Lasy Państwowe - Narodowy Program Leśny

Konrad Tomaszewski
Ośrodek Rozwojowo – Wdrożeniowy
Lasów Państwowych w Bedoniu;
zamiejscowa jednostka lokalna
- Zespół ds. Prognoz, Standaryzacji i Ocen
z siedzibą w Mysiadle
Status oraz forma organizacyjno – prawna
Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”
(referat na potrzeby prac nad Narodowym Programem Leśnych sporządzony m.in. na podstawie,
studium analitycznego Autora
pod tytułem:
PAŃSTWOWE GOSPODARSTWO LEŚNE „LASY PAŃSTWOWE”STATUS oraz FORMA ORGANIZACYJNO – PRAWNA)
Spis treści
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Tytułem wprowadzenia
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a Skarb Państwa
Misja Lasów Państwowych i obszar uprawnionej działalności Lasów Państwowych
Generalny podział obowiązków w obrębie Lasów Państwowych
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a organy państwowe
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a sektor finansów publicznych
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako obiekt statystyki publicznej
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako przedsiębiorca w świetle Kodeksu cywilnego, aktów stosowania prawa
oraz w świetle praktyki wykonywania prawa
9. Ustalenie statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych
10. Argumenty na rzecz utrzymania statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych
11. Analiza krytyczna koncepcji postulujących lub prowadzących do zmiany statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów
Państwowych
12. Wnioski końcowe
13. Materiały stanowiące rozwinięcie referatu –WIZJA ROZWOJU LASÓW PAŃSTWOWYCH
1. Tytułem wprowadzenia
Przesłanki przyjęte na potrzeby referatu
Za punkt wyjścia do niniejszego referatu, w charakterze przesłanek, przyjęto następujące
twierdzenia, znajdujące swoje źródło albo w dotychczasowym dorobku prac nad Narodowym
Programem Leśnym, albo we wnioskach wynikających z dotychczasowych opracowań
analitycznych autora.
Przesłanka 1
Z aksjologicznego punktu widzenia ekosystemy leśne w naszej strefie geograficznej
stanowią trudną do przecenienia wartość, przede wszystkim wartość instrumentalną.
Dotyczy to ogółu ekosystemów leśnych, w tym jednak (w polskich warunkach prawnych i
faktycznych) przede wszystkim ekosystemów leśnych, obejmujących lasy własności Skarbu
Państwa .
Przesłanka 2
Ze względu m.in. na: (1) wolę obywateli, wyrażoną m.in. w ustawie o zachowaniu
narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju, (2) będącą przedmiotem
trwałej od dziesięcioleci zgodę narodową co do konieczność zachowania w Polsce, co
najmniej w dotychczasowym zakresie i na dotychczasowych warunkach, powszechnej
dostępności lasów dla społeczeństwa (3) wynikającą z imperatywu kształtowania przez każde
1
suwerenne i dobrze funkcjonujące państwo bezpieczeństwa ekologicznego i terytorialnego –
areał lasów własności Skarbu Państwa nie powinien się zmniejszać, a wręcz przeciwnie
powinien się powiększać w realizacji uchwalonego przez Radę Ministrów Programu Wzrostu
Lesistości Kraju.
Przesłanka 3
W Polsce – lasy własności Skarbu Państwa zasługują na traktowanie tak, jakby były
przedmiotem nienazwanej prawnie wspólności majątkowej społeczeństwa, a nawet szerzej –
przedmiotem wspólności majątkowej całej społeczności międzynarodowej (dalej
przedmiotem społecznej wspólności majątkowej).
Przesłanka 4
W Polsce – lasy własności Skarbu Państwa znajdują się praktycznie albo we władaniu
parków narodowych, albo we władaniu Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy
Państwowe”. Lasy własności Skarbu Państwa znajdujące się we władaniu parków
narodowych, powinny być - z użyciem metod ochrony przyrody w rozumieniu PKD –
ukierunkowywane w wykonywaniu przepisów prawa na wypełnianie funkcji ochrony i
kształtowania środowiska przyrodniczego. Lasy własności Skarbu Państwa znajdujące się we
władaniu Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”, powinny być - z użyciem
metod gospodarki leśnej i działalności łowieckiej w rozumieniu PKD - ukierunkowywane w
wykonywaniu przepisów prawa na wypełnianie w sposób trwale zrównoważony zarówno
funkcji ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego, jak i funkcji społecznych oraz
funkcji gospodarczych. Funkcje te powinny pozostawać w relacjach zintegrowania
poziomego.
Przesłanka 5
Ukształtowany przez dziesięciolecia udział lasów Skarbu Państwa we władaniu
Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” w ogólnym areale lasów Skarbu
Państwa – ze względu na zapotrzebowanie na społeczne i gospodarcze funkcje lasów
traktowane równoważnie z funkcjami ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego nie powinien podlegać procesowi istotnej, a tym bardziej radykalnej, zmiany „ in minus”.
Przesłanka 6
Z aksjologicznego punktu widzenia Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”
powinno wyczerpywać wszelkie znamiona należytej wartości instrumentalnej – t. j. wartości
możliwie najlepiej i coraz lepiej służącej trwale zrównoważonemu wypełnianiu przez lasy
Skarbu Państwa ich – pozostających w zintegrowaniu poziomym - funkcji ochrony
środowiska przyrodniczego, funkcji środowiskotwórczych oraz funkcji społecznych i funkcji
gospodarczych .
Przesłana 7
W ośrodkach władzy publicznej (poczynając od Parlamentu , poprzez organy administracji
rządowej, a na organach kontroli i władzy sądowniczej kończąc), ale także w kręgach
opiniotwórczych i opiniodawczych, tudzież w środowisku pracowników jednostek
organizacyjnych LP
występuje zjawisko chaosu interpretacyjnego w odniesieniu do
identyfikacji formalnoprawnej Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”
(zwanego dalej także Lasami Państwowymi lub przywoływanego z użyciem akronimu LP) . Na przykład
2
Biuro Analiz Sejmowych uporczywie twierdzi, że Lasy Państwowe stanowią część składową
administracji rządowej, choć z gramatycznej wykładni prawa, której podstawą jest
enumeratywnie zamknięta w Ustawie o finansach publicznych lista podmiotów będących
jednostkami sektora finansów publicznych, wynika niezbicie, że Lasy Państwowe nie należą
do sektora finansów publicznych, a skoro z prawnego punktu widzenia nie należą do sektora
finansów publicznych, nie mogą być częścią składową administracji rządowej, albowiem
administracja rządowa nie może nie należeć do sektora finansów publicznych. Z kolei jeden z
centralnych organów władzy wykonawczej, w piśmie do Trybunału Konstytucyjnego, dał
ostatnio wyraz przekonaniu, że Lasy Państwowe prowadzą działalność tylko do pewnego
stopnia przypominającą działalność gospodarczą, podczas gdy pojęcie działalności tylko do
pewnego stopnia przypominającej działalność gospodarczą obce jest polskiemu porządkowi
prawnemu, w tym ukształtowanemu przez przepisy dotyczące Polskiej Klasyfikacji
Działalności, a także przez rozporządzenia unijne o rachunkach narodowych czy o obserwacji
procesu produkcyjnego. Natomiast Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w podjętej
przed kilu laty decyzji antymonopolowej nie miał wątpliwości co do tego, że Lasy
Państwowe, regionalne dyrekcje Lasów Państwowych oraz pozostałe jednostki organizacyjne
LP są przedsiębiorcami. Również Główny Urząd Statystyczny zalicza Lasy Państwowe i
jednostki organizacyjne LP do sektora instytucjonalnego grupującego przedsiębiorców
niefinansowych, prowadzących działalność gospodarczą z wykorzystaniem składników
majątkowych i niemajątkowych, tworzących, w rozumieniu Kodeksu Cywilnego,
przedsiębiorstwo. W rejestrach sądowych - jednostki organizacyjne LP są ujmowane jako
podmioty mające status przedsiębiorstwa. Sprawozdania finansowo – gospodarcze Lasów
Państwowych oraz jednostek organizacyjnych LP, w tym bilanse oraz rachunki zysków i strat,
są od dziesięcioleci sporządzane i taktowane jak sprawozdania sporządzane przez
przedsiębiorstwa. W linii orzeczniczej sądów powszechnych dominuje identyfikacja Lasów
Państwowych i jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych jako podmiotów
prowadzących na własny rachunek rynkową działalność gospodarczą. W opracowaniach
mających charakter komentarzy do ustawy o lasach można z kolei natknąć się na twierdzenia,
że Lasy Państwowe jedynie przypominają przedsiębiorcę, a nawet, że (sic!) fundusz leśny jest
państwowym funduszem celowym w rozumieniu przepisów o finansach publicznych – z
czym nie sposób się zgodzić (o czym dalej).
Przesłanka 9
Należy założyć w dobrej wierze, że to właśnie ten (zilustrowany powyższymi
przykładami) chaos interpretacyjny sprawił, że w obiegu wewnątrzinstytucjonalnym (a
obecnie, być może, w obiegu wykraczającym już znacznie poza Lasy Państwowe) pojawiła
się ostatnio opinia, że z formalnoprawnego punktu widzenia Lasy Państwowe są podmiotem
niedookreślonym, i że powinien im być nadany status nienazwanej jeszcze prawnie korporacji
publicznej. Opinia ta nie zmniejsza, lecz wręcz przeciwnie - przyczynia się do pogłębienia
przedmiotowego chaosu interpretacyjnego.
Przesłanka 10
Należy założyć w dobrej wierze, że przywołane tu zjawisko chaosu interpretacyjnego w
odniesieniu do identyfikacji statusu i formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych w
istotnym stopniu może po prostu wynikać z nazbyt powierzchownego wnikania przez
podmioty, dokonujące przedmiotowej identyfikacji, w normy, kształtujące w Polsce porządek
prawny w odniesieniu do zagadnienia jednostek instytucjonalnych prowadzących działalność
wytwórczą.
3
Znaczenie pojęć przyjętych na potrzeby referatu
Ilekroć w niniejszym referacie jest mowa o statusie Lasów Państwowych, należy przez to
rozumieć przede wszystkim przynależność Lasów Państwowych do sektora i podsektora
jednostek instytucjonalnych, wyodrębnianych przez Główny Urząd Statystyczny w
wykonaniu wiążących Rzeczypospolitą Polską przepisów rozporządzenia unijnego o
rachunkach narodowych.
Ilekroć w niniejszym referacie jest mowa o formie organizacyjno – prawną Lasów
Państwowych należy przez to rozumieć charakterystykę tego podmiotu, dokonywaną poprzez
udzielenie odpowiedzi na kwestie, wyszczególnione w Części A (wymienionego w podtytule
niniejszego referatu) studium analitycznego „Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy
Państwowe” – Status oraz forma organizacyjno – prawna”.
Cel i zakres tematyczny referatu
Celem referatu jest:
1) scharakteryzowanie - na podstawie szczegółowego wywodu, zawartego w studium
analitycznym Autora (przywołanym w podtytule referatu) - statusu oraz formy
organizacyjnej i prawnej Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” ,
2) dokonanie oceny tego statusu i tej formy organizacyjno – prawnej przy uwzględnieniu:
a) roli lasów Skarbu Państwa jako doniosłej wartości (przede wszystkim wartości
instrumentalnej), wykorzystywanej do prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki
leśnej,
oraz wynikającej z tej okoliczności
b) misji, jaka powinna przypadać podmiotowi mającemu te lasy we władaniu,
3) scharakteryzowanie oraz dokonanie krytycznej analizy różnych koncepcji postulujących
wprost lub nieuchronnie prowadzących w skutkach do zmiany statusu oraz formy
organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych.
Cele referatu wymagały m.in. :
1) przeprowadzenia (w ramach charakteryzowania oraz krytycznej analizy różnych koncepcji postulujących
wprost lub nieuchronnie prowadzących do zmiany statusu oraz formy organizacyjno – prawnej LP)
wywodów , stanowiących uzasadnienie tych z wyżej przywołanych przesłanek (przyjętych
na potrzeby referatu), które pozostają w opozycji do dotychczasowego „dorobku
rekomendacyjnego” prac nad Narodowym Programem Leśnym,
oraz
2) objęcia zakresem tematycznym referatu kwestii wyszczególnionych w spisie treści.
Za integralną część niniejszego referatu należy traktować opracowanie studialne autora pt.
„Wizja rozwoju Lasów Państwowych”, które przed datą 18 listopada 2014 r. zostanie
zamieszczone na wyodrębnionej stronie portalu „Narodowy Program Leśny”. Opracowanie to
obejmuje m.in., wymienione w podtytule referatu, studium analityczne „Państwowe
Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” – Status oraz forma organizacyjno – prawna”.
4
2. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a Skarb Państwa
Już na wstępie charakteryzowania statusu oraz formy organizacyjno – prawnej LP należy z
mocą podkreślić, że utrwalona od dziesięcioleci, zwłaszcza w postępowaniach sądowych,
doktryna, polegająca na traktowaniu jednostek organizacyjnych niebędących osobami
prawnymi reprezentującymi Skarb Państwa jakby były one Skarbem Państwa (jakby
„personifikowały” Skarb Państwa) – nie sprawdza się w odniesieniu do szczególnego
podmiotu prawnego, jakim jest Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”,
działające - w myśl art. 50 ustawy o lasach (i sądowej linii orzeczniczej) - na własny rachunek
gospodarczy, na zasadzie samodzielności finansowej, na własne ryzyko związane z
zaciąganymi zobowiązaniami finansowymi, w oparciu o „własne” przychody i „własne”
koszty.
Powyższe okoliczności wymagają wyartykułowania doktryny istotnie zmodyfikowanej,
która wkrótce, jak się można tego spodziewać, będzie przedmiotem weryfikacji przez
Trybunał Konstytucyjny w związku z wnioskiem grupy posłów o stwierdzenie niezgodności z
Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów ustawy z dnia 24 stycznia 2014 r. o zmianie
ustawy o lasach.
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako cywilnoprawny reprezentant
Skarbu Państwa
Podmiot, będący „cywilnoprawnym” reprezentantem innego podmiotu, musi być
legitymowany zdolnością prawną oraz wynikającą z niej (wystarczającą) zdolnością do
czynności cywilnoprawnych. Jak bowiem wiadomo zdolność prawna to zdolność do bycia
podmiotem praw i obowiązków prawnych. Zdolność prawna jest atrybutem każdego
podmiotu prawa: Skarbu Państwa, osoby fizycznej, jednostki organizacyjnej, będącej osobą
prawną, oraz jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa nadaje
zdolność prawną.
Korzystając ze zdolności prawnej, jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi,
którym ustawa nadała zdolność prawną, legitymują się zdolnością do czynności
cywilnoprawnych, tj. zdolnością do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej
poprzez dokonywanie we własnym imieniu czynności prawnych, polegających w
szczególności na przyjmowaniu i składaniu oświadczeń woli, mających na celu wywołanie
powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego.
Spełnienie warunku legitymowania się przez podmiot reprezentujący zdolnością do
czynności prawnych, tj. zdolnością do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej
poprzez dokonywanie we własnym imieniu czynności prawnych, nie oznacza oczywiście, że
podmiot reprezentujący w wykonywaniu reprezentacji działa w imieniu własnym (dla siebie
oraz wyłącznie własnego dobra) i kształtuje własną sytuację prawną.
Legitymowanie się wyżej wymienioną zdolnością do czynności cywilnoprawnych
oznacza natomiast, że podmiot spełnia warunek hipotetyczny do bycia podmiotem
reprezentującym inny podmiot: kto legitymuje się określoną zdolnością do czynności
cywilnoprawnych, może „wykorzystywać” tę zdolność do samodzielnego wykonywania
czynności prawnych za podmiot reprezentowany, dla dobra podmiotu
reprezentowanego i w kształtowaniu sytuacji prawnej podmiotu reprezentowanego.
5
Przy wykonywaniu reprezentacji podmiot reprezentujący działa w ramach własnej
zdolności do czynności cywilnoprawnych. Ustanowienie podmiotu reprezentującego nie
oznacza przecież, że podmiot reprezentowany przelewa na reprezentującego „swoją”
zdolność do czynności prawnych.
Biorąc powyższe pod uwagę, należy przyjąć, że Lasy Państwowe oraz jednostki
organizacyjne LP, choć nie są osobami prawnymi w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, to są
legitymowane zdolnością prawną1.
Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu, zawartego w „Materiałach
stanowiących rozwinięcie referatu” - określenie, zawarte w ustawie o lasach , iż Lasy
Państwowe reprezentują Skarb Państwa w zakresie mienia Skarbu Państwa, znajdującego się
w zarządzie LP, należy rozumieć w ten sposób, iż działania Lasów Państwowych (organów
kierowniczych w Lasach Państwowych oraz odpowiednio umocowanych stanowiska pracy w LP ), które
łącznie są wykonywane: (1) poza funkcją pracodawcy, (1) z wykorzystaniem mienia Skarbu
Państwa w zarządzie LP oraz (2) w ramach czynności prawnych LP (tj. czynności niebędące
doniosłymi czynnościami konwencjonalnymi ani czynnościami faktycznymi) – oznaczają prowadzenie
przez Lasy Państwowe działalności:
1) za Skarb Państwa ,
oraz
2) w wykonaniu obowiązków i w ochronie praw Skarb Państwa (działanie na rzecz Skarbu
Państwa),
a ponadto
3) w celu wywoływania czynnościami prawnymi, dokonanymi przez Lasy Państwowe,
skutków prawnych, odnoszących się do Skarbu Państwa, tj. w celu kształtowania
(ukształtowania) sytuacji prawnej Skarbu Państwa
ale także
4) w celu wywołania czynnościami prawnymi określonych skutków prawnych,
odnoszących się do Lasów Państwowych, tj. w celu kształtowania (ukształtowania)
sytuacji prawnej Lasów Państwowych,
jak również
5) w celu wywołania czynnościami prawnymi określonych skutków prawnych
odnoszących się do innych podmiotów (jeżeli wymaga tego kształtowanie sytuacji prawnej
reprezentowanego lub/oraz reprezentującego),
przy czym: (1) do skutków prawnych, odnoszących się do Lasów Państwowych w związku z
reprezentowaniem Skarbu Państwa, należy zaliczyć w szczególności 2 : (a) własność
należności oraz związanych z nimi środków pieniężnych, (b) zobowiązania finansowe,
ciążące na Lasach Państwowych, (c) możność suwerennego wykorzystywania nadwyżki
finansowej, (c) dobra prawne o charakterze niemajątkowym, kształtujące funkcjonalność
Lasów Państwowych, zaś (2) do skutków prawnych odnoszących się do innych podmiotów
należy zaliczyć efekty z realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu.
