ocena stanu wiedzy na temat zespołu bezdechu

Nowiny Lekarskie 2011, 80, 2, 98–103
KATARZYNA LEŚNA, HALINA BATURA-GABRYEL
OCENA STANU WIEDZY NA TEMAT ZESPOŁU BEZDECHU ŚRÓDSENNEGO
JAKO PROBLEMU SPOŁECZNEGO I ZDROWOTNEGO
WŚRÓD MIESZKAŃCÓW POZNANIA
EVALUATION OF THE KNOWLEDGE CONCERNING OBSTRUCTIVE SLEEP APNEA
SYNDROME AS A SOCIAL AND HEALTH PROBLEM AMONG RESIDENTS OF POZNAŃ
Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Kierownik: prof. dr hab. med. Halina Batura-Gabryel
Streszczenie
Wstęp. Skutki zdrowotne, społeczne i ekonomiczne związane z zespołem bezdechu śródsennego (ZBŚ) są poważne. Choroba prowadzi do pogorszenia jakości i skrócenia długości życia. Wiąże się m.in. z występowaniem nagłych zgonów w trakcie snu oraz wypadkami komunikacyjnymi i przy pracy spowodowanymi nadmierną sennością, a także z rozwojem przewlekłych chorób sercowo-naczyniowych.
Cel pracy. 1. Ocena stanu wiedzy na temat ZBŚ jako problemu społecznego i zdrowotnego wśród mieszkańców Poznania w wieku
40–60 lat. 2. Ustalenie, czy potrzebne jest stworzenie programu edukacyjno-profilaktycznego połączonego z badaniem przesiewowym w mieście Poznaniu.
Metodyka. Badaniem objęto reprezentatywną grupę 385 mieszkańców Poznania w wieku 40–60 lat. U wszystkich badanych przeprowadzono badanie ankietowe określające stan wiedzy na temat ZBŚ.
Wyniki i wnioski. Na podstawie analizy odpowiedzi badanych na pytania ankiety stwierdzono, że wiedza mieszkańców Poznania na
temat ZBŚ jest niedostateczna zarówno pod względem znajomości samej choroby, metod leczenia, jak i jej następstw medycznych
i społecznych. Stan wiedzy nie zależał od płci badanych, ale zależny był od wykształcenia, przy czym wykształcenie wyższe nie
skutkowało szerszą wiedzą na ten temat. Wynik przeprowadzonego badania wskazuje na konieczność przygotowania i wdrożenia
programu edukacyjno-profilaktycznego powiązanego z badaniem przesiewowym w celu poprawy wykrywalności ZBŚ i wdrożenia
odpowiedniego leczenia.
SŁOWA KLUCZOWE: zespół bezdechu śródsennego, profilaktyka, wiedza o chorobie, edukacja.
Summary
Introduction. Obstructive sleep apnea (OSA) syndrome is common but still under-recognized condition as a social problem. Health,
social and economic effects of this disease are serious. The lower quality of life, reduction in life expectancy due to sudden death
during sleep as well as road and work accidents caused by excessive daytime sleepiness and a higher risk of cardiovascular diseases
are only a part of serious consequences of untreated OSA syndrome.
Aim of the study. 1. Evaluation of knowledge about OSA syndrome as a social and health problem among the representative population between 40 and 60 years old of Poznań city. 2. Furthermore, to establish, if OSA syndrome education and prevention program
are needed.
Material and methods. A representative group of 385 inhabitants of Poznań city was enrolled in order to evaluate the knowledge
about OSA syndrome by the special designed questionnaire.
Results and conclusions. The knowledge about OSA syndrome, methods of treatment, medical and social effects of this disease
among inhabitants of Poznań city is inadequate. The state of knowledge was not dependent on sex but depended on education.
It should however be noted that the higher education was not connected with a higher level of knowledge. The results pointed
at necessity of preparation and putting into practice OSA syndrome education and prevention program in order to improve the early
detection of OSA syndrome as health and social problem.
KEY WORDS: obstructive sleep apnea syndrome, prevention, knowledge about disease, education.
