Pobierz - Portugalia

Sektor metalurgiczny i metalomechaniczny w Portugalii
Charakterystyka sektora
Sektor metalurgiczny oraz elektro i metalomechaniczny zajmuje bardzo ważne miejsce
w gospodarce Portugalii. W 2008 r. sektor ten był odpowiedzialny za 5% całości
sprzedaży i 32% wartości dodanej brutto, 28% zatrudnienia oraz 34% eksportu
Portugalii. Jest to sektor, który reprezentuje największy udział w eksporcie Portugalii, a
także poziom wydajności, znacząco wyższy od średniej portugalskiego przemysłu
przetwórczego (+14,6%). Ponadto sektor ten najwięcej inwestuje w B&R, zaraz po
przemyśle farmaceutycznym oraz wykazuje się najlepszymi wynikami w zakresie
własności przemysłowej i innowacji.
Sektor obejmuje następujące podsektory działalności:
•
•
•
•
•
Produkcja metali
Produkcja metalowych wyrobów gotowych
Produkcja maszyn i urządzeń
Produkcja urządzeń i przyrządów medyczno-chirurgicznych, ortopedycznych i
precyzyjnych
Produkcja sprzętu transportowego
Według dostępnych danych z 2008r. sektor metalurgiczny charakteryzuje się
następującymi wskaźnikami ekonomicznymi:
Liczba firm
Liczba osób pracujących
37 tys.
253 tys.
Sprzedaż
Eksport
Wartość dodana brutto
Wydajność/na jednego pracownika
25 mld euro
11,8 mld euro
6,1 mld euro
28 tys. euro
Pod względem podsektorów struktura całego sektora nie jest jednolita. Obejmuje on
różnego rodzaju działalności, od produkcji metalowych naczyń, części samochodowych
aż po konstrukcje metalowe dla przemysłu budowlanego (np. firma Martifer) lub
opakowania metalowe (np. firma Colep).
Największą grupę przesiębiorstw produkujących stanowi podsektor produkcji metali,
który na tle całego sektora metalurgicznego obejmuje 70% przedsiębiorstw, zapewnia
46% zatrudnienia i 34% jego wartości dodanej brutto. Niemniej jednak niska wartość
dodana wyprodukowanych przez te przedsiębiorstwa produktów odróżnia je od
pozostałych grup sektora metalurgicznego.
Największe obroty handlowe oraz produkcję zarejestrował podsektor produkcji sprzętu
transportowego, tj. 32% i 31%, odpowiednio. Warto również podkreślić znaczenie
przemysłu produkcji maszyn i urządzeń, który odpowiada za 27% zatrudnienia oraz
30% jego wartości dodanej brutto. Pod względem eksportu i inwestycji w
innowacyjność dominuje podsektor „pojazdy samochodowe, ich części i akcesoria”.
W sektorze metalurgicznym dominują małe przedsiębiorstwa, przy czym ok. 72%
przedsiębiorstw w nim działających posiada mniej niż 10 pracowników, natomiast 95%
mniej niż 50 pracowników. Liczba dużych przedsiębiorstw jest bardzo ograniczona –
mniejsza niż 1%.
Przemysł metalurgiczny zajmuje bardzo ważną pozycję w ramach przemysłu
przetwórczego:
•
•
•
•
posiada 39% firm
zatrudnia 33% siły roboczej
odpowiada za 33% obrotów handlowych
odpowiada za 31% wartości dodanej.
Rozwój sektora ma miejsce przede wszystkim w strefach przemysłowych ulokowanych
na wybrzeżu Portugalii. Pod względem podziału regionalnego (NUTS II) można
przyjąć, że 90% przedsiębiorstw, zatrudnienia i obrotów handlowych przemysłu
metalurgicznego jest zlokalizowane w regionach Północnym, Centralnym i Lizbonie.
Pod względem skali obrotów handlowych pierwsze miejsce zajmuje Lizbona (35%),
natomiast pod względem zatrudnienia region Północny (41%) i największej liczby
działających przedsiębiorstw Centralny (33%).
Główne produkty
Do głównych produktów czterech podsektorów przemysłu metalurgicznego oraz elektro
i metalomechanicznego zaliczają się:
Produkcja metali
•
•
•
•
Produkcja surówki żelazostopów, żeliwa i stali
oraz wyrobów hutniczych
Produkcja rur
Produkcja prętów ciągnionych, wyrobów
płaskich walcowanych ze stali i żelaza
Produkcja metali nieżelaznych
Produkcja gotowych wyrobów
metalowych
•
•
•
•
•
•
Produkcja konstrukcji metalowych, elementów
stolarki budowlanej itd.
Produkcja metalowychzbiorników, cystern i
pojemników metalowych, kotłów
Produkcja wytwornic pary
Kucie, prasowanie, wytłaczanie i walcowanie
metali; metalurgia proszków
Produkcja wyrobów nożowniczych, sztućców,
narzędzi i wyrobów metalowych ogólnego
przeznaczenia
Produkcja pojemników metalowych, drutu,
złączy, sprężyn, łańcuchów itd.