Zobowiązania finansowe (zobowiązania finansowe wobec pracowników), ciążące na Lasach
Państwowych powstają nie w reprezentowaniu Skarbu Państwa, lecz w związku z
występowaniem jednostek organizacyjnych LP w roli pracodawcy (a więc w związku z działaniem
Lasów Państwowych imieniem własnym). W trakcie działania imieniem własnym powstają też w
11
Bardziej szczegółowy wywód na ten temat jest zawarty w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu”
z ww. rozporządzenia Rady Ministrów, regulującego gospodarkę finansową wynika, że do skutków prawnych z
„cywilnoprawnego” reprezentowania Skarbu Państwa zalicza się również wynik finansowy z całokształtu
działalności Lasów Państwowych; nie jest to wynik finansowy Skarbu Państwa, lecz wynik finansowy Lasów
Państwowych
2
6
określonym zakresie dobra prawne kształtujące funkcjonalność LP oraz efekty z realizacji
pozaprodukcyjnych funkcji lasu. Ponadto - zobowiązania finansowe, będące zobowiązaniami
Lasów Państwowych, a nie Skarbu Państwa, powstają także wówczas, gdy działania Lasów
Państwowych są prowadzone w ramach doniosłych czynności konwencjonalnych imieniem
państwa lub samorządu (chyba że są to zobowiązania, związane z działaniami, polegającymi na ochronie
gruntów leśnych przed nieuzasadnionych wyłączaniu z produkcji lub przed degradacją oraz dewastacją, a także z
działaniami, polegającymi na sprzedaży lasów i innych gruntów) .
Wszelkie działania Lasów Państwowych imieniem własnym ( m.in./1/działania jako pracodawcy,
/2/działania obejmujące wyłącznie czynności faktyczne - w wykonywaniu działalności wytwórczych,
niewchodzące w skład działalności w imieniu państwa lub samorządu,) , jak również wykorzystywanie
własnej funkcjonalności Lasów Państwowych nie powinny oczywiście pozostawać w
„konflikcie” z zasadą, iż „cywilnoprawne” reprezentowanie Skarbu Państwa przez Lasy
Państwowe (czyli działanie LP imieniem Skarbu Państwa) musi skutkować kształtowaniem i
zachowaniem (ochroną) praw Skarbu Państwa oraz wywiązywaniem się Skarbu Państwa
(„rękami LP”) z obowiązków Skarbu Państwa, związanych z własnością lasów i innych
składników majątkowych tego podmiotu pozostających w zarządzie LP.
Rodzi się zasadnicze pytanie o praktyczny zakres „cywilnoprawnego” reprezentowania
Skarbu Państwa przez Lasy Państwowe. Otóż należy przyjąć generalną zasadę, że Lasy
Państwowe reprezentują „cywilnoprawnie” Skarb Państwa w każdym przypadku, jeżeli
stosunek cywilnoprawny nie jest możliwy do urzeczywistnienia bez użycia mienia Skarbu
Państwa w zarządzie Lasów Państwowych lub w sposób istotny oddziałuje (kształtuje) stan
mienia Skarbu Państwa w zarządzie LP. W praktyce zakres „cywilnoprawnego”
reprezentowania Skarbu Państwa przez Lasy Państwowe obejmuje :
1) wybór i zawieranie umów cywilnoprawnych na: dostawy, usługi obce (nie wyłączając
2)
usług bankowych, jak również usług, obejmujących ocenę gospodarki leśnej w ramach tzw. procesu jej
certyfikowania), roboty, realizację przedsięwzięć kooperacyjnych, jeżeli wiąże się to z
oddziaływaniem na stan zasobów majątkowych Skarbu Państwa (na mienie Skarbu
Państwa w zarządzie LP), a także
umów na korzystanie z cudzych wartości
intelektualnych (jeżeli ma to wpływ na stan mienia Skarbu Państwa w zarządzie LP) ,
wybór i zawieranie umów (porozumień) cywilnoprawnych, związanych ze zbywaniem
produktów rynkowych i nierynkowych , wytwarzanych przez Lasy Państwowe jako
mienie Skarbu Państwa (nie wyłączając wszelkich usług, świadczonych na rzecz administracji
publicznej, jeżeli stanowią mienie Skarbu Państwa) ,
3) wybór i zawieranie umów (porozumień) cywilnoprawnych, związanych ze zbywaniem
(nie wyłączają zamian i wymian) mienia Skarbu Państwa, niebędącego produktami
działalności wytwórczej Lasów Państwowych (z zastrzeżeniem co do procedowania decyzji o
zbyciu w drodze sprzedaży lasów i innych gruntów),
4) zawieranie umów (porozumień), związanych z absorpcją „pomocowych” środków
pieniężnych (innych zasobów majątkowych)
ze źródeł zagranicznych, a także
nieodpłatnym przyjmowanie środków pieniężnych oraz innych składników
majątkowych od jednostek sektora finansów publicznych, darczyńców oraz
pozostałych podmiotów (nie wyłączając przekazywania mienia Skarbu Państwa pomiędzy
jednostkami organizacyjnymi LP),
5) składanie oświadczeń woli, oddziałujących na dostawców, usługodawców,
wykonawców, nabywców i inne właściwe podmioty w trakcie realizacji umów i
porozumień, o których mowa w ppkt. 1 - 4,
6) wykonywanie biernych czynności prawnych (administracyjno – prawnych, prokuratorsko –
prawnych, policyjno – prawnych, a także sądowych i procesowych ), związanych z szeroko
rozumianą ochroną mienia Skarbu Państwa (nie wyłączając zawiadomień o czynach,
7
wyczerpujących znamiona przestępstwa lub wykroczenia na szkodę mienia Skarbu Państwa w
zarządzie Lasów Państwowych).
W trakcie powyżej wyszczególnionego „cywilnoprawnego” reprezentowania Skarbu
Państwa – Lasy Państwowe powinny chronić prawa Skarbu Państwa oraz doprowadzać do
tego, aby Skarb Państwa („rękami” LP) wywiązywał się z obowiązków, związanych z
własnością lasów oraz innych zasobów majątkowych tego podmiotu, znajdujących się w
zarządzie Lasów Państwowych.
Nie wszystkie stosunki cywilnoprawne zawiązywane przez Lasy Państwowe stanowią
przejaw reprezentowania Skarbu Państwa. Na przykład umowy o prace (będące według
dominującego poglądu umowami zawieranymi w sferze cywilistycznej, choć w wykonaniu
Kodeksu pracy, a nie Kodeksu cywilnego) są zawierane imieniem jednostek organizacyjnych
Lasów Państwowych jako pracodawców. Również umowy zlecenia czy umowy o dzieło oraz
umowy podobne nie są zawierane w imieniu Skarbu Państwa, lecz imieniem Lasów
Państwowych – jeżeli ich wykonanie nie wymaga użycia mienia Skarbu Państwa w zarządzie
Lasów Państwowych, a ponadto nie wpływa istotnie na stan mienia Skarbu Państwa w
zarządzie Lasów Państwowych (tj. jeżeli efekty z realizacji tych umów nie mają charakteru
majątkowego).
Lasy Państwowe nie stanowią zinstytucjonalizowanej formy Skarbu Państwa
Z podmiotowego punktu widzenia – w ramach państwa można wyodrębnić zintegrowany
zbiór podmiotów, legitymowanych zdolnością prawną, uwidoczniony na Ryc. 1
Ryc. 1. Zbiór podmiotów, legitymowanych zdolnością prawną (na schemacie nie uwzględniono
…………jednostek organizacyjnych działających poza ramami państwa jako organizacje nielegalne)
Zbiór podmiotów, legitymowanych zdolnością prawną (wraz z jednostkami organizacyjnymi niemającymi zdolności prawnej
wchodzącymi w skład podmiotów praw i obowiązków)
Skarb Państwa
Osoby prawne inne niż
Skarb Państwa (wraz z
jednostkami
organizacyjnymi
niemającymi zdolności
prawnej)
Organy publiczne
Podmioty gospodarki narodowej w rozumieniu przepisów o
statystyce publicznej (podmioty ujmowane w systemie REGON)
Jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi,
legitymowane zdolnością prawną (wraz z jednostkami
organizacyjnymi niemającymi zdolności prawnej)
Jednostki
organizacyjne
stanowiące
aparat
wykonawczy i
pomocniczy
organów
publicznych
Jednostki
organizacyjne
utworzone przez
organy publiczne
lub przez aparat
wykonawczo –
pomocniczy tych
organów
Pozostałe
jednostki
organizacyjne
niebędące
osobami
prawnymi,
legitymowana
zdolnością
prawną
Osoby fizyczne,
prowadzące
działalność
gospodarczą w
rozumieniu
przepisów o
statystyce
publicznej –
działające w ramach
szeroko
rozumianych
gospodarstw
domowych
Osoby fizyczne (w tym
o niepełnej zdolności do
czynności prawnych
oraz
ubezwłasnowolnione)
działające w ramach
szeroko rozumianych
gospodarstw domowych
– niebędące
podmiotami gospodarki
narodowej w
rozumieniu przepisów o
statystyce publicznej
Jeżeli przyjąć, że Lasy Państwowe stanowią jedną (z wielu możliwych)
zinstytucjonalizowanych form Skarbu Państwa, to działanie Lasów Państwowych nie
oznaczałoby działania w „cywilnoprawnym” reprezentowaniu Skarbu Państwa. Należałoby
mianowicie uznać, że działanie Lasów Państwowych jest wprost (jest „po prostu”) działaniem
8
Skarbu Państwa. W konsekwencji należałoby też uznać, że Lasy Państwowe nie mają
zdolności prawnej, lecz „korzystają” ze zdolności prawnej Skarbu Państwa – ze wszystkimi
tego konsekwencjami (np. należałoby uznać, że Skarb Państwa występuje jako pracodawca w stosunku do
pracowników, zatrudnionych w Lasach Państwowych).
Innymi słowy należałoby przyjąć, że Lasy Państwowe działają we własnym imieniu, a
działanie to jest równoznaczne z działaniem Skarbu Państwa., tj. że Lasy Państwowe jako
zinstytucjonalizowana forma Skarbu Państwa działają:
1) nie za Skarb Państwa, lecz jako Skarb Państwa pod firmą Lasów Państwowych,
2) na swoją rzecz, czyli jednocześnie na rzecz Skarbu Państwa,
3) z kształtowanie własnej sytuacji prawnej, będącej równocześnie sytuacją prawną Skarbu
Państwa.
W szczególności należałoby założyć, że zobowiązania finansowe Lasów Państwowych są
równocześnie zobowiązaniami finansowymi Skarbu Państwa, podczas gdy pozostaje poza
dyskusją, że Skarb Państwa nie odpowiada za zobowiązania finansowe Lasów Państwowych.
Na marginesie warto zauważyć, że przyjęcie założenia, że Lasy Państwowe stanowią
„personifikację” Skarbu Państwa, stanowiłoby zakwestionowanie normy prawnej,
nakładającej na Lasy Państwowe obowiązek regulowania podatku dochodowego od wyniku
na tzw. działalności dodatkowej, albowiem na mocy Ustawy o rachunkowości Skarb Państwa
podlega podmiotowemu zwolnieniu z obowiązku regulowania podatku dochodowego.
Lasy Państwowe są podmiotem odrębnym w stosunku do Skarbu Państwa
Biorąc powyższe pod uwagę, staje się oczywiste, że Państwowe Gospodarstwo Leśne
„Lasy Państwowe” stanowi podmiot praw i obowiązków odrębny względem Skarbu Państwa,
chociaż nie ulega wątpliwości, że w kształtowaniu stosunków cywilnoprawnych - Skarb
Państwa jako podmiot praw i obowiązków (praw i obowiązków dotyczących mienia tej osoby prawnej,
znajdującego się w zarządzie Lasów Państwowych) korzysta („nie może nie korzystać”) z działania Lasów
Państwowych jako swojego reprezentanta (swojego ustawowego przedstawiciela), albowiem jako
osoba prawna bez organów wewnętrznych oraz bez struktury organizacyjnej, obejmującej
stanowiska pracy, nie jest oczywiście w stanie w ogóle prowadzić działalności wytwórczej
obejmującej w szczególności czynności faktyczne.
Prawa i obowiązki Skarbu Państwa jako właściciela lasów państwowych
Kierując się propedeutyczną wiedzą w zakresie leśnictwa, nie sposób zakwestionować
stwierdzenia, iż w ramach reprezentowania Skarbu Państwa przez Lasy Państwowe w
zakresie mienia Skarbu Państwa, pozostającego w zarządzie Lasów Państwowych - zakres
obowiązków Skarbu Państwa wypełnianych „rękami” Lasów Państwowych oraz zakres praw
Skarbu Państwa realizowanych i chronionych przez Lasy Państwowe obejmuje:
1) obowiązek utrzymania w należytym stanie funkcjonalnym oraz permanentnego
powiększenia, a także ciągłego doskonalenia zdolności funkcjonalnych zasobów
leśnych kraju:
a) jako narzędzia służącego ochronie (w tym ochronie przyrody) i kształtowaniu
przyrodniczego środowiska leśnego oraz środowisk przyrodniczych funkcjonalnie ze
środowiskiem leśnym związanych,
b) jako miejsca poboru na warunkach niekomercyjnych różnych świadczeń
społecznych (takich jak zbiór grzybów i innych płodów runa leśnego, wypoczynek, rekreacja,
rehabilitacja oraz turystyka),
9
c) jako źródła surowca drzewnego dla gospodarstw domowych oraz podmiotów
gospodarczych,
d) jako zasobu wykorzystywanego do wypełniania przez administrację publiczną jej
powinności w sferze dominium i imperium,
2) obowiązek racjonalnego i efektywnego wykorzystywania zdolności funkcjonalnych
zasobów leśnych, o których mowa w ppkt.1, z uwzględnieniem konieczności
zachowania tychże zdolności dla przyszłych pokoleń,
3) prawo własności Skarbu Państwa, dotyczące produktów wyjściowych działalności
Lasów Państwowych (jeżeli produkty te mają wymiar majątkowy), z zastrzeżeniem co do
efektów, powstających w ramach realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu (efekty te
wyczerpują znamiona przedmiotu nienazwanej prawnie wspólności majątkowej Skarbu Państwa i
beneficjentów jako ich współ-wytwórców),
4) prawo Skarbu Państwa do ochrony i dochodzenia własnego mienia, w razie:
a) nielegalnego, nierzetelnego, niecelowego oraz niegospodarnego jego używania w trakcie
używania do prowadzonej działalności wytwórczej,
b) nielegalnego, nierzetelnego niecelowego oraz niegospodarnego zbywania produktów
działalności wytwórczej, w szczególności zbywania surowca drzewnego,
c) nielegalnego, nierzetelnego, niecelowego oraz niegospodarnego nabywania oraz
rozporządzania składnikami mienia Skarbu Państwa w zarządzie LP,
5) prawo Skarbu Państwa do ochrony, dochodzenia i naprawy szkód we własnym
mieniu, w razie poddania tego mienia czynom zabronionym (niedozwolonym).
Główne atrybuty działalności Lasów Państwowych
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako podmiot praw i obowiązków
odrębny w stosunku do Skarbu Państwa – prowadzi swoją własną działalność. Lasy
Państwowe, prowadząc własną działalność wytwórczą, nie działają w imieniu własnym tylko
w tym zakresie, w jakim w prowadzeniu swojej własnej działalności występują jako
„cywilnoprawny” reprezentant Skarbu Państwa (jak również jako „reprezentant” państwa lub
samorządu). Z zastrzeżeniem działań, obejmujących ochronę gruntów leśnych oraz sprzedaż
lasów i gruntów, działalność Lasów Państwowych jest prowadzona:
1) na własną odpowiedzialność,
2) na własne ryzyko gospodarcze, w tym ekonomiczne,
3) na własny rachunek, na zasadzie samofinansowania i bez wsparcia budżetu państwa (z
zastrzeżeniem wynagrodzenia na wyręczanie administracji publicznej w ramach zadań zlecanych w
wykonaniu art. 54 ustawy o lasach, oraz z zastrzeżeniem występowania na zasadach ogólnych w roli
beneficjenta środków zagranicznych oraz innych środków dotacyjnych, na przykład środków NFOŚiGW),
4) z zachowaniem prawa do kształtowania wyniku finansowego oraz jego wykorzystywania
we własnym zakresie po objęciu świadczeniami publicznymi,
5) w celu doprowadzenia do wypełnienia obowiązków i zapewnienia ochrony praw,
przysługujących Skarbowi Państwa jako właścicielowi składników majątkowych,
wykorzystywanych przez LP do prowadzenia własnej działalności.
Stwierdzenia w akapicie poprzedzającym w sposób istotny wpiera orzeczenie Naczelnego Sądu
Administracyjnego III S.A. 1314 – 1315/93 z 2 marca 1994 r. W pierwszej tezie tego orzeczenia Naczelny Sąd
Administracyjny przyjął, że „art. 50 (...) ustawy jednoznacznie stwierdza, że Lasy Państwowe prowadzą
gospodarkę na własną rzecz /rachunek/, na zasadzie samodzielności finansowej”.
Prawa i obowiązki Skarbu Państwa jako właściciela lasów państwowych stanowią
podstawę do wyartykułowania misji Lasów Państwowych (o czym dalej).
10
Lasy Państwowe jako podmiot nie są przedmiotem własności Skarbu Państwa
W niektórych wypowiedziach publicznych utrzymuje się, że Państwowe Gospodarstwo
Leśne „Lasy Państwowe” stanowi własność Skarbu Państwa. Twierdzenie takie jest
absurdalne. Jak to wykazano powyżej – Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”
stanowi podmiot praw i obowiązków odrębny w stosunku do Skarbu Państwa. Od kiedy
zniesiono niewolnictwo – żadna osoba fizyczna jako (w polskim systemie prawnym) podmiot,
legitymowany od urodzenia zdolnością prawną, nie może stanowić przedmiotu czyjejś
własności. Także żadna osoba prawna jako podmiot praw i obowiązków nie może stanowić
przedmiotu czyjejś własności. Oczywiście również Lasy Państwowe jako podmiot praw i
obowiązków zdolny do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej nie stanowi
przedmiotu czyjejś własności (a konkretnie własności Skarbu Państwa). Lasy Państwowe jako
podmiot nie mogą być przecież (co oczywiste) przedmiotem obrotu, a tylko to, co ma możność
występowania w obrocie może być przedmiotem własności. Inną kwestią jest natomiast
własność składników materialnych i niematerialnych, wykorzystywanych przez Lasy
Państwowe jako podmiotu prawnego do prowadzenia uprawnionej działalności.
W odniesieniu do przedsiębiorców państwowych działających na podstawie ustawy z dnia 25 września 1981
r. o przedsiębiorstwach państwowych3 w niektórych publikacjach przyjmuje się, że przedsiębiorstwo państwowe
jako zespół składników materialnych i niematerialnych, wykorzystywany do prowadzenia działalności przez
przedsiębiorcę państwowego jest własnością Skarbu Państwa. Trudno zgodzić się z takim poglądem w
kontekście:
1) przepisu art. 1. ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, stanowiącego, że „przedsiębiorstwo państwowe
jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość
prawną”, a więc rozstrzygającego o tym, że mamy tu do czynienia z państwową osobą prawną,
a także w kontekście.
2) przepisu 441 Kodeksu cywilnego - stanowiącego, że
a) własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe, przysługują Skarbowi Państwa
albo innym państwowym osobom prawnym (§ 1),
b) uprawnienia majątkowe Skarbu Państwa względem państwowych osób prawnych określają odrębne
przepisy, w szczególności regulujące ich ustrój (§ 2).
Z ustawy o przedsiębiorstwach państwowych nie wynika, że uprawnienia majątkowe Skarbu Państwa
względem przedsiębiorców państwowych, działających na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach
państwowych, skutkują tym, że Skarb Państwa jest właścicielem przedsiębiorstwa państwowego rozumianego
jako zespół składników materialnych i niematerialnych, wykorzystywanych przez przedsiębiorców
państwowego, działających na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, do prowadzenia
działalności.