Wstęp
Zaburzenia snu stanowią poważny problem epidemiologiczny: są przyczyną nieefektywności w pracy, wypadków komunikacyjnych oraz dyskomfortu w życiu prywatnym i społecznym. Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu wyróżnia kilkadziesiąt ich postaci, począwszy od
bezsenności, poprzez nadmierną senność, zaburzenia ruchowe w trakcie snu, czy też zaburzenia oddychania
PRACE ORYGINALNE
w czasie snu – do których należy zespół bezdechu śródsennego (ZBŚ).
Zaburzenia podczas snu opisano po raz pierwszy już w
XIX wieku, jednak udokumentowano je, określając jako
ZBŚ, niespełna 50 lat temu. W Polsce dopiero na początku
lat 90. powstała możliwość diagnostyki i leczenia tego
zespołu. Dane epidemiologiczne wskazują, iż problem ZBŚ
dotyczy ponad 4% mężczyzn i 2% kobiet. Szacunkowo
w Polsce rozpoznanie można postawić u ponad 100 tys.
Ocena stanu wiedzy na temat zespołu bezdechu śródsennego jako problemu społecznego i zdrowotnego …
osób, w tym u około 7–10 tys. osób można spodziewać się
postaci ciężkiej choroby. Ponadto oszacowano, że w warunkach polskich objętych leczeniem powinno być około
25–30 tys. osób [1, 2]. Chrapanie oraz nadmierna senność
dzienna, to dwa z najbardziej odczuwalnych efektów
ZBŚ. Senność dzienna, będąca skutkiem przewlekłego
nocnego niedotlenienia oraz przebudzeń negatywnie
wpływających na strukturę snu, jest objawem świadczącym o istotnym zaawansowaniu choroby i wskazuje na
konieczność diagnostyki. Ponadto ZBŚ wiąże się z zaburzeniami funkcjonowania chorego w społeczeństwie –
w rodzinie oraz miejscu pracy [1].
Przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych badania
epidemiologiczne wskazują, iż minimalne kryteria rozpoznania ZBŚ spełnia 24% dorosłych mężczyzn i 9%
dorosłych kobiet. Niezdiagnozowanych pozostaje około
93% kobiet i 82% mężczyzn [3, 4]. ZBŚ, jako niezależny
czynnik ryzyka nadciśnienia tętniczego, wpływa na
rozwój choroby niedokrwiennej serca, występowanie
udaru, a także zwiększa ryzyko zgonu z powodu chorób
sercowo-naczyniowych. Ponadto u chorych na ZBŚ
stwierdza się podwyższone ryzyko wystąpienia miażdżycy, hiperlipidemii oraz cukrzycy typu II, niezależnie
od współistniejącej otyłości [5]. Niekorzystny wpływ
ZBŚ na chorobowość i śmiertelność podkreśla wagę
edukacji, profilaktyki oraz wczesnego i dokładnego rozpoznania choroby, aby umożliwić wdrożenie skutecznego leczenia [6–9].
Celem pracy była ocena stanu wiedzy na temat ZBŚ
wśród reprezentatywnej grupy mieszkańców Poznania
w wieku 40–60 lat oraz ustalenie, czy potrzebne jest stworzenie programu edukacyjno-profilaktycznego połączonego
z badaniem przesiewowym w mieście Poznaniu.
Materiał i metody
Charakterystyka badanej grupy
Badanie ankietowe przeprowadzono w okresie od
stycznia do czerwca 2009 r. wśród mieszkańców miasta
Poznania w wieku 40–60 lat. Dobór próby do badań był
warstwowy, proporcjonalny. Kryterium doboru stanowiła struktura odsetkowa wykształcenia i płci.
Ogółem przebadano 385 osób, z czego 47% stanowili
mężczyźni, a 53% kobiety. Średni wiek badanych to 51 lat.
Struktura procentowa wykształcenia badanej grupy pod
względem płci była zgodna z rozkładem populacji generalnej mieszkańców miasta Poznania w wieku 40–60 lat
i wynosiła odpowiednio: 12% mężczyzn i 16% kobiet
z wykształceniem podstawowym, 40% mężczyzn i 25%
kobiet z wykształceniem zasadniczym zawodowym, 32%
mężczyzn i 36% kobiet z wykształceniem średnim, 17%
mężczyzn i 23% kobiet z wykształceniem wyższym.
