treść - Studia Dydaktyczne

Studia Dydaktyczne 24-25/2013
ISSN 1230 - 1760
Jan Hibner
Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy
ETYKA I AUTORYTET NAUCZYCIELA SZCZEGÓLNĄ POTRZEBĄ
WSPÓŁCZESNEJ SZKOŁY
„W żadnym zawodzie człowiek nie ma tak wielkiego znaczenia,
jak w zawodzie nauczycielskim” – W. Okoń
Wprowadzenie
Zagadnienia etyki i autorytetu nauczyciela coraz częściej są przedmiotem rozważań, dyskusji teoretyków i praktyków zajmujących się edukacją. Innego zdania jest Tadeusz Pilch, który przekornie stwierdza, że dzisiaj
panuje w Polsce przeświadczenie jakoby zajmowanie się etyką zawodu nauczyciela jest zajęciem odwracającym uwagę od najważniejszych problemów związanych z aktualną sytuacją (reformowaniem) szkolnictwa. Inni obserwatorzy edukacji upatrują konieczność zauważenia problemów etycznych
w oświacie, których przyczyną są między innymi zanikające autorytety, niedocenianie zachowań etyczno-moralnych przez część nauczycieli, w tym
nierzadko rodziców i samych uczniów. Nieodparcie rodzi się pytanie: dlaczego zagadnienia etyki zawodu nauczyciela są tak istotnym ogniwem funkcji edukacyjnej szkoły? Próba odpowiedzi zawiera się w treści niniejszego
artykułu. Na początku rozważań ustalmy rozumienie pojęcia etyki zawodowej nauczyciela. Przyjmując za Dariuszem Zającem jest to „zespół zasad
etycznych, regulujących i ukierunkowujących działalność moralną nauczycieli na płaszczyźnie ich relacji z uczniami, innymi nauczycielami,
społeczeństwem, w tym m. in. rodzicami, środowiskiem lokalnym oraz
względem samego siebie i zawodu”(12). Etyka jest dyscypliną naukową,
której przedmiotem badań jest moralność i podpowiada nam, jak być powinno. Takie rozumienie etyki zawodu nauczyciela wyjaśnia przynajmniej część
aktualnych problemów tej grupy zawodowej. Zauważamy, że coraz częściej
mówi się o kryzysie instytucji edukacyjnych i wychowawczych, w tym szkoły
i rodziny. Źródeł kryzysu szkoły upatruje się w ciągłych zmianach organizacyjnych i programowych, niewłaściwym przygotowaniu nauczycieli do tych
zmian, złych regulacjach prawnych awansu zawodowego, w zaniku autoryte-
56
ETYKA I AUTORYTET NAUCZYCIELA SZCZEGÓLNĄ POTRZEBĄ
WSPÓŁCZESNEJ SZKOŁY
tów, odejściu rodziców od szkoły i nie rzadko w braku współpracy nauczycieli i uczniów. Ponadto otoczenie społeczne w którym żyją dzieci i młodzież
stanowi w wielu przypadkach zagrożenie dla ich prawidłowego przygotowania się do dorosłego życia. Jeżeli dodamy do tego upolitycznienie zarządzania oświatą oraz wspomnianą permanentną reformę systemu bez jej monitorowania i korygowania zgłaszanych niedomagań, to mamy powody do poważnej zadumy nad merytoryczną i etyczną siłą współczesnej szkoły. Zatem
można założyć, że problemy etyczne nauczycieli wynikają nie tylko z nich
samych, ale mają także uwarunkowania zewnętrzne. Problem w tym, czy
możemy usprawiedliwiać potknięcia nauczycieli otoczeniem społecznym,
wadliwą polityką, złymi zachowaniami rodziców i uczniów? Myślenie wokół
problemów stanowiących zagrożenie dla prawidłowej edukacji znajdujemy
w treści wielu artykułów prasy krajowej i lokalnej. Oto przykłady tytułów: „Licea niekształcące”(Polityka, nr 40/2011r), „Agresja za nasze pieniądze”
(Express bydgoski, 5.04.2011r.), „ Gimnazjalistki piją i biją” (Express bydgoski, 8.04.2011r.) „Dzieci w ciąży” (Newsweek nr 52/2010r.), „Czego nauczyciel nie widzi” – Przemoc jest w szkole na porządku dziennym, twierdzą uczniowie…(Wprost, 29.05.2011r.). Z samych tytułów można wnioskować, że w