W przypadku Lasów Państwowych jako podmiotu praw i obowiązków własność Skarbu
Państwa w stosunku do składników majątkowych, wykorzystywanych przez Lasy Państwowe
do prowadzenia uprawnionej działalności, jest bezdyskusyjna, z zastrzeżeniem jednak co do
przeważającej części należności oraz związanych z nim środków pieniężnych. Choć
należności oraz środki pieniężne, mające odzwierciedlenie w kapitale własnym Lasów
Państwowych, stanowią własność Lasów Państwowych (o czym mowa powyżej) - to choćby w
związku z przepisem art. 441 § 2 Kodeksu cywilnego prawodawca ma (rzecz oczywista)
możność obejmowania Lasów Państwowych obowiązkiem przekazywania określonej części
środków pieniężnych LP, stanowiących własność LP, na rzecz Skarbu Państwa (do budżetu
państwa), jednak (co również oczywiste) nie powinno to następować z naruszeniem wzorców
3
t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981, Nr 240, poz. 2055, z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 167, poz.
1399, z 2006 r. Nr 107, poz. 721, Nr 220, poz. 1600, z 2008 r. Nr 180, poz. 1109, z 2009 r. Nr 157, poz. 1241,
Nr 219, poz. 1707, z 2012 r. poz. 459
11
konstytucyjnych. Jednak źródłem możności, o której mowa w zdaniu poprzedzającym, jest
oczywiście przede wszystkim Konstytucja RP.
Okoliczność, że zdecydowana większość składników majątkowych, wykorzystywanych
przez Lasy Państwowe do prowadzenia uprawnionej działalności, stanowi własność Skarbu
Państwa, nie sprzeciwia się oczywiście uznaniu tychże składników za część składową
przedsiębiorstwa w rozumieniu Kodeksu cywilnego – w razie uznania Lasów Państwowych
za przedsiębiorcę.
Lasy Państwowe nie są podmiotem niezawisłym
Jak większość podmiotów praw i obowiązków – Lasy Państwowe w swoim bieżącym
działaniu nie są podmiotem niezawisłym, tj. w swoim bieżącym działaniu nie „podlegają”
wyłącznie „prawom przyrody” oraz przepisom prawa pozytywnego, choć „prawa przyrody”
mają tu niebagatelne znaczenie (nieporównywalnie większe niż w przypadku większości innych
podmiotów) .
Problematyce nadzorowania i kontrolowania Lasów Państwowych została poświęcona
istotna część „Materiałów stanowiących rozwiniecie referatu”.
W szczególności w
materiałach tych wnikliwej analizie poddano problematykę wzajemnych relacji między
Ministrem Środowiska a Dyrektorem Generalnym Lasów Państwowych.
3. Misja Lasów Państwowych i obszar uprawnionej działalności Lasów Państwowych
Wskazane powyżej obowiązki oraz prawa Skarbu Państwa, będącego właścicielem lasów,
stanowią niewątpliwą podstawę do wywiedzenia misji Państwowego Gospodarstwa Leśnego
„Lasy Państwowe” jako podmiotu mającego te lasy w bezpośrednim władaniu
poszczególnych jednostek organizacyjnych LP. Otóż misją Lasów Państwowych jest:
1) wykorzystywanie lasów własności Skarbu Państwa jako narzędzia ochrony i
kształtowania środowiska przyrodniczego do współudziału w kształtowania - w
zgodzie z koncepcją zrównoważonego rozwoju - trwałego i ulegającego ciągłej
poprawie bezpieczeństwa ekologicznego globu ziemskiego w wymiarze lokalnym,
regionalnym, krajowym i globalnym, w tym poprzez doprowadzanie do ciągłego i
coraz bardziej efektywnego wypełniania przez lasy funkcji ochrony i wzmagania
ochrony różnorodności biologicznej, także w ekosystemach pozostających w relacjach
wzajemnego oddziaływania z ekosystemami leśnymi, w sprzężeniu zwrotnym z
funkcją poprawy roli lasów jako naturalnego zbiornika węgla organicznego,
2) wykorzystywanie lasów własności Skarbu Państwa do doprowadzanie, w zgodzie z
koncepcją zrównoważonego rozwoju,
do trwałego, coraz pełniejszego,
zaopatrywania na warunkach komercyjnych gospodarstw domowych oraz różnych
gałęzi gospodarki narodowej w surowiec drzewny, w połączeniu z szerokim
wachlarzem innych świadczeń materialnych i niematerialnych, oferowanych i
udostępnianych b. różnym i licznym grupom beneficjentów : (1) w sposób trwały w
coraz pełniejszym zaspokajaniu potrzeb, (2) nieodpłatnie lub – w uzasadnionym i
ograniczonym zakresie – za odpłatnością,
3) współdziałanie oraz udzielanie pomocy organom sektora rządowego oraz
samorządowego w zakresie dominium, np.:
12
a) gromadzenie wiedzy o państwie na drodze inwentaryzacji
wielkoobszarowej,
b) uczestniczenie w edukacji ekologicznej, w tym w edukacji leśnej
społeczeństwa,
c) przyczynianie się do kształtowania bezpieczeństwa terytorialnego kraju
poprzez utrzymywani w należytym stanie gruntów leśnych własności
Skarbu Państwa, zajmujących istotną część powierzchni terytorium
kraju,
d) przyczynianie się do rozwoju, zwłaszcza na terenach o małym stopniu
zurbanizowania, a tym samym do zmniejszanie bezrobocia na tych
terenach
4) udzielanie organom i instytucjom władzy publicznej pomocy w zakresie ich funkcji
imperialnych,
5) stanie na straży praw, przysługujących Skarbowi Państwa jako właściciela lasów , w
tym prowadzenie działań w zakresie ochrony i dochodzenia mienia Skarbu Państwa.
Powyższa misja rodzi określone, utrwalone w przepisach prawa,
obowiązku te skutkują określonymi zadaniami realizowanymi przez LP.
obowiązki, zaś
W innym ujęciu – misja Lasów Państwowych może być wypełniana wyłącznie w ramach
uprawnionego obszaru działalności tego podmiotu.
Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu, zawartego w „Materiałach
stanowiących rozwinięcie referatu” – uprawniony obszar działalności Państwowego
Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” można przedstawić w formie schematu
klasyfikacyjnego, uwidocznionego na Ryc. 2
Rozwinięciem ogólnej klasyfikacji uprawnionego obszaru działalności Lasów
Państwowych, będącej przedmiotem Ryc. 2, jest:
1) Ryc. 3, stanowiąca klasyfikację tzw. działalności dodatkowej w Lasach Państwowych,
oraz
2) Ryc.4, będąca schematem blokowym:
a) gospodarki leśnej (bez działalności dodatkowej w zakresie gospodarki leśnej,
jeżeli nie dotyczy ona gospodarki łowieckiej),
b) gospodarki łowieckiej w nadleśnictwie (w pełnym jej zakresie)
c) działalności związanej z gospodarką łowiecką.
Zakres gospodarki leśnej obejmuje również realizowanie pozaprodukcyjnych funkcji lasu.
Klasyfikację naturalnych zewnętrznych funkcji lasu modyfikowanych metodami gospodarki
leśnej (t. j. będącej przedmiotem realizacji, w tym realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu )
ujęto na Ryc. 5.
13
14
Ryc.2 Ogólna klasyfikacja uprawionej działalności w Lasach Państwowych
Działalność Lasów Państwowych, obejmująca gospodarowanie przez Lasy Państwowe mieniem Skarbu Państwa (w wykonaniu zarządu tym mieniem) oraz obejmujące
gospodarowanie innym mieniem we władaniu LP
Prowadzenie gospodarki leśnej wraz z działalnością pomocniczą
Działalności
bezpośrednio –
wytwórcze w
nadleśnictwie w
zakresie
gospodarki leśnej
Działalność
podstawowa
Działalność dodatkowa bezpośrednio –
wytwórcza w ramach gospodarki leśnej (z
dalszym podziałem – jak na przywołanym
poniżej schemacie klasyfikacyjnym działalności
dodatkowej)
Prowadzenie pozostałej działalności obejmujące pozostałe gospodarowanie mieniem na potrzeby innej działalności bezpośrednio
– wytwórczej oraz działalności pomocniczej z nią związanej
Działalność rozwojowa
Działalność dodatkowa poza
gospodarką leśną
Działalności dodatkowa
bezpośrednio – wytwórcza (z
dalszym podziałem – jak na
poniższym . schemacie
klasyfikacyjnym działalności
dodatkowej )
Działalność administracyjna (DGLP,
rdLP, nadl.)
Działalność bezpośrednio –
wytwórcza w zakresie
wspomagania organów władzy
publicznej oraz instytucji sektora
administracji publicznej – w
sferze dominium
Działalność rozwojowa
bezpośrednio – wytwórcza
Działalność
uboczna
Gospodarka
łowiecka
Pozostała
działalność
uboczna
Działalność pomocnicza we własnym zakresie jednostki
organizacyjnej LP prowadzącej działalność (działalność
pomocnicza finansowana z przychodów własnych)
Działalność pomocnicza prowadzona wynikowo odpowiednio na rzecz działalności podstawowej, gospodarki
łowieckiej, pozostałej działalności ubocznej, działalności dodatkowej w ramach gospodarki leśnej, działalności
dodatkowej poza gospodarką leśną, działalności rozwojowej, działalności administracyjnej w zakresie
wspomagania organów i instytucji władzy publicznej w sferze dominium, działalności administracyjnej w
zakresie wspomagania organów i instytucji władzy publicznej w sferze imperium
Działalność pomocnicza prowadzona we
własnym zakresie DGLP lub rdLP –
finansowana z wpłat nadleśnictw
Działalność pomocnicza prowadzona we własnym
zakresie jednostki organizacyjnej Lasów Państwowych ,
finansowana ze środków, związanych z funduszem
leśnym, przeznaczonym na realizację wspólnych
przedsięwzięć jednostek organizacyjnych Lasów
Państwowych lub na tworzenie infrastruktury, niezbędnej
do prowadzenia gospodarki leśnej
Usługi, finansowane środkami, związanymi z
przychodami własnymi jednostki organizacyjnej
Lasów Państwowych, będącej świadczeniobiorcą
Działalność bezpośrednio –
wytwórcza w zakresie
wspomagania organów władzy
publicznej i instytucji sektora
administracji publicznej w sferze
imperium
Działalność pomocnicza świadczona przez inne
jednostki organizacyjne jako usługi
wewnątrzinstytucjonalne
Usługi finansowane środkami z wpłat
nadleśnictw (dot. usług „zamawianych”
przez DGLP oraz przez rdLP)
Usługi finansowane ze środków,
związanych z funduszem leśnym
15
Ryc.3 Schemat klasyfikacyjny działalności dodatkowej w Lasach Państwowych
Działalność dodatkowa jako bezpośrednio – wytwórcza działalność produkcyjna i usługowa na rzecz gospodarki leśnej
Działalność dodatkowa w ramach gospodarki leśnej
Działalność wykonywana w
formie usług
wewnątrzinstytucjonalnych
Działalność
zakładów, niezbędna
do realizacji zadań
Lasów
Państwowych w
zakresie gospodarki
leśnej
Działalność na
rzecz
gospodarki
leśnej w
nadleśnictwie
Działalność wykonywana poza
usługami
wewnątrzinstytucjonalnym
Działalność
dodatkowa w ramach
gospodarki leśnej
prowadzona przez
nadleśnictwa,
regionalne dyrekcje
LP oraz przez DGLP
Działalność na
rzecz
gospodarki
leśnej w
nadleśnictwie
Działalność na rzecz
działalności dodatkowej,
prowadzonej w ramach
gospodarki leśnej przez
różne jednostki
organizacyjne LP
jednostki organizacyjne LP
z grupy jednostek
obejmującej nadleśnictwa,
rdLP oraz DGLP
Działalność pośrednio na rzecz gospodarki leśnej - działalność dodatkowa poza gospodarką leśną w Lasach Państwowych
Działalność w
zakresie
wynajmowania
oraz
wydzierżawiania
lasów
Działalność
produkcyjna lub
usługowa na rzecz
dzierżawców lub
zarządców leśnych
obwodów
łowieckich
Działalność na rzecz
działalności dodatkowej,
prowadzonej w ramach
gospodarki leśnej prowadzonej przez
zakłady Lasów
Państwowych
Działalność wykonywana w
formie usług
wewnątrzinstytucjonalnych
Działalność wykonywana poza usługami wewnątrzinstytucjonalnym
Działalność nadleśnictw, w zakresie gospodarki łowieckiej, prowadzonej z
wykorzystaniem polnych obwodów łowieckich
Działalność
zakładów LP na
rzecz innych
jednostek
organizacyjnych
LP
Działalność
na rzecz
zakładów LP
Działalność
prowadzona przez
nadleśnictwa,
regionalne dyrekcje
LP oraz przez DGLP
Działalność na rzecz
jednostek
organizacyjnych
stanowiących grupę,
obejmującą nadleśnictwa,
regionalne dyrekcje
Lasów Państwowych oraz
DGLP
Działalność nadleśnictw na rzecz gospodarki łowieckiej, prowadzonej z
wykorzystaniem polnych obwodów łowieckich przez dzierżawców oraz
zewn. zarządców tych obwodów
Działalność w zakresie turystyki myśliwskiej i innej działalności
zintegrowanej poziomo w ramach łowiectwa z gospodarką łowiecką
Działalność na rzecz turystyki myśliwskiej i innej działalności zintegrowanej
poziomo w ramach łowiectwa z gospodarką łowiecką , prowadzoną przez
dzierżawców oraz zewn. zarządców obwodów łowieckich
Działalność prowadzona metodami gospodarowania mieniem
Działalność dodatkowa poza gospodarką leśną – pozostała poza usługami
wewnątrzinstytucjonalnymi
16
17
Ryc. 4 Schemat blokowy gospodarki leśnej (bez działalności dodatkowej w zakresie gospodarki leśnej, jeżeli nie dotyczy ona gospodarki łowieckiej) ; schemat
gospodarki łowieckiej w nadleśnictwie (w pełnym jej zakresie); schemat działalności związanej z gospodarką łowiecką
Działalność leśna prowadzona przez w wielkoobszarowych gospodarstwach leśnych na przykładzie Lasów Państwowych
Działalność polegająca na prowadzeniu gospodarski leśnej (bez działalności dodatkowej w ramach gospodarki leśnej)
Urządzanie lasu
Powiększanie zasobów
leśnych poprzez
zalesianie gruntów
prowadzące do
powiększania areału
upraw leśnych;
utrzymanie zasobów
leśnych poprzez
odnawianie lasu –
poczynając od selekcji,
nasiennictwa i
szkółkarstwa
Zagospodarowanie lasu, w tym
realizacja pozaprodukcyjnych funkcji
lasu
Utrzymanie i
powiększanie
zasobów i upraw
leśnych na drodze
hodowli lasu (bez
zalesiania gruntów,
odnawiania lasu
oraz pielęgnowania
lasu, obejmującego
użytkowanie
główne lasu)
Prowadzenie gospodarki łowieckiej jako gospodarki
leśnej : gospodarowanie zwierzyną, pozyskiwanie (za
wyjątkiem skupu) oraz sprzedaż zwierzyny w stanie
nieprzerobionym (łącznie z realizacją pozaprodukcyjnych
funkcji lasu)
Ochrona
lasu
Zagospodarowa
nie lasu –
pozostałe
dziania
Przystosowywanie,
utrzymanie i
wykorzystywanie zasobów
przyrodniczych w ramach
realizacji
pozaprodukcyjnych funkcji
lasu – programy specjalne
Inne
działania
Inna
działalność
LP w
zakresie
lub w
związku z
gospodarką
łowiecką
Użytkowanie lasu (łącznie z
realizacją pozaprodukcyjnych
funkcji lasu)
Użytkowanie uboczne lasu (bez
gospodarki łowieckiej)
Użytkowanie główne
lasu
Użytkowanie
przedrębne
Pozostała
uprawniona
działalność (łącznie
z działalnością
pomocniczą) (por.
ryc.2)
Użytkowanie
ciągłe i rębne
lasu
Pozyskiwanie (z wyjątkiem skupu)
użytków ubocznych (żywicy,
choinek, karpiny, kory, igliwia,
płodów runa leśnego)
Sprzedaż użytków
ubocznych w stanie
nieprzerobionym
Pozyskiwanie surowca
drzewnego jako użytku
głównego
Sprzedaż surowca
drzewnego (w stanie
nieprzerobionym)
jako użytku głównego
Prowadzenie gospodarki łowieckiej w nadleśnictwie (w ramach i poza ramami gospodarki leśnej; bezpośrednio lub w formie wytwórczej działalności usługowej), podejmowanej w celu (1) ochrony, hodowli i
pozyskiwania – w tym w celu zachowania, racjonalnego powiększania stanu, poprawy struktury, kondycji oraz korzystnej roli, pełnionej w ekosystemie leśnym, przez zwierzynę łowną, stale lub okresowo
przebywającą w lesie, oraz w celu (2) )
wzmagania, metodami gospodarki leśnej pozaprodukcyjnej funkcji lasu w zakresie stwarzania warunków do uprawiania turystyki myśliwskiej jako działalności
obligatoryjnie zintegrowanej poziomo z gospodarką łowiecką. Prowadzenie działalności związanej z gospodarką łowiecką
Gospodarka łowiecka prowadzona jako gospodarka leśna oraz działalność
dodatkowa w ramach gospodarki łowieckiej jako gospodarki leśnej (wraz z
działalnością obejmującą realizację pozaprodukcyjnych funkcji lasu)
Gospodarka łowiecka prowadzona jako działalność dodatkowa poza
gospodarką leśną oraz inna działalność dodatkowa poza gospodarką leśną,
bezpośrednio na rzecz gospodarką łowiecką
Działalność związana z gospodarką
łowiecką
17
Gospodarka
łowiecka
prowadzona
przez
nadleśnictwa z
wykorzystanie
m leśnych
obwodów
łowieckich,
znajdujących
się w zarządzie
L.P.
Działalność dodatkowa w
ramach gospodarki leśnej,
będąca zarobkową
działalnością dodatkową w
ramach gospodarki leśnej,
prowadzoną jako działalność
usługowa lub produkcyjna na
rzecz gospodarki łowieckiej,
uprawianej z wykorzystaniem
leśnych obwodów łowieckich
przez koła łowieckie lub przez
zarządców polnych obwodów
łowieckich, nie będących
nadleśnictwami.
Działalność
dodatkowo w
ramach
gospodarki
leśnej,
prowadzona w
formie usług
wewnątrzinstytu
cjonalnych
Gospodarka
łowiecka
prowadzona
przez
nadleśnictwa
z
wykorzystani
em polnych
obwodów
łowieckich,
znajdujących
się w
zarządzie L.P.
Działalność dodatkowa poza
gospodarką leśną, będąca
zarobkową działalnością
dodatkową poza gospodarką
leśną, prowadzoną jako
działalność usługowa lub
produkcyjna na rzecz
gospodarki łowieckiej,
uprawianej z wykorzystaniem
polnych obwodów łowieckich
przez koła łowieckie lub przez
zarządców polnych obwodów
łowieckich, nie będących
nadleśnictwami.
