docBiuletyn Euro Info_166 - Enterprise Europe Network
download 
Reklamacja Transkrypt
Biuletyn Euro Info_166 - Enterprise Europe Network
sierpień (166) 2016 ISSN 1505-781X euro info Podatek u źródła. Kto i w jakim Marketing internetowy przypadku jest nim obciążony Program LIFE Rękojmia konsumencka. dla małych i średnich przedsiębiorstw www.een.org.pl Odpowiedzialność sprzedawców Perspektywyza jakość towarów polskiego eksportu na Wschód Rozporządzenie Bruksela I bis n Zachodniopomorskie Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego – Szczecińskie Centrum Przedsiębiorczości ul. Kolumba 86 70-035 Szczecin tel. 91 433 02 20 www.zsrg.szczecin.pl n Park Naukowo-Technologiczny Polska Wschód w Suwałkach Sp. z o.o. ul. Innowacyjna 1 16-400 Suwałki tel. 87 564 22 24–25 www.park.suwalki.pl n Stowarzyszenie „Wolna n Regionalne Centrum Przedsiębiorczość” ul. Piekarnicza 12A 80-126 Gdańsk tel. 58 751 40 02 www.een.sopot.pl Innowacji i Transferu Technologii ul. Jagiellońska 20-21 70-363 Szczecin tel. 91 449 43 54 www.innowacje.zut.edu.pl n Centrum Innowacji i Transferu Technologii Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie ul. Prawocheńskiego 9 10-720 Olsztyn tel. 89 523 39 00 www.uwm.edu.pl/een n Warmińsko-Mazurska Agencja Rozwoju Regionalnego SA w Olsztynie pl. gen. Józefa Bema 3 10-516 Olsztyn tel. 89 521 12 50 www.wmarr.olsztyn.pl n Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego ul. Starobojarska 15 15-073 Białystok tel. 85 740 86 83 www.een.pfrr.pl Enterprise Europe Network n Toruńska Agencja Rozwoju n Polska Agencja Rozwoju n Centrum Przedsiębiorczości n Instytut Mechanizacji Regionalnego SA ul. Włocławska 167 87-100 Toruń tel. 56 699 54 80–83 www.een.tarr.org.pl Przedsiębiorczości ul. Pańska 81/83 00-834 Warszawa tel. 22 432 71 02 www.een.org.pl i Transferu Technologii Uniwersytetu Zielonogórskiego ul. Syrkiewicza 6 66-002 Nowy Kisielin tel. 48 504 070 281 www.cptt.uz.zgora.pl n Wrocławskie Centrum Transferu Technologii – Politechnika Wrocławska ul. Smoluchowskiego 48 50-372 Wrocław tel. 71 320 33 18 www.wctt.pl Budownictwa i Górnictwa Skalnego ul. Racjonalizacji 6/8 02-673 Warszawa tel. 22 847 53 68 www.een-centralpoland.eu n Uniwersytet Warszawski n Agencja Rozwoju Regionalnego SA w Koninie ul. Zakładowa 4 62-510 Konin tel. 63 245 30 95 www.arrkonin.org.pl n Fundacja Uniwersytetu n Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Piotrkowska 86 90-103 Łódź tel. 42 630 36 67 www.frp.lodz.pl DELab UW ul. Dobra 56/66 00-312 Warszawa tel. 22 55 27 606 www.delab.uw.edu.pl/ strefa-dzialania/een-uw im. Adama Mickiewicza, n Lubelska Fundacja Rozwoju Poznański Park Rynek 7 Naukowo-Technologiczny Rozwoju Regionalnego SA 20-111 Lublin Biuro Enterprise Europe Network ul. Szczawieńska 2 tel. 81 528 53 11–12 n Staropolska Izba w Poznaniu 58-310 Szczawno-Zdrój www.lfr.lublin.pl Przemysłowo-Handlowa ul. Rubież 46 tel. 74 64 80 450 ul. Sienkiewicza 53 61-612 Poznań www.darr.pl n Lubelskie Centrum Transferu 25-002 Kielce tel. 61 827 97 46 Technologii Politechniki Lubelskiej tel. 41 368 02 78 www.ppnt.poznan.pl ul. Nadbystrzycka 36 n Stowarzyszenie www.siph.com.pl 20-618 Lublin „Promocja tel. 81 538 42 70 Przedsiębiorczości” www.een.pollub.pl n Świętokrzyskie Centrum Innowacji n Fundacja Kaliski Inkubator w Opolu i Transferu Technologii Przedsiębiorczości ul. Damrota 4 al. Solidarności 34 ul. Częstochowska 25 45-064 Opole n Wyższa Szkoła Informatyki 25-323 Kielce 62-800 Kalisz tel. 77 456 56 00 i Zarządzania w Rzeszowie tel. 41 343 29 10 tel. 62 765 60 58 www.een.opole.pl ul. Sucharskiego 2 www.it.kielce.pl www.kip.kalisz.pl 35-225 Rzeszów tel. 17 852 49 75 n Fundusz Górnośląski SA www.een.wsiz.pl n Centrum Transferu Technologii Oddział w Katowicach Politechnika Krakowska ul. Powstańców 17 ul. Warszawska 24 n Rzeszowska Agencja Rozwoju 40-039 Katowice Regionalnego SA 31-155 Kraków tel. 32 728 58 28–29 lub 32 728 58 65 ul. Szopena 51 tel. 12 628 28 45 lub 12 628 20 45 www.enterprise.fundusz-silesia.pl 35-959 Rzeszów www.transfer.edu.pl tel. 17 867 62 34 n Górnośląska Agencja www.rarr.rzeszow.pl Izba Przemysłowo-Handlowa Przedsiębiorczości i Rozwoju n w Krakowie sp. z o.o. n Stowarzyszenie Grupy Przedsiębiorców ul. Floriańska 3 Przemysłu Lotniczego „Dolina Lotnicza” ul. Wincentego Pola 16 31-019 Kraków ul. Szopena 51 44-100 Gliwice tel. 12 428 92 66 lub 12 428 92 54 35-959 Rzeszów tel. 32 33 93 110 www.euroinfo.krakow.pl tel. 17 850 19 35 www.gapr.pl www.dolinalotnicza.pl n Dolnośląska Agencja Spis treści 4 Podatek u źródła Kto i w jakim przypadku jest nim obciążony 8 Rozporządzenie Bruksela I bis Model powszechnej automatycznej wykonalności orzeczeń w UE Od redakcji 12 Rękojmia konsumencka Odpowiedzialność sprzedawców za jakość towarów Drodzy Czytelnicy, zniesienie granic pomiędzy państwami Unii Europejskiej, rozwój technologii, możliwość zdalnego świadczenia usług i wiele innych elementów sprawiły, że obowiązek rozliczania zryczałtowanego podatku dochodowego, czyli tzw. podatku u źródła, coraz częściej dotyczy polskich podmiotów gospodarczych zaliczanych do sektora małych i średnich firm. Podatek u źródła występuje wtedy, gdy rodzimy przedsiębiorca nabywa z zagranicy od nierezydenta – czyli podmiotu niemającego miejsca zamieszkania ani siedziby w Polsce – usługi niematerialne wymienione w ustawie podatkowej. W związku z tym zakup usług marketingowych, artystycznych, badania rynku, a także porad prawnych czy analizy danych od podmiotów zagranicznych może spowodować, że to na polskiej firmie będą spoczywać obowiązki płatnika podatku od wynagrodzenia wypłacanego w innym państwie. Wokół tego zagadnienia pojawiło się wiele różnego rodzaju wątpliwości. Przynajmniej część z nich staramy się wyjaśnić w artykule pt. „Podatek u źródła. Kto i w jakim stopniu jest nim obciążony”. Zapraszamy także do zapoznania się z nowymi ofertami współpracy międzynarodowej pochodzącymi z bazy POD (Partnership Opportunities Database), prowadzonej przez Komisję Europejską i udostępnianej ośrodkom Enterprise Europe Network. Z wyrazami szacunku – Zespół Redakcyjny Biuletynu Euro Info Komisja Europejska lub osoby występujące w jej imieniu nie są odpowiedzialne za informacje przedstawione w Biuletynie Euro Info. Poglądy wyrażone w tym czasopiśmie są poglądami autorów i nie muszą się pokrywać z działaniami Komisji Europejskiej. Redaktor naczelny: Paweł Sikorski Zespół: dr Michał Polański, Witold Kajszczak Redakcja i korekta: Krakowska Fabryka Słów Adres redakcji: Enterprise Europe Network przy PARP ul. Pańska 81/83, 00-834 Warszawa tel.: 22 432 89 86, faks: 22 432 86 20 17 Rozliczenia podatkowe jednoosobowych firm Jak nie zabłądzić w gąszczu przepisów? 21 Platformy startowe dla nowych pomysłów Rozwój start-upów w Polsce Wschodniej 26 Aktualności 29 Oferty współpracy gospodarczej Biuletyn Euro Info, który jest wydawany przez ośrodek Enterprise Europe Network przy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, jest współfinansowany przez Komisję Europejską ze środków pochodzących z programu COSME na lata 2014–2020 oraz ze środków budżetu państwa w ramach dotacji celowej Ministerstwa Rozwoju. Skład, druk i dystrybucja: Agencja Reklamowo-Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk www.grzeg.com.pl nakład: 1400 egz. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do ich zmiany i redagowania. Uwagi i komentarze prosimy kierować na adres: [email protected] Wszystkie teksty zawarte w Biuletynie Euro Info mogą być przedrukowane wyłącznie po uzyskaniu zgody Redakcji. Zainteresowanych prenumeratą prosimy o kontakt z najbliższym punktem Enterprise Europe Network. Publikacja została wydana na papierze przyjaznym dla środowiska naturalnego (wyprodukowanym w 100% z makulatury, wybielonym w procesie PCF Processed Chlorine Free). Okładka: Bartosz Bartosiński Działalność gospodarcza Podatek u źródła – cz. I Kto i w jakim przypadku jest nim obciążony Tomasz Kiszka Opodatkowaniu w Polsce podlegają wszelkie dochody przedsiębiorców mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W Polsce obowiązkiem podatkowym, niezależnie od źródła przychodu (dochodu), są obciążone zarówno osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), jak i osoby prawne, działające na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (spółki kapitałowe). Liczne problemy pojawiają się jednak w przypadku przedsiębiorców zagranicznych. Obrót międzynarodowy i przepływy pieniężne z nim związane rządzą się bowiem odmiennymi zasadami opodatkowania niż obrót krajowy. Szczególne znaczenie ma podatek u źródła. Sankcjonuje on opodatkowanie zagranicznych kontrahentów w Polsce z tytułu przysporzeń majątkowych osiąganych w naszym kraju, w związku z różnego rodzaju świadczeniami niematerialnymi na rzecz polskich kontrahentów. Pomimo że podatnikiem podatku u źródła jest podmiot zagraniczny, to obowiązek obliczenia i odprowadzenia podatku spoczywa na jego polskim kontrahencie. Kto podlega opodatkowaniu w Polsce? Zasadnicze znaczenie ma tutaj wskazanie kręgu zagranicznych przedsiębiorców, którzy podlegają opodatkowaniu w Polsce. Punktem wyjścia jest rozdzielenie podatników na tych, którzy rozliczają się podatkowo w Polsce z wszelkich dochodów uzyskiwanych w naszym kraju i za granicą (tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy), oraz na tych, którzy w Polsce rozliczają się tylko z tych przychodów (dochodów), które w niej mają swoje źródło (tzw. ograniczony obowiązek podatkowy). Podatnik, który rozlicza się podatkowo w Polsce z wszelkich dochodów uzyskiwanych w kraju i za granicą, jest określany 4 Biuletyn euro info (08) mianem rezydenta podatkowego. Natomiast podatnik, który w Polsce rozlicza się tylko z tych przychodów (dochodów), które mają swoje źródło w naszym kraju, ma status nierezydenta podatkowego. Instytucja podatku u źródła odnosi się właśnie do nierezydentów. Rezydent podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w swoim kraju i rozlicza podatek dochodowy od wszystkich dochodów osiągniętych zarówno w kraju rezydencji, jak i za granicą. Problemy związane z podatkiem u źródła zaczynają się już na etapie określenia rezydencji podatkowej poszczególnych uczestników obrotu międzynarodowego. Sprawa jest prosta: jeśli osoba fizyczna ma jedno miejsce zamieszkania (centrum interesów życiowych zlokalizowane w jednym tylko państwie), wówczas to ono określa jej kraj rezydencji podatkowej. Kłopotliwa jest natomiast sytuacja, gdy w świetle przepisów podatkowych dwóch państw dana osoba fizyczna spełnia przesłanki do uznania jej za swego rezydenta. Wtedy tylko na podstawie przepisów umów międzynarodowych w zakresie unikania podwójnego opodatkowania można rozstrzygnąć, które państwo będzie mogło uznać tę osobę fizyczną za swojego rezydenta. To bardzo istotna kwestia, bo – jak to już zostało wskazane – rezydent podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w swoim kraju i rozlicza podatek dochodowy od wszystkich dochodów osiągniętych zarówno w kraju rezydencji, jak i za granicą. Jeżeli zatem dwa państwa uznają, że dana osoba jest ich rezydentem, wów- czas będą one egzekwować rozliczenie się z całości jej dochodów w każdym z nich, co doprowadzi do podwójnego opodatkowania tych samych dochodów. Podobne problemy pojawiają się w przypadku osób prawnych (spółek kapitałowych). Pojęcie siedziby nie budzi wątpliwości, ponieważ wynika z umowy spółki lub z aktu rejestrującego spółkę. Wątpliwości mogą natomiast powstać przy prawidłowym określeniu miejsca wykonywania zarządu. Istnieje wówczas prawdopodobieństwo dojścia do kolizji jurysdykcji podatkowej, w sytuacji gdy siedziba podmiotu znajduje się w jednym kraju, ale jego faktyczny zarząd – w drugim. Oba państwa mogą wówczas uznać go za swojego rezydenta i opodatkować całość jego dochodów, wskutek czego dojdzie do podwójnego opodatkowania. Również w takiej sytuacji ratunkiem mogą okazać się zapisy umowy międzynarodowej o unikaniu podwójnego opodatkowania. Rozstrzyga się na ich podstawie, który kraj jest „uprawniony” do opodatkowania podatnika z całości jego dochodu, a który tylko w ograniczonym zakresie. Jednak nie zawsze jest to możliwe. Przepisy krajowe wskazują warunki, które muszą zostać spełnione, aby można byłoby „skorzystać” z postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Pojęcie siedziby nie budzi wątpliwości, ponieważ wynika z umowy spółki lub z aktu rejestrującego spółkę. Kiedy trzeba zapłacić podatek u źródła? Prawidłowe ustalenie rezydencji podatkowej uczestników międzynarodowej transakcji nie kończy ich problemów. Na gruncie Ustawy o podatku dochodowym Działalność gospodarcza Na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych były prezentowane stanowiska, że usługa wykonywana fizycznie poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na rzecz polskiego kontrahenta nie będzie podlegała opodatkowaniu w Polsce, gdyż taka usługa ma związek z Polską tylko w wąskim zakresie, tzn. zagraniczny usługodawca uzyskuje wynagrodzenie ze źródła w Polsce, choć sama usługa została wykonana poza terytorium naszego kraju. Sam przepis art. 21 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi, że podatek dochodowy ustala się z tytułu uzyskanych przychodów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez nierezydentów. Sądy, rozstrzygając tę sporną kwestię, podnoszą, że można wskazać tylko jeden warunek opodatkowania w Polsce przychodów nierezydentów – jest nim uzyskanie dochodów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przepisach Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych brak zastrzeżenia, że odnosi się on tylko do przypadków, w których rezultat usługi sprzedanej przez nierezydenta służy kontrahentowi polskiemu do osiągania przychodów (dochodów) na terenie Polski lub tylko na terenie Polski, względnie że rezultatem usługi jest także powstanie (powiększenie) przychodu u usługodawcy. Jedyną przesłanką opodatkowania przychodów (dochodów) nierezydenta w Polsce jest to, żeby osiągnął je Fot. Bartosz Bartosiński od osób prawnych1 i Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych2 istnieje wątpliwość interpretacyjna o fundamentalnym znaczeniu dla instytucji podatku u źródła. Mianowicie: czy wypłata wynagrodzenia za usługi świadczone przez zagranicznego kontrahenta na rzecz polskiego przedsiębiorcy w każdym przypadku podlega opodatkowaniu w Polsce, czy też tylko w sytuacji gdy te usługi są fizycznie wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej? Przyjęcie stanowiska, że tylko przychód (dochód) uzyskiwany przez nierezydenta z tytułu usług wykonanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podlega opodatkowaniu w Polsce, znacząco zawężałoby zastosowanie tej instytucji podatkowej. Wynika to z faktu, że wiele usług na rzecz polskich kontrahentów wykonywanych jest poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, a tylko wynagrodzenie jest wypłacane z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego w tym zakresie powstał spór, który obecnie rozstrzygają sądy administracyjne. na terytorium Polski, czyli żeby ich źródło znajdowało się w Polsce. Doszukiwanie się dalszych warunków takiego opodatkowania, zdaniem sądów, jest nieuzasadnione. Występuje tutaj łącznik terytorialny, a mianowicie rezultat usługi świadczonej przez kontrahenta zagranicznego odnosi się do rezydenta polskiego, który usługę zlecił, zapłacił za nią z własnego majątku i jej skutki wykorzystał w prowadzonej działalności gospodarczej3. U kontrahentów zagranicznych (nierezydentów) powstanie zatem obowiązek podatkowy w Polsce, gdyż na skutek wykonywania usług niematerialnych na rzecz polskiego kontrahenta osiągnęli oni dochody na jej terytorium. Z kolei po stronie polskiego kontrahenta nastąpi wykorzystanie rezultatu zleconych usług w Polsce, a wydatki poczynione na ich wykonanie, stanowiące z reguły koszt uzyskania przychodu, będą miały przełożenie na wynik finansowy polskiego kontrahenta. Podobny spór interpretacyjny powstał na gruncie przepisów Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tutaj również podnoszono, że warunkiem koniecznym jest osiąganie przychodów (dochodów) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jeśli więc przychód uzyskiwany przez nierezydenta nie jest osiągany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lecz jedynie pochodzi od polskiego kontrahenta mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, to wówczas nie powstanie obowiązek odprowadzenia w Polsce podatku od źródła. Takie stanowisko nie jest prawidłowe. Ważne jest bowiem, że źródło wypłaconych świadczeniodawcy przychodów znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Polski kontrahent co do zasady osiąga przychody oraz ponosi koszty uzyskania przychodów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ten element kosztów stanowi natomiast przychód kontrahenta zagranicznego (nierezydenta), który podlega co do zasady opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w zakresie podatku u źródła4. Biuletyn euro info (08) 5 Działalność gospodarcza ●za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, w tym także środka transportu, urządzenia handlowego lub naukowego; ●za informacje związane ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej (know how)6. Fot. Bartosz Bartosiński Wątpliwości pojawiają się przy znaczeniu pojęcia odsetek. Mogą one stanowić wynagrodzenie za kredyt (pożyczkę), natomiast z pojęcia zostały wyłączone kary umowne i odsetki za zwłokę z tytułu nieterminowej realizacji zobowiązań. Płatności tego typu nie mogą być uważane za odsetki z tego względu, że nie są zapłatą za korzystanie z cudzego kapitału7. Podsumowując dotychczasowy tok rozważań, należy wskazać, że w obecnym orzecznictwie w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych i podatku dochodowego od osób fizycznych jednoznacznie przyjmuje się, że wypłata wynagrodzenia na rzecz zagranicznego kontrahenta przez polskiego partnera za świadczenia niematerialne wykonane na jego rzecz zobowiązuje polskiego kontrahenta, jako płatnika, do rozliczenia podatkowo takiej