polskiej szkole mamy do rozwiązania wiele trudnych spraw, które powinny
wyznaczać zadania i powinności w zakresie obowiązków nauczycieli i kadry
zarządzającej. Nie możemy zapominać, że na liście przyczyn powodujących
niską efektywność kształcenia i wychowania jest nauczyciel i szkoła jako
instytucja edukacyjna. Zdaniem Andrzeja de Tchorzewskiego z zawodem
nauczyciela nierozerwalnie wiąże się w ich profesjonalnym przygotowaniu
obok aspektu merytorycznego, aspekt etyczny, odnoszący się do formacji
etycznej (wartości moralnych, przestrzegania norm i zasad postępowania
przyjętych w ramach pełnionych przez nich roli(11). Krzysztof Gąsecki wyróżnia trzy aspekty etyki zawodu nauczycielskiego: aspekt normatywny
(postulaty, regulaminy), aspekt świadomościowy (przekonania psychomoralne), aspekt sprawczy (rzeczywiste zachowania moralne nauczycieli) (3).
Wg T. Kotarbińskiego zagadnienia etyki można zamknąć w trzech obszarach rozważań:
 jak żyć, aby sobie i innym zapewnić szczęście;
 jak postępować, aby zapewnić sobie szacunek i uniknąć pogardy;
 jak działać, aby postępowanie okazało się sprawne;(4);
Nikt nie lubi być pouczany, a nauczyciel w szczególności. Mając świadomość tego faktu i problemów, które komplikują jego codzienność zawodową,
to mimo wszystko warto skłonić go do zatrzymania się w tym pędzie codzienności i pomyślenia: jak mógłbym być jeszcze lepszym człowiekiem,
Studia Dydaktyczne 24/2012 ISSN 1230 - 1760
Mgr Jan Hibner
57
lepszym pracownikiem, lepszym pedagogiem? Refleksyjny nauczyciel ma
szansę na pełniejsze samozadowolenie zawodowe i przestrzeganie zasad
etycznych regulujących i ukierunkowujących działalność moralną na płaszczyźnie jego relacji z uczniami, innymi nauczycielami, rodzicami, środowiskiem lokalnym. Specyfika postępowania moralnego nauczyciela, zdaniem
Jana Legowicza przejawia się w:
 codziennej odpowiedzialności,
 odpowiedzialności za jakość kształcenia i efektywność wychowania,
 odpowiedzialności za ethos intelektualny, społeczny i ideowy samego
siebie,
 odpowiedzialności docelowej za własną szkołę(6).
Przywołując myśl T. Kotarbińskiego, „odpowiedzialność zawodową
nauczyciela określić można jako skłonność do przestrzegania w swoim zachowaniu przyjętych norm zawodowych, wypełniania obowiązków wynikających z realizowanych ról nauczycielskich i gotowość ponoszenia konsekwencji za własne czyny. Dodać przy tym należy, że odpowiedzialności nauczyciela nie można ograniczyć do konsekwencji „za coś” i odpowiedzialności „przed kimś” […]. Pojawia się więc problem odpowiedzialności za kogoś – za ucznia, jego zdrowie, bezpieczeństwo i rozwój”(4).
Obserwacja zachowań nauczycieli i wypowiadanych opinii na temat wykonywanej przez siebie pracy budzi wątpliwości. Zapytajmy: czy siła moralna
wielu z nich nie czyni ich słabymi zawodowo, a tym samym nie przynosi
oczekiwanych sukcesów i satysfakcji? Jeśli tak jest, to konsekwencją jest
notowany spadek pozytywnych opinii o nauczycielu wśród młodzieży. Należy zauważyć, że moralności nikt nikomu nie może narzucić, a sam kodeks
etyczny nie uczyni nauczyciela lepszym niż jest. Nie ma też gotowych recept
na postępowanie etyczno-moralne człowieka. Zatem wybór osoby do zawodu jest podstawowym czynnikiem jakości prawidłowej kwalifikacji
pedagogicznych. Obecna rzeczywistość daleka jest od wspomnianych założeń i rozwiązań kadrowych. Nierzadko o zatrudnieniu decyduje kryterium
znajomości, powiązań rodzinnych z pracodawcą lub koneksje z osobami
znaczącymi. Są to opinie studentów ubiegających się o pracę w oświacie.