Kwestionariusz ankiety
Łącznie zebrano 403 kwestionariusze ankiety, z czego do analizy zakwalifikowano 385 prawidłowo wypełnionych. 18 ankiet zostało odrzuconych ze względu na
ich niekompletność.
99
Kwestionariusz ankiety składał się z dwóch części oraz
metryczki zawierającej informacje o płci, wieku i wykształceniu badanych (ankieta dostępna u autorów pracy). Pierwsza część miała na celu ocenę stanu wiedzy mieszkańców
Poznania na temat ZBŚ jako problemu zdrowotnego i społecznego, i składała się z 5 pytań zamkniętych. Druga część
miała ocenić, czy wśród badanych osób istnieje ryzyko
wystąpienia ZBŚ. W tym celu zastosowano trzy grupy
pytań. Pierwsza grupa pytań dotyczyła stanu odżywienia
chorych. Badanych zapytano o wzrost i wagę, na podstawie
których został wyliczony współczynnik masy ciała (BMI).
Druga grupa pytań dotyczyła występowania i natężenia
obserwowanych u badanych objawów ZBŚ, chorób współistniejących oraz stosowanych używek. Wykorzystano do
tego kwestionariusz przesiewowy w kierunku ZBŚ. Badany
miał określić częstość występowania objawów w 4-stopniowej skali (nie występuje, czasami, często, zawsze). Trzecią grupę pytań stanowiła skala senności Epworth, która
oceniała nasilenie senności dziennej. Każdy z badanych
miał określić łatwość zapadnięcia w drzemkę w 8 przykładowych sytuacjach wybierając jedną z możliwych opcji –
zerowe (0 punktów), małe (1 punkt), średnie (2 punkty),
duże (3 punkty) prawdopodobieństwo zaśnięcia. Zakres
punktacji wynosi 0–24 punkty. Za normę uznaje się wartości od 0–9, w przypadku wyniku ≥ 10 stwierdza się wzmożoną senność dzienną wskazując na duże prawdopodobieństwo ZBŚ oraz konieczność przeprowadzenia diagnostyki
w tym kierunku [10].
W niniejszej pracy przedstawiono jedynie część wyników analizy dotyczącą stanu wiedzy mieszkańców
Poznania na temat ZBŚ jako problemu zdrowotnego
i społecznego. Oceniono odpowiedzi na następujące pytania: Czy spotkał się Pan/i z terminem ZBŚ? Jeśli TAK,
to czy potrafi go Pan/i rozwinąć? Czy wg Pana/i chrapanie może mieć szkodliwy wpływ na Pana/i zdrowie? Czy
uważa Pan/i, że ZBŚ może mieć wpływ na wypadki
komunikacyjne? Czy Pana/i zdaniem istnieją skuteczne
metody leczenia ZBŚ?, które zdaniem autorów stanowiły
trafne odzwierciedlenie posiadanej przez badanych wiedzy na ten temat.
Analiza statystyczna
Analizę statystyczną przeprowadzono przy pomocy
programu Statistica 8.0. Przeprowadzono analizę zmiennych ilościowych i jakościowych wykorzystując następujące testy: Shapiro-Wilka, U Manna-Whitneya, chikwadrat (χ²) oraz Kruskala-Wallisa.
Wyniki
Stan wiedzy o ZBŚ a płeć grupy badanej
53% badanych nigdy wcześniej nie spotkało się ze
skrótem ZBŚ. Lepszą znajomością terminu wykazały się
kobiety (60% znało skrót ZBŚ) w porównaniu do mężczyzn (40%) (M vs K p = 0,0098**). (Rycina 1.)
Wśród badanych, którzy odpowiedzieli, że znają
termin ZBŚ, tylko 28% osób potrafiło prawidłowo ten
skrót rozwinąć (M vs K p = 0,9701ns) (Rycina 2.).
PRACE ORYGINALNE
100
Katarzyna Leśna, Halina Batura-Gabryel
40%
Kobiety (Female)
-47%
Mężczyźni (Male)
Kobiety (Female)
60%
-53%
40%
28%
Tak
30%
Nie
20%
-50%
-25%
0%
25%
50%
75%
Rycina 1. Znajomość terminu ZBŚ wg płci.
Figure 1. Knowledge about OSA syndrome in males and females.
