OPIS I ANALIZA UDZIAŁU

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z CHEMII W GIMNAZJUM
Zasady oceniania:
1. Każdego ucznia ocenia nauczyciel chemii, czasami wspólnie z uczniami.
2. Ocenie podlegają umiejętności, wiadomości, praca samodzielna, w grupach,
stosowanie zdobytej wiedzy w sytuacjach typowych i problemowych.
3. Uczeń z chemii otrzymuje minimum pięć ocen (w klasach drugich i trzecich minimum
trzy).
a. z dużych partii materiału może to być:
- test, sprawdzian,
- projekt twórczej pracy uczniów,
- praca samodzielna „sprawdź czy potrafisz”
b. z małych partii materiału może to być:
- kartkówka,
- odpowiedź ustna,
- prowadzenie zeszytu ćwiczeń,
- praca domowa,
- aktywność na lekcji (trzy plusy ocena bardzo dobra)
4. Uczeń zdobywa oceny z chemii:
- podczas lekcji,
- po zakończeniu działu programowego,
- na koniec I okresu i roku szkolnego.
5. Każdy sprawdzian lub test z większej partii materiału jest zapowiadany z
tygodniowym wyprzedzeniem.
6. Uczeń może jeden raz poprawić ocenę w ustalonym terminie nie dłuższym niż dwa
tygodnie od daty uzyskania oceny.
7. Uczeń może zgłosić nieprzygotowanie do lekcji- za pierwsze nieprzygotowanie
otrzymuje jeden minus(w klasie pierwszej dwa minusy), potem za każde następne
dostaje ocenę niedostateczną.
8. Uczeń otrzymuje oceny od 1 do 6, informowany jest o nich na bieżąco z
uzasadnieniem.
9. Na ocenę okresową i końcoworoczną uczeń pracuje systematycznie, przez cały okres
trwania nauki. Ocena ta nie jest średnią ocen cząstkowych, decydujący wpływ mają
oceny ze sprawdzianów. Ocenę końcoworoczną można podwyższyć biorąc udział w
konkursach chemicznych.
10. Kryteria oceniania z chemii.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:
• wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami wynikającymi z uszczegółowienia treści
zapisanych w podstawie programowej i ich poszerzenia,
• stosuje wiadomości w sytuacjach nietypowych (problemowych),
• formułuje problemy oraz dokonuje analizy i syntezy nowych zjawisk,
• proponuje rozwiązania nietypowe,
• osiąga sukcesy w konkursach chemicznych na szczeblu wyższym niż szkolny.
• wykazuje się dużą samodzielnością i korzysta z różnych źródeł wiedzy.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:
• wykazuje się w pełnym zakresie wiadomościami i umiejętnościami wynikającymi z treści
zapisanych w podstawie programowej,
• stosuje zdobytą wiedzę i umiejętności do rozwiązywania problemów i zadań w nowych
sytuacjach,
• projektuje i bezpiecznie wykonuje doświadczenia chemiczne,
• biegle zapisuje i bilansuje równania reakcji chemicznych oraz samodzielnie rozwiązuje
zadania obliczeniowe o dużym stopniu trudności,
• wykazuje się dużą samodzielnością i korzysta bez pomocy nauczyciela
z różnych źródeł wiedzy.
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:
• wykazuje się w dużym zakresie wiadomościami i umiejętnościami wynikającymi z treści
zapisanych w podstawie programowej,
• poprawnie stosuje zdobytą wiedzę i umiejętności do rozwiązywania problemów i zadań w
nowych sytuacjach,
• bezpiecznie wykonuje doświadczenia chemiczne,
• zapisuje i bilansuje równania reakcji chemicznych,
• samodzielnie rozwiązuje zadania obliczeniowe o średnim stopniu trudności,
• wykazuje się samodzielnością i korzysta bez pomocy nauczyciela
z różnych źródeł wiedzy.
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
• wykazuje się w zakresie podstawowym wiadomościami i umiejętnościami wynikającymi z
treści zapisanych w podstawie programowej, które są konieczne do dalszego kształcenia,
• z pomocą nauczyciela poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania
typowych zadań i problemów,
• z pomocą nauczyciela bezpiecznie wykonuje doświadczenia chemiczne,
• z pomocą nauczyciela zapisuje i bilansuje równania reakcji chemicznych oraz
rozwiązuje zadania obliczeniowe o niewielkim stopniu trudności,
• z pomocą nauczyciela korzysta ze źródeł wiedzy.
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:
• wykazuje określone braki w zakresie wiadomości i umiejętności wynikające z treści
zapisanych w podstawie programowej, które są konieczne do dalszego kształcenia,
• z dużą pomocą nauczyciela rozwiązuje typowe zadania teoretyczne i praktyczne o
niewielkim stopniu trudności,
• z dużą pomocą nauczyciela bezpiecznie wykonuje proste doświadczenia chemiczne,
zapisuje proste wzory i równania reakcji chemicznych,
• z dużą pomocą nauczyciela korzysta ze źródeł wiedzy.
