Strategia Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007

Transkrypt

Strategia Rozwoju Gminy Kamionka
na lata 2007 - 2020
AUTOR:
Grzegorz Wronowski
Kamionka 2007
Strategia Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007 - 2020
SPIS TREŚCI
WSTĘP …………………………………………………………………………………………………………………………….. 4
CZĘŚĆ I: OGÓLNE ZAŁOśENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY
1. DEFINICJA STRATEGII ………………………………………………………………………………………………..…. 5
2. PODSTAWY PRAWNE ………………………………………………………………………………………………….... 7
3. AKTUALIZACJIA STRATEGII – POWODY …………………………………………………………………….…… 8
4. STANDARYZACJA METODY OPRACOWANIA STRATEGII ………………………………………………... 9
5. ŹRÓDŁA INFORMACJI ……………………………………………………………………………………………..….. 10
CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO – GOSPODARCZEJ GMINY
1. POŁOśENIE I POWIERZCHNIA ………………………………………………………………………….….……..…. 12
2. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE ……………………………………………………………………………….……... 12
2.1. Wody powierzchniowe …………………………………………………………………………………….………... 12
2.2. Gleby ………………………………………………………………………………………………………………………..… 13
2.3. Zasoby leśne …………………………………………………………………………………………………………….… 15
2.4. Surowce naturalne …………………………………………………………………………………………………….. 16
2.5. Obszary chronione ………………………………………………………………………………………………….…. 17
3. DZIEDZICTWO KULTUROWE ………………………………………………………………………………….…….... 18
3.1. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce ……………………………………………………………….…………….. 18
3.2. Inne obiekty zabytkowe ……………………………………………………………………………….……………. 18
4. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA ………………………………………………………………………………………….. 19
5. WARUNKI śYCIA MIESZKAŃCÓW ………………………………………………………………………….…………. 22
5.1. Rynek pracy i wynagrodzenie …………………………………………………………………………………..… 22
5.2. Bezrobocie ………………………………………………………………………………………………………………….. 23
5.3. Zasoby mieszkaniowe ……………………………………………………………………………………………….… 25
5.4. Edukacja ……………………………………………………………………………………………………………………... 26
5.5. Kultura i sport ………………………………………………………………………………………………………….…. 28
5.6. Pomoc społeczna i ochrona zdrowia ……………………………………………………………………….…. 29
5.7. Bezpieczeństwo …………………………………………………………………………………………………………… 30
6. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ ……………………………………………………………………………………………………... 31
7. ROLNICTWO …………………………………………………………………………………………………………………... 33
8. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE …………………………………………………………………………. 36
8.1. Sieć drogowa ……………………………………………………………………………………………………………... 36
8.2. Zaopatrzenie w wodę …………………………………………………………………………………………………. 38
8.3. Infrastruktura ochrony środowiska …………………………………………………………………………..… 38
CZĘŚĆ III: BILANS STRATEGICZNY GMINY I KIERUNKI WSPOMAGANIA ROZWOJU
1. OCENA SYNTETYCZNA POTENCJAŁU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO …………………………… 40
1.1. Klasyfikacja potencjałów rozwojowych ……………………………………………………………………… 40
1.2. Analiza potencjałów gminy ………………………………………………………………………………………... 41
2. ANALIZA SWOT ……………………………………………………………………………………………………………….. 44
2.1. Charakterystyka analizy SWOT ………………………………………………………………………………..…. 44
2.2. Schemat analizy SWOT ……………………………………………………………………………………………….. 45
2.3. Wykorzystanie wyników analizy SWOT ……………………………………………………………………….. 47
2.4. Analiza słabych i mocnych stron gminy………………………………………………………………….…… 48
2
2.5. Analiza szans i zagroŜeń …………………………………………………………………………………………….. 51
3. CEL GENERALNY, PRIORYTETY I CELE OPERACYJNE …………………………………………………..… 53
3.1. Struktura celów ………………………………………………………………………………………………………….. 53
3.2. Cel generalny …………………………………………………………………………………………………………..…. 55
3.3. Priorytety rozwoju …………………………………………………………………………………………………….… 55
CZĘŚĆ IV: WDRAśANIE I MONITOROWANIE STRATEGII
1. WDRAśANIE STRATEGII …………………………………………………………………………………………………. 68
1.1. Instrumenty wdraŜania strategii …………………………………………………………………………………. 68
1.2. System instytucjonalny wdraŜania strategii ………………………………………………………………. 72
1.3. Źródła finansowania ……………………………………………………………………………………………………. 73
2. MONITOROWANIE STRATEGII ……………………………………………………………………………………..….. 74
2.1. Definicja monitoringu ……………………………………………………………………………………………….… 74
2.2. System instytucjonalny monitoringu ………………………………………………………………………..… 74
2.3. Sposób gromadzenia danych, raportowanie i aktualizacja ……………………………………….. 75
2.4. Wskaźniki monitorowania …………………………………………………………………………………………... 75
ŹRÓDŁA …………………………………………………………………………………………………………………………….. 78
3
WSTĘP
Realizacja polityki rozwoju lokalnego i realizacja zadań w zakresie zaspokajania
potrzeb zbiorowych wspólnoty jest podstawowym zadaniem samorządu
gminnego. JednakŜe aktualna sytuacja gospodarcza kraju powoduje, Ŝe Ŝadna
gmina ze względu na ograniczoną ilość środków budŜetowych – w szczególności
dotyczy to gmin wiejskich - nie moŜe pozwolić sobie na rozpraszanie środków
finansowych na nieefektywne lub chybione inicjatywy. W związku z tym pojawia
się konieczność opracowania dokumentu o charakterze strategicznym, który
ukierunkuje realizację zadań pod kątem określenia najpilniejszych potrzeb
wspólnoty gminnej, ustalenie kolejności ich wdraŜania i kierunków
zaangaŜowania środków finansowych, zarówno własnych, jak i tych pozyskanych
z zewnątrz.
Przedstawione powyŜej wymogi realizuje „Strategia Rozwoju Gminy Kamionka
na lata 2007-2020”. Spełnia ona zarówno wymogi oraz kryteria europejskiej
polityki strukturalnej, jak i polskiej polityki regionalnej, wynikające między
innymi z obowiązujących przepisów oraz określonych dokumentów krajowych.
Została ona przygotowana według uzgodnionej na szczeblu krajowym struktury
dokumentu, zapewniającej odpowiedni poziom standaryzacji i porównywalności
treści strategii dla wszystkich samorządów Polski.
„Strategia Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007-2020” jest dokumentem
strategicznym o charakterze długofalowym, wyznaczającym cele i kierunki
rozwoju gminy do roku 2020. Przyjęty horyzont czasowy strategii oraz jej
główne załoŜenia nawiązują bezpośrednio do zasad polityki regionalnej państwa
i polityki strukturalnej Unii Europejskiej i obejmują dwa okresy programowania:
lata 2007-2013 i 2014-2020.
Podkreślić naleŜy, iŜ dokument ten powstał dzięki zaangaŜowaniu i wspólnemu
wysiłkowi licznych partnerów społecznych z terenu gminy, reprezentujących
róŜne środowiska, co dobitnie świadczy o wzroście aktywności mieszkańców
i samoorganizacji społeczności lokalnej.
Strategia wyraŜa oczekiwania mieszkańców związane przede wszystkim
z potrzebą koncentrowania wysiłków wpływających na podniesienie poziomu
rozwoju gospodarczego gminy oraz poprawę jakości Ŝycia mieszkańców. Ma
temu słuŜyć wybór wspólnych celów i priorytetów rozwoju oraz racjonalizacja
wydatkowania środków publicznych.
Środków tych jest niestety, jak
wspomniano wcześniej, zbyt mało na rozwiązanie wszystkich problemów
i uzyskanie odczuwalnej poprawy. Dlatego Strategia będzie kluczem do
poszerzania dostępności tych środków, głównie z Funduszy Strukturalnych Unii
Europejskiej, ale takŜe poprzez jednoczenie środków budŜetowych państwa,
samorządu wojewódzkiego i powiatowego oraz gminy.
Podkreślić naleŜy, iŜ aby jednak Strategia spełniła oczekiwania, potrzebna jest
nade wszystko aktywność obywatelska oraz integracja wszystkich środowisk,
które opierając się o przedstawiony dokument, będą stwarzać nowe wartości,
nową jakość w gminie Kamionka.
4
CZĘŚĆ I
OGÓLNE ZAŁOśENIA STRATEGII ROZWOJU GMINY
1. DEFINICJA STRATEGII
Strategia rozwoju określana jest jako „…koncepcja działania zmierzającego do
zrównowaŜonego i długotrwałego rozwoju, przedstawiona w formie zwartego
dokumentu zawierającego procedury osiągania zamierzonych celów. Dokument
taki powinien składać się z następujących elementów: diagnozy stanu
istniejącego, analizy słabych i mocnych stron, celu strategicznego i celów
pośrednich, części dotyczącej sposobu realizacji złoŜonych celów,
z wyszczególnieniem
roli
poszczególnych
podmiotów,
mechanizmu
monitorowania i korygowania wdraŜanej strategii”.1 NaleŜy tu podkreślić, Ŝe
strategia rozwoju gminy nie moŜe zastępować działań realnej gospodarki
rynkowej, albowiem zakresem działań strategicznych objęte będą równieŜ
dziedziny pozarynkowe oraz bezpośrednio wspomagające rozwój sektora
rynkowego, a takŜe dziedziny nieobjęte jeszcze przez rynek, głównie ze
względu na powszechny brak kapitału. MoŜna powiedzieć, Ŝe strategia wypełnia
pole między realną gospodarką rynkową i jej obiektywnymi prawami
ekonomicznymi a bieŜącymi obowiązkami administracji samorządowej.
Planowanie i zarządzanie strategiczne musi być procesem ciągłym, nie tylko
w kontekście zarządzania, ale równieŜ w procesie planowania. W procesie
planowania naleŜy zachować ciągłość poprzez aktualizację uwarunkowań
rozwoju, priorytetów rozwoju, wizji przyszłości, celów operacyjnych, a przede
wszystkim programowanych zadań i instrumentów ich wdraŜania. Wszelkie
programy strategiczne nigdy nie będą stanowiły zbioru domkniętego jak równieŜ
harmonogram ich wdraŜania nie będzie stały w czasie. MoŜe się bowiem
zdarzyć, Ŝe pewne projekty będą musiały być opóźnione ze względu chociaŜby
na brak środków finansowych na ich realizację. Strategia powinna być zatem
wyborem tych zadań, które naleŜy w pierwszej kolejności wykonać, aby
w największym stopniu wspomóc przyszły rozwój gminy. Jest ona swoistą mapą
dla władz samorządowych, wyznaczającą kierunek rozwoju, umoŜliwiający
osiągnięcie załoŜonych celów i urzeczywistnienie wizji rozwoju gminy.
Samo tworzenie strategii rozwoju, a następnie jej wdroŜenie jest procesem
bardzo złoŜonym, obejmującym kilka etapów. Dodatkowo, proces ten jest
procesem iteracyjnym, pozwalającym na ciągłe aktualizowanie załoŜeń
strategii, dopasowywanie jej zapisów do zmieniających się warunków
zewnętrznych i potrzeb mieszkańców. Etapy budowy strategii przedstawiają się
następująco:
1. Analizy strategiczne - obejmują otoczenie gminy oraz jej terenu i mają
za zadanie zdiagnozować potencjały rozwojowe w odniesieniu do szans
i zagroŜeń, jakie niesie ze sobą otoczenie zewnętrzne.
2. Wyniki przeprowadzonych analiz umoŜliwiają dokonanie wyboru
i opracowanie optymalnej strategii, czyli szczegółowej mapy
wskazującej precyzyjnie drogi i środki pozwalające gminie podąŜać we
właściwym kierunku, urzeczywistnić wizję i osiągnąć załoŜone cele.
1
Hausner J. (red), Programowanie rozwoju regionalnego. Poradnik dla samorządów województwa, Małopolska Szkoła
Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1999, s. 16.
5
strategia jest weryfikowana w modelu finansowym,
a następnie wdraŜana przy wykorzystaniu ZrównowaŜonej Karty Wyników
(Balanced Scorecard – BSC), która jest obecnie najskuteczniejszą znaną
metodą wdraŜania strategii.
4. WdroŜenie strategii wiąŜe się równieŜ z realizacją wielu projektów
strategicznych.
3. Przyjęta
Efektywność wdraŜania strategii rozwoju gminy będzie zaleŜała nie tylko od
moŜliwych do dyspozycji środków finansowych. Będzie teŜ zaleŜała od wielu
innych czynników, w tym od:
− sprawności działania samorządu gminnego;
− sprawności współdziałania samorządu gminnego z samorządami szczebla
powiatowego i wojewódzkiego oraz z wojewódzką i centralną
administracją rządową i organizacjami pozarządowymi;
− społecznego zrozumienia idei strategii rozwoju gminy i jej akceptacji;
− skuteczności wdraŜania marketingu, w tym promocji gminy, wobec
wszelkich potencjalnych inwestorów;
− aktywności mieszkańców i firm na terenie gminy w zakresie
przedsiębiorczości;
− współdziałania róŜnych grup interesu na rzecz rozwoju gminy, w tym
przedsiębiorców, środowiska administracyjnego, ekologów, aktywistów
ochrony dóbr kultury, urbanistów i innych, wdraŜających w Ŝycie ideę
ładu przestrzennego.
Warunkiem efektywności wdraŜanej strategii jest współdziałanie wszystkich
wymienionych grup podmiotów i koordynacja ich motywów. Właśnie
koordynacja działań jest jedną z najwaŜniejszych funkcji strategii.
„Strategia Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007 - 2020” będzie podstawowym
narzędziem prowadzonej przez samorząd gminny polityki rozwoju lokalnego.
Jest dokumentem strategicznym o charakterze długofalowym, wyznaczającym
cele i kierunki rozwoju gminy do roku 2020. Przyjęty horyzont czasowy Strategii
oraz jej główne załoŜenia nawiązują bezpośrednio do zasad polityki regionalnej
państwa i polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Zakłada się, Ŝe Strategia
będzie bazowym dokumentem do opracowania i wdroŜenia na terenie
programów i projektów, współfinansowanych ze środków krajowych i funduszy
strukturalnych Unii Europejskiej w dwóch kolejnych okresach programowania
(tj. w latach 2007-2013 i 2014-2020).
Planowanie strategiczne spełniać będzie trzy zasadnicze funkcje:
− decyzyjną – tworzącą merytoryczne podstawy podejmowania decyzji
przez podmioty planowania i zarządzania strategicznego. W tym
przypadku jest to Rada Gminy podejmująca uchwały i Wójt podejmujący
decyzje dotyczące przedsięwzięć gospodarczych i organizacyjnych, które
wspomagają rozwój społeczny i gospodarczy na terenie gminy;
− koordynacyjną – zapewniającą wielostronną spójność strategii rozwoju
gminy, w tym spójność wewnętrzną między celami i działaniami
operacyjnymi, spójność ze strategią województwa i kraju oraz
strategiami sektorowymi Rządu RP, spójność z planem przestrzennego
zagospodarowania gminy i województwa;
− informacyjną – mającą szeroki wachlarz odbiorców informacji, w tym
wszelkich adresatów polityki rozwoju gminy, określonej w dokumencie
strategii. W ramach funkcji informacyjnej dokument strategii pełni takŜe
6
szeroko rozumianą funkcję edukacyjną. Informuje o ideach rozwoju
gminy oraz o sposobach wdraŜania tych idei.
Poszczególne funkcje planowania strategicznego będą pełnione w pełnym
zakresie w procesie zarządzania wspomaganiem rozwoju gminy, czyli w procesie
wdraŜania strategii w Ŝycie, poprzez realizację poszczególnych przedsięwzięć
gospodarczych i organizacyjnych.
2. PODSTAWY PRAWNE
Zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym, gmina jest
„wspólnotą samorządową posiadającą odpowiednie terytorium, wykonującą
zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność”. Artykuł 7
powyŜszej ustawy dokładnie precyzuje zadania gminy w zakresie zaspokajania
potrzeb zbiorowych wspólnoty. W szczególności obejmują one sprawy:
− ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska
i przyrody oraz gospodarki wodnej,
− gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
− wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania
ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń
sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,
zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
− lokalnego transportu zbiorowego,
− ochrony zdrowia,
− pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
− gminnego budownictwa mieszkaniowego,
− edukacji publicznej,
− kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz
ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
− kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń
sportowych,
− targowisk i hal targowych,
− zieleni gminnej i zadrzewień,
− cmentarzy gminnych,
− porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony
przeciwpoŜarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposaŜenia
i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
− utrzymania gminnych obiektów i urządzeń uŜyteczności publicznej oraz
obiektów administracyjnych,
− polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąŜy opieki
socjalnej, medycznej i prawnej,
− wspierania i upowszechniania idei samorządowej,
− promocji gminy,
− współpracy z organizacjami pozarządowymi,
− współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw2.
Analizując powyŜszy katalog zadań, moŜna wyciągnąć wniosek, iŜ ze względu
na szeroki zakres wymienionych kompetencji oraz zróŜnicowanie obowiązków
obligatoryjnie wykonywanych przez gminę, konieczne jest ustalenie pewnej
hierarchii celów i kolejności działań. śadna gmina (ze względu na szczupłość
2
Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz.U.01.142.1591 z późn. zm.).
7
swojego budŜetu – szczególnie dotyczy to gmin wiejskich) nie moŜe pozwolić
sobie na rozpraszanie środków finansowych na nieefektywne działania.
Oznacza to konieczność opracowania strategicznego dokumentu, który
ukierunkuje realizację zadań gminy pod kątem:
− określenia najpilniejszych potrzeb wspólnoty gminnej,
− ustalenie kolejności realizacji zadań,
− kierunków zaangaŜowania środków finansowych, zarówno własnych, jak
i tych pozyskanych z zewnątrz.
Dokumentem, który realizuje powyŜsze załoŜenia jest niniejsza „Strategia
Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007 - 2020”.
3. AKTUALIZACJIA STRATEGII - POWODY
Niniejsza „Strategia Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007 - 2020” jest
kompleksową aktualizacją strategii, która obowiązywała dotychczas. Zapisy
tego
dokumentu
kierunkowały
większość
działań
prorozwojowych
podejmowanych przez władze gminy w latach 2001 – 2006 zgodnie z przyjętą
misją, która brzmiała: „Przyspieszenie rozwoju gospodarczego gminy oraz
poprawa poziomu Ŝycia jej mieszkańców”. Szczegółowa struktura celów
przedstawiona została w poniŜszym zestawieniu.
Ryc. 1. Struktura celów strategii realizowanej w latach 2001 – 2006.
Misja
Przyspieszenie rozwoju gospodarczego gminy oraz poprawa poziomu Ŝycia jej mieszkańców
Cel generalny
Cele szczegółowe
I.
Zwiększenie dochodów społeczności lokalnej
Cel szczegółowy I-A: Tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości w gminie;
Cel szczegółowy I-B: Poprawa dostępności komunikacyjnej;
Cel szczegółowy I-C: Tworzenie warunków dla rozwoju turystyki biznesowej;
Cel szczegółowy I-D: Skuteczna promocja gminy;
Cel szczegółowy I-E: Poprawa efektywności gospodarowania gospodarstw rolnych.
II.
Wzrost rangi i atrakcyjności gminy jako miejsca
zamieszkania
Cel szczegółowy II-A: Poprawa infrastruktury technicznej w gminie
Cel szczegółowy II-B: Nowy ład przestrzenny w gminie
Cel szczegółowy II-C: Rozwój i aktywizacja organizacji społecznych i pozarządowych
w gminie
Cel szczegółowy II-D: Wsparcie aktywności gospodarczej mieszkańców
Cel szczegółowy II-E: Poprawa dostępu do informacji
III.
Rozwój kapitału ludzkiego
Cel szczegółowy III-A: Poprawa funkcjonowania publicznej słuŜy zdrowia, opieki
społecznej i systemu ubezpieczeń
Cel szczegółowy III-B: Rozwój placówek oświatowych, sportowo-rekreacyjnych
i kulturalnych
Cel szczegółowy III-C: Wzrost wykształcenia mieszkańców oraz poprawa poziomu
wiedzy fachowej z zakresu rolnictwa i przedsiębiorczości
Cel szczegółowy III-D: Poprawa warunków Ŝycia osób niepełnosprawnych
Źródło: opracowanie własne na podstawie „Strategii Rozwoju Gminy Kamionka” realizowanej w latach 2001 –
2006.
Do oceny poziomu realizacji dotychczasowych działań strategicznych
prowadzonych przez Gminę Kamionka wykorzystane zostały powszechnie
uŜywane kwantyfikowalne mierniki ich osiągania. PosłuŜono się wskaźnikami,
których osiągnięcie było konsekwencją realizacji poszczególnych celów
i działań.
8
Wyniki analiz wykazały, Ŝe rezultaty wdraŜania strategii są trudne do
oszacowania ze względu na krótki horyzont czasowy obowiązywania dokumentu
(niespełna 6 lat). Z całą pewnością moŜna stwierdzić, iŜ podjęte działania
przyniosły poprawę sytuacji w niektórych dziedzinach, jednak nie były to
zmiany o charakterze systemowym.
W roku 2007 rozpoczyna się nowy okres programowania Unii Europejskiej na
kolejne 7 lat. Ustalany jest nowy budŜet, wprowadzane są nowe akty prawne
regulujące zarówno kierunki wsparcia, jak i obowiązujące we Wspólnocie
procedury. W związku z tym niezbędna była teŜ aktualizacja strategii rozwoju
gminy, jak i dostosowanie jej do powszechnie obowiązujących standardów
i norm metodologicznych.
Rozpatrując ten problem szczegółowo moŜna stwierdzić, iŜ konieczność
podjęcia tych działań wynikała z następujących przesłanek:
− kwestie metodologiczne (ujednolicenie horyzontu czasowego i struktury
wszystkich strategii regionalnych i lokalnych, uzupełnienie danych
statystycznych),
− akceptacja w sprawie zastąpienia dotychczasowego Zintegrowanego
Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego przez 16 Regionalnych
Programów Operacyjnych w nowej edycji funduszy strukturalnych 20072013, dla których strategie mają być podstawą,
− potrzeba uwzględnienia w strategii obok spójności gospodarczej
i społecznej takŜe spójności terytorialnej,
− potrzeba uwzględnienia zapisów Strategii Lizbońskiej na poziomie
regionalnym i lokalnym,
− nowe przesłanki prawne polityki regionalnej,
− zwielokrotnione środki na rozwój regionalny w latach 2007 - 2013,
− konieczność uwzględnienia nowych prognoz (np. demograficznej),
− konieczność zintegrowania polityk sektorowych (szczególnie rozwoju
obszarów wiejskich i rolnictwa) na poziomie regionalnym.
4. STANDARYZACJA METODY OPRACOWANIA STRATEGII
„Strategia Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007-2020” spełnia zarówno
wymogi oraz kryteria europejskiej polityki strukturalnej jak i polskiej polityki
regionalnej, wynikające między innymi z obowiązujących przepisów oraz
określonych dokumentów krajowych (np. Narodowe Strategiczne Ramy
Odniesienia 2007 - 2013). Opracowana ona została w oparciu o następujące
zasady:
− koncentracji środków – tworzenie ram finansowych w oparciu
o hierarchię priorytetów odpowiadającą waŜności sformułowanych
celów;
− dodatkowości – wysokość wydatków własnych na planowane zadania nie
powinna ulegać zmniejszeniu z racji wsparcia przez publiczne środki
zewnętrzne;
− subsydiarności – wszelkie decyzje podejmowane są na moŜliwie
najniŜszym szczeblu, przy zapewnieniu odpowiedniego poziomu
9
−
−
współfinansowania zadań realizowanych w ramach kompetencji
poszczególnych szczebli;
partnerstwa – w proces przygotowania, monitorowania i oceny powinny
być włączone wszystkie zainteresowane instytucje i organizacje
publiczne oraz przedstawiciele środowisk społeczno - gospodarczych;
fundamentem rozwoju lokalnego musi być równieŜ zapewnienie
zdolności współdziałania podmiotów publicznych i prywatnych;
monitorowania – systematyczne gromadzenie danych na temat postępu
wdraŜania strategii pozwoli na ocenę trafności kierunków oraz umoŜliwi
ich weryfikację w związku ze zmieniającymi się uwarunkowaniami.
Strategia została przygotowana według uzgodnionej na szczeblu krajowym
struktury dokumentu, zapewniającej odpowiedni poziom standaryzacji
i porównywalności treści strategii dla wszystkich samorządów Polski3. Dokument
Strategii składa się z czterech podstawowych części:
I. podstaw prawnych i załoŜeń metodologicznych,
II. diagnozy stanu wyjściowego oraz przyszłych uwarunkowań rozwoju
gminy (w tym uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych);
III. celów i priorytetów rozwoju gminy do roku 2020;
IV. opisu systemu wdraŜania i monitorowania Strategii.
Dodatkowo, w trakcie opracowywania strategii zapewniono wieloaspektowość
i wielopodmiotowość jej tworzenia poprzez szeroki udział partnerów
społecznych. Dzięki temu istnieje duŜe prawdopodobieństwo, iŜ proponowane
rozwiązania i przedsięwzięcia rozwojowe będą nie tylko realne ekonomicznie,
ale równieŜ akceptowane społecznie i politycznie, zgodne ze zrównowaŜonym
rozwojem i wykonalne technicznie itd.
5. ŹRÓDŁA INFORMACJI
Przy opracowaniu niniejszego dokumentu wykorzystano wszystkie dostępne
źródła informacji dotyczące samej gminy Kamionka jak i jej otoczenia
zewnętrznego. Korzystano tutaj przede wszystkim z danych GUS dostępnych na
oficjalnej stronie internetowej tego urzędu: www.stat.gov.pl. Uwzględniono
przede wszystkim dane statystyczne z końca roku 2005, a w przypadku rolnictwa
wykorzystano wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 2002. Ponadto zakres badań
został poszerzony o dane przekazane bezpośrednio z:
− Urzędu Gminy w Kamionce,
− Zarządu Dróg Powiatowych w Lubartowie,
− Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Lubartowie,
− Wydziału Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska w Starostwie
Powiatowym w Lubartowie,
− Wydziału Oświaty, Kultury Zdrowia i Sportu w Starostwie Powiatowym
w Lubartowie.
Natomiast w części niniejszego dokumentu, dotyczącej rynku pracy
i bezrobocia, istotne były informacje Wojewódzkiego Urzędu Pracy,
zamieszczone na jego oficjalnej stronie internetowej: www.wup.lublin.pl.
3
Zarys metodyki opracowania programów strategicznych, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, Warszawa,
październik 2004.
10
Niezwykle istotne były informacje dostępne na stronie Internetowej Głównego
Inspektoratu Ochrony Środowiska (www.gios.gov.pl) oraz Wojewódzkiego
Inspektoratu Ochrony Środowiska (www.wios.lublin.pl).
Dodatkowo dla zachowania spójności „Strategii Rozwoju Gminy Kamionka na
lata 2007 - 2020” z dokumentami planistycznymi na szczeblu regionalnym
i krajowym, uwzględniono w niej zapisy następujących dokumentów:
− Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO)4,
− Strategii Rozwoju Kraju 2007 – 20155,
− Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006-20206,
− Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Lubelskiego na
lata 2007 – 20137,
− Strategią Rozwoju Gospodarczego Powiatu Lubartowskiego8,
Podkreślić naleŜy, iŜ analiza pozyskanych danych prowadzona była przy ścisłej
współpracy pracowników jednostek gminy i konsultacjach z jej władzami. Tak
