Choroba legionistów i podróże

Choroba legionistów i podróże
1. Sieć
Europejska sieć nadzoru działa jako sieć dotycząca jednej choroby zgodnie z Decyzjami 2119/98/EC [1] and 2000/96/EC [5]
o utworzeniu sieci do nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych w Unii Europejskiej. Artykuł 3 Decyzji
2119/98/EC i Artykuł 4 Decyzji 2000/96/EC w sposób szczególny mają zastosowanie do tych wytycznych i sieci [powołanej do
kontroli] specyficznej choroby.
Głównym celem obecnej Europejskiej Sieci Nadzoru nad Chorobą Legionistów (ELDSNet) jest wykrywanie, kontrola
i zapobieganie pojedynczym przypadkom, zakażeniom grupowym i ogniskom choroby legionistów w krajach EU/EEA
i pomagają, w miarę możliwości, wykrywać i odpowiadać [na zakażenia] poza tymi krajami. Sieć zapewnia środki w obrębie
Unii Europejskiej do dzielenia się informacjami i współpracy w działaniach krajów członkowskich tak, aby mieszkańcy krajów
europejskich mieli zapewnioną coraz lepszą ochronę przed zarażeniem chorobą legionistów związaną z podróżą, czy to
wewnątrz swojego kraju czy poza jego granicami.
2. Procedury
W ostatnich latach zanotowano kilka dużych ognisk choroby legionistów w Unii Europejskiej [6-8] (definicja ogniska
[choroby] - patrz Część 2). W lipcu 2001 r. stwierdzono największy na świecie wybuch [epidemii] choroby legionistów
w Hiszpanii [9]. Poza tym program nadzoru zanotował coroczny wzrost liczby przypadków i zachorowań grupowych
związanych z wizytą w hotelu lub innym miejscu zakwaterowania turystycznego [10]. Niektóre z tych zachorowań grupowych
dotyczyły znacznej liczby przypadków. Zanim wprowadzono europejskie wytyczne EWGLI, brak europejskiego konsensusu na
temat środków kontroli [choroby] stwarzał wiele problemów pacjentom, innym klientom hoteli, hotelarzom, biurom podróży
i organom zdrowia publicznego w krajach, których to dotyczyło. Europejskie wytyczne EWGLI (2001-10) przygotowano, aby
zaradzić tym problemom i ustalić wspólne podejście do kontroli i prewencji choroby legionistów związanej z podróżą we
wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej.
Pierwsze wydanie wytycznych EWGLI zostało przygotowane przez niewielki zespół z programu nadzoru i grupy EWGLI,
finansowany przez Komisję Europejską (Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów, Directorate-General for
Health and Consumer Protection obecnie Directorate-General for Health and Consumers). Pracowały one wspólnie
i przygotowały pierwszą wersję dokumentu do dyskusji i komentowania. następnie przeprowadzono rozległe konsultacje
z członkami programu nadzoru i EWGLI, z innymi grupami ekspertów oraz z Komitetu Sieciowego Komisji Europejskiej
(European Commission Network Committee). Wejście w życie nastąpiło 1.07.2002 r. a pełna akceptacja przez Komitet Sieciowy
miała miejsce w czerwcu 2003. Część 2 dokumentu została uaktualniona w styczniu 2005. W obecnym nowym wydaniu procedur
operacyjnych ELDSNet uaktualniono Część 1 i 2. Wytyczne techniczne EWGLI2 zostały także uaktualnione i obie części dotyczące
nadzoru i sieci (Część 1 i 2) obecnie tworzą niniejsze procedury operacyjne ELDSNet.