11. Wymagania na poszczególne stopnie szkolne.
DZIAŁ: Substancje chemiczne i ich przemiany.
Wymagania konieczne – ocena dopuszczająca
Uczeń:
 Definiuje pojęcia: pierwiastek i związek chemiczny, reakcja chemiczna.
 Określi właściwości fizyczne substancji np. Mg, S , H, O, CO2 , H2O.
 Rozróżni pierwiastki chemiczne od związków chemicznych na podstawie nazw
substancji.
 Zna symbole chemiczne podstawowych pierwiastków: tlenu, wodoru, siarki, węgla,
magnezu, azotu, żelaza, sodu i miedzi.
 Przedstawi słowny zapis reakcji syntezy i analizy.
 Odczyta słowny zapis reakcji chemicznej.
 Wymieni składnik powietrza niezbędny do oddychania.
 Poda przykład powstawania zanieczyszczeń powietrza.
Wymagania podstawowe – ocena dostateczna
Uczeń:
 Zna pojęcie mieszaniny substancji chemicznych.
 Odróżni przemianę chemiczną od zjawiska fizycznego.
 Zna symbole chemiczne pierwiastków: potasu, wapnia, srebra, cynku, fosforu, chloru,
ołowiu, rtęci, argonu, glinu, cyny.
 Zakwalifikuje podane zapisy reakcji chemicznych do odpowiedniego typu reakcji.
 Potrafi wskazać substraty i produkty w słownych zapisach reakcji chemicznych.
 Odróżnia właściwości fizyczne substancji od chemicznych.
 Zna skład pierwiastkowy wody.
 Zna skład jakościowy powietrza.
 Poznane substancje kwalifikuje do metali, niemetali, związków chemicznych i
mieszanin.
 Poda sposób rozdziału mieszaniny dwuskładnikowej, jednorodnej i niejednorodnej.
Wymagania rozszerzone – ocena dobra.
Uczeń:
 Zna skład ilościowy powietrza ( N, O, i inne gazy ).
 Na podstawie danych przykładów rozróżni mieszaniny jednorodne i niejednorodne.
 Zna pojęcie tlenku metalu i niemetalu i odróżnia je.
 Wymieni czynniki decydujące o zmiennej zawartości pary wodnej i CO2 w powietrzu.
 Zidentyfikuje tlen, wodór, azot i dwutlenek węgla.
 Zna pojęcie utleniania i spalania.
Wymagania dopełniające – ocena bardzo dobra.
Uczeń:
 Znając substancje proste zaproponuje słowne zapisy reakcji syntezy, analizy i
wymiany.
 Wykorzystując zawartość procentową gazów w powietrzu dokona obliczeń
dotyczących ich masy i objętości.
 Zna pojęcia: utleniacz i reduktor, utlenianie i redukcja.



Wskaże proces utleniania i redukcji oraz utleniacz i reduktor w podanych zapisach
równań reakcji.
Znając właściwości chemiczne gazów zaproponuje sposób ich identyfikacji.
Wskaże kilka źródeł zanieczyszczenia powietrza i sposób ich zmniejszania.
DZIAŁ: Atom i cząsteczka.
Wymagania konieczne – ocena dopuszczająca
Uczeń:
 Zna pojęcie atomu.
 Zna wzory sumaryczne związków: woda, dwutlenek węgla, tlenek magnezu.
 Podaje nazwy tlenków pierwiastków na podstawie wzorów.
 Odczyta jakościowo równanie reakcji chemicznej korzystając z wcześniej poznanej
symboliki.
 Definiuje pojęcia: masa atomowa, masa cząsteczkowa, izotop, promieniotwórczość,
reakcja łańcuchowa.
 Zna budowę układu okresowego pierwiastków.
 Wymieni rodzaje wiązań chemicznych.
 Zna treść prawa stałości składu i prawa zachowania masy.
Wymagania podstawowe – ocena dostateczna
Uczeń:
 Zna pojęcie cząsteczki.
 Opiszę budowę atomu wykorzystując pojęcia: proton, neutron, elektron, jądro
atomowe ( uwzględniając ładunek cząstek elementarnych oraz ich rozmieszczenie w
atomie).
 Odczyta ilościowo i jakościowo zapisy typu: H2, Fe, 5O2, 3Mg, 2H2O.
 Zna wartościowość tlenu i wodoru w związkach z innymi pierwiastkami.
 Znając wartościowość tlenu i wodoru określi wartościowość drugiego pierwiastka w
związkach chemicznych.
 Zapisze wzór sumaryczny związku chemicznego na podstawie wzoru strukturalnego.
 Na podstawie podanej wartościowości ułoży wzór sumaryczny związku chemicznego.
 Dobierze współczynniki stechiometryczne w podanych przykładach reakcji
chemicznych.
 Wie czym różnią się poszczególne rodzaje wiązań chemicznych.
 Wie czym różni się promieniotwórczość naturalna od sztucznej.