Produkcja sprzętu transportowego
•
•
•
•
Produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i
naczep
Produkcja i remonty statków
Produkcja lokomotyw kolejowych oraz taboru
szynowego
Produkcja motocykli, rowerów i wózków
inwalidzkich
Produkcja maszyn i urządzeń
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Produkcja silników i turbin, pomp i sprężarek
Produkcja kurków i zaworów
Produkcja łożysk, kół zębatych, przekładni
zębatych i elementów napędowych
Produkcja pieców, palenisk i palników
piecowych
Produkcja urządzeń dźwigowych i chwytaków
Produkcja przemysłowych urządzeń
chłodniczych i wentylacyjnych
Produkcja maszyn do pakowania, wag i innych
urządzeń do ważenia
Produkcja maszyn dla rolnictwa i leśnictwa
Produkcja maszyn i narzędzi mechanicznych
Produkcja maszyn stosowanych w różnych
przemysłach (górnictwie, kopalnictwie i
budownictwie, przetwórstwie żywności, tytoniu i
produkcji napojów, papierniczym, szklarskim,
ceramicznym, produkcji materiałów
budowlanych, gumy i plastiku)
Produkcja form metalowych
Produkcja broni i amunicji
Produkcja nieelektrycznego sprzętu
gospodarstwa domowego
2
Zatrudnienie
W roku 2003 sektor metalurgiczny i metalomechaniczny był odpowiedzialny za około
22,2% całkowitego zatrudnienia w przemyśle przetwórczym, przy czym jego udział
wzrósł do 24% w 2007 roku. W przeciwieństwie do przemysłu przetwórczego, ogólna
liczba pracowników wzrosła w tym okresie do ponad 175.000 w 2007 r. (co stanowi
całkowity wzrost o 3.000). Wzrost liczby pracowników nie był jednolity dla wszystkich
podsektorów i istnieją pewne różnice w rozwoju w latach 2003-2007. Ogółem liczba
pracowników wzrosła we wszystkich podsektorach, z wyjątkiem NACE 28 (Produkcja
nieelektrycznych maszyn i urządzeń), który stracił 7.000 miejsc pracy.
Upadłość i / lub przeniesienie niektórych większych firm związanych z NACE 28 i w
konsekwencji powstanie wielu małych i średnich przedsiębiorstw może być jedną z
przyczyn tego zjawiska.
Handel zagraniczny
Relacje handlowe w dziedzinie produktów metalurgicznych, elektro i
metalomechanicznych rozwijają sie praktycznie głównie na obszarze Unii Europejskiej,
gdzie jako najważniejsi odbiorcy portugalskich produktów występują: Hiszpania,
Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania i Belgia. Wyróżnia się ponadto rynek
angolański, który w ostatnich latach zdobywa coraz to większe znaczenie dla eksportu
portugalskiego (ponad 11% w 2010r.)
Sektor metalurgiczny odgrywa bardzo istotną rolę w portugalskim eksporcie (jest silniej
zorientowany na eksport aniżeli przemysł przetwórczy), mimo że rejestruje również
saldo negatywne w handlu z zagranicą.
Działalność Gospodarcza (klasyfikacja
NACE Rev.2)
Orientacja
eksportowa
(2008r.)
Wskaźnik pokrycia
obrotów
(2008r.)
Przemysł przetwórczy
Przemysł metalurgiczny
24 - Produkcja metali
24.1 - Produkcja surówki żelazostopów, żeliwa i stali oraz
wyrobów hutniczych
24.2 - Produkcja rur, przewodów, kształtowników
zamkniętych i łączników, ze stali
24.3 - Produkcja pozostałych wyrobów ze stali poddanych
wstępnej obróbce
24.4 - Produkcja metali szlachetnych i pozostałych metali
nieżelaznych
24.5 - Odlewnictwo metali
25 - Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z
wyłączeniem maszyn i urządzeń
25.1 - Produkcja metalowych elementów konstrukcyjnych
25.2 - Produkcja zbiorników, cystern i pojemników
metalowych
25.3 - Produkcja wytwornic pary, z wyłączeniem kotłów do
centralnego ogrzewania
gorącą wodą
25.5 - Kucie, prasowanie, wytłaczanie i walcowanie metali;
metalurgia proszków
25.6 - Obróbka metali i nakładanie powłok na metale; obróbka
mechaniczna elementów
metalowych
25.7 - Produkcja wyrobów nożowniczych, sztućców, narzędzi
i wyrobów metalowych
ogólnego przeznaczenia
Średnia
Średnia
Wysoka
Wysoka
74,2%
64,0%
40,5%
38,4%
Średnia
29,8%
Niska
51,9%
Bardzo wysoka
44,9%
Niska
114,8%
Niska
Średnia
177,0%
277,4%
-
36,6%
-
-
-
-
Średnia
97,5%
3
25.9 - Produkcja pozostałych gotowych wyrobów metalowych
27 - Produkcja urządzeń elektrycznych
27.1 - Produkcja elektrycznych silników, prądnic,
transformatorów, aparatury rozdzielczej
i sterowniczej energii elektrycznej
27.3 - Produkcja izolowanych przewodów i kabli oraz sprzętu
instalacyjnego
27.4 - Produkcja elektrycznego sprzętu oświetleniowego
27.5 - Produkcja sprzętu gospodarstwa domowego
28 - Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej
niesklasyfikowana
28.1 - Produkcja maszyn ogólnego przeznaczenia
28.2 - Produkcja pozostałych maszyn ogólnego przeznaczenia
28.3 - Produkcja maszyn dla rolnictwa i leśnictwa
28.4 - Produkcja maszyn i narzędzi mechanicznych
28.9 - Produkcja pozostałych maszyn specjalnego
przeznaczenia
29 - Produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep
29.1 - Produkcja pojazdów samochodowych
29.2 - Produkcja nadwozi do pojazdów silnikowych;
produkcja przyczep i naczep
29.3 - Produkcja części i akcesoriów do pojazdów silnikowych
30 - Produkcja pozostałego sprzętu transportowego
30.1 - Produkcja statków i łodzi
30.2 - Produkcja lokomotyw kolejowych oraz taboru
szynowego
30.4 - Produkcja wojskowych pojazdów bojowych
30.9 - Produkcja sprzętu transportowego, gdzie indziej
niesklasyfikowana
Średnia
Średnia
Średnia
105,9%
93,1%
82,2%
Średnia
190,5%
Średnia
Bardzo wysoka
40,0%
55,9%
Wysoka
Średnia
Średnia
Bardzo wysoka
Bardzo wysoka
72,7%
46,9%
21,3%
26,7%
69,0%
Wysoka
Bardzo wysoka
Niska
69,7%
56,6%
70,5%
Średnia
Bardzo wysoka
Średnia
Niska
104,9%
52,1%
164,9%
35,9%
-
30,7%
93,8%
Jak można zauważyć w sektorze metalurgicznym ukierunkowanie na eksport jest
średniowysokie i bardzo wysokie, z wyjątkiem działalności sklasyfikowanych w
grupach NACE: 24.3, 25, 25.1, 29.2 i 30.2. Z kolei bilans handlowy w większości
przypadków jest negatywny, pozostając dodatnim tylko w przypadku grup 25, 25.1,
25.2, 25.9, 27.3, 29.3 i 30.1.
