unia celna z Rosją, Białorusią i Kazachstanem czy Umowa o
Transkrypt
unia celna z Rosją, Białorusią i Kazachstanem czy Umowa o
Marcin Święcicki Dylemat Ukrainy: unia celna z Rosją, Białorusią i Kazachstanem czy Umowa o Pogłębionej i Kompleksowej Strefie Wolnego Handlu (DC FTA) z Unią Europejską 1. Unia Europejska jest największym rynkiem na świecie, około 10 razy większym niż połączone rynki rosyjski, białoruski i kazachstański (trzy razy większa liczba ludności razy 3-4 razy większa siła nabywcza per capita). W ramach Umowy o Pogłębionej Strefie Wolnego Handlu z UE ma zostać zliberalizowane ponad 95% handlu. Przykłady państw Środkowej Europy dowodzą, że otwarty dostęp do rynku UE daje ogromny bodziec zarówno dla małego, jak i dużego przemysłu. Tylko w latach 1995-2003, czyli po ratyfikacji Układu Stowarzyszeniowego, ale wciąż przed akcesją do UE, eksport Polski do UE wzrósł 2,6 razy. 2. Poza tym liberalizacja handlu w ramach DC FTA ma na celu głęboką i kompleksową harmonizację prawa gospodarczego. Mechanizm transpozycji prawodawstwa UE, tworzenie programów partnerskich, etc., pomogą Ukrainie w modernizacji jej prawa gospodarczego. Szef unijnego zespołu negocjacyjnego Philippe Cuisson porównał prawny status relacji UE i Ukrainy po wdrożeniu DC FTA, do statusu Norwegii, czy Szwajcarii. 3. DC FTA zapewni ukraińskim przedsiębiorstwom dostęp do unijnego rynku usług i zamówień publicznych. Co najmniej 1/3 gospodarki UE to sektor publiczny. Oznacza to, że ukraińskie firmy mogą konkurować na równych prawach w pracach budowlanych, usługach transportowych, czy dostawach towarów i usług, dla krajowych i lokalnych władz w całej Unii Europejskiej. Nawet jeśli nie jako główni wykonawcy, będą miały szansę stać się cennym podwykonawcą, tak jak to było na początku w przypadku wielu przedsiębiorstw z nowych państw członkowskich. 4. Kiedy Ukraina zmieni swoje prawo, procedury administracyjne oraz zreformuje niektóre swoje instytucje, tak aby odzwierciedlać zasady i przepisy w 28 państwach UE, Unia będzie traktować ukraińskie instytucje jak własne i będzie akceptować ich decyzje i postanowienia. Oznacza to, że produkt raz zatwierdzony na Ukrainie będzie akceptowany w UE bez żadnych dalszych kontroli. 5. Ukraina stanie się znacznie bardziej atrakcyjna dla inwestorów zagranicznych, którzy uczynią ukraiński przemysł konkurencyjnym, jak to się stało z przemysłem polskim, krajów bałtyckich, rumuńskim i bułgarskim. Wolny handel między Ukrainą a UE otwiera ogromne możliwości dla głębokiej integracji, w tym wysoce specjalistycznej w ramach współpracy ekonomicznej. Ukraina nie jest tak bogata w zasoby naturalne jak Rosja. Dlatego Ukraina musi oprzeć swój eksport o towary przetworzone. Rosja nie jest w stanie dostarczyć Ukrainie konkurencyjnych technologii, dostępu do globalnych sieci dystrybucji itp. Sama Rosja jest znikomym eksporterem towarów przetworzonych (z wyjątkiem broni). Oczywiście Strefa Wolnego Handlu z UE nie wystarczy, aby przyciągnąć inwestorów na Ukrainę. Walka z korupcją, wiarygodna ochrona prawa własności, niezależne sądownictwo i inne środki są również potrzebne. 6. Umowa o utworzeniu strefy wolnego handlu z UE jest oparta o zasady Międzynarodowej Organizacji Handlu (WTO), natomiast unia celna nie jest, ponieważ Białoruś i Kazachstan nie są członkami WTO. Oznacza to, że wszelkie spory handlowe wewnątrz unii celnej nie podlegają międzynarodowym mechanizmom rozstrzygania sporów. A spory takie zdarzają się dość często. 7. W DC FTA tylko w rolnictwie pozostaną pewne ograniczenia. Porozumienie o Wolnym Handlu UE i Ukrainy będzie poddane przeglądowi po 5 latach. Ograniczenia handlowe w rolnictwie mogą być wtedy zniesione z korzyścią dla obu stron porozumienia (traktat o unii celnej również zakłada wyjątki, może nawet więcej). 8. DC FTA może przynieść wiele inwestycji i nowych miejsc pracy, ale w tym samym czasie niektóre miejsca pracy zostaną utracone w wyniku otwarcia rynku ukraińskiego i wzrostu konkurencji. Należy jednak pamiętać, że w wyniku tej transformacji na Ukrainie stworzone zostaną wysoce wydajne i konkurencyjne w globalnej skali miejsca pracy, natomiast znikną te najbardziej niekonkurencyjne i mało wydajne, które angażują wiele energii, surowców i pracy, a przysparzają niewiele dobrobytu. Warto zauważyć, że ukraiński rynek jest już stosunkowo otwarty dla konkurencji, ale w obecnych warunkach jest nieatrakcyjny dla inwestorów zagranicznych. 