3. Legionella – historia naturalna organizmu
Legionella to rozpowszechniona w naturze bakteria, występująca zwykle w niewielkiej liczebności w akwenach wodnych
w środowisku, takich jak rzeki, jeziora i inne zbiorniki wodne. Z akwenów naturalnych przechodzi do sztucznych zbiorników
(wodociągi w miastach, systemy wodne w pojedynczych budynkach itd.). Wzrostowi tej bakterii sprzyja temperatura wody
w przedziale 20-45°C. Wydaje się, że Legionella nie namnaża się w temperaturze poniżej 20°C (szczególnie szczepy Legionella
pneumophila) i nie jest zdolna przeżyć w wodzie utrzymywanej w temperaturze powyżej 60°C. Jednak może pozostać w formie
utajonej w zimnej wodzie i namnażać sie, gdy temperatura osiągnie wystarczający poziom. Legionella potrzebuje składników
odżywczych [produkowanych] przez organizmy powszechnie spotykane w systemach wodnych, jak np. glony, ameby oraz
inne bakterie. Obecność osadu, szlamu, kamienia kotłowego, rdzy i innych materiałów w systemie, oraz biofilmu mają także
duże znaczenie dla tworzenia korzystnego środowiska i warunków, w których Legionella może rosnąć.
4. Co to jest choroba legionistów?
Choroba legionistów jest poważną formą zapalenia płuc o śmiertelności na poziomie 10 - 15%. Objawy tej choroby są
następujące: objawy grypopodobne, po których następuje suchy kaszel i postępujące zapalenie płuc. Około 20 – 50% osób
zakażonych Legionellą może także cierpieć na biegunkę i ok. 50% wykazuje oznaki splątania [11]. Zwykle okres inkubacji
wynosi 2 – 10 dni, w rzadkich przypadkach może być wydłużony do 16 – 20 dni po narażeniu [na działanie czynnika
chorobotwórczego] [3]. Jeśli pacjent nie jest leczony, objawy zwykle zaostrzają się gwałtownie i może dojść do niewydolności
oddechowej, szoku, niewydolności wielonarządowej i śmierci.
Choć opisano ponad 50 różnych gatunków bakterii Legionella, ok. 20 gatunków wywołuje choroby u ludzi [12].
Legionella pneumophila jest gatunkiem, który odpowiada za prawie wszystkie zdiagnozowane kliniczne przypadki.
Choroba legionistów może pojawiać się jako ognisko dwóch lub więcej przypadków po ograniczonym czasowo i przestrzennie
narażeniu [na czynnik chorobotwórczy] z pojedynczego źródła lub jako seria niezależnych przypadków na obszarze, na którym
choroba jest wysoce endemiczna lub jako sporadyczne przypadki pozbawione czasowego czy geograficznego związku. Ogniska
i przypadki sporadyczne zdarzały się wielokrotnie w takich budynkach, jak hotele i szpitale, a także na statkach wycieczkowych.
Gorączka Pontiac także wywoływana przez bakterie Legionella, nie związana z zapaleniem płuc, ma znacznie krótszy okres
inkubacji, zwykle 12 – 48 godz. i objawia się jako choroba grypopodobna trwająca kilka dni. W tej chorobie nie potrzeba
stosować antybiotyków. Zapadalność jest o wiele wyższa niż w chorobie legionistów (do 95 % osób narażonych
[na zakażenie]. Przypadki stwierdza się głównie w czasie wybuchu [epidemii] gorączki Potniac, na przykład kiedy narażenie
[na zakażenie] jest związane z korzystaniem z komunalnego basenu Spa w centrum rekreacji lub hotelu.
5. Drogi zarażenia
Ludzie zarażają się chorobą legionistów poprzez układ oddechowy wdychając powietrza zawierające bakterie Legionella
w aerozolu. Aerozol tworzy się z maleńkich kropelek powietrza, które mogą powstawać przez rozpraszanie wody lub
napowietrzanie lub przy upadaniu wody na twardą powierzchnie. Im mniejsze kropelki tym większe prawdopodobieństwo
wywołania infekcji. Kropelki o średnicy mniejszej niż 5 m mogą dotrzeć do dolnych dróg oddechowych łatwiej niż większe.
Choć to rzadkie przypadki, przyczyną choroby legionistów nabytej w szpitalu było wdychanie zanieczyszczonej wody
z urządzeń do terapii oddechowej lub zanieczyszczona woda, w tym lód. Nigdy nie wykazano zarażenia między ludźmi.
6. Diagnoza i leczenie
Choroba legionistów nie ma szczególnych cech klinicznych, które jasno odróżniałyby ją od innych typów zapalenia płuc.