Grupy 24.4, 28, 28.4, 28.9, 29.1 i 30 wyróżniają się bardzo wysoką orientacją
eksportową, aczkolwiek reprezentując niski wskaźnik pokrycia, w większości
przypadków niższy niż średnia w sektorze metalurgicznym.
Zauważalne są zmiany w układzie najważniejszych europejskich rynków eksportowych,
w przeciwieństwie do krajów afrykańskich, których znaczenie jako odbiorców
produkcji portugalskiej raczej się nie zmienia. Zmiany te są najbardziej widoczne w
sektorach związanych z decyzjami inwestycyjnymi (maszyny i urządzenia).
W podsektorach związanych z produkcją sprzętu transportowego można natomiast
zaobserwować wzmocnienie niektórych tradycyjnych rynków eksportowych
(Hiszpania, Francja i Niemcy) oraz, w przypadku pozostałych środków transportu,
pojawienie się nowych.
4
Produkcja metali
W podsektorze produkcji metali Portugalia nie odgrywa znaczącej roli na świecie ani
nie posiada przewagi komparatywnej. Podsektor ten reprezentuje 4,3% całości eksportu
portugalskiego i rejestruje wyraźną dynamikę rozwoju w ostatnich latach: roczna
średnia stopa wzrostu eksportu w latach: 2000 – 2008 wyniosła 27%, co miało
pozytywne oddziaływanie na zwiększenie się wskaźnika pokrycia obrotów z 30% na
41%.
Podstawowe wskaźniki dot. internacjonalizacji sektora metali
Udział na świecie
(%)
Belgia
Chiny
Rep. Czeska
Francja
Niemcy
Włochy
Japonia
Holandia
Polska
Portugalia
Rep. Korei
Fed Rosji
Hiszpania
Szwecja
W. Brytania
USA
UE-27
Świat
2002
5,4
2,9
0,8
6,0
10,9
3,3
8,5
2,9
1,0
0,3
3,4
6,4
2,1
2,3
3,5
5,9
10,2
100% =
206.816
M$
2008
4,9
9,4
1,0
4,3
9,2
3,5
6,8
3,0
1,5
0,3
3,8
6,2
2,3
1,8
2,9
6,0
9,8
100% =
771.215
M$
% całości
eksportu
(%)
2008
7,8
5,1
5,2
5,6
4,9
5,1
6,7
4,2
6,7
4,3
6,9
10,2
6,4
7,4
4,9
3,5
3,9
5,6
RCA1
2008
1,4
0,9
0,9
1,0
0,9
0,9
1,2
0,8
1,2
0,8
1,2
1,8
1,1
1,3
0,9
0,6
0,7
1,0
Roczna średna
stopa wzrostu
eksportu (%)
2002/2008
22
51
29
18
21
26
20
25
32
27
27
24
26
20
21
25
24
25
Wskaźnik
pokrycia obrotów
(%)
2002
2008
140
127
27
114
69
66
98
88
112
95
49
54
206
170
105
107
91
81
30
41
66
57
1.313
592
62
75
133
121
84
109
45
66
79
65
-
Źródło: UN Comtrade
1
Wskaźnik RCA mierzy intensywność specjalizacji międzynarodowego handlu danego kraju w
odniesieniu do danego regionu lub świata i jest obliczany według następującego wzoru:
RCAj =
Xij / Xi
____________
Xwj / Xw
gdzie Xij - wartość eksportu grupy towarowej j, Xi - całkowita wartość eksportu kraju, Xwj- całkowita
wartość eksportu światowego grupy towarowej j, Xw - całkowita wartość eksportu światowego.
Wskaźnik RCAj powyżej jedności świadczy, że kraj posiada ujawnioną przewagę komparatywną w
eksporcie grupy produktowej j, co znaczy, że jest stosunkowo wyspecjalizowany względem zagranicy w
eksporcie tych towarów. W przypadku, gdy wskaźnik RCAj znajduje się poniżej jedności, oznacza słabą
specjalizację.
5
EKSPORT METALI
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Hiszpania
Francja
2000
2009
Angola
Algieria
Niemcy
Belgia
Maroko
Wlk. Brytania
Wydajność pracy
UE27
Belgia
Rep. Czeska
Niemcy
Hiszpania
Francja
Włochy
Holandia
Polska
Portugalia
Szwecja
WLk.