międzynarodowej transakcji w Polsce, niezależnie od tego, gdzie miało miejsce fizyczne wykonanie tego świadczenia. Za co trzeba zapłacić podatek u źródła? Problematyczne jest także określenie zakresu przedmiotowego instytucji podatku u źródła. Najogólniej rzecz ujmując, wymiana międzynarodowa dotyczy dóbr i usług. Podatek u źródła dotyczy usług niematerialnych. Nierezydenci świadczący usługi na rzecz polskich przedsiębiorców zostają zatem objęci obowiązkiem podatkowym w Polsce, niezależnie od obowiązków podatkowych w kraju swojej rezydencji. To ważna cecha, która wyróżnia tę instytucję prawa podatkowego spośród innych, gdyż w istotny sposób ingeruje w zasady, na jakich odbywa się wymiana usług między przedsiębiorcami z różnych krajów. Podatek u źródła w sposób zasadniczy wkracza w zasady rozliczania się finansowego stron z wykonanych usług. Katalog opodatkowanych źródeł dochodu w Polsce nie jest katalogiem zamkniętym. Przepisy krajowe – zarówno Ustawa 6 Biuletyn euro info (08) o podatku dochodowym od osób prawnych, jak i Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie zawierają precyzyjnie określonego katalogu usług niematerialnych, które wchodzą w zakres opodatkowania w kraju źródła przychodu (dochodu). Co więcej, w art. 21 Ustawy o podatku dochodowym osób prawnych został użyty zwrot „świadczenia o podobnym charakterze”5. W praktyce daje to organom podatkowym możliwość poszerzania zakresu przedmiotowego usług objętych podatkiem u źródła, powołując się na twierdzenie, że co prawda dane świadczenie niematerialne nie zostało literalnie wymienione w przepisach, ale, w ocenie organu podatkowego, ma ono „podobny charakter” do tych wymienionych i dlatego powinno zostać objęte sankcją podatku u źródła. Podatek u źródła dotyczy usług niematerialnych. Pierwsza grupa przychodów nierezydentów opodatkowanych w Polsce dotyczy odsetek: ●z praw autorskich lub praw pokrewnych; ●z praw do projektów wynalazczych; ●ze znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również ze sprzedaży tych praw; ●z należności za udostępnienie tajemnicy receptury lub procesu produkcyjnego, Istotnym zagadnieniem jest także znaczenie pojęcia urządzenia przemysłowego, gdyż tylko użytkowanie takiego urządzenia lub prawa do jego użytkowania jest przedmiotem opodatkowania w Polsce. Istniał spór, czy o tym, że dane urządzenie ma charakter przemysłowy, decydują jego przeznaczenie czy faktyczny sposób wykorzystywania w konkretnym przypadku, który przecież nie musi mieć takiego charakteru. Naczelny Sąd Administracyjny, rozważając tę kwestię, wskazał, że z treści przepisu nie da się wprost wywieść, do czego mogą być stosowane wymienione urządzenia, jaki ma być ich zakres zastosowań. W konsekwencji, każde urządzenie z osobna, z uwagi na swoistą charakterystykę, powinno być analizowane pod kątem możliwości zastosowania w przemyśle, a nie okoliczności wykorzystywania w danej gałęzi gospodarki8. Wśród praw do użytkowania należy wymienić przede wszystkim najem, dzierżawę oraz leasing. Drugą grupą przychodów nierezydentów opodatkowanych w Polsce są opłaty za świadczone usługi w zakresie działalności widowiskowej, rozrywkowej lub sportowej, wykonywanej przez osoby prawne mające siedzibę za granicą, organizowanej za pośrednictwem osób fizycznych lub osób prawnych prowadzących działalność w zakresie imprez artystycznych, rozrywkowych lub sportowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej9. Opodatkowanie w Polsce będzie miało miejsce wtedy, gdy oprócz zagranicznej osoby prawnej występuje pośrednik zajmujący się organizowaniem na terytorium Polski działal- Działalność gospodarcza ności artystycznej, rozrywkowej lub sportowej. Opodatkowanie w Polsce wystąpi tylko wówczas, gdy działalność ta będzie wykonywana przez osobę prawną mającą siedzibę za granicą. Trzecią grupą przychodów nierezydentów opodatkowanych w Polsce stanowią usługi doradcze, księgowe, badanie rynku, usługi prawne, usługi reklamowe, zarządzanie i kontrola, przetwarzanie danych, usługi rekrutacji pracowników i pozyskiwanie personelu, gwarancje i poręczenia oraz świadczenia o podobnym charakterze. Zakres przedmiotowy tego ostatniego pojęcia budzi wątpliwości. W orzecznictwie sądów administracyjnych daje się wskazówki, jak należy interpretować to pojęcie, i wyjaśnia się, że nie każde świadczenie niematerialne wchodzi w jego zakres. Świadczenie o podobnym charakterze to nie każde świadczenie niematerialne, ale tylko świadczenie równorzędne pod względem prawnym do świadczeń doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu lub gwarancji i poręczeń10. Jednakże nawet taka wskazówka sądu nie kończy sporów odnośnie do zakresu świadczeń objętych tym pojęciem. Czwartą grupę przychodów nierezydentów opodatkowanych w Polsce stanowią usługi wywozu towarów i ludzi drogą morską lub lotniczą11. Przesłanką opodatkowania tego rodzaju usług jest przyjęcie do przewozu w polskich portach przez zagraniczne przedsiębiorstwa morskiej żeglugi handlowej. Piątą kategorię przychodów opodatkowanych w Polsce stanowią dywidendy oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych (spółek prawa handlowego) mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, uzyskiwane przez nierezydentów12. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadza dodatkową, szóstą kategorię przychodów, których uzyskanie w Polsce zobowiązuje do odprowadzenia podatku u źródła. Spośród nich należy wymienić przychody o charakterze gospodarczym. To przychody otrzymywane przez osoby fizyczne (nie- rezydentów) należące do składu zarządów, rad nadzorczych lub innych organów stanowiących osób prawnych. Jeśli więc taka osoba uzyskuje wynagrodzenie na podstawie uchwały wspólników z tytułu pełnionej funkcji członka zarządu lub rady nadzorczej, to wówczas podlega ono opodatkowaniu w Polsce. Ponadto w tym kręgu znajdują się przychody otrzymywane z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą lub od spółki prawa handlowego. Podatkiem u źródła obciążone są także przychody uzyskiwane przez nierezydentów na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej13. Ta kategoria przychodów również wywołuje wiele wątpliwości interpretacyjnych co do zakresu przychodów objętych podatkiem u źródła. Szeroki zakres świadczeń niematerialnych objętych podatkiem u źródła sprawia, że większość potencjalnych usług niematerialnych, jakie może wykonać nierezydent na rzecz polskiego kontrahenta, została objęta obowiązkiem opodatkowania w Polsce podatkiem u źródła. Szeroki zakres świadczeń niematerialnych objętych podatkiem u źródła sprawia, że większość potencjalnych usług niematerialnych, jakie może wykonać nierezydent na rzecz polskiego kontrahenta, została objęta obowiązkiem opodatkowania w Polsce podatkiem u źródła. W praktyce tylko orzeczenia sądów administracyjnych, wydawane w indywidualnych sprawach, pozwalają wskazać na te świadczenia, które nie podlegają takiemu opodatkowaniu. n dr Tomasz Kiszka radca prawny, doradca podatkowy www.podatkidlaprzedsiebiorcy.pl Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2014 r., poz. 851, z późn. zm.), dalej jako Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych. 2 Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), dalej jako Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. 3 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 10 kwietnia 2015 r., w sprawie o sygn. akt III SA/Wa 2384/14. 4 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 grudnia 2015 r. w sprawie o sygn. akt II FSK 2243/13. 5 Art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy oraz art. 29 ust. 1 pkt. 5 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 6 Art. 21 ust. 1 pkt. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 29 ust. 1 pkt 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 7 Modelowa Konwencja w sprawie podatku od dochodu i majątku OECD w art. 11 ust. 3 wskazuje, że opłat karnych z tytułu opóźnionej zapłaty nie uważa się za odsetki w rozumieniu tego artykułu. Ta Modelowa Konwencja OECD stanowi wzór, na podstawie którego zawierana jest większość umów o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy państwami europejskimi. 8 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 marca 2015 r. w sprawie o sygn. akt II FSK 337/13. 9 Art. 21 ust. 1 pkt. 2 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 29 ust. 1 pkt 2 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 10 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 listopada 2014 r., w sprawie o sygn. akt III SA/Wa 1695/14. 11 Art. 21 ust. 1 pkt. 3 i 4 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 29 ust. 1 pkt 3 i 4 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 12 Art. 22 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 30a ust. 1 pkt 4 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 13 Art. 29 ust. 1 pkt 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 1 Biuletyn euro info (08) 7 Prawo europejskie Rozporządzenie Bruksela I bis Model powszechnej automatycznej wykonalności orzeczeń w UE Joanna Lubecka Zarówno w postępowaniu sądowym prowadzonym na terenie państwa członkowskiego właściwego dla powoda, jak i w postępowaniu sądowym o skutkach transgranicznych1, zdarza się, że radość z korzystnego rozstrzygnięcia sądu jest przyćmiewana przez trudności związane z jego efektywnym wykonaniem. Pozytywne zakończenie długotrwałego sporu sądowego częstokroć nie wystarcza, aby przeciwnik dobrowolnie spełnił dochodzone świadczenie. Pozytywne zakończenie długotrwałego sporu sądowego częstokroć nie wystarcza, aby przeciwnik dobrowolnie spełnił dochodzone świadczenie. Wówczas jest konieczne odwołanie się do procedur zmierzających do przymusowego wykonania tytułu, jakim dysponuje wierzyciel. O ile w postępowaniu z udziałem kontrahentów krajowych największym zmartwieniem wierzyciela w tym zakresie jest ustalenie majątku, z którego jest możliwe skuteczne zaspokojenie roszczenia, o tyle w postępowaniu o skutkach transgranicznych problemy te zdają się mnożyć. Poza określeniem możliwości majątkowych dłużnika, dochodzi bowiem konieczność ustalenia trybu, według którego należy postępować, aby wykonać orzeczenie wydane przeciwko dłużnikowi mającemu miejsce zamieszkania poza granicami państwa członkowskiego wydania orzeczenia. 8 Biuletyn euro info (08) Kierując się wytyczną uproszczenia i przyspieszenia procedur związanych z wykonaniem orzeczenia wydanego w jednym państwie członkowskim w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz ograniczenia związanych z tym kosztów, prawodawca unijny systematycznie wprowadza rozwiązania zmierzające do urzeczywistnienia idei swobodnego przepływu orzeczeń (free movement of judgements). Wraz z wejściem w życie tzw. rozporządzenia, Bruksela I bis2 można bez wątpienia stwierdzić, że w dziedzinie wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeń w Unii Europejskiej uproszczenia proceduralne poszły bardzo daleko. Wprowadzono bowiem powszechny model automatycznej wykonalności orzeczeń. W ramach postępowania o nadanie orzeczeniu exequatur wyróżnić można dwa etapy: pierwszy toczący się bez udziału dłużnika oraz drugi – umożliwiający wniesienie środka zaskarżenia przez wnioskodawcę lub dłużnika. Zanim jednak przejdziemy do omówienia, na czym wskazana automatyczna wykonalność polega, celem lepszego zobrazowania istoty zmiany, jaka zaszła w zakresie procedur prawnych dotyczących wykonal- ności orzeczeń i innych tytułów prawnych w Unii Europejskiej, opowiedzmy o tym, jak to było3 dotychczas. Procedura stwierdzenia wykonalności (udzielenia exequatur) Przed wejściem w życie rozporządzenia Bruksela I bis, podstawowym aktem prawnym regulującym procedurę przeniesienia skutków orzeczenia sądu krajowego na terytoria innych państw członkowskich było tzw. rozporządzenie Bruksela I4. O ile uznanie orzeczenia sądu jednego państwa członkowskiego na terenie innych państw członkowskich następowało z mocy prawa, o tyle jego wykonanie wymagało wszczęcia szczególnego postępowania o stwierdzenie wykonalności (udzielenie exequatur – swoistego zezwolenia na wykonanie)5. W ramach postępowania o nadanie orzeczeniu exequatur wyróżnić można dwa etapy: pierwszy toczący się bez udziału dłużnika oraz drugi – umożliwiający wniesienie środka zaskarżenia przez wnioskodawcę lub dłużnika. Jest to zatem postępowanie dwuinstancyjne, toczące się według procedury uregulowanej przez prawo państwa członkowskiego, w którym dochodzi się stwierdzenia wykonalności6. Zgodnie z polską ustawą Kodeks postępowania cywilnego7, wnioskodawca legitymujący się orzeczeniem o stwierdzeniu wykonalności wydanym w pierwszej instancji może na jego podstawie wnioskować o zastosowanie środków zabezpieczających na majątku dłużnika8. To pewne uproszczenie, zwłaszcza że postępowanie przed sądem pierwszej instancji toczy się bez udziału dłużnika i ma na celu wywołanie efektu zaskoczenia. Sąd pierwszej instancji nie Prawo europejskie jest przy tym uprawniony do badania przesłanek odmowy stwierdzenia wykonalności wskazanych w rozporządzeniu9. Po przeprowadzeniu kontroli dotyczącej załączonych do wniosku dokumentów, sąd niezwłocznie stwierdza wykonalność orzeczenia lub innego tytułu. Specyfika postępowania o stwierdzenie wykonalności, w szczególności jego dwuinstancyjny charakter, nie pozwala na przyjęcie, że każdorazowo jest to postępowanie o charakterze prostej formalności. Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych w 2009 roku, które dotyczyły kosztów oraz długości trwania procedury exequatur w poszczególnych państwach członkowskich, przybliżona długość trwania postępowania w pierwszej instancji na terenie Niemiec wynosiła 3 tygodnie, w Polsce – od 1 do 4 miesięcy. Czas trwania postępowania drugoinstancyjnego na terenie Niemiec określono na 1 do 6 miesięcy, przy czym wnioski, oczywiście bezzasadne, rozstrzygano w okresie 1 do 2 tygodni. W Polsce taka procedura trwała od 1 do 3 miesięcy, a we Włoszech nawet 2 lata11. Nie dziwi zatem fakt, że rozwój europejskiego prawa procesowego cywilnego zmierzał w kierunku uproszczenia procedur regulujących wzajemne respektowanie tytułów pochodzących z jednego państwa członkowskiego w innych państwach członkowskich. Należy jednak zaznaczyć, że wraz z uchwaleniem nowego rozporządzenia Bruksela I bis postępowanie o stwierdzenie wykonalności nie straciło całkowicie na aktualności. Niezależnie bowiem od faktu, iż rozporządzenie Bruksela I bis uchyliło poprzednio obowiązujące rozporządzenie (WE) nr 44/2001, jego przepisy w dalszym ciągu znajdują zastosowanie do orzeczeń wydanych w postępowaniach sądowych wszczętych, do dokumentów urzędowych formalnie sporządzonych lub zarejestrowanych oraz do ugód sądowych zatwierdzonych lub zawartych przed dniem 10 stycznia 2015 roku, objętych zakresem zastosowania tego rozporządzenia. Na Fot. Bartosz Bartosiński Drugi etap postępowania, który może, ale nie musi się odbyć, jest inicjowany wniesieniem środka zaskarżenia przez dłużnika, otwierając możliwość badania podstaw odmowy stwierdzenia wykonalności. To etap kontradyktoryjny, spełniający wymóg zapewnienia możliwości wysłuchania obydwu stronom postępowania10. dziś procedury uregulowane rozporządzeniami Bruksela I i Bruksela I bis współistnieją, a dla szeregu wierzycieli procedura o stwierdzenie wykonalności pozostaje nadal jedną z alternatyw dla prowadzenia egzekucji w innym państwie członkowskim12. Specyfika postępowania o stwierdzenie wykonalności, w szczególności jego dwuinstancyjny charakter, nie pozwala na przyjęcie, że każdorazowo jest to postępowanie o charakterze prostej formalności. Automatyczna wykonalność orzeczeń Idea automatycznej wykonalności tytułów pochodzących z jednego państwa członkowskiego w innych państwach członkowskich ma swoje źródło w dokumentach programowych instytucji europejskich powstałych jeszcze przed wejściem w życie rozporządzenia Bruksela I13. Z uwagi na różnice w systemach prawnych poszczególnych państw członkowskich, w tym różny stopień regulacji ochronnych dłużnika, zniesienie procedury exequatur miało następować stopniowo i sektorowo. Pierwszym aktem prawnym, w którym przyjęto model wykonalności zagranicznych orzeczeń bez konieczności udzielania im exequatur w państwie wykonania, było rozporządzenie nr 2201/200314. Następnie przyszła kolej na Europejski Tytuł Egzekucyjny (ETE) dla roszczeń bezspornych, uregulowany rozporządzeniem nr 805/200415, stanowiącym jeden z najistotniejszych aktów prawnych z punktu widzenia rozwoju europejskiego prawa procesowego cywilnego dotyczącego kwestii wykonalności orzeczeń. Na czym polegała idea przewidziana w rozporządzeniu ETE? W uproszczeniu – tytuł prawny pochodzący z jednego państwa członkowskiego miał być wykonywany we wszystkich pozostałych państwach członkowskich16, bez konieczności wszczynania jakiegokolwiek dodatkowego postępowania zmierzającego do stwierdzenia jego wykonalności. W praktyce wierzyciel legitymujący się korzystnym orzeczeniem sądu polskiego mógł zwracać się bezpośrednio do organów odpowiedzialnych za jego przymusowe wykonanie (odpowiednika polskiego komornika). Rozporządzenie ETE nie ujednolica jednak postępowania rozpoznawczego, w którym dochodzi do wydania orzeczenia lub innego aktu podlegającego wykonaniu w innym państwie członkowskim. Reguluje ono jedynie tryb Biuletyn euro info (08) 9 Prawo europejskie nadawania odpowiedniego zaświadczenia umożliwiającego wierzycielowi jego wykonanie w pozostałych państwach członkowskich objętych zakresem zastosowania rozporządzenia. Przy modelu exequatur rozproszenie majątku dłużnika w różnych państwach członkowskich powodowało konieczność odrębnego wszczynania postępowania o stwierdzenie wykonalności w każdym ze wskazanych państw, co znacząco wydłużało czas jego przymusowej egzekucji. Rozwiązanie wprowadzone rozporządzeniem ETE było przełomowe, jednak nie otworzyło ono drogi wszystkim podmiotom, których intencją było sprawne wykonanie orzeczenia na terenie innego lub innych państw członkowskich. Doszło zatem do zmiany w zakresie państwa, w którym jest prowadzone postępowanie zmierzające do wykonania orzeczenia zagranicznego. Postępowanie o stwierdzenie wykonalności jest prowadzone przed organami państwa członkowskiego wykonania orzeczenia, podczas gdy postępowanie w sprawie nadania zaświadczenia ETE toczy się w państwie członkowskim jego wydania. Wyłączono także istniejące na gruncie rozporządzenia Bruksela I podstawy odmowy uznania i stwierdzenia wykonalności. W istocie model automatycznej wykonalności umożliwia traktowanie zagranicznego orzeczenia w zakresie jego wykonania tak, jakby zostało ono wydane w państwie członkowskim wykonania17. Jak natomiast poradzono sobie z obawami o różnice w zakresie systemów prawnych poszczególnych państw członkowskich oraz gwarancji ochronnych przewidzianych dla dłużnika? Poza przyjęciem, do pewnego stopnia fikcyjnego, założenia, zgodnie z którym stopień ochrony prawnej udzielanej przez sądy wszystkich państw członkowskich jest zbliżony, ochronie dłużnika miało służyć wprowadzenie jednolitych minimalnych standardów postępowania. 