określona metoda pracy miała na celu uniknięcie nadinterpretacji informacji
oraz wyciągania wniosków niezgodnych ze stanem faktycznym.
4
5
6
7
8
Projekt Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 roku
dostępny jest na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju Regionalnego: www.mrr.gov.pl.
Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015, dokument przyjęty przez Radę Ministrów 29 listopada 2006 roku, www.mrr.gov.pl.
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006-2020, załącznik do uchwały nr XXXVI/530/2000 z dnia 4 lipca
2005 roku Sejmiku Województwa Lubelskiego
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007 – 2013 zaakceptowany przez Zarząd
Województwa Lubelskiego w dniu 22 listopada 2006 roku dostępny jest na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Lubelskiego: www.lubelskie.pl.
Strategia Rozwoju Gospodarczego Powiatu Lubartowskiego, załącznik do uchwały nr XIX/129/2000 Rady Powiatu w
Lubartowie z dnia 20 listopada 2000 roku.
11
CZĘŚĆ II
DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO – GOSPODARCZEJ GMINY
1. POŁOśENIE I POWIERZCHNIA
Gmina Kamionka połoŜona jest w północnej części Województwa Lubelskiego na
terenie Powiatu Lubartowskiego. Sąsiaduje z następującymi gminami: na
wschodzie z gminą Lubartów, na zachodzie z gminami Abramów i Michów, na
północy z gminą Firlej , od południa z gminami Niemce i Garbów, naleŜącymi do
Powiatu Lubelskiego. Zajmuje powierzchnię 11185 ha.
Ryc. 2. Lokalizacja gminy Kamionka w Powiecie Lubartowskim.
Źródło: www.powiatlubartowski.pl
2. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE
2.1. Wody powierzchniowe
Gmina leŜy prawie w całości w obrębie zlewni rzeki Mininy, prawostronnego
dopływu Wieprza. Minina bierze początek w Majdanie Tatarskim, poza granicami
gminy, natomiast na terenie samej gminy jej długość wynosi 12,5 km.
DuŜy wpływ na stosunki hydrologiczne na tym terenie ma takŜe rzeka
Parysówka, która jest największym dopływem Mininy. Jej długość wynosi 17,5
12
km. Doliny Mininy i Parysówki były w warunkach naturalnych stale lub okresowo
podmokłe. Po wykonaniu prac melioracyjnych zwierciadło wody uległo obniŜeniu
o 1-2 metry. Charakter przeprowadzonych melioracji nie zapewnił jednak
optymalnych warunków glebowych. Jest to szczególnie widoczne podczas lat
suchych, kiedy nawet na obszarach nawadnianych zbiera się tylko jeden pokos
siana.
Pod względem klasyfikacji ogólnej stanu czystości rzek, zarówno Minina jak
i Parysówka, zaliczane są do rzek II klasy czystości. Niewielki wyjątek w tej
ocenie dotyczy krótkiego odcinka dolnego biegu Mininy, gdzie oceniono czystość
wody na III klasę9.
Ryc. 3. Ogólna czystość rzek województwa lubelskiego
Źródło: WIOŚ Lublin
2.2. Gleby
Według podziału, zaproponowanego przez IUNG, gmina połoŜona jest
w nizinno – północnym (I) rejonie Lubelszczyzny, na terenie Małego Mazowsza
9
Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego za rok 2005, Lublin 2005.
13
(rejon przyrodniczo – rolniczy) i obszarze Wysoczyzny Lubartowskiej. Teren ten
charakteryzuje się zdecydowaną przewagą osadów lodowcowych, wodno –
lodowcowych i wodnych, które były podstawą tworzenia się z reguły ubogich
gleb. Cechują go równieŜ nieuregulowane w większości do dziś czynniki
hydrologiczne10.
Pod
względem
typologicznym
przewaŜają
tutaj
gleby
bielicowe
i pseudobielicowe oraz gleby rdzawe wyługowane. W dolinach i obniŜeniach
terenu występują gleby hydromorficzne glejowe, murszowomineralne,
torfowe, murszowo-torfowe oraz mady rzeczne.
W tabeli 2.1. zestawiono ocenę bonitacji i przydatności rolniczej gleb
w punktach wraz z syntetycznym wskaźnikiem jakości gleb według waloryzacji
opracowanej w IUNG w Puławach. Ocena dokonana jest w 100 punktowej skali
(100 punktów gleby najlepsze) i oparta jest na plonach uzyskanych
doświadczalnie oraz na powierzchniach jednostek glebowych w poszczególnych
gminach. Wskaźnik ten pozwala ocenić w określonej gminie jakość gleb jako
elementu plonotwórczego.
Tabela 2.1. Wartości bonitacyjne gleb
Gmina
Ocena gleb w punktach
Bonitacja
Przydatność rolnicza
Grunty orne UŜytki zielone Grunty orne UŜytki zielone
Wskaźnik jakości
i przydatności
rolniczej
Abramów
Firlej
Jeziorzany
53,8
39,4
44,5
46,1
41,0
41,7
59,5
40,1
49,3
47,6
45,7
40,2
54,9
40,7
46,7
Kamionka
46,2
44,7
45,4
45,0
45,6
Kock
Lubartów
Lubartów (m)
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lub.
Ostrówek
Serniki
Uścimów
41,5
38,7
38,6
43,8
41,9
48,0
38,0
48,6
42,0
41,9
43,7
40,5
37,9
41,1
33,2
45,8
45,0
39,0
44,6
36,9
42,4
42,9
40,9
50,8
40,9
48,7
41,7
41,1
44,8
43,7
39,1
43,7
39,2
43,4
46,5
31,5
42,6
38,9
40,9
42,2
41,6
45,1
41,0
48,1
39,4
Źródło: opracowanie autora na podstawie danych IUNG w Puławach
Analiza powyŜszych danych pozwala na wyciągnięcie następujących wniosków
dotyczących jakości gleby:
− na terenie całego powiatu przewaŜają gleby o niskim wskaźniku
przydatności rolniczej, o wartości poniŜej 45;
− wskaźnik jakości i przydatności rolniczej dla gminy Kamionka
zdecydowanie przewyŜsza średnią wyliczoną dla całego powiatu;
− pomimo niezbyt wysokiej wartości wskaźnika przydatności rolniczej
(45,6), gleby znajdujące się na terenie gminy Kamionka moŜna zaliczyć
do najlepszych w powiecie.
10
R. Turski, S. Uziak, S. Zawadzki, Środowisko Przyrodnicze Lubelszczyzny. Gleby, Lublin 1993.
14
Ryc. 4. Wskaźniki bonitacji jakości i przydatności rolniczej gleb w skali punktowej
w województwie.
Źródło: WIOŚ Lublin
2.3. Zasoby leśne
Lasy na terenie gminy są w duŜym stopniu przekształcone działalnością
człowieka i w większości stanowią własność prywatną. PrzewaŜającym typem
siedliskowym jest bór świeŜy (Bśw) i bór mieszany świeŜy (BMśw), które
stanowią około 85% powierzchni lasów. Skład gatunkowy drzewostanów na
większości obszaru ma charakter monokultur sosnowych z domieszką brzozy
i dębu (udział procentowy gatunków sosna – 90%; brzoza, dąb i olsza, pozostałe –
10%). Przeciętny wiek tych lasów wynosi ok. 35 lat, a przeciętna zasobność na 1
ha waha się w granicach 120 m2/ha.
15
Na terenie gminy znajduje się równieŜ cześć największego kompleksu leśnego
powiatu lubartowskiego – Lasy Kozłowieckie, mające status Kozłowieckiego
Parku Krajobrazowego. Zarządzane są one przez Nadleśnictwo Lubartów,
Leśnictwo Dąbrówka.
Ogólna powierzchnia gruntów leśnych na terenie Gminy Kamionka wynosi: 1916
ha, w tym lasy zajmują 1914 ha. Wskaźnik lesistości wynosi 17,1%.
Tabela 2.2. Leśnictwo (31.12.2005)
Gmina
Abramów
Firlej
Jeziorzany
Kamionka
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lub.
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
Ogółem
Powierzchnia gruntów leśnych
z ogółem publiczne
w tym
własność
w zasobie
w zarządzie
razem
Skarbu
Agencji
Lasów
Państwa
Nieruchomości
Państwowych
Rolnych
w ha
w tym
lasy
802
3583
771
802
3541
770
11
1721
150
1916
1914
212
1801
103
5
5997
2630
1685
2454
369
1757
1136
2263
26800
569285
1773
103
5
5855
2607
1674
2421
369
1757
1129
2212
26461
560927
1125
1
4770
999
447
1711
153
128
323
1976
13574
350385
9
1721
143
własność
gmin
Lesistość
%
3
1683
128
1
3
7
2
6
9,5
28,0
11,6
208
168
4
4
17,1
1125
1
4768
999
445
1694
137
126
318
1976
13534
349414
1121
1
4747
913
411
1672
129
96
291
1949
13184
329290
2
2
23
4
5
1
2
10
63
2362
1
2
17
16
3
5
3
40
969
17,6
6,1
0,4
36,8
19,2
17,5
19,9
12,4
19,5
15,0
20,4
20,5
22,3
Źródło: opracowanie własne na podstawie: „Województwo Lubelskie 2006. Podregiony, powiaty, gminy”, Lublin
2006
2.4. Surowce naturalne
W powiecie lubartowskim występuje znaczna ilość złóŜ kruszyw naturalnych
oraz glin i torfów. Sporządzany corocznie przez Państwowy Instytut Geologiczny
w Warszawie bilans zasobów kopalin informuje o aktualnie udokumentowanych
(na dzień 31.12.2002) zasobach złóŜ i ich eksploatacji. W tabeli poniŜej
zestawiono złoŜa podstawowych surowców znajdujące się na terenie gminy
Kamionka.
Tabela 2.3. ZłoŜa kopalin pospolitych gminy Kamionka
NAZWA ZŁOśA
RODZAJ
KOPALINY
ZAGOSPODAROWANIE
Kierzkówka I
Kolonia Starościn
piasek
piasek, Ŝwir
Pryszczowa Góra
piasek
Rudka Gołębska
Stanisławów DuŜy
Starościn 417 i 418
Starościn I
Starościn II
Starościn IV
Piasek
piasek
piasek
piasek, Ŝwir
piasek
piasek i Ŝwir
eksploatowane
rozpoznane A+B+C
eksploatowane
okresowo
rozpoznane A+B+C
zaniechane
zaniechane
rozpoznane
zaniechane
zaniechane
ZASOBY GEOLOGICZNE
BILANSOWE (Mg)
ZASOBY
PRZEMYSŁOWE
(Mg)
WYDOBYCIE
2002 R
(Mg)
112 000
36 000
77 000
36 000
30 000
7 000
1 373 000
-
-
18 000
11 000
166 000
-
18 000
-
-
16
Starościn V
Starościn VI
Starościn VII
Starościn VIII
Starościn – Kruk
piasek i Ŝwir
piasek
piasek
piasek
piasek
zaniechane
eksploatowane
eksploatowane
rozpoznane A+B+C
rozpoznane A+B+C
84 000
17 000
76 000
107 000
280 000
76 000
107 000
-
17 000
-
Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny, www.pgi.gov.pl.
2.5. Obszary chronione
Na terenie gminy znajdują się dwa obszary chronione. PoniŜej przedstawiona
jest ich charakterystyka.
Kozłowiecki Park Krajobrazowy
Rok załoŜenia: 1990
Powierzchnia: 4 018 ha
Powierzchnia otuliny: 9 000 ha
Lokalizacja: gminy: Kamionka (30,6% powierzchni) i Niemce
Opis: Park połoŜony jest na Równinie Lubartowskiej. Obejmuje największy
w okolicach Lublina kompleks leśny. Pomimo równinnego charakteru w rzeźbie
terenu wyróŜniają się ciągi wydm o długości do ok. 1,5 km, wzgórza morenowe,
terasy zalewowe i inne. Ponad 90% powierzchni parku stanowią lasy o dość
duŜym zróŜnicowaniu. PrzewaŜają bory świeŜe, bory wilgotne bory mieszane
sosnowo-dębowe, ale występują takŜe fragmenty boru bagiennego, świetlistych
dąbrów, suchych borów sosnowych, olsów oraz szczególnie ciekawych łęgów
wierzbowo-topolowych i jesionowych (w dolinie Mininy i Krzywej Rzeki).
W składzie gatunkowym drzewostanów znaczny udział ma rzadki gatunek dębu
bezszypułkowego występujący w pobliŜu wschodniej granicy naturalnego
zasięgu. Lasom Kozłowieckim towarzyszą ciekawe florystycznie śródleśne łączki,
bagienka i oczka wodne oraz zespoły stawów. Te ostatnie posiadają takŜe duŜe
walory faunistyczne jako ostoje ptaków wodnych.
Na terenie Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego stwierdzono występowanie
m.in. Ŝółwia błotnego, bociana czarnego i orlika krzykliwego11.
Obszar Chronionego Krajobrazu „Kozi Bór”
Rok załoŜenia: 1990
Powierzchnia: 12 681 ha
Lokalizacja: gminy: śyrzyn, Kurów, Markuszów, Abramów, Garbów, Kamionka
(22,2% powierzchni)
Opis: Na terenie OCK przewaŜa krajobraz równinny. Ponad 40% powierzchni
stanowią lasy, głównie bory mieszane i świeŜe z występującym w drzewostanie
dębem bezszypułkowym, ale takŜe bory bagienne, świetliste dąbrowy,
zbiorowiska grądowe, olsy i łęgi. Obok kompleksów leśnych i zaroślowych
występują duŜe powierzchnie łąk, lokalnie niewielkie fragmenty torfowisk.
W świecie zwierząt na szczególną uwagę zasługuje występowanie kilku rzadkich
gatunków nietoperzy12.
11
12
Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego za rok 2004, Lublin 2005
Ibidem.
17
3. DZIEDZICTWO KULTUROWE
3.1. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce
Największą atrakcją turystyczną gminy Kamionka jest Muzeum Zamoyskich
w Kozłówce. Ten zespół pałacowo – parkowy połoŜony jest na skraju wsi
Kozłówka, 9 km od Lubartowa.
Głównym elementem ekspozycji są zabytkowe wnętrza rezydencji polskiej
arystokracji z przełomu XIX i XX wieku, które zachowały się w niezmienionym
stanie. Dodatkowo w budynku starej powozowni mieści się galeria sztuki
socrealizmu. MoŜna równieŜ zwiedzać powozownię. W parku znajduje się plac
zabaw dla dzieci i ptaszarnia. Muzeum zaliczane jest do grupy najchętniej
odwiedzanych muzeów w Polsce. Od kilku lat frekwencja zwiedzających
regularnie przekracza rekordową liczbę 250 tys. osób.
Prezentowana tam kolekcja malarstwa, rzeźby, grafiki i rysunku obejmuje
portrety rodzinne (np. Zofii Zamoyskiej, rysowany przez Francois Gerarda,
Konstantego i Anieli Zamoyskich pędzla, Leopolda Horowitza, Andrzeja
Zamoyskiego, dłuta Marcelego Guyskiego), malarstwo historyczne (obrazy
Franciszka Smuglewicza i Józefa Oleszkiewicza), pejzaŜe (G.P. Panniniego, J.O.
Harmsa) oraz bogaty zespół kopii arcydzieł malarstwa europejskiego.
Dział rzemiosła artystycznego zawiera między innymi porcelanę miśnieńską,
wyroby manufaktury w Sevres i innych wytwórni europejskich, dwa duŜe serwisy
szklane (jeden z herbami Zamoyskich) i takie rarytasy sztuki złotniczej, jak
złocona wazka Martina Biennais, nadwornego złotnika Napoleona I czy figurka
dzika z agatu słynnego Carla Faberge, dostawcy dworu cara Mikołaja II.
Większość wyposaŜenia od prawie stu lat znajduje się tam, gdzie była w czasach
Zamoyskich. Rezydencja Ŝadnego innego rodu polskiej arystokracji nie
zachowała się w tak dobrym stanie13.
W pawilonie północnym (dawnej powozowni)mieści się jedyna w Polsce i nieznana w innych krajach europejskich Galeria Sztuki Socrealizmu. Ta niezwykła
wystawa ma charakter polityczno – dydaktyczno - artystyczny, gdyŜ przez
umiejętnie dobrane eksponaty ostrzega przed wszelkimi przejawami sztuki
sterowanej przez rządy totalitarne. Galeria prezentuje najciekawsze prace ze
znajdujących się w Muzeum wielkich zbiorów sztuki 1. poł. lat 50., które liczą
ponad 1600 rzeźb, obrazów, rysunków, grafik i plakatów. Są wśród ich dzieła
czołowych polskich artystów. Swoistym dopełnieniem galerii są stojące na
zewnątrz zdemontowane pomniki: Bolesława Bieruta (z Lublina), autorstwa
Bronisława Kubicy, Włodzimierza Lenina (z Poronina) - Dymitra Szwarca oraz
Juliana Marchlewskiego (z Włocławka) - Stanisława Horno - Popławskiego14.
3.2. Inne obiekty zabytkowe
Spis zabytków architektury i budownictwa województwa lubelskiego
przeprowadzany był od roku 1978. Zebrane informacje zweryfikowano
13
14
Jacek Szczepaniak, Kozłówka. Pałac Zamoyskich, Kozłówka 2005.
Jacek Szczepaniak, Socrealizm. Muzeum Zamoyskich w Kozłowce, Kozłówka 2003.
18
i zaktualizowano w latach 1990 - 93. Uzyskany materiał został opublikowany
przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie w 1995 roku15.
Wzmiankowana publikacja wymienia 176 obiektów objętych nadzorem
konserwatorskim. W zdecydowanej większości są to domy i zagrody
gospodarskie, które ze względu na rozszerzenie kryteriów polityki
konserwatorskiej w latach 70 ubiegłego wieku znalazły się w zestawieniu.
PoniŜej przedstawiony jest katalog najciekawszych z turystycznego punktu
widzenia obiektów:
− zespół urbanistyczny Kamionki – XV – XVI wiek - jedno z najstarszych
załoŜeń urbanistycznych powiatu lubartowskiego;
− kompleks parkowo – pałacowy w Kozłówce - I poł. XVIII wieku;
− zespół pałacowy w Samoklęskach – wybudowany w 1800 roku wg projektu
Ch. P. Aignera;
− zespół Kościoła Parafialnego p.w. św. app. Piotra i Pawła - jest to
najstarszy kościół w powiecie lubartowskim i naleŜy do najstarszych w
całym województwie lubelskim. Zachował, mimo przekształceń, gotycką
bryłę, co na Lubelszczyźnie stanowi swego rodzaju ewenement;
− kaplica grobowa rodziny Zamoyskich na cmentarzu w Kamionce
z początku XX wieku16.
4. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA
Pod koniec 2005 roku (31.12.2005) gminę Kamionka zamieszkiwało 6428 osób,
w tym 3159 kobiet (49,1% wszystkich mieszkańców). Na 1 km2 powierzchni
gminy przypadało 57 osób i jest to przeciętna wartość tego wskaźnika wśród
wszystkich gmin powiatu lubartowskiego.
Tabela 2.4. Ludność gminy Kamionka na tle innych gmin powiatu lubartowskiego (31.12.2005).
Gmina
Abramów
Firlej
Jeziorzany
Kamionka
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
Powierzchnia
(km2)
Ludność
ogółem
męŜczyźni
kobiety
2
na 1 km
Kobiety
na 100
męŜczyzn
84,5
126,4
66,6
4347
6203
2899
2219
3074
1416
2128
3129
1483
51
49
44
96
102
105
111,9
6428
3159
3269
57
103
100,6
16,8
13,9
158,9
135,9
95,8
121,7
29,7
90,0
75,4
108,6
1290,4
25121,5
6804
3497
23017
10162
6456
6339
5642
2253
4154
4844
3385
90680
2179611
3385
1723
10967
4967
3198
3155
2825
1162
2011
2386
1683
44445
1058006
3419
171774
12050
5195
3258
3184
2817
1091
2143
2458
1702
46235
1121605
68
208
1654
64
47
66
46
76
46
64
31
70
87
101
103
110
105
102
101
100
94
107
103
101
104
106
Źródło: opracowanie własne na podstawie: „Województwo Lubelskie 2006. Podregiony, powiaty, gminy”,
Lublin 2006
15
16
Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Województwo lubelskie, T.22, Warszawa 1995
Ibidem.
19
Na 100 męŜczyzn przypadało 103 kobiety i jest to przeciętna wartość wśród
wszystkich gmin powiatu, odbiegająca jednak znacznie od średniej
wojewódzkiej (106 kobiet na 100 męŜczyzn).
W analogicznym okresie struktura wiekowa mieszkańców gminy przedstawiała
się następująco:
− Osoby w wieku przedprodukcyjnym: 23,1%
− Osoby w wieku produkcyjnym: 58,5%
− Osoby w wieku poprodukcyjnym: 18,4%.
NaleŜy zwrócić uwagę na bardzo niekorzystne proporcje dotyczące ilości osób
w wieku nieprodukcyjnym przypadających na osoby w wieku produkcyjnym – 71
osób (tabela 2.5).
Tabela 2.5. Struktura wiekowa ludności (31.12.2005)
przedprodukcyjnym
Gmina
Ogółem
razem
Abramów
Firlej
Jeziorzany
Kamionka
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
w tym
kobiety
W wieku
produkcyjnym
razem
w tym
kobiety
Ludność
w wieku
nieprodukcyjny
m na 100 osób
w wieku
produkcyjnym
poprodukcyjnym
razem
w tym
kobiety
4347
6203
2899
982
1429
622
464
687
324
2451
3596
1634
1082
1626
743
914
1178
643
582
816
416
77
72
77
6428
1483
726
3759
1739
1186
804
71
6804
3947
23017
10162
6456
6339
5642
2253
4154
4844
3385
90680
2179611
1619
811
4645
2452
1455
1547
1268
481
938
1174
732
20346
470935
792
373
2282
1176
714
744
593
212
470
586
370
9928
229717
3937
2088
15903
6108
3588
3678
3296
1421
2353
2786
1980
55069
1348586
1783
996
8069
2920
1608
1675
1508
647
1075
1270
887
25985
649849
1248
598
2469
1602
1413
1114
1078
351
863
884
673
15265
360090
844
405
1699
1099
936
765
716
232
598
602
445
10322
242039
73
67
45
66
80
72
71
59
77
74
71
65
62
Lublin 2006
Wskaźnik przyrostu naturalnego od kilku lat utrzymuje wartość ujemną,
a w roku 2005 osiągnął wartość -1,70 (na 1000 osób ludności). Tendencja ta jest
charakterystyczna dla obszarów wiejskich całej „ściany wschodniej”. Niemniej
zauwaŜyć naleŜy, iŜ jego wartość w gminie Kamionka znacznie przewyŜsza
średnią powiatową (-0,41) i wojewódzką (-0,84).
Tabela 2.6. Ruch naturalny ludności w gminach powiatu lubartowskiego (31.12.2005)
Gmina
Urodzenia
Ŝywe
Zgony
Przyrost
naturalny
Urodzenia
Ŝywe
w liczbach bezwzględnych
Zgony
ogółem
w tym
niemowląt
na 1000 ludności
Abramów
Firlej
Jeziorzany
43
71
27
56
96
41
-13
-25
-14
9,56
11,25
8,87
12,45
15,21
13,47
Kamionka
70
81
-11
10,83
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
77
38
235
116
85
37
168
110
-8
1
67
6
11,05
10,61
10,21
11,39
Przyrost
naturalny
37,04
-2,89
-3,96
-4,60
12,53
-
-1,70
12,20
10,34
7,30
10,80
12,99
8,51
17,24
-1,15
0,28
2,91
0,59
20
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
65
63
53
20
71
56
45
992
21346
83
62
82
24
58
61
47
1030
223182
-18
1
-29
-4
13
-5
-2
-38
-1836
9,88
9,76
9,34
9,05
16,60
11,41
13,04
10,80
9,75
12,61
9,60
14,45
10,86
13,56
12,43
13,62
11,22
10,58
15,38
18,87
14,08
9,07
7,31
-2,74
0,15
-5,11
-1,81
3,04
-1,02
-0,58
-0,41
-0,84
Lublin 2006
Opracowana przez GUS prognoza ludności województwa lubelskiego, w tym
powiatu lubartowskiego na najbliŜsze 20 lat, wskazuje na stałe zmniejszanie się
liczby mieszkańców. NaleŜy więc przyjąć, iŜ podobne zjawisko obserwowane
będzie na terenie gminy Kamionka, a zachodzące zmiany będą miały zbliŜone
proporcje do tych, określonych dla województwa i powiatu.
Tabela 2.7. Prognoza ludności dla powiatu lubartowskiego (31.12.2005)
Wyszczególnienie
Powiat Lubartowski
Województwo Lubelskie
Rok 2010
w tym
ogółem
kobiety
89,6
2151,0
45,7
1107,5
2015
ogółem
89,1
2125,7
2020
w tym
ogółem
kobiety
w tysiącach
45,3
1093,0
88,8
2095,8
2025
w tym
kobiety
45,1
1075,2
ogółem
88,2
2055,5
w tym
kobiety
44,7
1052,9
Lublin 2006
Przytoczony powyŜej wniosek potwierdzają spadkowe tendencje liczby
mieszkańców gminy obserwowane
w latach poprzednich. Wartości te
w kolejnych latach kształtowały się następująco:
− rok 2001: 6577 mieszkańców,
− rok 2004: 6468 mieszkańców17.
Podsumowując naleŜy stwierdzić, Ŝe procesy demograficzne na terenie gminy
Kamionka odzwierciedlają te same tendencje, które są obserwowane na terenie
województwa. W najbliŜszych kilkunastu latach przewiduje się niekorzystne
zmiany demograficzne, prowadzące, w wyniku niskiego poziomu dzietności, do
szybkiego procesu starzenia się społeczeństwa i stopniowego spadku liczby
ludności w województwie.
W 2020 roku mniej więcej co piąty mieszkaniec województwa lubelskiego
będzie miał 60 i więcej lat. Dalsze utrzymywanie się obecnych kierunków zmian
zagraŜa pojawieniem się w niedalekiej przyszłości niekorzystnych dla rynku
pracy deformacji struktury wieku ludności oraz zmniejszeniem się podaŜy siły
roboczej. Narastać mogą równieŜ problemy społeczne związane z przyrostem
ludności w wieku poprodukcyjnym.
Według prognozy GUS w najbliŜszych latach województwo nadal będzie się
zaliczało do obszarów odpływu ludności. Łącznie w okresie 2005 - 2015
z tytułu migracji zagranicznych i międzywojewódzkich ubędzie ok. 1,6%
mieszkańców Lubelszczyzny.
17
Bank Danych Regionalnych, www.stat.gov.pl
21
5. WARUNKI śYCIA MIESZKAŃCÓW
5.1. Rynek pracy i wynagrodzenie
Pod koniec 2005 roku wg danych GUS w gminie Kamionka zatrudnionych było
436 osób, z czego 60,8% stanowiły kobiety. Podkreślić naleŜy, iŜ dane te nie
dotyczą podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz
gospodarstw indywidualnych w rolnictwie. Te ostatnie będą przedmiotem
oddzielnej analizy.
Wyraźnie widać dominację zatrudnienia w usługach (78,9%), gdzie na usługi
rynkowe przypada 35,6% a na usługi nierynkowe 64,4% wszystkich zatrudnionych
w tej sferze. PowaŜną rolę odgrywa równieŜ przemysł i budownictwo - pracę w
tej branŜy znalazło 77 osób.
W branŜy rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo zatrudnionych jest 15
osób. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe brak większej ilości podmiotów w tej dziedzinie jest
wyraźną słabością gminy w kontekście obsługi rodzimego rynku produktów
rolnych.
Tabela 2.8. Pracujący w gminie Kamionka na tle innych gmin powiatu lubartowskiego
(31.12.2005)18
Ogółem
Gmina
w tym
kobiety
ogółem
Abramów
Firlej
Jeziorzany
Kamionka
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
Rolnictwo,
łowiectwo,
leśnictwo,
rybactwo
Usługi
Przemysł
i budownictwo
rynkowe
nierynkowe
182
308
197
125
193
123
13
34
4
9
17
71
66
82
43
94
175
79
436
265
15
77
155
189
463
381
5994
1097
505
248
472
395
165
133
167
10367
345362
302
248
3279
366
269
178
280
229
101
99
100
5680
176142
19
17
24
27
24
7
8
12
191
5286
44
44
2606
756
167
28
96
83
18
10
3899
107976
68
63
1416
105
126
69
108
94
65
27
62
2392
101231
332
257
1948
209
188
148
261
216
92
87
83
3885
130869
Źródło: opracowanie własne na podstawie: „Województwo Lubelskie 2006. Podregiony, powiaty, gminy”, Lublin 2006
Źródła GUS podają, iŜ przeciętne wynagrodzenie brutto w analogicznym okresie
w powiecie lubartowskim wynosiło 1907,49 zł. Wartość ta jest zdecydowanie
niŜsza od średniej wojewódzkiej i średniej obliczonej dla podregionu lubelskiego
(NTS III).
NaleŜy załoŜyć, iŜ w gminie Kamionka, która naleŜy do przeciętnych
ekonomicznie gmin powiatu lubartowskiego, wartość średniego miesięcznego
18 Według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących
w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie; w zakresie jednostek sfery budŜetowej – niezaleŜnie od liczby pracujących
22
wynagrodzenia brutto kształtuje się poniŜej średniej wyliczonej dla powiatu
lubartowskiego.
Tabela 2.9. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto
(31.12.2005)
Sektor
Ogółem
Powiat
Podregion lubelski
WOJEWÓDZTWO
1907,49
2290,33
2180,18
publiczny
prywatny
2138,08
2538,11
2428,05
w zł
1685,47
1952,04
1844,70
w
powiecie lubartowskim19
Rolnictwo,
łowiectwo,
leśnictwo,
rybactwo
Przemysł i
budownictwo
Usługi
rynkowe
nierynkowe
2851,55
2334,20
2500,28
1688,15
2267,73
2085,09
1806,50
2171,83
2058,80
2086,74
2394,18
2317,71T
Lublin 2006
Pracujący w wieku 15 lat i więcej wyłącznie lub głównie w swoim gospodarstwie
rolnym tworzyli grupę 1 386 osób, co stanowiło 8,8% osób zatrudnionych w tej
kategorii na terenie powiatu. Struktura zatrudnienia w tej grupie w zaleŜności
od powierzchni gospodarstwa przedstawiała się następująco:
− gospodarstwa do 1,00 ha powierzchni: 12 osób;
− gospodarstwa od 1,01 do 5,00 ha powierzchni - 547 osób;
− gospodarstwa o powierzchni 0d 5,01 do 10,00 ha powierzchni: 527 osób;
− gospodarstwa o powierzchni od 10,01 do 15,00 ha powierzchni: 166 osób;
− gospodarstwa o powierzchni powyŜej 15,00 ha: 134 osoby20.
Spośród ogólnej liczby gospodarstw rolnych w gminie Kamionka działalność
rolniczą prowadzi 72,8% gospodarstw, co jest zbliŜone do średniej powiatowej
(72,3%). Zastanawiający jest fakt, iŜ aŜ 15,1% gospodarstw deklaruje brak
jakiejkolwiek działalności. Niemniej wskaźnik ten jest i tak zdecydowanie
mniejszy od średniej w powiecie, która wynosi prawie 17%.
5.2. Bezrobocie
Pod koniec roku 2005 na terenie gminy Kamionka zarejestrowanych było 486
bezrobotnych, z czego 257 osób to były kobiety (52,9%). Uprawnieni do zasiłku
tworzyli grupę 60 osób, co stanowiło zaledwie 12,3% wszystkich bezrobotnych
na terenie gminy.
Analiza danych z okresu 2002 - 2005 dotyczących osób trwale bezrobotnych