Dlatego w celu odpowiedniej diagnozy należy przeprowadzić badania laboratoryjne. Najczęściej używaną pierwszą metodą
detekcji jest badanie antygenu w próbkach moczu w ostrej fazie choroby. Ta szybka i niedroga metoda diagnostyczna w dużej
mierze przyczyniła się do wzrostu liczby zdiagnozowanych przypadków choroby legionistów od końca 1990 r., a także do
zmniejszenia śmiertelności, choć test ten głównie wykrywa najczęściej spotykane zakażenia szczepami Legionelli serotyp 1.
Jednak uzyskanie próbek z układu oddechowego do hodowli organizmu pozostaje „złotym standardem” z powodu roli, którą może
pełnić w identyfikacji źródeł infekcji poprzez porównanie szczepów ze źródeł klinicznych i środowiskowych [12] oraz z powodu zdolności
do wykrywania infekcji mniej znanymi szczepami. Zakażenia Legionellą nie są wrażliwe na antybiotyki -laktamowe, jak penicylina i
cefalosporyny i wymagają wczesnego leczenia odpowiednimi antybiotykami, które penetrują do wnętrza komórek i tam działają,
podnosząc przeżywalność pacjentów [13-14].
7. Rozpoznane potencjalne źródła infekcji
Poniżej podano przykłady potencjalnych źródeł choroby legionistów:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Systemy gorącej i zimnej wody
Wieże chłodnicze i skraplacze wyparne
Baseny spa/naturalne sadzawki/źródła termalne
Fontanny/zraszacze
Nawilżacze w szafach ekspozycji żywności
Urządzenia do terapii oddechowej
Ziemia do kwiatów/kompost
Myjnie samochodowe
Urządzenia chłodzone wodą
8. Czynniki ryzyka infekcji
Do poznanych czynników ryzyka choroby legionistów należy starszy wiek (≥ 40 lat), płeć męska, wysokie spożycie alkoholu,
chroniczne choroby połączone lub nie z niedoborem immunologicznym, przeszczep organów, historia palenia papierosów
[10, 11]. Ryzyko dla zdrowia publicznego związane z chorobą legionistów i podróżami wynika szczególnie z potrzeby
czasowego zakwaterowania w warunkach, które mogą różnić się od normalnego sposobu życia. Starsi ludzie są bardziej
podatni na infekcje Legionellą i w czasie podróży mogą być narażeni na zmianę trybu życia i na ekspozycję na Legionellę
z zanieczyszczonych źródeł, jak systemy wentylacyjne i zanieczyszczone systemy wodne, na co są mniej odporni niż ludzie młodzi.
Diagnoza i leczenie niektórych takich osób może być opóźniona, gdyż mogą oni nie szukać pomocy medycznej aż do powrotu
do własnego kraju.
9. Czynniki ryzyka związane z zakwaterowaniem podróżnych
Infekcje związane z podróżą wynikają ze szczególnych cech mieszkania w miejscach przeznaczonych do krótkich pobytów,
które używane są okresowo lub sezonowo. Instalacje wodociągowe mogą być używane okresowo z długimi okresami
stagnacji. Na przykład, poza sezonem, wykorzystanie pokoi może być niskie i hotel lub jego części mogą być zamknięte.
Czynniki te mogą powodować, że w całym, lub części systemu wodnego nie ma przepływu wody lub przepływ jest mały
i następuje stagnacja, przy czym następuje obniżenie poziomu temperatury i/lub resztek biocydów. Dodatkowym czynnikiem
ryzyka w kwaterach wakacyjnych jest przerywane zapotrzebowanie na wodę używaną do mycia i kąpieli, przy czym występują
szczyty zużycia w określonych porach dnia i nocy, typowo wczesnym rankiem przed śniadaniem i wczesnym popołudniem przed
kolacją. Kwatery mogą być zlokalizowane na terenach o niskim poziomie opadów i przerywanym dostarczaniu wody o różnej jakości.