Mówiąc o etyce zawodowej nauczyciela nie sposób wspomnieć o innych
osobach, które poprzez swoje postępowanie w różnych, ważnych dla kształcenia i klimatu pracy wydarzeniach, wpływają na codzienne życie szkoły
i placówki. Myślimy o kadrze zarządzającej, kolegach w zespołach nauczycielskich, rodzicach i uczniach – młodzieży. Dyrektor, który jako kierownik
zakładu, jednocześnie przewodniczący rady pedagogicznej nie docenia wartości etyki zawodowej, traktowanej jako paradygmatu jakości swojej funkcji
Studia Dydaktyczne 24/2012 ISSN 1230 - 1760
58
ETYKA I AUTORYTET NAUCZYCIELA SZCZEGÓLNĄ POTRZEBĄ
WSPÓŁCZESNEJ SZKOŁY
kierowniczej i nie potwierdza tych wartości swoim zachowaniem, tym samym
obniża znaczenie moralnego aspektu współżycia w relacjach interpersonalnych między nauczycielem a uczniami, ich rodzicami oraz w gronie koleżanek i kolegów. Zdarza się, że sami nauczyciele mają problemy z przestrzeganiem norm, z refleksją etyczną własnego postępowania. Dobrym przykładem jest kategoria niepodjętej aktywności w realizacji zadań wynikających
z powierzonych obowiązków. Takie postępowanie likwiduje niemały obszar
działań, często o znaczeniu podstawowym dla uczniów i wychowanków.
Innym kluczowym przykładem jest naganny stosunek do ucznia. Zdaniem
Stanisława Krawcewicza „stosunek do ucznia jest kamieniem węgielnym
etyki zawodowej nauczyciela, głównym kryterium jego pedagogicznej
wartości”(5). Jeżeli nauczyciel obrzuca uczniów obraźliwymi epitetami, to
nie powinien się dziwić, że sam nie zasłużył na ich szacunek. Ironia, złośliwość, niecierpliwość, dyktatorstwo ze strony nauczyciela wywołują wśród
uczniów opór i frustrację. Z drugiej strony, jeżeli w swoim przekonaniu odczuwa brak pewności siebie, ma niską samoocenę, to może spodziewać się
niepowodzeń w budowaniu prawidłowych relacji interpersonalnych. W oczach
rodziców i uczniów nauczycielowi najbardziej szkodzi niewłaściwy, lekceważący
stosunek do pracy, zaniedbywanie obowiązków. Chodzi tu nie tylko o rzetelne
przygotowywanie się do zajęć, ale też o punktualność, zaangażowanie, gotowość podjęcia dodatkowego wysiłku, aby pomóc uczniom, którzy tego wymagają. Mark Twain napisał w jednej ze swoich powieści: „Postępuj zawsze właściwie. Da to satysfakcję kilku ludziom, a resztę zadziwi”. Zachowanie
takie powinno być znakiem firmowym nie tylko nauczycieli, ale wszystkich
osób dorosłych, w tym rodziców. Obie strony powinny, mówiąc kolokwialnie,
grać do jednej bramki, gdyż obu zależy na tym, aby uczniowie wyrośli na
ludzi uczciwych z perspektywami na przyszłość. Niestety, coraz częściej
w szkole gromadzone są innego typu doświadczenia. Zatem w opisie sytuacji etycznej współczesnej szkoły nie sposób nie zauważyć zachowań rodziców. Nauczyciele skarżą się na agresywne zachowania rodziców, roszczeniową postawę wobec szkoły, niestosowny język, zniekształcanie faktów
dotyczących dziecka, brak gotowości do dialogu i współdziałania w istotnych sprawach dla prawidłowego procesu kształceni i wychowania ich syna,
córki. Poważnym problemem edukacyjnym staje się fakt wzrastającej liczby
rodziców niezainteresowanych bezpośrednim kontaktem z nauczycielem,
szkołą. Dla jakości wychowania moralnego jest to poważna sprawa. Mimo