 Wie jakie są rodzaje promieniowania naturalnego i jakie mają w właściwości.
 Jakich informacji o atomie pierwiastka dostarcza układ okresowy.
Wymagania rozszerzone – ocena dobra
Uczeń:
 Na podstawie liczby atomowej określi liczbę elektronów i protonów w atomie danego
pierwiastka.
 Korzystając z układu okresowego określi dla danego pierwiastka: numer grupy,
okresu, l. Elektronów walencyjnych, charakter chemiczny, maksymalną
wartościowość względem tlenu.
 Zna pierwiastki występujące w stanie wolnym i cząsteczkach dwuatomowych.
 Zapisze wzór sumaryczny związku na podstawie wartościowości pierwiastków.







Na podstawie wzoru sumarycznego związku zapisze wzór strukturalny.
Zapisze równania reakcji chemicznych mając dane substraty lub produkty.
Rozróżni na podstawie modeli atomy, cząsteczki pierwiastków i związków
chemicznych, wskaże indeks i współczynniki stechiometryczny w podanych wzorach.
Wyjaśni zagrożenia związane z promieniotwórczością.
Umie obliczyć stosunek wagowy pierwiastków w związku chemicznym.
Umie dokonywać prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa stałości
składu związku chemicznego i prawa zachowania masy.
Umie obliczyć masę cząsteczkową prostych związków chemicznych.
Wymagania dopełniające - ocena bardzo dobra
Uczeń:
 Korzystając z układu okresowego pierwiastków określi liczbę powłok elektronowych i
rozmieszczenie elektronów na poszczególnych powłokach.
 Oczyta jakościowo i ilościowo równania reakcji chemicznych.
 Mając daną wartościowość pierwiastków przedstawi wzory sumaryczne i strukturalne
dla skomplikowanych związków chemicznych.
 Zna definicję wartościowości.
 Na podstawie nazwy tlenku, chlorku, siarczku ustali jego wzór sumaryczny i
strukturalny.
 Na podstawie nazw substratów ułoży równanie reakcji chemicznej.
 Umie przeliczyć atomową jednostkę masy na gramy.
 Podaje przykłady szeregów promieniotwórczych.
 Umie budować modele cząsteczek.
 Określa wzór związku chemicznego na podstawie stosunku wagowego pierwiastków
w tym związku.
DZIAŁ: Woda i roztwory wodne.
Wymagania konieczne – ocena dopuszczająca.
Uczeń:
 Poda po trzy przykłady substancji dobrze i trudno rozpuszczalnych w wodzie.
 Potrafi rozdzielić metoda laboratoryjną składniki mieszanin stosując sączenie i
odparowywanie.
 Wymieni czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania substancji w wodzie.
 Zna pojęcie roztworu i zawiesiny.
 Wyjaśni pojęcie rozpuszczalnika i substancji rozpuszczonej.
 Zdefiniuje rozpuszczalność substancji.
 Obliczy stężenie procentowe roztworu mając dane: masę substancji i masę roztworu.
 Poda przykłady występowania wody w przyrodzie.
 Poda przykłady powstawania zanieczyszczeń wód.
Wymagania podstawowe – ocena dostateczna
Uczeń:
 Zna pojęcia: roztwór nasycony, nienasycony, mieszanina jednorodna i niejednorodna,
krystalizacja.





Wyjaśni pojęcie roztworu stężonego i rozcieńczonego.
Określi rozpuszczalność substancji na podstawie wykresu rozpuszczalności substancji
w wodzie.
Obliczy stężenie roztworu mając dane ms i mw , masę roztworu mając dane ms i Cp ,
masę substancji mając dane mr i Cp.
Poda przykład otrzymania roztworu nasyconego z roztworu nienasyconego oraz z
roztworu nienasyconego z roztworu nasyconego.
Poda trzy sposoby zmniejszenia zużycia wody w najbliższym otoczeniu.
Wymagania rozszerzone – ocena dobra
Uczeń:
 Określi cechy roztworu właściwego i zawiesiny.
 Rozdzieli mieszaninę w procesie destylacji.
 Wyjaśni wpływ temperatury na rozpuszczalność substancji stałych i gazowych.
 Rozpozna roztwór nasycony i nienasycony dla danej temperatury z wykresu
rozpuszczalności.
 Dokona obliczeń i sporządzi roztwór o danym stężeniu procentowym.
 Rozcieńczy roztwory o określonym stężeniu i obliczy stężenie procentowe danego
roztworu.
Wymagania dopełniające – ocena bardzo dobra
Uczeń:
 Wyjaśni zjawisko kontrakcji cieczy.
 Zna inne rozpuszczalniki np. benzyna, alkohol etylowy, aceton.
 Zinterpretuje wykres rozpuszczalności substancji i wykona proste obliczenia na ich
podstawie.
 Umie zatężać roztwory o określonym stężeniu i obliczy stężenie procentowe
otrzymanego roztworu.
 Obliczy stężenie procentowe otrzymanego przez zmieszanie roztworów o różnych
stężeniach.
