ściągnij pdf, 356KB - Ekonomiaspoleczna.pl

Sesja A – aktualne regulacje dotyczące funkcjonowania ekonomii społecznej w Polsce i
związane z nimi postulaty
Rozwój przedsiębiorstw społecznych w Polsce wymaga zmian istniejących regulacji prawnych tak, aby
tworzyły one przyjazne środowisko dla działań różnych form przedsiębiorczości społecznej. Polskie
regulacje prawne stwarzają możliwości tworzenia i funkcjonowania organizacji ekonomii społecznej.
Jednakże niewielka liczba tych faktycznie działających podmiotów oraz różnorodne bariery prawne, z
jakimi się one spotykają, wskazuje, że prawo dotyczące tej materii nie sprzyja w pełni rozwoju
przedsiębiorczości społecznej.
Sesja A poświęcona będzie omówieniu barier prawnych związanych z działalnością przedsiębiorstw
społecznych. Wstępem do dyskusji będzie prezentacja najważniejszych postulatów Białej księgi prawa
przedsiębiorczości społecznej – dokumentu roboczego przygotowanego przez Grupę Prawno
Rzeczniczą Krajowej Sieci Tematycznej. Biała księga powstała na podstawie materiałów i
doświadczeń organizacji realizujących projekty w ramach Inicjatywy Wspólnotowej Equal. Księga
wskazuje najważniejsze obszary problemowe wraz z postulatami zmian prawnych w tym zakresie.
Celem dyskusji będzie pogłębienie zebranych w Białej księdze obserwacji i wspólne zastanowienie się
nad proponowanymi rekomendacjami i ich uzupełnienie lub rozwinięcie. Dyskusja zostanie
wzbogacona prezentacją prof. Paola Iamiceli, która przedstawi rozwiązania prawne z krajów Unii
Europejskiej dotyczące przedsiębiorczości społecznej.
Wyniki/konkluzje dyskusji nad rekomendacjami Białej księgi zostaną wykorzystane jako wstęp do
dyskusji podczas sesji E pt. „Czy i jak regulować przedsiębiorczość społeczną?”
W dyskusji udział wezmą:
Prof. Paola Iamiceli – Uniwersytet Trento
Beata Juraszek-Kopacz – Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego
Julia Kluczyńska – Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekomicznych
Piotr Kontkiewicz - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Agnieszka Lewonowska – Banach - Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki
Środowiskowej
Ewa Szymczak – Fundacja Chleb Życia
Dyskusję moderować będzie: Anna Sienicka - Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych
Przedsiębiorstwa społeczne ze względu na pełnione przez nie funkcje w najprostszy sposób można
podzielić na: przedsiębiorstwa pełniące funkcje integracji poprzez pracę (tzw. Work Integration Social
Enterprise) oraz przedsiębiorstwa pełniące funkcję ekonomiczne - wytwarzające i sprzedające
produkty i usługi. Ze względu na rożne cele tychże przedsiębiorstw, mamy doczynienia z różnymi
barierami prawnymi. Dlatego też dyskusja podzielona została na część dotyczącą zagadnień
związanych z funkcjami integracji poprzez pracę organizacji ekonomii społecznej, oraz na część
odnoszącą się do ograniczeń w prowadzeniu działalności ekonomicznej przez przedsiębiorstwa
społeczne.
Pierwsza części dyskusji poświęcona będzie funkcjom zatrudnieniowym ekonomii społecznej. W
zakresie funkcji zatrudnieniowych Biała księga wskazuje dwa najważniejsze obszary problemowe:
I.
Brak zintegrowanego systemu instytucjonalnego, który objąłby osoby wykluczone lub
zagrożone wykluczeniem społecznym kompleksową opieką. Obecnie proces reintegracji
zawodowej obejmuje wędrówkę takich osób pomiędzy instytucjami pomocowymi, których
działania rzadko prowadzą do przygotowania i wprowadzenia beneficjentów na otwarty
rynek pracy. Dostępne formy prawne w tym zakresie (np.: zakłady aktywizacji zawodowej,
centra integracji społecznej, spółdzielnie socjalne) nie pozwalają na dostarczanie
beneficjentom kompleksowych usług, które pozwoliłyby na objęcie opieką beneficjentów
od momentu zwrócenie się o pomoc do trwałego wejścia na rynek pracy.
II.
Brak elastycznych form zatrudnienia. Obowiązek nawiązania stosunku zatrudnienia z
osobami, co do których trudno przewidzieć, czy ich szeroko rozumiany stan zdrowia
pozwoli wywiązywać się
z obowiązków
pracowniczych (w
szczególności osób
wychodzących z uzależnień, bezdomności, czy cierpiących na choroby, z którymi wiążą
się częste zmiany stanu zdrowia i wysokie ryzyko nawrotu choroby) wydaje się być
bardzo poważną problemem w codziennym funkcjonowaniu przedsiębiorstw społecznych.