Działalność
dodatkowa
poza
gospodarką
leśną
prowadzona w
formie usług
wewnątrzinstyt
ucjonalnych
Działalność
rolnicza jako
działalność
dodatkowa poza
gospodarką leśną
bezpośrednio na
rzecz gospodarki
łowieckiej
Działalność w
zakresie turystyki
myśliwskiej – jako
działalność
dodatkowa poza
gospodarką leśną
pozostająca w
zintegrowaniu
poziomym z
gospodarką
łowiecką
18
Działalność hodowlana; działalność w zakresie rozmnażania oraz działalność zasiedleniowa
Zagospodarowywanie łowisk
Ochrona bezpośrednia gruntów,
zagospodarowanych rolniczo,
przed szkodami od zwierzyny
łownej
Wznoszenie, oraz utrzymywanie
urządzeń łowieckich (chyba że
wchodzi to w zakres robót
budowlano – montażowych)
Grodzenie gruntów rolnych
(lub odgradzanie lasów od
gruntów rolnych),
Zakładanie oraz utrzymywanie
poletek łowieckich oraz podobnych
obiektów i urządzeń gruntowych,
Instalowanie różnych
urządzeń odstraszających
Zakładanie w lasach oraz
utrzymanie pasów zaporowych, tj.
gruntów, stwarzających dla
zwierzyny, przebywająca w lesie,
atrakcyjne miejsce żeru,
powstrzymujące ją przed
wychodzeniem na tereny,
zagospodarowane rolniczo
Pozostałe działania w zakresie
zagospodarowania łowisk
Zakładanie pasów
zaporowych na gruntach,
zagospodarowanych rolniczo
Ochrona czynna upraw
rolnych przez osoby
specjalnie do tego zadania
zatrudniane
Pozostałe działania w
zakresie ochrony
bezpośredniej gruntów
zagospodarowanych rolniczo
Produkcja karmy
(jeżeli produkcja ta
nie jest
kwalifikowana
jako działalność
rolnicza),
dokarmianie
zwierzyny łownej
oraz wykładanie
do spożycia przez
zwierzynę
(aplikowanie w
inny sposób)
środków
profilaktycznych,
leczniczych,
wzmacniających
(środków o
podobnym
działaniu) w celu
poprawy stanu
zdrowotnego tej
zwierzyny
Chów i
hodowla
zwierzyny
łownej w
warunkach
kontrolowany
ch (w tym w
warunkach
zamkniętych)
w celu
zasiedlenia
łowiska
zwierzętami
łownymi
Zasiedlanie
łowiska
zwierzętami
łownymi, w
tym
osobnikami
zwierzyny
łownej
nabytymi od
innych
nadleśnictw
lub
podmiotów
zewnętrznych
Ochrona
zwierzyny
łownej przez
odławianie
drapieżników
oraz
pozostałe
działania
Wykonywanie polowań, tj.
wykonywanie działań
zmierzających do wejścia
w posiadanie zwierzyny
łownej w stanie nieżywym
lub żywym poprzez jej
tropienie, strzelanie do niej
z myśliwskiej broni palnej
oraz poprzez łowienie
zwierzyny dozwolonymi
metodami ( w tym – za
zgodą ministra właściwego
do spraw środowiska - z
wykorzystaniem ptaków
łowczych), w celu
regulowania liczebności
oraz jakości zwierzyny
łownej w łowisku w
połączeniu z zaspakajaniem
zapotrzebowania
gospodarczego na tusze
zwierzyny upolowanej –
przy czym w ramach
polowania można
wyodrębnić: zasadnicze
czynności, związane z
polowaniem oraz ,
faktyczne czynności
gospodarcze, związane z
gospodarowaniem tuszami.
18
Prowadzenie
działalności w zakresie
turystyki myśliwskiej
bezpośrednio przez
nadleśnictwa jako
zarządców obwodów
łowieckich
(organizowanie
turystyki myśliwskiej
oraz świadczenie usług
w zakresie turystyki
myśliwskiej )
Tworzenie ( chyba że
stanowi to element robót
budowlano – montażowych
w zakresie tworzenia
infrastruktury łowieckiej) ,
oraz utrzymywania bazy
pobytowej oraz rekreacyjno
– wypoczynkowej dla
myśliwych (utrzymywanie
kwater myśliwskich,
utrzymywanie domków
myśliwskich wewnątrz
kompleksów leśnych,
tworzenie oraz
utrzymywania wiat
myśliwskich itp.)
Prowadzenie
działalności w zakresie
turystyki myśliwskiej
przez
wyspecjalizowane
struktury organizacyjne
Lasów Państwowych
(w tym przez Biura
Polowań, działające w
regionalnych
dyrekcjach Lasów
Państwowych)
Usługi w zakresie
transportowania
myśliwych,
przewodnictwa,
tłumaczenia oraz
podprowadzania
myśliwych do
miejsc strzału;
wszelkie inne
działania mające
na celu pomoc i
stwarzanie
właściwej
atmosfery w
trakcie polowania
Usługi
wewnątrzinstytuc
jonalne na rzecz
organizatorów i
świadczeniodawc
ów usług w
zakresie turystyki
myśliwskiej,
działających w
ramach Lasów
Państwowych
Świadczenie
usług w zakresie
tradycji i
ceremoniałów
łowickich (w tym
świadczenia w
zakresie zbiórek
myśliwych,
biesiady w
antraktach na
odpoczynek
między
pędzeniami ,
świadczenia,
polegające na
pokocie) itp.
Usługi jednostek
organizacyjnych
Lasów
Państwowych na
rzecz
zewnętrznych
organizatorów
oraz
świadczeniodawcó
w usług w
zakresie turystyki
myśliwskiej
Usługi w
zakresie
zakwaterowania
i wyżywienia
myśliwych oraz
osób
towarzyszących;
usługo,
obejmujące
usługi kulturalne
pomiędzy
kolejnymi
wyjazdami do
łowiska
Prowadzenie działalności w
zakresie turystyki
myśliwskiej przez podmioty
zewnętrzne (organizowanie
turystyki myśliwskiej oraz
świadczenie usług w
zakresie turystyki
myśliwskiej przez podmioty
zewnętrzne – przy umowie z
LP w sprawie podziału
obowiązków )
Zbywanie na
rzecz
myśliwych w
celach
kolekcjoners
kich
pozyskanych
trofeów
Uwaga: z działalnością wytwórczą, obejmującą gospodarkę łowiecką oraz działalnością „pokrewną” wiąże
się cały szereg działalności pomocniczych (często mylonych z działalnością wytwórczą). Należy tu
wymienić: (1)pozyskiwanie zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie turystyki myśliwskiej,
(2)ustalanie i regulowania odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych powstałe od zwierzyny
łownej, jak również za szkody powstałe w trakcie polowania – działalność pomocnicza w zakresie
gospodarowania mieniem poza zwykłym jego używaniem (ochrona mienia przed nieuzasadnionymi
roszczeniami oraz prowadzenie gospodarki finansowej);(3) prowadzenie inwentaryzacji zwierzyny na
potrzeby planowania łowieckiego, (4)planowanie finansowo – gospodarcze działalności w zakresie
łowiectwa oraz działalności , związanej z gospodarką leśną,(5) rozpoznawanie łowiska przed polowaniem,
(6) załatwienie spraw, związanych z przyjazdem, pobytem myśliwych oraz wyjazdem myśliwych z łowiska:
zakup biletów na przelot samolotem, uzyskiwanie zezwoleń na wwóz i wywóz broni oraz przewóz trofeów
przez granicę, uzyskiwanie wszelkich innych zgód i zezwoleń, ubezpieczanie myśliwych, (7) prowadzenie
gospodarki zaopatrzeniowej związaną z pobytem myśliwych w celach poboru świadczeń turystycznych,
wszelką inną działalność w zakresie organizowania usług w zakresie turystyki myśliwskiej,(7)obsługę
logistyczną przed, w trakcie oraz po polowaniu (łącznie z usługą naganiania), (8) zapewnianie badań
weterynaryjnych tusz upolowanej zwierzyny, (9)wszelką inną działalność, wyczerpująca znamiona
działalności pomocniczej
Usługi w zakresie
udostępniania
infrastruktury
myśliwskiej,
związanej z
turystyką
myśliwską na rzecz
kół łowieckich oraz
zewnętrzny
organizatorów
turystyki
myśliwskiej; inne
usługi na rzecz kół
i zewnętrznych
organizatorów
turystyki
myśliwskiej
Działalność
w zakresie
wyręczania
administracji
publicznej w
sferze
imperium
lub
dominium
Działalność w zakresie
wydzierżawiania
obwodów łowieckich
(dominium z elementami
imperium)
Działalność w zakresie
tworzenie oraz
zatwierdzania planów
łowieckich, w tym
wieloletnich (imperium)
Działalność w zakresie
zwalczania szkodnictwa
oraz kłusownictwa
(imperium z elementami
dominium))
Zewnętrzna
działalność
dodatkowa
zarobkowa poza
gospodarką
leśną, mająca
związek z
gospodarką
łowiecką
19
Działalność
rozwojowa Lasów
Państwowych
związana z
łowiectwem
(wytwarzanie dóbr
trwałych; działalność
promocyjna oraz inne
działania kształtujące
goodwill Lasów
Państwowych)
Działalność usługowa w zakresie
zasiedlania łowisk zwierzętami
łownymi za granicą (łącznie z usługami
barterowymi)
Działalność handlowa w zakresie
sprzedaży w celach konsumpcyjnych
zwierząt łownych (w tym w stanie
żywym), będących nadwyżką
”produkcyjną” ponad poziom
wynikający z potrzeb
„zasiedleniowych” (?)
Usługi zarobkowe w zakresie sportu i
rekreacji łowieckiej
Opieka przejściowa oraz
rehabilitacja zwierząt
łownych (dominium)
Hodowla psów, koni, sokołów na
potrzeby łowiectwa, łącznie obrotem
tym inwentarzem oraz świadczeniem
usług choćby na potrzeby własnej
gospodarki łowieckiej
Szkolenia łowieckie,
edukacja łowiecka oraz
badania w zakresie
łowiectwa (dominium)
Usługi w zakresie preparowania
trofeów, wyrobu „medalionów”
łowieckich, preparowania okazów
upolowanej zwierzyny, wytwarzania
skór itp. działalność
Ocena i wycena trofeów
(imperium)
Prowadzenie skupu tusz lub części
zwierzyny łownej
Wydawanie zezwoleń na
polowanie (imperium)
Pozostała działalność
Ochrona dziedzictwa
kulturowego poprzez
kultywowanie tradycji
łowieckiej (dominium)
Pozostała działalność
19
20
Ryc.5 Schemat blokowy klasyfikacji naturalnych zewnętrznych funkcji lasu
Naturalne zewnętrzne funkcje lasów (z wyłączeniem naturalnej funkcji lasu kształtowania struktury przestrzennej krajobrazu)
Funkcje niematerialne (zwane w literaturze funkcjami pozaprodukcyjnymi)
Naturalne zewnętrzne funkcje lasów
Funkcje materialne
(zwane w literaturze funkcjami produkcyjnymi)
Funkcje korzystnego wpływu na
funkcjonalność ekosystemową globu
ziemskiego w wymiarze punktowym,
lokalnym, regionalnym, krajowym oraz
globalnym
Funkcje
ochrony
środowiska
przyrodniczego
Funkcje
utrzymania
stanu i
kształtowania
środowiska
przyrodniczego
Funkcje
utrzymania i
kształtowania
warunków do
wypoczynku,
rekreacji
rehabilitacji,
turystyki i
uprawiania
krajoznawstwa
Funkcje ekstraordynaryjne
Funkcje wspomagania podmiotów gospodarki narodowej i
gospodarstw domowych (gdzie indziej nie ujęte)
Funkcje
Funkcje
utrzymania oraz
utrzymywania i
kształtowania
kształtowania
warunków do
bezpieczeństwa
działalności w
terytorialnego oraz
zakresie
inne funkcje
archeologii i
ochrony
obronne
materialnego
dziedzictwa
kulturowego
Funkcje
utrzymania oraz
kształtowania
warunków do
działalności
poligonowej
(poligony
wojskowe;
poligony badań i
doświadczeń)
Funkcje lasu
jako zasobu
przydatnego w
utrzymaniu i
kształtowaniu
ładu
podmiotowego
prowadzenia
działań (gdzie
indziej nie
ujęte)
Funkcja kształtowania ładu podmiotowego
prowadzenia działalności w obrębie danego
gospodarstwa leśnego (funkcje służebnościowe
wewnętrzne)
Funkcje
rezerwuaru
zasobów
majątkowych na
wypadek
nadzwyczajnych
potrzeb
Funkcje
służebnościowe
zewnętrzne
Funkcje
pośrednie
Funkcje kształtowania
satysfakcji społecznej i
indywidualnej
Funkcje
zaspokajania
nadzwyczajnych
potrzeb i
zobowiązań
podmiotów
Funkcje
trwałej podaży
nieruchomości
Funkcje
bezpośrednie
Naturalna zewnętrza funkcja lasów utrzymania i kształtowania struktury przestrzennej krajobrazu (funkcja stabilizacji oraz modyfikacji pozostałych naturalnych funkcji lasu, w tym wzmagania
pozostałych naturalnych funkcji na drodze naturalnego rozprzestrzeniania się lasu istniejącego )
20
21
Problematyka realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu ma znaczenie kluczowe przy
poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czy jest alternatywa dla obecnego statusu i formy
organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych.
Szczegółowe omówienie tego zagadnienia przekracza ramy niniejszego referatu – dlatego
interesariuszy zachęca się w sposób szczególny do zapoznania się ze szczegółowymi
wywodami na ten temat, zawartymi w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu”,
zwłaszcza zaś do zawartego w nich opracowania „Klasyfikacja i charakterystyka naturalnych
funkcji lasu”.
Powołując się na te materiały – należy stwierdzić, co następuje:
1) istotą gospodarki leśnej, a szerzej działalności leśnej oraz innej działalności prowadzonej z
wykorzystaniem lasów, jest modyfikowanie (właśnie metodami gospodarki leśnej oraz tej
innej działalności) naturalnych zewnętrznych funkcji lasu (t. j. funkcji, związanych z
naturalnym, czyli umownie zachodzącym bez ingerencji człowieka, funkcjonowaniem
ekosystemów leśnych),
2) choć niewątpliwie dorobek urządzania lasu wymaga w tym zakresie istotnego i pilnego
pogłębienia na przykład poprzez zdefiniowanie, podjęcie i doprowadzenie do końca
projektu strategicznego w urzeczywistnianiu
strategii Państwowego Gospodarstwa
Leśnego „Lasy Państwowe” – to nie sposób zgodzić się z twierdzeniem , iż aktualny stan
wiedzy nie pozwala na przypisywanie do wyodrębnionych funkcjonalnie części lasu
zhierarchizowanego
katalogu naturalnych zewnętrznych funkcji lasu, zasługujących na
szczególne modyfikowanie w ramach realizowania tzw. pozaprodukcyjnych funkcji lasu,
3) zdecydowana część naturalnych zewnętrznych funkcji lasu podlega w Lasach Państwowych
modyfikacji metodami gospodarki leśnej (metodami trwale zrównoważonej gospodarki
leśnej, włączając w jej skład określoną część gospodarki łowieckiej – t. j. działalność
wytwórczą traktowaną w Polskiej Klasyfikacji Działalności odrębnie w stosunku do
gospodarki leśnej). Jednak np. wskazana na Ryc. 5 naturalna zewnętrzna funkcja lasu
zaspokajania nadzwyczajnych potrzeb społeczno – gospodarczych jest w Lasach
Państwowych realizowana poprzez sprawowanie władzy publicznej. Również realizacja
naturalnej zewnętrznej funkcji lasu jako zasobu przydatnego w utrzymaniu i kształtowaniu
ładu podmiotowego prowadzenia działań nie następuje z użyciem metod gospodarki leśnej,
lecz:
a) albo metodami działalności rozwojowej podmiotów prowadzących gospodarstwa leśne
(kształtowanie relacji areału lasów sensu stricto do areału lasów jako gruntów
obejmujących różne urządzenia gruntowe; kształtowanie stanu posiadania poprzez
obciążanie nieruchomości prawami rzeczowymi lub obligacyjnymi nieprzenoszącymi
zarządu; kształtowanie stanu posiadania poprzez wyzbywanie się zbędnych
nieruchomości oraz nabywanie nieruchomości potrzebnych do prowadzenia
uprawnionej działalności),
b) albo poprzez sprawowanie władzy publicznej (wyłączanie gruntów leśnych z
produkcji, przymus prawny wyzbycia się nieruchomości przez podmioty prowadzące
gospodarstwa leśne).
Także naturalna zewnętrzna funkcja lasu utrzymania oraz kształtowania struktury
przestrzennej krajobrazu jest w istotnych stopniu realizowana metodami sprawowania
władzy publicznej (ochrona gruntów leśnych przed przeznaczaniem na cele nieleśne;
realizowanie Krajowego Programu Wzrostu Lesistości Kraju), choć na przykład
dokonywanie zalesień gruntów poza tym programem jest działalnością rozwojową
gospodarstwa leśnego (działalnością w zakresie kształtowania stanu posiadania),
21
22
4) w
Polskiej Klasyfikacji Działalności realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu
(prowadzona z użyciem metod gospodarki leśnej) została uwzględniona jako część
składowa tejże działalności (jako część składowa gospodarki leśnej); również na gruncie
Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług jest możliwe zidentyfikowanie efektów z realizacji
pozaprodukcyjnych funkcji lasu dokonywanej z zastosowaniem metod gospodarki leśnej,
5) nierzeczowe produkty wyjściowe z realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu dokonywane
z zastosowaniem metod gospodarki leśnej nie mogą zaistnieć bez istotnego „wkładu”
beneficjentów, osiągających korzyści z „poboru” tychże produktów; można kolokwialnie
stwierdzić, że produkty te stanowią przedmiot wspólności majątkowej podmiotu
prowadzącego gospodarstwo leśne oraz podmiotu, osiągającego korzyść majątkową lub
osobistą z poboru tego produktu,
6) lasy Skarbu Państwa zasługują w Polsce na traktowanie jakby były przedmiotem
nienazwanej prawnie społecznej wspólności majątkowej przede wszystkim dlatego, że od
dziesięcioleci jest powszechna zgoda co do tego, że wyżej wymienione nierzeczowe
produkty wyjściowe z realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu powinny być pobierane
przez beneficjentów praktycznie na zasadach nieodpłatnych,
7) tylko w tych przypadkach, w których nierzeczowy produkt wyjściowy z realizacji
pozaprodukcyjnych funkcji lasu dokonywanej z zastosowaniem metod gospodarki leśnej
stanowi wytwór powstający na drodze urzeczywistniania specjalnych programów działania
przy zmarginalizowanym udziale „wytwórczym” przeszłych nabywców tego produktu –
możliwe jest jego zbywania na warunkach rynkowych bez zarzutu naruszenia atrybutu
lasów Skarbu Państwa jako przedmiotu nienazwanej prawnie społecznej wspólności
majątkowej,
8) realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu - w tym zakresie, w którym skutkuje
nierzeczowymi produktami wyjściowymi gospodarki leśnej –
jest działalnością
zintegrowaną poziomo z pozostałym zakresem gospodarki leśnej (z wyłączeniem
oczywiście urządzania lasu oraz sprzedaży surowca drzewnego jako części składowej
gospodarki leśnej),
9) z mocy Ustawy o lasach oraz Ustawy o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych
zasobów naturalnych kraju Lasy Państwowe nie mogą prowadzić gospodarki leśnej
skutkującej produktami wyjściowymi poddawanymi obrotowi rynkowemu bez
równoczesnego wytwarzania na zasadzie równie ważnej i bez odpłatności
nierzeczowych produktów wyjściowych tej gospodarki,
10) są granice modyfikowania naturalnych zewnętrznych funkcji lasu, poza którymi nie należy
już mówić o realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu dokonywanej metodami gospodarki
leśnej, lecz o prowadzeniu zarobkowej działalności poza gospodarką leśną, podlegającej
jednoznacznej identyfikacji na gruncie Polskiej Klasyfikacji Działalności (na przykład jako:
działalność w zakresie turystyki, w tym turystyki myśliwskiej czy działalność w zakresie
usług hotelarskich itp.).