Wtedy wymagane będzie bardziej intensywne monitorowanie systemów uzdatniania wody i częstsze ich dostosowanie niż
w przypadku dostarczania wody o jednolitej jakości. Możliwe, że w okresach niedoboru wody, urządzenie niekonieczne, jak baseny
Spa, fontanny i ozdoby wodne mogą być wyłączane, gdyż nie jest możliwe zapewnienie wystarczającej ilości wody do ich
bezpiecznego działania. Odpowiednia temperatura ciepłej i zimnej wody może być trudna do utrzymania z powodu temperatur
zewnętrznych. Dodatkowym czynnikiem ryzyka jest fakt, że w hotelach i innych miejscach pobytu często znajduje się wiele pokoi
z własnym odprowadzeniem wody, co nieuchronnie komplikuje systemy wodociągowe powodując, że woda długo przebywa
w rurach.
Jeśli w hotelu znajdują się przybudówki połączone do jego systemu ciepłej wody, wydajność ogrzewania wody może być
niewystarczająca do utrzymania temperatury w całym rozległym kompleksie lub do poradzenia sobie z szczytowym
zapotrzebowaniem na ciepłą wodę.
Ogrody hotelowe są często nawadniane przez zraszacze i one mogą stanowić dodatkowy czynnik ryzyka, szczególnie jeśli
używana jest w nich szara woda z recyklingu lub ścieki.
Sezonowa natura przemysłu turystycznego powoduje, że pracownicy często się zmieniają sprawiając, że trudno jest utrzymać
odpowiednio wykwalifikowany zespół. Poza tym obsługa techniczna hoteli często nie ma przeszkolenia w kontroli Legionelli
w hotelowych systemach wodnych.
10. Nadzór na chorobą legionistów
We wszystkich krajach członkowskich EU/EAA istnieje ustawowy obowiązek zgłaszania choroby legionistów. Zachorowalność
(rate of disease) waha się w granicach od 1.0 do 30.0 przypadków na milion mieszkańców, zależnie od procedur stwierdzania
i zgłaszania w poszczególnych krajach europejskich. Jednakże zachorowalność w najniższych zakresach to znaczne
niedoszacowanie częstości występowania (incidence) i uważa się, że prawdziwe wartości mogą wynosić do 20 razy więcej niż
najniższe. Oszacowano, że tylko poniżej 5% przypadków może być faktycznie zgłaszanych organom zdrowia publicznego przy
pasywnym nadzorze [18]. Jednak w większości krajów niedodiagnozowanie jest o wiele bardziej niebezpieczne niż zaniżone
zgłaszanie [15].
Badania, które próbowały oszacować prawdziwą częstość pozaszpitalnej (community-acquired) choroby legionistów wykazały,
że w krajach uprzemysłowionych gatunki Legionella powodują 2 – 16% przypadków pozaszpitalnego zapalenia płuc [16 – 18].
Jedno badanie u Wielkiej Brytanii wykazało, że choć całkowita częstość była niewielka, diagnoza choroby legionistów była
bardziej prawdopodobna w ciężkich przypadkach pozaszpitalnego zapalenia płuc i odpowiadała za 14 – 37% przypadków przy
śmiertelności ponad 25% [19]. Inne badania wykazały, że szybkie podanie odpowiednich antybiotyków zmniejsza śmiertelność
zapalenia płuc i choroby legionistów [20 – 21]. Ogólnie, gatunki Legionella są prawdopodobnie drugą do czwartą pod względem
częstości przyczyną pozaszpitalnego zapalenia płuc (najczęstsze jest pneumokokowe zapalenie płuc) [16 – 17].
Zaniżona częstość diagnozowanie i zgłaszania choroby legionistów wynika z kilku przyczyn:
•
•
•
•
•
•
Kiedy u pacjenta stwierdza się zapalenie płuc, leczenie rozpoczyna się zwykle natychmiast. Jeśli pacjent leczony jest
antybiotykami, skutecznymi przeciw Legionelli, zwykle zdrowieje i nie ma potrzeby ustalać przyczyny zapalenia płuc.
Niewielki procent testów diagnostycznych na chorobę legionistów ma małą czułość, co może powodować wystąpienie
wyników fałszywie ujemnych.
Najczęściej stosowane metody diagnostyczne – detekcja antygenu w moczu – głównie wykrywa zakażenia Legionella
pneumophila serotyp 1. Dlatego infekcje innymi serotypami czy gatunkami mogą pozostać niewykryte przez tę
metodę diagnostyczną.