9. W ramach DC FTA ukraińskie przedsiębiorstwa zyskają bezpieczne środki ochrony przed nieuczciwą konkurencją (dumping, nielegalne subsydia, etc). 1 10. Tworząc pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handle z UE, Ukraina może utrzymać w mocy swoje porozumienia o wolnym handlu z wszystkimi innymi państwami, również z Rosją, Białorusią i Kazachstanem. Reguły pochodzenia chronią przed nielegalnym opuszczeniem towarów z terytorium UE na inne rynki przez Ukrainę, jak to mam miejsce we wszystkich innych umowach o wolnym handlu na całym świecie. Dlatego DC FTA nie usprawiedliwia jakichkolwiek "sankcji" wobec Ukrainy ze strony Rosji, Białorusi lub innego kraju, z którymi Ukraina ma umowy o wolnym handlu. Oczywiście byłoby dobrze uaktualnić umowę o wolnym handlu z Rosją zgodnie ze standardami WTO, to jest oprzeć ją na uznanych międzynarodowych zasadach, włączając w to mechanizm rozstrzygania sporów, ochrony przed arbitralnymi decyzjami itd. Problemy w handlu zdarzają się nawet między najlepszymi przyjaciółmi. UE ma wiele sporów handlowych z USA, ale prowadzi je w cywilizowany sposób, zgodnie z zasadami WTO. 11. Przyłączenie się do unii celnej z Rosją, Białorusią i Kazachstanem sprawi, że DC FTA stanie się technicznie niemożliwe. Jeśli Ukraina stanie się częścią unii celnej (z Rosją itd.), praktycznie nie będzie mogła mieć własnych umów o wolnym handlu. 12. Przyłączenie się do unii celnej z państwami, które nie są członkami WTO (jak Białoruś i Kazachstan), będzie także wymagało renegocjacji przez Ukrainę traktatu akcesyjnego do WTO, który był negocjowany przez 15 lat. Porozumienia o wolnym handlu i unia celna z krajami, które nie należą do WTO są pozbawione arbitrażu tej organizacji w przypadku jakiekolwiek sporu handlowego. Podsumowując: porozumienie Ukrainy o wolnym handlu z jakimkolwiek innym państwem bądź grupą państw, nawet nie należących do WTO, jest zgodne z DC FTA, a unia celna nie jest. 13. Zakończone sukcesem wejście w życie DC FTA otworzy drogę do negocjacji w sprawie członkostwa w UE, strefie Schengen etc. Jest to możliwe za życia jednego pokolenia. Kiedy Polska negocjowała Układ Stowarzyszeniowy z UE w 1991 r., UE nie zgodziła się żeby umieścić w tamtym traktacie wzmiankę o perspektywie członkostwa, jako wspólnego oświadczenia, ale jedynie jako jednostronną wolę Polski. Dopiero w 1994 r. UE zgodziła się na rozpoczęcie negocjacji w sprawie akcesji, która ostatecznie miała miejsce w 2004 r. Taki sam bieg wydarzeń miał miejsce w przypadku pozostałych państw Środkowej Europy, państw bałtyckich, a obecnie także Zachodnich Bałkanów. Nie ma wątpliwości, że po pomyślnym wprowadzeniu DC FTA i całej reszty Umowy Stowarzyszeniowej, członkostwo Ukrainy w UE stanie się możliwe. W 1990 r. PKB na jednego mieszkańca w Polsce, w państwach bałtyckich, w Bułgarii i na Ukrainie było mniej więcej na tym samym poziomie. Dzisiaj PKB per capita Ukrainy stanowi mniej więcej 1/2-1/3 poziomu wymienionych państw. Stopniowa integracja z UE dała ogromne korzyści tym krajom, które wybrały taką drogę swojej modernizacji. Jest to również możliwe dla Ukrainy. Forum Ruchu Europejskiego (FRE) jest organizacją pozarządową, działającą na rzecz integracji kontynentu europejskiego. Naszym celem jest upowszechnianie idei federalizmu, harmonijnie łączącego interesy narodowe i europejskie. Forum stanowi platformę wymiany myśli – ułatwia kontakty i współpracę organizacji proeuropejskich. Inicjujemy dyskusje, seminaria i konferencje na temat wyzwań stających przed społeczeństwami kontynentu europejskiego oraz tworzymy zaplecze intelektualne i logistyczne dla tych przedsięwzięć. Organizujemy także kampanie medialne oraz uliczne akcje informacyjne o problemach związanych z integracją europejską oraz funkcjonowaniem UE. Forum Ruchu Europejskiego Email: [email protected] Strona internetowa: www.rucheuropejski.eu Facebook: facebook.com/RuchEuropejski Marcin Święcicki Facebook: facebook.com/Marcin.Swiecicki.1 Twitter: @MarcinSwiecicki Blog: www.swiecicki.blog.onet.pl Strona internetowa: www.swiecicki.waw.pl 2