W identyfikacji statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych
fundamentalne znaczenie ma ustalenie, czy działalność prowadzona przez Lasy Państwowe, w
tym gospodarka leśna jest działalnością gospodarczą.
Odsyłając interesariuszy do „Materiałów stanowiących rozwinięcie referatu”, w
szczególności zaś do stanowiących jego część składową opracowania „Gospodarska leśna a
ochrona środowiska ” – na wysłowią powyżej kwestię należy odpowiedzieć pozytywnie:
działalność Lasów Państwowych jest działalnością gospodarczą, z zastrzeżeniem przypadków
wyręczania przez niektóre organy wewnętrzne LP władzy publicznej w sferze imperium, a
22
23
także z zastrzeżeniem działalności rozwojowej prowadzonej przez Lasy Państwowe . Przy
formułowaniu tej tezy wzięto pod uwagę, że
1) działalnością przeważającą w Lasach Państwowych jest trwale zrównoważona gospodarka
leśna,
2) w rozumieniu Polskiej Klasyfikacji Działalności gospodarka leśna jest działalnością
wytwórczą, z którą są związane konkretne wyroby i usługi, ujęte w PKWiU, nie wyłączając
produktów wyjściowych związanych z realizacją pozaprodukcyjnych funkcji lasu,
3) wyroby i usługi, o których mowa w ppkt. 2) nie są (ujętymi w Polskiej Klasyfikacji
Działalności odrębnie) produktami wyjściowymi działalności, charakteryzującymi
działalność:
a) podmiotów (jednostek instytucjonalnych) należących do sektora
rządowego oraz
samorządowego w rozumieniu statystyki publicznej,
a także
b) jednostek sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów Ustawy o finansach
publicznych (o czym szczegółowo w „Materiałach stanowiących rozwinięcie referatu”
w wywodach na temat braku przynależności Lasów Państwowych do sektora finansów
publicznych i braku ratio legis dla zaliczenia Lasów Państwowych do tegoż sektora),
4) wyroby i usługi, o których mowa w ppkt. 2), są wytwarzane przez wszystkie podmioty,
prowadzące gospodarkę leśną, w tym przez podmioty prowadzące gospodarkę leśną z
wykorzystaniem lasów własności prywatnej,
5) w rozporządzeniu Rady Ministrów, regulującym gospodarkę finansową w Państwowym
Gospodarstwie Leśnym „Lasy Państwowe”:
a) działalność Lasów Państwowych w zakresie gospodarki leśnej została określona
wprost jako działalność gospodarcza,
b) działalność dodatkowa w Lasach Państwowych została na podstawie przepisów ww.
rozporządzenia objęta podatkiem dochodowym od osób prawnych, identyfikującym
tę działalność jako działalność zarobkową,
6) działalność Lasów Państwowych jest prowadzona na własny rachunek na zasadzie
samodzielności finansowej, oznaczającej pokrywanie kosztów tej działalności z
przychodów własnych LP (co jednoznacznie identyfikuje jej charakter zarobkowy) Na tej podstawie – uwzględniając dodatkowo definicje normatywne działalności gospodarczej,
przywołane, scharakteryzowane i szczegółowo zanalizowane w „Materiałach stanowiących
rozwinięcie referatu” – wysnuto wniosek, że praktycznie cała działalność bezpośrednio –
wytwórcza w Lasach Państwowych ( za wyjątkiem - co oczywiste - działalności rozwojowej w
rozumieniu PKD oraz działalności, polegającej na wspomaganiu i wyręczaniu państwa w sferze
imperium przez organy i wyodrębnione w LP stanowiska pracy) wyczerpuje wszystkie
znamiona działalności gospodarczej (w zatem jest działalnością gospodarczą).
Skomentowania wymaga niewątpliwie kwalifikowanie jako działalności gospodarczej tych z
działań Lasów Państwowych, które polegają na wspomaganiu w sferze dominium organów
władzy publicznej oraz instytucji publicznych. Otóż co do zasady - za działania, o których
mowa w zdaniu poprzedzającym, Lasom Państwowym, na mocy art. 54 ustawy o lasach,
powinno przysługiwać wynagrodzenie z budżetu państwa, jeżeli przedmiotowe wspomaganie
dotyczy administracji rządowej i jest przez nią zlecone Lasom Państwowym do wykonania.
Ponieważ wynagrodzenie to stanowi realizację dotacji celowych, to z istoty dotacji celowych
wynika, że środki finansowe z nią związane muszą odpowiadać kosztom, ponoszonym przez
Lasy Państwowe na wykonywanie przedmiotowego wspomagania. Abstrahując od tego, że od
wielu lat przepis art. 54 ustawy o lasach jest przepisem martwym4., to należy podkreślić, że
4
Należy tu podnieść, że przy realizacji niektórych działań w ramach wspomagania organów i instytucji władzy
publicznej występuje możliwość ich finansowania z użyciem środków, , związanych z wyodrębnioną częścią
23
24
cały szereg działań wspomagających organy i władzy publicznej i instytucji publicznych w
ogóle nie wiąże się co do zasady z wynagrodzeniem pieniężnym, osiąganym przez Lasy
Państwowe na mocy przepisów ustawy o lasach. Zgodnie z regulacjami unijnymi – podmioty,
będące przedsiębiorcami, mają możność ubiegania się - bez notyfikacji pomocy publicznej - o
wynagradzanie działań publicznych świadczonych nieodpłatnie. Dowodzi to tego, że
nieodpłatne wyręczanie przez przedsiębiorców obowiązków sektora rządowego i
samorządowego nie jest zjawiskiem w Unii nieznanym i odrzucanym Choć w praktyce Lasy
Państwowe z tej możności nie korzystają, to stwierdzenia zdań poprzedzających upoważniają
do stwierdzenia, że co do istoty działania Lasów Państwowych wspomagające organy władzy
publicznej oraz instytucje publiczne w sferze dominium są działalnością, mającą charakter
działalności zarobkowej (czym innym jest atrybut danej działalności jako działalności
zarobkowej, a czym innym wykorzystywanie tego atrybutu do faktycznego zarobkowania).
Należy zatem dojść do wniosku, że działalność Lasów Państwowych w zakresie wspomagania
w sferze dominium organów władzy publicznych i instytucji publicznych jest działalnością
gospodarczą, choć w praktyce działalnością gospodarczą zintegrowaną poziomo z działalnością
rozwojową.
Należy bowiem zauważyć, że wiele działań, identyfikowanych jako ww. wspomaganie
organów władzy publicznej i instytucji publicznych w sferze dominium przynosi korzyść w
postaci poprawy funkcjonalności czy wizerunku Lasów Państwowych. Wspomaganiem
organów władzy publicznej jest na przykład wykonywanie na koszt nadleśnictwa (bez
wynagrodzenia) zabiegów zwalczających nadmierne występowanie organizmów szkodliwych
w lasach, nie znajdujących się w zarządzie LP. Pozostaje poza dyskusją, że z wykonania
takiego zabiegu Lasy Państwowe uzyskują określoną korzyść, polegającą na utrzymaniu
(pozostających w zarządzie LP) zasobów leśnych Skarbu Państwa w należytym stanie braku
zagrożenia od czynników biotycznych – a to w następstwie eliminacji niebezpieczeństwa
„importu” stanu zagrożenia dla trwałości lasu z lasów „niepaństwowych” do lasów Skarbu
Państwa.
Działalność Lasów Państwowych w zakresie wspomagania w sferze dominium organów
władzy publicznej i instytucji publicznych jako działalność rozwojowa może podlegać
szacunkowej wycenie za pomocą następującej formuły:
[1] W publ.= K publ. – O publ., w której poszczególne symbole oznaczają:
Symbol
W publ.
K publ.
O publ
Znaczenie symbolu
Szacunkowa wartość działalność LP w zakresie wspomagania w sferze dominium
organów władzy publicznej i instytucji publicznych będącej działalnością
rozwojową
Koszty całkowite ponoszone przez Lasy Państwowe w związku ze wspomaganiem
organów władzy publicznej i instytucji publicznych (łącznie z wydatkami,
ponoszonymi z wykorzystaniem środków związanych z funduszem leśnym)
Odpłatność pieniężna uzyskiwana przez Lasy Państwowe za wspomaganie
organów władzy publicznej i instytucji publicznych w sferze dominium
W praktyce nie cała oczywiście działalność w zakresie wspomagania przez LP organów
władzy publicznej oraz instytucji publicznych stanowi zintegrowaną poziomo działalność
funduszu leśnego (chodzi tu o środki na finansowanie działań w lasach, nie znajdujących się w zarządzie Lasów
Państwowych); jednak w praktyce w niewielkim zakresie może to być substytut środków z ww. dotacji celowych.
24
25
gospodarczą oraz działalność rozwojową. Dlatego rzeczywista wartość omawianej działalności
rozwojowej (W publ1 ) jest dana następującym wzorem:
[2] W publ1 = W publ. – Ś publ
(gdzie Ś publ oznacza wartość świadczenia publicznego ponoszonego bez odpłatności przez
Lasy Państwowe w związku ze wspomaganiem w sferze dominium organów władzy publicznej
oraz instytucji publicznych).
W kontekście działalności gospodarczej, prowadzonej przez Lasy Państwowe,
skomentowania wymaga również realizowanie pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ramach
gospodarki leśnej. Otóż realizowanie pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ramach gospodarki
leśnej, prowadzonej przez Lasy Państwowe, polega na wykonywaniu działań, skutkujących
ww. produktami wyjściowymi działalności, za które Lasy Państwowe nie mogą co do zasady (z
zastrzeżeniem wyjątków omówionych w innym miejscu referatu ) otrzymywać wynagrodzenia.
Nie oznacza to jednak, że brak odpłatności pieniężnej za realizację pozaprodukcyjnych funkcji
lasu jest zjawiskiem uniwersalnym (że odpłatność pieniężna za realizację pozaprodukcyjnych
nie wchodzi w grę z samej istoty tych działań). Realizowania pozaprodukcyjnych funkcji lasu
w ramach gospodarki leśnej jest warunkiem „dopuszczającym” możność prowadzenia
gospodarki leśnej w pozostałym zakresie (realizowanie pozaprodukcyjnych funkcji lasu w
ramach gospodarki leśnej jest warunkiem uznania tej gospodarki na gospodarkę trwale
zrównoważoną). Jednakże podmioty prowadzące gospodarkę leśną z wykorzystaniem innych
lasów aniżeli lasy państwowe, mogą w świetle prawa domagać się wynagrodzenia za efekty
tych działań, i to wynagrodzenia na zasadach rynkowych. W tym kontekście realizowanie
pozaprodukcyjnych funkcji lasu należy uznać za przejaw działalności gospodarczej, w ramach
której gospodarstwa leśne wspomagają w istocie organy władzy publicznej oraz instytucje
publiczne. W większości bowiem przypadków brak podaży przez gospodarstwa leśne
nierzeczowych produktów wyjściowych gospodarki leśnej, musiałby wiązać się ze
zrekompensowaniem tego ubytku poprzez podjęcie określonych działań przez sektor rządowy i
samorządowy. Okoliczność, iż Lasy Państwowe za efekty tych działań nie uzyskują (nie mogą
co do zasady, z zastrzeżeniem przypadków, przywołanych w innej części referatu ) uzyskiwać
wynagrodzenia, oznacza, że dla tego podmiotu realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu
stanowi ponoszenie ciężarów publicznych, z którymi w świetle Konstytucji RP każdy podmiot
prawny powinien się liczyć (z zachowaniem jednak zasady sprawiedliwości oraz wynikającej z
niej zasady równości).
4. Generalny podział obowiązków w obrębie Lasów Państwowych
Przypominając dla porządku, że Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”
stanowi zhierarchizowane zgrupowanie jednostek organizacyjnych, obejmujące Dyrekcję
Generalną Lasów Państwowych, zakłady Lasów Państwowych o zasięgu krajowym, regionalne
dyrekcje Lasów Państwowych, nadleśnictwa oraz zakłady LP o zasięgu regionalnym – nie
sposób na wstępie nie wyartykułować przekonania autora, że problem jednoznacznego
podziału obowiązków do wypełniania przez te jednostki w ramach uprawnionego obszaru
działalności LP powinien zostać jak najprędzej objęty aktem ogólnego zarządu (zarządzeniem)
Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych.
Wydaje się bowiem, że w trakcie kształtowania się , przez okres przeszło dwudziestu lat,
t. j. od roku uchwalenia Ustawy o lasach, praktyki wykonywania tego aktu prawnego – role
Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz role poszczególnych grup jednostek
25
26
organizacyjnych LP (regionalnych dyrekcji LP, zakładów LP o zasięgu krajowym, nadleśnictw
oraz zakładów o zasięgu regionalnym) nie zostały jednoznacznie, a nade wszystko poprawnie
zakreślone.
Stwierdzenie zdania poprzedzającego należy przede wszystkim odnosić do Dyrekcji
Generalnej Lasów Państwowych, zakładów Lasów Państwowych o zasięgu krajowym oraz
regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych.
Za pierwotne źródło tego stanu rzeczy należy bez wątpienia uznać niedostateczne i niejasne
określenie tychże ról w przepisach Ustawy o lasach, a także w Statucie Lasów Państwowych.
Kierując się mimo to powyższymi przepisami, a także ogólną teorią prowadzenia
działalności w ramach podmiotów działających na zasadach korporacyjnych w rozproszeniu
geograficznym i w warunkach zhierarchizowania – w „Materiałach stanowiących rozwiniecie
referatu” wywiedziono, że w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych powinna być
prowadzona przede wszystkim działalność, która w Polskiej Klasyfikacji Działalności została
określona jako działalność profesjonalna prowadzona przez „Head Office”.
Innymi słowy w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych pod kierunkiem Dyrektora
Generalnego Lasów Państwowych powinna być prowadzona głównie działalności wytwórcza
w zakresie tzw. „miękkiego” rozwoju LP – obejmująca:
1) przyczynianie się do racjonalizacji podstaw prawnych i strategicznych leśnictwa, z
wykorzystaniem do tego aktów (instrumentów) niewładczego oddziaływania na organy
administracji publicznej,
2) prowadzenie prac rozwojowych oraz działalności wdrożeniowej,
3) planowanie strategiczne,
4) doskonalenie systemów funkcjonalnych Lasów Państwowych poprzez definiowanie i
realizowanie różnych projektów strategicznych w urzeczywistnianiu strategii LP,
5) kształtowanie otoczenia Lasów Państwowych poprzez współpracę oraz współdziałanie
z interesariuszami Lasów Państwowych, zwłaszcza wówczas, gdy akty sprawstwa
kierowniczego Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych oddziałują niewładcze na
tych interesariuszy,
6) systematyczne doskonalenie wewnętrznej struktury organizacyjnej Lasów
Państwowych, także w zakresie struktury i jakości zasobów pracy - z zastrzeżeniem
uprawnienia dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych do kreowania tej
struktury w odniesieniu do zakładów Lasów Państwowych o zasięgu regionalnym,
7) promowanie, propagowanie oraz wykonywanie innych działań w celu kształtowanie
wizerunku oraz innych elementów „goodwill’ u” Lasów Państwowych (nie wyłączając
integrowania w skali makro kadry pracowniczej w Lasach Państwowych).
Ponadto – w ramach działalności wytwórczej
- w Dyrekcji Generalnej Lasów
Państwowych, pod kierunkiem Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych - powinna być
prowadzona działalność w zakresie wyręczania oraz wspomagania administracji publicznej,
obejmująca w szczególności:
1) gromadzenie wiedzy o państwie ( w tym zakresie, w jakim dotyczy ona leśnictwa),
2) finansowanie badań w zakresie leśnictwa,
3) ochronę (w tym metodami działalności muzealniczej) leśnego dziedzictwa kulturowego,
4) ochronę dziedzictwa genetycznego (w zakresie, w jakim dotyczy to ekosystemów
leśnych),
26
27
5) prowadzenie (w skali makro) działalności w zakresie edukacji przyrodniczo – leśnej
społeczeństwa,
6) wspomagania wykonywania obowiązków przez Ministra Środowiska, na przykład w
zakresie zarządzania środkami ze źródeł zewnętrznych.
W ramach działalności pomocniczej (wynikowo) na rzecz różnych przejawów działalności
w Lasach Państwowych – do obowiązków Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych,
korzystającego z pomocy Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, powinno należeć:
1) kierowanie Lasami Państwowymi poprzez stanowienie aktów sprawstwa kierowniczego
(poprzez wydawanie przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych zarządzeń)
ustalających (coraz bardziej udoskonalone) systemy funkcjonalne Lasów Państwowych
oraz zobowiązujących pracowników jednostek organizacyjnych LP do respektowania tych
systemów,
2) kierowanie Lasami Państwowymi w formie narad gospodarczych o centralnym charakterze,
3) kierowanie Lasami Państwowymi, obejmujące:
a) prowadzenie strategicznych analiz retrospektywnych oraz prognostycznych, w tym w
zakresie kontrolingu strategicznego
oraz
b) sprawowanie kontroli funkcjonalnej Lasów Państwowych,
4) kierowanie Lasami Państwowymi poprzez nadzorowanie regionalnych dyrekcji Lasów
Państwowych oraz zakładów Lasów Państwowych o zasięgu krajowym,
5) kierowanie (w różnych formach) Dyrekcją Generalną Lasów Państwowych, a także – w
przypadku realizowania (w wykonaniu obowiązków Dyrekcji Generalnej lasów Państwowych)
wspólnych przedsięwzięć jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych – kierowanie
tymi podmiotami,
6) prowadzenie gospodarki finansowej Lasów Państwowych – w szczególności w części
dotyczącej sporządzania Planu Finansowego Lasów Państwowych oraz gospodarowania
środkami, związanymi z funduszem leśnym,
7) niewładcze oddziaływanie na kadrę pracowniczą w Lasach Państwowych na przykład
poprzez działalność wydawniczą (prasa leśna, wydawnictwa poradnikowe itd.)
Podstawowym obowiązkiem zakładów Lasów Państwowych o zasięgu krajowym powinno
być wspomaganie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, w tym Dyrektora Generalnego
Lasów Państwowych, w wypełnianiu ich podstawowych obowiązków.
Działalność zakładów Lasów Państwowych o zasięgu krajowym powinna być organizowana
w ten sposób, aby można było ją identyfikować jako realizowanie wspólnych przedsięwzięć
jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych (w tym co najmniej jako realizowanie
wspólnego przedsięwzięcia Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz jednego z tych
zakładów).