Pacjenci cierpiący na poważne współistniejące choroby z immunosupresją są szczególnie narażeni na chorobę
legionistów. Jeśli ci pacjenci umierają, ich śmierć może być przypisana ich ciężkiemu stanowi, bez diagnozy
zakażenia legionellą.
Choroba legionistów uważana jest za ciężką chorobę. Dlatego w lżejszych przypadkach [lekarze] nie
podejrzewają i nie diagnozują jej.
Przypadki zakażenia związane z podróżą mogą być diagnozowane w niektórych krajach, ale nie są zgłaszane
członkom sieci krajowej w Europejskiej Sieci Nadzoru.
Na podstawie powyższych obserwacji można podsumować, że liczba przypadków zgłaszanych do Europejskiej Sieci Nadzoru jest
poważnie niedoszacowana w porównaniu z rzeczywistą częstością występowania choroby legionistów związanej z podróżą.
11. Europejski nadzór nad chorobą legionistów związaną z
podróżą
Wykazano, że nadzór międzynarodowy wspiera działania nadzoru krajowego i wspomaga wykrywanie, kontrolę i prewencję
choroby, lecz wymaga ścisłej współpracy między krajami. Informacje na temat sieci nadzoru i jej roli i funkcji znajdują się na
stronie ECDC (http://ecdc.europa.eu/en/activities/surveillance/ELDSNet/Pages/Index.aspx.
Sieć wspomaga także współpracę między krajami EU/EAA poprzez wymianę próbek klinicznych i środowiskowych i wymianę
informacji, co zwiększa wiedzę epidemiologiczna i mikrobiologiczna o zakażeniach Legionellą.
12. Rola ECDE w europejskim nadzorze
ECDC utworzono w 2005 r. Do celów ECDC zalicza się wzmocnienie nadzoru nad chorobami zakaźnymi w Unii Europejskiej,
a także opracowywanie wytycznych odnośnie odpowiedzi na zagrożenia zdrowia publicznego związane z chorobami zakaźnymi
na poziomie Unii Europejskiej. Na przykład ECDC może wspierać kraje członkowskie poprzez koordynacje dochodzeń
w przypadku dużych ognisk choroby legionistów, w których chorzy pochodzą z różnych krajów członkowskich lub w przypadku
dużego ogniska choroby legionistów poza Unią Europejską, które jednak dotyka jej obywateli. ECDC zbiera także dane roczne
o chorobie legionistów z krajów członkowskich EU/EAA i analizuje trendy [pojawiania się] choroby.
Europejska Sieć Nadzoru jest siecią dotyczącą jednej choroby zgodnie z Decyzją Komisji 2000/96/EC [8]. W maju 2002 r.
przyjęła ona nazwę EWGLINET, która miała ja odróżnić od innych działań prowadzonych przez EWGLI. Reprezentanci władz
krajowych odpowiedzialni za zdrowie publiczne w każdym kraju członkowskim EU/EEA nominują oficjalnych członków do
uczestnictwa w Sieci. Jest to zwykle jeden epidemiolog zajmujący się zdrowiem publicznym z narodowego instytutu zdrowia
publicznego lub Ministerstwa Zdrowia i jeden mikrobiolog z krajowego lub regionalnego laboratorium referencyjnego dla
testów na Legionellę. Od 1993 r. do końca marca 2010 r. sieć EWGLINET była kierowana przez centrum koordynujące przy Centrum
Agencji Ochrony Zdrowia ds. Infekcji w Londynie (poprzednio Centrum Nadzoru na Chorobami Zakaźnymi przy laboratorium Służby
Zdrowia Publicznego). ECDC iest odpowiedzialne za prowadzenie Sieci od kwietnia 2010 r., a nazwę Sieci zmieniono na ELDSNet.
13. Obecne cele Europejskiej Sieci Nadzoru
•
•
•
•
Szybkie wykrywanie, rozprzestrzenianie informacji i skoorynowana odpowiedź na pojedyncze przypadki, zakażenia
grupowe i ogniska o wspólnym źródle choroby legionistów, zgłaszane na obszarze EU i EEA oraz wpływające na
mieszkańców Europy, tak we własnych krajach jak zagranicą.