Brytia
Wydajność
pracy/ średnie
wynagrodzenie
Średnia ilość
pracowników
na firmę
Marża
operacyjna nadwyżka
operacyjna
brutto/obroty
WDB/
Wartość
produkcji
brutto
Inwestycja/
Zatrudnienie
Inwestycja/
WDB
Wydatki
B&R/
WDB
Zatrudnienie
B&R
/Zatrudnienie
Ogółem
2007
UE27
=100
Zmienna
%
20002007
2007 (%)
2007
2007 (%)
2007 (%)
2007
UE27 =100
2007
UE27 =100
2007 (%)
2007 (%)
100,0
150,0
38,1
116,8
123,2
107,5
110,3
144,9
54,5
60,8
103,7
120,4
50,4
50,2
48,8
38,8
56,1
49,9
66,6
11,2
68,0
196,4
181,1
231,0
173,8
231,6
179,3
212,5
178,7
326,0
243,1
153,8
196,8
64,6
91,1
86,0
114,1
49,3
87,7
38,5
68,8
84,0
21,8
92,8
44,3
10,0
8,0
12,2
9,3
11,0
8,7
9,2
11,6
18,4
11,4
9,5
11,9
21,4
18,0
21,3
23,0
19,5
20,7
16,8
27,0
26,8
19,9
20,5
25,8
100,0
94,4
34,6
87,9
118,9
111,7
172,9
146,3
60,5
42,5
74,2
62,7
100,0
63,0
90,7
75,7
96,5
104,0
156,6
100,5
132,9
69,9
83,8
52,0
0,9
1,9
1,0
1,7
0,1
0,2
4,1
1,0
0,6
1,3
1,9
1,2
0,2
0,8
2,7
0,8
Źródło: Eurostat, SBS, DPP
W porównaniu ze średnią UE i niektórymi głównymi europejskimi partnerami
Portugalii, podsektor produkcji metali odznacza się niskim poziomem wydajności,
tworzenia wartości dodanej i nakładów na B+R, niskimi inwestycjami firm, głównie
średniej wielkości, które w celu utrzymania swojej konkurencyjności i rentowności
operacyjnej zachowują niskie średnie koszty pracy.
6
Produkcja gotowych wyrobów metalowych
W podsektorze produkcji gotowych wyrobów metalowych, mimo iż Portugalia
posiada przewagę komparatywną, to jej znaczenie na rynku światowym jest nadal
relatywnie niewielkie. Ten podsektor stanowi 4,4% całości eksportu portugalskiego i
rejestruje interesującą dynamikę rozwoju w ostatnich latach: roczna średnia stopa
wzrostu w latach 2000 – 2008 wyniosła 19%, co przyczyniło się do zwiększenia
wskaźnika pokrycia obrotów z 72% do 98%.
Podstawowe wskaźniki dot. internacjonalizacji sektora wyrobów metalowych
Udział na świecie
(%)
2002
2,7
8,2
1,8
5,6
14,3
8,4
5,7
2,1
1,5
0,6
2,4
0,7
2,7
1,9
4,6
11,2
16,1
100%=
156.994
M$
Belgia
Chiny
Rep. Czeska
Francja
Niemcy
Włochy
Japonia
Holandia
Polska
Portugalia
Rep. Korei
Fed Rosji
Hiszpania
Szwecja
W. Brytania
USA
UE-27
Świat
2008
2,5
16,5
2,4
4,6
13,6
8,3
4,4
2,6
2,5
0,6
2,8
0,9
2,6
1,5
2,8
7,4
17,4
100%=
431.613
M$
Udział w
eksporcie
(%)
2008
2,3
5,0
7,0
3,3
4,0
6,7
2,4
2,1
6,3
4,4
2,9
0,8
4,0
3,6
2,6
2,5
3,9
3,1
RCA
2008
0,7
1,6
2,3
1,1
1,3
2,1
0,8
0,7
2,0
1,4
0,9
0,3
1,3
1,2
0,8
0,8
1,2
1,0
Roczna średna
stopa wzrostu
eksportu (%)
2002/2008
17
33
25
14
17
18
13
22
28
19
21
22
18
15
9
11
20
18
Wskaźnik pokrycia
obrotów (%)
2002
94
310
136
103
165
280
202
85
99
72
171
70
96
129
82
61
158
-
2008
91
462
144
94
168
278
178
92
113
98
144
39
95
113
70
51
152
-
Źródło: UN Comtrade
EKSPORT GOTOWYCH WYROBÓW METALOWYCH
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
Hiszpania
Francja
Angola
Niemcy
Wielka Brytania
Stany Zjednoczone
2000
2009
Holandia
Belgia
Szwecja
7
Produkcyjność
pracy
UE27
Belgia
Rep. Czeska
Niemcy
Hiszpania
Francja
Włochy
Holandia
Polska
Portugalia
Szwecja
Wielka
Brytania
Produkcyjność
pracy/ średnie
wynagrodzenie
Średnia ilość
pracowników
na firmę
Marża
operacyjna nadwyzka
operacyjna
brutto/obroty
WDB/
Wartość
produkcji
brutto
Inwestycja/
Zatrudnienie
Inwestycja/
WDB
Wydatki
B&R/
WDB
Zatrudnienie
B&R
/Zatrudnienie
Ogółem
2007
UE27
=100
Zmienna
%
20002007
2007 (%)
2007
2007 (%)
2007 (%)
2007
UE27 =100
2007
UE27 =100
2007 (%)
2007 (%)
100,0
139,1
38,5
124,3
97,6
117,4
104,5
141,6
40,8
43,8
127,6
132,2
28,3
16,4
37,3
20,3
22,4
33,5
25,0
23,7
16,2
139,5
136,5
155,1
137,6
141,8
125,9
141,4
125,8
181,0
147,6
124,4
154,7
10,1
10,0
5,0
21,6
8,6
13,8
7,5
13,3
10,0
5,0
7,8
11,9
11,8
9,9
13,7
11,0
11,5
7,2
13,8
7,6
15,4
10,8
10,6
16,0
34,9
29,9
30,3
36,9
33,9
34,5
31,7
32,2
32,9
32,7
37,1
42,8
100,0
143,6
54,3
105,1
99,8
91,1
127,8
110,3
59,5
59,5
108,6
82,3
100,0
104,1
142,1
84,3
101,8
78,3
123,1
78,3
167,2
136,0
90,4
62,3
0,5
1,8
0,9
1,2
0,2
0,1
1,1
0,4
0,4
1,0
1,0
0,7
0,1
0,2
0,5
0,3
Źródło: Eurostat, SBS, DPP
W podsektorze produkcji gotowych wyrobów metalowych zauważalny jest niski
poziom wydajności, tworzenia wartości dodanej i nakładu na B+R, przy wysokich
nakładach inwestycyjnych (Inwestycja/WDB) prowadzących działalność w tym
sektorze firm, głównie średniej wielkości, które w celu utrzymania swojej
konkurencyjności i rentowności operacyjnej zachowują niskie średnie koszty pracy.