(powyŜej 24 miesięcy) wykazuje stałą tendencję wzrostową. Udział tej grupy
w ogólnej liczbie bezrobotnych przedstawiał się następująco:
− Rok 2002: 30,9%,
− Rok 2003: 34,3%,
− Rok 2004: 36,6%,
− Rok 2005: 38,0%.
19
20
Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób, gospodarstw indywidualnych w rolnictwie, a w zakresie
jednostek sfery budŜetowej – niezaleŜnie od liczby pracujących; bez zatrudnionych za granicą, fundacji stowarzyszeń
i innych organizacji
Powszechny Spis Rolny 2002, www.stat.gov.pl.
23
Tabela 2.10. Bezrobotni w gminie Kamionka na tle innych gmin powiatu lubartowskiego
(31.12.2005)
Liczba bezrobotnych
Gmina
Powiat lubartowski
Miasta
Lubartów
Gminy
Abramów
Firlej
Jeziorzany
Ogółem
Bezrobotni zwolnieni
z przyczyn dotyczących
zakładu pracy
Kobiety
Uprawnieni
do zasiłku
Długotrwale
bezrobotni
(powyŜej 24
miesięcy)
7.304
1.899
1.899
5.405
230
528
329
3.756
977
977
2.779
129
272
173
443
134
134
309
9
35
6
847
304
304
543
10
40
27
2.865
622
622
2.243
90
223
154
Kamionka
486
257
29
60
185
Kock
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
Ostrówek
Serniki
Uścimów
820
801
535
528
329
298
328
193
387
423
278
252
178
161
181
88
12
54
38
61
17
13
26
9
55
113
46
88
23
35
31
15
376
308
223
217
131
97
151
88
Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.wup.lublin.pl
Przedstawiona sytuacja kwalifikowała gminę Kamionka, podobnie jak cały
powiat lubartowski, do zaliczenia jej do obszarów podlegających
restrukturyzacji, czyli spełniających jednocześnie przynajmniej dwa,
z następujących kryteriów:
− średnia stopa bezrobocia w latach 1999-2001 równa lub większa od 15 %,
− średni udział pracujących w przemyśle w latach 1999-2001 powyŜej 30 %,
− spadek liczby pracujących w przemyśle w relacji do spadku pracujących
ogółem w latach 1999-2001 powyŜej 50 %21 .
Ryc.5. Obszary podlegające restrukturyzacji (zaznaczone na czarno).
Źródło: Uzupełnienie ZPORR, s. 244.
21
Uzupełnienie ZPORR, aneks II, s. 244.
24
5.3. Zasoby mieszkaniowe
Zasoby mieszkaniowe gminy pod koniec 2005 roku wynosiły 1985 mieszkań.
Biorąc pod uwagę liczbę wszystkich gospodarstw domowych, która wynosi 2180,
moŜna stwierdzić, iŜ prawie wszystkie rodziny (94,2%) posiadają własne
mieszkanie. Bezwzględnie moŜna stwierdzić, iŜ jest to jeden z najwyŜszych
wskaźnik w powiecie lubartowskim.
RównieŜ dane dotyczące liczby osób na jedno mieszkanie i na jedną izbę oraz
przeciętnej powierzchni uŜytkowej na jedną osobę lokują gminę na wysokiej
pozycji w powiecie. Niewątpliwie wysoki procent zaspokojenia potrzeb
mieszkaniowych gminy naleŜy do jej silnych stron.
Tabela 2.11. Zasoby mieszkaniowe gminy Kamionka na tle innych gmin powiatu (31.12.2005)
Gmina
Mieszkania
Abramów
Firlej
Jeziorzany
Kamionka
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lub.
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
Powierzchnia
uŜytkowa
mieszkań
w tys. m2
Izby
Przeciętna
Liczba izb
w
mieszkaniu
Powierzchnia
uŜytkowa w m2
Liczba osób na
1197
1971
1083
4731
7161
3778
109,8
163,5
79,4
3,95
3,63
3,49
3,63
3,15
2,68
0,92
0,87
0,77
1
mieszkania
91,7
83,0
73,3
1985
7351
171,9
3,70
3,24
0,87
86,6
26,7
1978
1065
7283
2834
2064
1704
1850
735
1214
1317
1149
27629
700754
7129
4028
29237
11083
7218
6288
6279
2591
4220
4940
4217
103632
2609437
156,7
78,9
505,9
241,5
150,3
145,8
138,0
51,5
98,8
109,9
90,4
2161,9
51484,1
3,60
3,78
4,01
3,91
3,50
3,69
3,39
3,53
3,48
3,75
3,67
3,75
3,72
3,44
3,28
3,16
3,59
3,13
3,72
3,05
3,07
3,42
3,68
2,95
3,28
3,11
0,95
0,87
0,79
0,92
0,89
1,01
0,90
0,87
0,98
0,98
0,80
0,88
0,84
79,2
74,0
69,5
85,2
72,8
85,6
74,6
70,01
81,4
83,4
78,7
78,2
73,5
23,0
22,5
22,0
23,8
23,3
23,0
24,5
22,9
23,8
22,7
26,7
23,8
23,6
1 mieszkanie
1 izbę
na 1
osobę
25,3
26,4
27,4
Lublin 2006
W roku 2005 na terenie gminy oddano do uŜytku 5 mieszkań. Nie jest to liczba
imponująca, nie naleŜy jednak oceniać tego jako efektu złej koniunktury lub
zastoju w budownictwie. Jak wynika z wcześniejszej analizy, jest to efektem
wysokiego stopnia zaspokojenia potrzeb lokalowych mieszkańców gminy.
Tabela 2.12. Mieszkania oddane do uŜytku w 2005 roku (31.12.2005)
Abramów
izby
4
26
493
123,3
w budynkach indywidualnych
Powierzchnia
uŜytkowa w m2
mieszkania
izby
4
26
mieszkaniaPrzeciętna 1
mieszkania
mieszkań
Gmina
mieszkaniaPrzeciętna 1
Powierzchnia
uŜytkowa w m2
mieszkań
Ogółem
493
123,3
25
Firlej
Jeziorzany
11
1
48
10
5
8
5
35
40
5
4
4
4
1
3
3
127
5268
Kamionka
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
1231
122
111,9
122,0
11
1
48
10
493
122
111,9
122,0
23
644
128,8
5
42
26
210
243
28
22
23
23
5
18
31
729
24946
1103
718
5095
5340
506
553
462
462
95
406
643
16693
556567
137,9
143,6
145,6
133,5
101,2
138,3
115,5
115,5
95,0
135,3
107,2
131,4
105,7
8
5
35
40
5
4
4
4
1
3
6
127
3204
23
644
128,8
42
26
210
243
28
22
23
23
5
18
31
729
18668
1103
718
5095
5340
5340
553
462
462
95
406
643
16693
445747
137,9
143,6
145,6
133,5
101,2
138,3
115,5
115,5
95,0
135,3
107,2
131,4
139,1
Lublin 2006
5.4. Edukacja
Wychowanie przedszkolne na terenie gminy prowadzą cztery placówki, z czego
trzy zlokalizowane są przy szkołach podstawowych. W roku 2005 z ich usług
korzystało 123 dzieci.
Tabela 2.13. Wychowanie przedszkolne (31.12.2005)
Placówki
w tym
ogółem
przedszkola
Gmina
Abramów
Firlej
Jeziorzany
3
5
2
1
1
Kamionka
4
5
1
6
9
4
6
5
1
3
7
3
62
1271
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
Miejsca w
przedszkolach
Oddziały
w tym w
ogółem
przedszkolach
Dzieci
w tym w
ogółem
przedszkolach
60
37
3
5
3
3
2
51
92
47
50
30
1
45
6
2
123
55
1
1
4
1
1
1
10
335
120
120
557
70
75
75
964
31159
8
4
27
7
5
6
6
2
4
4
3
87
2168
4
4
23
3
2
2
39
1296
167
112
612
98
90
81
89
45
57
64
37
1608
43932
112
112
513
55
45
45
860
30086
Lublin 2006
Na terenie gminy funkcjonują trzy szkoły podstawowe zlokalizowane
w Kamionce (Zespół Szkół), Samoklęskach i Starościnie. W ciągu ostatnich kilku
lat uczyło się w nich przeciętnie 400 – 500 dzieci rocznie.
Tabela 2.14. Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieŜy w roku szkolnym 2005/2006
Gmina
Pomieszczenia
szkolne
Szkoły
Oddziały
Uczniowie
Absolwenci
(rok szkolny
2004/2005)
Abramów
Firlej
Jeziorzany
3
6
2
22
35
14
18
32
12
343
486
178
69
120
47
Kamionka
3
32
26
465
116
Kock
5
55
35
550
117
26
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
1
3
9
4
6
5
1
3
8
3
60
1154
20
58
67
40
49
37
8
27
45
22
503
10368
14
65
43
29
34
27
9
19
36
15
391
8460
308
1571
655
506
513
444
188
323
392
249
6675
156115
67
318
119
92
119
85
38
50
90
58
1400
30880
Lublin 2006
Działa tutaj równieŜ jedno gimnazjum, mające swoją siedzibę w Zespole Szkół
w Kamionce. KaŜdego roku kontynuuje tutaj naukę grupa ponad 300 uczniów.
Tabela 2.15. Gimnazja dla dzieci i młodzieŜy w roku szkolnym 2005/2006
Gmina
Abramów
Firlej
Jeziorzany
Kamionka
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
Pomieszczenia
szkolne
Szkoły
1
2
1
1
2
1
2
2
2
1
1
1
1
1
1
18
451
10
16
7
11
1
1
46
18
13
13
11
11
8
9
6
169
4159
Oddziały
9
11
6
12
17
14
47
13
12
13
10
10
6
9
6
171
4031
Uczniowie
218
265
129
323
413
355
1122
307
316
310
259
259
147
252
141
4202
97895
Absolwenci
(rok szkolny 2004/2005)
57
95
38
83
124
98
389
104
94
94
89
89
56
80
43
1346
32852
Lublin 2006
Szczególną rolę w edukacji młodzieŜy odgrywa Zespół Szkół w Kamionce,
którego organem prowadzącym jest gmina Kamionka. Poza wspomnianą
wcześniej szkołą podstawową i gimnazjum, w jego skład wchodzą następujące
placówki, oferujące edukację na poziomie ponadgimnazjalnym:
− Liceum Profilowane - 3 letnie o profilu usługowo – gospodarczym;
− Technikum;
− Zasadnicza Szkoła Zawodowa – kształcąca w zawodach: rzeźnik –
wędliniarz (3-letnia) i kucharz małej gastronomii (2-letnia).
Podkreślić naleŜy, iŜ gmina Kamionka jako jedna z nielicznych z terenu powiatu
lubartowskiego zdecydowała się na prowadzenie szkół ponadgimnazjalnych
(oprócz miasta Lubartowa oraz gmin: Michów i Firlej).
Biorąc pod uwagę wielkość gminy i liczbę ludności, naleŜy ocenić, iŜ sieć szkół
podstawowych i gimnazjalnych na terenie gminy jest dobrze zorganizowana
i zapewnia dogodny dostęp do edukacji na tym poziomie dla najmłodszych
mieszkańców gminy.
27
MłodzieŜ z terenu gminy ma moŜliwość kształcenia się na poziomie
ponadgimnazjalnym w pozostałych szkołach połoŜonych na terenie powiatu
lubartowskiego. Oferują one zróŜnicowane kierunki kształcenia i zapewniają
uzyskanie matury.
Tabela 2.16. Szkoły ponadgimnazjalne prowadzone przez samorządy (rok szkolny 2005/2006).
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
Nazwa szkoły
Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej w
Lubartowie
Zespół Szkół nr 2 w Lubartowie
Zespół Szkół w Kocku
Zespół Szkół w Ostrowie Lubelskim
Zespół Szkół w Kamionce
6.
Zespół Szkół Ogólnokształcących w
Michowie
7.
II Liceum Ogólnokształcące w Lubartowie
8.
Zespół Szkół w Firleju:
Typ szkoły
1. zasadnicza szkoła zawodowa,
2. technikum,
3. liceum ogólnokształcące uzupełniające dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych,
4. technikum uzupełniające dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych.
1. liceum ogólnokształcące,
2. liceum profilowane (profil ekonomiczno – administracyjny, zarządzanie informacją),
3. szkoła policealna (technik ekonomista, technik rachunkowości, technik informatyk).
2. technikum ,
3. zasadnicza szkoła zawodowa.
2. technikum,
3. szkoła policealna.
1. liceum profilowane (profil usługowo – gospodarczy),
2. zasadnicza szkoła zawodowa
1. liceum ogólnokształcące
1. liceum ogólnokształcące
1. liceum profilowane (profil zarządzanie informacją),
3. szkoła policealna (technik informatyk).
Źródło: opracowanie własne na odstawie danych Wydziału Oświaty, Kultury, Zdrowia i Sportu w Starostwie
Powiatowym w Lubartowie
Ofertę edukacyjną uzupełniają dwie szkoły o profilu typowo zawodowym: Szkoła
Umiejętności w Lubartowie oraz Technikum Zakładu Doskonalenia Zawodowego
filia w Kocku, które równieŜ zapewniają uzyskanie świadectwa dojrzałości.
NajbliŜsze uczelnie wyŜsze zlokalizowane są w Lublinie odległym o 35 km.
Stolica województwa jest największym ośrodkiem akademickim we wschodniej
części Polski, z ogólnej liczby studentów województwa kształci się w Lublinie
84,4%, (4,5% studiujących w kraju). Prym wśród uczelni wiodą: Uniwersytet
Marii Curie - Skłodowskiej i Katolicki Uniwersytet Lubelski kształcące ponad 54
tysiące studentów (55,7% ogółu studiujących na Lubelszczyźnie). W regionie
funkcjonują teŜ mniejsze ośrodki szkolnictwa wyŜszego: Zamość, Biała Podlaska,
Chełm, Ryki, Puławy, Dęblin.
W roku akademickim 2004/2005 w województwie lubelskim kształcenie na
poziomie wyŜszym zapewniało 18 uczelni (w kraju 400 szkół wyŜszych), 10 filii
i wydziałów zamiejscowych oraz jeden punkt konsultacyjny. Pod względem
ilości uczelni wyŜszych województwo lubelskie zajmuje 8 pozycję w kraju wraz
z województwem zachodniopomorskim, natomiast 7 pozycję pod względem
liczby studiujących (5,4% ogółu studentów w kraju).
5.5. Kultura i sport
Centrum Ŝycia kulturalnego jest Gminny Ośrodek Kultury w Kamionce.
WyposaŜony jest w profesjonalny sprzęt nagłaśniający i audiowizualny. Posiada
salę widowiskową i klubową oraz zaplecze instruktorskie. Znajduje się tam
równieŜ kawiarenka internetowa.
28
Działalność GOK ma na celu rozwijanie zainteresowań dzieci i młodzieŜy szkół
podstawowych, gimnazjalnych, średnich, a takŜe studentów poprzez
organizowanie zajęć plastycznych, muzycznych, tanecznych i teatralnych. Jego
zadaniem jest równieŜ organizacja uroczystości i imprez (tj. przeglądy pieśni,
doŜynki, święta narodowe). GOK współpracuje ze szkołami , ośrodkami zdrowia,
Ochotniczą StraŜą PoŜarną, parafią.
Na terenie gminy działa równieŜ Gminna Biblioteka Publiczna, która posiada trzy
filie terenowe. W 2005 roku zgromadzony tam księgozbiór liczył ponad 28
tysięcy woluminów.
Tabela 2.17. Biblioteki publiczne (31.12.2005)
Gmina
Placówki
biblioteczne
WypoŜyczenia w
woluminach
Liczba
ludności na 1
placówkę
biblioteczną
Księgozbiór
w tys.
woluminów
Czytelnicy
14,2
22,2
7,6
977
1321
479
24,8
26,7
8,6
25,4
20,2
18,0
1087
2068
2899
Abramów
Firlej
Jeziorzany
4
3
1
w tym
biblioteki i
filie
2
3
1
Kamionka
6
4
28,2
1217
24,3
20,0
1071
6
1
5
13
2
4
3
1
3
4
3
57
742
3
1
5
5
2
4
3
1
3
4
2
41
610
32,1
19,9
82,7
37,2
27,1
25,6
26,9
15,8
18,5
19,4
12,8
354,6
6910,2
2053
1325
6041
1579
1176
1562
1459
975
554
1135
712
20265
431882
70,0
41,4
110,0
35,6
29,3
41,9
30,1
17,8
14,2
32,0
9,3
456,9
8206,5
34,1
31,2
18,2
22,5
24,9
26,8
20,6
18,2
25,7
28,2
13,1
22,5
19,0
1134
3497
4603
782
3228
1585
1881
2253
1385
1211
1128
1591
2937
ogółem
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
w tys.
na 1
czytelnika
Lublin 2006
Stowarzyszenia kultury fizycznej reprezentowane są przez dwa klubu sportowe
LKS Kamionka i Klub Sportowy „Ogniwo” w Samoklęskach prowadzące sekcje
piłki noŜnej. Przy Zespole Szkół w Kamionce działa równieŜ Uczniowski Klub
Sportowy Kamionka.
NaleŜy dodać, Ŝe przy tej szkole znajduje się hala sportowa, która jest jednym z
największych i najlepiej wyposaŜonych tego typu obiektów na terenie powiatu.
5.6. Pomoc społeczna i ochrona zdrowia
Na terenie gminy Kamionka pomocą społeczną zajmuje się Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej utworzony w 1997 roku. Obszar działania GOPS obejmuje
teren gminy Kamionka, w którego skład wchodzi 11 rejonów opiekuńczych.
Pomoc udzielona mieszkańcom gminy w 2006 roku przedstawia tabela poniŜej.
Tabela 2.18. Zasiłki udzielone przez GOPS w Kamionce w 2006 roku
Rodzaj zasiłku
Zasiłki stałe
Zasiłki okresowe
Zasiłki rodzinne
Zasiłki pielęgnacyjne
Zasiłki celowe
Renty socjalne
Ilość udzielonych zasiłków
8
90
1121
77
118
-
29
Zasiłki okresowe gwarantowane
Zasiłki macierzyńskie
Obiady
Świadczenia pielęgnacyjne
Zaliczka alimentacyjna
1
15
337
14
32
Ogółem
1637
Źródło: opracowanie własne na odstawie danych Urzędu Gminy w Kamionce.
Opieką zdrowotną na terenie gminy zajmują się dwa Niepubliczne Zakłady
Opieki Zdrowotnej w Kamionce i Starościnie. Zapewniają one usługi w zakresie
podstawowej opieki zdrowotnej. KaŜdy z nich posiada laboratorium analityczne,
gabinet dentystyczny oraz gabinety lekarza rodzinnego.
Natomiast najbliŜsze gabinety specjalistyczne i szpital powiatowy znajdują się
w odległym o ok. 11 km Lubartowie. Tabela 2.19 przedstawia wykaz oddziałów
SP ZOZ w Lubartowie z końca 2005 roku. NaleŜy jednak zwrócić uwagę, iŜ
aktualnie placówka ta znajduje się w trakcie reorganizacji i restrukturyzacji.
Kierunki tych zmian trudne są do przewidzenia, niemniej naleŜy załoŜyć, Ŝe w
dalszym ciągu będzie świadczyła usługi dla ludności w zakresie zbliŜonym do
wcześniejszego.
Tabela 2.19. Wykaz oddziałów i ilości łóŜek SP ZOZ w Lubartowie (30.12.2005)
L.P.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
NAZWA ODDZIAŁU
Chirurgiczny ogólny
Pediatryczny
Intensywnej terapii i anestezjologii
Otolaryngologiczny
Ginekologiczno - połoŜniczy
Neonatologiczny
Okulistyczny
Chirurgii urazowo - ortopedycznej
Urologiczny
Chorób wewnętrznych
Neurologiczny
Pulmonologii
Terapii uzaleŜnienia od alkoholu
Nefrologiczny – pododdział interny
Stacja dializ
Szpitalny oddział ratunkowy
LICZBA ŁÓśEK
40
28
5
20
40
27
25
25
30
83
32
32
30
10
10
10
Źródło: opracowanie własne na odstawie danych Wydziału Oświaty, Kultury, Zdrowia i Sportu w Starostwie
Powiatowym w Lubartowie
Specjalistyczną opiekę szpitalną o zasięgu ponadregionalnym i wojewódzkim
realizują szpitale kliniczne w Lublinie oraz szpitale w Białej Podlaskiej, Chełmie
i Zamościu oraz szpitale psychiatryczne w Lublinie, Suchowoli (powiat Radzyń
Podlaski), Radecznicy (pow. Zamość) i zakład opiekuńczo leczniczy
w Celejowie (powiat Puławy). W ramach lecznictwa uzdrowiskowego
funkcjonują: szpitale uzdrowiskowe, sanatoria i zakłady przyrodolecznicze
w Nałęczowie, Poniatowej, Adampolu i Krasnobrodzie.
5.7. Bezpieczeństwo
Na terenie gminy działa 9 jednostek Ochotniczych StraŜy PoŜarnych, obejmując
swym zasięgiem teren zabezpieczenia całej gminy. OSP ogółem zrzeszają ok.
200 członków czynnych. Na podkreślenie zasługuje fakt, Ŝe jednostki OSP
z Kamionki i Samoklęsk naleŜą do Krajowego Systemu Ratownictwa. Wszystkie
jednostki posiadają podstawowy sprzęt gaśniczy. Woda do gaszenia poŜarów
30
pobierana jest z sieci wodociągowej, a w przypadku jej awarii ze zbiorników
przeznaczonych wyłącznie dla celów p. poŜ..
Gmina obsługiwana jest przez Posterunek Policji
mający swą siedzibę
w Kamionce. Placówka ta posiada jeden radiowóz i zatrudnia pięciu
funkcjonariuszy.
Jak wynika z „Raportu na temat bezpieczeństwa publicznego powiatu
lubartowskiego” przygotowanego przez Komisję Bezpieczeństwa i Porządku,
która działa pod przewodnictwem Starosty Lubartowskiego, gmina nie jest
zagroŜona niebezpieczeństwami wynikającymi z funkcjonowania tutaj zakładów
przemysłowych o specyficznym charakterze bądź transportu przez jej teren
materiałów niebezpiecznych22.
Zdecydowanie największym zagroŜeniem jest wzrost patologii społecznych,
wynikający z sytuacji społeczno-gospodarczej kraju a przede wszystkim
bezrobocia.
6. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ
Bazę ekonomiczną gminy Kamionka pod koniec 2005 roku tworzyło 326
podmiotów gospodarczych, z czego zdecydowana większość zaliczana była do
sektora prywatnego (95,1%). W stosunku do roku 2002 zanotowano wzrost liczby
podmiotów gospodarczych z 269 do ponad 300.
Przyjmując za miernik przedsiębiorczości liczbę podmiotów gospodarczych na 1
tys. mieszkańców, moŜna stwierdzić, iŜ gmina Kamionka ze wskaźnikiem 50,7
naleŜy do średnich pod tym względem, lokuje się na 6 – 8 pozycji w powiecie.
Tabela 2.20. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w 2005 roku
(31.12.2005)
z ogółem
Abramów
Firlej
22
182
184
9
20
173
164
1
2
-
Fundacje, stowarzyszenia, organizacje społeczne
Spółdzielnie
Spółki cywilne
w tym z udziałem kapitału zagranicznego
razem
Ogółem
Prywatny
Gmina
Publiczny
spółki handlowe
3
8
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
Sektor
2
2
3
13
159
137
Raport na temat bezpieczeństwa publicznego powiaty lubartowskiego 2005, materiał udostępniony przez Starostwo
Powiatowe w Lubartowie.
31
Jeziorzany
135
9
126
2
-
4
4
12
101
Kamionka
326
16
310
11
2
15
2
17
254
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
377
300
2248
449
249
229
233
145
116
204
145
5077
25
19
81
12
15
13
23
19
9
10
12
254
352
281
2167
437
234
216
210
126
107
194
133
4823
4
4
72
9
1
4
4
1
6
113
6
1
1
10
15
13
169
29
12
11
9
6
6
5
5
291
6
6
12
2
4
3
5
5
2
1
4
49
13
7
34
19
4
16
16
5
11
12
4
174
308
246
1852
369
207
181
167
99
84
173
101
4093
149019
6054
142965
7087
832
10455
1246
5820
111697
WOJEWÓDZTWO
Lublin 2006
Struktura działowa podmiotów gospodarki narodowej wykazuje, ze najwięcej
podmiotów działało w sekcji handel i naprawy – 33,7% wszystkich
przedsiębiorstw na terenie gminy. DuŜą rolę odgrywają teŜ następujące sekcje:
− budownictwo – 18,7%,
− przemysł (przetwórstwo przemysłowe) – 11,0%,
− obsługa nieruchomości: 9,8%.
Tabela 2.21. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON według
wybranych sekcji PKD w 2005 roku (31.12.2005)
Abramów
Firlej
Jeziorzany
182
184
135
12
14
11
11
13
9
11
12
9
37
24
14
63
57
49
2
4
5
16
14
4
Kamionka
326
13
36
30
61
110
6
377
300
2248
449
249
229
233
145
116
204
145
5077
149019
7
4
18
20
12
5
15
8
7
7
12
153
4130
43
40
248
93
29
35
29
11
11
26
12
595
13147
42
39
244
87
28
33
28
10
11
21
10
566
12820
36
24
249
52
33
32
30
14
24
42
28
662
13691
157
124
849
166
89
72
53
36
33
50
40
1788
53768
9
8
69
8
8
5
5
4
2
4
4
131
3965
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
Obsługa nieruchomości
Hotele i restauracje
Handel i naprawy
Budownictwo
w tym przetwórstwo przemysłowe
razem
Ogółem
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
Gmina
Pośrednictwo finansowe
Transport, gospodarka magazynowa i łączność
w tym
przemysł
1
5
6
15
9
9
18
2
32
21
14
113
21
21
20
19
15
5
12
7
291
11050
10
9
85
9
7
4
3
3
4
1
1
138
5523
24
21
270
29
12
17
14
10
6
32
11
480
18224
32
Lublin 2006
Pod koniec 2005 roku działalność gospodarczą prowadziło 254 osoby fizyczne.
W kategorii tej widać zdecydowaną przewagę przedsiębiorców działających
w sekcji handel i naprawy (38,6%) i budownictwie (23,6%). O ile w pierwszej
z nich funkcjonowanie moŜna uznać za ciągłe (działalność prowadzona przez
cały rok), o tyle budownictwo moŜna określić jako głównie działalność
sezonową.
Tabela 2.22. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą według wybranych sekcji PKD
(31.12.2005)
Abramów
Firlej
Jeziorzany
Kamionka
Kock
w tym miasto
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lubelski
w tym miasto
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
WOJEWÓDZTWO
159
137
101
11
9
7
36
23
14
254
23
308
246
1852
369
207
181
167
99
84
173
101
4093
115697
34
32
196
76
21
31
25
8
8
21
8
470
10015
i
firmObsługa nieruchomości
Hotele
Pośrednictwo finansowe
Transport, gospodarka
magazynowa
i łączność
i restauracje
i naprawy
Handel
Ogółem
Budownictwo
Gmina
Przetwórstwo przemysłowe
w tym
60
53
47
2
3
5
15
13
4
1
5
6
14
8
5
60
98
4
17
2
26
36
24
226
51
30
31
28
12
21
42
27
625
12121
146
113
726
149
84
68
47
30
31
47
35
1591
45474
9
8
53
5
7
3
5
4
2
4
1
103
3173
20
14
107
20
21
20
18
14
5
12
7
279
10154
9
8
84
9
7
3
3
3
4
1
1
135
5184
19
16
214
23
10
15
10
6
5
31
4
384
13513
Lublin 2006
Podsumowując naleŜy stwierdzić, iŜ pod względem przedsiębiorczości gmina
Kamionka naleŜy do przeciętnych w powiecie. Wszystkie obserwowane tutaj
tendencje są zbieŜne z tymi, które są charakterystycznymi dla powiatu
33
lubartowskiego i posiadają podobne ukierunkowania jak te, typowe dla
podregionu lubelskiego (NTS III).
7. ROLNICTWO
Według danych uzyskanych w trakcie Powszechnego Spisu Rolnego na terenie
gminy Kamionka w 2002 roku funkcjonowało 1659 gospodarstw rolnych, z czego
345 (20,8%) miało powierzchnię powyŜej jednego ha23. Największą grupę
tworzyły gospodarstwa o powierzchni od 1 do 5 ha, których było łącznie 755, co
stanowiło 45,5% wszystkich gospodarstw na terenie gminy. Uwagę zwraca druga
co do wielkości w powiecie (po gminie Uścimów) liczba gospodarstw
o powierzchni powyŜej 15 ha.
Tabela 2.23. Gospodarstwa rolne w gminie Kamionka (wg PSR 2002).
Ogółem
(w szt.)
Gmina
Abramów
Firlej
Jeziorzany
Liczba gospodarstw wg grup obszarowych
1 – 5 ha
5 – 10 ha
10 – 15 ha
15 ha i więcej
do 1 ha
1 018
1 605
803
94
265
247
340
803
322
391
418
157
134
88
56
59
31
21
Kamionka
1 659
345
755
392
101
66
Kock
Lubartów miasto
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lub.
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
1 275
711
2 494
1 652
1 508
1 387
1 049
1 154
912
17 227
220
443
718
299
257
298
103
133
192
3 614
583
254
1 398
656
739
538
412
474
306
7 580
349
9
303
491
408
392
368
442
232
4 352
91
3
44
146
76
99
122
79
97
1 136
32
2
31
60
28
60
44
26
85
545
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, www.stat.gov.pl
Według tego samego źródła struktura zasiewów głównych ziemiopłodów
przedstawiała się następująco:
− zboŜa: 3948,4 ha,
− ziemniaki: 402,7 ha,
− rośliny pastewne: 175,1 ha,
− warzywa: 46,1 ha,
− inne (strączkowe, buraki cukrowe, rzepak i inne): 89,2 ha.
Łączna powierzchnia zasiewów w tym okresie wynosiła 4 661,5 ha.
Szczegółowy
wykaz
uprawianych
ziemiopłodów
gospodarstwa rolne przedstawia tabela 2.24.
przez
poszczególne
Tabela 2.24. Liczba gospodarstw indywidualnych zajmujących się uprawą w 2002 roku
Wyszczególnienie
POWIAT LUBARTOWSKI
Gmina miejska
Lubartów
Gminy miejsko-wiejskie
Kock
Ostrów Lubelski
23
ZboŜa
Ziemniaki
Buraki
cukrowe
Warzywa
gruntowe
Rzepak
12098
10867
34
32
5244
152
108
3
4
46
923
978
773
804
8
5
359
285
Powszechny Spis Rolny 2002, www.stat.gov.pl.
34
Gminy wiejskie
Abramów
Firlej
Jeziorzany
898
1129
483
805
1031
476
4
-
324
798
315
Kamionka
1130
1053
3
3
172
1427
1244
1210
889
967
668
1284
1102
1142
868
815
606
3
4
4
5
4
3
731
625
487
494
374
234
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrówek
Serniki
Uścimów
Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002, www.stat.gov.pl.
Powierzchnia upraw sadowniczych zajmowała natomiast 187,5 ha, co stanowi
19,1% ogólnej powierzchni sadowniczej na terenie powiatu. Jest to
zdecydowanie najwyŜszy wskaźnik w tej kategorii (druga w kolejności gmina
Uścimów ma zaledwie 116,0 ha sadów).
Gmina Kamionka zajmuje drugie miejsce w powiecie (po gminie Abramów) pod
względem obsady zwierząt gospodarskich na 100 ha UR i wynosi ona 52 sztuki
duŜe. Dla porównania średnia powiatowa wynosi 41 sztuk. PoniŜej
przedstawione jest zestawienie poszczególnych zwierząt gospodarskich w 2002
roku:
− trzoda chlewna: 5216 sztuk,
− bydło: 3539 sztuk,
− owce: 159 sztuk,
− drób: 21 613.
Tabela 2.25. Pogłowie zwierząt gospodarskich (wg PSR 2002).
Bydło
Wyszczególnienie
POWIAT LUBARTOWSKI
Gmina miejska
Lubartów
Kock
Ostrów Lubelski
Gminy wiejskie
Abramów
Firlej
Jeziorzany
Kamionka
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrówek
Serniki
Uścimów
Trzoda chlewna
w tym
krowy
ogółem
Owce
w tym
ogółem
lochy
w sztukach
Kozy
Konie
Pnie
pszczele
25593
14670
75590
8952
731
890
4112
3275
32
20
113
22
11
19
33
115
1274
3121
730
1115
7176
4997
965
611
21
91
87
62
399
294
125
121
3984
1886
1045
2408
1215
587
6932
7650
2339
865
913
339
163
12
114
77
88
23
186
532
185
308
294
147
3539
2027
5216
579
159
95
365
305
1474
2450
1724
1905
1268
1891
960
1712
1078
1116
877
825
4283
12447
6172
8242
4856
5167
561
1514
612
889
565
517

