nowy system certyfikacji kompetencji w zakresie it

2006
Robert Kotrys
Paweł Szulakiewicz
Katedra Radiokomunikacji
Politechnika Poznańska
Robert.Kotrys Paweł.Szulakiewicz @et.put.poznan.pl
Poznańskie Warsztaty Telekomunikacyjne
Poznań 7 - 8 grudnia 2006
NOWY SYSTEM CERTYFIKACJI KOMPETENCJI W ZAKRESIE IT EUROPEJSKIE PROGRAMY INCERT I TRAIN2CERT
Streszczenie: Artykuł zawiera krótką analizę rynku
certyfikatów kompetencji w dziedzinie IT, wyzwań i
problemów związanych z certyfikacją kompetencji.
Przedstawione są najistotniejsze zadania projektów
europejskich [1,2] mających na celu utworzenie
nowego systemu takich certyfikatów oraz materiałów
dydaktycznych pomocnych w przygotowaniu do
zdania egzaminu certyfikującego. Opisywane
projekty InCert i Train2cert są współfinansowane z
funduszu europejskiego programu Leonardo daVinci.
1. Rynek certyfikatów kompetencji w
dziedzinie informatyki i telekomunikacji
Działalność gospodarcza związana z produkcją lub
wykorzystaniem
technologii
informatycznych
i
telekomunikacyjnych jest bez wątpienia jednym z
obszarów działalności, w których kluczową rolę
odgrywają kompetencje pracowników. W tym obszarze
techniki mamy do czynienia z gwałtownym rozwojem,
powodującym konieczność stałego uaktualniania
kwalifikacji pracowników. Szybkie nadążanie za
zmianami
technologicznymi
jest
jednym
z
podstawowych warunków sukcesu wszystkich projektów
gospodarczych w dziedzinach IT. Tradycyjne
przygotowanie specjalistów, poprzez wyższe uczelnie,
jest niewątpliwie niezbędnym, ale niewystarczającym
gwarantem kwalifikacji pracownika. Uczelnie dają
solidne przygotowanie ogólne i szeroką znajomość
problematyki z dziedziny IT. Niestety w kwestiach
szczegółowych
związanych
z
najnowszymi
technologiami programy nauczania często nie nadążają
za dynamicznymi zmianami rynku. Ponadto, wiedza
zdobyta na uniwersytetach szybko się dezaktualizuje.
Utrzymanie wysokiego poziomu kompetencji wymaga
nieustannego dokształcania pracownika. Dokształcanie
może odbywać się w formie zorganizowanej przez
pracodawcę, np. poprzez specjalistyczne kursy
organizowane przez firmę lub w formie samokształcenia
pracowników.
Różnorodne metody kształcenia wyostrzyły problem
porównywalności kwalifikacji. Firmy zatrudniające
pracowników dążą do pozyskania wykwalifikowanej
kadry, która będzie zdolna do właściwego i efektywnego
wykorzystania infrastruktury teleinformatycznej w
firmie. Selekcja pracowników jedynie na podstawie
dyplomu
ukończonej
uczelni
często
jest
niewystarczająca, gdyż powoduje odrzucenie tych
specjalistów, którzy pozyskali wiedzę bądź umiejętności
na drodze doświadczenia zdobytego w trakcie pracy na
danym
stanowisku,
kształcenia
ustawicznego,
samokształcenia, dodatkowych kursów itp. Z drugiej
strony, właściciele dyplomów uczelni, którzy nie
uzupełniali i nie uaktualniali swojej wiedzy mogą okazać
się nieprzydatni w projektach związanych z nowymi
technologiami. Szczegółowe weryfikowanie kwalifikacji
przez same firmy jest w większości przypadków
niedogodne i bardzo kosztowne.
Kilka wielkich międzynarodowych koncernów (IBM,
Microsoft, Cisco) wdrożyło systemy certyfikacji, czyli
systemy egzaminów potwierdzających wiedzę i
umiejętności niezbędne do pracy na określonych
stanowiskach. Systemy certyfikacji są również
akceptowane przez mniejsze firmy, które polegając na
doświadczeniu wielkich koncernów stosują te same
certyfikaty do oceny własnych kadr. Certyfikat dotyczy
zwykle stosunkowo wąskiego wycinka wiedzy i
umiejętności
(w
porównaniu
do
dyplomu
uniwersyteckiego) dobranego na zasadzie przydatności
na wybranych stanowiskach pracy.
