zajecia promocyjne - plan nieorganiczna

Projekt PO KL Poczuj chemię do chemii – zwiększenie liczby absolwentów kierunku CHEMIA
na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu
BLOK 3 – CHEMIA NIEORGANICZNA
W ramach zajęć z chemii nieorganicznej uczniowie zapoznają się z wybranymi aspektami chemii
nieorganicznej, głównie z właściwościami substancji nieorganicznych. Możliwe jest zrealizowanie jednego
z kilku tematów, w zależności od potrzeb i stopnia zaawansowania uczestników.
1.
CUDOWNY ŚWIAT METALI
ZAKRES MATERIAŁU (do przygotowania przed zajęciami ew. omówionego w trakcie zajęć): Właściwości
fizyczne i chemiczne metali; reakcje metali z kwasami; szereg elektrochemiczny; otrzymywanie metali; elektroliza
Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z właściwościami fizykochemicznymi wybranych metali i metodami
ich otrzymywania. W ramach zajęć przewiduje się wykonanie następujących doświadczeń:
- pokaz wybranych metali i omówienie ich właściwości
- zaczarowana łyżeczka – stopy niskotopliwe
- metale aktywne i różnice w ich reaktywności – reakcje litowców i berylowców z wodą
- kto mocniejszy? a może podstępem? – reakcje metali szlachetnych i nieszlachetnych z kwasami
- czy stal się pali? – reakcje metali z tlenem
- chemiczna galaretka - zobacz korozję
- budujemy „wielki piec” – otrzymywanie metali na drodze redukcji tlenków węglem
- łyżeczka Napoleona – elektrochemiczne metody wydzielania metali
- czy ołów się pali – otrzymywanie piroforycznego ołowiu
- jak się robi bombki, czyli o potędze reduktorów organicznych
Możliwe jest rozszerzenie zajęć o poniższe doświadczenia (wykonywane przez uczniów lub zaprezentowane w
formie pokazów):
- jak dokonać największych odkryć w chemii – doświadczenie Lavoisiera i otrzymywanie metali na drodze
termicznego rozkładu tlenków
- „wielkiego pieca” ciąg dalszy – redukujące właściwości CO: otrzymywanie metalicznego srebra lub rtęci
- termit – otrzymujemy chrom
- szlachetny-nieszlachetny – szereg elektrochemiczny metali
2.
„POWIETRZE” NIE JEDNO MA OBLICZE CZYLI SPOTKANIA Z GAZAMI
ZAKRES MATERIAŁU (do przygotowania przed zajęciami ew. omówionego w trakcie zajęć): Właściwości
chemiczne i fizyczne ważniejszych gazów; reakcje redoks; kwaśne deszcze
Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z właściwościami fizykochemicznymi wybranych gazów oraz
metodami ich otrzymywania. Wybór gazów oraz eksperymentów, którym poświęcone będzie spotkanie jest
możliwy do ustalenia i zależy głownie od stopnia zaawansowania uczestników.
- kwasoród, czyli oblicza tlenu (otrzymywanie tlenu, spalanie metali i niemetali w tlenie, utlenianie
wodorotlenku manganu(II), otrzymywanie i właściwości ozonu)
- „palne powietrze”, czyli chemia wodoru (otrzymywanie wodoru, spalanie wodoru, mieszanina piorunująca, „w
chwili powstania”, czyli różnice w aktywności wodoru)
- piekielne wyziewy – badamy tlenek siarki(IV) (otrzymywanie SO2, wybielające właściwości SO2, kwas
siarkowy(IV), tlenek siarki(IV) jako reduktor)
- co pachnie na basenie – chemia chloru (otrzymywanie chloru, właściwości wybielające chloru, reakcje chloru z
metalami, reakcja chloru z halogenkami)
- zabójca psów, czyli podstępny dwutlenek węgla (otrzymywanie CO2, wykrywanie CO2, właściwości kwasowe
ditlenku węgla, ditlenek węgla jako środek gaśniczy,
- sole trzeźwiące, czyli kilka zabaw z amoniakiem (otrzymywanie amoniaku, utlenianie amoniaku, fontanna
amoniakalna)
Projekt PO KL Poczuj chemię do chemii – zwiększenie liczby absolwentów kierunku CHEMIA
na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu
- różnokolorowa rodzinka tlenków azotu – otrzymywanie tlenków azotu, właściwości kwasowe NOx, reakcje
redoks z udziałem NO, otrzymywanie N2O3, N2O jako utleniacz, równowaga dimeryzacji tlenku azotu(IV)
- w kręgu zapachów niezbyt przyjemnych – chemia siarkowodoru (otrzymywanie siarkowodoru, dlaczego srebro
ciemnieje, czy „Nocna straż” jest faktycznie nocna, właściwości redukujące siarkowodoru, spalanie
siarkowodoru)
- fałszywy lód, czyli zestalony dwutlenek węgla – badanie właściwości suchego lodu
- temperatury bardzo niskie – ciekły azot (właściwości materii w niskich temperaturach, skraplanie tlenu)
3.
WCALE NIE GORSI BRACIA, CZYLI WYBRANE ASPEKTY CHEMII PÓŁMETALI I NIEMETALI
ZAKRES MATERIAŁU (do przygotowania przed zajęciami ew. omówionego w trakcie zajęć): Właściwości
chemiczne i fizyczne niemetali; reakcje redoks
Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z właściwościami fizykochemicznymi wybranych niemetali i
półmetali oraz metodami ich otrzymywania. Wybór pierwiastków oraz eksperymentów, którym poświęcone
będzie spotkanie jest możliwy do ustalenia i zależy głownie od stopnia zaawansowania uczestników.
- piekielny pierwiastek, czyli różne oblicza siarki (dziwne właściwości ciekłej siarki, siarka plastyczna, spalanie
siarki i badanie produktów jej spalania, reakcja siarki z węglowodorami – otrzymywanie siarkowodoru i badanie
jego podstawowych właściwości)
- dr Jekyll i Mr Hyde – eksperymenty z fosforem (przemiana fosforu czerwonego w biały, porównanie
właściwości odmian alotropowych, samozapłon białego fosforu, badanie produktów spalania fosforu)
- z czego zrobiona jest plaża, czyli chemia krzemu (porównanie reaktywności krzemu w kontakcie z kwasami i
zasadami, otrzymywanie krzemku magnezu i krzemowodoru, ogród chemiczny)
- „syn” boraksu – właściwości związków boru (otrzymywanie i spalanie boranu metylu, otrzymywanie boru,
perły boraksowe)
- na szczytach elektroujemności, czyli chemia rodziny halogenów (porównanie właściwości fizycznych Cl2, Br2 i
I2, sublimacja jodu, porównanie rozpuszczalności I2 w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych, reakcje I2 ze
skrobią, reakcje halogenów z metalami, szereg aktywności halogenów, utleniające właściwości chloru)
Ponadto istnieje możliwość prezentacji następujących eksperymentów w formie pokazów:
- siarka: otrzymywanie siarki rombowej i jednoskośnej, bezpośrednia reakcja metali z siarką
- fosfor: otrzymywanie i samozapłon fosforowodoru, jak działają zapałki
- krzem: trawienie szkła, właściwości sorpcyjne żelu krzemionkowego
- selen: otrzymywanie odmian alotropowych selenu, wykrywanie witaminy C
- halogeny: otrzymywanie tlenku chloru(V) i badanie jego utleniających właściwości
- azot: otrzymywanie i rozkład azotków, elektroliza wodnych roztworów soli amonowych na katodzie rtęciowej
– otrzymywanie amalgamatu amonu, wybuchowy trójjodek azotu