10 Biuletyn euro info (08) Rozwiązanie wprowadzone rozporządzeniem ETE było przełomowe, jednak nie otworzyło ono drogi wszystkim podmiotom, których intencją było sprawne wykonanie orzeczenia na terenie innego lub innych państw członkowskich. Zakres jego zastosowania został ograniczony do roszczeń bezspornych, a zatem takich, w przypadku których dłużnik aktywnie i wyraźnie akceptuje orzeczenie lub też, poprzez brak podjęcia odpowiednich działań, orzeczenia tego nie kwestionuje. Ograniczenie to przekładało się na doniosłość praktyczną stosowania wskazanego aktu. Rozporządzenie ETE nie stanowiło jednak ostatniego etapu rozwoju w zakresie respektowania w jednym państwie członkowskim skutków ochrony prawnej udzielonej w innym państwie członkowskim. Kolejne rozporządzenia, na mocy których zrezygnowano z wymogu stwierdzenia wykonalności, to rozporządzenie nr 1896/2006 ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty oraz rozporządzenie nr 861/2007 regulujące europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń. Rozporządzenia te wprowadziły jednolite postępowanie rozpoznawcze na szczeblu unijnym. Pomimo atrakcyjności wskazanej idei, zakres zastosowania obydwu rozporządzeń w dalszym ciągu pozostaje ograniczony. Możliwość ubiegania się o uzyskanie europejskiego nakazu zapłaty w dalszym ciągu dotyczy roszczeń bezspornych, natomiast europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń posługuje się modelem ograniczenia kwotowego, którego wysokość aktualnie wynosi 2 tysiące euro18. Powszechny charakter modelu automatycznej wykonalności orzeczeń Skoro model automatycznej wykonalności był już znany na poziomie funkcjonowania rozporządzenia ETE oraz dwóch dalszych rozporządzeń wprowadzających jednolite postępowanie rozpoznawcze na szczeblu europejskim, to na czym polegała zmiana jakościowa wprowadzona w rozporządzeniu Bruksela I bis? Rozporządzenie to wprowadziło powszechny model automatycznej wykonalności orzeczeń w państwach członkowskich objętych zakresem jego zastosowania19. Na mocy rozporządzenia Bruksela I bis, orzeczenie, które stało się wykonalne w państwie pochodzenia, jest wykonalne w każdym innym państwie członkowskim bez potrzeby stwierdzania jego wykonalności20. Wierzyciel dysponujący prawomocnym i wykonalnym orzeczeniem wydanym przez sąd państwa pochodzenia w postępowaniu wszczętym po 10 stycznia 2015 r. może – po opatrzeniu go odpowiednim zaświadczeniem potwierdzającym jego wykonalność21 – zwrócić się bezpośrednio do organów odpowiedzialnych za wykonanie orzeczenia na terenie państwa wykonania. Brak jest zatem konieczności wszczynania dwuetapowego postępowania o stwierdzenie jego wykonalności wywołującego skutki wyłącznie w obrębie państwa, w którym wnioskuje się o nadanie exequatur. Skutki uzyskania przymiotu wykonalności na terenie państwa członkowskiego pochodzenia orzeczenia rozciągają się na pozostałe państwa członkowskie. Procedura związana z wykonaniem orzeczenia jest regulowana przez prawo państwa wezwanego, jednakże jest ono wykonywane na tych samych warunkach, co orzeczenie wydane w wezwanym państwie członkowskim22. Możliwość ubiegania się o uzyskanie europejskiego nakazu zapłaty w dalszym ciągu dotyczy roszczeń bezspornych, natomiast europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń posługuje się modelem ograniczenia kwotowego, którego wysokość aktualnie wynosi 2 tysiące euro. Czy tak daleko posunięta zmiana w zakresie modelu wykonalności orzeczeń w Unii Europejskiej pozostała bez wpływu na gwarancje procesowe dla dłużnika? Przeciwnie. Porównanie podstaw odmowy wykonania orzeczenia określonych w rozporządzeniu Bruksela I bis23 z podstawami zastosowania wskazanego środka ochrony przewidzianymi w treści pozostałych Prawo europejskie rozporządzeń regulujących transgraniczne dochodzenie roszczeń24 prowadzi do wniosku, że ich katalog przewidziany rozporządzeniem Bruksela I bis ma znacznie szerszy zakres. Szerszy jest również krąg podmiotów uprawnionych do złożenia wskazanego wniosku25. Podsumowanie Wejście w życie rozporządzenia Bruksela I bis niewątpliwie doprowadziło do istotnej zmiany jakościowej w dziedzinie dochodzenia roszczeń w postępowaniach o skutkach transgranicznych. Rozporządzenie to przejęło model automatycznej wykonalności funkcjonujący dotychczas na podstawie rozporządzenia ETE. Obecnie możliwość odwołania się do automatycznej wykonalności orzeczeń nie ogranicza się już tylko do roszczeń bezspornych. Zaświadczenie pozwalające na wykonanie orzeczenia we wszystkich państwach członkowskich, w których dłużnik posiada majątek, może być nadane także orzeczeniu wydanemu w sprawie spornej. Nie dość, że realnie uproszczono dotychczasową procedurę, ograniczono także koszty związane z nadaniem orzeczeniu przymiotu wykonalności poza granicami państwa jego wydania. W ocenie Autorki niniejszego artykułu, w polskim porządku prawnym wniosek o nadanie orzeczeniu zaświadczenia, o którym mowa w art. 53 rozporządzenia Bruksela I bis, nie podlega opłacie sądowej26. n Joanna Lubecka adwokat Adwokacka Spółka Partnerska Stawski Syty 1 Zgodnie z art. 3 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 roku ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (Dz. Urz. UE L z dnia 31 lipca 2007 r.), do jego celów przez sprawę transgraniczną rozumie się sprawę, w której przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu lub trybunału rozpatrującego sprawę. 2 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona) (Dz. Urz. UE L z 20 grudnia 2012 r.). 3 A częściowo jest w dalszym ciągu – zgodnie z dyspozycją art. 66 ust. 1 i 2 rozporządzenia Bruksela I bis w związku z art. 80 tegoż rozporządzenia, jego przepisy mają zastosowanie wyłącznie do postępowań sądowych wszczętych, do formalnie sporządzonych lub zarejestrowanych dokumentów urzędowych oraz do ugód sądowych zatwierdzonych lub zawartych w dniu 10 stycznia 2015 roku lub po tej dacie. Z tej przyczyny sformułowanie ,,było dotychczas’’ jest pewnym uproszczeniem. 4 Rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. Urz. UE L 012 z dnia 16 stycznia 2001 r., s. 1-23). 5 Art. 38 ust. 1 uchylonego rozporządzenia Bruksela I orzeczenia wydane w jednym państwie członkowskim i w tym państwie wykonalne będą wykonywane w innym państwie członkowskim, jeżeli ich wykonalność w nim zostanie stwierdzona na wniosek uprawnionego. 6 Art. 40 ust. 1 rozporządzenia Bruksela I. 7 DzU z 1964 r., nr 43, poz. 296. 8 Zgodnie z dyspozycją art. 11512 § 1 k.p.c. (DzU z 1964 r., nr 43, poz. 296), egzekucja na podstawie orzeczenia sądu państwa obcego może zostać wszczęta po uprawomocnieniu się postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności. Do czasu upływu terminu do wniesienia zażalenia na postanowienie sądu okręgowego o nadaniu klauzuli wykonalności, a w razie wniesienia zażalenia – do czasu jego rozpoznania przez sąd apelacyjny, postanowienie to stanowi tytuł zabezpieczenia. 9 Art. 34 i 35 w zw. z art. 45 ust. 1 w związku z art. 41 rozporządzenia Bruksela I. 10 Art. 43 ust. 3 rozporządzenia Bruksela I. 11 Informacje opublikowane w dokumencie: European Commission to cut red tape in crossborder court cases for businesses and consumers, IP/10/1705, sporządzonym w Strasburgu 14 grudnia 2010 r., dostępnym na stronie internetowej: http://europa.eu/rapid/press-release_ IP-10-1705_en.htm 12 Alternatywa ta ma oczywiście miejsce w sytuacji, gdy tytuł prawny jakim dysponuje wierzyciel upoważnia go do odwoływania się do pozostałych aktów prawnych z zakresu europejskiego prawa procesowego cywilnego. 13 Koncepcja rezygnacji ze stwierdzenia wykonalności jako warunku wykonania w jednym państwie członkowskim orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim pojawiła się jednoznacznie we wnioskach końcowych ze spotkania Rady Europejskiej w Tampere w dniach 15 i 16 października 1999 roku. 14 Aktualnie rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000. Rozporządzenie (WE) nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 roku w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych (Dz. Urz. UE L z dnia 30 kwietnia 2004 r.). 16 Z wyjątkiem Danii. 17 Punkt 8 motywów rozporządzenia ETE. 18 Począwszy od 14 lipca 2017 r. będzie to kwota 5 tysięcy euro. 19 Co do zasady akty prawne przyjmowane w ramach europejskiej współpracy sądowej nie mają zastosowania w Królestwie Danii. Związanie rozporządzeniem Bruksela I bis (a wcześniej rozporządzeniem Bruksela I) ma natomiast specyficzną podstawę w postaci umowy z dnia 19 października 2005 roku zawartej pomiędzy Królestwem Danii a Wspólnotą Europejską w sprawie właściwości sądów oraz uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych. Zgodnie z jej treścią, w przypadku zmian do rozporządzenia Bruksela I, Dania powiadamia Komisję o swej decyzji dotyczącej ewentualnego wdrożenia treści takich zmian. Pismem z dnia 20 grudnia 2012 roku Dania powiadomiła Komisję o swojej decyzji w sprawie wdrożenia treści rozporządzenia Bruksela I bis. Oznacza to, że przepisy rozporządzenia (UE) nr 1215/2012 mają zastosowanie do stosunków między Unią a Danią. 20 Art. 39 rozporządzenia Bruksela I bis. 21 O którym mowa w art. 53 rozporządzenia Bruksela I bis. 22 Art. 41 ust. 1 rozporządzenia Bruksela I bis. 23 Art. 46 w zw. z art. 45 rozporządzenia Bruksela I bis. 24 Art. 22 rozporządzenia nr 861/2007 ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń oraz art. 22 rozporządzenia nr 1896/2006 ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty. 25 Uprawnionym do złożenia wniosku o odmowę wykonania na podstawie rozporządzenia Bruksela I bis jest każda zainteresowana strona (On the application of any interested party / À la demande de toute partie intéressée), podczas gdy złożenie wskazanego wniosku na podstawie rozporządzenia nr 861/2007 ograniczone jest do strony, wobec której dochodzi się wykonania, a w przypadku rozporządzenia 1986/2006 do osoby pozwanego. 26 Art. 24 ust. 2a i 2b ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (DzU z 2014 r., poz. 1025) nie przewiduje jakoby opłacie sądowej wymienionej w treści wymienionego przepisu podlegał również wniosek o wydanie zaświadczenia potwierdzającego wykonalność orzeczenia, o którym mowa w art. 53 rozporządzenia Bruksela I bis, a przepisy ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (DzU z 2014 r., poz. 1025) nie wskazują, aby wniosek ten podlegał opłacie podstawowej. 15 Biuletyn euro info (08) 11 Prawo Rękojmia konsumencka Odpowiedzialność sprzedawców za jakość towarów Bartłomiej Okoń Konsumenci praktycznie każdego dnia zawierają umowy w sklepach, punktach usługowych czy też w Internecie, na podstawie których nabywają od przedsiębiorców potrzebne im towary i usługi. Każda z takich umów polega na zgodnym oświadczeniu stron, którego skutkiem jest powstanie określonych wzajemnych obowiązków – wydania towaru lub wykonania usługi po stronie przedsiębiorcy oraz zapłaty ceny po stronie konsumenta. W rezultacie zawarcia umowy zarówno konsument, jak i przedsiębiorca odpowiadają wzajemnie za wykonanie swoich świadczeń. W rezultacie zawarcia umowy zarówno konsument, jak i przedsiębiorca odpowiadają wzajemnie za wykonanie swoich świadczeń. W przypadku konsumenta, świadczenie polegające na zapłacie ceny i odebraniu towaru nie budzi z reguły wątpliwości. Łatwo jest ocenić, czy zostało ono zrealizowane w sposób należyty, tj. czy zapłata ceny została dokonana legalnym środkiem płatniczym, terminowo i w należytej wysokości. Inaczej sytuacja wygląda ze świadczeniem sprzedawcy, którym jest przeniesienie własności i wydanie sprzedanej rzeczy. W tym względzie umowa sprzedaży charakteryzuje się specyfiką, wskutek której ogólna odpowiedzialność kontraktowa za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, przewidziana w Kodeksie cywilnym1, nie jest wystarczająca. Nabywana przez kupującego rzecz niekoniecznie daje się zweryfikować w chwili zakupu – wiele wad ma postać ukrytą i może ujawnić się dopiero w późniejszym okresie. Aby wzmocnić ochronę nabywcy w takich przypadkach, ukształ- 12 Biuletyn euro info (08) towano instytucję rękojmi. Została ona uregulowana ustawowo w artykułach od 556 do 576 Kodeksu cywilnego. Rękojmia nakłada na sprzedawcę dodatkową odpowiedzialność za przypadki wystąpienia wady w sprzedanym towarze. Jest to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka sprzedaży, skutkiem czego zachodzi także wówczas, gdy sprzedawca nie odpowiadał za powstanie wady, ani nawet nie miał w ogóle świadomości jej istnienia. Istotne jest jednak, aby wada (lub jej przyczyna) istniała nie później niż w chwili kupna. Gwarancja W tym miejscu warto zauważyć, że oprócz rękojmi funkcjonuje inna instytucja o podobnym charakterze – gwarancja. Może ona zostać udzielona przez sprzedawcę, producenta lub importera, jednakże stanowi zobowiązanie dobrowolne, zarówno jeśli chodzi o samo udzielenie, jak i zakres uprawnień przyznawanych nabywcy. W przypadku otrzymania gwarancji, nabywca ma prawo wyboru, czy w odniesieniu do wadliwego towaru skorzystać ze swoich uprawnień wynikających z ustawowej rękojmi, czy też z dobrowolnej gwarancji. Istotne jest, że skorzystanie z gwarancji nie tylko nie niweczy uprawnień kupującego wynikających z ustawowej rękojmi, ale nawet przedłuża okres jej obowiązywania. Zgodnie z przepisem art. 579 k.c., kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Jeżeli zdecyduje się on na skorzystanie z gwarancji, to zgodnie z §3 przywołanego przepisu bieg terminu do wykonania uprawnień z rękojmi ulega zawieszeniu z chwilą zgłoszenia wady i biegnie dalej od dnia odmowy wykonania obowiązków gwarancyjnych przez sprzedawcę lub bezskutecznego upływu czasu na ich wykonanie. Obligatoryjność rękojmi W umowach z konsumentami, na mocy przepisu art. 558 k.c., rękojmia za wady nabytych rzeczy (lub praw) stanowi ele- ment obowiązkowy, a wyjątki od tej zasady mają charakter marginalny. Takie specyficzne rozwiązanie ma chronić konsumentów, gdyż w transakcjach z przedsiębiorcami z reguły nie mają oni wpływu na treść umowy. Muszą więc akceptować warunki z góry narzucone przez sprzedawcę, który, w przeciwnym razie, mógłby z góry uwzględniać w ich treści rezygnację przez konsumenta z rękojmi lub jej ograniczenie. Wobec tego stanowiące część umowy z konsumentem różnego rodzaju wzorce umowne (regulaminy, ogólne warunki umów czy też formularze umowne) często stosowane przez profesjonalnych sprzedawców nie mogą zawierać postanowień wyłączających bądź ograniczających uprawnienia konsumentów z tytułu rękojmi ustawowej. Naruszenie tej zasady przez sprzedawcę wiązałoby się z bezprawnością ograniczeń, wskutek czego konsument i tak mógłby korzystać z pełnych uprawnień ustawowych. W przypadku otrzymania gwarancji, nabywca ma prawo wyboru, czy w odniesieniu do wadliwego towaru skorzystać ze swoich uprawnień wynikających z ustawowej rękojmi, czy też z dobrowolnej gwarancji. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi Ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi jest szeroka. To odpowiedzialność za wadę fizyczną bądź prawną towaru, a nie określone działanie lub zaniechanie sprzedawcy. Jak już wcześniej wspomniano, występuje niezależnie od tego, czy sprzedawca sam winien był ist- nienia wady towaru, a nawet od tego, czy w ogóle o niej wiedział. Z punktu widzenia sprzedawców jest ona znacznym obciążeniem i dlatego ważne jest, aby w ramach łańcucha umów dystrybucyjnych od producenta/importera, przez hurtownika, po sprzedawcę detalicznego zadbać o to, żeby warunki kolejnych rękojmi na dany towar nie były ograniczane. Takie ograniczenia są bowiem prawnie dopuszczalne wtedy, gdy stronami umowy są przedsiębiorcy. Dodatkowe ryzyka mogą pojawić się w przypadku importu towarów. O ile sam importer odpowiada wobec nabywców krajowych za wady towaru według prawa polskiego, o tyle w przypadku, gdyby chciał następnie wystąpić z roszczeniem regresowym wobec dostawcy zagranicznego, od którego sam nabył wadliwy towar, musi liczyć się z obowiązywaniem innych regulacji – prawa międzynarodowego albo prawa państwa dostawcy – które mogą odmiennie regulować przesłanki odpowiedzialności za wady towarów. Znaczenie rękojmi Znaczenie rękojmi konsumenckiej w obrocie handlowym jest niezwykle istotne. Gwarantując bezpieczeństwo zakupu, stymuluje ona konsumpcję i służy wzrostowi gospodarczemu. To m.in. z tego względu jej uregulowaniem zajął się prawodawca unijny. Przyjęcie europejskiej dyrektywy 99/44/WE o rękojmi konsumenckiej2 zostało podyktowane jednym z celów Unii Europejskiej, którym jest budowa rynku wewnętrznego. Chodziło o stworzenie minimalnego standardu rękojmi, który ma obowiązywać we wszystkich państwach UE. Dopuszczono przy tym możliwość, aby implementując dyrektywę do prawa wewnętrznego, państwa członkowskie mogły przyjąć odstępstwa od wzorca unijnego na korzyść konsumentów. Wiele krajów skorzystało z tej opcji. W rezultacie zakres rękojmi przyznawanej konsumentom w poszczególnych państwach UE nie jest jednakowy, chociaż w każdym wypadku powinien spełniać wymogi minimalne, wynikające ze wspomnianego już wzorca unijnego. Rękojmia w prawie polskim W prawie polskim dokonano dwukrotnej implementacji dyrektywy 99/44/WE. W latach 2003–2014 obowiązywały przepisy Ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej3, która wprowadzała standard rękojmi konsumenckiej wprost nawiązujący do postanowień dyrektywy. Fot. Bartosz Bartosiński Prawo Taki stan rzeczy poddano szerokiej krytyce w doktrynie, wskazując, że prawo polskie jeszcze przed akcesją do Unii Europejskiej lepiej chroniło konsumentów. W rezultacie kolejnych debat, z dniem 25 grudnia 2014 r. mocą Ustawy o prawach konsumenta4 uchylono przepisy z 2002 r. oraz wprowadzono zupełnie nowe regulacje, które istotnie poprawiły poziom ochrony konsumentów przed wadami towarów w stosunku do standardu unijnego. Nowe przepisy spotkały się z pozytywnym przyjęciem ze strony konsumentów, reprezentanci przedsiębiorców podnoszą natomiast, że generują one dodatkowe koszty i umożliwiają nadużywanie uprawnień konsumenckich, co w rezultacie ma wpływać na wzrost cen i zmniejszenie oferty rynkowej. Zasady odpowiedzialności sprzedawcy w prawie polskim i unijnym Zgodnie z Kodeksem cywilnym5, przesłanką odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi jest istnienie wady fizycznej lub prawnej rzeczy sprzedanej, o której nabywca nie wiedział w chwili zakupu. Co istotne, termin „wada” ma w ujęciu przepisów o rękojmi nieco odmienne znaczenie niż to, które przypisuje mu się w języku potocznym. Wada fizyczna w ujęciu kodeksowym polega bowiem na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. Sama niezgodność z umową zachodzi natomiast w szczególności wtedy, gdy sprzedana rzecz nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna posiadać z uwagi na cel oznaczony w umowie, albo wynikający z okoliczności transakcji lub przeznaczenia rzeczy, a także gdy rzecz nie ma właściwości, o których zapewnił kupującego sprzedawca, nie nadaje się do celu, o którym kupujący informował sprzedawcę przy zawarciu umowy, lub też wydana została nabywcy w stanie niekompletnym. W ujęciu Kodeksu cywilnego, wada fizyczna rzeczy zachodzi także w przypadku nieprawidłowego zamontowania i uruchomienia rzeczy, jeżeli czynności te wykonali sprzedawca lub powołana przez niego osoba trzecia, a nawet sam konsument, jeżeli tylko działał według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy. W rezultacie, odpowiedzialność sprzedawcy w prawie polskim nie ogranicza się do „zgodności rzeczy z umową” w rozumieniu potocznym, lecz obejmuje także właściwości obiektywne rzeczy. Przykład: Wiertarka sprzedana konsumentowi, pomimo pełnej sprawności technicznej i kompletności, może okazać się w sensie prawnym „wadliwa” wtedy, gdy konsument informował sprzedawcę, że zamierza wykonać za jej pomocą otwory w betonie, czemu sprzedawca się nie sprzeciwił, pomimo tego że urządzenie ma moc wystarczającą wyłącznie do wiercenia w drewnie. W tym kontekście nie będzie nawet mieć znaczenia, że na opakowaniu czy też załączonych dokumentach widniała informacja, że urządzenie jest przeznaczone do wiercenia otworów w drewnie. Przesłanką odpowiedzialności z rękojmi będzie bowiem nieprzydatność do celu, który konsument ujawnił sprzedawcy przy zakupie i względem którego sprzedawca nie oponował. Z perspektywy przedsiębiorców istotne jest to, że przy sprzedaży konsumenckiej, Biuletyn euro info (08) 13 Prawo na równi z zapewnieniem samego sprzedawcy, traktuje się zapewnienia producenta rzeczy, osoby, która wprowadza rzecz do obrotu, a także osoby, która przez umieszczenie na rzeczy swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia prezentuje się jako producent. (Od tej zasady istnieją jednak pewne wyjątki6.) Jeżeli zatem na opakowaniu fabrycznym produktu znajduje się określone zapewnienie np. odnośnie do „najwyższej jakości” czy też „stuletniej gwarancji”, sprzedawca odpowiada wobec konsumenta za prawdziwość tych zapewnień na równi ze swoimi własnymi. Oprócz wady fizycznej rzeczy prawo polskie wyróżnia także pojęcie wady prawnej7. Występuje zwłaszcza w przypadku gdy sprzedana rzecz stanowiła własność osoby trzeciej lub też była obciążona prawem takiej osoby. Przypadek wady prawnej zachodzi wtedy, gdy nabywca (w tym także nabywca będący konsumentem) okazuje się ograniczony w korzystaniu lub rozporządzaniu nabytą rzeczą wskutek decyzji lub orzeczenia odpowiedniego organu publicznego, o czym w chwili zakupu nie wiedział. Sytuacja tego rodzaju wystąpi np. przy sprzedaży rzeczy w ogóle niebędącej własnością sprzedawcy8, albo obciążonej prawem osoby trzeciej, którego to obciążenia sprzedawca nie wyjawił konsumentowi przed zakupem. Przykładem drugiego rodzaju wady prawnej może być np. okoliczność, gdy dana rzecz mocą stosowanego orzeczenia sądu stała się przedmiotem zabezpieczenia roszczeń wierzyciela sprzedawcy, lub też w inny sposób, czasowo lub stale, została wyłączona bądź ograniczona możliwość rozporządzania nią. W prawie unijnym przesłanka odpowiedzialności sprzedawcy ukształtowana jest nieco odmiennie. Zamiast „wady” jest to wyrażony wprost „brak zgodności towaru z umową”9. Tym samym prawo unijne akcentuje względny charakter przesłanki warunkującej możliwość skorzystania z rękojmi. Sama wada może bowiem odnosić się nie tylko do właściwości rzeczy już przez nią posiadanych, lecz także takich, które są pożądane w świetle ogólnych właściwości rzeczy tego rodzaju. Nie stoi temu na przeszkodzie przyjęcie w prawie polskim, że „wada polega na niezgodności z umową”, skoro prawo definiuje tę niezgodność w sposób rozszerzający, nadając mu sens nieco odmienny od znaczenia 14 Biuletyn euro info (08) ogólnojęzykowego10. Można więc założyć wystąpienie sytuacji, w których zakresy odpowiedzialności sprzedawcy za daną rzecz będą różnie wyglądały pod prawem polskim i unijnym. Jak zauważono, wada może okazać się pojęciem szerszym od „niezgodności z umową”, a w rezultacie może wystąpić sytuacja, w której dany przypadek byłby objęty odpowiedzialnością sprzedawcy według prawa polskiego, lecz według prawa unijnego – już nie11. Stwierdzenie wady fizycznej rzeczy ruchomej przez nabywcę winno nastąpić w okresie dwóch lat od wydania rzeczy. W stosunku do nieruchomości termin ten wynosi pięć lat. Jeżeli jednak sprzedawca podstępnie zataił wadę, nawet upływ terminu na stwierdzenie wady nie wyłącza uprawnień nabywcy wynikających z rękojmi. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, przesłanką odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi jest istnienie wady fizycznej lub prawnej rzeczy sprzedanej, o której nabywca nie wiedział w chwili zakupu. Powstanie odpowiedzialności sprzedawcy i obowiązek wykazania wady Z punktu widzenia chwili powstania odpowiedzialności sprzedawcy za wadę towaru, miarodajne jest wydanie sprzedanej rzeczy nabywcy, co jest tożsame z przejściem ryzyka utraty lub uszkodzenia rzeczy na kupującego12. Ten moment czasowy jest łatwy do stwierdzenia w przypadku transakcji typowej, realizowanej w punkcie handlowym. Znaczna część transakcji konsumenckich jest jednak realizowana na odległość, a nabyty towar jest przesyłany przez sprzedawcę konsumentowi za pośrednictwem poczty lub firmy kurierskiej. W przypadku konieczności przesłania rzeczy konsumentowi przez sprzedawcę, niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupującego dopiero z chwilą wydania jej przez firmę przewozową, chyba że konsument samodzielnie dokonał wyboru takiej firmy i polecił sprzedawcy skorzystanie z jej usług. W rezultacie sprzedawca oferujący sprzedaż na odległość ponosi odpowiedzialność za towar także wtedy, gdy znajduje się on już w drodze do konsumenta. Powstałe wówczas uszkodzenia będą więc traktowane jako wada towaru podlegająca rękojmi13. Nie jest to rozwiązanie korzystne dla sprzedawcy, gdyż w praktyce ponosi on odpowiedzialność za zdarzenia, na które nie ma żadnego wpływu. W obrocie niekonsumenckim14 obowiązuje natomiast reguła, zgodnie z którą ryzyko takie pozostaje, co do zasady, po stronie nabywcy15. Szeroka odpowiedzialność sprzedawców za wady rzeczy, zarówno fizyczne, jak i prawne, nie zwalnia kupującego z prawnego obowiązku wykazania ich wystąpienia. W praktyce nie jest to łatwe, jednak w odniesieniu do obrotu z konsumentami przyjęto szczególną regulację, ułatwiającą im to zadanie: jeżeli wada fizyczna została stwierdzona w trakcie pierwszego roku od wydania towaru, to domniemywa się, że istniała ona już w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego16. W rezultacie to sprzedawca, chcąc uniknąć odpowiedzialności z tytułu rękojmi, musi wykazać, że wada rzeczy (albo jej przyczyna) nie istniała w chwili sprzedaży. W tej kwestii w prawie polskim zachodzi odstępstwo od standardu unijnego na korzyść konsumentów, gdyż dyrektywa 99/44/WE przewiduje jedynie sześciomiesięczny okres domniemania istnienia wady w towarze w chwili zakupu17. Roszczenia konsumenta W przypadku stwierdzenia wady w towarze, konsument powinien powiadomić o niej sprzedawcę oraz zgłosić swoje żądanie. Podczas gdy w prawie unijnym konsument może żądać naprawy lub wymiany rzeczy, a dopiero, w razie niespełnienia żądania, domagać się zwrotu gotówki lub obniżenia ceny, to prawo polskie przewiduje nieco odmienne rozwiązanie. Zgodnie z odpowiednimi przepisami Kodeksu cywilnego, polski konsument może od razu domagać się dowolnego z wyżej wymienionych świadczeń. Jeżeli jednak jego żądanie polega na zwrocie gotówki lub obniżeniu ceny, sprzedawca może uchylić się od tego żądania w ten sposób, że stosownie do wyboru konsumenta, towar niezwłocznie naprawi lub wymieni na nowy. W stosunku do standardu unijnego rozwiązanie to jest dla konsumenta korzystniejsze, gdyż mobilizuje profesjonal- Prawo Problem sprzedaży transgranicznej W przepisach traktatowych Unia Europejska deklaruje utworzenie rynku wewnętrznego jako jeden ze swoich głównych celów19. „Rynek wewnętrzny” trafnie postrzega się jako kolejny etap ewolucji prawa unijnego, po „rynku wspólnym”. Oznacza on już nie tylko unię celną, lecz obszar całej Unii Europejskiej bez granic wewnętrznych, w ramach którego winny obowiązywać co do zasady jednolite regulacje prawne. Postulat utworzenia rynku wewnętrznego jest nadal odległy od pełnej realizacji, choć działania legislacyjne Unii Europejskiej niezmiennie zmierzają w tym właśnie kierunku. Regulacje prawne poświęcone sprzedaży konsumenckiej stanowią przykład, jak wiele wysiłku legislacyjnego potrzeba jeszcze do stworzenia warunków prawnych dla transakcji pomiędzy przedsiębiorcami z państw UE, którzy chcieliby dokonywać sprzedaży konsumentom z innych państw członkowskich, porównywalnych z warunkami, które mają zapewnione na rynkach krajowych. Z perspektywy transgranicznej sprzedaży konsumenckiej, realizowanej na odległość, istotne znaczenie mają dwie dyrektywy unijne – przywoływana już dyrektywa 99/44/WE o rękojmi konsumenckiej oraz dyrektywa 2011/83/UE20 o prawach konsumentów. Nie są one aktami bezpośrednio obowiązującymi uczestników rynku – przedsiębiorców i konsumentów – lecz skierowane są do państw członkowskich, które następnie w procesie implementacji uchwalają je w postaci własnych ustaw. To właśnie te wewnętrzne akty prawne są źródłem norm bezpośrednio obowiązujących Fot. Bartosz Bartosiński nego sprzedawcę do szybkiej reakcji na jego żądanie pod rygorem samoczynnego wystąpienia skutku w postaci odstąpienia od umowy skutkującego zwrotem towaru za zwrotem uiszczonej ceny lub obniżenia tej ceny. Co więcej, w prawie polskim wystąpienie kolejnej wady w towarze uprawnia konsumenta do natychmiastowego zwrotu zapłaconej kwoty lub obniżki ceny towaru, a uprawnienia tego brak w prawie unijnym. Zgodnie z dyrektywą wspólnotową 99/44/WE, konsument może żądać wyłącznie naprawy lub wymiany towaru „niezgodnego z umową”, a dopiero wtedy, gdy sprzedawca nie uczyni zadość temu obowiązkowi w „rozsądnym czasie”18, może domagać się zwrotu gotówki lub obniżenia ceny. przedsiębiorców i konsumentów. Jedynie w przypadku drugiej z wymienionych dyrektyw można mówić o obowiązku implementacji wprost21, czyli stworzenia, za pomocą ustaw krajowych, reżimu prawnego bezpośrednio odpowiadającego regulacjom dyrektywy. Natomiast, jak już wspomniano, dyrektywa 99/44/WE wyznacza jedynie minimalny poziom ochrony konsumentów w zakresie rękojmi, a poszczególne państwa UE albo przyjęły ten sam poziom we własnych ustawach, albo podniosły go w różnym stopniu. UE podejmuje inicjatywy w kierunku ograniczenia trudności związanych z „rozczłonkowaniem” reżimu prawnego umów konsumenckich22. Jak dotąd, nie udało się jednak wprowadzić regulacji prawnych, które ujmowałyby całokształt problematyki prawnej transgranicznej transakcji konsumenckiej23. Przedsiębiorca zainteresowany sprzedażą transgraniczną staje więc przed problemem ustalenia, którym przepisom podlegać ma dana transakcja i dodatkowo jaki sąd będzie właściwy do rozstrzygnięcia sporów z transakcji z zagranicznym konsumentem. Źródłem odpowiednich przepisów w tym względzie są rozporządzenia unijne znane jako Rzym I24 oraz Bruksela I25. Rozporządzenie Bruksela I reguluje problematykę właściwości sądu w sprawach cywilnych i handlowych. Rozstrzyga ono, że w przypadku wytoczenia powództwa przeciw konsumentowi przez przedsiębiorcę w obrocie transgranicznym właściwy będzie wyłącznie sąd miejsca zamieszkania konsumenta. Sam konsument może natomiast pozwać zagranicz- nego przedsiębiorcę, zależnie od swojego wyboru, zarówno przed sąd siedziby tego przedsiębiorcy, jak i przed sąd właściwy dla swojego miejsca zamieszkania. Z oczywistych względów, z reguły wybierze on drugą możliwość. Odnośnie do ustalenia systemu prawnego, któremu podlega transgraniczna transakcja konsumencka, miarodajne są natomiast przepisy rozporządzenia Rzym I. Zgodnie z treścią rozporządzenia, prawem właściwym dla umowy pomiędzy konsumentem i przedsiębiorcą jest co do zasady prawo państwa, w którym konsument ma miejsce zamieszkania. Przy tym jest wymagane, aby było to również państwo, w którym przedsiębiorca prowadzi swoją działalność albo państwo, do którego jego działalność została skierowana. Z perspektywy handlu transgranicznego na odległość (z przesłaniem towaru) największe wątpliwości wiążą się ze znaczeniem drugiego warunku. Jest on interpretowany dość szeroko. W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE wskazano szereg przesłanek pozwalających kwalifikować stronę internetową jako skierowaną także do konsumentów z innych państw UE – to między innymi: ●posługiwanie się w opisach cen inną walutą, ●wskazanie na stronie internetowej na „międzynarodowy charakter” działalności przedsiębiorcy, ●ujawnienie numerów telefonów z prefiksem międzynarodowym, ●możliwość korzystania ze strony w innym języku niż język państwa siedziby przedsiębiorcy. Biuletyn euro info (08) 15 Prawo Zasadnicze znaczenie zdaje się mieć natomiast sama techniczna możliwość dokonania zakupu przy ujawnieniu faktu przebywania nabywcy w innym państwie członkowskim UE. Skutkuje to potrzebą dostosowania się przez przedsiębiorcę, który chciałby w ramach e-sklepu sprzedawać towary także konsumentom z innych państw UE, do różnych systemów prawa, z czym wiąże się gotowość do uczestniczenia w procesach przed sądami w innych państwach. Wymaga to nakładów finansowych i dodatkowej logistyki. Przyjmując za przykład hipotetyczną transakcję pomiędzy polskim przedsiębiorcą z Warszawy a czeskim konsumentem z Ostrawy, zarówno w przypadku braku zapłaty przez konsumenta za towar (powództwo przedsiębiorcy), jak i w przypadku niedostarczenia towaru odpowiedniej jakości (powództwo konsumenta), w praktyce stosownie do wyboru konsumenta do rozstrzygania sporu powołany będzie czeski sąd w Ostrawie, a o prawach i obowiązkach stron transakcji rozstrzygnie prawo czeskie tylekroć, ilekroć działalność sprzedawcy uwzględniała także kierowanie sprzedaży na tamtejszy rynek. sprzedawca oferujący sprzedaż na odległość ponosi odpowiedzialność za towar także wtedy, gdy znajduje się on już w drodze do konsumenta. Ukształtowany przez obydwa rozporządzenia reżim prawny transgranicznych transakcji konsumenckich ma taki skutek, że profesjonalny sprzedawca musi liczyć się z ryzykiem prowadzenia sporu z konsumentem przed sądem zagranicznym, a ponadto według zagranicznego prawa. Okoliczność ta występuje w zasadzie niezależnie od tego, czy będzie on występował w roli powoda, czy też pozwanego. Podsumowanie Uprawnienia konsumenckie w zakresie rękojmi za jakość towaru stanowią szczególnie ważny element prawa polskiego i unijnego. Ich rzeczywisty zakres wynika z potrzeb ochrony konsumentów oraz zabezpieczenia słusznego interesu przedsiębiorców. Polskie przepisy nadają przy tym 16 Biuletyn euro info (08) konsumentom więcej uprawnień niż regulacje unijne. Taki stan rzeczy jest możliwy z uwagi na przyjętą przez prawo unijne zasadę wyznaczenia minimalnego standardu ochrony posprzedażnej, od którego prawodawcy państw członkowskich mogą odstępować wyłącznie na korzyść konsumentów. Skorzystali oni z tej możliwości w różnym stopniu, skutkiem czego wystąpiło znaczne zróżnicowanie reżimów prawnych rękojmi konsumenckiej w poszczególnych państwach członkowskich. W świetle zasad przyjętych w rozporządzeniach unijnych Rzym I i Bruksela I, przy transakcjach transgranicznych to prawo państwa konsumenta jest co do zasady właściwe do regulowania transgranicznej transakcji konsumenckiej, a możliwe spory będą z reguły rozstrzygane przez sąd właściwy dla miejsca zamieszkania konsumenta. Przedsiębiorca zainteresowany oferowaniem swoich towarów konsumentom z innych państw członkowskich musi zatem liczyć się z wynikającym z tego ryzykiem. n Bartłomiej Okoń autor jest doktorem nauk prawnych i radcą prawnym, prowadzącym kancelarię w Warszawie, współpracuje z ośrodkiem Enterprise Europe Network DELAB UW. Por. art. 471 i nast. k.c. Dyrektywa nr 99/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji, Dz. Urz. WE nr L 171 z 7 lipca 1999 r. 3 Ustawa z dn. 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego, DzU z 2002 r., nr 141, poz. 1176. 4 Ustawa z dn. 