16

112
10
17
88
80
102
68
45
56
397
563
342
305
245
266
726
299
174
144
132
385
W hodowli drobiu zdecydowanie dominuje drób kurzy, którego pogłowie stanowi
85,2% tej grupy hodowlanej. NaleŜy przy tym zwrócić uwagę na 56,4% udział kur
„niosek”, co świadczy, iŜ hodowla drobiu kurzego nie słuŜy przede wszystkim
zaspokajaniu bieŜących potrzeb mieszkańców, ale ma takŜe charakter
gospodarczy.
35
Wśród innych grup hodowlanych drobiu pewne znaczenie mają jeszcze kaczki
(8,3%) oraz indyki (5,2%). Pozostałe ptactwo występuje w ilościach śladowych.
Tabela 2.26. Pogłowie drobiu (wg PSR 2002)
Wyszczególnienie
Drób
ogółem
Drób kurzy
razem
w tym
nioski
Indyki
Gęsi
Drób
pozostały
Kaczki
w sztukach
POWIAT LUBARTOWSKI
Gmina miejska
Lubartów
Kock
Ostrów Lubelski
Gminy wiejskie
Abramów
Firlej
Jeziorzany
673565
431867
115118
130060
98130
12479
1029
393
372
282
10
7
-
4
119663
43491
118532
28697
6374
6361
350
290
26
14071
741
391
14
42
157368
37357
6492
148021
19808
5565
10093
15130
3122
1378
15744
217
5420
469
110
2432
1293
585
117
43
15
Kamionka
21613
18405
12199
1122
100
1801
185
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrówek
Serniki
Uścimów
17395
26946
20654
17980
31138
173075
16006
21781
18572
12673
12143
11292
12324
12397
12434
8274
9734
6394
458
1818
1084
301
282
107006
24
957
81
4320
18507
54038
823
2091
886
640
206
590
84
299
31
46
149
Gmina Kamionka lokuje się równieŜ w czołówce pod względem liczby
gospodarstw ponoszących nakłady na rozwój produkcji rolnej. Struktura
wydatków w 2002 roku przedstawia się następująco:
− budowa i modernizacja budynków gospodarczych: 112 gospodarstw;
− zwiększenie stada podstawowego i zmiana kierunku produkcji
zwierzęcej: 43 gospodarstwa;
− nowe nasadzenia i zmiana kierunku produkcji roślinnej: 28 gospodarstw;
− zalesienia: 9 gospodarstw;
− zakup nawozów, wapna i środków ochrony roślin: 1 051 gospodarstw;
Pod względem liczby gospodarstw ponoszących wydatki inwestycyjne gmina
zajmuje w zaleŜności od rodzaju zakupu 3-5 miejsce w powiecie.
Istotne z punktu widzenia efektywności produkcji rolnej jest zaopatrzenie
w odpowiednie urządzenia i maszyny. PoniŜej przedstawiony jest ich
zbilansowany zasób:
− ciągniki: 737;
− samochody cięŜarowe: 44;
− kombajny zboŜowe: 44;
− kombajny ziemniaczane: 23;
− siloso - kombajny: 13;
− dojarki bańkowe: 68;
− schładzarki do mleka: 303.
Pod tym względem gmina osiąga wskaźniki zbliŜone do średniej powiatowej.
8. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE
8.1. Sieć drogowa
36
Podstawową sieć komunikacyjną tworzą drogi gminne. Zgodnie z powszechnie
przyjętymi i stosowanymi załoŜeniami powinny one zapewniać dogodne
połączenia pomiędzy miejscowościami połoŜonymi na terenie gminy. Biorąc pod
uwagę wielkość gminy oraz liczbę miejscowości, sieć tą moŜna uznać za
rozwinięta w sposób zadowalający. Całkowita sieć dróg gminnych wynosi 99,0
km, z czego zaledwie 7,0 km (7%) posiada nawierzchnię utwardzoną i 19 km
(19%) nawierzchnię gruntową ulepszoną. Sytuacja ta powoduje znaczące
utrudnienia komunikacyjne, szczególnie w okresie sezonowych opadów
i wiosennych roztopów. Stan dróg gminnych naleŜy uznać za wyraźną słabość
gminy.
Tabela 2.27. Drogi gminne w gminie Kamionka na tle innych gmin powiatu (31.12.2005).
Gmina
Abramów
Firlej
Jeziorzany
Łączna długość
Utwardzone
o powierzchni
asfaltowej lub
betonowej
km
km
36,4
64,4
54,7
Gruntowe
ulepszone
(kamień, Ŝwir,
ŜuŜel)
km
Gruntowe zwykłe
km
4
3,2
8,9
7,3
7,2
7,1
25,0
54,0
38,0
Kamionka
99,0
7,0
19
73,0
Kock
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lub.
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
48,0
38,0
207,2
164,3
306,6
73,0
47,0
18,1
38,3
1240,3
17,5
28,0
36,2
6,6
37,9
16,0
0,0
2,0
8,8
174,4
8,2
4,0
15,0
33,7
50,9
12,0
6,1
16,1
5,6
193,1
22,3
6,0
156,0
124,0
217,8
45,0
41,0
0,0
23,9
872,8
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kamionce i ZDP w Lubartowie.
Drogi powiatowe na terenie gminy tworzą sieć o długości 56,4 km, co stanowi
9,4% ich całkowitej długości na terenie powiatu. W porównaniu do stanu
technicznego dróg gminnych, w tej kategorii widać znacznie lepszą sytuację –
68,6% dróg powiatowych na terenie gminy Kamionka posiada nawierzchnię
utwardzoną.
Tabela 2.28. Drogi powiatowe na terenie gminy Kamionka na tle innych gmin powiatu (stan na
dzień 31.12.2005).
37
Gmina
Łączna
długość
km
Utwardzone
o powierzchni
asfaltowej
lub betonowej
km
Gruntowe ulepszone
(kamień, Ŝwir, ŜuŜel)
%
km
Gruntowe zwykłe
%
Abramów
Firlej
Jeziorzany
58,1
70,3
23,3
40,8
34,4
15,1
70
49
65
1,0
1,9
0
Kamionka
56,4
38,7
67
Kock
Lubartów (m)
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lub.
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
41,2
15,5
48,3
76,0
45,3
22,2
49,6
47,0
49,3
602,5
25,1
14,5
36,5
47,6
32,8
18,4
35,1
41,1
39,8
419,9
61
94
76
63
72
83
71
87
81
69,7
km
%
2
3
0
16,3
34,0
8,2
28
48
35
1,1
2
16,6
31
0,1
1,0
----0,5
3,8
--0,1
--9,5
0,2
6
--1
17
-0,2
-1,6
16,0
--11,8
28,4
12,0
--14,5
5,8
9,5
173,1
38,8
--24
37
27
--29
12,8
19
28,7
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kamionce i ZDP w Lubartowie.
Przez teren gminy przebiega takŜe droga wojewódzka nr 809 Lublin –
Krasienienin – Przytoczono o długości 11,1 km., wymagająca gruntownego
remontu.
W związku z tym, Ŝe gmina nie posiada bezpośredniego dostępu do dróg
krajowych, przez jej teren przebiega tylko jedna droga wojewódzka,
podstawową osią komunikacyjną jest sieć dróg powiatowych.
8.2. Zaopatrzenie w wodę
Na potrzeby zbiorowego zaopatrzenia mieszkańców w wodę korzysta się głównie
z wód zalegających w utworach poziomu kredowego, sporadycznie tylko z wód
występujących na poziomach trzeciorzędu i czwartorzędu.
Tabela 2.29. Zasoby wód głównego uŜytkowania w gminie Kamionka (na tle innych gmin
powiatu).
Gmina
Zasoby dyspozycyjne wg
pozwolenia wodno –
prawnego (m3/d)
Suma zasobów eksploatacyjnych
ujęć wg dokumentacji w kat. „B”
(m3/d)
Pobór wody przez
ujęcia komunalne
(m3/d)
Abramów
Firlej
Jeziorzany
180
1288
693
2784
2904
2856
451
495
330
Kamionka
520
4464
345
750
5200
340
469
558
595
285
325
480
11683
3240
21120
3530
4824
4968
6384
2448
3984
4896
68402
312
3800
280
411
500
317
204
382
217
8040
Kock
Lubartów miasto
Lubartów
Michów
Niedźwiada
Ostrów Lub.
Ostrówek
Serniki
Uścimów
POWIAT
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska
w Starostwie Powiatowym w Lubartowie.
Od wielu lat prowadzona jest tutaj systematyczna budowa studni wierconych
w celu zapewnienia wody głębinowej dla celów konsumpcyjnych oraz dla
38
potrzeb przemysłu. Funkcjonuje tutaj siedem ujęć wody w następujących
miejscowościach:
− Kamionka,
− Amelin,
− Kozłówka,
− Kierzkówka,
− Samoklęski,
− Stanisławów DuŜy,
− Zofian.
Na potrzeby zbiorowego zaopatrzenia mieszkańców w wodę korzysta się głównie
z wód zalegających w utworach poziomu kredowego. Długość sieci
wodociągowej na terenie gminy wynosi 120,7 km z 1471 przyłączami.
8.3. Infrastruktura ochrony środowiska
Długość sieci kanalizacji sanitarnej wynosi 0,6 km. Przyłączonych jest do niej
zaledwie 36 uŜytkowników, w tym gospodarstwa domowe, co stanowi zaledwie
1,64% wszystkich gospodarstw domowych na terenie gminy.
Tabela 2.30. Sieć kanalizacyjna na terenie gminy (stan na 30 czerwca 2006 roku).
Długość sieci
km
Długość przykanalików
km
0,6
0,1
Liczba gospodarstw domowych podłączonych do sieci
szt.
w % ogólnej liczby gospodarstw
36
1,64
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kamionce
Ścieki sanitarne odprowadzane są do istniejącej mechaniczno - biologicznej
oczyszczalni ścieków znajdującej się przy Zespole Szkół w Kamionce. Aktualnie
wykorzystywana jest ona w niespełna 25% jej maksymalnej przepustowości.
W miejscowości Samoklęski zlokalizowana jest ponadto mniejsza oczyszczalnia
ścieków, której maksymalna przepustowość wynosi 14 m3 na dobę.
Tabela 2.31. Oczyszczalnie ścieków (stan na 30 czerwca 2006 roku).
Lokalizacja
Kamionka
Samoklęski
Planowana
przepustowość
(m3/d)
135
14
Aktualnie
wykorzystywana
przepustowość (m3/d)
30
6
Liczba
oczyszczalni
przydomowych
14
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kamionce
Na terenie gminy zlokalizowane jest równieŜ wysypisko śmieci o powierzchni
1 ha i pojemności 11500 m3. Termin zakończenia jego eksploatacji to rok 2007.
Podsumowując, podkreślić naleŜy, Ŝe infrastruktura ochrony środowiska jest
zdecydowanie najsłabszą stroną gminy Kamionka. Sytuacja ta wymaga pilnej
interwencji poprzez podjęcie stosownych działań inwestycyjnych.
39
CZĘŚĆ III
BILANS STRATEGICZNY GMINY I KIERUNKI WSPOMAGANIA
ROZWOJU
1. OCENA SYNTETYCZNA POTENCJAŁU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO
1.1. Klasyfikacja potencjałów rozwojowych
Według przyjętej metodologii stosowane metody badania potencjałów
rozwojowych gminy będą dotyczyć trzech podstawowych kategorii, które
przedstawiają się następująco:
− dziedzin problemowych,
− dziedzin strategicznych,
− dziedzin wysokiej szansy.
Opracowanie w kolejnym etapie badań analizy SWOT będzie dotyczyć zarówno
wszystkich zidentyfikowanych potencjałów oraz słabych i mocnych stron, jak
i badanych w dalszej kolejności zagroŜeń i szans rozwoju. W związku z tym
proces analizy będzie przebiegać według następującej kolejności:
− Klasyfikacja potencjałów rozwojowych,
− Analiza słabych i mocnych stron,
− ZagroŜenia i szanse rozwoju.
Przeprowadzona analiza będzie punktem wyjścia do określenia celu generalnego
przyszłości gminy, zawierającego takŜe najwaŜniejsze wnioski w kwestii
rozwojowej w postaci priorytetów (celów strategicznych), celów operacyjnych,
40
kierunków działań,
przedsięwzięć.
a
takŜe
harmonogramu
wdraŜania
planowanych
Analizowane potencjały rozwojowe mają róŜne znaczenie dla rozwoju
lokalnego. Niektóre stanowią „siłę napędową” rozwoju i w wyniku istotnego
wsparcia (inwestycyjnego, know-how, kadrowego, innego) mogą stać się
motorami rozwoju gospodarki gminy. Są to dziedziny tzw. „wysokiej szansy”.
Działalność w tych dziedzinach tworzy korzyści zarówno wewnętrzne jak
i zewnętrzne dla firm i na rzecz otoczenia, aktywizując jednocześnie inne
dziedziny.
Drugą grupę stanowią tzw. „dziedziny strategiczne”, nie tworzące
natychmiastowo korzyści zewnętrznych a warunkujące rozwój innych dziedzin
poprzez ich obsługę. Inaczej moŜna by je nazwać dziedzinami warunkującymi
rozwój lub standardowymi. Są to głównie dziedziny sektora publicznego, w tym
infrastruktura techniczna, społeczna i ekonomiczna.
Trzecią grupę stanowią dziedziny, odgrywające waŜną rolę w gospodarce gminy,
aczkolwiek obciąŜone licznymi problemami. W warunkach długotrwałej recesji
gospodarczej są one zwykle „dziedzinami problemowymi”, poniewaŜ angaŜują
róŜne zasoby, lecz nie dają spodziewanych efektów wewnętrznych
i zewnętrznych. Dziedziny problemowe mogą naleŜeć zarówno do sektora
rynkowego, jak teŜ publicznego.
W praktyce nie ma jednoznacznego podziału na trzy wymienione grupy dziedzin,
wyodrębnionych z punktu widzenia roli, jaką odgrywają w rozwoju gminy. Na
przykład drogi wojewódzkie, przebiegające przez gminę, mogą być zaliczane do
dziedzin wysokiej szansy, natomiast drogi powiatowe do dziedzin
strategicznych, jeŜeli tworzą korzystne warunki dalszego rozwoju. Mogą być
zaliczane do dziedzin problemowych, jeŜeli ich sieć lub stan techniczny nie
odpowiada
potrzebom
obecnym
lub perspektywicznym.
Przykładem
niejednoznacznej kwalifikacji w obrębie trzech dziedzin moŜe być rolnictwo.
Częściowo ta dziedzina moŜe naleŜeć do grupy potencjałów:
− wysokiej szansy - jeŜeli posiada nowoczesną infrastrukturę ekonomiczną,
w tym związki producenckie, inkubatory przedsiębiorczości, moŜliwości
wdroŜenia innowacji technologiczno-organizacyjnych i mocną pozycję na
rynkach zewnętrznych;
− strategicznych - jeŜeli potencjał produkcyjny jest w stanie względnej
równowagi rynkowej i nie jest obciąŜony powaŜnymi problemami
sprawnego funkcjonowania, a jest powaŜnym składnikiem gospodarki
gminy i stanowi potencjał o znaczeniu długofalowym;
− problemowych - jeŜeli istniejący majątek i zasoby ludzkie nie pomnaŜają
kapitału w zakresie swoich moŜliwości techniczno-organizacyjnych.
W kaŜdej strukturze, określona dziedzina moŜe być klasyfikowana inaczej,
co jest uzaleŜnione od wzajemnych relacji wewnętrznych i zewnętrznych
uwarunkowań rozwojowych.
1.2. Analiza potencjałów gminy
Potencjały rozwojowe gminy Kamionka, które będą poddane analizie mają róŜne
znaczenie dla rozwoju lokalnego. Zgodnie z załoŜeniami opisanymi we
wcześniejszym podrozdziale zostaną one zakwalifikowane do:
− dziedzin wysokiej szansy,
41
−
−
dziedzin strategicznych,
dziedzin problemowych.
W poniŜszym zestawieniu przedstawiona została klasyfikacja potencjałów
według powyŜszego podziału. NaleŜy przy tym podkreślić, Ŝe podział ten jest
róŜny dla róŜnych struktur (np. gminy) i uzaleŜniony jest on przede wszystkim
od specyficznych cech społeczno - gospodarczych badanej struktury.
Tabela 3.1. Klasyfikacja potencjałów rozwojowych gminy
L.
p.
1.
Potencjał rozwojowy
PołoŜenie geograficzne
Dziedzina
strategiczna
Uzasadnienie
−
−
−
−
−
wysokiej szansy
−
−
−
−
2.
Warunki naturalne i środowisko
−
−
−
−
3.
Dziedzictwo kulturowe
wysokiej szansy
−
−
PołoŜenie w tzw. „ścianie wschodniej” Polski. Województwa zlokalizowane tutaj
zaliczane są do najbiedniejszych regionów UE;
Niewielka odległość do wschodniej granicy kraju (Ukraina, Białoruś);
Niewielka odległość do stolicy województwa – Lublina (35 km);
PołoŜenie gminy niemalŜe w całości w obrębie zlewni rzeki Mininy;
Obecność na terenie gminy dwóch rzek: Minina i Parysowa, tworzących
malownicze rozlewiska;
Wysoka klasa stanu czystości rzek – Minina i Parysówka zaliczane są do II klasy
czystości ogólnej;
Dobry stan środowiska będący skutkiem braku na terenie gminy oraz w jej
najbliŜszym sąsiedztwie duŜych zakładów przemysłowych;
Pod względem typologicznym przewaŜają gleby bielicowe i pseudobielicowe oraz
gleby rdzawe wyługowane. W dolinach i obniŜeniach terenu występują gleby
hydromorficzne glejowe, murszowomineralne, torfowe, murszowo-torfowe oraz
mady rzeczne;
Wskaźnik jakości i przydatności gleb na terenie gminy wynosi 45,6
i zdecydowanie przewyŜsza średnią wyliczoną dla całego powiatu;
Pomimo niezbyt wysokiej wartości wskaźnika przydatności rolniczej (45,6), gleby
znajdujące się na terenie gminy Kamionka moŜna zaliczyć do najlepszych
w powiecie;
Występowanie na terenie gminy złóŜ piasków i Ŝwirów w ilościach
umoŜliwiających ich przemysłową eksploatację;
Niska lesistość gminy: 17,1% (powiat: 20,5%, województwo: 22,3%);
Lokalizacja na terenie gminy dwóch obszarów chronionych: Kozłowieckiego Parku
Krajobrazowego i Obszaru Chronionego Krajobrazu „Kozi Bór”;
Lokalizacja na terenie gminy Muzeum Zamoyskich w Kozłówce – jednego z
najpopularniejszych muzeów w kraju;
Występowanie na terenie gminy 176 obiektów objętych nadzorem
konserwatorskim. Do najciekawszych obiektów naleŜą:

Zespół urbanistyczny Kamionki – XV – XVI wiek - jedno
z najstarszych załoŜeń urbanistycznych powiatu
lubartowskiego;

Kompleks parkowo – pałacowy w Kozłówce - I poł. XVIII
wieku;



4.
Ludność
problemowa
−
−
−
−
Zespół pałacowy w Samoklęskach – wybudowany
w 1800 roku wg. projektu Ch. P. Aignera;
Zespół Kościoła Parafialnego p.w. śś. Piotra i Pawła jest to najstarszy kościół w powiecie lubartowskim
i naleŜy do najstarszych w całym województwie
lubelskim. Zachował, mimo przekształceń, gotycką
bryłę, co na Lubelszczyźnie stanowi swego rodzaju
ewenement;
Kaplica grobowa rodziny Zamoyskich na cmentarzu
w Kamionce z początku XX wieku;
Gmina zalicza się do przeciętnych w powiecie pod względem liczby mieszkańców:
6428 pod koniec 2005 roku (7,1% mieszkańców powiatu lubartowskiego);
Przeciętna w skali powiatu liczba kobiet przypadająca na 100 męŜczyzn: 103
(powiat: 104; województwo 106);
Przeciętna w skali powiatu gęstość zaludnienia: 57 osób/km2 (powiat: 70,
województwo: 87);
Niekorzystne proporcje dotyczące ilości osób w wieku nieprodukcyjnym
42
−
−
−
5.
Edukacja
−
strategiczna
−
−
−
6.
Kultura i sport
−
−
−
strategiczna
−
−
7.
Ochrona zdrowia i pomoc
społeczna
−
strategiczna
−
−
−
−
−
8.
Zaopatrzenie w wodę
−
strategiczna
−
−
−
9.
Infrastruktura ochrony
środowiska
problemowa
−
−
−
Sieć komunikacyjna
strategiczna
−
−
−
−
−
11.
Rynek pracy i bezrobocie
problemowa
Wystarczająca liczba placówek szkolnych na terenie gminy – szkoły podstawowe
i gimnazjum zaspokajająca potrzeby edukacyjne gminy;
Funkcjonowanie na terenie gminy Zespołu Szkół w Kamionce, gdzie moŜna
kontynuować naukę na poziomie ponadgimnazjalnym;
Dobrze rozwinięta sieć placówek edukacyjnych na poziomie ponadgimnazjalnym
na terenie powiatu lubartowskiego;
Niewielka odległość od Lublina – jednego z większych centrów akademickich
w Polsce.
Funkcjonowanie na terenie gminy Gminnego Ośrodka Kultury oraz świetlic;
Funkcjonowanie na terenie gminy Gminnej Biblioteki Publicznej;
Działalność dwóch klubów sportowych oraz jednego Uczniowskiego Klubu
Sportowego;
Hala sportowa przy Zespole Szkół w Kamionce, która jest jednym z największych
i najlepiej wyposaŜonych tego typu obiektów na terenie powiatu;
Hala sportowa przy Szkole Podstawowej w Samoklęskach wyposaŜona w
nowoczesny sprzęt.
Funkcjonowanie na terenie gminy Niepublicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej
w Kamionce i Starościnie, które zapewniają usługi w zakresie podstawowej opieki
zdrowotnej - kaŜdy z nich posiada laboratorium analityczne, gabinet dentystyczny
oraz gabinety lekarza rodzinnego.
Niedaleka odległość do Lubartowa (11 km), gdzie znajduje się SP ZOZ oraz
gabinety specjalistyczne;
Przeciętny stan zdrowia mieszkańców gminy;
Funkcjonowanie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kamionce;
DuŜa liczba świadczeń socjalnych udzielanych przez GOPS w Kamionce;
DuŜa liczba osób na stałe korzystających z pomocy GOPS w Kamionce.
Dobra jakość wody czerpanej z 7 ujęć w: Kamionce, Amelinie, Kozłówce,
Kierzkówce, Samoklęskach, Stanisławowie DuŜym i Zofianie;
Niepełne wykorzystanie przepustowości ujęć wody;
Wysoka suma zasobów eksploatacyjnych w/w ujęć;
Podłączenie do sieci wodociągowej 1471 gospodarstw domowych (ok. 65%);
Długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wynosi zaledwie 0,6 km;
Liczba przyłączonych do sieci uŜytkowników wynosi 36 – 1,64%;
Funkcjonowanie na terenie gminy dwóch oczyszczalni ścieków Kamionce
Samoklęskach;
−
Konieczność rozbudowy oczyszczalni ścieków w Kamionce;
−
Mała liczba oczyszczalni przydomowych;
−
10.
przypadających na osoby w wieku produkcyjnym – 71 osób (powiat: 65,
województwo: 62);
Wskaźnik przyrostu naturalnego od kilku lat utrzymuje wartość ujemną;
Stałe zmniejszanie się liczby ludności gminy;
Ujemne prognozy demograficzne na okres najbliŜszych 20 lat;
−
i
Funkcjonowanie wysypiska śmieci o powierzchni 1 ha i pojemności 11500 m3,
którego termin zakończenia eksploatacji upływa w 2007 roku;
Biorąc pod uwagę wielkość gminy oraz liczbę miejscowości oraz ich
mieszkańców, sieć dróg gminnych moŜna uznać za rozwinięta w sposób
zadowalający;
Całkowita sieć dróg gminnych wynosi 99,0 km, z czego zaledwie 7,0 km (7%)
posiada nawierzchnię utwardzoną i 19 km (19%) nawierzchnię gruntową
ulepszoną;
Drogi powiatowe na terenie gminy tworzą sieć o długości 56,4 km, co stanowi
9,4% ich całkowitej długości na terenie powiatu. W porównaniu do stanu
technicznego dróg gminnych, w tej kategorii widać znacznie lepszą sytuację –
68,6% dróg powiatowych na terenie gminy Kamionka posiada nawierzchnię
utwardzoną;
Przez teren gminy przebiega takŜe droga wojewódzka nr 809 Lublin –
Krasienienin – Przytoczono o długości 11,1 km., wymagająca gruntownego
remontu;
W związku z tym, Ŝe gmina nie posiada bezpośredniego dostępu do dróg
krajowych, przez jej teren przebiega tylko jedna droga wojewódzka, podstawową
osią komunikacyjną jest sieć dróg powiatowych;
Pod koniec 2005 roku wg danych GUS w gminie Kamionka zatrudnionych było
436 osób, z czego 60,8% stanowiły kobiety - dane te nie dotyczą podmiotów
gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz gospodarstw indywidualnych
w rolnictwie;
43
−
−
−
−
−
−
−
−
−
12.
Przedsiębiorczość
problemowa
−
−
−
−
−
−
13.
Rolnictwo
problemowa
−
−
−
−
−
−
−
−
Dominacja zatrudnienia w usługach (78,9%), gdzie na usługi rynkowe przypada
35,6% a na usługi nierynkowe 64,4% wszystkich zatrudnionych w tej sferze;
PowaŜna rola przemysłu i budownictwa - pracę w tej branŜy znalazło 77 osób;
W branŜy rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo zatrudnionych jest 15 osób.
Brak większej ilości podmiotów w tej dziedzinie jest wyraźną słabością gminy
w kontekście obsługi rodzimego rynku produktów rolnych;
Pracujący w wieku 15 lat i więcej wyłącznie lub głównie w swoim gospodarstwie
rolnym tworzyli grupę 1 386 osób, co stanowiło 8,8% osób zatrudnionych w tej
kategorii na terenie powiatu;
Spośród ogólnej liczby gospodarstw rolnych w gminie Kamionka działalność
rolniczą prowadzi 72,8% gospodarstw, co jest zbliŜone do średniej powiatowej
(72,3%);
15,1% gospodarstw deklaruje brak jakiejkolwiek działalności. Niemniej wskaźnik
ten jest i tak zdecydowanie mniejszy od średniej w powiecie, która wynosi prawie
17%;
Wartość średniego miesięcznego wynagrodzenia brutto kształtuje się poniŜej
średniej wyliczonej dla powiatu lubartowskiego;
Pod koniec roku 2005 na terenie gminy Kamionka zarejestrowanych było 486
bezrobotnych, z czego 257 osób to były kobiety (52,9%). Uprawnieni do zasiłku
tworzyli grupę 60 osób, co stanowiło zaledwie 12,3% wszystkich bezrobotnych na
terenie gminy;
Analiza danych z okresu 2002 - 2005 dotyczących osób trwale bezrobotnych
(powyŜej 24 miesięcy) wykazuje stałą tendencję wzrostową;
Bazę ekonomiczną gminy Kamionka pod koniec 2005 roku tworzyło 326
podmiotów gospodarczych, z czego zdecydowana większość zaliczana była do
sektora prywatnego (95,1%);
W stosunku do roku 2002 zanotowano wzrost liczby podmiotów gospodarczych
z 269 do ponad 300;
Przyjmując za miernik przedsiębiorczości liczbę podmiotów gospodarczych na 1
tys. mieszkańców, moŜna stwierdzić, iŜ gmina Kamionka ze wskaźnikiem 50,7
naleŜy do średnich pod tym względem, lokuje się na 6 – 8 pozycji w powiecie;
Struktura działowa podmiotów gospodarki narodowej wykazuje, ze najwięcej
podmiotów działało w sekcji handel i naprawy – 33,7% wszystkich przedsiębiorstw
na terenie gminy. DuŜą rolę odgrywają teŜ następujące sekcje: budownictwo –
18,7%, przemysł (przetwórstwo przemysłowe) – 11,0%, obsługa nieruchomości:
9,8%;
Pod koniec 2005 roku działalność gospodarczą prowadziło 254 osoby fizyczne.
W kategorii tej widać zdecydowaną przewagę przedsiębiorców działających
w sekcji handel i naprawy (38,6%) i budownictwie (23,6%);
Pod względem przedsiębiorczości gmina Kamionka naleŜy do przeciętnych
w powiecie. Wszystkie obserwowane tutaj tendencje są zbieŜne z tymi, które są
charakterystycznymi dla powiatu lubartowskiego i posiadają podobne
ukierunkowania, jak te, typowe dla podregionu lubelskiego (NTS III);
Na terenie gminy Kamionka w 2002 roku funkcjonowało 1659 gospodarstw
rolnych, z czego 345 (20,8%) miało powierzchnię powyŜej jednego ha;
Największą grupę tworzyły gospodarstwa o powierzchni od 1 do 5 ha, których było
łącznie 755, co stanowiło 45,5% wszystkich gospodarstw na terenie gminy;
Struktura zasiewów głównych ziemiopłodów przedstawiała się następująco:

