Wód
1
2015-01-08
„Aglomeracja” oznacza obszar, gdzie zaludnienie i/lub działalność gospodarcza są
wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane
do oczyszczalni ścieków komunalnych albo do końcowego punktu zrzutu”
Źródło: Dyrektywa 91/271/EWG
Aglomeracje miejskie i wiejskie (RLM > od 2 000) Systemy zbiorcze
Aglomeracje miejskie i wiejskie (RLM < od 2 000) Systemy indywidualne
Na terenie aglomeracji nie musi istnieć oczyszczalnia ścieków.
Kilka jednostek administracyjnych może tworzyć jedną aglomerację i odwrotnie – w skład
jednej jednostki administracyjnej może wchodzić kilka odrębnych aglomeracji, jeśli stanowią
one obszary o wystarczającej koncentracji, oddzielone w przestrzeni na skutek wydarzeń
historycznych lub gospodarczych.
Dla celów planowania należy również w stosownym stopniu uwzględnić rozwój przestrzenny
aglomeracji w przyszłości, np. na skutek wzrostu liczby ludności i/lub działalności
gospodarczej dlatego
należy regularnie oceniać i aktualizować powstający ładunek i
granice/zakres aglomeracji (tzn. jej wielkość wyrażoną RLM).
Zgodnie z Rozp. z dn. 18.11.2014, w sprawie warunków jakie należy spełnić przy
wprowadzaniu ścieków ....,
w § 4. ust. 6. określono: Obciążenie oczyszczalni ścieków wyrażone równoważną liczbą
mieszkańców, zwaną dalej „RLM”, od którego zależą wymagania dotyczące oczyszczania
ścieków, oblicza się na podstawie maksymalnego średniego tygodniowego ładunku
zanieczyszczenia wyrażonego wskaźnikiem pięciodniowego biochemicznego zapotrzebowania
tlenu, zwanego dalej „BZT5”, dopływającego do oczyszczalni w ciągu roku, z wyłączeniem
sytuacji nietypowych, w szczególności wynikających z intensywnych opadów. Obciążenie
nowo budowanej, rozbudowywanej lub przebudowywanej oczyszczalni ścieków przyjmuje się
na podstawie założeń projektowych.
W czasie projektowania systemów zbierania ścieków i oczyszczalni ścieków
komunalnych należy uwzględnić rozwój aglomeracji. Z tego powodu, planowanie
inwestycji nabiera kluczowego znaczenia w przypadku małej (procentowo w
gminie) liczby mieszkańców korzystających ze zbiorczego systemu.
Aglomeracja odpowiada obszarowi o wystarczającej koncentracji, a nie faktycznej
sytuacji istniejącej „zlewni” sieci kanalizacyjnej w obrębie aglomeracji.
Jeśli istnieje kompletny system kanalizacyjny, to granice aglomeracji zgodnie z
Dyrektywą powinny pokrywać się z granicami systemu zbierania.
Innymi słowy, „zlewnia” systemu zbierania pokrywa się z granicami aglomeracji
przy 100% zakresie korzystania przez mieszkańców z systemu kanalizacyjnego.
Końcowym punktem zrzutu jest miejsce przyłączenia systemu kanalizacji zbiorczej
dla ścieków komunalnych w aglomeracji nieposiadającej oczyszczalni ścieków do
systemu kanalizacji zbiorczej dla ścieków komunalnych w aglomeracji posiadającej
oczyszczalnię ścieków
Główny Instytut Górnictwa, Zakład
Ochrony Wód
2
2015-01-08
• wyznaczenie aglomeracji nie jest czynnością
jednorazową,
• szereg czynników i uwarunkowań wewnętrznych JST oraz
zewnętrznych stwarza konieczność zweryfikowania
podejścia do systemowego rozwiązania gospodarki
ściekowej w gminie i może prowadzić do zmian granic i
obszaru aglomeracji,
• w świetle ograniczonego dostępu do środków dotacyjnych
najczęściej zmiany aglomeracji obejmują zmniejszenie jej
obszaru z uwzględnieniem pełnej procedury
administracyjnej,
• obszary wyłączone z obszaru aglomeracji – objęte
systemem indywidualnym.
Legenda do schematów
aglomeracja
oczyszczalnia
granice jednostek administracyjnych
obszar o niewystarczającej koncentracji
„Scenariusz a” przewiduje prosty przypadek, w którym jedną
aglomerację obsługuje jeden system zbierania i jedna
oczyszczalnia ścieków
Scenariusz a-1” stanowi wariant „scenariusza a”, w którym
szereg blisko siebie położnych miejscowości o
wystarczającej koncentracji, które są luźno, lecz w sposób
ciągły związane ze sobą, jest obsługiwanych przez jedną
oczyszczalnię ścieków.