Obecną
sytuację
na
rynku
certyfikatów
teleinformatycznych,
można
scharakteryzować
następująco. Największe, zwykle amerykańskie,
koncerny jak: Microsoft, HP, IBM, Cisco, SUN, Novel
wdrożyły
własne
procedury
certyfikacji
podporządkowane
strategii
marketingowej
tych
korporacji. Przykładami tego typu certyfikatów są:
•
•
•
IBM Certified System Administrator,
Certified Novel Engineer,
Cisco Wireless LAN Design Specialist.
Oprócz, dominujących na rynku certyfikatów
„firmowych” są również dostępne nieliczne certyfikaty
niezależne od konkretnego producenta sprzętu lub
oprogramowania. Przykładem takich certyfikatów są
świadectwa w dziedzinie sieci, bezpieczeństwa i obsługi
serwerów wydawane przez organizację CompTIA [3].
Należy odnotować również certyfikaty w dziedzinie sieci
bezprzewodowych wydawane przez CWNP [4].
Systemy certyfikatów kompetencji rozwinęły się
szczególnie szeroko w najbardziej konkurencyjnym
obszarze gospodarczym, jakim jest gospodarka Stanów
Zjednoczonych.
Rozróżnianie
umiejętności
i kompetencji za pomocą certyfikatów stało się w USA,
kluczowym elementem zagwarantowania jakości w
obszarach nieformalnego, ale również formalnego
wykształcenia.
Specyfika
współczesnej
branży
teleinformatycznej zmusza pracowników i osoby
poszukujące pracy do kształcenia ustawicznego i
dokumentowania zdobytych kompetencji poprzez
pozyskiwanie odpowiednich certyfikatów. Certyfikaty są
zatem doceniane zwłaszcza przez osoby zdobywające
wiedzę za pomocą samokształcenia lub przez osoby
pragnące przekwalifikować się do pracy w innym niż
dotychczasowy sektorze gospodarki. Podnoszenie i
dokumentowanie swoich kwalifikacji może być również
metodą zabezpieczenia się przed utratą pracy. Problem
certyfikacji i akredytacji staje się również w Europie
jednym z najważniejszych zagadnień kształcenia
ustawicznego [5]. Raporty przygotowywane przez firmy
analizujące rynek teleinformatyczny [6] wskazują na
istotny deficyt specjalistów z branży teleinformatycznej
w całej Europie. Biorąc pod uwagę przedstawione wyżej
okoliczności, można uznać, że certyfikaty w dziedzinie
teleinformatyki są niezbędne. Można także oczekiwać,
że gama dostępnych certyfikatów będzie się rozszerzać a
uznanie dla certyfikatów będzie rosło wśród
pracodawców.
Zagadnienie kształcenia ustawicznego oraz certyfikacji
kompetencji są również doceniane przez wyższe uczelnie
kształcące w Europie specjalistów w branży IT.
Zauważono, iż systemy certyfikacji promowane przez
wielkie amerykańskie koncerny teleinformatyczne nie w
pełni przystają do potrzeb rynku europejskiego.
Certyfikaty te w oczywisty sposób faworyzują
wybranych producentów sprzętu informatycznego i
telekomunikacyjnego, oraz stanowią przedłużenie
polityki marketingowej tych firm. Co ważniejsze,
posiadanie "firmowego" certyfikatu nie daje gwarancji,
że pracownik posiada wiedzę na temat rozwiązań
alternatywnych, wykorzystujących inne metody lub
komponenty niż dostarczane przez firmę certyfikującą.
Na rynku certyfikatów wyraźnie widoczna jest
przestrzeń dla certyfikatów niezależnych od konkretnych
dostawców sprzętu, które gwarantowałyby odpowiedni
poziom znajomości określonych technologii, jak również
rozeznanie w rynkowej ofercie różnych dostawców.
2. Konsorcium projektów europejskich
InCert i Train2Cert
Z początkiem grudnia 2006 grupa europejskich
wyższych uczelni oraz firm prywatnych działających w
obszarze szkoleń IT rozpoczęła prace nad dwoma
projektami, które maja na celu utworzenie i
wypromowanie
nowego
systemu
certyfikatów
kompetencji. System ten będzie charakteryzować się
niezależnością od konkretnego dostawcy sprzętu.
Oba projekty są współ-finansowane przez fundusz Unii
Europejskiej w programie Leonardo daVinci.
Pierwszy projekt pod tytułem „International Certificates
of Excellence In Selected Areas of ICT (InCert)”
dotyczy certyfikatów i procedur ich wystawiania. Drugi
projekt pod tytułem “Vocational Training for
Certification in ICT (Train2Cert)” dotyczy kształcenia na
potrzeby certyfikatów.