Produkcja urządzeń elektrycznych
W przypadku podsektora produkcji urządzeń elektrycznych Portugalia nie wykazuje
żadnej przewagi komparatywnej, chociaż sprzedaż tego sektora stanowi 11,5% całości
eksportu Portugalii. Nie odnotowuje on jednak w ostatnich latach specjalnie
interesującej dynamiki rozwoju: roczna średnia stopa wzrostu w okresie: 2000 – 2008 r.
wyniosła 12%, co przyczyniło się do zmniejszenia wskaźnika pokrycia obrotów z 79%
do 75%.
EKSPORT URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH
0%
Hiszpania
Angola
Niemcy
Francja
Włochy
Belgia
Wielka Brytania
Stany Zjednoczone
Algieria
Polska
Rumunia
Holandia
5%
10%
15%
20%
25%
2000
2009
8
Podstawowe wskaźniki dot. internacjonalizacji sektora urządzeń elektrycznych
Udział na świecie
(%)
2002
1,4
7,9
0,7
3,9
8,4
2,1
10,9
1,4
0,6
0,4
5,3
0,1
1,0
1,5
5,2
13,4
10,9
Belgia
Chiny
Rep. Czeska
Francja
Niemcy
Włochy
Japonia
Holandia
Polska
Portugalia
Rep. Korei
Fed Rosji
Hiszpania
Szwecja
W. Brytania
USA
UE-27
Świat
100% =
826.304
M$
2008
1,1
19,8
1,5
2,8
8,1
2,0
8,0
2,8
1,2
0,4
5,7
0,2
1,1
1,3
2,1
8,8
11,4
100% =
Udział w
eksporcie
(%)
2008
4,1
23,9
17,9
8,1
9,6
6,3
17,7
8,8
12,4
11,5
23,3
0,7
6,6
12,3
7,8
11,8
10,2
3,1
RCA
Roczna średna
stopa wzrostu
eksportu (%)
2008
0,3
1,9
1,4
0,6
0,8
0,5
1,4
0,7
1,0
0,9
1,9
0,1
0,5
1,0
0,6
0,9
0,8
1,0
2002/2008
10
32
29
7
12
12
8
27
29
12
14
18
13
10
-3
6
14
13
Wskaźnik pokrycia
obrotów (%)
2002
93
89
89
112
118
86
212
78
78
79
137
32
61
146
113
71
86
-
2008
87
128
115
85
119
88
178
104
96
75
156
12
44
120
60
60
83
-
1.730.382
M$
Źródło: UN Comtrade
Wydajność pracy
UE27
Belgia
Rep. Czeska
Niemcy
Hiszpania
Francja
Włochy
Holandia
Polska
Portugalia
Szwecja
Wielka
Brytania
Wydajność
pracy/ średnie
wynagrodzenie
Średnia ilość
pracowników
na firmę
Marża
operacyjna nadwyżka
operacyjna
brutto/obroty
WDB/
Wartość
produkcji
brutto
Inwestycja/
Zatrudnienie
Inwestycja/
WDB
Wydatki
B&R/
WDB
Zatrudnienie
B&R
/Zatrudnienie
Ogółem
2007
UE27
=100
Zmienna
%
20002007
2007 (%)
2007
2007 (%)
2007 (%)
2007
UE27 =100
2007
UE27 =100
2007 (%)
2007 (%)
100,0
140,6
36,4
133,1
127,2
126,2
105,3
178,5
39,0
57,1
131,5
119,9
10,4
11,4
58,3
28,2
31,4
62,5
58,5
52,9
9,3
129,3
138,1
157,3
123,8
170,6
132,3
147,4
117,5
196,8
150,8
123,1
147,5
24,1
25,2
8,0
80,1
30,0
35,5
10,6
18,9
21,0
8,5
20,3
22,8
8,6
9,3
10,6
6,2
10,2
6,5
10,7
4,2
13,4
7,8
7,7
12,0
30,6
31,0
25,5
33,8
25,0
28,4
26,7
30,2
28,1
23,9
30,5
38,0
100,0
113,7
52,9
105,9
123,5
115,7
119,6
74,5
47,1
54,9
78,4
78,4
100,0
80,2
145,5
79,2
96,0
91,1
111,9
55,4
131,7
96,0
62,4
65,3
1,8
14,6
3,1
9,7
1,3
0,3
4,1
3,9
1,3
8,5
4,1
5,9
0,9
0,9
2,7
3,5
Źródło: Eurostat, SBS, DPP
Podsektor produkcji urządzeń elektrycznych reprezentuje w porównaniu ze średnią UE
niski poziom wydajności, tworzenia wartości dodanej i nakładu na B+R. Odznacza się
niewielkimi inwestycjami, a działające w nim firmy, głównie średniej wielkości,
utrzymują swoją konkurencyjność i rentowność operacyjną poprzez zachowanie niskich
średnich kosztów pracy.