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, DzU z 2014 r., poz. 827. 5 Art. 556 k.c. 6 Wyjątki dotyczą sytuacji, gdy sprzedawca zapewnień tych nie znał, nie mógł znać (rozsądnie oceniając) lub też nie wpływały one na decyzję konsumenta odnośnie do kupna towaru, względnie zostały sprostowane przed sprzedażą, por. art. 557 §3 k.c. 7 Por. art. 5563 k.c. 8 Przy czym nie chodzi o sprzedaż komisową. 9 Por. art. 2 Dyrektywy 99/44/WE. 10 Por. art. 556 (1) §1 k.c.: „Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli: 1. Nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okolicz1 2 ności lub przeznaczenia”; natomiast w przypadku dyrektywy 99/44/WE argument ten wykorzystany jest wyłącznie jako element domniemania istnienia zgodności z umową, a nie samej jej definicji – por. art. 2 ust. 2 dyrektywy 99/44/WE: „Domniemywa się, że towary konsumpcyjne są zgodne z umową, jeżeli: (…) c. nadają się do celów, do których towary tego samego rodzaju są normalnie stosowane, d. wykazują jakość i wykonanie, które są normalne dla towarów tego samego rodzaju (…)”. 11 Jest to jednak dopuszczalne ze względu na zasadę minimalnej harmonizacji, przyjętą w dyrektywie 99/44/WE, zgodnie z którą państwa członkowskie mogą utrzymać w mocy lub wprowadzić surowszą odpowiedzialność sprzedawców z tytułu rękojmi konsumenckiej (art. 8 ust. 2). 12 Por. art. 556(2) k.c. in fine. 13 Sytuacja taka nie zachodzi natomiast przy sprzedaży na odległość o charakterze niekonsumenckim, zatem – pomiędzy przedsiębiorcami (obrót profesjonalny) lub pomiędzy osobami prywatnymi (obrót powszechny). W tych przypadkach obowiązuje ogólna reguła z art. 544 k.c., zgodnie z którą wydanie rzeczy następuje z chwilą, gdy sprzedawca powierzył ją profesjonalnemu przewoźnikowi. 14 Zatem: w obrocie pomiędzy przedsiębiorcami (zwanym obrotem profesjonalnym), pomiędzy osobami fizycznymi niebędącymi konsumentami, osobami prawnymi i jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi przymiotu osobowości prawnej (zwanym obrotem powszechnym). 15 Por. art. 544 k.c. 16 Por. art. art. 556(2) k.c. 17 Por. art. 5 ust. 3 dyrektywy 99/44/WE; sam okres odpowiedzialności wynosi natomiast, analogicznie jak w prawie polskim, dwa lata. 18 Por. art. 3 ust. 5 dyrektywy 99/44/WE. 19 Por. art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej. 20 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44 /WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, Dz. Urz. UE L 304/2011 z 22 listopada 2011 r. 21 Zgodnie z zasadą tzw. harmonizacji pełnej. 22 Por. działania realizowane w ramach strategii Jednolitego Rynku Cyfrowego dla Europy – charakterystyka na: http://europa.eu/rapid/pressrelease_IP-15-4919_pl.htm. 23 Por. nieudaną próbę ustanowienia wspólnych europejskich przepisów o sprzedaży (CESL). 24 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dn. 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I), Dz. Urz. UE nr L 177/6 z 4 lipca 2008 r. 25 Rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dn. 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, Dz. Urz. WE nr L 12/1 z 16 stycznia 2001 r. Finanse przedsiębiorstwa Rozliczenia podatkowe jednoosobowych firm Jak nie zabłądzić w gąszczu przepisów? Magdalena Miernik Podatki i urząd skarbowy to dwa pojęcia, na które większość przedsiębiorców reaguje nerwowo. Tymczasem wystarczy zachować kilka zasad i przestrzegać kilku wskazówek, żeby uporządkować swoje rozliczenia, dostosować je do specyfiki działalności firmy i poprawić jej płynność finansową. Rodzaje obciążeń podatkowych przedsiębiorców, czyli jak uporządkować swoje obowiązki Podatki są jednym z aspektów działalności firmy, którym można nadać odpowiednią strategię i pilnować jej efektywnego wdrożenia. Tak jak np. w stosunku do rynku zbytu, zaopatrzenia, wizerunku czy reklamy. Podobnie jak w przypadku wymienionych dziedzin, pierwszym krokiem jest prawidłowe przyporządkowanie zadań /obowiązków do rodzaju wykonywanej działalności. Przedsiębiorca zajmujący się obrotem paliwami lub alkoholem będzie musiał pilnować rozliczeń akcyzy, a przewoźnik – podatku od środków transportu. Jednak większości przedsiębiorców te obciążenia, podobnie jak np. cło i opłata uzdrowiskowa, nie będą dotyczyć. Przedsiębiorców, z uwagi na podleganie podatkowi VAT, nie dotyczy najczęściej również podatek od czynności cywilnoprawnych. Stąd w dalszej części artykułu uwaga zostanie poświęcona podstawowym obciążeniom podatkowym – podatkowi dochodowemu (w przypadku osób fizycznych – PIT) oraz podatkowi od towarów i usług (VAT). PIT – przychody i wydatki Kolejnym etapem powinno być podzielenie obowiązków podatkowych na te związane ze środkami wydawanymi oraz otrzymywanymi. Jeżeli chodzi o te drugie, to stanowią one odpowiednio przychody w PIT i podstawę opodatkowa- nia w VAT. Jeżeli natomiast chodzi o wydatki, to zasadniczo generują one uprawnienia podatkowe, z których można, ale nie trzeba skorzystać. Chodzi o możliwość rozliczenia kosztów uzyskania przychodów lub pomniejszenia podatku VAT należnego o podatek naliczony. Takie jednokierunkowe myślenie może jednak doprowadzić do błędu. Przede wszystkim dlatego, że to na przedsiębiorcy spoczywają obowiązki płatnika względem wypłacanych wynagrodzeń. Mowa nie tylko o pracownikach, co wydaje się dosyć oczywiste, ale również o zleceniobiorcach i osobach, z którymi podpisano umowę o dzieło. Szczególnie uważni muszą być w tym zakresie przedsiębiorcy, którzy z zewnętrznych usług korzystają sporadycznie. Zawsze powinni upewnić się, czy zleceniobiorcą lub wykonawcą jest przedsiębiorca czy nie. W drugim przypadku – powinni potrącić podatek z wypłacanego wynagrodzenia. Warto przy tym wiedzieć, że w przypadku umów o dzieło lub zlecenie z wynagrodzeniem poniżej 200 zł brutto 18-procentowy podatek należy odprowadzić bez uwzględniania kosztów uzyskania przychodu. Ta zasada obowiązuje, jeżeli zleceniobiorca/wykonawca nie ma jednocześnie podpisanej umowy o pracę ze zleceniodawcą/zamawiającym. swojego wynagrodzenia o polski podatek, przedsiębiorca musi go sfinansować z własnej kieszeni. Z pomocą przychodzą na szczęście umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, które w większości przypadków ograniczą (np. do 5 lub 10%), albo wręcz całkowicie wyłączą konieczność odprowadzenia podatku do polskiego fiskusa. Trzeba jednak pamiętać, że w takiej sytuacji należy mieć nie starszy niż rok na moment wypłaty certyfikat rezydencji zagranicznego kontrahenta – czyli dokument potwierdzający, że jest on podatnikiem w konkretnym państwie. Czasem te aspekty warto uzgodnić jeszcze przed zakupieniem usługi. Szczególnej uwagi wymagają wydatki na usługi dostarczane z zagranicy. Jeżeli dotyczą one tzw. usług niematerialnych (np. opłaty za prawa autorskie, należności licencyjne, odsetki, ale także usługi reklamowe lub prawnicze), to wówczas przedsiębiorca powinien sprawdzić, czy nie należy pobrać tzw. podatku u źródła. Obowiązek taki powstanie np. w sytuacji, gdy polski przedsiębiorca wykupi domenę internetową od zagranicznego dostawcy lub zapłaci za grafikę na zagranicznym portalu. Ponieważ zagraniczni dostawcy zazwyczaj nie godzą się na obniżenie Koniecznie trzeba pamiętać o tym, że oprócz konieczności zapłaty podatku, przedsiębiorca ma względem fiskusa również obowiązek składania deklaracji i informacji. Dotyczy to także nie tylko przychodów, ale również wydatków. W tym drugim przypadku informacje o pobranym podatku należy przesyłać imiennie każdemu zatrudnionemu i jego urzędowi skarbowemu (np. PIT-11, PIT-8C), ale również zbiorczo własnemu urzędowi (np. PIT-4R, PIT-8AR). Dotyczy to również wynagrodzenia wypłacanego osobom niezamieszkującym w Polsce (wówczas Ponieważ zagraniczni dostawcy zazwyczaj nie godzą się na obniżenie swojego wynagrodzenia o polski podatek, przedsiębiorca musi go sfinansować z własnej kieszeni. Biuletyn euro info (08) 17 Finanse przedsiębiorstwa we, czyli możliwość rozliczenia kosztów uzyskania przychodów lub odliczenia VAT, ale również prawo do elastycznego zaplanowania swoich rozliczeń, począwszy od założenia działalności, poprzez jej przebieg, na likwidacji czy zakończeniu w inny sposób skończywszy. Z większości tych aspektów przedsiębiorcy nie zdają sobie sprawy. Fot. Bartosz Bartosiński PIT – skala podatkowa czy podatek liniowy? informacje imienne przesyła się do urzędu skarbowego właściwego dla osób zagranicznych – IFT-1/1R), a także podatku „u źródła” pobranego od płatności przesyłanych zagranicznym usługodawcom (najczęściej jest to formularz IFT-2R). Uwaga! Konieczność wypełnienia formularza dla zagranicznych odbiorców płatności dotyczy również sytuacji, gdy podatku nie pobrano z uwagi na umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. VAT od sprzedaży i od zakupu Podobnie jak w przypadku PIT, w podatku VAT obowiązek rozliczeń dotyczy nie tylko towarów i usług sprzedawanych, ale również zakupionych. Towar przesłany z zagranicy należy rozliczyć jako wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (WDT) – w przypadku dostawy z innego kraju Unii Europejskiej lub jako import – w przypadku towaru przesyłanego spoza Unii Europejskiej. VAT jest wówczas rozliczany najczęściej razem z cłem. Z kolei usługi nabyte z zagranicy należy rozliczyć jako tzw. import usług. We wszystkich wymienionych przypadkach rozliczenie VAT powinno być neutralne (tj. nie powstanie podatek do zapłaty), gdyż VAT naliczony będzie równy należnemu – inaczej nazywa się to odwrotnym obciążeniem. Typowym przykładem jest zakup licencji na zagraniczną domenę internetową lub zagranicznych usług doradczych. Należy jednak pamiętać, że wszystkie takie transakcje trzeba wykazać w formularzach VAT. Niewypełnienie tych obowiązków, choć czysto technicznych, może narazić na pro- 18 Biuletyn euro info (08) blemy w urzędzie skarbowym i karę mandatu. Ponadto, należy pamiętać, że VAT z tytułu nabycia towarów i usług z zagranicy jest ciężarem podatkowych dla tych, którzy korzystają ze zwolnienia w VAT. Podsumowując, przedsiębiorca podejmujący próbę uporządkowania rozliczeń podatkowych powinien podjąć następujące kroki: 1)Określenie dziedziny, w której działa i podatków, jakie jej dotyczą. 2)Wyodrębnienie każdej dokonywanej transakcji (zarówno dotyczącej przychodów, jak i wydatków). 3)Określenie rodzaju transakcji (np. sprzedaż towarów, nabycie usług, zapłata wynagrodzenia). 4)Określenie drugiej strony każdej z transakcji (np. pracownik, zagraniczny dostawca usług, klient krajowy – przedsiębiorca). 5)Określenie drogi towaru lub przepływu usługi (np. sprzedaż krajowa do osób fizycznych, import towarów spoza Unii Europejskiej). 6)Określenie obowiązków podatkowych (również deklaracji czy np. obowiązku skorzystania z kasy fiskalnej) na podstawie odpowiedzi 1–5. Elastyczność wyboru form opodatkowania i sposób płatności Przedsiębiorca ma nie tylko obowiązki podatkowe, ale również może korzystać z przysługujących mu uprawnień. Należą do nich nie tylko te absolutnie podstawo- Jednym z pierwszych wyborów podatkowych, jakich może dokonać osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą, jest możliwość przejścia na tzw. podatek liniowy, czyli opodatkowanie dochodów stałą 19-procentową stawką PIT, bez względu na ich wysokość. Wybór będzie jednak nieskuteczny, jeżeli w ramach działalności gospodarczej są świadczone usługi na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy, odpowiadające obowiązkom wskazanym w umowie z pracodawcą/byłym pracodawcą. Warto pamiętać o tej kwestii, gdyż nie dokona tego za przedsiębiorcę urząd skarbowy. Nieprawidłowości wyjdą nie na etapie składania zawiadomienia o wyborze stawki liniowej (należy je złożyć nie później niż do 20 stycznia lub, w przypadku nowo zakładanych działalności – nie później niż w dniu osiągnięcia pierwszego przychodu), ale najprawdopodobniej po kilku latach, wraz z kontrolą podatkową, i będą się wiązać z koniecznością zapłaty odsetek od zaległości podatkowych. Wbrew obiegowej opinii, nie w każdym przypadku przejście na podatek liniowy będzie zabiegiem opłacalnym. Dokonanie takiego wyboru przede wszystkim wyłącza prawo do wspólnego opodatkowania małżonków. Obliczenia, który wariant jest bardziej opłacalny, należy dokonać przed złożeniem zawiadomienia. Sęk w tym, że czasem trudno z góry przewidzieć roczne dochody i wpisać je do formularzy hipotetycznych zeznań. Z pomocą może przyjść pewne praktyczne spostrzeżenie. Mianowicie wspólne opodatkowanie małżonków jest tym bardziej opłacalne, im większa jest dysproporcja dochodów między małżonkami. I na odwrót – jeżeli zarobki małżonków są podobne, wybór „liniówki” powinien być dobrym rozwiązaniem. Należy również pamiętać, że opłacalność wyboru podatku liniowego trzeba sprawdzać co roku, mając w perspektywie kolejny rok. Do 20 stycznia przedsiębiorcy Finanse przedsiębiorstwa mogą składać zawiadomienie o wyborze lub rezygnacji z podatku liniowego (co jest równoznaczne z powrotem do opodatkowania progresywnego). Jeżeli stosowne zawiadomienie nie zostanie w tym terminie złożone, przez cały rok będzie obowiązywać sposób opodatkowania stosowany w roku poprzednim. Okolice Nowego Roku są zatem czasem na sporządzenie prognoz podatkowych na nadchodzące 12 miesięcy. VAT – czy opłaca się przejść na metodę kasową? Również w zakresie podatku VAT przedsiębiorca (o rocznych obrotach do 1,2 mln euro) ma możliwość elastycznego ułożenia swoich rozliczeń. Podstawową zasadą, zarówno w PIT, jak i VAT, jest rozliczanie przychodów/obrotu memoriałem – tzn. obowiązek podatkowy powstaje wraz z wykonaniem usługi lub dostawą towaru, niezależnie od otrzymanej płatności. W podatku VAT można jednak tę regułę odwrócić. Tzw. mali podatnicy (sprzedaż brutto nie przekracza 1,2 mln euro w skali roku) mają możliwość rozliczania VAT wraz z otrzymaniem płatności za wystawiane faktury. Jest jednak i druga strona medalu – podatek naliczony można uwzględnić również dopiero w momencie opłacenia faktur. Oznacza to, że przejście na metodę kasową w VAT nie będzie opłacalne dla tych przedsiębiorców, którzy na początku działalności muszą ponieść większe wydatki, a płatność za nie jest rozłożona w czasie (wydłuża się czas na odzyskanie podatku VAT). Deklaracje i wpłaty kwartalne czy miesięczne? Kolejną możliwością elastycznego ułożenia swoich stosunków z fiskusem jest decyzja co do wyboru okresów rozliczeniowych, i to zarówno w podatku PIT, jak i VAT. Warto przy tym wiedzieć, że system rozliczeń nie musi być tożsamy w obu podatkach – przykładowo przedsiębiorca może rozliczać PIT kwartalnie, a VAT miesięcznie. Okresy kwartalne to oczywiście mniejsze obciążenie administracyjne i większa płynność finansowa. Praktycznie zawsze będą one dobrym rozwiązaniem w podatku PIT (mogą z nich korzystać przedsiębiorcy, których roczne przychody nie przekraczają 1,2 mln euro). Natomiast w podatku VAT wszystko zależy od tego, jak często występują sytuacje, w których żądamy zwrotu VAT. Jeżeli zazwyczaj VAT jest do zapłaty, deklaracje kwartalne będą lepszym rozwiązaniem. Jeżeli natomiast często w deklaracjach wykazany jest VAT do zwrotu, korzystniejszym wyjściem będzie pozostanie przy rozliczeniach miesięcznych. Należy pamiętać, że raz wybrany okres rozliczeniowy należy stosować co najmniej przez cały rok (w podatku PIT – wybór obowiązuje również w roku następnym, chyba, że do 20 lutego zostanie złożone stosowne oświadczenie) lub 4 kwartały (w podatku VAT). Dobrą wiadomością jest to, że system rozliczeń można zmienić z miesięcznych na kwartalne w podatku PIT w kolejnym roku, a w podatku VAT już nawet w kolejnym kwartale. Podobnie jak w przypadku PIT, w podatku VAT obowiązek rozliczeń dotyczy nie tylko towarów i usług sprzedawanych, ale również zakupionych. W podatku PIT interesującą możliwością jest uproszczony system zaliczek. Jeżeli przedsiębiorca w poprzednim roku podatkowym wykazywał dochody, może wybrać opłacanie zaliczek w wysokości podatku dochodowego za ten poprzedni rok, podzielonego przez ilość okresów rozliczeniowych w nowym roku. System ten jest, jak sama nazwa wskazuje, znacznym uproszczeniem administracyjnym, gdyż nie wymaga od przedsiębiorcy bieżącego skrupulatnego sprawdzania i weryfikowania swoich ewidencji. W razie pomyłki nie grożą też karne odsetki za nieprawidłowo wyliczone zaliczki na PIT. Ale to nie wszystko. Uproszczone zaliczki mogą poprawić płynność przedsiębiorstwa, jeżeli w bieżącym roku spodziewany jest wzrost dochodów (a więc i wyższy podatek) w porównaniu do roku poprzedniego. Pozostałe możliwości elastycznego ukształtowania rozliczeń podatkowych Podatki przedsiębiorcy rzeczywiście leżą w jego rękach, i to nie tylko na etapie rozwiązań przyjmowanych na początku działalności, względnie weryfikowanych na początku nowego roku. To również moż- liwość bieżącego kształtowania swoich praw i obowiązków podatkowych, przy umiejętnym korzystaniu z wprowadzonych przez ustawodawcę przepisów. Jest to dziedzina tzw. optymalizacji podatkowej, i nie chodzi tu bynajmniej o skomplikowane sztuczne struktury czy karuzele VAT-owskie, znajdujące się obecnie na celowniku aparatu skarbowego. Mowa o codziennych, prostych wyborach, na które ustawodawca zezwala i które Ministerstwo Finansów (choćby w uzasadnieniu do projektu klauzuli przeciw obejściu prawa podatkowego) uznaje za legalne i dopuszczalne. Przedsiębiorca ma pełne prawo użyć tych możliwości do poprawy płynności finansowej swojej działalności. O jakich rozwiązaniach mowa? Po pierwsze, jak już wspomniano, PIT i VAT w działalności gospodarczej rządzą się metodą memoriałową. Oznacza to nie tylko, że moment zapłaty pozostaje obojętny dla przychodu/obrotu należnego, ale też, że można w pewnych granicach decydować o momencie powstania przychodu/obrotu. Wykonanie usługi można przedłużyć na następny okres rozliczeniowy, jeżeli jej uwzględnienie w przychodach/obrotach okresu bieżącego zaburzyłoby płynność finansową przedsiębiorstwa. Na szczególną uwagę zasługują graniczne daty roku podatkowego. Wykonanie usług jeszcze w starym roku może pomóc w efektywniejszym wykorzystaniu zaległej straty podatkowej, natomiast w nowym – obniżyć roczne zobowiązanie PIT za rok