 Obliczy stężenie procentowe roztworu z uwzględnieniem gęstości.
 Zna skutki działania zanieczyszczeń wód naturalnych na środowisko.
DZIAŁ: Kwasy i wodorotlenki.
Wymagania konieczne – ocena dopuszczająca.
Uczeń:
 Rozpozna kwasy i wodorotlenki spośród podanych substancji używając wskaźnika
uniwersalnego.
 Zna wzory sumaryczne i nazwy wodorotlenków: sodowego i wapniowego, oraz
kwasów: solnego, siarkowego(VI), węglowego i azotowego.
 W podanych wzorach kwasów wskaże, atomy wodoru i resztę kwasową.
 W podanych wzorach wodorotlenków wskaże, grupę wodorotlenkową i atomy metali.
 Zna właściwości fizyczne (stan skupienia, barwa, rozpuszczalność w wodzie,
właściwości żrące ) kwasu siarkowego(VI), solnego oraz wodorotlenku sodu.
Wymagania podstawowe – ocena dostateczna
Uczeń:
 Poda definicję kwasu i zasady ze względu na budowę.
 Zna wzory sumaryczne wodorotlenków: potasowego i magnezowego, oraz kwasów:
siarkowego(IV) i fosforowego(V).
 Zna pojęcia: dysocjacja jonowa i jon.
 Określi wartościowość reszty kwasowej na podstawie wzoru kwasu, wartościowość
atomu metalu na podstawie wzoru wodorotlenku.
 Bezpiecznie sporządza roztwory kwasów i wodorotlenków.
 Klasyfikuje podane wzory kwasów na tlenowe i beztlenowe.
 Rozpozna wodorotlenki i kwasy spośród podanych substancji używając innych
wskaźników (np. fenoloftaleina, wywar z czerwonej kapusty).
 Na podstawie zmiany barwy wskaźnika określa odczyn roztworu.
 Zna skale pH i na jej podstawie określa odczyn roztworu.
 Poda nazwę i wzór wodorotlenku i kwasu na podstawie jego modelu.
 Uzupełnia równania dysocjacji jonowej dla: HCl, HNO3, NaOH, KOH.
Wymagania rozszerzone – ocena dobra
Uczeń:
 Napisze wzory strukturalne: kwasów ( siarkowego(IV) i (VI), azotowego(V),
węglowego), i wodorotlenków (sodu, wapnia, potasu, magnezu).
 Zna wzory sumaryczne i strukturalne kwasu siarkowodorowego i wodorotlenku glinu.
 Zapisze równania reakcji otrzymywania kwasów: solnego, siarkowego(IV) i (VI) i
węglowego.
 Zapisze równania reakcji otrzymywania wodorotlenków: sodu, potasu, wapnia i
magnezu korzystając z reakcji tlenku metalu z wodą.
 Wyjaśni różnicę między wodorotlenkiem a zasadą.
 Zdefiniuje kwas i zasadę posługując się pojęciem dysocjacji jonowej.
 Znając pojęcie elektrolitu wyjaśni dlaczego roztwory wodorotlenków i kwasów
przewodzą prą elektryczny.
 Zapisze i odczyta równanie dysocjacji jonowej dla: H2CO3, H2SO4, H2SO3, H3PO4,
Mg(OH)2, Ca(OH)2.
 Wyjaśni zjawisko powstawania kwaśnych deszczów.
Wymagania dopełniające – ocena bardzo dobra
Uczeń:
 Zapisze wzór strukturalny kwasu fosforowego(V).
 Zapisze równanie reakcji otrzymywania wodorotlenków: sodu, potasu i wapnia w
reakcji metalu z wodą.
 Uzupełni równania reakcji otrzymywania kwasów: fosforowego(V) i azotowego(V).
 Uzupełni równania dysocjacji dla kilku cząsteczek kwasów i zasad.
 Na podstawie modelu anionu kwasu przewidzi jego wzór.
 Określi przyczyny i skutki powstawania kwaśnych deszczy.
 Wyjaśni właściwości higroskopijne kwasu siarkowego(VI) i wodorotlenku sodu.
 Wymieni 3 przykłady zastosowania kwasu: siarkowego(VI), solnego oraz
wodorotlenku sodu.
 Rozwiąże zadanie tekstowe z wykorzystaniem stężenia procentowego i gęstości
roztworu.
DZIAŁ: Sole
Wymagania konieczne – ocena dopuszczająca.
Uczeń:
 Poda przykład występowania soli w otoczeniu człowieka.
 Zdefiniuje pojęcie soli.
 Na podstawie wzoru sumarycznego soli poda jej nazwę ( dla kwasów: solnego,
azotowego, siarkowego(VI), węglowego oraz metali: sodu, magnezu, wapnia, żelaza,
miedzi ).
 Wskaże resztę kwasową i atomy metalu we wzorze sumarycznym soli.
 Zna substraty i produkty reakcji zobojętniania.
 Poda trzy metody otrzymywania soli ( działanie kwasem na metal, tlenek metalu,
zasadę ).