zboŜa: 3948,4 ha;

ziemniaki: 402,7 ha;

rośliny pastewne: 175,1 ha;

warzywa: 46,1 ha;

inne: 89,2 ha.
Łączna powierzchnia zasiewów w tym okresie wynosiła 4 661,5 ha.
Powierzchnia upraw sadowniczych zajmowała 187,5 ha, co stanowi 19,1% ogólnej
powierzchni sadowniczej na terenie powiatu. Jest to zdecydowanie najwyŜszy
wskaźnik w tej kategorii (druga w kolejności gmina Uścimów ma zaledwie 116,0
ha sadów);
Gmina Kamionka zajmuje drugie miejsce w powiecie po gminie Abramów pod
względem obsady zwierząt gospodarskich na 100 ha UR i wynosi ona 52 sztuki
duŜe (średnia powiatowa wynosi 41 sztuk).
W hodowli drobiu zdecydowanie dominuje drób kurzy, którego pogłowie stanowi
85,2% tej grupy hodowlanej;
Gmina Kamionka lokuje się w czołówce w powiecie pod względem liczby
gospodarstw ponoszących nakłady na rozwój produkcji rolnej;
44
−
−
Pod względem liczby gospodarstw ponoszących wydatki inwestycyjne gmina
zajmuje w zaleŜności od rodzaju zakupu 3-5 miejsce w powiecie;
Pod względem zaopatrzenia w odpowiedni sprzęt i maszyny gmina osiąga
wskaźniki zbliŜone do średniej powiatowej.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kamionce i GUS (www.stat.gov.pl).
W tabeli poniŜej zestawione zostały potencjały rozwojowe gminy Kamionka
według określonych wcześniej dziedzin przyporządkowania.
Tabela 3.2. Potencjały rozwojowe gminy Kamionka według dziedzin przyporządkowania.
Dziedziny problemowe
− Ludność;
− Infrastruktura ochrony
środowiska;
− Rynek pracy i
bezrobocie;
− Przedsiębiorczość;
− Rolnictwo
Dziedziny strategiczne
−
−
−
−
PołoŜenie geograficzne;
Edukacja;
Kultura i sport;
Ochrona zdrowia i
pomoc społeczna;
− Zaopatrzenie w wodę;
− Sieć komunikacyjna;
Dziedziny wysokiej szansy
− Warunki naturalne
i środowisko;
− Dziedzictwo kulturowe;
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kamionce i GUS (www.stat.gov.pl).
2. ANALIZA SWOT
2.1. Charakterystyka analizy SWOT
Analiza SWOT jest metodą pozycjonowania i oceny zalecaną w tworzeniu
długoletnich planów rozwoju, planów restrukturyzacyjnych a takŜe stosowana
była w ewaluacji realizacji programów funduszy strukturalnych 2000 - 2006.
Zgodnie z rozporządzeniem 1260/99 oraz dokumentem roboczym nr 2, analiza
SWOT winna być wykorzystana przy prowadzeniu ewaluacji ex-ante programów
strukturalnych – planów rozwoju, jednolitych dokumentów programowych,
programów operacyjnych i uzupełnień programów operacyjnych. SWOT jest
instrumentem słuŜącym przede wszystkim do prowadzenia ewaluacji globalnej
i pozycjonowania strategicznego. Metoda ta była powszechnie wykorzystywana
przy opracowaniu regionalnych i lokalnych strategii rozwoju społeczno gospodarczego oraz wojewódzkich programów operacyjnych dla kontraktów
wojewódzkich oraz Funduszy Strukturalnych.
Nazwa metody jest akronimem pochodzącym od angielskich słów: Strength
(siła), Weakness (słabość), Opportunity (szansa) oraz Threat (zagroŜenie).
Głównym celem metody w przypadku programów o charakterze społeczno gospodarczym jest diagnoza czynników wpływających na rozwój danej struktury
– w tym przypadku gminy i na tej podstawie opracowanie strategii
najkorzystniejszej z punktu widzenia przyszłego rozwoju. Diagnoza ta dotyczy
zarówno czynników pozytywnych (silnych stron), jak równieŜ czynników
negatywnych (słabych stron). Silne i słabe strony danej gminy zostają
skonfrontowane z czynnikami zewnętrznymi, pozostającymi poza kontrolą władz
odpowiedzialnych za realizację programu, które w pozytywny (szanse) lub
negatywny (zagroŜenia) sposób mogą wpływać na rozwój gminy. Diagnoza
sytuacji, zwana pozycjonowaniem strategicznym, stanowi punkt wyjścia do
45
opracowania programów rozwoju oraz instrumentów, które zostaną
wykorzystane przy ich wdraŜaniu. W zaleŜności od przyjętej filozofii działania
(zwanej często: intencją strategiczną), instrumenty te mogą być ukierunkowane
dwojako:
− stawiać głównie na wykorzystywanie zidentyfikowanych szans
i wzmacnianie silnych stron gminy;
− być ukierunkowane na likwidowanie zdiagnozowanych słabych stron
i minimalizowanie zagroŜeń.
W praktyce najczęściej stosuje się oba podejścia, w odpowiedniej konfiguracji
zbioru instrumentów.
Wyniki analizy są przedstawiane w formie tabelarycznej, gdzie opisane zostają
słabe i mocne strony gminy jak równieŜ szanse i zagroŜenia dla jej rozwoju.
Analiza SWOT w takiej formie jest uzupełnieniem opisu aktualnej sytuacji
w danej jednostce samorządu terytorialnego oraz związanych z nią danych
statystycznych. DuŜa zaletą tej metody jest przede wszystkim syntetyczne
ujmowanie głównych czynników warunkujących rozwój. Analiza SWOT jest
często wykorzystywana takŜe do weryfikowania wybranej strategii oraz
kierunków działań opisanych w róŜnych dokumentach programowych. Posiadając
szczegółową wiedzę na temat wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań
rozwoju danej gminy i konfrontując tę wiedzę z przykładami rzeczywistych
efektów podobnych programów realizowanych w przeszłości (w tym takŜe
w gminy, której dotyczy ocena), moŜna przedstawić opinię na temat trafności
rozwiązań przyjętych w dokumentach programowych przez instytucję
programującą. Analiza SWOT moŜe być takŜe pomocna dla oceny skutków
realizacji programów rozwojowych, tj. weryfikowania stosowności przyjętej
strategii w kontekście zmieniającej się sytuacji społeczno - gospodarczej gminy.
Przedmiotem analizy SWOT, prowadzonej dla zintegrowanych programów
o charakterze społeczno - gospodarczym są złoŜone zagadnienia (zasoby,
właściwości, procesy, zjawiska) będące podstawą rozwoju i konkurencyjności
gminy oraz warunków tworzenia miejsc pracy. Zaliczyć do nich moŜna między
innymi kwestie związane z: rynkiem pracy (zatrudnienie i bezrobocie),
produktywnością, inwestycjami, zmianami strukturalnymi (analizy sektorowe,
zwłaszcza sektora usług), małymi i średnimi przedsiębiorstwami, rozwojem
technologicznym, badaniami i innowacjami, handlem zagranicznym,
telekomunikacją/społeczeństwem
informacyjnym/,
infrastrukturą
transportową, turystyką, środowiskiem, kulturą, równymi szansami kobiet i
męŜczyzn itp. NaleŜy jednocześnie podkreślić, iŜ treść analizy SWOT w duŜej
części jest uwarunkowana specyfiką gminy i problemami, które w niej
występują oraz celem prowadzenia analizy i oceny.
2.2. Schemat analizy SWOT
Uzyskane z pomiarów wyniki podlegają wstępnemu wartościowaniu, pod kątem
ich uŜyteczności dla przyszłego rozwoju społeczno - gospodarczego gminy.
Kryterium wartościowania powinno tu być odniesienie do porównywalnych
sytuacji innych podobnych jednostek (określanych poprzez dane statystyczne
i wyznaczających pewien standard – bazę porównawczą), a takŜe ocena
problemowa wykorzystująca dotychczasowe osiągnięcia rozwojowe gminy
i warunki stawiane przez Fundusze Strukturalne.
Efektem wstępnego wartościowania będzie zestawienie – w kaŜdym
z wymienionych powyŜej obszarów – zmiennych potencjału wewnętrznego
46
w postaci atutów (S) i słabości (W). Zestawienie powinno uszeregować zmienne
potencjału wg wartości ich siły, korzystności lub niekorzystności (jak duŜy jest
atut lub słabość) oraz znaczenia dla przyszłych losów gminy (waga) tak, jak
przedstawia to tabela 3.3.
Tabela 3.3. Schemat analizy atutów i słabości w analizie SWOT.
Lp.
Obszary (wymiary)
potencjału
1.
Baza ekonomiczna
2.
Infrastruktura ekonomiczna
3.
4.
…
…
…
Atuty (siła dodatnia)
zmienna
siła waga
a) ……………
b) ……………
c) ……………
d) ……………
a) ……………
b) ……………
c) ……………
d) ……………
……
……
……
……
.....
......
......
......
……
……
……
……
.......
.......
.......
.......
Słabości (siła ujemna)
zmienna
siła waga
a) ………………
b) ………………
c) ………………
d) ………………
a) ………………
b) ………………
c) ………………
d) ………………
……
……
……
……
.....
......
......
......
……
……
……
……
.......
.......
.......
.......
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Brilman J., Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania, PWE,
Warszawa 2002; Grudzewski W., Karst A., Zastosowanie metody SWOT w ocenie strategii. Ekonomika
i Organizacja Przedsiębiorstwa, nr 5, 1999; Obłój K., Strategia organizacji. W poszukiwaniu trwałej przewagi
konkurencyjnej. PWE, Warszawa 1998; Obłój K., Strategia sukcesu firmy, PWE, Warszawa 2000.
Wraz z identyfikowaniem i wartościowaniem zmiennych potencjału
wewnętrznego gminy (mocnych i słabych stron) przeprowadzono badania
potencjału otoczenia dla tej struktury. Potencjał otoczenia dla gminy naleŜy
rozumieć jako ogół procesów, zjawisk o charakterze systemowym a takŜe
działań instytucji i osób fizycznych, nie będących częścią struktury gminy, które
mogą mieć wpływ na jakikolwiek wymiar lub fragment aktywności gospodarczej,
społecznej oraz postaw i zachowań mieszkańców, organizacji i instytucji gminy.
Określenie otoczenia dla tak złoŜonej struktury, jaką jest struktura gminy, nie
jest sprawą łatwą. Szczególnej precyzji wymaga strukturalizacja (segmentacja)
otoczenia, aby w obrębie poszczególnych segmentów identyfikować zmienne
potencjału, a następnie wartościować je w kategoriach szans i zagroŜeń (dla
przyszłości gminy). MoŜna przyjąć, Ŝe zgodnie z metodologią diagnozy
strategicznej otoczenia, dokonuje się następującej segmentacji otoczenia dla
gminy.
Tabela 3.4. Segmentacja otoczenia dla potrzeb analizy SWOT.
Segment
Otoczenie systemowe
Otoczenie konkurencyjne
Grupy interesariuszy
Opis
ekonomiczne, technologiczne, społeczno-kulturowe, polityczno-prawne, demograficzne, międzynarodowe
inne gminy (zwłaszcza „sąsiednie”) konkurujące o środki, inne organizacje realizujące przedmiotowe i
systemowe inicjatywy, nie mieszczące się w strukturze gminy, które konkurują o środki z władzami
samorządowymi gminy
Organizacje i osoby fizyczne zewnętrzne, które mogą wykazywać zainteresowanie gminą jako zgodne z
własnym interesem i podejmować ku temu odpowiednie działania
Identyfikowane w otoczeniu gminy zjawiska, procesy i zachowania, jako
zmienne potencjału otoczenia, poddano wartościowaniu pod kątem ich wpływu
na potencjał gminy w poszczególnych jego obszarach (wymiarach). Wpływ ten
moŜe mieć charakter korzystny (szanse – O) lub niekorzystny (zagroŜenia – T),
47
o róŜnym stopniu nasilenia. Kryterium wartościowania zmiennych potencjału
otoczenia stanowi sama właściwość procesu, zjawiska lub zachowania, ale
równieŜ ich odniesienie do określonego wymiaru potencjału wewnętrznego
gminy (ten sam proces lub zjawisko moŜe stwarzać zróŜnicowane warunki, co do
kierunku i poziomu nasilenia dla aktywności gminy w róŜnych obszarach swego
potencjału). Stąd przyjmuje się, Ŝe zestawienie zmiennych potencjału
otoczenia gminy wykonuje się dla poszczególnych obszarów potencjału
wewnętrznego. Zestawienie powinno uszeregować zmienne potencjału
otoczenia wg wartości ich siły, korzystności lub niekorzystności (jak duŜa jest
szansa lub zagroŜenie) i znaczenia kształtowanych warunków zewnętrznych dla
przyszłych losów gminy (waga), zgodnie z tabelą 3.5.
Tabela 3.5. Schemat analizy szans i zagroŜeń w analizie SWOT.
Lp.
Obszary (wymiary)
potencjału
1.
Baza ekonomiczna
2.
Infrastruktura ekonomiczna
3.
4.
…
…
…
Szanse
(warunki korzystne)
zmienna
siła waga
a) ……………
b) ……………
c) ……………
d) ……………
a) ……………
b) ……………
c) ……………
d) ……………
……
……
……
……
.....
......
......
......
……
……
……
……
.......
.......
.......
.......
ZagroŜenia
(warunki niekorzystne)
zmienna
siła waga
a) ………………
b) ………………
c) ………………
d) ………………
a) ………………
b) ………………
c) ………………
d) ………………
……
……
……
……
.....
......
......
......
……
……
……
……
.......
.......
.......
.......
Zasadniczą fazą analizy SWOT jest odpowiednie kojarzenie potencjału
wewnętrznego gminy i potencjału jej otoczenia. Kojarzenie to będzie polegać
na badaniu relacji zachodzących pomiędzy kaŜdą zidentyfikowaną parą
zmiennych obu potencjałów. Relacje te mogą mieć charakter oddziaływań.
2.3. Wykorzystanie wyników analizy SWOT
Identyfikowanie oddziaływań pozwoli określić pary zmiennych obu potencjałów,
wyliczyć ich siłę i według jej uporządkować je. Daje to podstawę do grupowania
nowych zmiennych według róŜnych kryteriów, w zaleŜności od celu analizy.
MoŜna stosować tu róŜne techniki aglomeracyjne, na przykład grupowanie
pozwala na określenie stopnia wraŜliwości wybranych obszarów potencjału
gminy na pewne zjawiska i procesy otoczenia, albo na określenie kluczowych dla
przyszłości gminy procesów i zjawisk otoczenia.
Podstawowym wnioskowaniem o charakterze konstrukcyjnym jest formułowanie
opcji strategicznych dla rozwoju gminy. Zakładając, Ŝe sens tworzenia strategii
rozwoju gminy polega na poszukiwaniu sposobów wzmacniania jej potencjału
wewnętrznego (nie bierze on pod uwagę efektu wzmacniającego negatywnego,
czyli kombinacji zmiennych „W-T”), moŜemy poprzez odpowiednie grupowanie
zmiennych obu potencjałów poszukiwać opcji strategicznej jako kierunkowej
modyfikacji potencjału wewnętrznego gminy. MoŜna zatem formułować
strategię:
− ukierunkowaną na dalsze profilowanie istniejącego potencjału,
tj. wzmacnianie (i ochronę) atutów gminy;
48
−
−
ukierunkowaną na konwersję potencjału, tj. likwidację słabości,
szczególnie tych, które blokują moŜliwości wykorzystania sprzyjających
dla gminy systemowych warunków otoczenia;
mieszaną, nastawioną na uzyskiwanie zamierzonych efektów w krótkim
czasie (uruchamianie działań przynoszących od razu silne pozytywne
zmiany) – tzw. strategia szybka lub na uzyskiwanie gruntownej, lecz
powolnej przebudowy potencjału, dającej efekt systemowy, lecz
odłoŜony w czasie – tzw. strategia powolna.
2.4. Analiza słabych i mocnych stron gminy
PoniŜej przedstawiono efekt wstępnego wartościowania w postaci zestawienia –
w kaŜdym z wymienionych powyŜej obszarów – zmiennych potencjału
wewnętrznego w postaci atutów (S) i słabości (W):
Tabela 3.6. Analiza atutów i słabości w analizie SWOT .
L.
p.
Obszary (wymiary)
potencjału
1.
Atuty
(siła dodatnia)
−
−
−
−
Warunki naturalne
i środowisko
−
−
−
−
2.
−
−
−
−
3.
−
−
Słabości
(Siła ujemna)
Niewielka odległość do wschodniej granicy
kraju (Ukraina, Białoruś);
Niewielka odległość do stolicy województwa
– Lublina (35 km);
PołoŜenie gminy niemalŜe w całości w
obrębie zlewni rzeki Mininy;
Obecność na terenie gminy dwóch rzek:
Minina i Parysowa, tworzących malownicze
rozlewiska;
Wysoka klasa stanu czystości rzek – Minina i
Parysówka zaliczane są do II klasy czystości
ogólnej;
Dobry stan środowiska będący skutkiem
braku na terenie gminy oraz w jej najbliŜszym
sąsiedztwie
duŜych
zakładów
przemysłowych;
−
PołoŜenie w tzw. „ścianie wschodniej” Polski.
Województwa zlokalizowane tutaj zaliczane są do
najbiedniejszych regionów UE;
−
Słaba jakość gleb w stosunku do innych obszarów
województwa;
−
Niewykorzystywanie potencjału środowiskowego do
rozwoju gospodarczego;
Pod względem typologicznym przewaŜają
gleby bielicowe i pseudobielicowe oraz gleby
rdzawe
wyługowane.
W
dolinach
i obniŜeniach terenu występują gleby
hydromorficzne
glejowe,
murszowomineralne, torfowe, murszowo-torfowe oraz
mady rzeczne;
Wskaźnik jakości i przydatności gleb na
terenie gminy wynosi 45,6 i zdecydowanie
przewyŜsza średnią wyliczoną dla całego
powiatu;
Pomimo niezbyt wysokiej wartości wskaźnika
przydatności
rolniczej
(45,6),
gleby
znajdujące się na terenie gminy Kamionka
moŜna zaliczyć do najlepszych
w
powiecie;
Występowanie na terenie gminy złóŜ piasków
i Ŝwirów w ilościach umoŜliwiających ich
przemysłową eksploatację;
Niska lesistość gminy: 17,1% (powiat: 20,5%,
województwo: 22,3%);
Lokalizacja na terenie gminy dwóch
obszarów chronionych: Kozłowieckiego Parku
Krajobrazowego i Obszaru Chronionego
Krajobrazu „Kozi Bór”;
Lokalizacja na terenie gminy Muzeum
Zamoyskich w Kozłówce – jednego
z najpopularniejszych muzeów w kraju;
Występowanie
na
terenie
gminy
176
−
−
−
Zły stan techniczny obiektów zabytkowych;
Brak zorganizowanej promocji walorów kulturowych
gminy;
Słabe wykorzystanie walorów kulturowych gminy
(poza Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, którego
49
obiektów
objętych
nadzorem
konserwatorskim.
Do
najciekawszych
obiektów naleŜą:

Zespół urbanistyczny Kamionki – XV –
XVI wiek - jedno z najstarszych załoŜeń
urbanistycznych
powiatu
lubartowskiego;

Kompleks parkowo – pałacowy w
Kozłówce - I poł. XVIII wieku;
Zespół pałacowy w Samoklęskach – wybudowany w 1800
roku wg. projektu Ch. P. Aignera;