W skład konsorcjum pracującego na projektami wchodzą
następujący członkowie:
Politechnika Poznańska. Politechnika Poznańska pełni
role koordynatora obu projektów, jest jedną z wiodących
polskich uczelni technicznych, kształcącą obecnie około
16 tyś. studentów.
École Nationale Supérieure des Télécommunications
de
Bretagne .
Jedna
z
trzech
francuskich
specjalistycznych
uczelni
telekomunikacyjnych
tworzących grupę ”Groupe des Écoles des
Télécommunications". ENST Bretange kształci rocznie
ponad 600 absolwentów w dziedzinach telekomunikacji i
informatyki.
Tampere University of Technology (TUT). TUT jest
jedną z najważniejszych uczelni technicznych w
Finlandii, kształci ponad 10 tyś. studentów. Posiada
znaczące osiągnięcia w dziedzinie przewodowych i
bezprzewodowych sieci telekomunikacyjnych.
Politecnico di Milano. Politechnika Mediolańska
(założona w 1863r.) jest jednym z najważniejszych
włoskich uniwersytetów technicznych, kształci ponad 40
tyś. studentów oraz posiada znaczące osiągnięcia
naukowe.
Institut National des Télécommunications (INT).
Francuska uczelnia kształcona inżynierów w dziedzinie
telekomunikacji i informatyki, posiada 20 lat
doświadczenia w dziedzinie dydaktyki i znaczące
osiągnięcia naukowe.
Society for Lifelong Learning in Bratislava (ZCV).
Słowacka firma organizująca i promująca różnorodne
kursy i szkolenia w obszarze kształcenia ustawicznego.
Posiada duże doświadczenie dydaktyczne szczególnie w
obszarze szkoleń IT, zarówno w nauczaniu tradycyjnym,
jak również w różnorodnych technikach nauczania na
odległość.
Poznańskie Centrum Edukacji Ustawicznej i
Praktycznej.
Publiczna organizacja edukacyjna
działająca na obszarze Wielkopolski, zajmująca się
organizowaniem różnorodnych szkoleń i kursów dla
młodzieży i dla dorosłych. PCKU posiada bogatą bazę
dydaktyczną i duże doświadczenie w organizacji
szkoleń, zwłaszcza w obrębie dokształcania czy
przekwalifikowania pracowników.
Noema-CMI Oy. (tylko w InCert) Fińska firma
doradcza
specjalizująca
się
w
organizowaniu
różnorodnych szkoleń dla przedsiębiorstw, zajmuje się
tworzeniem i dostarczaniem treści edukacyjnych oraz
oprogramowania przeznaczonych do nauczania na
odległość.
PT Inovação. (tylko w InCert) Portugalska firma
badawczo-rozwojowa wchodząca w skład portugalskiego
operatora telekomunikacyjnego PT. Firma ta zajmuje się
między innymi tworzeniem i przeprowadzaniem szkoleń
dla operatora telekomunikacyjnego PT. Posiada znaczące
doświadczenie w dziedzinie szkoleń korporacyjnych.
BIT MEDIA eLearning GmbH. (tylko w Train2Cert)
Austryjacko-Niemiecka firma szkoleniowa działająca w
niemieckim obszarze językowym, specjalizująca się w
organizowaniu nauczania na odległość. Firma ta posiada
bogate doświadczenie w tworzeniu oprogramowania
umożliwiającego i wspomagającego nauczanie na
odległość, oraz duży dorobek w dziedzinie tworzenia
materiałów dydaktycznych do celów nauczania na
odległość.
EMMERCE EEIG. (tylko w Train2Cert) Europejska
firma z siedzibą w Szwecji zajmująca się w tworzeniem
interaktywnych
treści
dydaktycznych
oraz
w
organizowaniu i przeprowadzaniu różnorodnych szkoleń
w technice nauczania na odległość.
4.
5.
6.
7.
Opracowanie wymaganego zakresu wiedzy i
umiejętności wymaganego w certyfikacie oraz
opracowanie przewodnika dla pracodawcy
określającego posiadane kompetencje.
Opracowanie oprogramowania.
Opracowanie pytań i zadań egzaminacyjnych.
Testowanie i upowszechnianie rezultatów
projektu.
Zarządzanie i monitorowanie prac projektu.