poprzedni. Moment powstania przychodu/obrotu można szczególnie elastycznie kształtować w przypadku tzw. usług ciągłych (w ocenie sądów administracyjnych w tej grupie mogą się mieścić również np. usługi doradcze) – wówczas momentem tym są terminy płatności ustalone przez strony (nie rzadziej niż raz w roku). Po drugie, przedsiębiorcy często dokonują odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych. Elastyczność w tym zakresie polega nie tylko na skorzystaniu z możliwie najwyższej stawki (np. środki trwałe używane) lub metody degresywnej, ale również, gdy potrzeba, na obniżeniu stawki. Z jednej strony obniżenie stawki wydłuży okres amortyzacji i może przesunąć koszty uzyskania przychodu na okres, w którym przedsiębiorca spodziewa się wyższych przychodów. Z drugiej strony, jeżeli przedsiębiorca po- Biuletyn euro info (08) 19 Finanse przedsiębiorstwa trzebuje w danym roku wyższych kosztów uzyskania przychodu, można rozważyć jednorazową amortyzację środków trwałych (innych niż samochody osobowe i nieruchomości) do łącznej rocznej wysokości 50 tys. euro). Prawo to przysługuje jedynie małym (roczne przychody do 1,2 mln euro) podatnikom i osobom rozpoczynającym działalność gospodarczą (w roku jej rozpoczęcia) – osobom fizycznym, stąd niewiele osób ma tego świadomość. Po trzecie, jeżeli przedsiębiorca wykorzystuje do działalności majątek rodzinny, również może skorzystać z odpisów amortyzacyjnych bez uszczerbku podatkowego dla pozostałych członków najbliższej rodziny. Wystarczy darowizna środka trwałego – pozwala ona na amortyzację od jego wartości rynkowej. Ponadto, jeżeli darowizna zostanie zgłoszona do urzędu skarbowego przed upływem 6 miesięcy, zostanie zwolniona z opodatkowania. Jest to rozwiązanie szczególnie interesujące dla firm wielopokoleniowych, korzystających z majątku często niebędącego własnością danego przedsiębiorcy, ale kogoś z członków najbliższej rodziny. Możliwości elastycznego kształtowania praw i obowiązków podatkowych jest dużo więcej. Warto z nich korzystać, aby w prawnie dozwolony sposób poprawić płynność finansową przedsiębiorstwa. Rozliczenia z kontrahentami z UE – na co należy zwrócić uwagę Członkostwo Polski w Unii Europejskiej to okazja dla wielu przedsiębiorców na zdobycie nowych rynków zbytu, ale również nowych źródeł zaopatrzenia i zaawansowanych technologicznie usług. W kontaktach handlowych warto jednak zwrócić uwagę na kilka ważnych aspektów, aby nie mieć później problemów z aparatem skarbowym. Sprawdź numer VAT-UE swojego kontrahenta Wejście do Unii Europejskiej uprościło rozliczenia VAT o tyle, że przepływ towarów i usług między przedsiębiorcami z dwóch różnych krajów Wspólnoty powinien być neutralny, to znaczy nie skutkować obowiązkiem zapłaty podatku. Cel ten osiągnięto, wprowadzając stawkę 0% i procedurę odwrotnego obciążenia – tj. sytuację, gdy podatek należny i naliczony 20 Biuletyn euro info (08) na tej samej transakcji jest równej wysokości. W praktyce jednak urząd skarbowy chce mieć pewność, że nasz kontrahent, po pierwsze, istnieje, po drugie, rzeczywiście jest przedsiębiorcą z innego kraju UE. Wprawdzie przepisy nie nakładają wprost takiego obowiązku, ale organy podatkowe i urzędy wymagają od podatnika, aby to on dokonał odpowiedniego sprawdzenia w tym zakresie. Aby dopełnić naszych obowiązków, powinniśmy poprosić kontrahenta o jego numer VAT-UE oraz podać ten numer na fakturach. Wcześniej jednak należy sprawdzić, czy numer jest aktywny. Najprostszym sposobem jest wpisanie numeru na stronie VIES, prowadzonej przez Komisję Europejską, na której w ciągu kilku sekund zweryfikuje się prawidłowość numeru. Potwierdzenie należy wydrukować i wpiąć do dokumentacji na wypadek kontroli. Innym sposobem sprawdzenia jest skontaktowanie się (pisemnie, przez telefon lub e-mail) z Biurem Krajowej Informacji Podatkowej w Koninie. Jest to sposób szczególnie ceniony przez urzędy skarbowe, gdyż wynikiem procedury jest oficjalne potwierdzenie, które możemy otrzymać również na skrzynkę e-mail. Aktywny numer VAT-UE to jednak nie wszystko. Przedsiębiorca powinien podjąć racjonalne kroki, aby zbadać, czy kontrahent rzeczywiście prowadzi działalność gospodarczą. Jakie te kroki powinny być – nikt precyzyjnie nie wskaże, ale może zbadać w trakcie kontroli (procedury te mają na celu eliminację tzw. karuzel podatkowych, gdzie zwrot VAT jest wyłudzany przez znikających przedsiębiorców lub osoby podstawione). Jeżeli z danym kontrahentem zawieranych jest wiele transakcji, warto zażądać wypisu z rejestru handlowego, podpisać umowę oraz sprawdzić i udokumentować dostarczany towar lub usługi. Jeżeli transakcje są dokonywane na małą skalę, można np. wydrukować z Internetu opinie o danym kontrahencie. Sposób sprawdzenia powinien być dostosowany do rodzaju działalności i wolumenu transakcji. procesów i płatności zachodzących w ramach międzynarodowych grup spółek, a więc nie osób fizycznych. W tym drugim przypadku unikanie podwójnego opodatkowania jest wciąż regulowane przez umowy bilateralne (tj. zawierane oddzielnie przez każde z państw). Jak zasygnalizowano wcześniej, płatności dokonywane dla zagranicznych kontrahentów (w szczególności w zakresie usług niematerialnych) mogą być obciążone polskim podatkiem u źródła. Ale również na odwrót – płatności z zagranicy mogą wpłynąć pomniejszone o zagraniczny podatek. Kwestię potrącanych podatków warto omówić z kontrahentem jeszcze przed dokonaniem transakcji, aby uniknąć później zaskoczenia. Wprawdzie podatek niesłusznie pobrany najczęściej da się odzyskać, ale wymaga to składania na własną rękę wniosków do zagranicznych władz podatkowych (w lokalnym języku). W praktyce wysiłek i koszty związane z odzyskaniem zagranicznego podatku najczęściej zniechęcają nie tylko przedsiębiorców-osoby fizyczne, ale nawet korporacje. Tym bardziej więc warto sprawy podatkowe przedyskutować z kontrahentem wcześniej. Uniknięcie opodatkowania lub zmniejszenie stawki podatku będzie wymagało uzyskania od kontrahenta (lub dostarczenia kontrahentowi) certyfikatu rezydencji, tj. dokumentu potwierdzającego, że dana osoba jest rezydentem podatkowym danego państwa i rozlicza się w tym państwie ze swoich podatków. W przypadku płatności wysyłanych za granicę, nie trzeba uzyskiwać certyfikatu przy każdej transakcji. Raz uzyskany dokument zachowuje ważności do upływu okresu w nim wskazanego, a jeżeli brakuje takiego wskazania – przez okres 12 miesięcy od dnia wydania. Warto pamiętać, że powinien on obejmować okres, w którym dokonano wypłaty. Jest to kolejny argument za tym, żeby temat ten poruszyć jeszcze przed dokonaniem transakcji. Dostarcz lub odbierz certyfikat rezydencji Na koniec należy zaznaczyć, że podane tu wskazówki mają odpowiednie zastosowanie do przedsiębiorców prowadzących firmę w formie spółki cywilnej lub osobowej. n O ile podatek VAT został w znacznej części ujednolicony w Unii Europejskiej, o tyle podatki dochodowe pozostały w większości domeną prawa krajowego. Wspólne europejskie regulacje dotyczą najczęściej Magdalena Miernik prawnik, specjalistka z zakresu prawa własności intelektualnej redaktor naczelny serwisu Lookreatywni.pl Innowacje Platformy startowe dla nowych pomysłów Rozwój start-upów w Polsce Wschodniej Ewa Romanowska Perspektywa finansowa UE 2014–2020 obfituje w nowe możliwości dofinansowania innowacyjnych przedsiębiorstw i aktywnych władz samorządowych. Jednym z takich nowatorskich rozwiązań jest program Platformy startowe dla nowych pomysłów, realizowany w makroregionie Polska Wschodnia. Przedsięwzięcie ma na celu wsparcie rozwoju środowiska startupowego, budowanie globalnej konkurencyjności młodych innowacyjnych firm oraz tworzenie silnego układu powiązań pomiędzy start-upami1, władzami miejskimi, instytucjami otoczenia biznesu, sektorem nauki, organizacjami pozarządowymi oraz innymi przedsiębiorstwami. Ważną rolę liderów pełnią tu trzy wybrane drogą konkursową platformy: Hub of Talents zarządzana przez Białostocki Park Naukowo-Technologiczny, TechnoparkBiznesHub, kierowana przez Kielecki Park Technologiczny oraz Connect, prowadzona przez Lubelski Park Naukowo-Technologiczny. Budżet koordynowanego przez PARP 14-miesięcznego programu pilotażowego wynosi około 20 mln euro. Środki finansowe pochodzą z Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014–2020. Główne założenia Programu Operacyjnego Polska Wschodnia Makroregion Polski Wschodniej składa się z województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego oraz warmińsko-mazurskiego, które łącznie zajmują jedną trzecią powierzchni całego kraju. Obszar ten zamieszkuje przeszło 8 mln osób, czyli 21% społeczeństwa polskiego. Ze względu na zapóźnienia rozwojowe dotyczące niskiej innowacyjności, konkurencyjności i atrakcyjności inwestycyjnej, był on wspierany Funduszami Europejskimi w ramach zarówno krajowych i regionalnych programów operacyjnych, jak i na podstawie ukierunkowanego terytorialnie Programu Polska Wschodnia (PO PW). W swoich założeniach PO PW ma na celu zmniejszanie wymienionej słabości makroregionu, co w konsekwencji powinno przyczynić się do podniesienia jakości życia jego mieszkańców. U podstaw programu leży Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, która z kolei stanowi odpowiedź na unijną strategię Europa 2020 oraz krajową Strategię Rozwoju Kraju 2020. Isto- ta PO PW sprowadza się do dwóch filarów oraz trzech celów tematycznych polityki spójności w latach 2014–2020, ujętych na Rysunku 1. Bezpośrednimi obszarami wsparcia PO PW są więc: a)kształtowanie warunków przyczyniających się do rozwoju innowacyjnych start-upów, b)wzmacnianie innowacyjności MŚP, c)umiędzynarodowienie działalności MŚP, d) poprawa efektywności transportowej, e) wzrost dostępności transportowej. Program obejmuje cztery osie priorytetowe, tj.: I.Przedsiębiorcza Polska Wschodnia. II.Nowoczesna Infrastruktura Transportowa. III. Ponadregionalna Infrastruktura Kolejowa. IV.Pomoc Techniczna. Beneficjentami PO PW mogą być zarówno małe i średnie przedsiębiorstwa, firmy typu start-up, ośrodki innowacji, jednostki samorządu terytorialnego, jak i PKP PLK SA. W odniesieniu do I osi funkcję Instytucji Zarządzającej pełni minister właściwy Rysunek 1. Filary i cele polityki spójności w ramach PO PW Program Operacyjny Polska Wschodnia Filary • Rozwój innowacyjnej przedsiębiorczości • Poprawa dostępności transportowej Cele tematyczne polityki spójności • Wsparcie konkurncyjności MŚP • Wzmacnianie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną • Promocja transportu zrównoważonego Źródło: oprac. własne na podstawie Broszura informacyjna Program Polska Wschodnia 2014–2020, Ministerstwo Rozwoju, Warszawa 2015. Biuletyn euro info (08) 21 Innowacje Fot. Bartosz Bartosiński Platform startowych dla nowych pomysłów są mieszkańcy pięciu regionów Polski Wschodniej do 35. roku życia, przede wszystkich studenci ostatnich lat studiów oraz absolwenci szkół wyższych, przyszli twórcy nowych start-upów. Na realizację działania 1.1 przewidziano 200 mln euro. ds. rozwoju regionalnego, funkcję Instytucji Pośredniczącej zaś Polska Agencja Rozwoju Regionalnego. W swoich założeniach PO PW ma na celu zmniejszanie wymienionej słabości makroregionu, co w konsekwencji powinno przyczynić się do podniesienia jakości życia jego mieszkańców. Przedsiębiorcza Polska Wschodnia I oś priorytetowa koncentruje się na podnoszeniu konkurencyjności, innowacyjności i internacjonalizacji funkcjonujących na rynku, nowo powstałych bądź przyszłych, przedsiębiorców. Realizacji wymienionych założeń służą trzy działania wraz z poddziałaniami, w ramach których z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) są wspófinansowane projekty na łączną kwotę powyżej 719 mln euro. Należą do nich: 1)Działanie 1.1 Platformy Startowe dla nowych pomysłów: Poddziałanie 1.1.1 Platformy startowe dla nowych pomysłów, Poddziałanie 1.1.2 Rozwój start-upów w Polsce Wschodniej; 22 Biuletyn euro info (08) 2)Działanie 1.2 Internacjonalizacja MŚP; 3)Działanie 1.3 Ponadregionalne powiązania kooperacyjne: Poddziałanie 1.3.1 Wdrażanie innowacji przez MŚP, Poddziałanie 1.3.2 Tworzenie sieciowych produktów przez MŚP; 4)Działanie 1.4 Wzór na konkurencję. Poddziałanie 1.1.1 zostało przeznaczone dla ośrodków innowacji, tzw. animatorów Platform startowych2, których misją jest wspieranie pomysłodawców przy rozwijaniu innowacyjnych koncepcji biznesowych oraz przy przekształceniu ich w przedsiębiorstwa typu start-up. Platformę startową jako novum perspektywy 2014–2020 należy rozumieć jako kompleksowy program akceleracji nowych idei, w ramach którego przyszłym innowatorom są oferowane usługi dopasowane do ich indywidualnych potrzeb. Zadaniem animatorów jest wybór najlepszych pomysłów oraz pomoc przy rozpoczynaniu działalności gospodarczej i przy stawianiu pierwszych kroków na rynku. Na etapie opracowywania opłacalnego modelu biznesowego, przedsiębiorcy mogą skorzystać z pakietu usług doradczych, marketingowych, technologicznych bądź biznesowych, służących weryfikacji pomysłów oraz wprowadzeniu nowych innowacyjnych produktów do obrotu rynkowego. W drugiej fazie akceleracji, w ramach poddziałania 1.1.2, istnieje możliwość uzyskania bezzwrotnej dotacji, która pomoże firmom sprostać kosztom związanym z początkiem funkcjonowania na rynku polskim i zagranicznym. Końcowymi odbiorcami Wsparcie internacjonalizacji małych i średnich przedsiębiorstw przebiega również dwuetapowo. Pierwsza faza realizacji działania polega na przygotowaniu firm do umiędzynarodowienia działalności biznesowej. Oferowane usługi doradcze dotyczą przede wszystkim: ●diagnozy potencjału eksportowego przedsiębiorstwa, ●identyfikacji rynków docelowych i partnerów zagranicznych, ●analizy wejścia na wyznaczone rynki zagraniczne, ●opracowania strategii marketingowej i promocyjnej, ●przygotowania przedsiębiorstwa do działalności eksportowej, ●poszukiwania zewnętrznych możliwości finansowania internacjonalizacji. I oś priorytetowa koncentruje się na podnoszeniu konkurencyjności, innowacyjności i internacjonalizacji funkcjonujących na rynku, nowo powstałych bądź przyszłych, przedsiębiorców. W drugim etapie pomoc obejmuje zarówno doradztwo w zakresie finalizacji negocjacji handlowych z partnerami zagranicznymi, tworzenia kanałów dystrybucji produktów na rynku zagranicznym, przygotowywania materiałów reklamowych, jak i zakupu oprogramowania związanego z działalnością eksportową i dofinansowania udziału w międzynarodowych imprezach targowych. Wydatki unijne ponoszone na realizację działania 1.2 wynoszą 115 mln euro. Działanie 1.3 stanowi typ interwencji skierowany do MŚP należących do ponadre- Innowacje gionalnych powiązań kooperacyjnych3. Jego głównym celem jest wspieranie tworzenia sieciowych i innowacyjnych produktów (m.in. w sektorach zdiagnozowanych jako regionalne inteligentne specjalizacje), komercjalizacji wyników prac B+R przez małe i średnie przedsiębiorstwa oraz ich integracji i wzmacniania wzajemnych powiązań. W ramach działania są dofinansowane procesy wprowadzania innowacji do sprzedaży (także o ponadregionalnym zasięgu), w tym projekty związane z opracowaniem wymaganej dokumentacji, zakupieniem praw patentowych, licencji, know-how, technologii, maszyn, urządzeń i linii produkcyjnych. Wkład UE dla działania 1.3 wynosi łącznie 260 mln euro. Adresatami wsparcia działania 1.4 są małe i średnie przedsiębiorstwa, zainteresowane rozwojem umiejętności zarządzania wzornictwem. W ramach dofinansowania UE w wysokości 144 mln euro przewidziano dwuetapowy mechanizm pomocowy polegający na audycie wzorniczym i opracowaniu strategii wzorniczej (I etap) oraz przygotowaniu gotowego projektu wzorniczego i zakupu niezbędnych urządzeń i wartości niematerialno-prawnych (II etap), które umożliwią wprowadzenie do obrotu handlowego nowych innowacyjnych wyrobów. Zarys funkcjonowania platform startowych Ryzyko finansowe związane z rozwojem przedsiębiorstwa w formie start-upu stanowi niejednokrotnie główny czynnik zniechęcający do zaangażowania się w nowe przedsięwzięcie. Dodatkowym utrudnieniem jest określenie właściwego modelu biznesowego dla młodej innowacyjnej firmy, który ponadto w trakcie jej działalności może również ulec zmianie. Programem mającym na celu usuwanie barier związanych z powstawaniem i prowadzeniem start-upów, przeciwdziałającym migracji zarobkowej młodych mieszkańców Polski Wschodniej, jest program akceleracji pomysłów – Platformy startowe. Inicjatywa oparta na założeniu budowy przyjaznego środowiska dla nowatorskich koncepcji oraz przekuwania ich w komercyjny sukces jest realizowana przez zespół animatorów skupionych w trzech Platformach startowych, do których należą: I.Hub of Talents, którego animatorem jest Białostocki Park Naukowo-Technologiczny, współpracujący z pięcioma innymi ośrodkami inkubacji pomysłów, tj. z Olsztyńskim Parkiem Naukowo-Technologicznym, Elbląskim Parkiem Technologicznym, Parkiem Naukowo-Technologicznym w Ełku, Parkiem Naukowo-Technologicznym Polska-Wschód w Suwałkach Sp. z o.o. oraz Parkiem Przemysłowym Łomża Sp. z o.o.; II.TechnoparkBiznesHub, którego animatorem jest Kielecki Park Technologiczny, współpracujący z dwoma innymi ośrodkami inkubacji pomysłów, tj. z Podkarpackim Parkiem NaukowoTechnologicznym oraz Inkubatorem Technologicznym w Stalowej Woli; III.Connect, którego animatorem jest Lubelski Park naukowo-technologiczny, współpracujący z dwoma pozostałymi ośrodkami inkubacji pomysłów, tj. z Regionalnym Parkiem Przemysłowym w Świdniku oraz Tarnobrzeskim Parkiem Przemysłowo-Technologicznym. Głównymi zadaniami liderów są: organizacja funkcjonowania platform, nabór i weryfikacja pomysłów oraz objęcie opieką początkujących startuperów. Poza animatorami i kooperującymi z nimi ośrodkami innowacji ekosystem wspierania przedsiębiorczości startupowej4 tworzą samorządy terytorialne, sektor nauki, inkubatory przedsiębiorczości, fundusze Venture Ca- pital, seedowe, klastry, Anioły Biznesu oraz różne inne instytucje otoczenia biznesu. Końcowymi odbiorcami Platform startowych dla nowych pomysłów są mieszkańcy pięciu regionów