-72,5%
Kobiety (Female)
12%
13%
14%
Nie
(No)
Nie wiem
(Lack of knowledge)
0%
Tak
(Yes)
Rycina 4. Stan wiedzy na temat wpływu ZBŚ na wypadki komunikacyjne wg płci.
Figure 4. Knowledge about OSA syndrome and its effect on motor
vehicle accidents in males and females.
27,5%
Tak
Nie
Mężczyźni (Male)
-75%
14%
20%
10%
-75%
Mężczyźni (Male)
-72,2%
-50%
-25%
27,8%
0%
25%
50%
75%
50%
Kobiety (Female)
Rycina 2. Osoby znające termin ZBŚ i potrafiące go rozwinąć
wg płci.
Figure 2. Understanding of the abbreviation of OSA syndrome
in males and females.
40%
O szkodliwym wpływie chrapania na zdrowie przekonanych było aż 78% badanych (42% kobiet i 36%
mężczyzn) (M vs K p = 0,8165ns) (Rycina 3.).
10%
26%
Mężczyźni (Male)
30%
20%
19%
25%
9%
14%
8%
0%
Tak
(Yes)
Nie
(No)
Nie wiem
(Lack of knowledge)
80%
70%
60%
Kobiety (Female)
42%
50%
Mężczyźni (Male)
40%
30%
20%
36%
10%
11%
10%
0%
Tak
(Yes)
Nie (Nie wiem)
(No (Lack of Knowledge))
Rycina 3. Stan wiedzy na temat szkodliwego wpływu chrapania na zdrowie wg płci.
Figure 3. Knowledge about negative effects of snoring on health in
males and females.
48% badanych uważało, że ZBŚ może mieć wpływ
na wypadki komunikacyjne, 27% było zdania, że wypadki komunikacyjne nie mają związku z ZBŚ, natomiast 26% nie posiadało wiedzy na ten temat (M vs K p
= 0,1696ns) (Rycina 4.).
Na pytanie, czy istnieją skuteczne metody leczenia
ZBŚ ponad połowa (51%) badanych odpowiedziała, że
nie posiada wiedzy na ten temat. Twierdzącej odpowiedzi udzieliło jedynie 33% osób. Natomiast 17% uważało,
że skuteczne metody ZBŚ nie istnieją (M vs K p =
0,5645ns) (Rycina 5.).
PRACE ORYGINALNE
Rycina 5. Stan wiedzy na temat skutecznych metod leczenia
ZBŚ wg płci.
Figure 5. Knowledge about effective treatment of OSA syndrome
in males and females.
Stan wiedzy o ZBŚ a wykształcenie grupy badanej
Wśród badanych osób, które spotkały się z terminem
ZBŚ najwięcej (48%) osób było z wykształceniem średnim, następnie z wyższym (30%) a najmniejszą grupę
stanowiły osoby z wykształceniem podstawowym (4%).
(NS) (Rycina 6.)
60%
50%
Wykształcenie
48%
(Education)
40%
30%
30%
18%
20%
10%
0%
4%
Podstawowe
(Primary)
Zasadnicze
zawodowe
(Vocational)
Średnie
(Secondary)
Wyższe
(Higer)
Rycina 6. Znajomość terminu ZBŚ wg wykształcenia.
Figure 6. Knowledge about OSA syndrome according to education level.
Ocena stanu wiedzy na temat zespołu bezdechu śródsennego jako problemu społecznego i zdrowotnego …
Badani, którzy spotkali się z terminem ZBŚ i potrafili go poprawnie rozwinąć należeli głównie do podgrupy
ze średnim (46%) i wyższym (46%) wykształceniem, co
stanowiło 92% badanych (NS) (Rycina 7.).
78% badanych było przekonanych o szkodliwym
wpływie chrapania na zdrowie. Wśród nich największą
grupę stanowiły osoby z wykształceniem średnim (34%)
i zasadniczym zawodowym (25%) (NS) (Rycina 8.).
48% badanych potwierdziło, że istnieje związek wypadków komunikacyjnych z ZBŚ, z tego 36% miało wykształcenie średnie, po 27% wyższe i zasadnicze, a 11%
podstawowe (NS) (Rycina 9.).