I tak do głównych obowiązków, wypełnianych w formie usług wewnątrzinstytucjonalnych
na rzecz Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, w tym Dyrektora Generalnego Lasów
Państwowych – powinno należeć :
1) w odniesieniu do Centrum Informacyjnego Lasów Państwowych:
a) wspomaganie DGLP w zakresie gromadzenia wiedzy o państwie,
b) wspomaganie DGLP w zakresie prowadzenia (w skali makro) edukacji przyrodniczo –
leśnej społeczeństwa,
c) wspomaganie DGLP w zakresie kształtowania otoczenia Lasów Państwowych poprzez
współpracę oraz współdziałanie z interesariuszami Lasów Państwowych,
27
28
2)
3)
4)
5)
6)
d) wspomaganie DGLP w zakresie promowania, propagowania oraz wykonywania innych
działań w celu kształtowanie wizerunku oraz innych elementów „goodwill’ u” Lasów
Państwowych (nie wyłączając integrowania w skali makro kadry pracowniczej w
Lasach Państwowych),
e) wspomaganie DGLP w zakresie niewładczego oddziaływania na kadrę pracowniczą w
Lasach Państwowych na przykład poprzez działalność wydawniczą (prasa leśna,
wydawnictwa poradnikowe itd.)
w odniesieniu do Ośrodka Rozwojowo – Wdrożeniowego Lasów Państwowych:
a) wspomaganie DGLP w zakresie prowadzenia strategicznych analiz retrospektywnych i
prognostycznych, łącznie z analizami identyfikującymi wartości intelektualne
wytwarzanie w Lasach Państwowych,
b) wspomaganie DGLP w zakresie prowadzenia prac rozwojowych oraz działalności
wdrożeniowej,
c) wspomaganie DGLP w zakresie planowania strategicznego,
d) wspomaganie DGLP w zakresie definiowania projektów strategicznych, służących
realizacji strategii Lasów Państwowych,
e) wspomaganie DGLP w zakresie doskonalenia kadry pracowniczej w Lasach
Państwowych (szkolenia centralne, działanie studia filmowego, działalność
wydawnicza),
f) wspomaganie DGLP w zakresie promowania, propagowania oraz wykonywani innych
działań w celu kształtowanie wizerunku oraz innych elementów „goodwill’ u” Lasów
Państwowych (łącznie z działaniem studia filmowego),
w odniesieniu do Leśnego Banku Genów:
a) wspomaganie DGLP w zakresie prowadzenia prac rozwojowych oraz działalności
wdrożeniowej w zakresie genetyki,
b) wspomaganie DGLP w zakresie ochrony dziedzictwa genetycznego ekosystemów
leśnych,
w odniesieniu do Ośrodka Kultury Leśnej: wspomaganie DGLP w zakresie ochrony (w tym
metodami muzealniczymi) leśnego dziedzictwa kulturowego,
w odniesieniu do Ośrodka Techniki Leśnej:
a) wspomaganie DGLP w zakresie analizowania stanu i postępu techniki leśnej oraz
procesów technologicznych w leśnictwie,
b) wspomaganie DGLP w zakresie prac rozwojowych oraz wdrożeniowych dotyczących
stanu i postępu techniki leśnej oraz procesów technologicznych w leśnictwie,
w odniesieniu do Zakładu Informatyki Leśnej: wspomaganie DGLP w zakresie
doskonalenia Systemu Informatycznego Lasów Państwowych.
Na odrębne omówienie zasługuje niewątpliwie rola Centrum Koordynacji Projektów
Środowiskowych. Oprócz wspomagania DGLP w zakresie realizowania przez Lasy Państwowe
zadań zleconych w zakresie pomocy w wypełnianiu przez Ministerstwo Środowiska funkcji
jednostki zarządzającej Programem „Infrastruktura i Środowisko” – Centrum Koordynacji
Projektów Środowiskowych powinno odgrywać doniosłą rolę w definiowaniu oraz
realizowaniu projektów strategicznych służących urzeczywistnianiu strategii Lasów
Państwowych. Zdaniem autora projekty strategiczne służące urzeczywistnianiu strategii
rozwoju Lasów Państwowych nie powinny być realizowane w sposób zdecentralizowany
(rozproszony), lecz przede wszystkim jako zintegrowane „makroskalowe” wspólne
przedsięwzięcia jednostek organizacyjnych LP ( z uwzględnieniem, rzecz oczywista, i
honorowaniem inicjatyw „oddolnych”). Obowiązkiem CKPŚ powinno być:
28
29
1) wspomaganie DGLP w oddziaływaniu niewładczym na postanowienia różnych
dokumentów strategiczno – programowych, będących podstawą przekazywania
środków pomocy zewnętrznej do beneficjentów,
2) wspomaganie DGLP w rozpoznawaniu (identyfikowaniu) potrzeb rozwojowych LP z
punktu widzenia regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, nadleśnictw i zakładów
LP oraz w rozpoznawaniu (identyfikowaniu) barier rozwojowych,
3) wspomaganie DGLP w rozpoznawaniu możliwości pozyskania środków zewnętrznych
w odniesieniu do każdego zdefiniowanego projektu strategicznego, służącego realizacji
strategii rozwoju Lasów Państwowych,
4) wspomaganie DGLP w przeprowadzaniu pełnej procedury aplikacyjnej, mającej na celu
pozyskanie ww. środków (z zastrzeżeniem, że zgodnie z przepisami Ustawy o lasach
środki te co do zasady powinny być przelewane na rachunek, związany z funduszem
leśnym, zaś inne środki finansowe, związane z funduszem leśnym, powinny stanowić
tzw. wkład własny),
5) wspomaganie DGLP w wykonywaniu innych działań, związanych z pozyskiwaniem
oraz wykorzystywanie ww. środków zewnętrznych, łącznie z rozliczaniem się przez
Lasy Państwowe z wykorzystania tych środków.
Podstawowym obowiązkiem regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych powinno być
prowadzenie działalności pomocniczej na rzecz dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów w
wypełnianiu przez nich funkcji wspomagania Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych w
realizacji obowiązku kierowania Lasami Państwowymi.
Dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych powinni dokonywać tego
wspomagania przy pomocy - poprzez:
1) kierowanie regionalnymi dyrekcjami LP w trakcie prowadzenia w tych jednostkach
„regionalnej” działalności kontrolingowej oraz innej „regionalnej” działalnością
analitycznej,
2) kierowanie regionalnymi dyrekcjami LP w trakcie procesu nadzorowania oraz
kontrolowania następczego nadleśnictw oraz zakładów o zasięgu regionalnym,
3) podejmowanie decyzji zarządczych oraz wydawanie zarządzeń mających na celu
zapewnienie prowadzenia działalności w regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych w
sposób należycie zorganizowany, zaplanowany oraz skoordynowany.
Ponadto do obowiązków dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych powinno
należeć kształtowanie struktury organizacyjnej Lasów Państwowych poprzez likwidowanie,
dzielenie, powiększanie oraz tworzenie zakładów o zasięgu regionalnym.
Do obowiązków regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych powinno należeć świadczenie
wszelkich potrzebnych usług na rzecz nadleśnictw oraz na rzecz zakładów LP o zasięgu
regionalnym.
W ramach niniejszego referatu pomija się obowiązki przypadające nadleśnictwom oraz
zakładom Lasów Państwowych o zasięgu regionalnym – albowiem identyfikacja tych
obowiązków nie budzi na ogół kontrowersji.
Problematyka uprawnionego obszaru działalności prowadzonej w Dyrekcji Generalnej
Lasów Państwowych, w regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych, w nadleśnictwach,
zakładach LP o zasięgu krajowym i regionalnym została w detalicznym zakresie objęta
„Materiałami stanowiącymi rozwinięcie referatu”.
29
30
Na zakończenie nie sposób nie podnieść, iż brak aktu sprawstwa kierowniczego
„zaprowadzającego” jednoznaczny podział ról, przypadających w Lasach Państwowych
poszczególnym jednostkom organizacyjnym Lasów Państwowych (poszczególnym grupom
jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych), sprawił, że w Lasach Państwowych
urzeczywistniła się reguła, określana potocznym porzekadłem „przyroda nie znosi próżni”.
Otóż próżnię tę, za sprawą środowiska księgowych w Lasach Państwowych, „zapełniono”
w Planie Kont Lasów Państwowych. Jak wiadomo, w wykonaniu przepisów Ustawy o lasach –
nadleśnictwa są obowiązane do dokonywania na rachunek regionalnej dyrekcji Lasów
Państwowych wpłat środków pieniężnych, służących finansowaniu działalności tej jednostki,
przy czym część tych środków podlega dalszej redystrybucji (służąc między innym
finansowaniu działalności Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz innych regionalnych
dyrekcji LP). Ponadto nadleśnictwa są obowiązane do dokonywania (wynikowo) na rachunek,
związany z funduszem leśnym wpłat, odpowiadających tzw. odpisowi podstawowemu na
fundusz leśny. Obie wpłaty stanowią w nadleśnictwach koszt działalności Lasów
Państwowych. Wpłata zapewniająca finansowanie działalności regionalnych dyrekcji Lasów
Państwowych oraz Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych jest ujmowana na koncie o
symbolu 502 , zaś wpłata odpowiadająca odpisowi podstawowemu jest ujmowana na koncie o
symbolu 516. Z obu tych kont koszt działalności nadleśnictw jest przenoszony na konto o
symbolu 711. Zapisy na tym koncie odzwierciedlają koszty wytworzenia w nadleśnictwie
produktów działalności podstawowej (w uproszczeniu koszty wytworzenia w nadleśnictwie
surowca drzewnego) oraz produktów działalności administracyjnej (czyli nie wiadomo jakich
produktów). Oczywiście w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz w regionalnych
dyrekcjach Lasów Państwowych również powstają koszty działalności tych jednostek
organizacyjnych. Z kont zespołu 7 są one przenoszone na konto 854 (finansowanie z wpłat
jednostek). Ponadto w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych są dokonywane różne
wydatki, dokonywane z wykorzystaniem środków, związanych z funduszem leśnym. Są to
głównie środki, stanowiące ww. wpłaty, odpowiadające ww. odpisowi podstawowemu.
Wydatki te skutkują zmniejszeniem wartości konta 850 (t. j. konta fundusz leśny). Jak to już
omówiono, w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz w regionalnych dyrekcjach
Lasów Państwowych jest prowadzona bardzo zróżnicowana działalność. W Dyrekcji
Generalnej Lasów Państwowych jest to (a przynajmniej powinna być) działalność rozwojowa
(w zakresie tzw. „miękkiego rozwoju”). Działalność Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych
jedynie w marginalnym stopniu może być uznawana za działalność pomocniczą na rzecz
wytwarzania surowca drzewnego w nadleśnictwach. Również w regionalnych dyrekcjach
Lasów Państwowych tylko część działalności może mieć taki charakter. Podobnie bardzo
zróżnicowany charakter mają wydatki, dokonywane w Dyrekcji Generalnej Lasów
Państwowych z wykorzystaniem środków, związanych z funduszem leśnym. Na przykład z
wykorzystaniem środków, związanych z funduszem leśnym, następuje wspomaganie
administracji publicznej (finansowanie badań, finansowanie inwentaryzacji wielkoobszarowej
w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa) , ale również wydatki te służą
prowadzeniu w Lasach Państwowych działalności rozwojowej (finansowanie tworzenia
infrastruktury niezbędnej do prowadzenia gospodarki leśnej, finansowanie wspólnych
przedsięwzięć jednostek organizacyjnych LP o charakterze rozwojowym). Plan kont Lasów
Państwowych nie przewiduje prowadzenia księgowości analitycznej pozwalającej na
identyfikowanie, które zmniejszenia wartości konta 854 i wartości konta 850 odpowiadają
poszczególnym przejawem uprawnionej działalności prowadzonej w Dyrekcji Generalnej
Lasów Państwowych oraz w regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych. Sprawia to, że
„księgowego punktu widzenia” cała działalność Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych oraz
regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych polega na wytwarzaniu surowca drzewnego, a
30
31
także wszystkie wydatki, dokonywane z wykorzystaniem środków, związanych z funduszem
leśnym, służą wytwarzaniu surowca drzewnego.
Taki absurdalny stan faktyczny nie może być dalej tolerowany nie tylko dlatego, że jest
niezgodny ze stanem prawnym, lecz również dlatego, że sprzyja zachowywaniu niejasnego
podziału ról, przypadających w Lasach Państwowych poszczególnym jednostkom
organizacyjnym Lasów Państwowych.
5. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a organy państwowe
Na wstępie należy z mocą podkreślić, że z konstytucyjnego punktu widzenia
niedopuszczalne jest przypisywanie do danego podmiotu prawnego statusu organu
państwowego na zasadzie domniemania. Jest to praktyka kategorycznie niedopuszczalna.
Przypisanie do danego podmiotu statusu organu państwowego powinno następować poprzez
jednoznacznego określenie tegoż statusu w przepisach prawa powszechnego.
Szczegółowa analiza aktualnego porządku prawnego pozwala ujęcie organów państwowych
w ramy schematu klasyfikacyjnego, utrwalonego na Ryc.6.
W poniższym schemacie uwzględniono Narodowy Bank Polski jako centralny organ
państwowy. Dokonano tego z tego względu, że jest to instytucja, która zgodnie z Konstytucją
RP jest uprawniona do kreowania polityki pieniężnej państwa. Należy jednak podkreślić, że
zgodnie z regulacjami unijnymi dotyczącymi statystyki publicznej – banki centralne są
zaliczane nie do sektora instytucjonalnego, obejmującego instytucje rządowe i samorządowe,
lecz do sektora instytucjonalnego, obejmującego instytucje finansowe oraz ubezpieczeniowe.
Ujęcie zatem Narodowego Banku Polskiego w zgrupowaniu organów publicznych ma
świadomie charakter dyskusyjny (problematyczny).
Ponadto ze schematu na Ryc. 6 wynika, że w świetle aktualnego porządku prawnego w
Polsce nie ma zgrupowania organów administracji publicznej, do którego uprawnione byłoby
zaliczenie Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”.
31
Ryc. 6. Klasyfikacja organów publicznych
32
Samorząd terytorialny (podmiot realizujący wszystkie
zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję `lub
ustawy dla organów innych władz publicznych)
Aparat wykonawczy organów samorządu terytorialnego +
samorządowe jednostki instytucjonalne sektora finansów
publicznych inne niż organy samorządu terytorialnego oraz inne
niże aparat wykonawcy tych organów
ORGANY PUBLICZNE
Organy państwowe
Organy
władzy
publicznej
Centralne organy państwowe
Inne
centralne
organy
państwowe
Narodowy
Bank
Polski
Organy władzy
ustawodawczej
Sejm
Senat
Zgroma
dzenie
Narodo
we
Centralne organy
władzy państwowej
Organy
władzy
państwowej
Wójt, burmistrz, prezydent miasta, marszałek
województwa
Organy
władzy
wykonawczej
Prezydent
jako
naczelny
organ
administracji
państwowej
Naczelne organy
administracji
rządowej: Rada
Ministrów, Prezes
Rady Ministrów,
ministrowie
Organy gminy, związku gmin, powiatu
(związku powiatów) lub województwa
samorządowego
Organy władzy
sądowniczej
Organy kontroli państwowej
oraz ochrony prawa
Trybunały
Sądy
Kierownicy służb, inspekcji i straży
działających w imieniu wójta, burmistrza,
prezydenta miasta, starosty lub województwa
samorządowego ,
Prokuratura jako organ ochrony
prawnej z Prokuratorem Generalnym
jako naczelnym organem prokuratury
imieniu
wójtaOdwoławcze
Samorządowe
Kolegium
Najwyższa Izba Kontroli jako naczelny
organ kontroli państwowej
Organy
określone w
Konstytucji
Organy samorządu zawodowego i
gospodarczego
Organy samorządu
terytorialnego
Organy centralnej
administracji
państwowej lub
rządowej
Rzecznik Praw Obywatelskich
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
Inne organy
Organy
administracji
rządowej
Terenowe organy
państwowe
Wojewodowie
Terenowe organy
administracji rządowej
zespolonej i niezespolonej
32
ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ROZUMIENIU K.P.A.
Wyodrębnione skonkretyzowane organy państwowe i samorządowe
Inne organy państwowe, jeżeli z mocy
prawa lub na podstawie porozumień są
powołane do załatwiania spraw
rozstrzyganych w drodze decyzji
administracyjnych
Organy państwowe
Inne podmioty, jeżeli z mocy prawa
lub na podstawie porozumień są
powołane do załatwiania spraw
rozstrzyganych w drodze decyzji
administracyjnych
Organy
jednostek
samorządu
terytorialnego
Ministrowie
i organy
zrównane
Centralne
organy
administracji
rządowej
Wojewodowie
jako terenowe
organy
administracji
rządowej
Prezes Rady Ministrów, jeżeli pełni funkcję ministra
kierującego działem administracji rządowej
Wiceprezes Rady Ministrów, pełniący funkcję ministra
kierującego działem administracji rządowej
Minister kierujący działem administracji rządowej
Przewodniczący komitetu wchodzącego w skład Rady
Ministrów
Kierownicy innych - równorzędnych w stosunku do
centralnych urzędów administracji rządowej – urzędów
państwowych załatwiających sprawy indywidualne w
drodze decyzji administracyjnych lub sprawy
dotyczące wydawania zaświadczeń
Terenowe organy
administracji rządowej
Terenowe organy
administracji
rządowej
zespolonej
Działające
imieniem
własnym
33
Terenowe organy
administracji
rządowej
niezespolonej
Działające
imieniem
wojewodów
Wójt, burmistrz, prezydent miasta, marszałek
województwa
Organy gminy, związku gmin, powiatu
(związku powiatów) lub województwa
samorządowego
Kierownicy służb, inspekcji i straży
działających w imieniu wójta, burmistrza,
prezydenta miasta, starosty lub
województwa samorządowego ,
imieniu wójta
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Kierownicy centralnych urzędów administracji
rządowej podległych, podporządkowanych lub
nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub
właściwego ministra
33
34
Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu, zawartego w „Materiałach
stanowiących rozwinięcie referatu” - należy stwierdzić, że:
1) Dyrektor Generalny Lasów Państwowych nie jest organem państwowym; organami państwowymi
nie są też dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, nadleśniczowie oraz kierownicy
zakładów Lasów Państwowych. Również Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe nie
jest organem państwowym,
2) skoro Dyrektor Generalny Lasów Państwowych nie jest organem państwowym, ani żaden inny
organ wewnętrzny w Lasach Państwowych nie jest organem państwowych – to tym samym nie są
to organy administracji rządowej,
3) skoro Dyrektor Generalny Lasów Państwowych ani żaden inny organ wewnętrzny w Lasach
Państwowych nie jest organem administracji rządowej – to tym samym Lasy Państwowe oraz
jednostki organizacyjne Lasów Państwowych nie stanowią aparatu pomocniczo - wykonawczego
tych organów; stanowi to silną przesłankę dla twierdzenia, że Lasów Państwowych oraz jednostek
organizacyjnych Lasów Państwowych nie sposób uznać za część składową administracji rządowej
- zwłaszcza że w administracji rządowej nie może przecież mieć miejsca rynkowa działalność
gospodarcza, a taką działalnością jest trwale zrównoważona gospodarka leśna (co było już
przedmiotem wywodu),
4) gdyby Lasy Państwowe oraz jednostki organizacyjne Lasów Państwowych były częścią składową
administracji rządowej, to musiałyby należeć do sektora finansów publicznych, a jak to wykazano
poniżej Lasy Państwowe nie należą do tego sektora, a ponadto nie ma przesłanek teoretyczno –
prawnych, by do tego sektora należeć powinny (o czym dalej),
5) Dyrektor Generalny Lasów Państwowych sporadycznie, z upoważnienia i w imieniu ministra
właściwego do spraw środowiska, działa jako, nie będący organem państwowym, inny podmiot
uprawniony do załatwiania spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych (chodzi o
wyrażanie w drodze decyzji administracyjnej zgody na zmianę przeznaczenia gruntu leśnego w miejscowym
planie zagospodarowania przestrzennego),
6) stwierdzenie zdania poprzedzającego odnosi się odpowiednio do nadleśniczych oraz dyrektorów
regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych,
7) jak to wykazano w innych opracowaniach analitycznych ORWLP – wymaga autentycznej
wykładni ustawy o lasach rozstrzygnięcie, czy na zasadzie lex specialis nadleśniczym (przy
wprowadzaniu powszechnego zakazu wstępu do lasu) oraz Dyrektorowi Generalnemu Lasów
Państwowych (przy ustalaniu zasięgów terytorialnych nadleśnictw) nie przysługują ponadto
uprawnienia do doniosłych czynności prawnych, polegających na stanowieniu ogólnych aktów
stosowania prawa.