Polski Wschodniej do 35. roku życia, przede wszystkich studenci ostatnich lat studiów oraz absolwenci szkół wyższych, przyszli twórcy nowych start-upów. Ideą programu jest możliwość wyboru miejsca inkubacji koncepcji, które w opinii młodego startupera w sposób optymalny odpowiada jego potrzebom oraz oferuje profesjonalne i „szyte na miarę” wsparcie. Warunkiem obligatoryjnym objęcia kompleksowymi działaniami pomocowymi jest zarejestrowanie działalności start-upu w formie spółki kapitałowej na terenie Polski Wschodniej. Rysunek 2. Program akceleracyjny Pltformy startowej Platformy startowe dla nowych pomysłów Etap I – Poddziałanie 1.1.1. Wsparcie świadczone przez Platformy startowe Pomysł Nabór i ocena pomysłu innowacyjnego Etap II – Poddziałanie 1.1.2. Dotacja wspierająca rozwój start-upu Wsparcie rozwoju przedsiębiorstwa typu star-up Wsparcie finansowe przedsiębiorstwa typu star-up Źródło: oprac. własne na podstawie https://www.polskawschodnia.gov.pl/strony/wiadomosci/startupowa-polska-wschodnia Biuletyn euro info (08) 23 Innowacje nia rynku, wzornictwa czy inżynierii, tworzenia prototypu produktu czy procesów informatycznych, ●udostępnienia stanowiska pracy z zapleczem biurowym, ●szkoleń z zakresu wystąpień o charakterze publicznym. Fot. Bartosz Bartosiński Twórcą może być zarówno pojedynczy startuper, jak i zespół innowatorów. Program akceleracyjny Platformy startowe składa się z dwóch etapów, podzielonych na cztery komponenty (Rysunek 2). Ryzyko finansowe związane z rozwojem przedsiębiorstwa w formie start-upu stanowi niejednokrotnie główny czynnik zniechęcający do zaangażowania się w nowe przedsięwzięcie. Początek przyszłego sukcesu startupowego stanowi ciekawa, innowacyjna idea. Pomysłodawca nieprzekraczający 35. roku życia musi startować z zupełnie nowym pomysłem, niebędącym przedmiotem innego przedsięwzięcia biznesowego. Twórcą może być zarówno pojedynczy startuper, jak i zespół innowatorów. Kolejnym niezbędnym krokiem są rejestracja i zalogowanie się jako osoba fizyczna do jednej wybranej przez siebie platformy poprzez stronę internetową http://platformystartowe.gov.pl/, gdzie należy również opisać swoją koncepcję. Zarejestrowane projekty poddawane są następnie weryfikacji, selekcji i oce- 24 Biuletyn euro info (08) nie przez ekspertów pochodzących ze środowiska doświadczonych praktyków biznesowych i inwestorów. Do objęcia wsparciem kwalifikują się przede wszystkim rozwiązania mające zastosowanie w rozwoju wysokich i średnich technologii, w tym narzędzi informacyjno-komunikacyjnych. Kryteriami oceny wniosków są innowacyjność, potencjał rynkowy oraz rentowność potencjalnych start-upów. Preferowane będą ponadto projekty, które nawiązują do regionalnych inteligentnych specjalizacji wspólnych dla m.in. dwóch regionów Polski Wschodniej. Pozytywna ocena panelu eksperckiego skutkuje przystąpieniem do 10-miesięcznego programu inkubacji oraz udziałem w danej Platformie. Na tym etapie bardzo ważną rolę pełnią animatorzy oraz współpracujący z nimi partnerzy regionalni, na których spoczywa odpowiedzialność wsparcia w zakresie adaptacji pomysłu w innowacyjną firmę oraz rozwoju właściwej strategii biznesowej. Platformy startowe zapewniają swoim podopiecznym fachową pomoc w postaci: ●mentoringu branżowego (indywidualne bądź grupowe sesje mentoringowe), ●coachingu biznesowego, marketingowego, finansowego, podatkowego, księgowego, prawnego lub technologicznego, ●specjalistycznych usług biznesowych wspierających prace nad rozwojem nowego pomysłu, dotyczących np. analiz potrzeb klienta, badania i weryfikowa- Istotnym komponentem funkcjonowania platform jest praca z mentorem. Mentor w ramach działania 1.1.1 oznacza osobę, która dzięki swojemu doświadczeniu oraz wiedzy inspiruje, doradza oraz prowadzi inicjatora pomysłu przez cały program inkubacji, aż do jego urynkowienia. O skuteczności podejmowanych działań mentoringowych decydują silne relacje z odpowiednio dobranym przez opiekuna startupu mentorem5, we współpracy z którym przedsiębiorca stworzy wizję firmy, dokona wyboru strategii biznesowej, poprawi konkurencyjność i rentowność projektu oraz przygotuje się do wejścia na rynek. Wybór mentora dokonywany jest na podstawie jego kompetencji i umiejętności oraz w odniesieniu do indywidualnego profilu biznesowego firmy. Program mentoringowy oferowany w obrębie Platform startowych, którego ideą przewodnią jest zaangażowanie doświadczonych menedżerów i inwestorów, realizowany jest na dwa sposoby. Pierwszy typ stanowi długoterminowy mentoring biznesowy prowadzący do opracowania wizji i modelu biznesowego. Drugi, określany jako mentoring specjalistyczny, obejmuje opiekę w wąskich, jasno sprecyzowanych obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwa, do których należą przykładowo sprzedaż lub procesy technologiczne produktu. Prace nad rozwojem innowacyjnego pomysłu powinny przebiegać na podstawie jednej z rekomendowanych metodologii, do których należą: a) Customer Development, b)Lean Startup, c) Design Thinking. Po okresie inkubacji start-upy, które bazując na odpowiedniej strategii biznesowej, Innowacje będą gotowe do uruchomienia działalności gospodarczej i sprzedaży innowacyjnego produktu lub usługi, mogą aplikować o bezzwrotną dotację na rozwój swojego przedsiębiorstwa. Wsparcie finansowe udzielane młodym start-upom może wynosić nawet do 800 tys. zł, co z pewnością pozwoli młodym innowacyjnym firmom zwiększyć szanse osiągnięcia sukcesu rynkowego. Środki przeznaczone na dotacje wynoszą 65,6 mln zł, a sam konkurs odbywać się będzie w terminie od 22 czerwca 2016 r. do 21 lipca 2017 r. Instytucją odpowiedzialną za przeprowadzenie konkursu jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Istotnym komponentem funkcjonowania platform jest praca z mentorem. Pierwsze rezultaty działania Ze względu na to, że Platformy startowe stanowią nowatorski i złożony mechanizm wsparcia młodych innowacyjnych firm, w pierwszej fazie jego realizacji został uruchomiony 14-miesięczny projekt pilotażowy, umożliwiający weryfikację przyjętych założeń i rozwiązań programowych. Po jego zakończeniu działanie będzie kontynuowane dzięki środkom z PO PW w wysokości 180 mln euro. W konkursie na animatora wyłoniono trzy ośrodki innowacji, odpowiedzialne za przeprowadzenie pilotażu przedsięwzięcia. Należą do nich: I.Białostocki Park Naukowo-Technologiczny, II. Kielecki Park Technologiczny oraz III.Lubelski Park Naukowo-Technologiczny. Program akceleracji animowany przez Białostocki Park Naukowo-Technologiczny to odpowiedź na potrzebę zorganizowania przedsiębiorczości startupowej w regionie. Dotychczas w mieście odbywały się pokrewne przedsięwzięcia, do których należą m.in. Startup Europe Week Bialystok bądź Startup Mixer. Hub of Talents jest realizowany na terenie sześciu miast partnerskich, tj. w Białymstoku, Olsztynie, Elblągu, Ełku, Suwałkach i Łomży, gdzie odbędą się m.in. odrębne Cykle Inkubacji. Wspólny projekt technoparków Polski Północno-Wschodniej jest wspierany przez sieć 50 partnerów, wśród których znalazły się duże przedsiębiorstwa, m.in. CISCO Systems Poland Sp. z o.o., który podzieli się z uczestnikami swoim doświadczeniem w zakresie wykorzystania technologii teleinformatycznych. Startuperom udostępnione zostanie nowoczesne otoczenie biurowe, np. przestrzenie coworkingowe czy białostocka Transferownia. Zamiarem platformy startowej jest wsparcie przynajmniej 30 nowatorskich pomysłów oraz przekształcenie ich w innowacyjne produkty lub usługi dostępne na rynku. W projekcie pilotażowym bierze udział także trzecia platforma startowa – Connect – rozwijana na Lubelszczyźnie we współpracy z partnerami z różnych regionów Polski, do których należą m.in.: Mazowiecki Klaster ICT, MoM – Merytorycznie o Marketingu, Aula Polska, Gdańska Fundacja Przedsiębiorczości oraz Polski Klaster Badań i Rozwoju Internetu Rzeczy. Inicjatywa Connect oferuje autorskie przedsięwzięcia, do których należą: trzydniowy zjazd zerowy kick off session, warsztaty teambuildingowe, inicjatywa Szef, staż typu job shadowing, program Ścieżka VC oraz Karta Biznes Benefit. Platforma zapewni wsparcie dla 60 nowych start-upów. n TechnoparkBiznesHub skupia tymczasem ośrodki innowacji z województwa świętokrzyskiego i podkarpackiego. W projekt zaangażowały się m.in. przedsiębiorstwa Infover Sp. z o.o. spółka komandytowa, Ewa Romanowska ekspert ds. IOB, doktorantka Wydziału Ekonomii i Zarządzania UwB, autorka kilkudziesięciu publikacji w zakresie zarządzania, marketingu, prawa i polityk Unii Europejskiej. Ze względu na to, że Platformy startowe stanowią nowatorski i złożony mechanizm wsparcia młodych innowacyjnych firm, w pierwszej fazie jego realizacji został uruchomiony 14-miesięczny projekt pilotażowy, umożliwiający weryfikację przyjętych założeń i rozwiązań programowych VIVE Textile Recycling Sp. z o.o., Stowarzyszenie FutureHub Klaster ICT, FundingBox Accelerator Sp. z o.o., Sieć Aniołów Biznesu PROSHARE Sp. z o.o., Fundusz Zalążkowy KPT Sp. z o.o. i Stowarzyszenie grupy przedsiębiorców przemysłu lotniczego ,,Dolina Lotnicza”. Lider platformy zadbał również o szczególnego rodzaju zachęty dla innowacyjnych firm, w tym nowatorski program Soft landing for startups, Kartę Młodego Przedsiębiorcy i przestrzeń w Strefie Startupu, zorganizowanej na terenie Targów Kielce S.A. W ramach platformy wsparcie otrzyma grupa 60 nowych innowacyjnych firm. Start-up oznacza przedsiębiorstwo nowo powstałe lub w początkowej fazie rozwoju, w większości przypadków innowacyjne i związane z branżą nowych technologii, którego działalność wymaga rentownego, skalowalnego i powtarzalnego modelu biznesowego dopasowanego do potrzeb rynkowych. Na podstawie: Podręcznik dla animatorów Platform startowych, PARP, Warszawa 2015. 2 Animator Platformy startowej to ośrodek innowacji (przykładowo może to być park naukowo-technologiczny), odpowiedzialny za zorganizowanie i przeprowadzenie działań w obrębie utworzonej Platformy startowej dla nowych pomysłów. Na podstawie: ibidem. 3 Ponadregionalne powiązanie kooperacyjne oznacza zrzeszenie m.in. pięciu przedsiębiorstw funkcjonujących w pokrewnych branżach, współpracujących z sobą w celu tworzenia nowych produktów lub usług. Działalnością powiązania kieruje podmiot zarządzający, którego siedziba powinna znajdować się na terenie Polski Wschodniej. Na podstawie: ibidem. 4 Ekosystem wsparcia przedsiębiorczości startupowej oznacza środowisko sprzyjające powstawaniu i rozwijaniu nowatorskich koncepcji biznesowych, w kształtowaniu którego wiodącą rolę pełnią ośrodki innowacji, sektor nauki, administracja i władze publiczne, inwestorzy oraz innowacyjne przedsiębiorstwa. Na podstawie: ibidem. 5 Opiekun start-upu to koordynator programu inkubacji firmy typu start-up. 1 Biuletyn euro info (08) 25 Aktualności Giełda kooperacyjna podczas targów gier komputerowych GAMESCOM 2016 17–19 sierpnia 2016 r., Kolonia (Niemcy) Ośrodek Enterprise Europe Network przy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza do wzięcia udziału w giełdzie kooperacyjnej, która odbędzie się podczas targów gier komputerowych GAMESCOM 2016. ●W dniach 17–19 sierpnia 2016 r., przy ponumerowanych stolikach, odbędą się serie uprzednio zaaranżowanych półgodzinnych indywidualnych spotkań. Dla kogo są przeznaczone spotkania? Giełda kooperacyjna jest przeznaczona dla przedstawicieli firm i innych podmiotów działających w szeroko pojętej branży gier wideo i gier komputerowych. UWAGA! Wyboru firm mogą dokonywać tylko przedsiębiorcy zarejestrowani na giełdzie jako: ●deweloperzy, ●twórcy, ●wydawcy, ●inwestorzy. Jak to działa? ●Uczestnicy w formularzu rejestracyjnym dostępnym online określają profil swojej działalności oraz rodzaj współpracy, jaki chcieliby nawiązać. ●Dane zarejestrowanych firm są na bieżąco umieszczane w katalogu online na stronie internetowej giełdy. ●Z katalogu online zarejestrowani uczestnicy dokonują wyboru firm, z którymi chcieliby spotkać się podczas giełdy. Pozostali zarejestrowani uczestnicy – tj. zarówno reprezentujący usługi powiązane z grami (np. marketing), jak i inkubatory, parki technologiczne, NGO i instytucje publiczne – nie mogą samodzielnie dokonywać wyboru partnerów spotkań. Mogą oni natomiast zostać zaproszeni do udziału w spotkaniach przez firmy z wyżej wymienionych kategorii. Koszty Udział w giełdzie kooperacyjnej jest bezpłatny. Uczestnicy pokrywają koszty w zakresie transportu i zakwaterowania na miejscu. Ważne terminy uczestników i profili trwa do 10 sierpnia 2016 r. ●Wybór partnerów do spotkań trwa do 10 sierpnia 2016 r. ●Spotkania odbędą się w dniach 18–21 sierpnia 2016 r. ●Rejestracja Oficjalnym językiem spotkań będzie angielski. Więcej informacji na stronie internetowej wydarzenia. Kontakt: Sławomir Biedermann tel.: (+48) 22 432 87 05 e-mail: [email protected] Spotkania kooperacyjne METAL 2016 21 września 2016 r., Kielce 26 Ośrodek Enterprise Europe Network przy Staropolskiej Izbie Przemysłowo-Handlowej w Kielcach zaprasza przedstawicieli przedsiębiorstw oraz instytucji i ośrodków badawczych działających w sektorach związanych z odlewnictwem do wzięcia udziału w spotkaniach kooperacyjnych, które zostaną zorganizowane w ramach XXI międzynarodowych targów technologii dla odlewnictwa METAL oraz ALUMINIUM & NonFerMet i Recykling 2016. Organizator zapewnia: ●dobór partnera do indywidualnych rozmów, aranżację spotkań, opracowanie planu spotkań; ●miejsce spotkań i rozmów na terenie targów – wsparcie organizacyjne przed, podczas oraz po spotkaniach, catering, sale wyposażone w laptopy z dostępem do Internetu; ●bezpłatną obsługę tłumacza w trakcie spotkań. Spotkania kooperacyjne, określane także jako spotkania biznesowe lub brokerskie, to bardzo skuteczna forma pozyskiwania nowych kontaktów biznesowych i kontrahentów. Polegają na bilateralnych spotkaniach face-to-face przedstawicieli dwóch firm. Udział w spotkaniach jest bezpłatny. Firma nie ponosi żadnych kosztów związanych z udziałem w spotkaniach. Biuletyn euro info (08) Ważne daty: ●7 września 2016 r. – zakończenie naboru zgłoszeń, września 2016 r. – aranżacja spotkań, ●21 września 2016 r. – spotkania brokerskie od godz. 10:00 do 15:00. ●8–12 Językami spotkań będą polski i angielski. Kontakt: Sylwia Zieja tel.: (+48) 41 368 02 78 e-mail: [email protected] Emilia Sutowicz tel.: (+48) 41 368 02 78 e-mail: [email protected] Aktualności Giełda kooperacyjna podczas targów POLAGRA FOOD 27 września 2016 r., Poznań Ośrodek Enterprise Europe Network przy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza do wzięcia udziału w kolejnej edycji międzynarodowej giełdy kooperacyjnej, która odbędzie się przy okazji Międzynarodowych Targów Wyrobów Spożywczych POLAGRA FOOD. ●Z katalogu online zarejestrowani uczest- Dla kogo są przeznaczone spotkania? Giełda kooperacyjna przeznaczona jest dla przedstawicieli firm i innych podmiotów działających w szeroko pojętej branży spożywczej, w tym w następujących sektorach: ●ż ywność i napoje (producenci, dystrybutorzy, importerzy); ●HoReCa; ●technologie spożywcze; ●opakowania; ●logistyka. Dlaczego warto wziąć udział w giełdzie? ●Taka formuła giełdy to efektywny, tani i wygodny sposób na spotkanie wielu potencjalnych partnerów biznesowych w jednym miejscu i czasie. ●Wszyscy uczestnicy są związani z sektorem spożywczym. ●Wszyscy uczestnicy są zainteresowani nawiązaniem nowych kontaktów biznesowych. ●W krótkim czasie przedsiębiorcy będą mieli okazję spotkać się z firmami z wielu krajów europejskich. Jak to działa? ●Uczestnicy w formularzu rejestracyjnym dostępnym online określają profil swojej działalności oraz rodzaj współpracy, jaki chcieliby nawiązać. ●Dane zarejestrowanych firm są umieszczane w katalogu online na stronie internetowej giełdy. nicy dokonują wyboru firm, z którymi chcieliby spotkać się podczas giełdy. ●27 września 2016 r., przy ponumerowanych stolikach, odbędą się serie uprzednio zaaranżowanych półgodzinnych indywidualnych spotkań. Koszty Udział w giełdzie jest bezpłatny. Uczestnicy pokrywają koszty transportu i zakwaterowania we własnym zakresie. Uczestnikom przysługuje: wstępu na targi POLAGRA FOOD dla 1 osoby (ważny w dniu odbywania spotkań). ●Wpis do katalogu uczestników giełdy. ●Indywidualny harmonogram spotkań. ●Przerwy kawowe i lunch. ●Wsparcie logistyczne, pomoc przy rejestracji oraz podczas trwania giełdy. ●Bilet Oficjalnym językiem spotkań będzie angielski. Ważne terminy ●Do 9 września – rejestracja profili online. ●5–16 września – wybór partnerów biznesowych i wysyłanie propozycji spotkań. Im szybciej przedsiębiorcy dokonają rejestracji, tym większa liczba zagranicznych partnerów będzie miała możliwość zapoznania się z ich ofertą. Kontakt: Magdalena Zwolińska tel.: (+48) 22 432 86 43 e-mail: [email protected] Spotkania brokerskie „IoT Solutions World Congress 2016” 25–26 października 2016 r., Barcelona (Hiszpania) Ośrodek Enterprise Europe Network przy Toruńskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w imieniu ACCIÓ Generalitat de Catalunya zaprasza firmy, instytucje i organizacje reprezentujące sektor ICT do wzięcia udziału w spotkaniach kooperacyjnych „IoTSWC 2016”. ●produkcja, ●ochrona zdrowia, ●energia i utylizacja, pracy; ●zdobycie przewagi konkurencyjnej. ●transport i logistyka, ●innowacje i technologie. Korzyści z udziału w spotkaniach: zaprezentowania swojej oferty, technologii, pomysłu; ●ustanowienie długotrwałego partnerstwa handlowego, technologicznego, przemysłowego; ●dostęp do wiedzy z zakresu innowacyjnych, nowatorskich, kreatywnych rozwiązań, trendów i technologii; ●rozpoczęcie międzynarodowej kooperacji; ●możliwość Są one skierowane głównie do podmiotów, które zajmują się Internetem Rzeczy, są zainteresowane znalezieniem partnera i zbudowaniem sieci współpracy, realizacją nowych projektów oraz zdobyciem niezbędnej wiedzy z zakresu najnowszych trendów, innowacji technologicznych i produktowych w ramach pięciu obszarów tematycznych: ●uruchomienie nowych projektów współ- Udział w giełdzie kooperacyjnej jest bezpłatny. Koszty transportu i zakwaterowania uczestnicy