101
Do istnienia skutecznych metod leczenia ZBŚ przekonanych było 37% badanych z wykształceniem średnim, 32% z zasadniczym zawodowym, 22% z wyższym
i jedynie 10% z podstawowym (NS) (Rycina 10.).
40%
35%
Wykształcenie
(Education)
37%
32%
30%
25%
22%
20%
15%
10%
10%
5%
60%
50%
0%
Wykształcenie
(Education)
46%
46%
40%
30%
20%
8%
10%
0%
0%
Podstawowe
(Primary)
Zasadnicze
zawodowe
(Vocational)
Średnie
(Secondary)
Wyższe
(Higer)
40%
Wykształcenie
(Education)
30%
34%
25%
25%
20%
20%
15%
10%
10%
5%
0%
Podstawowe
(Primary)
Zasadnicze
zawodowe
(Vocational)
Średnie
(Secondary)
Wyższe
(Higer)
Rycina 8. Stan wiedzy na temat szkodliwości chrapania na
zdrowie wg wykształcenia.
Figure 8. Knowledge about negative effects of snoring on
health according to education level.
40%
35%
Wykształcenie
(Education)
30%
36%
27%
27%
25%
20%
15%
10%
11%
5%
0%
Podstawowe
(Primary)
Zasadnicze
zawodowe
(Vocational)
Zasadnicze
zawodowe
(Vocational)
Średnie
(Secondary)
Wyższe
(Higer)
Rycina 10. Stan wiedzy na temat skutecznych metod leczenia
wg wykształcenia.
Figure 10. Knowledge about effective treatment of OSA syndrome
according to education level.
Dyskusja
Rycina 7. Osoby znające termin ZBŚ i potrafiące go rozwinąć
wg wykształcenia.
Figure 7. Understanding of the abbreviation of OSA syndrome
according to education level.
35%
Podstawowe
(Primary)
Średnie
(Secondary)
Wyższe
(Higer)
Rycina 9. Stan wiedzy na temat wpływu ZBŚ na wypadki komunikacyjne wg wykształcenia.
Figure 9. Knowledge about OSA syndrome and its effect on motor
vehicle accidents according to education level.
Wyniki badania ukazują, iż wiedza na temat ZBŚ tylko w pewnym stopniu związana jest z poziomem wykształcenia. Prawidłową odpowiedź na pytania znały
najlepiej osoby z wykształceniem średnim. Co ciekawe
wykształcenie wyższe nie skutkowało szerszą wiedzą na
temat ZBŚ, a w pytaniu o wpływ ZBŚ na wypadki komunikacyjne, ten sam odsetek odpowiedzi prawidłowych
stwierdzono w grupach z wykształceniem wyższym i zasadniczym zawodowym. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic między poziomem wykształcenia a stanem
wiedzy badanych (p > 0,05).
Zasób wiedzy nie zależał również od płci badanej
osoby. Jedynie w przypadku samej znajomości terminu
ZBŚ wykazano istotną różnicę statystyczną między stanem posiadanej wiedzy wśród kobiet i mężczyzn, na
korzyść płci żeńskiej.
Uzyskane wyniki badania jednoznacznie ukazują niedostateczny poziom wiedzy na temat ZBŚ w reprezentatywnej populacji miasta Poznania. Niestety nie znaleziono
innych opracowań na ten temat, nie można zatem porównać wyników przeprowadzonego badania z innymi danymi. Prawdopodobnie w Polsce jest to pierwsze badanie
tego typu.
Powszechność występowania oraz współistnienie z innymi chorobami somatycznymi i psychicznymi powoduje,
iż zaburzenia snu, w tym ZBŚ, są czymś więcej niż tylko
zagadnieniem medycznym. Ostatnie badania i analizy potwierdzają, że należy je rozpatrywać również jako problem
społeczny i ekonomiczny. Na świecie problem ten został
dostrzeżony już wiele lat temu – wyspecjalizowane laboratoria zajmujące się diagnostyką zaburzeń snu działają
w większości miast Europy, w Stanach Zjednoczonych,
Kanadzie, Japonii i Australii. O randze problemu świadczy
fakt, że w latach 1996-2002 na same tylko badania naukowe związane ze snem w USA przeznaczono 176 mln dola-
PRACE ORYGINALNE
102
Katarzyna Leśna, Halina Batura-Gabryel
rów. W Polsce nieleczone następstwa zaburzeń snu nadal
nie doczekały się rzetelnej analizy, a aspekt społecznoekonomiczny jest często pomijany. Liczne badania naukowe udowodniły, że profilaktyka i właściwe leczenie
zaburzeń snu daje wymierne efekty w postaci zmniejszenia
kosztów leczenia w wielu dziedzinach medycyny, zapobiega znacznym kosztom społecznym i poprawia jakość
życia chorych [11, 12].