Legenda do schematów
aglomeracja
oczyszczalnia
granice jednostek administracyjnych
obszar o niewystarczającej koncentracji
„Scenariusz a-2” przewiduje jedną aglomerację, składającą
się z kilku przyległych jednostek administracyjnych,
obsługiwaną przez jeden system zbierania i jedną
oczyszczalnię ścieków
„Scenariusz b” przewiduje jedną aglomerację w jednej
jednostce administracyjnej obsługiwaną przez kilka
systemów zbierania i kilka oczyszczalni ścieków
Główny Instytut Górnictwa, Zakład
Ochrony Wód
3
2015-01-08
Legenda do schematów
aglomeracja
oczyszczalnia
granice jednostek administracyjnych
obszar o niewystarczającej koncentracji
„Scenariusz b-1” przewiduje jedną aglomerację składającą
się z kilku przyległych jednostek administracyjnych,
obsługiwaną przez kilka systemów zbierania i kilka
oczyszczalni.
„Scenariusz c” przewiduje kilka odrębnych i fizycznie
oddzielonych aglomeracji posiadających odrębne systemy
zbierania, ale obsługiwanych przez jedną oczyszczalnię
ścieków.
• jeżeli cały ładunek ścieków z aglomeracji jest zbierany przez system
kanalizacyjny i doprowadzany do oczyszczenia,
• oczyszczalnia obsługująca aglomerację powinna być przystosowana do
usuwania 100% ładunku zanieczyszczeń powstających w aglomeracji,
• kryterium przyłączenia jest w pełni spełnione, jeżeli wszystkie ścieki komunalne
powstające w aglomeracji są doprowadzane do zbiorczego systemu kanalizacji i
do oczyszczalni ścieków,
• każdy zbiorczy system kanalizacyjny powinien funkcjonować prawidłowo oraz
być podłączony do oczyszczalni ścieków,
• ścieki oczyszczone odprowadzane z każdej oczyszczalni są zgodne z
wymaganiami Prawa wodnego i rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie
warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi,
• możliwość zastosowania innych systemów oczyszczania ścieków zapewniających
ten sam poziom ochrony środowiska.
• wyznaczenie obszarów aglomeracji nie zawsze uwzględnia realia i możliwości
jednostek samorządowych,
• częstym zjawiskiem jakie towarzyszy w procesie ich wyznaczania jest deklaracja
zapewnienia budowy sieci kanalizacyjnej wszędzie tam, gdzie istnieje
zabudowa mieszkaniowa – pozwala to na minimalizację konfliktów społecznych,
jednakże na władze spada obowiązek znaczących inwestycji, często
przekraczających możliwości finansowe,
• największą trudnością jest udźwignięcie kosztów utrzymania nieefektywnej
ekonomicznie infrastruktury przez wszystkich mieszkańców gminy,
• niewłaściwie uwzględniany w procesie wyznaczania aglomeracji jest proces
rozlewania się miast, skutkujący rozprzestrzenianiem się zabudowy
mieszkaniowej na tereny uprzednio niezabudowane,
• koszty budowy oraz utrzymania wszelkiej infrastruktury na terenach
niezabudowanych są znaczące, a w szczególności infrastruktury wodno–
ściekowej,
• włączenie do obszaru aglomeracji terenów niezabudowanych a przeznaczanych
pod zabudowę powinno być poprzedzone racjonalną analizą kosztową i
niejednokrotnie przesunięte w czasie.
Główny Instytut Górnictwa, Zakład
Ochrony Wód
4
2015-01-08
Transpozycja dyrektywy Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja
1991r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych.
•
Uzupełnienie transpozycji dyrektywy UE w sprawie oczyszczania
ścieków komunalnych dotyczy przede wszystkim gospodarowania
ściekami komunalnymi i ochrony środowiska wodnego, do którego te
ścieki są wprowadzane.