narastających problemów z jakimi każdego dnia przychodzi nauczycielom mierzyć się, nadal siłą ich działalności powinno pozostać przekonanie i wiara w specyfikę zawodu, wykonywanego na odpowiednio wy-
Studia Dydaktyczne 24/2012 ISSN 1230 - 1760
Mgr Jan Hibner
59
sokim poziomie etycznym, co ma podstawowe znaczenie w relacjach
z uczniami i budowaniu własnego autorytetu jako pedagoga. Przecież
wychowanie w samej istocie jest działalnością etyczną, obliczoną na czyjeś
dobro, w przeciwnym wypadku przestaje być wychowaniem. Z problemem
niskiej skuteczności wychowawczej mamy nierzadko do czynienia w gimnazjach. Warto postawić pytanie: czy wśród różnych czynników powodujących
to zjawisko nie należy upatrywać nieodpowiednio wybranego i przygotowanego dla tego typu szkoły nauczyciela? Wszystkie działania zawodowe nauczyciela (dobre i złe) pozostawiają trwały ślad w postawach wychowanków.
Nauczyciele często zapominają, że czyha na nich niebezpieczeństwo wynikające z faktu sprawowania władzy nad wychowankami, uczniami. Z tego
powodu potrzebna jest świadomość własnych zachowań i reguły etyczne
zabezpieczające przed jej nadużyciem. Obserwacja życia społecznego
wskazuje, że władza pozbawiona określonej etyki, samokontroli i kontroli
zwalnia od wymogów moralnych i innych ograniczeń w zachowaniu danej
osoby. T. Pilch wyróżnił dwa komponenty władzy nauczyciela: władza zarządzania zewnętrznego, tj. posługiwanie się dyscypliną, nadzorem nad
poleceniami wykonywanymi przez ucznia i władza tworzenia, polegająca na
kierowaniu ludzkimi dążeniami, światem emocji i wartości. Źle rozumiana
i sprawowana władza nauczyciela prowadzi często do napięć w relacjach
z uczniami i ich rodzicami, a także jest źródłem utraty autorytetu, nawet tego
formalnego. Nie wolno zapomnieć, że uczniowie potrafią w krótkim czasie
ocenić, jaki stosunek ma do nich nauczyciel i odwzajemniają się identycznym(8). Zatem osoby zajmujące się kształceniem nauczycieli i ich pracodawcy powinni pamiętać, że w przygotowaniu zawodowym nauczyciela wzajemnie się dopełniają cechy osobowe z kompetencjami merytorycznymi.
T. Gadacz w swojej książce „O ulotności życia” stwierdza, że szkoła we
współczesnym kryzysie przestała być rzeczywistą wspólnotą nauczycieli
i uczniów, wspólnotą w której dokonuje się edukacja. Niepokojącym jest to,
że wychowawca przestaje być mistrzem, który prowadzi za sobą wychowanków i dzięki nim także sam do prawdy, piękna i dobra się zbliża. Występuje
w roli nauczyciela, który nie stoi z boku, ale ubezpiecza wychowanka w drodze jego rozwoju, dając mu prawo do błędów i pomyłek, zdobywania doświadczenia i mądrości życia(2). W postępowaniu pedagogicznym nauczycieli brakuje często ukierunkowania myślenia uczniów na refleksję
i gotowość pracy nad samym sobą. Według Emanuela Kanta nauczyciel
powinien budować kulturę moralną opartą na zasadach, a nie na karności.
Takie podejście do zadań wychowania moralnego sprawia, że zmniejsza się
Studia Dydaktyczne 24/2012 ISSN 1230 - 1760
60
ETYKA I AUTORYTET NAUCZYCIELA SZCZEGÓLNĄ POTRZEBĄ
WSPÓŁCZESNEJ SZKOŁY
częstotliwość złych zachowań uczniów i korzystnie wpływa na ich sposób
myślenia.