Na marginesie nie może ujść uwadze, że zgodnie z art. 54 Ustawy o lasach, „Lasy
Państwowe otrzymują dotacje celowe z budżetu państwa na zadania zlecone przez
administrację rządową (…)” , przy czym wiele zadań do zrealizowania przez Lasy Państwowe
z wykorzystaniem środków finansowych przekazywanych Lasom Państwowym w wykonaniu
tej dotacji przez dysponentów budżetu państwa (głównie przez Ministra Środowiska), są to
zadania o charakterze niemajątkowym. Biorąc pod uwagę, należy stwierdzić, ze gdyby Lasy
Państwowe stanowiły część składową administracji rządowej – w związku z przepisami
Ustawy o finansach publicznych nie mogłyby środków takich otrzymywać, gdyż podmioty
należące do administracji rządowej, są co do zasady finansowane poprzez realizacji innych
wydatków publicznych aniżeli dotacje celów. Ponadto określone segmenty administracji
rządowej nie wykonują zadań w oparciu o instytucję zlecenia tych do realizacji przez inne
segmenty tejże administracji.
6. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” a sektor finansów publicznych
Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu, zawartego w „Materiałach
stanowiących rozwinięcie referatu” – należy podnieść, że okoliczność, iż:
34
35
1) w świetle dotychczasowego wywodów
a) Lasy Państwowe nie stanowią organu państwowego,
b) jednostki organizacyjne Lasów Państwowych nie stanowią organów państwowych,
c) żadne organy wewnętrzne nie stanowią organów państwowych,
d) Lasy Państwowe oraz jednostki organizacyjne Lasów Państwowych nie wchodzą w
skład administracji publicznej, w tym w skład administracji rządowej,
a ponadto okoliczność, że
b) Lasy Państwowe w przeważającej części swojego działania nie realizują zadań
publicznych, właściwych dla sektora rządowego i samorządowego, prowadząc przede
wszystkim gospodarczą działalność rynkową, której wymiar społeczny wiąże się z
obowiązkiem realizowania na zasadach nierynkowych pozaprodukcyjnych funkcji lasu w
ramach gospodarki leśnej – otóż powyższe przesłanki stanowią samoistne wsparcie tezy, iż Lasy Państwowe nie należą
do sektora finansów publicznych i do tego sektora zaliczone być nie powinny.
Na Ryc. 2 utrwalono w formie schematu wykaz jednostek sektora finansów publicznych,
który uzupełniono charakterystyką tychże jednostek, ze zwróceniem szczególnej uwagi na ich
systemy finansowe.
35
36
Ryc.2 Klasyfikacja jednostek sektora finansów publicznych
Jednostki sektora finansów publicznych
Podmioty niebędące organami władzy publicznej
Organy władzy
publicznej (por.Ryc.1)
Jednostki sektora
finansów publicznych
obowiązane do
stosowania zasad
gospodarki finansowej,
określonych w Ustawie o
finansach publicznych
Jednostki
budżetowe
Podmioty działające w zakresie
ubezpieczeń społecznych
Zakład
Ubezpieczeń
Społeczych
Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia
Społecznego
Fundusze
zarządzane
przez ZUS
Fundusze
zarządzane przez
Prezesa KRUS
Samorządowe zakłady
budżetowe
Agencje
wykonawcze
Podmioty działające w sferze
ochrony zdrowia
Narodowy
Fundusz
Ochrony
Zdrowia
Samodzielne
publiczne
zakłady opieki
zdrowotnej
Instytucje gospodarki
budżetowej
Polska
Akademia
Nauk
Jednostki
tworzone
przez Polską
Akademię
Nauk
Uczelnie
publiczne
Państwowe i samorządowe
instytucje kultury oraz
państwowe instytucje
filmowe
Jednostki samorządu
terytorialnego oraz ich
związków
Inne państwowe lub
samorządowe osoby prawne
utworzone na podstawie
odrębnych ustaw w celu
wykonywania zadań publicznych,
z wyłączeniem przedsiębiorstw,
instytutów badawczych, banków i
spółek prawa handlowego.
Państwowe fundusze celowe
36
37
Z oczywistych względów – nie ma racjonalnego uzasadnienia dla ustalania różnic
funkcjonalnych między Lasami Państwowymi a:
1) samorządowymi jednostkami sektora finansów publicznych, w tym samorządowymi
zakładami budżetowymi (Lasy Państwowe nie są jednostką samorządową, lecz
państwową jednostką organizacyjną),
2) jednostkami sektora finansów publicznych, działającymi w sferze ubezpieczeń
społecznych, ochrony zdrowia, nauki, szkolnictwa, kultury i działalności filmowej.
Ustalanie takich różnic (odmienności) ma natomiast uzasadnienie w odniesieniu do
jednostek sektora finansów publicznych, będących :
1) jednostkami budżetowymi,
2) agencjami wykonawczymi,
3) instytucjami gospodarki budżetowej,
4) państwowymi funduszami celowymi,
5) innych państwowymi osobami prawnymi utworzonymi na podstawie odrębnych ustaw
w celu wykonywania zadań publicznych („z wyłączeniem przedsiębiorców,
instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego”).
Jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych
nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu,
a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo
budżetu jednostki samorządu terytorialnego – z zastrzeżeniem co do państwowych jednostek
budżetowych, dla których organem prowadzącym są organy administracji państwowej,
prowadzące działalność określoną w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty,
które to jednostki mają możność tworzenia wydzielonych rachunku do gromadzeni
określonych dochodów, przeznaczanych na określone wydatki.
System finansowy Lasów Państwowych w sposób zasadniczy odbiega od systemu
finansowego jednostek budżetowych. Lasy Państwowe pokrywają bowiem koszty
działalności z przychodów własnych.
Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną tworzoną na podstawie odrębnej
ustawy w celu realizacji zadań państwa. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”
po pierwsze nie jest osobą prawną, a po drugie prowadzi przede wszystkim działalność
gospodarczą (działalność zarobkową) w zakresie gospodarki leśnej. Jak to wywiedziono
powyżej - działalność w zakresie gospodarki leśnej nie jest działalnością stanowiącą
obowiązek państwa lub samorządu terytorialnego (nie jest obowiązkiem podmiotów,
wchodzących w skład instytucji rządowych i samorządowych w rozumieniu statystyki
publicznej).
Agencja wykonawcza corocznie wpłaca do budżetu państwa, na rachunek bieżący
dochodów państwowej jednostki budżetowej obsługującej ministra sprawującego nadzór nad
tą agencją, nadwyżkę środków finansowych ustaloną na koniec roku, pozostającą po
uregulowaniu zobowiązań podatkowych, chyba że w szczególnie uzasadnionych przypadkach
wynikających z konieczności zapewnienia sprawnego i pełnego wykonywania zadań agencji
wykonawczej Rada Ministrów, na wniosek ministra sprawującego nadzór nad agencją
wykonawczą, wyrazi zgodę, w formie uchwały, na niewpłacenie tej nadwyżki.
37
38
System finansowy Lasów Państwowych nie obejmuje takiego rozwiązania systemowego.
Lasy Państwowe wolne środki finansowe w obrocie wykorzystują przede wszystkim do
prowadzenia działalności rozwojowej.
Instytucja gospodarki budżetowej jest jednostką sektora finansów publicznych tworzoną w
celu realizacji zadań publicznych. Instytucja gospodarki budżetowej (1) odpłatnie wykonuje
wyodrębnione zadania, (2) pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z
uzyskiwanych przychodów – przy czym uprawnienie do tworzenia instytucji gospodarki
budżetowej przysługuje następującym organom założycielskim:
1) ministrom lub Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, za zgodą Rady
Ministrów, udzieloną na jego wniosek,
2) organom lub kierownikom następujących jednostek: Kancelarii Sejmu, Kancelarii
Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego,
Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego
wraz z wojewódzkimi sądami administracyjnymi, Krajowej Rady Sądownictwa,
sądownictwa powszechnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw
Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony
Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego i Państwowej
Inspekcji Pracy.
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” nie wykonuje wyodrębnionych zadań
wyżej wymienionych organów założycielskich lub instytucji, którymi organy te kierują. Jak
to wywiedziono powyżej – działalność Lasów Państwowych nie wiąże się z wypełnianiem
obowiązków, skutkujących zadaniami publicznymi (w szczególności obowiązków
spoczywających na wyżej wymienionych organach założycielskich). Lasy Państwowe
prowadzą przede wszystkim działalność gospodarczą (działalność zarobkową) polegającą na
prowadzeniu gospodarki leśnej.
W ramach Lasów Państwowych nie sposób również wyodrębnić państwowego fundusz
celowego. W szczególności funkcji państwowego funduszu celowego nie wypełnia fundusz
leśny, z tego względu, że (1) gospodarka finansowa Lasów Państwowych prowadzona w
oparciu o ten składnik pasywów Lasów Państwowych współtworzący kapitał własny Lasów
Państwowych nie została określona w ustawie o finansach publicznych, (2) należności oraz
środki pieniężne, będące aktywnym odzwierciedleniem tego funduszu, są prawie w całości,
związane z przychodami ze sprzedaży drewna przez Lasy Państwowe (odpis podstawowy) , a
(3) środki, związane ze sprzedażą drewna przez Lasy Państwowe nie są środkami publicznych
w rozumieniu ustawy o finansach publicznych5 (Ryc. 3).
W tym stanie rzeczy należy wysnuć wniosek generalny, że Lasy Państwowe nie są
jednostką sektora finansów publicznych – zgodnie zresztą ze stanowiskiem Rady Ministrów,
która w przeszłości odstąpiła od zamiaru włączenia LP do tegoż sektora.
5
Oczywiście niedopuszczalne jest wnioskowanie, że środki ze sprzedaży drewna są środkami publicznymi w
rozumieniu ustawy o finansach publicznych, bo Lasy Państwowe są jednostką należącą do sektora finansów
publicznych, a są jednostką sektora finansów publicznych, gdyż środki ze sprzedaży drewna są środkami
publicznymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, a skoro są środkami publicznymi w rozumieniu
ustawy o finansach publicznych, to Lasy Państwowe należą do sektora finansów publicznych (klasyczny
przykład tzw. efektu „zapętlenia” procesu mentalnego)
38
39
Ryc. 3 Środki publiczne w rozumieniu ustawy o finansach publicznych w ujęciu schematu blokowego
Środki publiczne w rozumieniu Ustawy o finansach publicznych
Dochody
publiczne
Środki ze źródeł
zagranicznych
niepodlegające zwrotowi
Środki publiczne będące przychodami
Przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych
Przychody ze
sprzedaży
papierów
wartościowych
Przychody z
prywatyzacji majątku
Skarbu Państwa oraz
majątku jednostek
samorządu
terytorialnego
Przychody ze
spłat pożyczek i
kredytów
udzielonych ze
środków
publicznych
Przychody z
otrzymanych
pożyczek i
kredytów
Przychody jednostek sektora finansów publicznych
pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz
pochodzące z innych źródeł
Przychody z
innych operacji
finansowych
39
40
7. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako obiekt statystyki publicznej
Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu, zawartego w „Materiałach
stanowiących rozwinięcie referatu” - należy stwierdzić, co następuje:
1) Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” nie działa na podstawie ustawy o
finansach publicznych; nie stanowi części składowej sektora finansów publicznych; nie
stanowi żadnej z jednostek organizacyjnych zaliczanych przez GUS do sektora rządowego
i samorządowego,
2) Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” praktycznie w całości koszty
działalności pokrywa z przychodów ze sprzedaży produktów (wyrobów oraz usług), przy
czym sprzedaż ta odbywa się na zasadach rynkowych, znamionujących działalność
gospodarczą, jaka charakteryzuje funkcjonowanie Lasów Państwowych (z zastrzeżeniem co
do działalności w zakresie wyręczania aparatu państwowego w sferze imperium) ,
3) Lasy Państwowe są jednostką rynkową oraz prowadzą pełny zestaw ksiąg rachunkowych,
4) Lasy Państwowe są jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, lecz mającą
zdolność prawną; Lasy Państwowe są podmiotem w wysokim stopniu charakteryzującym
się suwerennością decyzyjną; działają na zasadzie samodzielności finansowej, na własne
ryzyko gospodarcze i ekonomiczne z możnością swobodnego poddawania obrotowi
prawnemu wytworzonych produktów wyjściowych działalności; środki pieniężne we
władaniu Lasów Państwowych stanowią własność Lasów Państwowych,
5) Lasy Państwowe osiągają korzyści z prowadzonej działalności wytwórczej, co jest
związane m.in. z prawem do wytwarzania oraz odpowiedniego wykorzystywania
nadwyżki finansowej,
6) Lasy Państwowe ponoszą określone świadczenia oraz ciężary publiczne, w tym
transferują część zysku do budżetu państwa oraz realizują w ramach ciężarów publicznych
pozaprodukcyjne funkcje lasu,
7) Lasy Państwowe prowadzą działalność na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
8) Lasy Państwowe należą do zgrupowania jednostek instytucjonalnych publicznych; nie
stanowią jednak części składowej samorządu terytorialnego; wyklucza to zaliczanie
Lasów Państwowych do sektora rządowego i samorządowego w razie zidentyfikowania
Lasów Państwowych jako przedsiębiorstwa publicznego w rozumieniu rozporządzenia o
rachunkach narodowych,
9) Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” działa jako obligatoryjne z mocy
prawa i objęte wspólnych systemem finansowym zgrupowanie jednostek
instytucjonalnych, w skład którego wchodzą: Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych,
regionalne dyrekcje Lasów Państwowych, nadleśnictwa oraz zakłady Lasów
Państwowych.
Powyższe prowadzi do oczywistego wniosku, że na gruncie statystyki publicznej
Państwowe Gospodarstwo Leśne jest jednostką instytucjonalną, którą należy zidentyfikować
(stosownie do nazewnictwa stosowanego w rozporządzeniu o rachunkach narodowych oraz w
rozporządzeniu o jednostkach statystycznych) jako przedsiębiorstwo państwowe działające
jako obligatoryjna Grupa Przedsiębiorstw, w skład której wchodzą następujące
przedsiębiorstwa państwowe : Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych będąca
przedsiębiorstwem państwowych odgrywającym rolę głowy grupy, regionalne dyrekcje
Lasów Państwowych, zakłady o zasięgu krajowym, nadleśnictwa, będące podstawowymi
przedsiębiorstwami wytwórczymi w grupie oraz zakłady Lasów Państwowych o zasięgu
regionalnym.
40
41
8. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako przedsiębiorca w świetle
Kodeksu cywilnego, aktów stosowania prawa oraz w świetle praktyki wykonywania
prawa
Zgodnie z art. 43 1 Kodeksu cywilnego - „przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba
prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym
imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.”
W niniejszym opracowaniu wykazano, że: :
1) Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” prowadzi (z zastrzeżeniem przypadków
wyręczania władzy publicznej w sferze imperium) działalność gospodarczą,
2) do Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” ma zastosowanie przepis
331 § 1 Kodeksu cywilnego,
3) Lasy Państwowe swoją działalność prowadzą : (1) na własną odpowiedzialność, (2) na
własne ryzyko gospodarcze, w tym ekonomiczne, (3) na własny rachunek, na zasadzie
samofinansowania i bez wsparcia budżetu państwa, (4) z zachowaniem prawa do
kształtowania wyniku finansowego oraz jego wykorzystywania we własnym zakresie po
objęciu świadczeniami publicznymi.
Biorąc to pod uwagę – Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” w rozumieniu
Kodeksu cywilnego jest przedsiębiorcą.
Uwzględniając wywody, poczynione w niniejszym opracowania, należy przyjąć, że Lasy
Państwowe to przedsiębiorca państwowy, stanowiący obligatoryjne zgrupowanie
następujących przedsiębiorców państwowych: Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych,
zakładów Lasów Państwowych o zasięgu krajowym, regionalnych dyrekcji Lasów
Państwowych, nadleśnictw oraz zakładów Lasów Państwowych o zasięgu regionalnym.
Tezę zdania poprzedzającego w sposób istotny wspierają:
1) orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego III S.A. 1314 – 1315/93 z 2 marca 1994
r., w którym przyjęto, że „art. 50 (...) ustawy jednoznacznie stwierdza, że Lasy
Państwowe prowadzą gospodarkę na własną rzecz /rachunek/, na zasadzie samodzielności
finansowej”.
2) decyzja z 29 grudnia 2008 r. Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Nr
DOK – 9/2008), w której zostały zawarte m.in. następujące stwierdzenia:
a) zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów za
przedsiębiorcę należy rozumień m.in. przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów o
swobodzie działalności gospodarczej”,
b) „wyrokiem z dnia 17 października 2007 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie w
sprawie o sygn. VI ACa 856/07 stwierdził, że dyrekcja regionalna Lasów
Państwowych jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów”,
c) „Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 5 listopada 2008 r. w sprawie o sygn. III SK
5/08 podtrzymał powyższe stanowisko Sądu Apelacyjnego, uznając, iż dyrekcje
regionalne Lasów Państwowych podlegają kognicji ustawy o ochronie konkurencji
i konsumentów, tym samym są przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ww.
ustawy”,
d) „mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że jeżeli orzecznictwo uznaje za
przedsiębiorcę dyrekcję regionalną Lasów Państwowych, to tym bardziej
Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe taki status posiada. Zgodnie z
41
42
art. 32 ustawy o lasach regionalne dyrekcje Lasów Państwowe są jednostką
organizacyjną Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Zatem
jeżeli jednostki organizacyjne posiadają przymiot przedsiębiorcy to za oczywiste
należy uznać, iż organizm, w skład którego one wchodzą również należy
traktować jako przedsiębiorcę”.
Ponadto należy podnieść, że w Krajowym Rejestrze Sądowym, w polu informacyjnym,
dotyczącym formy prawnej jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych, jest
umieszczany wpis: „Przedsiębiorstwo państwowe”. Także sprawozdania finansowe jednostek
organizacyjnych Lasów Państwowych oraz Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy
Państwowe” są sporządzane i przyjmowane jako sprawozdania przedsiębiorstw państwowych.