•
Uzupełniono upoważnienie dla Ministra Środowiska w art. 45 Prawa
wodnego o nowy punkt 4, przewidujący określenie najwyższych
dopuszczalnych zawartości zanieczyszczeń dla oczyszczalni ścieków
przyjmujących ścieki z aglomeracji.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
•
•
•
•
Najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników lub
minimalne procenty redukcji zanieczyszczeń dla
oczyszczonych ścieków dla oczyszczalni ścieków w
aglomeracjach przy RLM aglomeracji
Nazwa wskaźnika
Jednostka
od 2 000 do
9 999
od 10 000
do 14 999
od 15 000
do 99 999
100 000 i
powyżej
Pięciodobowe biochemiczne
zapotrzebowanie tlenu
(BZT5) oznaczane z
dodatkiem inhibitora
nitryfikacji
mgO2/l
25
25
15
15
min. % redukcji
70 - 90
70 - 90
90
90
Chemiczne zapotrzebowanie
tlenu (ChZTCr) oznaczane
metodą dwuchromianową
Zawiesiny ogólne
Azot ogólny (suma azotu
Kjeldahla (NNorg+NNH4)
Fosfor ogólny
mgO2/l
125
125
125
125
min. % redukcji
75
75
75
75
mg/l
35
35
35
35
min. % redukcji
90
90
90
90
mgN/l
15
15
15
10
min. % redukcji
-
70 – 80
70 – 80
70 – 80
mgP/l
2
2
2
1
min. % redukcji
-
80
80
80
Organy właściwe do wydania pozwoleń wodnoprawnych na
wprowadzanie ścieków komunalnych do wód lub do ziemi lub pozwoleń
zintegrowanych dla oczyszczalni ścieków w aglomeracjach od 10 000
RLM, będą zobowiązane dokonać ich przeglądu, a następnie w razie
potrzeby zmienić je lub uchylić i wydać nowe, dostosowując
warunki wprowadzania ścieków komunalnych do przepisów
rozporządzenia.
Terminem nieprzekraczalnym jest 31.12.2015r.;
Od 1 stycznia 2016r. zaczną obowiązywać najwyższe dopuszczalne
wskaźniki zanieczyszczeń oraz minimalne %redukcji dla oczyszczonych
ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi z oczyszczalni
przyjmujących ścieki komunalne z aglomeracji.
Przegląd granic i obszarów aglomeracji będzie przeprowadzany co
dwa lata i w razie potrzeb dokonywane będą zmiany.
Główny Instytut Górnictwa, Zakład
Ochrony Wód
5
2015-01-08
•
Ustawodawca w uzasadnieniu projektu wskazał, że w związku z ciągłą
migracją ludności na terenach objętych obszarem i granicami aglomeracji
istnieje
konieczność
wprowadzenia
elastycznego
mechanizmu
umożliwiającego dokonywanie zmian w obowiązujących uchwałach
sejmików województw.
•
W ustawie określono także pojęcie „gminy wiodącej”, pełniącej rolę
koordynatora w aglomeracji obejmującej więcej niż jedną gminę. W praktyce
gmina o większej liczbie RLM będzie pełniła funkcję gminy wiodącej.
•
Uzupełniono regulację dotyczącą procesu wyznaczania aglomeracji o
obowiązek uzgodnienia projektu aglomeracji z właściwym dyrektorem RZGW i
RDOŚ oraz zainteresowanymi gminami przez marszałka województwa (a nie
sejmik województwa, który aglomeracje wyznacza w drodze uchwały).
•
UWAGA: sejmiki województw do 31.12.2014r. wyznaczą aglomeracje o
2000RLM i dostosują obszary i granice aglomeracji do przepisów
wykonawczych (art. 43 ust 4a).
31.07.2014
Propozycje wyznaczenia
obszarów i granic aglomeracji
WÓJT,
BURMISTRZ,
PREZYDENT
MIASTA
31.12.2015
31.12.2014
wyznaczenie aglomeracji do
2000RLM, dostosowanie
obszarów i granic aglomeracji do
przepisów rozporządzenia
SEJMIKI
WOJEWÓDZTW
przegląd pozwoleń wodnoprawnych i
zintegrowanych dla oczyszczalni
ścieków w aglomeracjach 10 000
RLM, wydanie nowych i
dostosowanie do warunków
wprowadzania ścieków
ORGANY WYDAJĄCE
POZWOLENIA NA
WPROWADZANIE
ŚCIEKÓW, OCZYSZCZALNIE
ŚCIEKÓW
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie
warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w
sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. 2014 poz. 1800)
§ 13. ust. 5. Ścieki pochodzące z własnego gospodarstwa domowego lub
rolnego, zlokalizowanego poza aglomeracją, mogą być wprowadzane do ziemi,
w granicach gruntu stanowiącego własność wprowadzającego, jeżeli są
spełnione łącznie następujące warunki:
1) ich ilość nie przekracza 5,0 m3 na dobę;
2) BZT5 ścieków dopływających do indywidualnego systemu oczyszczania
ścieków jest redukowane co najmniej o 20%, a zawartość zawiesin ogólnych co
najmniej o 50%;
3) miejsce wprowadzania ścieków do ziemi jest oddzielone warstwą gruntu o
miąższości co najmniej 1,5 m od najwyższego użytkowego poziomu
wodonośnego wód podziemnych.