4.
Ludność
−
organem
załoŜycielskim
Województwa);
Kaplica grobowa rodziny Zamoyskich
na cmentarzu w Kamionce z początku
XX wieku;
Korzystne proporcje pomiędzy kobietami
i męŜczyznami (na 100 męŜczyzn przypada
103 kobiety, średnia dla województwa – 106
kobiet);
−
−
−
−
Edukacja
−
−
−
−
−
6.
Kultura i sport
−
−
−
−
7.
społeczna
−
−
−
Samorząd
Zespół Kościoła Parafialnego p.w. śś.
Piotra i Pawła - jest to najstarszy kościół
w powiecie lubartowskim
i
naleŜy do najstarszych w całym
województwie lubelskim. Zachował,
mimo przekształceń, gotycką bryłę, co
na Lubelszczyźnie stanowi swego
rodzaju ewenement;
−
5.
jest
Funkcjonowanie na terenie gminy trzech
szkół podstawowych;
Funkcjonowanie Gimnazjum w Kamionce;
Funkcjonowanie Zespołu Szkół w Kamionce
oferującego
moŜliwość
zdobycia
wykształcenia na poziomie gimnazjalnym;
Obecność na terenie powiatu licznych szkół
ponadgimnazjalnych z bogatą ofertą
edukacyjną;
MoŜliwość kontynuowania nauki na poziomie
wyŜszym w Lublinie;
Funkcjonowanie na terenie gminy
Gminnego Ośrodka Kultury oraz świetlic;
Funkcjonowanie na terenie gminy Gminnej
Biblioteki Publicznej;
Działalność dwóch klubów sportowych oraz
jednego Uczniowskiego Klubu Sportowego;
Hala sportowa przy Zespole Szkół w
Kamionce, która jest jednym z największych
i najlepiej wyposaŜonych tego typu obiektów
na terenie powiatu;
Funkcjonowanie
na
terenie
gminy
Niepublicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej
w Kamionce i Starościnie, które zapewniają
usługi w zakresie podstawowej opieki
zdrowotnej - kaŜdy z nich posiada
laboratorium
analityczne,
gabinet
dentystyczny
oraz gabinety lekarza
rodzinnego.
Niedaleka odległość do Lubartowa (11 km),
gdzie znajduje się SP ZOZ oraz gabinety
specjalistyczne;
Funkcjonowanie Gminnego Ośrodka Pomocy
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Niskie zaludnienie 57 osób/km2 (powiat: 70,
województwo: 87);
Niekorzystna struktura wiekowa, na 100 osób w
wieku produkcyjnym przypada 71 osób w wieku
nieprodukcyjnym (średnia powiatowa: 65 osób,
średnia wojewódzka 62 osoby;
Ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego (-1,70 na
1000 osób) znacznie przewyŜszający średnią
powiatową (-0,41);
Ujemne prognozy demograficzne;
Stałe zmniejszanie się ludności gminy będące
efektem ujemnego przyrostu naturalnego i odpływu
na zewnątrz;
Niskie dochody
mieszkańców utrudniające
dojeŜdŜanie do szkół ponadgimnazjalnych i uczelni
wyŜszych;
Niski poziom wykształcenia mieszkańców obszarów
wiejskich;
Brak środków finansowych w budŜecie gminy na
realizację zajęć dodatkowych;
Brak środków w budŜecie gminy na realizację zadań
w zakresie kultury i sportu;
Mała liczba organizacji pozarządowych działających
w obszarze kultury i sportu;
Przeciętny stan zdrowia mieszkańców gminy;
DuŜa liczba świadczeń socjalnych udzielanych przez
GOPS w Kamionce;
DuŜa liczba osób na stałe korzystających z pomocy
GOPS w Kamionce.
50
Społecznej w Kamionce;
8.
−
−
−
−
9.
środowiska
−
Dobra jakość wody czerpanej z 7 ujęć
w:
Kamionce,
Amelinie,
Kozłówce,
Kierzkówce, Samoklęskach, Stanisławowie
DuŜym
i Zofianie;
−
−
Niekompletne zwodociągowanie gminy;
Brak środków w budŜecie gminy na dokończenie
wodociągowania;
−
Długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wynosi
zaledwie 0,6 km;
Liczba przyłączonych do sieci uŜytkowników wynosi
tylko 36 – 1,64%;
Funkcjonowanie na terenie gminy dwóch oczyszczalni
ścieków Kamionce i Samoklęskach;
Konieczność rozbudowy oczyszczalni ścieków w
Kamionce;
Mała liczba oczyszczalni przydomowych;
Niepełne wykorzystanie przepustowości ujęć
wody;
Wysoka suma zasobów eksploatacyjnych
w/w ujęć;
Podłączenie do sieci wodociągowej 1471
gospodarstw domowych (ok. 65%);
Realizacja wywozu śmieci z terenu gminy
przez wyspecjalizowaną firmę;
−
−
−
−
−
−
−
10.
Sieć komunikacyjna
−
−
−
11.
−
Biorąc pod uwagę wielkość gminy oraz liczbę
miejscowości oraz ich mieszkańców, sieć
dróg gminnych moŜna uznać za rozwinięta w
sposób zadowalający;
Dobrze rozwinięta na terenie gminy sieć dróg
powiatowych;
Obecność na terenie gminy drogi
wojewódzkiej nr 809 Lublin – Krasienienin –
Przytoczono;
DuŜa liczba osób chętnych do podjęcia
zatrudnienia;
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
12.
−
W stosunku do roku 2002 zanotowano wzrost
liczby podmiotów gospodarczych z 269 do
ponad 300;
−
−
Funkcjonowanie wysypiska śmieci o powierzchni
1 ha i pojemności
11500 m3,
którego termin
zakończenia eksploatacji upływa w 2007 roku;
Brak środków finansowych na realizację zadań
z zakresu ochrony środowiska;
Brak gminnego programu gospodarki odpadami;
Zaledwie 7% drów gminnych posiada powierzchnię
utwardzaną;;
Niski wskaźnik dla utwardzonych dróg powiatowych:
68,6%; Przez teren gminy przebiega takŜe droga
wojewódzka nr 809 Lublin – Krasienienin –
Przytoczono o długości 11,1 km wymagająca
kompleksowego remontu;
W związku z tym, Ŝe gmina nie posiada
bezpośredniego dostępu do dróg krajowych, przez jej
teren przebiega tylko jedna droga wojewódzka,
podstawową osią komunikacyjną jest sieć dróg
powiatowych;
Dominacja zatrudnienia w usługach (78,9%), gdzie na
usługi rynkowe przypada 35,6% a na usługi
nierynkowe 64,4% wszystkich zatrudnionych w tej
sferze;
W branŜy rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo
zatrudnionych jest 15 osób. Brak większej ilości
podmiotów w tej dziedzinie jest wyraźną słabością
gminy w kontekście obsługi rodzimego rynku
produktów rolnych;
Spośród ogólnej liczby gospodarstw rolnych w gminie
Kamionka działalność rolniczą prowadzi 72,8%
gospodarstw, co jest zbliŜone do średniej powiatowej
(72,3%);
15,1% gospodarstw deklaruje brak jakiejkolwiek
działalności;
Wartość średniego miesięcznego wynagrodzenia
brutto kształtuje się poniŜej średniej wyliczonej dla
powiatu lubartowskiego;
DuŜa liczba długotrwale bezrobotnych oraz
bezrobotnych nie posiadających prawa do zasiłku;
Stale wzrastająca liczba osób bezrobotnych;
Niski poziom podmiotów gospodarczych na
1 000 mieszkańców (50,7 wobec 55,1 w powiecie
lubartowskim i 67,9 w województwie lubelskim);
Większość podmiotów gospodarczych funkcjonuje
w sektorze prywatnym i jest to w większości
51
−
działalność jednoosobowa;
Powolny wzrost liczby podmiotów gospodarczych
(ze 269 w 2002 roku do 300 w roku 2004);
−
Struktura działowa podmiotów gospodarczych
wykazuje największy udział w sekcji handlu i naprawy
33,7%
i budownictwie (18,7%);
−
Sezonowość działalności podmiotów gospodarczych
(dotyczy to głównie budownictwa i obsługi rolnictwa);
Brak na terenie gminy średnich i duŜych przedsiębiorstw;
13.
−
Rolnictwo
−
Powierzchnia
upraw
sadowniczych
zajmowała 187,5 ha, co stanowi 19,1%
ogólnej powierzchni sadowniczej na terenie
powiatu. Jest to zdecydowanie najwyŜszy
wskaźnik w tej kategorii (druga w kolejności
gmina Uścimów ma zaledwie 116,0 ha
sadów);
−
−
−
−
−
−
Przewaga gospodarstw rolnych o powierzchni od 1 do
5 ha, których było łącznie 755, co stanowiło 45,5%
wszystkich gospodarstw na terenie gminy;
Gmina Kamionka zajmuje drugie miejsce w powiecie
po gminie Abramów pod względem obsady zwierząt
gospodarskich na 100 ha UR i wynosi ona 52 sztuki
duŜe (średnia powiatowa wynosi 41 sztuk).
W hodowli drobiu zdecydowanie dominuje drób kurzy,
którego pogłowie stanowi 85,2% tej grupy hodowlanej;
Gmina Kamionka lokuje się w czołówce w powiecie
pod względem liczby gospodarstw ponoszących
nakłady na rozwój produkcji rolnej;
Pod względem liczby gospodarstw ponoszących
wydatki inwestycyjne gmina zajmuje w zaleŜności od
rodzaju zakupu 3-5 miejsce w powiecie;
Relatywnie niski poziom zaopatrzenia gospodarstw
w odpowiedni sprzęt i maszyny rolnicze;
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kamionce i GUS
2.5. Analiza szans i zagroŜeń
Identyfikowane w otoczeniu gminy zjawiska, procesy i zachowania, jako
zmienne potencjału otoczenia, poddano wartościowaniu pod kątem ich wpływu
na potencjał gminy w poszczególnych jego obszarach (wymiarach). Wpływ ten
moŜe mieć charakter korzystny (szanse – O) lub niekorzystny (zagroŜenia – T),
o róŜnym stopniu nasilenia.
Tabela 3.7. Analiza szans i zagroŜeń
L.
p.
Obszary (wymiary)
potencjału
1.
Szanse
(warunki korzystne)
−
−
−
−
−
2.
Warunki naturalne
i środowisko
3.
−
−
ZagroŜenia
(Warunki niekorzystne)
Korzystne usytuowanie geograficzne regionu
na zewnętrznej wschodniej granicy UE;
Przekształcenie
wschodniej
w zewnętrzną granice UE;
granicy
Województwo lubelskie jako region o PKB
per capita średniej unijnej podlega Celowi
1 interwencji, co powoduje, Ŝe mają
zastosowanie w stosunku do niego wszystkie
instrumenty wsparcia UE;
Województwo lubelskie jako jedne z pięciu
regionów w Polsce objęte jest dodatkowym
Programem Operacyjnym „Rozwój Polski
Wschodniej”;
Wykorzystanie surowców naturalnych do
rozwoju gospodarki gminy;
Atrakcyjne
warunki
krajobrazowoprzyrodnicze oraz bogate i zróŜnicowane
dziedzictwo kulturowe sprzyjające rozwojowi
róŜnych form wypoczynku i turystyki;
Wykorzystanie wzrastającej popularności
Muzeum Zamoyskich w Kozłówce do
−
−
−
−
−
−
−
−
Peryferyzacja regionu;
Niska dostępność komunikacyjna, brak lotniska
pasaŜerskiego;
NiedroŜność systemu transportowego i niespójność
układu komunikacyjnego;
PołoŜenie gminy na tzw. „wschodniej” ścianie
z utrwalonymi problemami strukturalnymi;
Województwo
lubelskie zaliczane jest do
najbiedniejszych regionów Unii Europejskiej;
Deficyty wód powierzchniowych;
Zdegradowany system melioracji na znacznej części
obszarów wiejskich;
Małe nakłady finansowe na ochronę dziedzictwa
kulturowego;
52
−
4.
Ludność
−
promocji innych obiektów dziedzictwa
kulturowego gminy;
Efektywne
wykorzystanie
obiektów
zabytkowych jako stymulatorów rozwoju
turystyki;
Dostępność
funduszy
unijnych
przeznaczonych na rozwój zasobów ludzkich;
−
−
−
−
−
−
5.
Edukacja
−
−
−
−
−
−
6.
Kultura i sport
−
−
−
−
7.
społeczna
−
−
8.
9.
środowiska
−
−
Wzrost dostępności do usług edukacyjnych,
m.in. poprzez zastosowanie nowoczesnych
technik edukacyjnych;
Dostępność do infrastruktury społecznej;
MoŜliwości
wdraŜania
technologii
teleinformatycznych,
WdraŜanie
programu
informacyjne”;
−
−
−
Brak systemu ochrony zabytków typu kapliczki
przydroŜne, obiekty sepulkralne itp.
NiŜ demograficzny;
Frustracja rolników wynikająca z aktualnych
ekonomicznych warunków Ŝycia na wsi;
Zaawansowany wiek i niski poziom wykształcenia
mieszkańców obszarów wiejskich;
Pogarszanie się poziomu zdrowia mieszkańców
z powodu ubóstwa i patologii;
UboŜenie ludności regionu, marginalizacja grup
społeczno-zawodowych;
Ograniczona subwencja oświatowa wpływająca na
brak motywacji finansowej nauczycieli;
Ograniczenie liczby zajęć dodatkowych;
Niedostateczne wyposaŜenie pracowni. laboratoriów,
bibliotek itp.
najnowszych
„Społeczeństwo
Stworzenie
programów
edukacyjnych
uczących młodzieŜ przedsiębiorczości;
Wyrównanie szans edukacyjnych młodzieŜy
z terenów wiejskich;
Kreowanie ośrodków gminnych
lokalnych centrów rozwoju;
jako
Opracowanie
mechanizmu wspierania
organizacji pozarządowych działających
w róŜnych sferach Ŝycia społecznego
i gospodarczego;
Organizacja duŜej imprezy promocyjnej
o zasięgu ponadlokalnym na bazie sieci
zabytków miejscowości;
Opracowanie koncepcji ochrony zabytków i
ich promocji w kontekście rozwoju turystyki;
Funkcjonowanie dwóch NZOZ-ów na terenie
gminy;
Niewielka odległość do Lubartowa, gdzie
zlokalizowany jest szpital powiatowe oraz
gabinety specjalistyczne
−
Wykorzystanie środków finansowych UE
(fundusze strukturalne) na dokończenie
wodociągowania gminy;
Pozyskanie środków finansowych z UE
na budowę, rozbudowę i modernizację
infrastruktury ochrony środowiska;
−
−
−
Brak systemowych rozwiązań w zakresie rozwoju
kultury (regulacje prawne);
Małe nakłady finansowe na rozwój kultury;
Zanik tradycji – niewielkie zainteresowanie młodego
pokolenia jej kontynuacją;
−
Pogłębiający się kryzys w obszarze ochrony zdrowia;
−
Brak systemowych rozwiązań w ochronie zdrowia;
−
Niedofinansowanie obszaru ochrony zdrowia;
−
Wzrost ubóstwa a wraz z nim patologii społecznych;
Brak systemowych rozwiązań w zakresie realizowania zadań
w obszarze pomocy społecznej;
−
−
−
−
−
10.
Sieć komunikacyjna
−
Pozyskanie środków finansowych z UE
na budowę sieci komunikacyjnej;
−
11.
−
WdroŜenie programów wspierających rozwój
−
DuŜa konkurencja
strukturalnych;
w
pozyskiwaniu
środków
Skomplikowana procedura aplikowania do funduszy
strukturalnych;
Zahamowanie rozwoju gminy ze względu na słaby
stan sieci kanalizacyjnej;
DuŜa konkurencja w pozyskiwaniu środków
strukturalnych;
Skomplikowana procedura aplikowania do funduszy
strukturalnych;
Zahamowanie rozwoju gminy ze względu na słaby
stan sieci komunikacyjnej i małą dostępność
komunikacyjną;
Brak rozwiązań systemowych zwalczania bezrobocia;
53
−
−
przedsiębiorczości;
Wykreowanie postaw osób aktywnych
i przedsiębiorczych, zmiana mentalności
mieszkańców;
Opracowanie
programu
dostosowania
profilów kształcenia do potrzeb rynku pracy;
−
−
−
−
−
12.
−
−
−
−
−
−
OŜywienie
światowej;
gospodarki
europejskiej
i
Racjonalizacja wykorzystania potencjału
badawczego;
Nawiązanie
współpracy
z partnerami
zagranicznymi;
Bliskość centrum gospodarczego – Lublina;
Planowana budowa lotniska na terenie gmin
Niedźwiada i Ostrówek;
MoŜliwość specjalizacji w
sektorach produkcji i usług;
niszowych
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
13.
Rolnictwo
−
−
−
−
Rozwój i zdynamizowanie działalności grup
producenckich;
Ukierunkowanie produkcji rolnej na gatunki
roślin dostosowane do warunków glebowych;
Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich;
Wspólna Polityka Rolna UE kładąca nacisk
na
restrukturyzację
sektora
rolnospoŜywczego;
−
−
−
−
Wzrost patologii związany z brakiem miejsc pracy;
Wzrastająca liczba osób bezrobotnych w tym: osób
długotrwale pozostających bez pracy, osób młodych
i kobiet;
DuŜy udział osób pozostających bez prawa do zasiłku;
Odpływ do innych regionów dobrze wykształconej
kadry;
Wysoki odsetek osób i rodzin utrzymujących się
z niezarobkowego źródła utrzymania;
Niska świadomość mieszkańców, dotycząca potrzeby
funkcjonowania instytucji doradczych i wsparcia
biznesu;
Wysoki poziom fiskalizmu i skomplikowany system
finansowy;
Brak rozwiązań prawnych i instrumentów
preferencyjnego wspierania rozwoju regionalnego
województw najuboŜszych;
Słabnąca dynamika wzrostu gospodarczego;
Niekorzystny poziom nakładów inwestycyjnych;
Wzrastająca bariera kapitałowa;
DuŜy udział mikroprzedsiębiorstw w ogólnej liczbie
przedsiębiorstw, generujący stosunkowo niską
wartość dodaną;
Niska przeŜywalność przedsiębiorstw sektora MSP;
Niski udział sektora w ogólnej sprzedaŜy firm;
Niedostosowanie oferty sektora B+R do popytu na
innowacje;
Niski poziom wdroŜeń rozwiązań innowacyjnych MSP;
Niskie zasoby innowacyjne (patenty, licencje) sektora
B+R oraz brak zdolności komercjalizacji własnych
osiągnięć;
Niewielkie zaangaŜowanie bezpośrednich inwestycji
zagranicznych na terenie województwa;
Słabnące tempo restrukturyzacji gospodarki;
Brak kompleksowej teleinformatycznej infrastruktury
szerokopasmowej;
Brak zintegrowanego programu dla rolnictwa
w przepisach polskich;
Brak instrumentów polityki rolnej państwa
zmierzających do poprawy sytuacji rolnictwa;
Niska opłacalność produkcji rolnej;
Brak monitoringu produkcji rolnej;
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kamionce i GUS
3. CEL GENERALNY, PRIORYTETY I CELE OPERACYJNE
3.1. Struktura celów
Rozwój gminy Kamionka i jego wspomaganie powinno prowadzić do zmiany
proporcji między dziedzinami kwalifikującymi się jako problemowe a tymi,
które moŜna zaliczyć do dziedzin strategicznych i tzw. „wysokiej szansy”.
54
Obecnie do dziedzin problemowych, stanowiących wyzwanie dla strategii,
moŜna zaliczyć populację, infrastrukturę ochrony środowiska, rolnictwo i cały
agrokompleks oraz słabo rozwiniętą małą i średnią przedsiębiorczość,
a w związku z tym równieŜ i rynek pracy
PowaŜny zakres zadań realizowany będzie takŜe w ramach dziedzin
strategicznych, warunkujących standardy sprawnego funkcjonowania oraz
rozwoju społeczeństwa, gospodarki rynkowej i środowiska przyrodniczego. Są to
dziedziny naleŜące do szeroko rozumianej sfery infrastruktury (technicznej,
społecznej i ekonomicznej) i obecnie w znacznej części są równieŜ dziedzinami
problemowymi. JednakŜe od ich stanu zaleŜy sprawność rozwoju całej
gospodarki i społeczeństwa.
NaleŜy równieŜ wskazać dziedziny „wysokiej szansy”, którymi w gminie są
niewątpliwie dobra turystyczne w środowisku przyrodniczym i kulturowym oraz
moŜliwość produkowania niektórych dóbr rynkowych o wysokiej jakości, głównie
pochodzenia rolniczego. Zadaniem Strategii będzie moŜliwie daleko idące
przesunięcie w perspektywie piętnastoletniej wielu dziedzin problemowych do
sprawnie funkcjonujących dziedzin strategicznych i do sfery „wysokiej szansy”.
Strategia rozwoju gminy Kamionka określona została poprzez trzyszczeblowy
układ celów podporządkowanych wspomaganiu rozwoju społecznego
i gospodarczego. Podkreślić naleŜy, Ŝe jest to najwaŜniejsza część dokumentu
strategii określająca kierunki działań adekwatnie do aspiracji rozwojowych,
słabych i mocnych stron gminy oraz uwarunkowań zewnętrznych jej rozwoju.
Cele zostały sformułowane w następującym układzie:
− cel generalny – kierunkuje działania głównie na uaktywnienie
najwaŜniejszych potencjałów rozwojowych gminy w połączeniu
ze specyficznym jego połoŜeniem w regionie, kraju i w Europie;
− priorytety rozwoju (cele strategiczne) – uwzględniają potrzebę
likwidacji najwaŜniejszych słabych stron gminy, w tym zagroŜeń oraz
efektywne wykorzystanie mocnych stron, w tym
szans,
z uwzględnieniem moŜliwości wsparcia finansowego przez fundusze
strukturalne Unii Europejskiej i inne źródła. Wybrane priorytety
zasadniczo warunkują osiąganie celu generalnego;
− cele operacyjne w wybranych dziedzinach określające zadania lub grupy
zadań konieczne do podejmowania na rzecz rozwoju gminy, powiatu
i województwa;
Ryc. 6. Struktura celów strategii
CEL GENERALNY
Priorytet 1
Priorytet 2
Priorytet 3
Priorytet 4
55
Cel operacyjny 1.1
Cel operacyjny 2.1
Cel operacyjny 3.1.
Cel operacyjny 4.1.
Cel operacyjny 1.2
Cel operacyjny 2.2
Cel operacyjny 3.2
Cel operacyjny 4.2
Cel operacyjny 1.3
Cel operacyjny 2.3
Cel operacyjny 3.3
Cel operacyjny 4.3
Cel operacyjny 1.4
Cel operacyjny 2.4
Kierunki działań
Źródło: opracowanie własne
3.2. Cel generalny
Za cel generalny „Strategii Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007 - 2020”
uznano:
Osiąganie trwałego i zrównowaŜonego rozwoju społeczno - gospodarczego
poprzez efektywne wykorzystanie potencjałów wewnętrznych gminy oraz
sprzyjających uwarunkowań otoczenia zewnętrznego.
NaleŜy zauwaŜyć, iŜ cel generalny składa się z dwóch zasadniczych części:
− I część – opisu poŜądanego stanu, do jakiego naleŜy dąŜyć realizując
załoŜenia dokumentu (trwały i zrównowaŜony rozwój społeczny
i gospodarczy gminy);
− II część – wskazanie metody czy teŜ drogi dojścia do tego stanu
(efektywne wykorzystanie potencjałów wewnętrznych oraz sprzyjających
uwarunkowań otoczenia zewnętrznego).
Konstrukcja ta nawiązuje do celu nadrzędnego cytowanej juŜ wielokrotnie na
stronach niniejszego opracowania „Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego
na lata 2006-2020” i ma na celu zachowanie spójności pomiędzy zastosowanymi
metodologiami planowania rozwoju oraz metodami realizacji przyjętych załoŜeń
strategicznych.
56
Zgodnie z przyjętym załoŜeniem istotą trwałego i zrównowaŜonego rozwoju
gminy będzie powiązanie aktywizacji gospodarczej gminy i wzrostu jakości Ŝycia
ludności z poprawą stanu środowiska naturalnego oraz pielęgnacją dziedzictwa
kulturowego. Nieodłączną częścią realizowanych działań będzie dąŜenie do
zachowania tych elementów dla przyszłych pokoleń. Natomiast uzyskanie
odpowiedniego tempa rozwoju gospodarczego jest warunkiem niezbędnym do
zmniejszenia dystansu rozwojowego gminy w stosunku do innych tego typu
jednostek w kraju i Unii Europejskiej, a takŜe umocnienia konkurencyjności
gminy i zapewnienia wyŜszego poziomu spójności gospodarczej, społecznej
i terytorialnej całego regionu.
3.3. Priorytety rozwoju
Cel generalny opiera się na czterech wybranych priorytetach rozwoju
wynikających ze wskazania najbardziej znaczących słabych i mocnych stron oraz
aspiracji rozwojowych gminy, uwzględniających wyzwania przyszłości. Są to
następujące priorytety:
− Priorytet I: Wszechstronny rozwój społeczności gminnej;
− Priorytet II: Poprawa warunków Ŝycia mieszkańców gminy;
− Priorytet III: Aktywizacja gospodarcza i podniesienie atrakcyjności
inwestycyjnej gminy;
− Priorytet IV: Ochrona środowiska naturalnego oraz walorów
krajobrazowych i kulturowych.
Proponowana powyŜej struktura czterech kompleksowych i wzajemnie się
uzupełniających priorytetów pozwala na wszechstronny rozwój gminy
i pośrednio przyczynia się do realizacji przyjętego celu generalnego Strategii.
Wybór priorytetów wynika w duŜym stopniu z przeprowadzonych analiz
moŜliwych procesów rozwojowych, zawartych między innymi w diagnozie
strategicznej. Pozwalają one na identyfikację kluczowych elementów rozwoju,
których wsparcie powinno doprowadzić do zdynamizowania procesu
rozwojowego gminy. W ciągu najbliŜszych kilkunastu lat kluczowymi
elementami w rozwoju społeczno - gospodarczym będzie z pewnością:
− aktywizacja i rozwój nowoczesnego społeczeństwa zdolnego
funkcjonować w gospodarce opartej na wiedzy i informacji;
− poprawa warunków Ŝycia mieszkańców oraz zwiększanie atrakcyjności
i spójności terytorialnej gminy (infrastruktura techniczna i społeczna);
− poprawa efektywności rolnictwa oraz rozwój przedsiębiorczości na
obszarach wiejskich (dywersyfikacja źródeł dochodu) oraz stworzenie
sprzyjających warunków do lokalizacji na terenie gminy inwestycji
zewnętrznych;
− ochrona środowiska naturalnego gminy oraz jej walorów krajobrazowych;
− ochrona i promocja dziedzictwa kulturowego gminy oraz wykorzystanie
tych walorów do rozwoju gospodarczego gminy.
Przyjęte priorytety rozwoju w pełni wpisują się w kierunki strategiczne rozwoju
regionalnego na poziomie Unii Europejskiej i Polski, wyraŜone między innymi
w takich dokumentach jak:
− Projekt Konstytucji Europejskiej, w której została wskazana potrzeba
uwzględnienia w rozwoju regionalnym spójności gospodarczej,
społecznej i terytorialnej;
− Strategia Lizbońska, która za cel strategiczny stawia sobie „utworzenie
na obszarze Unii Europejskiej najbardziej dynamicznej i konkurencyjnej,
57
−
−
−
−
opartej na wiedzy, gospodarki na świecie, zdolnej do trwałego
i zrównowaŜonego rozwoju oraz zapewniającej tworzenie większej ilości
miejsc pracy”;
III Raport Spójności, projekty rozporządzeń do funduszy strukturalnych
na lata 2007-2013 oraz Strategiczne Wytyczne Wspólnoty, w których
przewiduje się realizację spójności gospodarczej, społecznej
i terytorialnej w ramach trzech celów strategicznych: konwergencja,
konkurencyjność oraz współpraca terytorialna;
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, której głównym
celem jest wykorzystanie dobrze wykształconej policentrycznej struktury
funkcjonalno-przestrzennej do dynamizacji rozwoju Polski i przełamanie
w ten sposób zapóźnienia cywilizacyjnego;
Projekt Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015 (SRK), która jest
podstawowym dokumentem strategicznym określającym cele i priorytety
w obszarze rozwoju społeczno - gospodarczego Polski oraz warunki,
które powinny ten rozwój zapewnić. SRK spaja wszelkie działania
rozwojowe podejmowane na rzecz poprawy warunków społeczno gospodarczych. Jej zadaniem jest odwaŜne, lecz jednocześnie
realistyczne zaprogramowanie rozwoju i modernizacji kraju, ze
szczególnym uwzględnieniem moŜliwości wykorzystania obecności Polski
w UE, a takŜe wszystkich zasobów i atutów, które nasz kraj posiada, na
rzecz poprawy poziomu i jakości Ŝycia oraz rozwoju społeczno gospodarczego.
Projekt Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007 – 2013
(Narodowej Strategii Spójności 2007 - 2013, których celem jest
tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej
opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost
zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej
i przestrzennej Polski w ramach Unii Europejskiej i wewnątrz kraju.
Obok celu strategicznego NSRO zakłada realizację celów szczegółowych,
wynikających z wyzwań Strategii Lizbońskiej, Strategicznych Wytycznych
Wspólnoty oraz wniosków wynikających z analizy słabych i mocnych stron
polskiej gospodarki, a takŜe stojących przed nią szans i zagroŜeń,
tj.: tworzenie warunków dla utrzymania trwałego i wysokiego tempa
wzrostu gospodarczego, wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitału
ludzkiego oraz społecznego, podniesienie konkurencyjności polskich
przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora usług, budowa i
modernizacja infrastruktury technicznej, mającej podstawowe znaczenie
dla wzrostu konkurencyjności Polski i jej regionów, wzrost
konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji
społecznej, gospodarczej
i przestrzennej oraz rozwój obszarów
wiejskich.
Przyjęte priorytety nawiązują równieŜ do załoŜeń dokumentów strategicznych
wdraŜanych na poziomie regionu (NTS II) i powiatu (NTS IV), takich jak:
− Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2007 – 2020,
− Strategia Rozwoju Gospodarczego Powiatu Lubartowskiego.
Priorytet I: Wszechstronny rozwój społeczności gminnej.
Cel operacyjny 1.1: Aktywizacja społeczności gminnej
58
Kapitał społeczny jest pojęciem obejmującym zasoby umiejętności, informacji,
kultury, wiedzy i kreatywności jednostek oraz związki pomiędzy ludźmi
i organizacjami. Wysokie zasoby kapitału społecznego determinują
w bezpośredni sposób zdolność do wykształcenia się społeczeństwa wiedzy:
kreatywnego, innowacyjnego, tolerancyjnego, otwartego na zmiany, zdolnego
do wykształcenia trwałych więzi społecznych. Dzięki zaufaniu, zrozumieniu
i umiejętności współdziałania moŜna uzyskać efekt synergiczny realizowanych
przedsięwzięć. Dlatego teŜ wartości te stanowią wymierną wartość
ekonomiczną, a takŜe są podstawą budowania społeczeństwa obywatelskiego.
Budowanie kapitału społecznego moŜe się w znacznym stopniu przyczynić do
ograniczenia wykluczenia społecznego i zminimalizowania negatywnych skutków
ubóstwa.
Kierunki działań:
− kształtowanie właściwych postaw oraz rozwój róŜnych form
społeczeństwa obywatelskiego
poprzez edukację i promowanie
korzystnych postaw społecznych, innowacyjnych, proekologicznych,
wolontariatu oraz pobudzanie aktywności społeczności lokalnych,
kształtowanie toŜsamości lokalnej i regionalnej;
− zwiększenie potencjału instytucji pozarządowych oraz wspieranie ich
w ramach rozwoju róŜnych form aktywności.
Cel operacyjny 1.2.: Poprawa stanu zdrowia mieszkańców gminy
Rozwój nowoczesnego społeczeństwa nie jest obecnie moŜliwy bez prowadzenia
aktywnej polityki kształtującej poŜądany stan i strukturę ludności oraz
przeciwdziałającej negatywnym trendom demograficznym. W ramach
niniejszego celu operacyjnego realizowane będą działania ukierunkowane na
poprawę stanu zdrowia ludności oraz upowszechnianiem zdrowego stylu Ŝycia,
w tym kultury fizycznej, sportu i rekreacji.
Kierunki działań:
− Edukacja zdrowotna i poprawa stanu zdrowia mieszkańców gminy
poprzez poprawę jakości i dostępności usług medycznych, promocję
edukacji zdrowotnej i zdrowia publicznego;
− Promocja i upowszechnianie kultury fizycznej, sportu, rekreacji
i aktywnego wypoczynku poprzez rozwój infrastruktury sportowej,
promocję sportu i aktywnego wypoczynku we wszystkich grupach
społecznych i wiekowych.
Cel operacyjny 1.3: Wspieranie integracji społecznej
negatywnych zjawisk społecznych na terenie gminy.
i
ograniczenie
Istotną barierą ograniczającą rozwój nowoczesnego społeczeństwa w regionie
jest wzrastający poziom ubóstwa mieszkańców i towarzyszące temu zjawisko
wykluczenia społecznego. Syndromem ubóstwa naznaczone są szczególnie
rodziny wielodzietne, osoby długotrwale bezrobotne oraz ludzie z niŜszym
wykształceniem i kwalifikacjami zawodowymi.
W ramach niniejszego celu operacyjnego będą realizowane działania
zorientowane na wzmacnianie procesów integracji społecznej w gminie, które w
59
dłuŜszej perspektywie winny doprowadzić do ograniczenia negatywnych zjawisk
ubóstwa i wykluczenia społecznego. Głównym kierunkiem działań będzie
wyrównywanie szans osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym oraz pomoc