 Na podstawie tabeli rozpuszczalności poda przykłady soli dobrze i słabo
rozpuszczalnych w wodzie.
 Wymieni po jednym przykładzie zastosowania dla każdego rodzaju soli.
Wymagania podstawowe – ocena dostateczna
Uczeń:
 Zna definicje soli ze względu na dysocjacje jonową.
 Zapisze wzór sumaryczny soli na podstawie jej nazwy [ chlorki, azotany(V),
siarczany(VI), węglany, sodu, potasu, magnezu, wapnia miedzi(II), żelaza(II)].
 Określi wartościowość metalu i reszty kwasowej na podstawie wzoru sumarycznego
soli ( również dla fosforanów).
 Zapisze w formie cząsteczkowej równania reakcji zachodzące między kwasem:
solnym, siarkowym(VI), węglowym, azotowym a: zasadą ( sodową, potasową,
magnezową i wapniową ), metalami ( magnezem i cynkiem ), tlenkami
(
magnezu, wapnia, miedzi ).
 Zapisze równania dysocjacji dla soli: chlorku i azotanu sodu i potasu, siarczanu(VI)
magnezu i wapnia.
 Wyjaśni na czym polega reakcja strąceniowa.
 Na podstawie tabeli rozpuszczalności określi roztwory jakich substancji należy
zmieszać, aby otrzymać osady soli słabo rozpuszczalnych w wodzie.
 Zna występowanie węglanu wapnia w przyrodzie ( kreda, marmur, wapienie ) i jego
podstawowe zastosowanie.
 Wyjaśni otrzymywanie ( główne składniki) i zastosowanie zaprawy wapiennej oraz
zaprawy gipsowej.
Wymagania rozszerzone – ocena dobra
Uczeń:
 Na podstawie nazwy soli zapisze jej wzór sumaryczny dla:
o Chlorki, azotany(V), siarczany(VI), węglany, metali III-wartościowych ,
o Siarczany(IV), fosforany(V), metali I, II, III-wartościowych.


Na podstawie wzoru sumarycznego soli zapisze jej wzór strukturalny dla: chlorków,
węglanów, siarczanów(IV) i (VI), azotanów(V), metali I i II-wartościowych.
Wyjaśni na czym polega reakcja zobojętniania.








Zapisze w formie cząsteczkowej i odczyta równania reakcji otrzymywania soli w
wyniku reakcji kwasu ( HCL, H2S, H2CO3, H2SO4, HNO3, H3PO4 ) z:
o Dowolną zasadą,
o Metalem,
o Tlenkiem metalu.
Wyjaśni procesy:
o Gaszenia wapna palonego,
o Prażenia wapieni,
o Twardnienia zaprawy murarskiej,
o Twardnienia zaprawy gipsowej.
Opisze odpowiednimi równaniami reakcji następujące procesy:
o Gaszenia wapna palonego,
o Prażenia wapieni,
o Twardnienia zaprawy gipsowej.
Na podstawie tabeli rozpuszczalności zapisze w formie cząsteczkowej równanie
reakcji otrzymywania osadu danej soli trudno rozpuszczalnej w wodzie.
Wyjaśni dlaczego sole elektrolitami.
Zapisze w formie jonowej równania reakcji zachodzące między kwasami ( HCl,
H2SO4, HNO3, H2CO3 ) i:
o Zasadami ( NaOH, KOH, Mg(OH)2, Ca(OH)2 ),
o Metalami ( MG, Zn )
o Tlenkami metali ( MgO, CaO, CuO ).
Zapisze i odczyta równania dysocjacji soli: chlorki, siarczany(VI), węglany,
azotany(V), metali I i II-wartościowych.
Obliczy ilość jonów wchodzących w skład jednej cząsteczki omawianych soli.
Wymagania dopełniające – ocena bardzo dobra
Uczeń:
 Na podstawie nazwy soli ustali jej wzór strukturalny dla wszystkich omawianych
rodzajów soli.
 Przewidzi produkty reakcji otrzymywania soli.
 Na podstawie wzoru sumarycznego soli napisz wzór strukturalny dla:
o Fosforanów metali I, II i III-wartościowych,
o Znanych soli metali III-wartościowych.
 Zapisze i odczyta równania dysocjacji soli dla:
o Fosforanów metali I, II i III-wartościowych,
o Znanych soli metali III-wartościowych,
o Kilku cząsteczek soli.
 Poda dodatkowo cztery metody otrzymywania soli i poprze je odpowiednimi
równaniami w formie cząsteczkowej i jonowej.
 Korzystając z tabeli rozpuszczalności zapisze w formie jonowej równania reakcji
otrzymywania osadu soli trudno rozpuszczalnej w wodzie.
 Poda i wyjaśni trzy przykłady szkodliwego działania soli na środowisko.
 Obliczy ilość jonów wchodzących w skład kilku cząsteczek soli.