Dostarczanie wszystkim, którzy potrzebują wiedzy na temat choroby legionistów informacji w celu promocji
podstawowych akcji prewencyjnych i wspólnych badań.
Zmniejszenie częstości występowania choroby legionistów wśród mieszkańców Unii Europejskiej poprzez wspieranie
aktywnych programów kontroli i prewencji w poszczególnych krajach członkowskich
Poprawa metod komunikacji w celu zgłaszania i otrzymywania informacji o chorobie legionistów.
Cele te są wspierane, poprzez kontrakty ECDC, przez zewnętrzne celowe programy kontroli jakości wykrywania Legionelli
w próbkach klinicznych i środowiskowych, wsparcie bioinformatyczne i programy szkoleniowe nt. dochodzeń w przypadku
ognisk choroby legionistów, w tym ocena ryzyka, pobieranie próbek i kontrola.
14. Metody epidemiologiczne
Indywidualne przypadki TALD są zgłaszane przez nominowanych członków Sieci do centrum koordynującego Sieci. Definicje
przypadków, które mają być zgłaszane podano w Rozdz. 18. Kiedy zgłaszanie jest szybkie i kompletne, Sieć Nadzoru może
wykryć zakażenia grupowe TALD u mieszkańców z dwóch lub więcej krajów członkowskich EU/EEA, podróżujących do
jednego miejsca w czasie wakacji lub mieszkających w tym samym hotelu czy innym miejscu oferującym komercyjne miejsca
zakwaterowania. W oparciu o otrzymane informacje w porę podejmowane są przez członków specyficzne działania w celu
ochrony mieszkańców EU/EEA podróżujących do krajów wewnątrz i poza Unią Europejską.
Do kwietnia 2010 r. 27 krajów członkowskich Unii Europejskiej i dwa kraje EEA przesyłały lub otrzymywały dane o przypadkach
[choroby] związanych z podróżą. Współdziałanie z innymi władzami krajowymi nawiązuje się, kiedy infekcja związana z podróżą
dotyczy również krajów spoza obszaru EU/EEA, np. innych krajów europejskich, USA, Afryki Południowej, Dalekiego Wschodu,
często we współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia.
Wszyscy członkowie Sieci przekazują informacje o przypadkach [zachorowań] za pomocą bezpiecznej części portalu ECDC.
Raporty przypadków są włączane do bazy danych europejskiego systemu nadzoru (TESSy), który można potem przeszukiwać
w poszukiwaniu innych przypadków chorych, którzy mogli mieszkać w tym samym miejscu zakwaterowania od 1987 r., od
kiedy gromadzone są dane.
W zwykłych sytuacjach przypadki są zgłaszane do Sieci przez kraj zamieszkania chorego. poza tym osoby, które podróżują we
własnym kraju i zachorują na chorobę legionistów są także zgłaszane do Sieci Nadzoru, gdyż stanowią one część całkowitej
liczby przypadków, czy grup, które wymagają szybkiego zbadania.
Ze względu na poważną naturę dochodzeń, ważne jest, aby używać wysokiej jakości standaryzowanych testów
mikrobiologicznych i [sposobów] zgłaszania wyników. Uzyskuje się to poprzez stosowanie standardowej definicji przypadku
oraz kliniczne i środowiskowe zewnętrzne programy oceny jakości, które przyczyniają się do poprawy możliwości
diagnostycznych laboratoriów europejskich; programy te były najpierw organizowane przez EWGLI, a obecnie są zlecane
przez ECDC zewnętrznym wykonawcom. Jednak przypadki i grupy zakażeń mogą zostać przypadkowo przypisane
specyficznemu miejscu zakwaterowania, podczas gdy źródło infekcji może znajdować się gdzie indziej.