osobom najbardziej dotkniętym tym zjawiskiem (wsparcie najsłabszych) w celu
zapobiegania pogłębianiu się i dziedziczeniu syndromu wykluczenia. Będzie się
to odbywało w ramach efektywnie prowadzonej pomocy społecznej, polegającej
między innymi na przechodzeniu od systemu opiekuńczego do modelu opartego
na zasadzie pomocniczości, sprzyjającego unikaniu negatywnych skutków
długotrwałego uzaleŜniania się beneficjentów pomocy od świadczeń
społecznych.
Kierunki działań:
− tworzenie sprzyjających warunków dla rodziny w wypełnianiu jej funkcji
opiekuńczej i społecznej;
− wspieranie
działań
na
rzecz
zapobiegania
powstawaniu
niepełnosprawności lub kompensacji jej skutków w sferze ekonomicznej,
społecznej i psychicznej, w tym (rehabilitacja i łagodzenie skutków
niepełnosprawności, kształtowanie pozytywnych postaw
wobec
niepełnosprawności,
wspieranie
aktywności
zawodowej
osób
niepełnosprawnych);
− wspieranie osób i rodzin najbardziej naraŜonych na wykluczenie
społeczne, w tym: wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci ze
środowisk defaworyzowanych, profilaktyka, usprawnienie systemu
wsparcia dla osób starszych, bezdomnych, bezradnych);
− rozwój systemu pomocy społecznej poprzez wzmocnienie jakości kadr,
rozwój i poprawę standardu infrastruktury, rozwój środowiskowych form
wsparcia, aktywizację mieszkańców gminy i organizacji społecznych
w ramach samopomocy.
Cel operacyjny 1.4: Podniesienie poziomu wykształcenia i wiedzy mieszkańców
gminy.
Świadome i dobrze wyedukowane społeczeństwo jest obecnie najwaŜniejszym
zasobem gospodarki opartej na wiedzy. Dalszy rozwój edukacji i podnoszenie
jakości i efektywności kształcenia jest kluczowym warunkiem trwałego
i zrównowaŜonego rozwoju gminy. Będzie to w duŜym stopniu uzaleŜnione od
ograniczenia barier edukacyjnych występujących na obszarach wiejskich.
Podnoszenie poziomu wykształcenia mieszkańców powinno odbywać się na
wszystkich poziomach edukacji i obejmować zarówno proces kształcenia
w systemie szkolnym, jak i pozaszkolnym. Szczególna rola w tym zakresie
powinna przypaść rozwojowi edukacji ustawicznej, która, zintegrowana
z tradycyjnym systemem edukacyjnym, powinna być skutecznym narzędziem
odnawiania kwalifikacji społeczeństwa i dostosowywania ich do potrzeb rynku
pracy.
Kierunki działań:
− poprawa jakości nauczania w szkołach oraz rozwój nowoczesnych form
i treści kształcenia poprzez poprawę jakości kadry pedagogicznej,
60
−
−
−
standardów i metod nauczania, wspieranie indywidualnego rozwoju
uczniów
i
nabywanie przez
nich
kluczowych
umiejętności
(w szczególności znajomość języków obcych i umiejętność korzystania
z technologii komputerowej) oraz wyposaŜenie placówek szkolnych
w nowoczesny sprzęt dydaktyczny;
promowanie otwartości systemu edukacji oraz dostosowanie treści
kształcenia szkolnego i pozaszkolnego do potrzeb gospodarki i rynku
pracy;
promowanie idei podnoszenia kwalifikacji przez cale Ŝycie (kształcenie
ustawiczne);
rozwój umiejętności związanych z wykorzystaniem technologii
informatycznych (pozyskiwanie i przekazywanie informacji, e-learning
itp.).
Priorytet II: Poprawa warunków Ŝycia mieszkańców gminy.
Cel operacyjny 2.1.: Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury
społecznej.
Posiadanie rozwiniętej i w pełni funkcjonalnej infrastruktury społecznej jest
warunkiem niezbędnym do realizacji zadań związanych z rozwojem zasobów
ludzkich w zakresie edukacji, ochrony zdrowia, pomocy społecznej czy
spędzaniu wolnego czasu. Wybór kierunków działań ma za zadanie
zlikwidowanie najistotniejszych barier w realizacji tych zadań oraz
wykorzystanie potencjału gminy w zakresie walorów środowiskowych, mogących
przyczynić się do rozwoju aktywnych form turystyki.
Kierunki działań:
− Budowa, rozbudowa i modernizacja obiektów szkolnych, kulturalnych
i pomocy społecznej;
− Budowa nowych, modernizacja i rozbudowa istniejących obiektów oraz
urządzeń sportowych i rekreacyjnych, w tym: boisk sportowych, placów
zabaw, tras rowerowych, szlaków pieszych, przystani wodnych itp.
Cel operacyjny 2.2.: Poprawa stanu bezpieczeństwa
Poprawa bezpieczeństwa i ładu publicznego stanowi waŜny element budowania
długotrwałego rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Bezpieczeństwo
i porządek publiczny to warunek wysokiego komfortu i poziomu Ŝycia
mieszkańców, który wpływa zarówno na kształtowanie zachowań społecznych,
jak i na poprawę wizerunku gminy i jej atrakcyjności inwestycyjnej.
Realizacja celu przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa obywateli,
zmniejszenia społecznego poczucia zagroŜenia przestępczością, zwiększenia
bezpieczeństwa w ruchu drogowym a takŜe zmniejszy zagroŜenie klęskami
Ŝywiołowymi.
Kierunki działań:
− zmniejszenie poczucia zagroŜenia obywateli przestępstwami pospolitymi
poprzez stworzenie sprawnych systemów bezpieczeństwa lokalnego,
monitorowania
i
kontroli
miejsc
szczególnie
zagroŜonych
przestępczością, zwiększenie bezpieczeństwa ruchu turystycznego,
zaangaŜowanie społeczeństwa w poprawę bezpieczeństwa publicznego;
61
− zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego na terenie gminy poprzez
−
−
−
poprawę infrastruktury zwiększającej bezpieczeństwo drogowe oraz
działalność profilaktyczna i edukacyjną;
zapobieganie i zwalczanie patologii społecznych przyczyniających się do
wykluczenia
społecznego
(w
tym:
wspieranie
programów
profilaktycznych zapobiegających uzaleŜnieniom, przemocy w rodzinie,
wykluczeniu społecznemu ofiar przestępstw);
przeciwdziałanie poŜarom i klęskom Ŝywiołowym oraz likwidacja ich
skutków poprzez wzmocnienie systemu rozpoznawania oraz zapobiegania
zagroŜeniom, rozwój systemu przeciwpowodziowej retencji wodnej,
rozwój infrastruktury i organizacji systemu zwalczania skutków katastrof
i klęsk;
zwiększenie bezpieczeństwa poŜarowego poprzez doposaŜenie jednostek
straŜy poŜarnej w nowoczesny sprzęt oraz budowę i modernizację
infrastruktury.
Cel operacyjny 2.3.: Rozbudowa infrastruktury technicznej wpływającej na
poprawę warunków Ŝycia mieszkańców.
Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich stanowi waŜny element budowania
trwałego rozwoju społeczno - gospodarczego i spójności terytorialnej. Treścią
celu są działania wspierające procesy przekształceń obszarów wiejskich,
poprawę warunków Ŝycia oraz stworzenie moŜliwości zdynamizowania
gospodarki. Rozwój obszarów wiejskich w duŜym stopniu jest uzaleŜniony od
doinwestowania infrastruktury, poprawy ich dostępności i sprawności obsługi.
Bardzo istotna w tym kontekście wydaje się moŜliwość lokalizacji i budowy na
terenie dwóch gmin: Ostrówek i Niedźwiada lotniska regionalnego dla
aglomeracji lubelskiej. Inwestycja ta znajduje się aktualnie w fazie planistyczno
– organizacyjnej, niemniej doprowadzenie do jej realizacji będzie miało
ogromne oddziaływanie gospodarcze i społeczne.
Realizacja celu przyczyni się ponadto do zwiększenia dostępu uŜytkowników do
sieci szerokopasmowej oraz do rozwoju szerokiej gamy usług związanych
z rozwijającym się społeczeństwem informacyjnym.
Kierunki działań:
− rozbudowa i modernizacja istniejącej infrastruktury zaopatrzenia
mieszkańców w wodę (ujęcia wody, sieć wodociągowa);
− budowa nowych i modernizacja istniejących szlaków komunikacyjnych na
terenie gminy (drogi gminne i powiatowe);
− rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy wraz z przyłączami do
gospodarstw domowych;
− modernizacja sieci elektroenergetycznej (reelektryfikacja);
− budowa lub rozbudowa innej infrastruktury, w tym sieci telefonicznych
i teleinformatycznych;
− poprawa dostępności komunikacyjnej gminy i regionu poprzez
dostosowane do potrzeb i moŜliwości gminy wspieranie budowy lotniska
regionalnego dla aglomeracji lubelskiej zlokalizowanego na terenie
gminy Ostrówek i Niedźwiada.
Cel operacyjny 2.4.: Podniesienie atrakcyjności
róŜnorodności przyrodniczej i krajobrazowej
gminy pod
względem
62
Ochrona, zachowanie oraz racjonalne korzystanie z zasobów środowiska moŜe
zapewnić stały i zrównowaŜony rozwój gospodarczy oraz zwiększyć poziom Ŝycia
ludności. Od jakości przestrzeni ekologicznej, jej róŜnorodności zaleŜy
atrakcyjność określonego obszaru i jego zdolność do budowania przewag
konkurencyjnych. Analiza gminy wskazała szereg słabości i zagroŜeń sfery
ekologicznej, a zwłaszcza dotyczących słabo rozwiniętej infrastruktury
komunalnej w zakresie ochrony środowiska, pogarszającej się kondycji
ekologicznej środowiska, w tym lasów i wód, postępującej degradacji
środowiska i zagroŜenia dla bioróŜnorodności (m.in. ze strony chaotycznej
Ŝywiołowej urbanizacji, zanieczyszczeń odkomunikacyjnych i skaŜeń gleb
biogenami pochodzenia rolniczego).
Kierunki działań:
− prowadzenie zintegrowanej i efektywnej gospodarki wodnej poprzez
rozbudowę i modernizację infrastruktury zaopatrzenia w wodę,
optymalizację wykorzystania zasobów wodnych, meliorację oraz rozwój
infrastruktury ochrony przeciwpowodziowej;
− poprawa jakości wód poprzez budowę oczyszczalni i systemów
kanalizacyjnych, wsparcie powstawania przydomowych oczyszczalni
ścieków, ochrona przed zanieczyszczeniami zbiorników i cieków
wodnych;
− rozwój i unowocześnienie zintegrowanej gospodarki odpadami poprzez
wsparcie systemów segregacji, recyklingu i utylizacji odpadów,
zaostrzenie kontroli składowania i zagospodarowania odpadów,
likwidację azbestu i zabezpieczenie odpadów niebezpiecznych;
− ochrona powietrza poprzez wspieranie działań słuŜących obniŜaniu emisji
zanieczyszczeń,
zmniejszenie
oddziaływania
zanieczyszczeń
komunikacyjnych, rozwój systemu monitoringu stanu powietrza;
− prowadzenie zrównowaŜonej gospodarki leśnej poprzez kształtowanie
lasu ekologicznego, wielofunkcyjnego, zapewniającego korzystne
oddziaływanie lasu na środowisko, zalesianie, zmianę struktury
gatunkowej lasów, udostępnienie terenów leśnych dla celów turystyki
ekologicznej, ochrona i kształtowanie granic rolno - leśnych).
Priorytet III: Aktywizacja gospodarcza i podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej gminy.
Cel operacyjny 3.1: Poprawa efektywności rolnictwa
Województwo lubelskie charakteryzuje się najwyŜszymi w kraju wskaźnikami
udziału produkcji rolnej w stosunku do innych sektorów gospodarki. Jest to
sektor mało efektywny, który obecnie daje zatrudnienie dla ponad 38%
pracujących i wytwarza tylko około 5% wartości dodanej brutto. Jednocześnie
uwarunkowania naturalne powodują, iŜ występują tutaj sprzyjające warunki do
produkcji rolnej. PowyŜsze zagadnienia w sposób szczególny dotyczą gminy
Kamionka jako gminy typowo wiejskiej, gdzie rolnictwo jest podstawowym
obszarem aktywności gospodarczej.
Kluczem do radykalnej poprawy sytuacji gospodarczej jest modernizacja nisko
efektywnego sektora rolnego poprzez zróŜnicowane wsparcie (inwestycje
bezpośrednie w gospodarstwach rolnych, specjalizację gospodarstw,
doradztwo), jak i dywersyfikację działalności rolniczej.
63
Kierunki działań:
− poprawa efektywności działalności gospodarstw rolnych poprzez
wspieranie modernizacji sprzętu i budynków, poprawy struktury
agrarnej, poprawy jakości produkcji oraz róŜnicowania kierunków
produkcji rolnej;
− wykorzystanie walorów ekologicznych gminy poprzez rozwijanie
rolnictwa ekologicznego i specjalistycznego;
− wzmocnienie otoczenia instytucjonalnego sektora rolnego poprzez
rozwój systemu informacji rynkowych i specjalistycznego doradztwa;
− dywersyfikacja działalności gospodarstw rolnych w kierunku działalności
pozarolniczej poprzez wspieranie rozwoju turystyki, w tym agroturystyki
i ekoturystyki; rozwój infrastruktury technicznej zwiększającej
atrakcyjność turystyczną.
Cel operacyjny 3.2.: Wsparcie rozwoju przedsiębiorczości na terenie gminy
Dobrze funkcjonująca przedsiębiorczość, w tym przede wszystkim mała
i średnia, stanowi podstawę do budowania konkurencyjności lokalnej
i regionalnej gospodarki. Tymczasem rozwojowi przedsiębiorczości nie sprzyjają
liczne bariery formalno-prawne prowadzenia działalności gospodarczej, a takŜe
wciąŜ słabo rozwinięty system samorządu gospodarczego i instytucji wspierania
biznesu. Barierą w zwiększaniu konkurencyjności tego sektora jest utrudniony
dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania, jak równieŜ brak kompleksowego
systemu wspierania przedsiębiorstw w zakresie doradztwa oraz tworzenia
i absorbowania nowoczesnych technologii
ZałoŜeniem celu jest przezwycięŜanie głównych słabości sektora, do których
naleŜy
zaliczyć
przede
wszystkim
funkcjonowanie
przedsiębiorstw
w tradycyjnych sektorach produkcji i usług, niskie zatrudnienie i kapitały własne
oraz
niski
poziom
konkurencyjności
produktowej,
technologicznej
i organizacyjnej.
Kierunki działań:
− wsparcie powstawania i rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw na
terenie gminy poprzez stosowanie ulg i preferencji;
− stworzenie dogodnych warunków prawno - organizacyjnych do
powstawania i funkcjonowania małej i średniej przedsiębiorczości oraz
ograniczenie barier administracyjnych;
− ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do kapitału i doradztwa.
Cel operacyjny 3.3.: Zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej gminy
Realizacja tego celu operacyjnego ma za zadanie podniesienie atrakcyjności
gminy przede wszystkim dla inwestorów zewnętrznych. Wymaga to stworzenia
pozytywnego wizerunku gminy jako tej, która jest przyjazna dla wszelkich
inicjatyw prorozwojowych, mających swoje źródło poza jej granicami. Wybrane
kierunki działania mają na celu stworzenie spójnego systemu, który będzie
w stanie wykorzystać pojawiające się szanse przyciągnięcia i zaangaŜowania
zewnętrznego kapitału.
Kierunki działań:
− uporządkowanie zagospodarowania przestrzennego gminy;
64
− opracowanie oferty inwestycyjnej gminy (tereny inwestycyjne, obiekty,
−
system zachęt i preferencji dla potencjalnych
zewnętrznych);
promocja i marketing gminy poprzez wykorzystanie
instrumentów przekazu.
inwestorów
dostępnych
Priorytet IV: Ochrona środowiska naturalnego oraz walorów krajobrazowych i kulturowych.
Cel operacyjny 4.1.: Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury ochrony
środowiska.
Realizacja tego celu operacyjnego dotyczyła będzie budowy i rozbudowy
kompleksowej infrastruktury ochrony środowiska, która stanowi jedną
z najwaŜniejszych dziedzin problemowych gminy, wpływających bezpośrednio
na jej rozumianą w szerokim kontekście, niską atrakcyjność. Problem ten jest
równieŜ powaŜną barierą rozwojową.
Kierunki działań:
− Rozbudowa i modernizacja gminnej oczyszczalni ścieków;
− Budowa sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączeniem do niej
gospodarstw domowych;
− Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w miejscach, gdzie
doprowadzenie zbiorczej sieci wodociągowej jest nieracjonalne
z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia;
− WdroŜenie nowoczesnego i efektywnego systemu odbioru, składowania
oraz segregacji i utylizacji odpadów stałych.
Cel operacyjny 4.2.: Edukacja ekologiczna mieszkańców
Realizacja zadań związanych z budową i rozbudową infrastruktury ochrony
środowiska nie wyczerpuje katalogu koniecznych działań w tym zakresie.
Niezbędna będzie równieŜ edukacja społeczności lokalnej, która dotyczyła
będzie zarówno dorosłych mieszkańców gminy, jak i dzieci oraz młodzieŜy.
Zakłada się, Ŝe planowane działania powaŜnie zmniejszą lub zlikwidują
niekorzystne zjawiska takie jak: powstawanie „dzikich” wysypisk śmieci,
niekontrolowane odprowadzanie ścieków i podobnych działań.
Przewiduje się równieŜ oddziaływanie na poprawę estetyki gminy oraz jej
walorów krajobrazowych (gospodarstwa domowe i ich otoczenie, obszary leśne
i łąkowe) oraz wyrobienie u mieszkańców pozytywnych nawyków, jak np.
segregacja śmieci itp.
Kierunki działań:
− Realizacja programów ekologicznego wychowania dzieci i młodzieŜy;
− Kształtowanie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców gminy.
Cel operacyjny 4.3.: Ochrona oraz promocja dziedzictwa kulturowego
i dorobku kulturalnego gminy.
Realizacja przyjętego celu przyczyni się do zachowania zabytków architektury
i budownictwa, rozwoju bazy materialnej instytucji kulturotwórczych,
utrzymania ciągłości tradycji i toŜsamości mieszkańców poprzez identyfikację
65
z miejscem zamieszkania, zmniejszenia dysproporcji w dostępności do usług
kultury oraz aktywizację społeczności lokalnej w zakresie ochrony dziedzictwa
kulturowego gminy i promocji oraz rozwoju dorobku kulturalnego.
Kierunki działań:
− ochrona dziedzictwa kulturowego gminy poprzez rewaloryzację
wartościowych obiektów, układów urbanistycznych i przestrzeni
publicznych, tworzenie turystycznych szlaków kultury lokalnej
i regionalnej, poprawę bazy lokalowej i funkcjonowania placówek
kultury;
− upowszechnianie kultury oraz wzrost uczestnictwa społeczeństwa
w szeroko pojętym Ŝyciu kulturalnym (w tym: rozwój infrastruktury
słuŜącej upowszechnianiu dóbr kultury, promocja czytelnictwa oraz
poprawa jakości usług kulturalnych);
− wsparcie rozwoju sektora usług kultury poprzez wzmacnianie instytucji
kultury, tworzenie atrakcyjnej i kompleksowej oferty kulturalnej;
− promocja dziedzictwa kulturowego gminy i dorobku kulturalnego poprzez
wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych, organizację
imprez kulturalnych i publikacje.
Tabela 3.9. Struktura celów „Strategii Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007-2020” –
zestawienie.
Cel generalny
Osiąganie trwałego i zrównowaŜonego rozwoju społecznego - gospodarczego poprzez efektywne
wykorzystanie potencjałów wewnętrznych gminy oraz sprzyjających uwarunkowań otoczenia
zewnętrznego.
Priorytety
Cele operacyjne
Kierunki działań
66
I. Wszechstronny rozwój społeczności
gminnej;
Cel operacyjny 1.1: Aktywizacja
społeczności gminnej
−
−
Cel operacyjny 1.2.: Poprawa stanu
zdrowia mieszkańców gminy
−
−
Cel operacyjny 1.3: Wspieranie
integracji społecznej i ograniczenie
negatywnych zjawisk społecznych na
terenie gminy.
−
−
−
−
Cel operacyjny 1.4: Podniesienie
poziomu wykształcenia i wiedzy
mieszkańców gminy.
−
−
−
−
Kształtowanie właściwych postaw oraz rozwój róŜnych form
społeczeństwa obywatelskiego
poprzez edukację i
promowanie korzystnych postaw społecznych, innowacyjnych,
proekologicznych, wolontariatu oraz pobudzanie aktywności
społeczności lokalnych, kształtowanie toŜsamości lokalnej
i regionalnej;
Zwiększenie potencjału instytucji pozarządowych oraz
wspieranie ich w ramach rozwoju róŜnych form aktywności.
Edukacja zdrowotna i poprawa stanu zdrowia mieszkańców
gminy poprzez poprawę jakości i dostępności usług
medycznych, promocję edukacji zdrowotnej i zdrowia
publicznego;
Promocja i upowszechnianie kultury fizycznej, sportu, rekreacji
i aktywnego wypoczynku poprzez rozwój infrastruktury
sportowej, promocję sportu i aktywnego wypoczynku we
wszystkich grupach społecznych i wiekowych.
Tworzenie sprzyjających warunków dla rodziny w wypełnianiu
jej funkcji opiekuńczej i społecznej;
Wspieranie działań na rzecz zapobiegania powstawaniu
niepełnosprawności lub kompensacji jej skutków w sferze
ekonomicznej, społecznej i psychicznej, w tym (rehabilitacja
i łagodzenie skutków niepełnosprawności, kształtowanie
pozytywnych postaw wobec niepełnosprawności, wspieranie
aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych);
Wspieranie osób i rodzin najbardziej naraŜonych na
wykluczenie społeczne, w tym: wyrównywanie szans
edukacyjnych dzieci ze środowisk defaworyzowanych,
profilaktyka, usprawnienie systemu wsparcia dla osób
starszych, bezdomnych, bezradnych);
Rozwój systemu pomocy społecznej poprzez wzmocnienie
jakości kadr, rozwój i poprawę standardu infrastruktury, rozwój
środowiskowych form wsparcia, aktywizację mieszkańców
gminy i organizacji społecznych w ramach samopomocy.
Poprawa jakości nauczania w szkołach oraz rozwój
nowoczesnych form i treści kształcenia poprzez poprawę
jakości kadry pedagogicznej, standardów i metod nauczania,
wspieranie indywidualnego rozwoju uczniów i nabywanie przez
nich kluczowych umiejętności (w szczególności znajomość
języków obcych i umiejętność korzystania z technologii
komputerowej) oraz wyposaŜenie placówek szkolnych
w nowoczesny sprzęt dydaktyczny;
Promowanie otwartości systemu edukacji oraz dostosowanie
treści kształcenia szkolnego i pozaszkolnego do potrzeb
gospodarki i rynku pracy;
Promowanie idei podnoszenia kwalifikacji przez cale Ŝycie
(kształcenie ustawiczne);
Rozwój umiejętności związanych z wykorzystaniem technologii
informatycznych (pozyskiwanie i przekazywanie informacji,
e-learning itp.).
67
II. Poprawa warunków Ŝycia
mieszkańców gminy;
Cel operacyjny 2.1.: Budowa,
rozbudowa i modernizacja
infrastruktury społecznej.
Cel operacyjny 2.2.: Poprawa stanu
bezpieczeństwa
−
−
−
−
−
−
−
Cel operacyjny 2.3.: Rozbudowa
infrastruktury technicznej wpływającej
na poprawę warunków Ŝycia
mieszkańców.
−
−
−
−
−
−
Cel operacyjny 2.4.: Podniesienie
atrakcyjności gminy pod względem
róŜnorodności przyrodniczej
i krajobrazowej
−
−
−
−
−
Budowa, rozbudowa i modernizacja obiektów szkolnych,
kulturalnych i pomocy społecznej;
Budowa nowych, modernizacja i rozbudowa istniejących
obiektów oraz urządzeń sportowych i rekreacyjnych, w tym:
boisk sportowych, placów zabaw, tras rowerowych, szlaków
pieszych, przystani wodnych itp.
Zmniejszenie poczucia zagroŜenia obywateli przestępstwami
pospolitymi poprzez stworzenie sprawnych systemów
bezpieczeństwa lokalnego, monitorowania i kontroli miejsc
szczególnie zagroŜonych przestępczością, zwiększenie
bezpieczeństwa ruchu turystycznego, zaangaŜowanie
społeczeństwa w poprawę bezpieczeństwa publicznego;
Zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego na terenie
gminy poprzez poprawę infrastruktury zwiększającej
bezpieczeństwo drogowe oraz działalność profilaktyczna i
edukacyjną;
Zapobieganie
i
zwalczanie
patologii
społecznych
przyczyniających się do wykluczenia społecznego (w tym:
wspieranie programów profilaktycznych zapobiegających
uzaleŜnieniom, przemocy
w rodzinie, wykluczeniu
społecznemu ofiar przestępstw);
Przeciwdziałanie poŜarom, i klęskom Ŝywiołowym oraz
likwidacja ich skutków poprzez wzmocnienie systemu
rozpoznawania
i zapobiegania zagroŜeniom, rozwój
systemu przeciwpowodziowej retencji wodnej, rozwój
infrastruktury i organizacji systemu zwalczania skutków
katastrof i klęsk;
Zwiększenie
bezpieczeństwa
poŜarowego
poprzez
doposaŜenie jednostek straŜy poŜarnej w nowoczesny sprzęt
oraz budowę i modernizację infrastruktury.
Rozbudowa i modernizacja istniejącej infrastruktury
zaopatrzenia mieszkańców w wodę (ujęcia wody, sieć
wodociągowa);
Budowa nowych i modernizacja istniejących szlaków
komunikacyjnych na terenie gminy (drogi gminne i powiatowe);
Rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy wraz z przyłączami
do gospodarstw domowych;
Modernizacja sieci elektroenergetycznej (reelektryfikacja);
Budowa lub rozbudowa innej infrastruktury, w tym sieci
telefonicznych
i teleinformatycznych;
Poprawa dostępności komunikacyjnej gminy i regionu poprzez
dostosowane do potrzeb i moŜliwości gminy wspieranie
budowy lotniska regionalnego dla aglomeracji lubelskiej
zlokalizowanego na terenie gminy Ostrówek i Niedźwiada.
Prowadzenie zintegrowanej i efektywnej gospodarki wodnej
poprzez rozbudowę i modernizację infrastruktury zaopatrzenia
w wodę, optymalizację wykorzystania zasobów wodnych,
meliorację
oraz
rozwój
infrastruktury
ochrony
przeciwpowodziowej;
Poprawa jakości wód poprzez budowę oczyszczalni i
systemów
kanalizacyjnych,
wsparcie
powstawania
przydomowych oczyszczalni ścieków, ochrona przed
zanieczyszczeniami zbiorników i cieków wodnych;
Rozwój i unowocześnienie zintegrowanej gospodarki odpadami
poprzez wsparcie systemów segregacji, recyklingu i utylizacji
odpadów,
zaostrzenie
kontroli
składowania
i
zagospodarowania odpadów, likwidację azbestu i
zabezpieczenie odpadów niebezpiecznych;
Ochrona powietrza poprzez wspieranie działań słuŜących
obniŜaniu emisji zanieczyszczeń, zmniejszenie oddziaływania
zanieczyszczeń komunikacyjnych, rozwój systemu monitoringu
stanu powietrza;
Prowadzenie zrównowaŜonej gospodarki leśnej poprzez
kształtowanie
lasu
ekologicznego,
wielofunkcyjnego,
zapewniającego korzystne oddziaływanie lasu na środowisko,
zalesianie, zmianę struktury gatunkowej lasów, udostępnienie
terenów leśnych dla celów turystyki ekologicznej, ochrona
i kształtowanie granic rolno - leśnych).
68
III. Aktywizacja gospodarcza
i podniesienie atrakcyjności
inwestycyjnej gminy;
Cel operacyjny 3.1: Poprawa
efektywności rolnictwa
−
−
−
−
Cel operacyjny 3.2.: Wsparcie
rozwoju przedsiębiorczości na terenie
gminy
−
−
−
Cel operacyjny 3.3.: Zwiększenie
atrakcyjności inwestycyjnej gminy
−
−
−
Poprawa efektywności działalności gospodarstw rolnych
poprzez wspieranie modernizacji sprzętu i budynków, poprawy
struktury agrarnej, poprawy jakości produkcji oraz
róŜnicowania kierunków produkcji rolnej;
Wykorzystanie walorów ekologicznych gminy poprzez
rozwijanie rolnictwa ekologicznego i specjalistycznego;
Wzmocnienie otoczenia instytucjonalnego sektora rolnego
poprzez rozwój systemu informacji rynkowych i
specjalistycznego doradztwa;
Dywersyfikacja działalności gospodarstw rolnych w kierunku
działalności pozarolniczej poprzez wspieranie rozwoju
turystyki,
w tym agroturystyki i ekoturystyki; rozwój
infrastruktury technicznej zwiększającej atrakcyjność
turystyczną.
Wsparcie powstawania i rozwoju małych i średnich
przedsiębiorstw na terenie gminy poprzez stosowanie ulg
i preferencji;
Stworzenie dogodnych warunków prawno - organizacyjnych do
powstawania i funkcjonowania małej i średniej
przedsiębiorczości oraz ograniczenie barier administracyjnych;
Ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do kapitału i doradztwa.
Uporządkowanie zagospodarowania przestrzennego gminy;
Opracowanie oferty inwestycyjnej gminy (tereny inwestycyjne,
obiekty, system zachęt i preferencji dla potencjalnych
inwestorów zewnętrznych);
Promocja i marketing gminy poprzez wykorzystanie
dostępnych instrumentów przekazu.
69
IV. Ochrona środowiska naturalnego
oraz walorów krajobrazowych
i kulturowych.
Cel operacyjny 4.1.: Budowa
rozbudowa i modernizacja
infrastruktury ochrony środowiska.
−
−
−
−
Cel operacyjny 4.2.: Edukacja
ekologiczna mieszkańców
−
−
Cel operacyjny 4.3.: Ochrona oraz
promocja dziedzictwa kulturowego
i dorobku kulturalnego gminy.
−
−
−
−
Rozbudowa i modernizacja gminnej oczyszczalni ścieków;
Budowa sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączeniem do
niej gospodarstw domowych;
Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w miejscach,
gdzie doprowadzenie zbiorczej sieci wodociągowej jest
nieracjonalne z technicznego i ekonomicznego punktu
widzenia;
WdroŜenie nowoczesnego i efektywnego systemu odbioru,
składowania oraz segregacji i utylizacji odpadów stałych.
Realizacja programów ekologicznego wychowania dzieci
i młodzieŜy;
Kształtowanie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców
gminy.
Ochrona dziedzictwa
kulturowego gminy poprzez
rewaloryzację
wartościowych
obiektów,
układów
urbanistycznych i przestrzeni publicznych, tworzenie
turystycznych szlaków kultury lokalnej i regionalnej, poprawę
bazy lokalowej i funkcjonowania placówek kultury;
Upowszechnianie kultury oraz wzrost uczestnictwa
społeczeństwa w szeroko pojętym Ŝyciu kulturalnym (w tym:
rozwój infrastruktury słuŜącej upowszechnianiu dóbr kultury,
promocja czytelnictwa oraz
poprawa jakości
usług
kulturalnych;
Wsparcie rozwoju sektora usług kultury poprzez wzmacnianie
instytucji kultury, tworzenie atrakcyjnej i kompleksowej oferty
kulturalnej;
Promocja dziedzictwa kulturowego gminy i dorobku
kulturalnego poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii
informacyjnych, organizację imprez kulturalnych i publikacje.
Źródło: opracowanie własne.
70
CZĘŚĆ IV
WDRAśANIE I MONITOROWANIE STRATEGII
1. WDRAśANIE STRATEGII
1.2.Instrumenty
1.2.Instrumenty wdraŜania strategii
Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym stanowi,
iŜ zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty naleŜy do zadań własnych
24
gminy . Szczegółowy wykaz kompetencji sprecyzowany jest w art. 7 tejŜe
ustawy i dotyczy m.in. takich zagadnień jak infrastruktura społeczna,
infrastruktura techniczna, ochrona zdrowia, edukacja, pomoc społeczna i
innych. Biorąc pod uwagę budŜet przeciętnej gminy, w szczególności gminy
wiejskiej, nie jest moŜliwe skuteczne i efektywne realizowanie powyŜszych
zadań bez określenia hierarchii zadań oraz precyzyjnego zaplanowania
wydatkowania środków finansowych.