 Na podstawie jonów biorących udział w reakcji przedstawi zapis cząsteczkowy reakcji
i nazwie typy reakcji.
 Zapisze w formie cząsteczkowej i jonowej równania reakcji dowolnego kwasu z
metalami, tlenkami metali I, II i III-wartościowych, oraz znanymi zasadami.
 Odczyta w/w przykłady równań.

Rozwiąże zadania tekstowe z wykorzystaniem stężenia procentowego i gęstości.
DZIAŁ: Węgiel i jego związki
Wymagania konieczne – ocena dopuszczająca.
Uczeń:
 Zna pierwiastkowe odmiany węgla.
 Przyporządkuje pierwiastkowym odmianom węgla ich właściwości fizyczne.
 Poda przykłady zastosowania dla diamentu i grafitu.
 Wymieni rodzaje węgli kopalnych.
 Wyjaśni czym jest ropa naftowa.
 Wymieni produkty destylacji ropy naftowej i poda przykład ich zastosowania.
 Wyjaśni pojęcie węglowodory.
 Zna występowanie, wzór i właściwości ( stan skupienia, barwa, zapach,
rozpuszczalność w wodzie, palność ) metanu.
 Rozróżni na podstawie wzoru strukturalnego węglowodór nasycony od
węglowodoru nienasyconego.
 Korzystając ze wzoru metanu i grupy –CH2 wyprowadzi wzory trzech kolejnych
węglowodorów nasyconych i poda ich nazwy.
 Poda przykłady produktów jakie mogą powstawać w wyniku spalania
węglowodorów.
 Na podstawie wzoru sumarycznego napisze wzór strukturalny dla dowolnego
węglowodoru nasyconego.
Wymagania podstawowe – ocena dostateczna
Uczeń:
 Właściwościom fizycznym diamentu i grafitu przyporządkuje ich zastosowanie.
 Uszereguje produkty destylacji frakcjonowanej ropy naftowej wg wzrastającej
długości ich łańcucha węglowego.
 Wyjaśni zależność między budową cząsteczki węglowodoru zasyconego a jego
stanem skupienia.
 Wyjaśni w wyniku jakiego procesu można otrzymać koks.
 Wyjaśni pojęcia węglowodór nasycony i nienasycony ( rodzaj wiązań).
 Zna wzory ogólne trzech szeregów homologicznych węglowodorów.
 Szereguje podane wzory węglowodorów wg budowy cząsteczki na węglowodory
nasycone i węglowodory nienasycone.
 Zna wzory sumaryczne i nazwy czterech pierwszych węglowodorów z każdego
szeregu homologicznego.
 Zna właściwości fizyczne ( stan skupienia, barwa, zapach, rozpuszczalność w wodzie
) i chemiczne ( palność, aktywność chemiczna ) etenu.
 Zna właściwości fizyczne i chemiczne (podobnie jak dla etenu ) acetylenu.
 Zapisze równania reakcji całkowitego spalania dla dowolnego węglowodoru z
każdego szeregu homologicznego.
 Na podstawie wzoru sumarycznego napisze wzór strukturalny dla każdego z trzech
pierwszych węglowodorów nienasyconych z obu szeregów.
Wymagania rozszerzone – ocena dobra
Uczeń:
 Wyjaśni przyczyny różnic we właściwościach fizycznych pierwiastkowych odmian
węgla.









Udowodni, że ropa naftowa jest mieszaniną węglowodorów.
Zapisze wzór strukturalny dowolnego węglowodoru nienasyconego na podstawie:
o Jego wzoru sumarycznego,
o Liczby atomów węgla i rodzaju szeregu homologicznego.
Wyjaśni zależność między wielkością cząsteczek węglowodorów a ich lotnością i
palnością.
Zna fakt, że węglowodory spalają się tylko w postaci par.
Zapisze równania reakcji spalania dla dowolnego węglowodoru z każdego szeregu
homologicznego, którego produktami są: CO2, CO, C i H2O.
Wyjaśni czym różnią się od siebie węgle kopalne.
Poda sposób doświadczalnego odróżnienia węglowodoru nienasyconego od
nasyconego.
Poda przykład zastosowania acetylenu i wyjaśni go.
Poda trzy niekonwencjonalne źródła energii i wyjaśni korzyści wynikające z ich
stosowania.
Wymagania dopełniające – ocena bardzo dobra
Uczeń:
 Poda produkty otrzymywane w wyniku suchej destylacji węgla kamiennego.
 Wyjaśni pojęcie szeregu homologicznego.
 Na podstawie nazwy węglowodoru nasyconego i nienasyconego ( do 10 atomów
węgla w cząsteczce ) przedstawi jego wzór sumaryczny i strukturalny.
 Na podstawie wzoru sumarycznego zapisze wzór grupowy dla dowolnego
węglowodoru.
 Wyjaśni na czym polega proces krakingu.
 Zapisze wzory sumaryczne i strukturalne dla dowolnego węglowodoru na podstawie
informacji o liczbie atomów wodoru w cząsteczce i przynależności do jednego z
trzech szeregów homologicznych.