Z danych National Sleep Foundation wynika, że na
przewlekłe zaburzenia snu cierpi 40 mln Amerykanów,
natomiast straty z nich wynikające wynoszą 100 mld dolarów rocznie [13]. Według polskich danych na kłopoty ze
snem narzeka 23,7% mieszkańców naszego kraju. Natomiast, jak do tej pory, nie podjęto się obliczenia kosztów
wynikających z zaburzeń snu [14]. Analizując skalę zjawiska należy uznać fakt, że zaburzenia snu stanowią ważny
problem zdrowotny i społeczny.
Odrębne zagadnienie stanowi jakość życia pacjentów, która dzięki zastosowaniu terapii zaburzeń snu
znacząco wzrasta. Należy podkreślić, że leczenie zaburzeń snu, a w tym ZBŚ ma również charakter prewencyjny. Stanowią one bowiem istotny czynnik ryzyka
wystąpienia tak powszechnych schorzeń jak nadciśnienie
tętnicze czy udar mózgu [12]. Mając na uwadze liczbę
osób cierpiących na schorzenia układu sercowo-naczyniowego, trudno zignorować znaczenie działań na rzecz
zmniejszenia ich nasilenia i częstości występowania.
Według niektórych badaczy zaburzenia snu, w tym ZBŚ,
mogą stanowić czynnik podwyższający ryzyko zgonu.
W trakcie 9-letniej obserwacji grupy mężczyzn stwierdzono o 70% wyższą śmiertelność wśród osób śpiących
mniej niż 6 godzin na dobę w porównaniu z grupą osób
śpiących dłużej niż 6 godzin na dobę [15]. Nie ma wątpliwości, że ZBŚ, podobnie jak i inne zaburzenia snu,
stanowi istotny problem, mający swoje odzwierciedlenie
we wszystkich sferach życia codziennego. Przytoczone
powyżej dane świadczą, że problem ten nie pozostaje
bez wpływu na ekonomię i dlatego też nie powinien być
pomijany przez sektor usług medycznych. W Polsce
dotychczas nie opublikowano szczegółowych danych
dotyczących kosztów zaburzeń snu, można jednak przypuszczać, że problem ma analogiczne nasilenie jak w
pozostałych krajach europejskich. Najważniejsze, to mieć
świadomość, że oszczędzanie na leczeniu zaburzeń snu
jest pozorne, gdyż nieleczony chory z ZBŚ prowadzi do
generowania wysokich kosztów [12].
Epidemiologiczne prognozy występowania ZBŚ są
niepokojące i wzywają do działania. Światowe dane pokazują, iż w przypadku wielu chorób, które do tej pory stanowiły największe zagrożenie dla życia pacjentów, dzięki
skutecznej edukacji, profilaktyce i nowoczesnym metodom leczenia udało się osiągnąć odwrócenie negatywnego
trendu. Z powodu niskiej świadomości zdrowotnej i społecznej ZBŚ, należy dążyć do poprawy sytuacji, poprzez
szerzenie wiedzy na temat ZBŚ i zachęcanie do wykonywania badań profilaktycznych (wczesne wykrywanie
choroby). Powszechne powinno stać się tworzenie i wdrażanie programów profilaktycznych, które stanowią istotny
PRACE ORYGINALNE
element infrastruktury dla prewencji chorób oraz promocji
zdrowia i bez których jakiekolwiek sensowne działania w
tym obszarze nie są możliwe.