Związek etyki z autorytetem nauczyciela
W rozważaniach o etyce zawodu nauczyciela nie sposób nie odnieść się do
zagadnienia autorytetu. Etyka zawodowa, moralność, kompetencje przedmiotowe i pedagogiczne, osobowość są komponentami autorytetu nauczyciela. Dzisiaj nie trudno zaobserwować, że życie jest niezwykle ulotne,
przemija w dużym tempie, wzmagane przez dynamiczne zmiany społecznokulturowe. W życiu spostrzegamy zamglony obraz oczekiwanej postawy,
autorytetu moralnego, który warto naśladować. Autorytet nauczyciela wyrasta najczęściej z jego troski o drugiego człowieka, wychowanka. Nauczyciel
nie może zapomnieć o konieczności dążenia do bycia autentycznym autorytetem. W realnej rzeczywistości szkolnej zauważamy, że ostatecznym celem
wychowania w zakresie działań funkcjonalnych jest stan dający się określić,
jako „święty spokój”. W takim stanie rzeczy wychowanka ocenia się pozytywnie o tyle, o ile mieści się on w ustalonym porządku i nie przeszkadza
wychowawcom. W rzeczywistości pożądanej wychowanie jest twórcze i dynamiczne – jest otwarte, gdyż zawsze zmierza ku temu, co lepsze. Tak rozumiane wychowanie, jako zadanie przedstawia się znacząco gorzej w praktyce pedagogicznej nauczycieli. Współcześnie brakuje w wychowaniu bezpośredniego kontaktu z mędrcem, nie sięga się do prawdziwego wzoru,
uczeń nie spotyka się z autentycznym towarzyszem swojego rozwoju. Istotną blokadę stanowi przede wszystkim technizacja w działaniu, użyteczne
kreowanie myśli, wąskie i wyspecjalizowane patrzenie na naukę, nawet bez
szczególnego jej zrozumienia, byle przyniosła nam korzyści. Niestety, co
podkreśla T. Gadacz, równocześnie brakuje ukierunkowania naszego życia
na refleksję i rozwój duchowy. Życie współczesne ma być natychmiastową
realizacją pragnień. Nieobecna jest w nim cnota cierpliwości i trudu. Jest to
problem, który dotyka dorosłych i młodzieży. Zatem postarajmy się zrozumieć jak mocno odeszliśmy od prawdziwego procesu wychowawczego,
od pracy nad sobą, od obecności mistrza(2). Ponosimy konsekwencje
odejścia od relacji uczeń – mistrz w procesie wychowawczym. Wymieńmy
chociażby: dominujący w kulturze silny indywidualizm, egoizm, przekonanie
o nieomylności i brak cierpliwości, nie mówiąc już o skrajnych sposobach
realizacji ludzkiej wolności. Prowadzone rozważania wokół etyki zawodu
nauczyciela jednocześnie wskazują na potrzebę dążenia do budowania
i dbałości o autorytet. A to niestety wymaga mądrości zawodowej i życiowej,
silnego kręgosłupa moralnego jako wyznacznika zachowań nauczycielskich.
Młodzi ludzie potrzebują wsparcia i wiary w siłę nauczycielskiego znaczenia
Studia Dydaktyczne 24/2012 ISSN 1230 - 1760
Mgr Jan Hibner
61
dla ich przyszłości. Powstają pewne wątpliwości i pytania, chociażby: ilu nauczycielom pracującym z dziećmi i młodzieżą zależy na wypracowaniu sobie
rzeczywistego autorytetu?, a ilu wystarcza autorytet formalny, wynikający
z pełnionej roli? Warto przytoczyć listę zachowań i pożądanych norm w postępowaniu wobec uczniów, które potencjalnie pozwalają nauczycielowi zapracować na szacunek, uznanie za pracę i autorytet. Są to takie normy, jak:
 szanowanie godności uczniów,
 tolerancja dla błędów, poglądów i przekonań młodzieży,
 prawdomówność i dotrzymywanie słowa,
 wrażliwość, odpowiedzialność i otwartość na drugiego człowieka,
 obiektywizm w ocenianiu pracy i zachowań uczniów,
 ukazywanie dzieciom i młodzieży wartości pracy i kultury,
 uczenie swoim postępowaniem zasad współżycia społecznego i miłości Ojczyzny,
 moralna odwaga nauczyciela wyrażająca się w surowej ocenie fałszu, kłamstwa, dwulicowości oraz konformizmu bez względu na sytuacje, czas i miejsce ich istnienia.