 Poda substraty służące do produkcji etenu i acetylenu.
 Zapisze równanie reakcji otrzymywania acetylenu.
 Zapisze i odczyta równania reakcji przyłączenia do wiązania wielokrotnego:
o Bromu,
o Wodoru.
 Wyjaśni sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom środowiska ( np. odsiarczanie
gazu ziemnego, całkowite spalanie paliw – katalizatory, używanie benzyny
bezołowiowej, korzystanie z niekonwencjonalnych źródeł energii ).
 Obliczy zadanie z treścią z wykorzystaniem składu procentowego gazu ziemnego,
węgla kamiennego, ropy naftowej i gęstości węglowodorów.
DZIAŁ: Pochodne węglowodorów
Wymagania konieczne – ocena dopuszczająca.
Uczeń:
 Zna właściwości fizyczne ( stan skupienia, zapach, rozpuszczalność w wodzie ) i
chemiczne ( palność, odczyn ) alkoholu metylowego i etylowego.
 Wyjaśni trujące właściwości alkoholi zwłaszcza metanolu.
 Zna wzory sumaryczne i nazwy dwóch pierwszych alkoholi w szeregu
homologicznym.
 Wymieni dwa przykłady zastosowania alkoholu etylowego.
 Zapisze wzór kwasu octowego i podkreśli grupę funkcyjną.




Wyjaśni właściwości kwasu octowego na przykładzie octu.
Spośród podanych wzorów sumarycznych związków chemicznych różni wzory
alkoholi od wzorów kwasów organicznych.
Wymieni przykład zastosowania kwasu octowego.
Określi właściwości mydła.
Wymagania podstawowe – ocena dostateczna
Uczeń:
 Wymieni grupy ( nazwy i wzory ) występujące w alkoholu na przykładzie znanego
alkoholu.
 Zna właściwości fizyczne i chemiczne gliceryny oraz poda jej zastosowania.
 Zapisze wzory strukturalne kwasów: mrówkowego i octowego na podstawie wzorów
sumarycznych.
 Wymieni grupy ( nazwy i wzory ) występujące w kwasach organicznych.
 Określi właściwości chemiczne kwasów organicznych na przykładzie octu, jakim
reakcją mogą ulegać ( reakcja z metalami i zasadami ).
 Na przykładzie kwasu stearynowego określi właściwości fizyczne i chemiczne
kwasów tłuszczowych.
 Zapisze równanie reakcji kwasu octowego z zasadą sodową w formie cząsteczkowej.
 Wyjaśni czym są mydła i jak je można otrzymać.
 Wyjaśni jak można otrzymać estry.
Wymagania rozszerzone – ocena dobra
Uczeń:
 Zapisze wzór dowolnego alkoholu jednohydroksylowego na podstawnie wzoru
ogólnego i dla każdego z nich 2 nazwy ( -owy i –ol ).
 Zapisze równania reakcji spalania dowolnego alkoholu jednohydroksylowego do CO2
i H2O.
 Poda przynajmniej 4 przykłady zastosowania alkoholu etylowego.
 Przedstawi wzory gliceryny.
 Zapisze wzór dowolnego kwasu karboksylowego w oparciu o wzór ogólny.
 Zapisze i odczyta równania dysocjacji kwasu mrówkowego i octowego.
 Zna wzory sumaryczne i nazwy wyższych kwasów organicznych ( palmitynowy,
stearynowy )
 Korzystając ze wzorów znanych kwasów tłuszczowych zapisze i odczyta równania
reakcji otrzymywania mydeł: sodowego i potasowego.
 Poda przykład występowania znanych niższych kwasów organicznych.
 Na podstawie odczynu roztworu rozróżni substancje: alkohol, kwas organiczny,
mydła.
Wymagania dopełniające – ocena bardzo dobra
Uczeń:
 Wyjaśnij co łączy glicerynę z nagrodą Nobla.
 Zapisze i odczyta równanie reakcji dowolnego niższego kwasu organicznego z
metalami, tlenkami metali i zasadami.
 Poda wzór sumaryczny, nazwę i charakterystyczne właściwości nienasyconego kwasu
tłuszczowego.
 Zna mechanizm reakcji estryfikacji.







Zapisze i odczyta równania estryfikacji ( dla kwasu mrówkowego i octowego i
dowolnego alkoholu do 5 atomów węgla w cząsteczce).
Poda właściwości estrów ( zapach, rozpuszczalność, odczyn ).
Poda przykłady zastosowania estrów.
Zapisze równanie reakcji obrazujące zachowanie mydła sodowego w wodzie twardej (
zawierającej kationy magnezu i wapnia).
Wyjaśni proces kwaśnienia wina (fermentacja octowa ).
Wskaże przykłady degradacji środowiska przez stosowanie detergentów nie
ulegających biodegradacji.
Rozwiąże zadanie z treścią wykorzystując pojęcia gęstości i stężenie procentowe.