Podstawową bronią w walce z ZBŚ powinna stać się
edukacja chorych i środowiska w zakresie choroby oraz
wspomniana profilaktyka, mająca na celu wczesne wykrycie i zastosowanie odpowiedniego leczenia. Dlatego,
tak bardzo ważna jest edukacja, profilaktyka oraz wykonywanie badań przesiewowych. Większa świadomość
społeczna, wczesna diagnoza oraz zastosowanie odpowiedniej terapii we wczesnych stadiach choroby pozwolą uniknąć poważnych następstw (choroby współistniejące), których konsekwencją są liczne hospitalizacje oraz
przedwczesna śmierć. Zdaniem autorów wskazane jest,
aby miasto Poznań rozważyło przygotowanie i wdrożenie programu edukacyjno-profilaktycznego połączonego
z badaniem przesiewowym w kierunku ZBŚ. Badanie
populacji Poznania mogłoby być także wstępem do rozszerzenia tego typu działań na obszar Polski.
Wnioski
1. Wiedza mieszkańców Poznania na temat ZBŚ jest
niedostateczna zarówno pod względem znajomości samej
choroby, metod leczenia oraz jej skutków medycznych
i społecznych.
2. Wynik przeprowadzonego badania wskazuje na konieczność przygotowania i wdrożenia programu edukacyjno-profilaktycznego powiązanego z badaniem przesiewowym w celu poprawy wykrywalności ZBŚ jako istotnego
problemu zdrowotnego i społecznego.
Piśmiennictwo
1. Batura-Gabryel H., Cofta Sz.: Zespół bezdechu w czasie
snu. Endokr., Otyłość. Zaburzenia Przemiany Materii,
2007, 3, 2.
2. Mazur-Stążka M.: Zaburzenia oddychania w czasie snu –
cz. 1. Służ. Zdr., 2008, 22-25 (3723-3726), 46-48.
3. Young T., Paul E., Peppard J. et al.: Epidemiology of
obstructive sleep apnea: a population health perspective.
Am. J. Respire Crit. Care Med., 2002, 166, 1217-1239.
4. Young T., Blustein J., Finn L. i wsp.: Sleep-disordered
breathing and motor vehicle accidents in populationbased sample of employed adults. Sleep, 1997, 20, 608613.
5. Chazan R.: Powikłania wynikające z zaburzeń oddychania w czasie snu. Med. po Dypl., (wyd. spec.) 2008, 1,
22-25.
6. Findley L.J.,Unverzagt M.E., Suratt P.M.: Automobile
accidents involving patients with obstructive sleep apnea.
Am. Rev. Respir. Dis., 1988, 138, 337-340.
7. He J., Kryger M.H., Zorick F.J. et al.: Mortality and
apnea index in obstructive sleep apnea. Experience in
385 male patients. Chest, 1988, 94, 9-14.
8. Partinen M., Jamieson A., Guilleminault C.: Long-term
outcome for obstructive sleep apnea syndrome patients.
Mortality. Chest, 1988, 94, 1200-1204.
9. Stradling J.R.: Handbook of sleep related breathing
disorders. Oxford: Oxford University Press, 1993.
10. Cofta S., Urbański W., Kamieniarz G. i wsp.: Skala Senności Epworth (ESS) – zastosowanie diagnostyczne i prog-
Ocena stanu wiedzy na temat zespołu bezdechu śródsennego jako problemu społecznego i zdrowotnego …
11.
12.
13.
14.
nostyczne w badaniach pacjentów z podejrzeniem obturacyjnego bezdechu śródsennego. Sen, 2005, 5, 1-7.
Grabowski K. i wsp.: Zaburzenia snu jako problem
społeczny i ekonomiczny. Sen, 2006, 1 (6), 41-46.
Mathur R., Douglas N.J.: Family studies in patients with
the sleep apnea-hypopnea syndrome. Ann. Intern. Med.,
1995, 122, 174-178.
Walsh J.K.: Clinical and and socioeconomic correlates
of insomnia. J. Clin. Psych., 2004, 65 (supl.1),1-14.
Klejna A., Rymaszewska J., Wojtyniak B. et al.: Prevalence of insomnia in Poland – results of the National
Health Interview Survey. Acta Neuropsychiatrica, 2003,
15 (2), 68-73.
103
15. Wingard D.L. Berkman L.F.: Mortality risk associated
with sleeping patterns among adults. Sleep, 1983, 6, 102107.
Adres do korespondencji:
Katarzyna Leśna
Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej UM w Poznaniu
ul. Szamarzewskiego 84
60-569 Poznań
[email protected]
PRACE ORYGINALNE