Zapewne wielu nauczycieli zapoznając się z katalogiem wyżej przytoczonych norm odpowiedziałoby, że znają i stosują się do nich. Jednak opinie
uczniów i absolwentów (studentów) nie potwierdzają tego przekonania. Jeśli
tak jest, to wszyscy odpowiedzialni za poziom polskiej oświaty mają do odrobienia poważne zadanie w zakresie podnoszenia kultury etycznej nauczycieli oraz przywrócenia szacunku i autorytetu do ważnego społecznie zawodu.
Propozycje naprawy rzeczywistości oświatowej w zakresie moralnej
odpowiedzialności i etycznej powinności pracowników oświaty.
Na koniec rozważań kilka uogólnień, wniosków i propozycji zmian.
W procesie kształcenia i przygotowywania nauczycieli do zawodu należy
akcentować znaczenie etyki w ich karierze pedagogicznej. Szczególnego
znaczenia nabiera wyposażenie nauczycieli w kompetencje i umiejętności
podejmowania zagadnień moralno-etycznych z młodzieżą i ich rodzicami,
rozwiązywania coraz trudniejszych spraw i sytuacji wychowawczych, bycia
pedagogiem refleksyjnym. Zmienić muszą się priorytety oceny pracy szkoły,
placówki, a właściwie cały obecnie obowiązujący system nadzoru pedagogicznego. Bezsprzecznie efektywność kształcenia jest ważna, ale czy nie
najważniejsze jest wychowanie ucznia i przygotowanie go do życia w rodzinie, pełnienia różnorodnych ról społecznych i obywatelskich w społeczności
lokalnej, zakładzie pracy i globalnej gospodarce z wykorzystaniem posiada-
Studia Dydaktyczne 24/2012 ISSN 1230 - 1760
62
ETYKA I AUTORYTET NAUCZYCIELA SZCZEGÓLNĄ POTRZEBĄ
WSPÓŁCZESNEJ SZKOŁY
nego potencjału i możliwości. Nauczyciel bez mądrego, nowoczesnego systemu wsparcia nie zawsze jest w stanie należycie sprostać stawianym mu
wezwaniom (wzrastająca liczba rodzin dysfunkcyjnych, bieda, nałogi młodzieży, rodziców, niechęć do szkoły itp.). Także adresatem zmian jest kadra
zarządzająca. Organizacja pracy i styl zarządzania wieloma szkołami nie
sprzyjają wrażliwości i odpowiedzialności nauczycieli za własne zachowania
etyczne podczas wykonywania obowiązków zawodowych. Zmiany wymagają sposoby kształtowania poziomu kultury etycznej pracowników zajmujących się szeroko rozumianą edukacją, a także szereg rozwiązań formalnoprawnych dotyczących oświaty. Oczekiwanej jakości zawodu nauczycielskiego nie sprzyjają przepisy prawa oświatowego, chociażby finansowy system motywacyjny oraz niektóre postanowienia Karty Nauczyciela dotyczące
awansu zawodowego, czy warunków zwalniania i zatrudniania. Wydaje się,
że nowego odczytania i uporządkowania wymagają teoretyczne aspekty
zawodu nauczyciela w literaturze pedagogicznej. Treści zawarte w niniejszym artykule stanowią skromny wybór problemów spośród istotnych zagadnień etyki zawodowej nauczyciela. Ich podjęcie wydaje się istotne, chociażby ze względu na pomijanie w codziennej pracy nauczyciela, jego ocenie zawodowej, jak również przy ocenie pracy szkoły, placówki. W opracowaniu zaakcentowano tylko niektóre zagadnienia, zdaniem autora, ważne
dla praktycznej strony etyki zawodowej i autorytetu nauczyciela. Intencją
autora jest wywołanie dyskusji wśród praktyków zajmujących się edukacją.