DZIAŁ: Związki chemiczne w żywieniu i w życiu codziennym
Wymagania konieczne – ocena dopuszczająca.
Uczeń:
 Wymieni chemiczne składniki żywności.
 Dla każdego chemicznego składnika żywności poda przykład produktu spożywczego,
w którym on występuje.
 Dokona podziału tłuszczów ze względu na: stan skupienia i pochodzenie oraz poda po
jednym przykładzie tłuszczu dla każdego podziału.
 Na przykładzie dowolnego tłuszczu znanego z życia codziennego opisze właściwości
tłuszczów ( np. stan skupienia, rozpuszczalność: w wodzie i benzynie, gęstość ).
 Poda przynajmniej 2 czynniki powodujące ścinanie białka.
 Na przykładzie cukru znanego z życia codziennego opisze właściwości fizyczne
sacharozy.
Wymagania podstawowe – ocena dostateczna
Uczeń:
 Określi podstawowe funkcje jakie pełnią chemiczne składniki żywności w żywych
organizmach.
 Zna skład pierwiastkowy: tłuszczów, białek i węglowodanów.
 Dokona podziału cukrów ze względu na budowę ( proste, dwucukry, złożone ), oraz
poda po jednym przykładzie dla każdego podziału.
 Porówna właściwości fizyczne glukozy, sacharozy i skrobi, biorąc pod uwagę: stan
skupienia, barwę, smak, zapach, rozpuszczalność w wodzie.
 Zna reakcje charakterystyczną dla skrobi.
 Zna wszystkie czynniki powodujące ścinanie białka.
 Poda po jednym przykładzie włókna roślinnego i zwierzęcego.
 Poda po dwa przykłady tworzyw sztucznych oraz poda przykład ich zastosowania.
Wymagania rozszerzone – ocena dobra
Uczeń:
 Poda występowanie ( po dwa przykłady ) oraz zastosowanie ( po jednym przykładzie )
glukozy, sacharozy oraz skrobi i celulozy.
 Zaproponuje doświadczenie, za pomocą którego udowodni, że podstawowe składniki
żywności zawierają: węgiel, wodór i tlen.
 Wyjaśni różnicę w budowie tłuszczu pochodzenia zwierzęcego i roślinnego.
 Zna pojęcie hydrolizy i czynniki ją wywołujące.
 Wie czym są tłuszcze i jak je można otrzymać.
 Zapisze słownie proces hydrolizy: tłuszczów, dwucukrów i wielocukrów.






Wyjaśni proces fotosyntezy i określi gdzie zachodzi.
Zapisze równanie reakcji spalania glukozy ( utlenianie biologiczne ) i wyjaśni
znaczenie tego procesu dla organizmów żywych.
Poda po dwa przykłady ( nazwy i wzory sumaryczne ) jedno cukrów, dwucukrów i
wielocukrów.
Wyjaśni dlaczego organizmowi człowieka należy dostarczyć białko w gotowej
postaci.
Poda, z jakich związków chemicznych są zbudowane włókna wełny i jedwabiu
naturalnego oraz jedwabiu sztucznego i papieru.
Wyjaśni na czym polega reakcja polimeryzacji.
Wymagania dopełniające – ocena bardzo dobra
Uczeń:
 Zapisze równanie reakcji:
o Otrzymywania dowolnego tłuszczu,
o Utwardzania tłuszczu roślinnego.
 Zaproponuje doświadczenie za pomocą którego wykryje glukozę w roztworze (
wykorzystując Cu(OH)2 ).
 Wie na czym polega proces utwardzania tłuszczów.
 Wyjaśni na czym polegają reakcje charakterystyczne dla białek – reakcja
ksantoproteinowa i biuretowa ( substraty i zmiany barwy).
 Odróżni doświadczalnie olej jadalny od mineralnego.
 Wymieni i uzasadni czynniki warunkujące zapotrzebowanie organizmu na składniki
pokarmowe ( płeć, klimat, wiek, stan fizjologiczny, rodzaj wykonywanej pracy ).
 Poda trzy przykłady witamin i określi ich funkcję – działanie w organizmie człowieka.
 Wyjaśni w jaki sposób zapobiega się zagrożeniom środowiska naturalnego, które
wynikają ze stosowania tworzyw sztucznych.
 Zapisze równanie reakcji:
o Fotosyntezy,
o Rozkładu termicznego cukrów,
o Fermentacji alkoholowej.
 Wie co to są oraz jak powstają dekstryny.
 Poda nazwę oraz zastosowanie tworzywa otrzymanego w wyniku polimeryzacji
chlorku winylu.
 Poda inne przykłady tworzyw sztucznych oraz ich zastosowanie np. bakelit, nylon,
poliester.
 Rozwiąże zadania z treścią wykorzystując stężenie procentowe, zawartość
procentową.
Jeśli wiadomości i umiejętności wykraczają poza obowiązujący program nauczania, a uczeń
spełnia wszystkie wymagania niższe, uzyskuje ocenę celującą.