Główny Instytut Górnictwa, Zakład
Ochrony Wód
6
2015-01-08
§ 13. ust.6. Ścieki pochodzące z własnego gospodarstwa domowego lub
rolnego, zlokalizowanego w aglomeracji, mogą być wprowadzane do ziemi, w
granicach gruntu stanowiącego własność wprowadzającego, jeżeli są spełnione
łącznie następujące warunki:
1) ich ilość nie przekracza 5,0 m3 na dobę;
2) nie przekraczają najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników
zanieczyszczeń właściwych dla RLM aglomeracji, na obszarze której
zlokalizowane jest gospodarstwo, określonych w załączniku nr 3 do
rozporządzenia;
3) miejsce ich wprowadzania do ziemi jest oddzielone warstwą gruntu o
miąższości co najmniej 1,5 m od najwyższego użytkowego poziomu
wodonośnego wód podziemnych.
Indywidualne systemy oczyszczania ścieków można podzielić na:
• instalacje służące gromadzeniu ścieków,
• instalacje pozwalające na oczyszczanie ścieków w miejscu ich powstawania.
Jako instalację do gromadzenia ścieków należy rozumieć zbiornik bezodpływowy zwany
też szambem. Zbiornik bezodpływowy powinien podlegać cyklicznemu opróżnianiu, a
ścieki w nim gromadzone powinny być wywożone do stacji zlewnej i poddawane
oczyszczeniu w oczyszczalni ścieków.
Instalacjami pozwalającymi na oczyszczanie ścieków w miejscu ich powstawania
zwłaszcza z gospodarstw domowych – są przydomowe oczyszczalnie ścieków.
–
Z założenia konstrukcyjnego, przydomowa oczyszczalnia ścieków służy tylko i wyłącznie do
oczyszczania ścieków powstających w wyniku ludzkiego metabolizmu i czynności
związanych z codziennym funkcjonowaniem. Nie jest instalacją do oczyszczania np.
gnojowicy, wód opadowych i roztopowych.
Przydomowe oczyszczalnie indywidualne oferowane są w wielu technologiach, przez
różnych producentów.
Czym jest przydomowa oczyszczalnia ścieków?
Przydomowa oczyszczalnia ścieków (indywidualny system oczyszczania ścieków) to
instalacja, która przyjmuje ścieki pochodzące z jednego lub kilku budynków mieszkalnych
lub gospodarskich i wprowadza ścieki oczyszczone do ziemi, wód lub urządzeń wodnych.
Definicja wg NFOŚiGW
Przydomowe oczyszczalnie ścieków to urządzenia, w których oczyszczanie ścieków
zachodzi na drodze biologicznej.
Przydomowa biologiczna oczyszczalni ścieków (PBOŚ), musi posiadać certyfikat
zgodności ze zharmonizowaną normą europejską
EN 12566-3, wydawaną przez laboratorium notyfikowane przez Komisję Europejską.
Oczyszczone przez nie ścieki spełniają wymogi standardów polskich
i unijnych.
Główny Instytut Górnictwa, Zakład
Ochrony Wód
7
2015-01-08
Ścieki oczyszczone w przydomowej oczyszczalni ścieków mogą być wprowadzane do:
•
•
•
ziemi,
wód powierzchniowych,
urządzeń wodnych.
TYPY POŚ
drenaż rozsączający
ziemia
filtr piaskowy
osadnik gnilny
filtr gruntoworoślinny
woda
złoże biologiczne
i osadnik wtórny
komora osadu
czynnego i osadnik
wtórny
I stopień oczyszczania
(beztlenowy)
II stopień oczyszczania (tlenowy)
urządzenie wodne
odbiornik
dr inż. Dariusz Zdebik
mgr inż. Krzysztof Korczak
Główny Instytut Górnictwa
Zakład Ochrony Wód
tel.: 32 259 24 80 email: [email protected]
Dziękujemy za uwagę
Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Główny Instytut Górnictwa, Zakład
Ochrony Wód
8