4. Projekt Train2Cert
3. Projekt InCert
W ramach projektu InCert pierwszym zadaniem
partnerów jest rozpoznanie i możliwie precyzyjne
zdefiniowanie zakresu wiedzy i umiejętności, które
składają się na kompetencje wymagane przy pracy na
określonych
stanowiskach
związanych
z
wykorzystaniem technik lub urządzeń IT. Kolejnym
etapem prac będzie opracowanie metodologii weryfikacji
określonej wiedzy i umiejętności w taki sposób, by
możliwe było zorganizowanie odpowiednich egzaminów
w technice zdalnego dostępu poprzez Internet.
W ramach projektu utworzone zostanie niezbędne
oprogramowanie służące do tworzenia i zarządzania
zbiorem testów oraz oprogramowanie przeznaczone do
organizowania
i
przeprowadzania
egzaminów
certyfikujących.
Każdy z certyfikatów będzie się składał z przewodnika
dla studenta, w którym znajdzie się opis zakresu wiedzy i
umiejętności niezbędnych do otrzymania certyfikatu,
przewodnika dla pracodawcy, w którym umieszczony
zostanie opis kompetencji związanych z posiadaniem
odpowiedniego certyfikatu i przydatność tych
kompetencji
na
różnych
stanowiskach
pracy.
Podstawowym
składnikiem
certyfikatu
będzie
odpowiednio
szeroki
zbiór
pytań
i
zadań
egzaminacyjnych przechowywany w elektronicznej
bazie danych wraz ze zbiorem metadanych opisujących
pytania
egzaminacyjne
oraz
inteligentne
oprogramowanie, które zgodnie z zadanymi kryteriami
będzie selekcjonować pytania egzaminacyjne tworząc
egzamin testowy. Utworzony egzamin będzie następnie
udostępniony "on-line" studentowi podczas egzaminu.
Partnerzy zobowiązali się do utworzenia następujących
certyfikatów:
1. Wireless LAN802.11a/b/g/e
2. Teletraffic engineering
3. Signalling system No 7
4. Digital television – DVB system
5. IPv6 (Next generation Internet Protocol)
6. Network security
7. Optical networks
8. Internet/Intranet technology
9. NGN Protocol Platforms
10. Information security
Projekt InCert został podzielony
następujących pakietów roboczych;
1. Opracowanie
procedury
i
certyfikau.
2. Opracowanie
wymagań
oprogramowania.
3.
na
siedem
metodologii
dotyczących
Projekt Train2Cert jest komplementarny w stosunku do
projektu InCert. Celem projektu Train2Cert jest
przygotowanie materiałów dydaktycznych oraz instrukcji
laboratoryjnych, które pozwolą na zorganizowanie
kursów przygotowujących do egzaminu certyfikującego.
Postanowiono, iż kurs przygotowujący do certyfikatu
będzie się składał z dwóch części. W pierwszej części
będzie dostarczona wiedza teoretyczna. Część ta zostanie
przygotowana w formie dostępnych przez Internet
materiałów dydaktycznych - kursów "on-line"
pozwalających na możliwie samodzielne zdobywanie
wiedzy przez studenta w czasie i miejscu dla niego
dogodnym.
Druga część kursu ma mieć charakter praktyczny
i będzie odbywać się w formie ćwiczeń laboratoryjnych
pod
nadzorem
wykwalifikowanego
instruktora.
Zadaniem części praktycznej jest szkolenie umiejętności
zastosowania wiedzy teoretycznej oraz nabycie
doświadczenia w użytkowaniu sprzętu związanego z
dziedziną certyfikatu.
Materiały
dydaktyczne
zostaną
wykonane
z
zachowaniem zgodności z najważniejszymi standardami
wymiany danych obowiązującymi w nauczaniu na
odległość i będą dostosowane do współpracy z
platformami edukacyjnymi (np. "moodle").
Wszystkie materiały projektów powstaną pierwotnie w
języku angielskim a następnie w miarę potrzeb będą
tłumaczone na języki narodowe.
Spis literatury
[1] Wniosek o finansowanie projektu p.t. „International
Certificates of Excellence In Selected Areas of ICT
(InCert)” złożony do programu Leonardo da Vinci,
wrzesień 2005.
[2] Wniosek o finansowanie projektu p.t. „Vocational
Training for Certification in ICT (Train2Cert)”
złożony do programi Leonardo da Vinci, wrzesień
2005.
[3] Strona Internetowa CWNP, http://www.cwnp.com/
[4] Strona Internetowa COMPTIA,
http://www.comptia.org/
[5] European Report on the Quality of Lifelong
Learning, kwiecień 2002, na stronie Internetowej
http://www.eaea.org
[6] Raporty na stronie Internetowej http://www.idccema.
com.