9
Produkcja maszyn i urządzeń nieelektrycznych
W podsektorze produkcji nieelektrycznych maszyn i urządzeń Portugalia nie
wykazuje przewagi komparatywnej, mimo to podsektor ten stanowi 7,6% całości
eksportu portugalskiego oraz odznacza się dynamicznym rozwojem w ostatnich latach:
roczna średnia stopa wzrostu eksportu w okresie 2002 - 2008r. wynosi 15%, co
wpłynęło na zwiększenie się wskaźnika pokrycia obrotów z 43% na 50%.
EKSPORT MASZYN I URZĄDZEŃ NIEELEKTRYCZNYCH
0%
5%
10%
15%
20%
25%
Angola
Niemcy
2000
2009
Hiszpania
Francja
Wielka Brytania
Włochy
Stany Zjednoczone
Algieria
Podstawowe wskaźniki dot. internacjonalizacji sektora maszyn i urządzeń
nieelektrycznych
Udział na świecie
(%)
Belgia
Chiny
Rep. Czeska
Francja
Niemcy
Włochy
Japonia
Holandia
Polska
Portugalia
Rep. Korei
Fed Rosji
Hiszpania
Szwecja
W. Brytania
USA
UE-27
Świat
2002
2,1
5,9
0,9
4,4
13,2
5,9
9,7
3,8
0,5
0,2
3,2
0,3
1,2
1,5
5,8
15,1
18,0
100% =
864.105M
$
2008
2,1
14,5
1,6
4,1
14,2
6,2
8,2
4,1
1,1
0,2
2,5
0,4
1,2
1,5
3,7
11,5
20,4
100% =
Udział w
eksporcie
(%)
2008
8,0
18,8
19,8
12,8
18,0
21,3
19,3
14,0
12,3
7,6
10,8
1,5
8,0
15,4
15,1
16,3
19,6
13,4
RCA
2008
0,6
1,4
1,5
1,0
1,3
1,6
1,4
1,0
0,9
0,6
0,8
0,1
0,6
1,1
1,1
1,2
1,5
1,0
Roczna średna
stopa wzrostu
eksportu (%)
2002/2008
13
32
24
12
15
14
10
15
30
15
9
16
14
14
5
8
16
14
Wskaźnik pokrycia
obrotów (%)
2002
91
97
106
87
158
185
226
112
53
43
155
43
52
124
96
79
127
-
2008
93
194
122
89
183
220
256
117
74
50
112
16
53
121
85
83
155
-
1.853.007
M$
10
Wydajność pracy
UE27
Belgia
Rep. Czeska
Niemcy
Hiszpania
Francja
Włochy
Holandia
Polska
Portugalia
Szwecja
Wielka
Brytania
Wydajność
pracy/ średnie
wynagrodzenie
Średnia ilość
pracowników
na firmę
Marża
operacyjna nadwyżka
operacyjna
brutto/obroty
WDB/
Wartość
produkcji
brutto
Inwestycja/
Zatrudnienie
Inwestycja/
WDB
Wydatki
B&R/
WDB
Zatrudnienie
B&R
/Zatrudnienie
Ogółem
2007
UE27
=100
Zmienna
%
20002007
2007 (%)
2007
2007 (%)
2007 (%)
2007
UE27 =100
2007
UE27 =100
2007 (%)
2007 (%)
100,0
144,1
34,9
125,4
92,8
114,5
103,5
135,7
34,7
47,6
117,7
121,1
30,9
28,9
39,7
34,2
22,3
32,5
22,5
15,2
26,2
140,2
154,0
151,6
135,8
144,9
135,9
142,4
129,5
178,3
151,1
122,0
153,4
21,2
22,7
20,0
52,6
13,0
19,4
13,9
21,2
15,0
7,0
20,8
21,9
9,7
10,6
10,0
9,2
10,4
7,8
10,1
7,0
14,2
11,5
8,0
12,3
32,4
29,8
26,8
34,9
32,7
32,4
27,4
29,4
32,1
35,4
31,7
36,8
100,0
143,6
65,5
112,7
92,7
90,9
107,3
147,3
61,8
81,8
105,5
83,6
100,0
100,0
189,8
90,8
100,0
80,6
103,1
108,2
193,9
170,4
99,0
69,4
3,0
7,1
3,4
5,3
1,0
0,1
10,7
2,0
4,4
4,0
3,5
0,7
0,7
5,1
4,9
7,9
Źródło: Eurostat, SBS, DPP
W tym sektorze można zaobserować niski poziom produkcyjności, tworzenia wartości
dodanej i nakładów na B+R, przy jednoczesnym wysokim wskaźniku inwestycji
(Inwestycja/WDB) oraz niskich średnich kosztach pracy dla firm średniej wielkości.
Produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep.
Pomimo, iż na rynku światowym Portugalia nie odgrywa znaczącej roli w produkcji
pojazdów samochodowych, przyczep i naczep, to posiada w tym podsektorze
przewagę komparatywną.
Podsektor ten stanowi 11,4% całości eksportu portugalskiego, niestety dynamika jego
rozwoju w ostatnich latach nie jest szczególnie znacząca: roczna średnia stopa wzrostu
eksportu w okresie 2002 - 2008r. wynosi 10%, co miało wpływ na zmniejszenie się
wskaźnika pokrycia obrotów z 70 % na 66%.
EKSPORT POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH, PRZYCZEP I
NACZEP
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Niemcy
Hiszpania
2000
2009
Francja
Wielka Brytania
Włochy
Angola
Belgia
11
Podstawowe wskaźniki dot. internacjonalizacji sektora pojazdów samochodowych,
przyczep i naczep
Udział na świecie
(%)
Belgia
Chiny
Rep. Czeska
Francja
Niemcy
Włochy
Japonia
Holandia
Polska
Portugalia
Rep. Korei
Fed Rosji
Hiszpania
Szwecja
W. Brytania
USA
UE-27
Świat
Wydajność pracy
UE27
Belgia
Rep. Czeska
Niemcy
Hiszpania
Francja
Włochy
Holandia
Polska
Portugalia
Szwecja
Wielka
Brytania
2002
4,9
1,0
1,3
7,1
18,8
3,4
15,5
1,6
0,6
0,6
2,9
0,2
4,7
1,5
4,3
10,3
14,2
100% =
605.506
M$
2008
4,2
3,3
1,9
5,1
19,2
3,7
14,3
1,6
2,1
0,5
4,0
0,3
4,5
1,7
3,6
9,2
15,8
100% =
RCA
Udział w
eksporcie
(%)
2008
10,5
2,7
15,9
10,4
15,9
8,2
22,0
3,5
14,4
11,4
11,5
0,8
19,2
10,9
9,5
8,6
9,9
8,7
Roczna średna
stopa wzrostu
eksportu (%)
2008
1,2
0,3
1,8
1,2
1,8
0,9
2,5
0,4
1,7
1,3
1,3
0,1
2,2
1,2
1,1
1,0
1,1
1,0
2002/2008
9
38
19
6
13
14
11
12
37
10
19
16
11
14
9
10
14
12
Wskaźnik pokrycia
(%)
2002
125
89
190
128
242
69
914
75
76
70
653
62
108
138
59
36
238
-
2008
100
146
190
87
252
83
1072
75
116
66
673
8
111
125
67
56
221
-
1.207.515
M$
Wydajność
pracy/ średnie
wynagrodzenie
Średnia ilość
pracowników
na firmę
Marża
operacyjna nadwyżka
operacyjna
brutto/obroty
WDB/
Wartość
produkcji
brutto
Inwestycja/
Zatrudnienie
Inwestycja/
WDB
Wydatki
B&R/
WDB
Zatrudnienie
B&R
/Zatrudnienie
Ogółem
2007
UE27
=100
Zmienna
%
20002007
2007 (%)
2007
2007 (%)
2007 (%)
2007
UE27 =100
2007
UE27 =100
2007 (%)
2007 (%)
100,0
99,4
51,4
125,3
90,2
99,5
89,2
183,1
42,5
47,3
105,5
115,3
14,4
52,4
24,2
7,5
39,8
106,5
-8,4
-11,2
55,3
145,6
108,3
241,3
134,1
159,5
132,8
149,5
230,8
251,2
161,5
129,6
153,9
119,6
89,5
248,0
341,5
72,9
119,0
82,7
33,1
102,0
45,2
89,6
54,7
5,8
1,3
11,6
5,1
5,7
3,7
5,4
14,6
10,6
6,7
5,5
6,5
20,6
16,9
19,9
23,7
17,0
15,8
18,5
27,0
18,4
19,3
19,9
20,9
100,0
84,0
84,8
107,7
105,2
107,7
93,3
80,6
50,9
41,6
123,0
87,4
100,0
84,2
165,5
86,0
117,0
108,8
104,7
43,9
121,1
87,7
128,7
75,4
6,7
24,0
2,6
8,8
0,7
0,2
24,8
8,6
2,7
9,8
2,4
5,3
0,8
0,7
11,2
5,7
Źródło: Eurostat, SBS, DPP
W odniesieniu do średniej europejskiej Portugalia rejestruje w tym podsektorze niskie
poziomy wydajności, tworzenia wartości dodanej i nakładu na B+R, jak również
niewielką stopę inwestycyjną oraz niskie średnie koszty pracy w firmach średniej
wielkości.
12
Produkcja pozostałego sprzętu transportowego
W podsektorze produkcji pozostałego sprzętu transportowego Portugalia nie
wykazuje przewagi komparatywnej. Jego sprzedaż stanowi 0,9% całości eksportu
portugalskiego, a w ostatnich latach nie odnotował on szczególnie dynamicznego
rozwoju: roczna średnia stopa wzrostu eksportu w okresie 2002 - 2008r. wyniosła 15%,
co miało wpływ na zmniejszenie się wskaźnika pokrycia obrotów z 86 % na 50%.