Dyskusji, prowadzącej do oczekiwanych zmian, których wdrożenie spowoduje wzrost znaczenia społecznego roli nauczyciela, jego odpowiedzialności za
jakość edukacji polskiej młodzieży.
Bibliografia
1. Dróżdż A. Etyka nauczycieli, [w:] Etyczny wymiar edukacji nauczycielskiej, A. Rumiński (red.), Kraków 2004
2. Gadacz T.: O ulotności życia, wyd. „Iskry”, Warszawa 2008
3. Gąsecki K.: Etyczny wymiar profesji nauczycielskiej, [w:] Po co etyka
pedagogom? W. Sawczuk (red.), Toruń 2007
4. Kotarbiński T.: Wypowiedź w dyskusji o etyce zawodowej, [w:]
T. Kotarbiński, Pisma etyczne, P. J. Smoczyński (red.) Wrocław – Warszawa 1987
5. Krawcewicz S.: Rozważania nad etyką zawodu nauczyciela, Warszawa
1987
Studia Dydaktyczne 24/2012 ISSN 1230 - 1760
Mgr Jan Hibner
63
6. Legowicz J.: Specyfika moralna nauczycielskiej służby społecznej, „Nauczyciel i Wychowanie” 1976, nr 3
7. Legowicz J.: Moralno – etyczne zasady zawodu nauczycielskiego,
„Kwartalnik Pedagogiczny” 1988, nr 2
8. Pilch T.: Spory o szkołę; Miedzy tradycją a wyzwaniami współczesności,
Warszawa 1999
9. 9.Pilch T. Rozważania wokół etyki zawodu nauczyciela-wychowawcy,
„Problemy Opiekuńczo – Wychowawcze” 1995,nr 3
10. Szewczuk W.; Po co etyka pedagogom? (red.), Toruń 2007
11. Tchorzewski (de) A.M.: Prawda i dobro jako siła sprawcza etyki nauczycielskiej, [w:] A. Andrzejczuk (red.) Warszawa 1998
12. Zając D.: Etyka zawodowa nauczycieli. Wybrane zagadnienia, Bydgoszcz 2011
Summary
Ethics and authority of the teacher as a special need of contemporary
school
Key words: teacher, ethics, authority
Issues of ethics and esteem more and more often have become the
subject of deliberations undertaken by individuals engrossed in the issue
theoretically and practically. The contents presented in the article constitute
some contribution to the discussion on moral and ethical problems in education and authority of the teacher in contemporary school. The author of the
article strives to answer the question: why do issues relating to teachers’
ethics constitute so essential a link in the function of school educational?
A considerable amount of thought were devoted to teacher itself,
his/her moral and ethical condition, the duty, as well as the responsibility for
the quality of performed work. The author explores and seeks positive opinions about teachers amongst young people and their parents. She also
draws attention to the particular role that the teacher has in shaping his/her
students. In addition, the article touches upon the issues relating to the authoritative teacher. The fact of substantial departure from a true process of
education, self-work performed by teachers and student-master relationship
has been underlined. The articles put forward a list of desired behaviour and
norms which potentially allow teachers to enjoy esteem. In the final part
Studia Dydaktyczne 24/2012 ISSN 1230 - 1760
64
ETYKA I AUTORYTET NAUCZYCIELA SZCZEGÓLNĄ POTRZEBĄ
WSPÓŁCZESNEJ SZKOŁY
some proposals were presented suggesting possible ways of improving
school system in terms of responsibility and ethical obligation people working in education have. The need to equip teachers with competences and
skills as well ability to undertake ethical and moral issues with adolescents
and their parents was underlined. Additionally, the binding system of educational supervision and assessment of teachers’ work was highlighted. The
contents included herein constitute a modest selection of problems ranging
from professional teacher’s ethics. The article brought to the fore the issues
that seem particularly important for ethics and esteem understood in practice.
Studia Dydaktyczne 24/2012 ISSN 1230 - 1760