Biała księga zawiera w tym zakresie następujące rekomendacje:
Aby przedsiębiorstwa społeczne mogły skutecznie aktywizować zawodowo i społecznie różne
grupy wykluczonych niezbędne jest wprowadzenie prawnych możliwości stosowania różnych
form i metod działania, dostosowanych do potrzeb i specyfiki poszczególnych grup
beneficjentów np. określonych grup osób niepełnosprawnych, osób bezdomnych, długotrwale
bezrobotnych po 50 roku życia czy młodych bezrobotnych. Aktywizacja każdej z tych
przykładowo wymienionych grup będzie wymagała innych środków i działań. Postulujemy
zatem, aby projektowane przepisy dotyczące zarówno form prawnych jak i ich finansowania
pozwalały na niezbędna elastyczność w tym zakresie.
Należy wprowadzić zmiany prawne, czy też nowe uregulowania dotyczące instytucji
działających na rzecz osób wykluczonych, które pozwoliłyby na uzupełnienie i zintegrowanie
obecnych instrumentów wsparcia tych osób i stworzenie zintegrowanego systemu działań,
którego celem powinna być pełna samodzielność ich beneficjentów i ich wyjście poza system
instytucji pomocowych; w szczególności poprzez tworzenie kompleksowego systemu
wsparcia przejściowych miejsc pracy, stanowiących pewien etap w drodze do otwartego rynku
pracy
Potrzebne jest także wprowadzenie nowych elastycznych form zatrudnienia dla osób
wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, m.in. osób niepełnosprawnych,
bezdomnych, osób uzależnionych od alkoholu, czy narkotyków, których zmienny stan szeroko
rozumianego zdrowia nie pozwala na podjęcie stałego zatrudnienia na podstawie umowy o
pracę
Rozważyć należy wprowadzenie niezbędnych zmian w kodeksie pracy pozwalających na
szersze możliwości pracy dla osób niepełnosprawnych, które chcą pracować i którym pozwala
na to stan zdrowia
Konieczne jest szersze wsparcie dla osób tworzących spółdzielnie socjalne polegające na
powierzeniu
istniejącym
podwyższeniu
procenta
instytucjom
pracowników
np.
nie
CIS
roli
inkubatora
należących
do
grup
spółdzielni
osób
socjalnej,
zagrożonych
wykluczeniem oraz wprowadzenia możliwości zakładania spółdzielni socjalnych przez
organizacje pozarządowe w celu tworzenia przejściowych miejsc pracy
Formuła zatrudnienia wspieranego powinna zostać udostępniona pracodawcom prywatnym
zainteresowanym zatrudnieniem
osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, które nie są
absolwentami CIS (jest to szczególnie ważny problem w powiatach, w których nie ma CIS)
Konieczne
jest
również
udostępnienie
świadczeń
integracyjnych
dla
organizacji
pozarządowych prowadzących działalność polegającą na reintegracji zawodowej w formie
innej niż CIS, w szczególności dla organizacji pracujących z osobami bezdomnymi
Drugą część sesji poświecimy problemom związanym z przedsiębiorstwami społecznymi
prowadzącymi działalność ekonomiczną. W tym przypadku rekomendacje Białej księgi przede
wszystkim koncentrują się wokoło problemu ekonomizacji organizacji pozarządowych (fundacji i
stowarzyszeń). W szczególności kwestie omówione w białej księdze koncentrują się wokół się trzech
obszarów problemowych:
I.
II.
Ścisłe rozgraniczenie działalności statutowej od działalności gospodarczej
Brak realnych możliwości podejmowania zachowań rynkowych, w szczególności bardzo
poważne ograniczenia dysponowania zyskiem i związane z tym niewielkie możliwości
inwestowania w działalność ekonomiczną.
III.
Trudności związane się z możliwością korzystania z innych nowoczesnych instrumentów
finansowych i prawnych, w szczególności spółek kapitałowych.
W tych obszarach w białej księdze zaproponowane następujące rozwiązania:
Należy wprowadzić możliwość realizacji działalności statutowej poprzez działalność
gospodarczą bez konieczności zachowania ubocznego charakteru działalności gospodarczej
oraz bez negatywnych konsekwencji podatkowych
Niezbędne jest także zniesienie ograniczeń dotyczących wykorzystywania przez organizacje
pozarządowe będące przedsiębiorstwami społecznymi zasobów statutowych w działalności
gospodarczej oraz inwestowania dochodów organizacji pozarządowych w działalność
gospodarczą
Należy umożliwić uwzględnianie koszów pośrednich przy kalkulacji kosztów odpłatnej
działalności
pożytku
publicznego
oraz
zastąpić
limit
wynagrodzeń
pracowników
uwzględniany przy działalności odpłatnej limitem przychodów bądź podwyższyć istniejący
limit wynagrodzeń
Konieczne jest również obniżenie kapitału założycielskiego dla spółek kapitałowych
tworzonych w celu realizacji celów społecznych oraz utrzymanie możliwości uzyskiwania
przez nie statusu pożytku publicznego
Powinna dokonać się pełna implementacja dyrektyw Unii Europejskiej 2004/17/EC i
2004/18/EC określających m.in. szereg wymogów dotyczących uwzględniania kryteriów
społecznych w przetargach
Niezbędne jest uporządkowanie systemu pomocy publicznej tak, aby stał się on bardziej
czytelny i zrozumiały dla jego użytkowników oraz uwzględnienie w nim – w miarę istniejących
możliwości prawnych – specyfiki przedsiębiorstw społecznych.