EKSPORT POZOSTAŁEGO SPRZĘTU TRANSPORTOWEGO
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
Hiszpania
Francja
Antigua i Barbuda
Stany Zjednoczone
Angola
Włochy
Singapur
Niemcy
Wielka Brytania
Brazylia
Holandia
Norwegia
2000
2009
Podstawowe wskaźniki dot. internacjonalizacji sektora pozostałego sprzętu
samochodowego
Udział na świecie
(%)
Belgia
Chiny
Rep. Czeska
Francja
Niemcy
Włochy
Japonia
Holandia
Polska
Portugalia
Rep. Korei
Fed Rosji
Hiszpania
Szwecja
W. Brytania
USA
UE-27
Świat
2002
0,6
2,7
0,2
11,4
12,7
4,1
6,3
0,9
1,6
0,1
6,4
1,6
1,9
0,7
5,6
26,6
25,6
100% =
173.752
M$
2008
0,7
8,4
0,5
11,6
11,0
3,4
6,3
1,1
1,4
0,1
11,3
0,6
1,4
0,4
4,4
21,0
22,2
100% =
Udział w
eksporcie
(%)
2008
0,5
2,2
1,3
7,2
2,8
2,4
3,0
0,7
2,9
0,9
10,0
0,5
1,9
0,8
3,6
6,0
4,3
2,7
RCA
2008
0,2
0,8
0,5
2,7
1,0
0,9
1,1
0,3
1,1
0,3
3,7
0,2
0,7
0,3
1,3
2,2
1,6
1,0
Roczna średna
stopa wzrostu
eksportu (%)
2002/2008
17
37
30
14
11
10
14
18
11
15
25
-3
8
3
9
9
11
14
Wskaźnik pokrycia
obrotów (%)
2002
138
94
143
236
158
140
266
130
147
86
875
335
123
121
67
225
112
-
2008
81
246
166
235
121
190
356
128
161
50
773
55
106
70
89
309
138
-
371.957
M$
13
Wydajność
pracy
UE27
Belgia
Rep. Czeska
Niemcy
Hiszpania
Francja
Włochy
Holandia
Polska
Portugalia
Szwecja
Wielka
Brytania
Wydajność
pracy/ średnie
wynagrodzenie
Średnia ilość
pracowników
na firmę
Marża
operacyjna nadwyżka
operacyjna
brutto/obroty
WDB/
Wartość
produkcji
brutto
Inwestycja/
Zatrudnienie
Inwestycja/
WDB
Wydatki
B&R/
WDB
Zatrudnienie
B&R
/Zatrudnienie
Ogółem
2007
UE27
=100
Zmien
na %
20002007
2007 (%)
2007
2007 (%)
2007 (%)
2007
UE27 =100
2007
UE27 =100
2007 (%)
2007 (%)
100,0
120,4
36,7
129,9
91,3
135,9
79,4
131,3
28,7
41,8
104,9
155,3
13,8
17,9
45,5
15,5
-0,6
87,4
13,4
6,2
12,9
127,9
127,2
161,2
121,9
128,5
132,8
113,5
119,1
136,7
117,4
108,7
169,2
32,5
20,3
45,0
114,2
22,0
42,7
20,4
13,9
19,0
14,7
12,7
61,7
8,3
9,1
11,5
5,7
6,3
7,5
4,2
5,4
10,4
4,8
5,1
16,5
30,1
35,9
30,2
29,3
25,6
29,7
20,4
26,1
34,0
31,5
32,6
40,0
100,0
82,1
93,8
113,9
92,1
140,7
120,6
113,9
28,5
40,2
90,5
108,9
100,0
67,6
254,9
87,3
100,0
103,9
151,0
85,3
111,8
95,1
90,2
69,6
10,5
20,9
11,8
24,1
4,5
12,0
6,2
12,0
1,3
0,4
15,1
9,9
1,4
0,3
34,1
17,8
Źródło: Eurostat, SBS, DPP
Ponadto podsektor ten wykazuje niskie poziomy wydajności, tworzenia wartości
dodanej i intensywności prowadzenia badań i rozwoju technologicznego, jak również
trend niskiej stopy inwestycyjnej. Niskie średnie koszty pracy w firmach średniej
wielkości nie są w stanie zapewnić im konkurencyjności i rentowności operacyjnej.
Uwagi końcowe
Reasumując sektor metalurgiczny oraz elektro i metalomechaniczny wykazuje
przewagę komparatywną w dwóch swoich podsektorach: produkcji metali i pojazdów
samochodowych, części i akcesoriów.
Sektor metalurgiczny ma nadal dość marginalne znaczenie na rynku globalnym i w
porównaniu ze średnią UE i głównymi gospodarkami europejskimi odnotowuje w
ostatnich latach spadek ogólnego poziomu wydajności, tworzenia wartości dodanej,
dynamiki rozwoju badań i technologii oraz środków trwałych brutto. Portugalia musi
dołożyć większych starań, by promować badania i stosować nową technologię i wiedzę,
jaka pojawia się w dziedzinach ICT, nanotechnologii, nowych materiałów,
mechatroniki, elektroniki, biotechnologii, itd., które umożliwią zwiększenie wydajności,
jakości, innowacji i zróżnicowania.
Ważne jest również wyeliminowanie niedoboru wykwalifikowanej kadry, jaki istnieje
w tej branży oraz zwiększenie szkoleń zawodowych, w tym również w szkołach
średnich, technicznych, zawodowych oraz wyższych.
Do opracowania wykorzystano informacje z raportu kancelarii Augusto
Mateus&Associados „Sector metalúrgico e metalomecânico. Diagnóstico Competitivo
e Análise Estratégica”
Oprac.: Elżbieta Siuta Correia, Ekspert POIG
18.05.2011r.
14