W związku z tym jednym z podstawowych instrumentów realizacji zapisów
„Strategii Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007 - 2020” będą róŜnego rodzaju
programy rozwoju lokalnego. Są to dokumenty o charakterze operacyjnym
(zbliŜone do wojewódzkich programów operacyjnych) i przedstawiają sposób,
w jaki osiągane będą cele strategii. Jako przykłady tego typu programów moŜna
wymienić plany rozwoju lokalnego, plany rozwoju miejscowości, plany
rewitalizacji obszarów miejskich lub poprzemysłowych, które były obligatoryjnie
wymagane przy realizacji projektów współfinansowanych z budŜetu Unii
Europejskiej w latach 2004 – 2006. Ich wspólną cechą było to, iŜ zawierały
następujące elementy:
− diagnozę problemów obszaru objętego zakresem działań;
− analiza i wybór konkretnych działań (projektów/inwestycji)
zmierzających do ograniczenia niekorzystnych zjawisk;
− termin i harmonogram realizacji poszczególnych projektów;
− opis źródeł finansowania.
Szczególnym rodzajem programów rozwoju są wieloletnie plany inwestycyjne,
które zawierają konkretne zadania inwestycyjne przewidziane do realizacji
w załoŜonym okresie. Wychodząc poza jednoroczny okres budŜetowania
stanowią waŜny instrument koordynacji przedsięwzięć realizowanych przez
samorząd gminny. W przypadku gminy stosowanie tego instrumentu jest
szczególnie zalecane.
Podkreślić naleŜy, Ŝe do realizacji załoŜeń Strategii przyczyniać się będą
równieŜ inne dokumenty o charakterze planistycznym, jak np. gminna
strategia rozwiązywania problemów społecznych, gminny plan gospodarki
odpadami i inne podstrategie/strategie branŜowe opracowywane na poziomie
gminy.
24
Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz.U.01.142.1591 ze zm.).
71
Innym waŜnym instrumentem prowadzenia polityki rozwoju lokalnego powinien
być plan zagospodarowania przestrzennego gminy, który porządkuje
przestrzeń gminy, wyznaczając obszary koncentracji działalności gospodarczej,
wskazując obszary największego zainwestowania, obszary chronione i inne,
waŜne z punktu widzenia ładu przestrzennego.
Ryc. 7. Rola instrumentów wdraŜania strategii
CEL GENERALNY
Priorytet 1
Priorytet 2
Priorytet 3
Priorytet 4
Cel operacyjny 1.1
Cel operacyjny 2.1
Cel operacyjny 3.1.
Cel operacyjny 4.1.
Cel operacyjny 1.2
Cel operacyjny 2.2
Cel operacyjny 3.2
Cel operacyjny 4.2
Cel operacyjny 1.3
Cel operacyjny 2.3
Cel operacyjny 3.3
Cel operacyjny 4.3
Cel operacyjny 1.4
Cel operacyjny 2.4
Cel operacyjny 3.4
Cel operacyjny 4.4
Kierunki działań
INSTRUMENTY WDRAśANIA STRATEGII:
- wieloletnie plany inwestycyjne;
- plany rozwoju lokalnego;
- plany rozwoju miejscowości;
- inne dokumenty o charakterze planistycznym, np. gminny plan gospodarki odpadami.
Źródło: opracowanie własne.
Ze względu na ograniczoną ilość środków, jakimi dysponują samorządy bardzo
przydatną formą realizacji zadań publicznych mogą stać się projekty
realizowane w ramach partnerstwa publiczno - prywatnego. Formuła takiej
współpracy moŜe przyczynić się do zwiększania ilości oraz wartości określonych
kategorii inwestycji, w których realizację zaangaŜowane zostaną środki
prywatne.
72
Kolejnym instrumentem realizacji strategii rozwoju mogą stać się sektorowe
i horyzontalne programy poszczególnych ministrów, których opracowanie
powinno następować w ścisłym partnerstwie strony rządowej i samorządowej.
Takie podejście umoŜliwia uwzględnienie w większym stopniu rzeczywistych
potrzeb regionów i wspólnot lokalnych, a takŜe efektywniejsze wydatkowanie
środków.
Oprócz programów wdraŜanych w ramach prowadzonej polityki regionalnej,
rząd proponuje dodatkowe instrumenty finansowe, które w większości
prowadzone są przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Do waŜniejszych zaliczyć
moŜna:
− Krajowy Fundusz Mieszkaniowy;
− Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych;
− Fundusz Poręczeń Unijnych;
− Fundusz Rozwoju Inwestycji Komunalnych;
− Krajowy Fundusz Drogowy;
− Fundusz Termomodernizacji25.
Polska jako członek Wspólnoty Europejskiej jest uprawniona do korzystania ze
środków pomocowych (Fundusze Strukturalne, Fundusz Spójności, Inicjatywy
Wspólnotowe) w ramach prowadzonych przez UE polityk. Ze względu na ich
wielkość środki z funduszy pomocowych UE jak i towarzyszące im
współfinansowanie
krajowe
będą
stanowiły
podstawowe
źródło
współfinansowania przedsięwzięć rozwojowych zawartych w Strategii.
W latach 2007 - 2013 funkcjonujący dotychczas Zintegrowany Program
Operacyjny Rozwoju Regionalnego zastąpiony zostanie 16 Regionalnymi
Programami Operacyjnymi (dla kaŜdego województwa opracowany został
oddzielny RPO). Są to dokumenty operacyjne, w ramach których w latach 2007 2013 realizowana będzie zdecydowana większość zadań jednostek samorządu
terytorialnego, organizacji pozarządowych, przedsiębiorstw oraz innych
instytucji i organizacji publicznych i prywatnych.
WdraŜanie Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Lubelskiego
na lata 2007 – 201326 odbywać będzie się w oparciu o zapisy „Strategii Rozwoju
Województwa Lubelskiego na lata 2006-202027”.
Zgodnie z przesłanym do Komisji Europejskiej pod koniec listopada 2006 roku
projektem Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, wstępna alokacja
środków dostępnych w latach 2007-2013 z funduszy strukturalnych dla
województwa lubelskiego wynosi 1 158 mln € (dla porównania alokacja
w ramach ZPORR wynosi 201 mln €)28.
Podstawowe cele Regionalnego Programu Operacyjnego związane są
z podnoszeniem konkurencyjności województwa lubelskiego oraz promowaniem
zrównowaŜonego rozwoju. Działania przewidziane do realizacji w RPO 2007 25
Szczegółowe informacje na temat poszczególnych instrumentów finansowych dostępne są na stronie internetowej Banku
Gospodarstwa Domowego: www.bgk.com.pl.
26
Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007 – 2013 zaakceptowany przez Zarząd
Województwa Lubelskiego w dniu 22 listopada 2006 roku dostępny jest na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Lubelskiego: www.lubelskie.pl.
27
Strategia rozwoju województwa lubelskiego na lata 2006-2020, załącznik do uchwały nr XXXVI/530/2000 z dnia 4 lipca
2005 roku Sejmiku Województwa Lubelskiego
28
Projekt Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 roku
dostępny jest na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju Regionalnego: www.mrr.gov.pl.
73
2013
obejmują
w
ramach
rozwoju
infrastruktury
wzmacniającej
konkurencyjność regionu przedsięwzięcia w zakresie:
− modernizacji i rozbudowy podstawowej infrastruktury transportowej;
− kompleksowego uzbrojenia duŜych terenów inwestycyjnych;
− infrastruktury ochrony środowiska, w tym racjonalnego gospodarowania
zasobami naturalnymi i odpadami, uporządkowania gospodarki wodnej
oraz
ściekowo-kanalizacyjnej,
poprawy
jakości
powietrza
atmosferycznego, wód powierzchniowych i podziemnych oraz ich
ochrony, zapewnienia ochrony przeciwpowodziowej i zwiększenia
retencji wód;
− infrastruktury wykorzystywania energii odnawialnej;
− infrastruktury z zakresu przyłączy energetycznych;
− infrastruktury telekomunikacyjnej i społeczeństwa informacyjnego;
− wzmocnienia funkcji najwaŜniejszych placówek infrastruktury edukacji
i ochrony zdrowia, i innych wybranych obiektów infrastruktury
społecznej (w tym obiektów o znaczeniu sportowo-rekreacyjnym),;
− inicjatyw społeczności lokalnych;
− infrastruktury turystycznej jako jednego z podstawowych elementów
regionalnego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia (w tym opracowania
programów rozwoju i promocji regionalnych, i lokalnych produktów
turystycznych, tworzenia systemów i centrów informacji turystycznej,
rozwoju usług i kadr związanych z turystyką);
− wsparcia kultury jako czynnika wzrostu kapitału społecznego i rozwoju
gospodarczego, w tym utrzymania i ochrony dziedzictwa kulturowego
o znaczeniu regionalnym i lokalnym oraz zwiększania dostępności do
kultury i jej promocji.
Do 2009 roku Lubelszczyzna będzie korzystała ze środków w ramach
Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz
Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Celem działania obu instrumentów
jest przyczynianie się do zmniejszania róŜnic ekonomicznych i społecznych
występujących wśród państw naleŜących do Europejskiego Obszaru
Gospodarczego. Obszarami priorytetowymi są ochrona środowiska, ochrona
kulturowego dziedzictwa europejskiego, rozwijanie zasobów ludzkich, opieka
zdrowotna, badania akademickie, wdraŜanie przepisów z Schengen, polityka
regionalna i działania przygraniczne.
Aktualnie trwają prace związane z uruchomieniem nowego źródeł finansowania
inicjatyw rozwojowych: Szwajcarskiego Instrumentu Finansowego29, którego
budŜet wyniesie 1 mld CHF (prawie połowa tych środków przeznaczonych jest
dla Polski). Pomoc Szwajcarów ma być wykorzystywana na wsparcie projektów z
następujących dziedzin:
− badania naukowe i rozwój,
− wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw,
− rozwój regionalny,
− ochrona środowiska naturalnego.
Dokładny zakres wsparcia, procedury wyboru projektów oraz zasady ich
finansowania określi umowa bilateralna między Rządem Szwajcarskim i Rządem
Polskim.
29
Informacje na temat Szwajcarskiego Instrumentu Finansowego znajdują się na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju
Regionalnego: www.mrr.gov.pl.
74
Sprawdzonym instrumentem wspierającym rozwój regionu są programy Banku
Światowego. Pomoc koncentruje się na wsparciu transformacji gospodarczej
i rozwoju ekonomicznego w kilku priorytetowych obszarach (m.in. ochrona
zdrowia, edukacja, przemysł schyłkowy, transport, przedsiębiorczość,
rolnictwo, rozwój instytucjonalny, finanse publiczne, system prawny).
Ze względu na horyzont czasowy Strategii (do 2020 roku) naleŜy załoŜyć,
Ŝe wachlarz instrumentów wdraŜania Strategii będzie się zmieniał. W związku
z tym obowiązkiem władz gminnych będzie śledzenie zachodzących zmian,
monitorowanie pojawiania się nowych źródeł dofinansowania i odpowiednie
reagowanie w miarę potrzeb oraz moŜliwości.
1.2. System instytucjonalny wdraŜania strategii
Odpowiedzialność za wyniki wdroŜenia „Strategii Rozwoju Gminy Kamionka
na lata 2007 - 2020” spoczywała będzie na samorządzie gminnym. Dla
usprawnienia realizacji załoŜeń tego dokumentu mogą zostać powołane dwa
podmioty. Będą one posiadały róŜne kompetencje, ale będą wykonywały
wzajemnie uzupełniające się zadania. Celem tych działań będzie maksymalnie
efektywna realizacja przyjętych załoŜeń. Podmiotami tymi będą:
− Zespół Zarządzający Strategią;
− Instytucja WdraŜająca Strategię Rozwoju.
Funkcje Zespołu Zarządzającego realizacją Strategii będzie pełnił specjalnie
powołany do tego zespół pracowników Urzędu Gminy i jej jednostek
organizacyjnych. Będą to specjaliści z róŜnych dziedzin, co pozwoli
profesjonalnie i w sposób efektywny reagować na wszelkie zmiany oraz
wprowadzać konieczne korekty. Zakres zadań i kompetencje Zespołu
Zarządzającego będzie obejmował:
− ustalanie szczegółowych zasad i kryteriów realizacji Strategii;
− opracowywanie wytycznych do planów rozwoju lokalnego
i wieloletnich planów inwestycyjnych;
− zapewnienie zgodności realizacji strategii z poszczególnymi
dokumentami programowymi wyŜszego rzędu, np. „Strategia Rozwoju
Województwa Lubelskiego na lata 2006 - 2020”, „Narodowe
Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 – 2013”, „Strategia Rozwoju
Kraju 2007 – 2013” i innych;
− analiza danych statystycznych i finansowych na temat postępów
wdraŜania Strategii oraz realizacji poszczególnych programów
i projektów (monitoring);
− zatwierdzanie okresowych raportów z monitoringu oraz
przekazywanie ich Radzie Gminy;
− kierowanie do Rady Gminy wniosków dotyczących wprowadzenia
niezbędnych zmian i korekt w Strategii.
Dla właściwej realizacji powyŜszych zadań Zespół Zarządzający moŜe tworzyć
grupy robocze, korzystać z usług i opinii niezaleŜnych ekspertów oraz
współpracować z innymi instytucjami.
Funkcję Instytucji WdraŜającej będzie pełnił Urząd Gminy. Do jego zadań
będzie naleŜało:
− Gromadzenie i opracowywanie danych związanych z monitoringiem
Strategii;
75
− opracowanie okresowych raportów z monitoringu i przedstawianie ich
Zespołowi Zarządzającemu;
− promocja strategii przy uŜyciu dostępnych źródeł informacji i promocji;
− przygotowanie i składanie wniosków aplikacyjnych na realizacje
−
−
−
−
programów oraz projektów wynikających z zapisów Strategii;
kontrola formalna składanych wniosków, ocenia ich zgodności
z procedurami oraz zapisami Strategii;
nadzór nad przepływem środków finansowych (własnych i zewnętrznych)
związanych z realizacja poszczególnych programów rozwoju lokalnego
i projektów;
nadzór nad przestrzeganiem zasad zawierania kontraktów publicznych
i procedurami przetargowymi;
obsługa techniczna wdraŜania Strategii.
Bezpośredni nadzór nad działalnością Zespołu Zarządzającego i Instytucji
WdraŜającej sprawował będzie Wójt Gminy.
Istotną rolę w realizacji „Strategii Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007 2020” będzie miała Rada Gminy, która kaŜdego roku na podstawie raportu
przygotowanego przez Zespól WdraŜający powinna oceniać stopień realizacji
załoŜeń dokumentu. Do jej wyłącznych kompetencji będzie równieŜ naleŜało
wprowadzanie na wniosek Zespołu WdraŜającego lub Wójta ewentualnych zmian
i korekt w tym dokumencie.
1.3. Źródła finansowania
Realizacja Strategii odbywać się będzie w zdecydowanej większości w oparciu o
środki publiczne. Dla prowadzenia efektywnej i skutecznej polityki rozwoju
lokalnego
powinny
być
wykorzystane
środki
wewnętrzne
gminy
i województwa, do których moŜna zaliczyć:
− budŜety jednostek samorządu terytorialnego (środki własne gminy,
powiatu, województwa);
− budŜet państwa (budŜet wojewody, środki ministrów skierowane na
realizację programów resortowych);
− budŜety funduszy celowych (np. Wojewódzkiego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej);
− oddziałów regionalnych agencji rządowych (np. ARiMR).
Oprócz środków wewnętrznych województwa, do realizacji Strategii mogą być
wykorzystywane środki zewnętrzne, takie jak:
− środki budŜetu państwa (kierowane w ramach polityki regionalnej
państwa);
−
środki UE w ramach prowadzonych przez nią polityk (szczególnie
polityki spójności, Wspólnej Polityki Rolnej, Programów Ramowych
w zakresie Rozwoju Technologicznego);
− środki innych państw (Norweskiego Instrumentu Finansowego,
Instrumentu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
Szwajcarskiego Instrumentu Finansowego oraz środki w ramach
podpisanych przez Województwo Lubelskie umów dwustronnych);
− kredytów bankowych oraz innych poŜyczkowych instrumentów
finansowych (w tym oferowanych przez międzynarodowe instytucje
76
finansowe, np. Europejski
znajdujące się w ofercie
Gospodarstwa Krajowego itp.).
Bank Inwestycyjny, instrumenty
wspomnianego wcześniej Banku
Ze względu na ograniczone środki publiczne do wypełniania zapisów Strategii
angaŜowane powinny być równieŜ środki prywatne. Stopień zaangaŜowania
środków prywatnych (tzw. efekt dźwigni finansowej) będzie wskazywał na
trafność wybranych do realizacji działań.
2. MONITOROWANIE STRATEGII
2.1. Definicja monitoringu
Monitoring jest elementem zarządzania środkami publicznymi. Opiera się na
systematycznym zbieraniu danych dotyczących realizacji strategii, programów
rozwoju lokalnego i wieloletnich planów inwestycyjnych oraz wykorzystaniu ich
do porównania wskaźników osiąganych z zakładanymi. Dane z monitoringu słuŜą
do oceny skuteczności i efektywności realizowanych działań. Na podstawie
analiz odchyleń stanu obecnego od zakładanego formułowane będą ewentualne
wnioski dotyczące zmian w tych programach. Cały proces monitoringu ma na
celu zapewnienie efektywności wydatkowania środków na realizację Strategii.
UmoŜliwia równieŜ wczesne wykrywanie ewentualnych błędów i reagowanie na
nie, a takŜe dostosowanie zapisów Strategii do zmieniających się uwarunkowań.
Podstawowymi elementami systemu monitoringu są:
− instytucje zaangaŜowane w proces;
− system sprawozdawczości;
− zestaw wskaźników bazowych.
2.2. System instytucjonalny monitoringu
Monitorowanie Strategii będzie odbywało się na trzech poziomach:
− monitoring zmian sytuacji społeczno - gospodarczej gminy, powiatu
i województwa;
− monitoring realizacji celów Strategii na podstawie wskaźników
wynikających z kwantyfikacji tych celów;
− monitoring realizacji programów i wieloletnich planów inwestycyjnych
wypełniających zapisy Strategii.
Za monitorowanie Strategii odpowiedzialny będzie Zespół Zarządzający oraz
Instytucja WdraŜająca, zgodnie z opisanymi wcześniej kompetencjami. Ze
względu na fakt, Ŝe Strategia realizowana będzie poprzez róŜne programy,
konieczna będzie współpraca z róŜnymi podmiotami Ŝycia społeczno –
gospodarczego gminy i powiatu
W realizację Strategii duŜy wkład będą miały równieŜ instytucje i organizacje
niezaleŜne od samorządu gminnego. Aby zapewnić kompleksowość zbierania
danych wynikających z realizacji poszczególnych zadań i programów, wszystkie
te podmioty powinny włączyć się w proces monitorowania. Tylko wówczas
będzie moŜliwe zagregowanie wskaźników i na ich podstawie dokonanie
ewaluacji zapisów Strategii: stopnia osiągnięcia załoŜonych celów oraz
efektywności wydatkowania środków na rozwój gminy. Włączenie się w ten
proces będzie zarazem stanowić urzeczywistnienie zasady partnerstwa.
77
WaŜnym partnerem w procesie gromadzenia danych do monitoringu oraz ich
analizy jest Urząd Statystyczny w Lublinie. Ze względu na dostęp do danych
źródłowych i moŜliwość ich agregowania w róŜnych przekrojach, a takŜe
wykwalifikowane kadry Urząd Statystyczny moŜe przygotowywać na zlecenie
analizy zmian sytuacji społeczno - gospodarczej gminy, biorąc pod uwagę
wskaźniki monitorowania zaproponowane w Strategii.
2.3. Sposób gromadzenia danych, raportowanie i aktualizacja
Dane do monitorowania będą pochodziły głównie z ogólnodostępnych źródeł
statystycznych. W przypadku braku odpowiednich danych przewiduje się
przeprowadzanie badań. Na liście wskaźników, oprócz kwantyfikujących cele
Strategii, znalazły się wskaźniki zaproponowane dla „Strategii Rozwoju
Województwa Lubelskiego na lata 2006-2020”. W ten sposób moŜliwe będzie
porównanie osiąganych przez gminę wskaźników w skali województwa,
a takŜe odniesienie realizacji Strategii Rozwoju Gminy do innych dokumentów
strategicznych.
Na podstawie zebranych danych raz w roku powinien być przedstawiany raport
z postępów we wdraŜaniu Strategii. Raport zostanie przygotowany w oparciu
o informację zwrotną otrzymaną od poszczególnych podmiotów (ankieta),
danych z systemów monitoringu poszczególnych podmiotów oraz danych
o sytuacji społeczno - gospodarczej. Raport ten powinien równieŜ być
przedstawiany do wiadomości opinii publicznej np. za pośrednictwem prasy
lokalnej, strony internetowej gminy itp.
Informacje na temat postępów we wdraŜaniu Strategii prezentowane będą
Radzie Gminy. W przypadku znaczącej zmiany sytuacji wewnętrznej lub
uwarunkowań zewnętrznych gminy zostanie przeprowadzony proces aktualizacji
zapisów Strategii.
2.4. Wskaźniki monitorowania
PoniŜej przedstawione zostały wskaźniki monitoringu realizacji celów strategii
w układzie odpowiadającym jej priorytetom. Podkreślić naleŜy, Ŝe poniŜsze
propozycje nie wyczerpują katalogu moŜliwych do wyboru i zastosowania
wskaźników. Stanowią one listę otwartą, która moŜe być uzupełniona
w dowolnym momencie wdraŜania załoŜeń rozwojowych, w miarę pojawiających
się potrzeb.
PoniŜsze wskaźniki znajdą równieŜ zastosowanie przy tworzeniu lokalnych
planów rozwoju i wieloletnich planów inwestycyjnych, które są jednym
z podstawowych instrumentów realizacji Strategii. Będą one kwantyfikatorami
efektywności wdraŜanych inicjatyw rozwojowych.
Tabela. 4.1. Wskaźniki monitorowania dla priorytetu I: ”Wszechstronny rozwój społeczności
gminnej”.
Lp.
Nazwa wskaźnika
Jednostka
miary
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Poziom wykształcenia mieszkańców gminy w wieku 15 lat i więcej
Liczba osób dorosłych podnoszących swoje kwalifikacje
Liczba pracowni komputerowych w szkołach
Liczba uczniów objętych nauką języków obcych
Liczba godzin kształcenia pozaszkolnego dzieci i młodzieŜy
Zachorowalność mieszkańców gminy
%
osoby
szt.
Osoby
godz./tydzień
%
78
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
…..
Liczba porad lekarskich udzielanych przez NZOZ-y w Kamionce i Starościnie
Struktura wiekowa mieszkańców gminy (wiek przedprodukcyjny, produkcyjny i poprodukcyjny)
Liczba osób korzystających z pomocy społecznej
Liczba organizacji pozarządowych działających na terenie gminy
Liczba inicjatyw/projektów realizowanych przez organizacje społeczne na terenie gminy
Liczba osób działających w ramach wolontariatu
Frekwencja wyborcza
…………………………………………………………………………………………………
szt.
%
osoby
szt.
szt.
osoby
%
……………..
Tabela. 4.2. Wskaźniki monitorowania dla Priorytetu II: „Poprawa warunków Ŝycia mieszkańców
gminy”.
L.p.
Nazwa wskaźnika
Jednostka
miary
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
12.
13.
14.
15.
16.
Długość nowowybudowanej sieci wodociągowej
Długość zmodernizowanej sieci wodociągowej
Liczba gospodarstw domowych przyłączonych do nowowybudowanej sieci wodociągowej
Ludność korzystająca z wodociągów w % ludności ogółem
Gospodarstwa domowe korzystające z wodociągów w % gospodarstw domowych ogółem
Długość nowowybudowanych dróg gminnych
Długość zmodernizowanych dróg gminnych
Udział dróg gminnych o nawierzchni bitumicznej w % dróg gminnych ogółem
Długość nowowybudowanych dróg powiatowych
Długość zmodernizowanych dróg powiatowych
Udział dróg powiatowych o nawierzchni bitumicznej w % dróg powiatowych ogółem na terenie gminy
Długość nowowybudowanej sieci gazowej na terenie gminy
Liczba gospodarstw domowych podłączonych do sieci gazowej
Udział gospodarstw domowych podłączonych do sieci gazowej w % gospodarstw domowych ogółem
Długość zmodernizowanej trakcji elektrycznej
km
km
szt.
%
%
km
km
%
km
km
%
km
szt.
%
km
……
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………..
Tabela 4.3. Wskaźniki monitorowania dla priorytetu III: „Aktywizacja gospodarcza i podniesienie
atrakcyjności inwestycyjnej gminy”.
Lp.
Nazwa wskaźnika
Jednostka
miary
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
…..
Liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON
Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wg PKD
Liczba osób zatrudnionych poza rolnictwem
Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 ludności
Przeciętna wielkość gospodarstwa rolnego na terenie gminy
Liczba osób w wieku 15 – 64 lata utrzymująca się wyłącznie lub głównie z pracy w gospodarstwie rolnym
Liczba gospodarstw rolnych prowadzących działalność rolniczą w % wszystkich gospodarstw rolnych na terenie gminy
Nakłady inwestycyjne gospodarstw rolnych
Liczba gospodarstw agroturystycznych
Liczba gospodarstw rolnych prowadzących produkcję ekologiczną lub inną specjalistyczną
Liczba gospodarstw rolnych korzystających z doradztwa specjalistycznego
Liczba inwestycji zewnętrznych na terenie gminy
Liczba turystów odwiedzających gminę w ciągu roku
…………………………………………………………………………………………………….
szt.
szt.
szt.
szt.
ha
osoby
szt.
PLN
szt.
szt.
szt.
szt.
szt.
…………
Tabela 4.4. Wskaźniki monitorowania dla Priorytetu IV: Ochrona środowiska naturalnego oraz
walorów krajobrazowych i kulturowych gminy.
Lp.
Nazwa wskaźnika
Jednostka
miary
1.
2.
3.
4.
5.
Liczba rozbudowanych lub zmodernizowanych oczyszczalni ścieków
Przepustowość wybudowanych oczyszczalni ścieków
Długość wybudowanej sieci kanalizacyjnej
Długość zmodernizowanej sieci kanalizacyjnej
Liczba gospodarstw domowych przyłączonych do sieci kanalizacyjnej
szt.
m3/d
km
km
szt.
79
6.
7.
8.
9.
10.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20
21.
22.
23.
…
Liczba wybudowanych przydomowych oczyszczalni ścieków
Udział długości sieci kanalizacyjnej w długości sieci wodociągowej
Ludność korzystająca z kanalizacji w % ludności ogółem
Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków w % ogólnej liczby ludności
Ilość odpadów stałych objętych systemem odbioru i składowania odpadów stałych
Liczba dzieci i młodzieŜy objętych programami ekologicznego wychowania w szkole
Liczba zrealizowanych programów edukacji ekologicznej dorosłych
Liczba obiektów zabytkowych poddanych rewaloryzacji
Liczba obiektów kultury poddanych remontowi, modernizacji lub rozbudowie
Liczba zrealizowanych inicjatyw kulturalnych
Liczba opracowanych i wdroŜonych ofert kulturalnych
Liczba bibliotek i filii na terenie gminy
Liczba czytelników/uŜytkowników bibliotek
Poziom czytelnictwa (w ciągu roku)
Liczba zrealizowanych imprez kulturalnych
Liczba publikacji
Liczba opracowanych i udostępnionych stron internetowych o charakterze kulturalnym i promocyjnym
……………………………………………………………………………………………………..
szt.
%
%
%
m3
osoby
szt.
szt.
szt.
szt.
szt.
szt.
osoba
vol./osobę
szt.
szt.
szt.
………..
80
ŹRÓDŁA
Literatura:
1. Centrum Kształcenia MenedŜerów Przemysłowych Sp. z o.o., Studium
lokalnego potencjału gospodarczego powiatu lubartowskiego, raport
z realizacji projektu finansowanego z Banku Światowego w ramach
programu PAOW Podkomponent B1: Reorientacji | Przekwalifikowań,
Lubartów, 17 lutego 2004.
2.Domański T., Strategiczne planowanie rozwoju gospodarczego gminy,
Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa 1999.
3.Hausner J. (red.), Programowanie rozwoju regionalnego. Poradnik dla
samorządów województwa, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej
Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1999.
4.Hryniewicz J.T., Endo- i egzogeniczne czynniki rozwoju gospodarczego
gmin i regionów, Studia regionalne i lokalne, Europejski Instytut Rozwoju
regionalnego i lokalnego UW Nr 2(2), Wyd. Naukowe „Scholar”, Warszawa
2000.
5.Obszary Wiejskie. Przyszłość Obszarów Wiejskich Lubelszczyzny, Związek
Gmin Lubelszczyzny, Lublin 1999.
6. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego,
http://www.plan.lubelskie.pl.
7. Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa
Lubelskiego
na
lata
2007-2013
http://www.lubelskie.pl/um/dokumenty3.php.
8.Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego, Lublin 1999.
9.Strategia rozwoju województwa lubelskiego, załącznik do uchwały
nr XXII/265/2000 z dnia 14 lipca 2000 roku Sejmiku Województwa
Lubelskiego.
10.Strategia rozwoju województwa lubelskiego na lata 2006-2020, załącznik
do uchwały nr XXXVI/530/2000 z dnia 4 lipca 2005 roku Sejmiku
Województwa Lubelskiego;
11.Szlachta J., Programowanie Rozwoju Regionalnego w Unii Europejskiej,
Polska Akademia Nauk, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
12.Turski R., Uziak S., Zawadzki S., Środowisko Przyrodnicze Lubelszczyzny.
Gleby, Lublin 1993.
13.Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym
(Dz.U.01.142.1591 z późn. zm.).
14.Uzupełnienie Zintegrowanego Programu
Operacyjnego
Rozwoju
Regionalnego, załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z
dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie przyjęcia Uzupełnienia Zintegrowanego
Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (Dz. U. Nr 200, Poz. 2051 z
późn. zm.);
81
15. Wstępny
projekt
Narodowej
Strategii
Spójności
http://www.mrr.gov.pl/zobacz/zalozeniaNSS/zalnss.htm.
16.Wysocka E., Podstawy metodyczne strategii rozwoju województw i gmin,
„Człowiek i Środowisko” Strategie rozwoju województw i gmin. T.22 nr 3,
Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa 1998.
17.Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Województwo lubelskie,
T.22, Warszawa 1995.
18.Zarys metodyki opracowania programów strategicznych, RCSS, Warszawa,
październik 2004.
Strony internetowe:
1. Główny Urząd Statystyczny: www.stat.gov.pl.
2. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego: www.mrr.gov.pl.
3. Starostwo Powiatowe w Lubartowie: www.powiatlubartowski.pl.
4. Gmina Kamionka: www.kamionka.lubelskie.pl.
5. Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego: www.lubelskie.pl.
6. Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie: www.wup.lublin.pl.
7. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska: www.wios.lublin.gov.pl.
82

Strategia Rozwoju Gminy Kamionka na lata 2007

Transkrypt

Podobne dokumenty

Międzynarodowa wymiana młodzieży

Projekt OZE Czysta Energia

1. Tenis stołowy igrzyska 13.12.2016

Zapraszamy na darmowe szkolenia

Formularz oferty - BIP Jastrzębski Zakład Wodociągów i Kanalizacji SA