15. Wyniki otrzymane w latach 1987 -2010 – wartość nadzoru
Liczba zgłoszonych przypadków TALD wzrosła z poniżej 100 rocznie w roku 1987 do ok. 900 rocznie (Ryc. 1). Ten wzrost
prawie na pewno odzwierciedla zwiększoną wykrywalność przypadków przez poprawione krajowe programy nadzoru i może
być także przypisany poprawionej współpracy i [skuteczniejszemu] zgłaszaniu przez kraje uczestniczące. Od 1987 r. program
nadzoru otrzymał szczegółowe informacji o ponad 8000 przypadków oraz przyjął 12500 wizyt z ok. 120 różnych krajów
świata. Około 30% tych przypadków wchodziło w skład zachorowań grupowych, ognisk lub przypadków związanych z tym
samym hotelem czy budynkiem na przestrzeni kilku lat. Śmiertelność w każdym roku wynosiła 6 – 15%, ale uważa się to za
niedoszacowanie, ponieważ wiele krajów nie może podawać danych o śmiertelności.
Generalnie, najwięcej przypadków związanych z podróżowaniem stwierdzono we Włoszech, Francji, Hiszpanii i Turcji, przy czym
we wszystkich tych krajach za wyjątkiem Turcji zgłaszano także najwięcej przypadków związanych podróżą wśród mieszkańców
podróżujących we własnym kraju. Od 2001 r. (kiedy zmieniono definicję zachorowania grupowego) wykryto ponad 100
zachorowań grupowych składających się z dwóch lub więcej przypadków związanych z tym samym miejscem zakwaterowania.
Wszystkie wymagały dochodzenia zgodnie z procedurami zawartymi w wytycznych oraz spowodowały ogromną pracę związana
z odpowiedzią [na te zagrożenia] w pewnych turystycznych rejonach Europy. Wyniki badań wykazały, że w 2007 r. w próbkach
z prawie 60% miejsc zakwaterowania związanych z zachorowaniami grupowymi stwierdzono Legionellę [22].
Szczytowe miesiące zachorowań na chorobę legionistów w Europie to lato, kiedy większość ludzi ma główne wakacje.
Sierpień, który w Europie jest szczytowym miesiącem wakacji szkolnych, charakteryzuje się zwykle niższym procentem
przypadków, co sugeruje, że starsi ludzie, którzy są bardziej zagrożeni chorobą legionistów, preferują wakacje w innych
terminach.
Więcej zachorowań stwierdza się u mężczyzn niż u kobiet w proporcji 3:1, a najczęstszy wiek chorych to 50 – 65 lat, choć
w ostatnich latach wzrosła ilość zgłaszanych zachorowań u osób w wieku 75 lat lub więcej. Zachorowalność (rates)
standaryzowana ze względu na wiek potwierdza, że wzrost ilości przypadków [choroby] koreluje ze wzrostem liczebności
grupy wiekowej, przy czym najstarsza grupa wiekowa wykazuje najwyższą częstość zachorowań (incidence) na chorobę
legionistów [15].
Ryc. 1. Zgłoszone przypadki choroby legionistów związanej z podróżą w latach 1987 – 2010
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
Źródło: EWGLINET.
16. Działania w obrębie EWGLI
Kraje europejskie mogą również być zaangażowane w badania mikrobiologiczne i środowiskowe prowadzone przez EWGLI,
co przyczynia się do lepszego zrozumienia, kontroli i prewencji infekcji Legionellą. Grupę EWGLI utworzono w 1986 r., aby
zgrupować naukowców zainteresowanych chorobą legionistów i działa ona nadal jako niezależna ochotnicza międzynarodowa
grupa naukowców. Mają oni wspólny cel, tzn. poprawę mikrobiologicznego i epidemiologicznego zrozumienia zakażeń
Legionellą i będą utrzymywać wspólne z ECDC zainteresowanie kontrolą i prewencją infekcji Legionellą.
Główne cele poszerzonej grupy EWGLI są następujące:
•
•
•
•
•
Kontynuowanie wsparcia dla Europejskiego Nadzoru nad Chorobą Legionistów Związaną z Podróżą (ELDSNet);
Współpraca w badaniach i kontroli choroby legionistów;
Poszerzenie europejskiego programu typowania L. pneumophila serotyp 1
Rozwijanie strategii standaryzowanej identyfikacji i typowania innych niż L. pneumophila gatunków Legionella.