pokrywają we własnym zakresie. Zgłoszenia są przyjmowane do 30 września 2016 r. poprzez platformę internetową: https://www.b2match.eu/iot2016 Kontakt: Magdalena Frank tel.: (+ 48) 56 699 54 80 e-mail: [email protected] Biuletyn euro info (08) 27 Aktualności Program Komisji Europejskiej pod nazwą „EU Business Avenues” w Azji Południowo-Wschodniej Ośrodek Enterprise Europe Network przy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości informuje, że Komisja Europejska prowadzi rekrutację do pierwszej edycji programu wsparcia działalności europejskich małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w 2016 r. na rynkach wybranych państw Azji Południowo-Wschodniej pod nazwą „EU Business Avenues”. W założeniu program ma doprowadzić do wejścia 1000 średnich i małych firm na rynek państw ASEAN (Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej). Czym jest program „EU Business Avenues”? Celem programu jest wzmocnienie obecności europejskich MŚP (małych i średnich przedsiębiorstw) w Azji Południowo-Wschodniej. W ramach jego realizacji zakłada się m.in. organizację misji biznesowych obejmujących do 50 firm podczas każdego wyjazdu. „EU Business Avenues” ma za zadanie doprowadzić do: ●spotkań b2b z wyselekcjonowanymi partnerami, ●udziału w sesjach networkingowych, ●spotkań z przedstawicielami władz. Ze środków unijnych jest pokrywana część kosztów logistyki wyjazdów (hotel i prze- loty), a także kosztów ewentualnych tłumaczeń i dodatkowych materiałów. ●systemów Warunki uczestnictwa Firmy zgłaszające się do udziału w programie muszą spełniać kilka warunków: ●główna siedziba firmy musi znajdować się na terenie UE; ●firma musi istnieć od co najmniej 5 lat i być w stanie przedstawić sprawozdania finansowe za ostatnie 3 lata; ●musi mieć udokumentowaną historię współpracy międzynarodowej; ●musi mieć własną strategię rozwoju biznesu, w której można uwzględnić rynki Azji Południowo-Wschodniej; ●musi dysponować zasobami kadrowymi i finansowymi, które są w stanie sprostać wymogom rynków azjatyckich. Jak aplikować? Przedsiębiorcy zainteresowani wzięciem udziału w programie „EU Business Avenues”, którzy spełniają warunki wymienione w przedstawionych punktach, są proszeni o wypełnienie tzw. Expression of Interest, który, dzięki udzielonym odpowiedziom, pozwoli ustalić organizatorom programu, czy profil firmy jest właściwy i odpowiada założeniom inicjatywy (tzw. screening). Po pozytywnym przejściu tego etapu, firma będzie mogła złożyć aplikację o udział w misji gospodarczej organizowanej w ramach programu. Do kogo jest skierowany program „EU Business Avenues”? W misjach planowanych w ramach programu „EU Business Avenues” mogą uczestniczyć firmy reprezentujące następujące sektory: ●technologii wody i środowiska, ●zielonych technologii przy wytwarzaniu energii, ● budowlany, ● medyczny, ● żywności i żywienia, ● wzornictwa europejskiego, informatyczno-komunikacyj- nych. Misje „EU Business Avenues” W ramach programu „EU Business Avenues” organizatorzy przewidują organizację m.in.: ●24–28 października 2016 r. – misji gospodarczej firm z branży zielonych technologii do Singapuru oraz Malezji; ●31 października – 4 listopada 2016 r. – misji gospodarczej firm z branży żywności organicznej oraz napojów do Korei Południowej. Kontakt: Wojciech Chatys tel.: (+48) 22 432 71 02 e-mail: [email protected] Konsultacje publiczne dla przedsiębiorców w kwestii start-upów Ośrodek Enterprise Europe Network przy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości informuje, że Komisja Europejska prowadzi konsultacje publiczne w związku z jej inicjatywą dotyczącą start-upów. Celem konsultacji jest uzyskanie informacji zwrotnej od uczestników rynku, w tym 28 Biuletyn euro info (08) przedsiębiorców i społeczności start-upowych, w celu poprawy warunków dla rozwoju start-upów w Europie. Więcej informacji na temat konsultacji oraz link do ankiety znajdują się na stronie www.een.org.pl Prosimy o przesyłanie wypełnionych ankiet na adres: e-mail: [email protected] lub poprzez faks: +48 22 432 70 46 do 31 lipca 2016 r. Aktualności Konkurs na dofinansowanie projektów w ramach działania 3.3, poddziałanie 3.3.3 „Wsparcie MŚP w promocji marek produktowych – Go to Brand” w 2016 r. 24 czerwca – 5 sierpnia 2016 r. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) ogłasza konkurs na dofinansowanie projektów w ramach działania 3.3: „Wsparcie promocji oraz internacjonalizacji innowacyjnych przedsiębiorstw” poddziałania 3.3.3: „Wsparcie MŚP w promocji marek produktowych – Go to Brand”. Wniosek o dofinansowanie projektu należy złożyć wyłącznie w wersji elektronicznej za pośrednictwem Generatora Wniosków udostępnionego za pośrednictwem strony internetowej PARP w terminie od 24 czerwca 2016 r. do 5 sierpnia 2016 r. (w ostatnim dniu naboru do godz. 16:00:00). Kwota środków przeznaczonych na dofinansowanie projektów: 1)zlokalizowanych w województwie mazowieckim wynosi 10 mln zł, 2)zlokalizowanych w województwach innych niż mazowieckie wynosi 90 mln zł. Maksymalna wartość kosztów kwalifikowalnych projektu wynosi 1 mln zł. Maksymalna intensywność dofinansowania wynosi: 1)w przypadku wyboru przez wnioskodawcę formy dofinansowania w postaci pomocy publicznej na sfinansowanie kosztów wynajmu, budowy i obsługi stoiska wystawowego – do 50% wartości kosztów kwalifikowalnych; 2)w przypadku wyboru przez wnioskodawcę formy dofinansowania w postaci pomocy publicznej na sfinansowanie kosztów wynajmu, budowy i obsługi stoiska wystawowego oraz pomocy de minimis na sfinansowanie pozostałych kosztów projektu – do 50% wartości kosztów kwalifikowalnych; 3)w przypadku wyboru przez wnioskodawcę formy dofinansowania w postaci tylko pomocy de minimis w zakresie kosztów projektu: ●do 60% – dla średniego przedsiębiorcy; ●do 75% – dla małego przedsiębiorcy; ●do 80% – dla mikroprzedsiębiorcy z województwa mazowieckiego; ●do 85% – dla pozostałych mikroprzedsiębiorców. Rodzaje kosztów kwalifikujących się do dofinansowania: ●koszty wynajmu, budowy i obsługi stoiska wystawowego podczas uczestnictwa MŚP w danych targach lub danej wystawie; ●koszty usługi doradczej dotyczącej umiędzynarodowienia przedsiębiorcy; ●koszty szkolenia w zakresie umiędzynarodowienia przedsiębiorcy; ●koszty podróży służbowych pracowników przedsiębiorcy uczestniczącego w targach, misjach gospodarczych lub programie wspierającym rozwój na rynkach zagranicznych w zakresie i według stawek określonych w przepisach w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju; ●koszty transportu i ubezpieczenia osób i eksponatów w związku z udziałem w targach i misjach gospodarczych; ●koszty rezerwacji miejsca wystawowego na targach, opłaty rejestracyjnej za udział w targach oraz wpisu do katalogu targowego; ●koszty organizacji stoiska wystawowego na targach lub wystawie; ●koszty reklamy w mediach targowych; ●koszty udziału w seminariach, kongresach i konferencjach; ●koszty organizacji pokazów, prezentacji i degustacji produktów w zakresie promocji marki produktowej; ●koszty informacyjno-promocyjne projektu; ●koszty ustanowienia i utrzymania zabezpieczenia w formie, o której mowa w art. 131 ust. 4 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013, dla zaliczki wypłaconej na rzecz MŚP. Branżowe programy promocji, w których udział może zostać dofinansowany w ramach konkursu: ●sprzęt medyczny; ●kosmetyki; ●IT/ICT; ●jachty i łodzie; ●meble; ●polskie specjalności żywnościowe; ●sektor usług prozdrowotnych. Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej: poir.parp.gov.pl Wyszehradzki Instytut Patentowy 1 lipca 2016 r. rozpoczął działalność Wyszehradzki Instytut Patentowy obejmujący cztery państwa należące do Grupy Wyszehradzkiej, czyli Czechy, Polskę, Słowację i Węgry. Celem nowej instytucji patentowej jest zapewnienie zgłaszającym z tych państw łatwiejszego i bardziej przyjaznego niż dotychczas dostępu do międzynarodowej procedury ochrony patentowej w systemie PCT (z ang. Patent Cooperation Treaty) administrowanym przez Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO). Więcej informacji na ten temat można uzyskać na stronie www.pi.gov.pl Biuletyn euro info (08) 29 Oferty współpracy gospodarczej Dania Duńska firma handlowa zajmująca się dystrybucją wyrobów gospodarstwa domowego jest zainteresowana współpracą z producentami jasnych i ciemnych drewnianych młynków do soli i pieprzu. Preferowany rodzaj współpracy to umowa produkcyjna. Numer referencyjny BRDK20160513001 Egipt Egipska firma specjalizująca się w produkcji i eksporcie ręcznie tkanych dywanów poszukuje międzynarodowych dystrybutorów. Wyroby przedsiębiorstwa są wytwarzane w 100% z naturalnych składników, tj. wełny, jedwabiu lub mieszanki tych dwóch włókien. Numer referencyjny oferty BOEG20150812002 Macedonia Macedońska innowacyjna i dynamicznie rozwijająca się firma z sektora IT oferuje swoje usługi jako dewelopera dla partnerów biznesowych, którzy chcą wyprodukować nowe gry komputerowe. Przedsiębiorstwo oferuje współpracę na zasadzie outsourcingu lub umowy na świadczenie usług. Numer referencyjny oferty BOMK20160225001 Francja Francuska marka odzieżowa poszukuje na polskim rynku producentów tkanin naturalnych (bawełna, jedwab, szyfon, muślin, krepa) oraz syntetycznych (wiskoza, poliester). Preferowani są producenci oferujący jednocześnie usługi drukowania na tkaninach. Numer referencyjny BRFR20160404002 Niemcy Niemieckie przedsiębiorstwo, które opracowało innowacyjne urządzenie fitness, poszukuje producentów i dostawców wysokiej jakości stalowych i aluminiowych komponentów. Firma poszukuje możliwości współpracy na podstawie umowy produkcyjnej lub podwykonawstwa. Numer referencyjny BRDE20160209001 Francuska firma oferująca artykuły z drewna jest zainteresowana nawiązaniem współpracy z dostawcami bukowego drewna opałowego. Drewno powinno być suche (maks. 20% wilgotności) i pakowane w skrzynie o objętości 1 m³. Numer referencyjny BRFR20160415001 Niemieckie przedsiębiorstwo oferuje usługi pośrednictwa handlowego i marketingu firmom z szeroko rozumianego sektora żeglugi morskiej. Przedsiębiorstwo jest zainteresowane zawarciem umów agencyjnych z potencjalnymi partnerami. Numer referencyjny BRDE20160412001 Francuska firma jest zainteresowana nawiązaniem współpracy z polskimi producentami wyciągarek leśnych i łuparek do drewna opałowego, którzy chcieliby wejść na rynek francuski. Numer referencyjny BRFR20160318001 Niemiecka firma specjalizująca się w opracowywaniu receptur produktów wegańskich na bazie białka pszenicznego, poszukuje partnerów zainteresowanych produkcją na podstawie przepisów dostarczonych przez firmę. Poszukiwane są również firmy zainteresowane dystrybucją produktów wegańskich. Numer referencyjny oferty BODE20160520001 Firma z Polinezji produkuje luksusowe kosmetyki oparte na oleju Monoi. Przedsiębiorstwo dysponuje pełną gamą produktów, takich jak perfumy, balsamy do rąk i stóp oraz świece do masażu. Firma poszukuje dystrybutorów swoich produktów. Numer referencyjny BOFR20150425001 Holandia Holenderska firma z dziedziny słodyczy bez cukru i przekąsek poszukuje producenta, który może dostarczać twarde cukierki na bazie słodzika. Przedsiębiorstwo jest zainteresowane umową produkcyjną. Numer referencyjny BRNL20160229001 Holenderski start-up opracował bazę danych online zawierającą na bieżąco aktualizowane informacje o przyszłych misjach kosmicznych, przydatną dla firm oferujących podwykonawstwo i usługi w tym sektorze. Numer referencyjny BONL20160419002 30 Litwa Litewska firma specjalizująca się w dostawie i montażu sprzętu sportowego poszukuje producentów wyrobów z tej dziedziny. Firma oferuje usługi w zakresie dystrybucji lub pośrednictwa handlowego na rynku litewskim. Numer referencyjny BRLT20160425001 Biuletyn euro info (08) Portugalia Portugalskie przedsiębiorstwo świadczące usługi w zakresie ochrony środowiska, sprzedawca rozwiązań i urządzeń mających zastosowanie w oczyszczalni ścieków, jest zainteresowany nawiązaniem współpracy z producentami i dostawcami wyrobów z tego obszaru. Preferowany rodzaj współpracy to umowy agencyjne lub umowy dystrybucyjne. Numer referencyjny BRPT20160421001 Portugalska firma z Madery oferująca artykuły plastyczne i dekoracyjne jest zainteresowana nawiązaniem współpracy z dostawcami materiałów do enkaustyki, papieru ryżowego oraz innych innowacyjnych artykułów dekoracyjnych do scrapbookingu. Numer referencyjny BRPT20160429001 Osoby zainteresowane ofertami prosimy o kontakt z najbliższym ośrodkiem Enterprise Europe Network. Portugalska firma specjalizująca się w sprzedaży (dystrybucji) przyjaznych środowisku kosmetyków oraz produktów zdrowotnych i do pielęgnacji poszukuje producentów wymienionych artykułów. Numer referencyjny BRPT20160524001 Rumunia Rumuńska firma oferuje usługi dystrybucji firmom produkującym spersonalizowane materiały promocyjne, takie jak przenośne ładowarki, długopisy, breloki, torby, parasole i inne. Numer referencyjny BRRO20160225001 Rumuńska firma specjalizująca się w realizacji projektów z dziedziny architektury krajobrazu nawiąże współpracę z dostawcami technologii i produktów dla zielonych dachów – rozwiązań systemowych, w tym pokryć (dywanów) z rozchodników, oraz substratów, nawozów itp. Numer referencyjny BRRO20160419001 Rumuńska firma specjalizuje się w naprawach i konserwacji wind i instalacji elektrycznych. Przedsiębiorstwo poszukuje producentów pojedynczych części do domofonów w celu zawarcia porozumienia produkcyjnego. Numer referencyjny BRRO20160321001 Serbia Serbska firma działająca w branży oświetleniowej oferuje swoje usługi w charakterze dystrybutora na rynkach krajów bałkańskich. Firma oferuje dystrybucję akcesoriów oświetleniowych (żarówki, świetlówki, oświetlenie LED) oraz innych komponentów elektrycznych i elektronicznych dla branży oświetleniowej. Numer referencyjny oferty BRRS20160422001 Szwecja Szwedzka firma (wyspa Gotlandia) jest producentem i dystrybutorem ekologicznej żywności. Przedsiębiorstwo poszukuje dostawców ekologicznych produktów takich jak cukier kokosowy, popcorn, orzechy, oleje, mąka, mieszanki płatków, suszone owoce, olej kokosowy i inne. Produkty byłyby sprzedawane w internetowym sklepie firmy oraz przez innych sprzedawców w Szwecji pod marką własną. Przedsiębiorstwo jest zainteresowane zawarciem umowy produkcyjnej. Numer referencyjny BRSE20160331002 Szwedzki producent wózków dziecięcych poszukuje dostawców mechanizmów teleskopowych i uchwytów. Firma powinna mieć doświadczenie w produkcji części zgodnych z normą EN 14344 dla dziecięcych fotelików rowerowych. Numer referencyjny BRSE20160421002 Turcja Turecka firma wyspecjalizowana w branży systemów wbudowanych (embedded systems) i systemów nadzorujących przebieg procesów technologicznych lub produkcyjnych (SCADA) oferuje swoje usługi w charakterze agenta handlowego dla firm IT zainteresowanych wejściem na rynek turecki. Numer referencyjny oferty BRTR20151218001 Oferty współpracy gospodarczej Wielka Brytania Brytyjski producent cydru, soku jabłkowego i octu poszukuje dystrybutorów na polskim rynku. Numer referencyjny BOUK20151209003 Brytyjskie przedsiębiorstwo z sektora opieki zdrowotnej, które specjalizuje się w projektowaniu, rozwoju i wyrobie wysokiej jakości oraz przystępnych cenowo rozwiązań chirurgicznych, anestezjologicznych oraz jednokrotnego użytku, poszukuje nowych i innowacyjnych produktów, które włączy do swojego portfolio na podstawie umowy dystrybucyjnej. Numer referencyjny BRUK20160401001 Brytyjski detaliczny sklep specjalizujący się w sprzedaży nowoczesnego wyposażenia kuchni, akcesoriów do domu i ogrodu oraz upominków poszukuje franczyzobiorców. Numer referencyjny BOUK20160301007 Brytyjski uniwersytet jest zainteresowany znalezieniem partnerów biznesowych, poszukujących wiedzy w dziedzinie bezpieczeństwa cybernetycznego – bezpieczeństwa danych, cyfrowej informatyki śledczej, oceny zagrożeń i kontroli dostępu. Uczelnia może współpracować z partnerami w konkretnych projektach na zasadzie umowy o świadczenie usług. Numer referencyjny BOUK20160311004 Brytyjska firma działająca w branży odżywek dla sportowców oferuje różnego rodzaju suplementy żywieniowe. Przedsiębiorstwo poszukuje dystrybutorów europejskich, którzy zaopatrują w odżywki kluby sportowe, siłownie oraz klientów-detalistów. Firma oferuje nawiązanie współpracy na podstawie umowy dystrybucyjnej. Numer referencyjny BOUK20160330001 Brytyjska firma produkująca napoje z owoców pozyskiwanych z własnych sadów poszukuje dystrybutorów swoich wyrobów. Firma oferuje szeroką gamę produktów, m.in. sok oraz ocet z jabłek. Numer referencyjny BOUK20160126002 Spółka z Wielkiej Brytanii (Londyn) poszukuje współpracy handlowej z przedsiębiorstwami z branży kamieniarskiej. Firma importuje, przetwarza i dystrybuuje naturalne kamienie w postaci płyt i wyrobów gotowych. Przedsiębiorstwo poszukuje partnerów do zawarcia umów dystrybucyjnych i handlowych. Numer referencyjny BOUK20151201008 Włochy Włoska firma, która opracowała nową metodę produkcji napojów bezalkoholowych, poszukuje dystrybutorów z doświadczeniem w sektorze spożywczym. Przedsiębiorstwo produkuje trzy rodzaje napoju z segmentu premium tj.: Aromatic Sparkling Cuvée, wódkę bezalkoholową oraz napój o smaku dżinu. Numer referencyjny BOIT20160323004 Włoska firma jest producentem słodkich i słonych przekąsek takich jak herbatniki maślane, drożdżówki, ptysie, pałeczki chlebowe, krakersy i grzanki. Przedsiębiorstwo poszukuje importerów. Numer referencyjny BOIT20160302004 Biuletyn euro info (08) 31 GIEŁDA KOOPERACYJNA GAMESMATCH na Międzynarodowych Targach Gier Komputerowych GAMESCOM Termin: 17–19 sierpnia 2016 r. Miejsce: Kolonia (Niemcy) Giełda jest przeznaczona dla przedsiębiorców i innych podmiotów działających w takich sektorach, jak: • gry komputerowe • aplikacje mobilne • urządzenia peryferyjne zewnętrzne i akcesoria do gier komputerowych • urządzenia peryferyjne wewnętrzne • usługi powiązane: produkcja, dystrybucja, marketing Kontakt: [email protected] Więcej informacji: https://www.b2match.eu/gamesmatch2016