9. Ustalenie statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych
Konkretyzując w ujęciu syntetycznym – z uwzględnieniem dotychczasowej treści
niniejszego referatu oraz z uwzględnieniem „Materiałów stanowiących rozwinięcie referatu”status oraz formę organizacyjną i prawną Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy
Państwowe”, należy stwierdzić, co następuje:
9.1. Funkcjonujące od 1 stycznia 1992 r. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”,
utworzone na mocy ustawy z dnia 28 września 1991 o lasach 6 - jest podmiotem gospodarki
narodowej, który - z zastrzeżeniem działań, obejmujących ochronę gruntów leśnych oraz sprzedaż
lasów i gruntów, działalność swoją prowadzi: (1) na własną odpowiedzialność, (2) na własne
ryzyko gospodarcze, w tym ekonomiczne, (3) na własny rachunek, na zasadzie samofinansowania
i bez wsparcia budżetu państwa, (4) z zachowaniem prawa do kształtowania wyniku finansowego
oraz jego wykorzystywania we własnym zakresie po objęciu świadczeniami publicznymi, (5) w
celu doprowadzenia do wypełnienia obowiązków i zapewnienia ochrony praw, przysługujących
Skarbowi Państwa jako właścicielowi składników majątkowych, wykorzystywanych przez LP do
prowadzenia własnej działalności.
9.2. Tytułem prawnym władania przez Lasy Państwowe dobrami majątkowymi Skarbu Państwa jest
nieodpłatny zarząd, określony w ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach7 (zwanej dalej ustawą o
lasach) ; w odniesieniu do nieruchomości w posiadaniu LP – tytuł ten nie jest trwałym zarządem, o
którym mowa w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami8.
9.3. Lasy, będące w zarządzie Lasów Państwowych , choć z formalnego punktu widzenia są
własnością Skarbu Państwa, to z punktu widzenia roli i znaczenia w gospodarce narodowej
zasługują na traktowanie jako nienazwany w prawie przedmiot społecznej wspólności majątkowej.
9.4. W rozumieniu Kodeksu cywilnego Lasy Państwowe stanowią, legitymowaną zdolnością prawną
(nadaną temu podmiotowi z mocy przepisów ustawy o lasach) , jednostkę organizacyjną niebędącą
osobą prawną; do Lasów Państwowych ma zastosowanie art. 331 Kodeksu cywilnego; w
rozumieniu regulacji Unii Europejskiej Lasy Państwowe, stanowiąc osobę prawną z
funkcjonalnego punktu widzenia, są osobą prawną.
9.5. Środki pieniężne we władaniu Lasów Państwowych stanowią co do zasady własność tego
podmiotu. Okoliczność ta nie oznacza uwłaszczania się Lasów Państwowych na majątku Skarbu
Państwa, lecz stanowi zabezpieczenie tychże środków przed przeznaczaniem na inne cele aniżeli
cele, związane z urzeczywistnieniem misji przypadającej Lasom Państwowym.
6
tekst pierwotny: Dz. U. 1991 r., Nr 101, poz. 444
t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59, z 2011 r. Nr 34, poz. 170, Nr 106, poz. 622, Nr 224, poz. 1337, z 2013 r.
poz. 628, 1247, z 2014 , poz.222.
8
tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, Nr 106, poz. 675, Nr 143, poz. 963, Nr 155, poz. 1043, Nr 197, poz. 1307,
Nr 200, poz. 1323, z 2011 r. Nr 64, poz. 341, Nr 106, poz. 622, Nr 115, poz. 673, Nr 129, poz. 732, Nr 130, poz.
762, Nr 135, poz. 789, Nr 163, poz. 981, Nr 187, poz. 1110, Nr 224, poz. 1337, z 2012 r. poz. 908, poz. 951,
1256, 1429, 1529, z 2013 r. poz. 829, 1238, z 2014 r. poz. 40.
7
42
43
9.6. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” (prowadząc działalność wytwórczą w zakresie:
(a) gospodarki leśnej, (b) świadczenia usług w zakresie wspomagania i wyręczania administracji publicznej
w sferze dominium, (c) zarobkowej działalności dodatkowej w zakresie lub na rzecz gospodarki leśnej, jak
również w zakresie (d) szeroko rozumianej działalności rozwojowej) - w ramach gospodarki leśnej jest
obowiązane do realizacji na warunkach nieodpłatnych tzw. pozaprodukcyjnych funkcji lasu;
oznacza to, że do podstawowych obowiązków Lasów Państwowych należy w szczególności
ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego: leśnego i środowisk funkcjonalnie
powiązanych ze środowiskiem leśnym, a także udostępniania lasów społeczeństwu w celach
rekreacji, rehabilitacji oraz zbiorów płodów runa leśnego (przy czym jest to dokonywane w
ramach gospodarki leśnej jako działalności gospodarczej).
9.7. W rozumieniu Polskiej Klasyfikacji Działalności trwale zrównoważona gospodarka leśna nie jest
działalnością w zakresie ochrony przyrody. Ochrona przyrody jest w Lasach Państwowych
prowadzona jako działalność mieszcząca się w zgrupowaniu działalności Lasów Państwowych,
polegających na wspomaganiu administracji publicznej w sferze dominium. Choć gospodarka
leśna - także w tym zakresie, w jakim polega na realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu, nie
wyłączając funkcji utrzymania i kształtowania metodami gospodarki leśnej różności biologicznej
ekosystemów leśnych oraz innych ekosystemów, pozostających z ekosystemami leśnymi w
powiązaniu funkcjonalnym – jest rynkową działalnością gospodarczą, to fenomenem tej
działalności gospodarczej jest to, że realizuje ona wszystkie ustawowe cele ochrony przyrody.
Okoliczność, iż wytwarzanie przez gospodarstwa leśne surowca drzewnego i innych rynkowych
użytków głównych i ubocznych może odbywać się pod warunkiem równoczesnej realizacji
pozaprodukcyjnych funkcji lasu, w tym pod warunkiem realizacji funkcji utrzymania i
kształtowania różnorodności biologicznej w obrębie ekosystemów leśnych oraz ekosystemów
pozostających względem ekosystemów leśnych w relacjach wzajemnego oddziaływania – otóż ta
okoliczność stwarza podstawę do stwierdzenia, że trwale zrównoważona gospodarka leśna jest nie
tylko działalnością całkowicie zgodną z koncepcją zrównoważonego rozwoju, lecz jest rynkową
działalnością gospodarczą o społecznym charakterze.
9.8. Niektóre (kierownicze) organy wewnętrzne oraz na niektórych stanowiskach pracy w Lasach
Państwowych jest prowadzona w konkretnych sprawach imieniem państwa lub samorządu (z
mocy prawa, w tym: wydanych decyzji administracyjnych lub na podstawie porozumień administracyjnych)
działalność w zakresie sprawowania władzy publicznej w sferze imperium; organy te oraz
stanowiska pracy, na gruncie Kodeksu postępowania administracyjnego, stanowią (w większości
przypadków) „inne podmioty, jeżeli z mocy prawa lub na podstawie porozumień są powołane do
załatwiania spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych” (chyba że organy te są
uprawnione do stanowienia indywidualno – konkretnych aktów władczych niewyczerpujących znamion
decyzji administracyjnych albo we wspomaganiu organów władzy publicznej stanowią akty oddziaływania
niewładczego, będące w szczególności wnioskami czy opiniami, inspirującymi lub mającymi zainicjować
działanie organów władzy publicznej w sferze imperium ) .
9.9. Działalność w Lasach Państwowych, o której mowa w zdaniu poprzedzającym, jest działalnością
drugorzędną; przeważającą (główną, podstawową) działalnością, prowadzoną przez Lasy
Państwowe, jest działalność w zakresie gospodarki leśnej, której integralną częścią jest ww.
realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu.
9.10. Z zastrzeżeniem przypadków działania w sferze imperium państwa – pozostałe działalności
..Lasów Państwowych są działalnościami zarobkową, podlegającymi z woli prawodawcy ocenie
..oddziaływania na środowisko.
9.11. Lasy Państwowe nie są podmiotem niezawisłym; podlegają wszechstronnemu nadzorowi oraz
…..kontroli.
9.12. W aktach prawa powszechnego Lasy Państwowe ani żadne organy i stanowiska pracy w Lasach
….Państwowych nie zostały określone jako centralne lub terenowe organy państwowe; Lasy
….Państwowe oraz wewnętrzne organy lub stanowiska pracy w Lasach Państwowych nie stanowią
….zatem w świetle aktów prawa powszechnego organów państwowych; Lasy Państwowe nie
….stanowią części składowej administracji publicznej, w szczególności nie stanowią części
….składowej administracji rządowej; Lasy Państwowe nie stanowią części składowej sektora
….finansów publicznych.
43
44
9.13. Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jest przedsiębiorcą działających jako
Grupa Przedsiębiorstw (w rozumieniu przepisów unijnych dotyczących obserwacji procesu
produkcyjnego). Grupa ta z mocy prawa ma charakter obligatoryjny. W ramach tej grupy Dyrekcji
Generalnej Lasów Państwowych powinien przypadać głównie obowiązek planowania
strategicznego, ustalania projektów strategicznych ukierunkowanych na doskonalenie systemów
funkcjonalnych Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”, oraz realizowania tych
projektów – przede wszystkim w formie wykonywania wspólnych przedsięwzięć jednostek
organizacyjnych poza gospodarką leśną. Lasy Państwowe jako Grupa Przedsiębiorstw należą do
sektora jednostek instytucjonalnych grupujących przedsiębiorców prowadzących działalność z
wykorzystaniem zintegrowanego zbioru składników majątkowych i niemajątkowych, określonego
w Kodeksie Cywilnym jako przedsiębiorstwo. W ramach tego sektora Lasy Państwowe należą do
podsektora publicznego.
10. Argumenty na rzecz utrzymania statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów
Państwowych
Odsyłając interesariuszy do szczegółowego wywodu zawartego w „Materiałach
stanowiących rozwinięcie referatu” na temat niezbędności zachowania aktualnego statutu oraz
formy organizacyjnej i prawnej Lasów Państwowych – w pierwszym rzędzie nieodzowne jest
odwołanie się po raz kolejny do diagnozy, że lasy Skarbu Państwa wyczerpują i nadal
powinny wyczerpywać wszelkie znamiona przedmiotu nienazwanej prawnie społecznej
wspólności majątkowej.
Do czasu przełomu ustrojowego, zaistniałego na przełomie 1989 oraz 1990 roku takie
dobra traktowano jako dobra ogólnonarodowe. Obecnie pojęcie własności ogólnonarodowej
zostało praktycznie wyeliminowane z obiegu prawnego. Nie ulega bowiem wątpliwości, że w
dobrze funkcjonującym państwie każde dobro majątkowe powinno być możliwe do
zidentyfikowania pod względem podmiotu będącego jego właścicielem lub podmiotów
będących jego współwłaścicielami. Jest powszechna zgoda co do tego, że dobra majątkowe
traktowane w poprzednich warunkach ustrojowych jako dobra ogólnonarodowe powinny
stanowić własność Skarbu Państwa lub (rzadziej) własność samorządową. Innymi słowy lasy
będące aktualnie w Polce własnością Skarbu Państwa powinny pozostać własnością tej osoby
prawnej.
Lasy Skarbu Państwa będące we władaniu Lasów Państwowych wyczerpują znamiona
przedmiotu nienazwanej prawnie społecznej wspólności majątkowej – dlatego, że produkty z
realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu (praktycznie niemożliwe do wytworzenia bez
czynnego i znaczącego wkładu innych podmiotów aniżeli podmiot prowadzący gospodarstwo
leśne) są ( i nadal powinny być) „pobierane” przez te podmioty (przez tych beneficjentów) na
warunkach nieodpłatnych (była już o tym mowa) . Skarb Państwa jako właściciel takich
lasów jest w sposób bardzo istotny ograniczony w wykonywaniu prawa własności, „godząc
się” na powszechną dostępność tych lasów oraz nieodpłatny pobór produktów gospodarki
leśnej wytwarzanych w ramach realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu. Można
kolokwialnie stwierdzić, że Skarb Państwa bardziej przypomina dzierżyciela tychże lasów
aniżeli właśnie ich właściciela. Skoro Skarb Państwa jest istotnie ograniczony w
wykonywaniu prawa własności w odniesieniu do ww. lasów, to staje się oczywiste, że
podmiot będący „cywilnoprawnym” reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie tych lasów
nie może być osobą prawną, do której w pełnym zakresie odnoszą się przepisy Kodeksu
cywilnego. Przepisy Kodeksu cywilnego powinny odnosić się do takiego podmiotu
odpowiednio. Oznacza to, że zdolność prawna tego podmiotu powinna być określona w
sposób indywidualno – konkretny.
44
45
Rozwiązanie prawne, polegające na wykreowaniu Państwowego Gospodarstwa Leśnego
„Lasy Państwowe” jako jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, legitymowaną
jednak zdolnością prawną, jest zatem w pełni uzasadnione. Nie ma alternatywy dla takiego
rozwiązania. Taką alternatywą nie jest z całą pewnością nadanie osobowości prawnej Lasom
Państwowym. Jeżeli lasy, znajdujące się dotąd we władaniu Lasów Państwowych, mają nadal
wyczerpywać znamiona przedmiotu nienazwanej prawnie społecznej wspólności majątkowej
– to na Lasy Państwowe jako osobę prawną należałoby na drodze prawnej nałożyć określone
ograniczenia w wykonywaniu prawa przepisów Kodeksu cywilnego, czyli de facto uznać, że
Lasy Państwowe jako osoba prawna jest tzw. ułomną osobą prawną, czyli jest jednostką
organizacyjną niebędącą osobą prawną, legitymowaną jednak zdolnością prawną (czyli „jest
tym, czym jest aktualnie”).
Nie do przyjęcia byłoby również rozwiązanie, polegające na nadaniu Lasom Państwowym
osobowości prawnej z równoczesnym przyznaniem tej państwowej osobie prawnej prawa
własności do lasów. Lasy własności Skarbu Państwa stałyby się wówczas lasami
państwowymi własności państwowej osoby prawnej. Jeżeli jednak takie lasy miałyby nadal
wyczerpywać znamiona przedmiotu społecznej wspólności majątkowej – to na drodze
prawnej należałoby odpowiednio ograniczyć prawo wykonywania przez Lasy Państwowe
„posiadanego” prawa własności do lasów (czyli doprowadzić do stanu prawnego, z którym
mamy do czynienia aktualnie).
Tytułem prawnym władania lasami Skarbu Państwa przez Państwowe Gospodarstwo
Leśne „Lasy Państwowe” jest nieodpłatny zarząd (t. j. zarząd określony lex specialis w
Ustawie o lasach). Za alternatywę dla tego tytułu władania lasami Skarbu Państwa nie można
uznać ani trwałego zarządu określonego w Ustawie o gospodarce nieruchomościami, ani
użytkowania wieczystego, ani ograniczonego prawa rzeczowego użytkowania, ani władania
lasami na podstawie prawa obligacyjnego. Nie można tego dokonać po pierwsze dlatego, że
potencjalnie alternatywne tytuły władania lasami Skarbu Państwa co do zasady wiążą się z
odpłatnością dokonywaną przez podmiot, któremu tytuły te przysługują, podczas gdy
nieodpłatność zarządu stanowi (i stanowić powinna) pewną (oczywiście bardzo odległą o
pełności) rekompensatę za brak wynagrodzenia uzyskiwanego przez Lasy Państwowe za
wspomaganie administracji publicznej poza gospodarką leśną oraz za realizację
pozaprodukcyjnych funkcji lasu w ramach gospodarki leśnej. Ponadto te potencjalne
alternatywne tytuły władania (do pewnego stopnia poza trwałym zarządem) co do zasady
przysługują podmiotom, które posiadane dobra wykorzystują do prowadzenia działalności
wyłącznie w imieniu własnym (na własną rzecz). W tym kontekście za szczególnie wadliwe
rozwiązanie z teoretyczno – prawnego punktu widzenia należy uznać nadanie osobowości
prawnej parkom narodowym i przyznanie im prawa użytkowania wieczystego jako tytułu
władania nieruchomościami.
Oczywiście odstępując od nieodpłatnego zarządu jako tytułu władania przez Lasy
Państwowe lasami Skarbu Państwa – potencjalnie alternatywne tytuły „zastępujące” ten
zarząd można by objąć unormowaniami szczególnymi, upodobniając je na tej drodze
praktycznie do obecnego nieodpłatnego zarządu. Powstaje jednak pytanie o ratio legis takiego
rozwiązania prawnego.
Godzenie się na wszelkie, przywołane powyżej, zabiegi prawne zmieniające status oraz
formę organizacyjno – prawną Lasów Państwowych „pod hasłem”, iż poprzez unormowania
szczególne z praktycznego punktu widzenia zostanie zachowany dotychczasowy stan
45
46
faktyczny – należy postrzegać jako godzenie się na „otworzenie” furtki do zmian
zdecydowanie bardziej istotnych.
Obowiązkiem misyjnym Lasów Państwowych jest m.in. zaspokajanie na warunkach
rynkowych zapotrzebowania gospodarki narodowej na surowiec drzewny. Z tego m.in.
względu gospodarka leśna jest działalnością gospodarczą. Lasy Państwowe, prowadząc
rynkową działalność gospodarczą m.in. w zakresie wytwarzania surowca drzewnego, nie
należą (z tego względu, że prowadzą rynkowa działalność gospodarczą nie mogą należeć) do
sektora finansów publicznych, a szerzej do sektora administracji publicznej. Pozostawanie
Lasów Państwowych poza sektorem administracji publicznej jest rozwiązaniem niemającym
alternatywy. Zaliczenie Lasów Państwowych do sektora administracji publicznej wiązałoby
się z koniecznością uznania surowca drzewnego, wytwarzanego przez ten podmiot, nie za
dobro rynkowe, lecz za dobro zaspokajające powszechne potrzeby gospodarki narodowej i
gospodarstw domowych (na takich samych zasadach, na jakich zaspokajane są potrzeby na
wodę pitną czy wywóz odpadów). Surowiec drzewny o takim „statusie” „musiałby” być
zbywany po cenach urzędowych. Biorąc pod uwagę, że:
1) ilość surowca drzewnego wytwarzana przez Lasy Państwowe jest „limitowana”
prawami przyrody i zasadami trwale zrównoważonej gospodarki leśnej (co sprawia, że
surowiec drzewny nie może być traktowany jako dobro służące zaspokajaniu
powszechnych potrzeb społeczno – gospodarczych na warunkach nierynkowych po
cenach urzędowych),
2) nie może być mowy o zaliczeniu do sektora administracji publicznej prywatnych
gospodarstw leśnych,
3) nigdzie w Unii Europejskiej surowieć drzewny nie jest traktowany jako produkt
zaspokajający potrzeby społeczno – gospodarcze po cenach urzędowych –
więc nie może być mowy o pozbawieniu gospodarki leśnej atrybutu rynkowej działalności
gospodarczej.
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” powinno pozostać w sektorze
instytucjonalnym grupującym przedsiębiorców.
Skoro gospodarka leśna jest rynkową działalnością gospodarczą, a Lasy Państwowe są
przedsiębiorcą – więc staje się oczywiste, że niemożliwe jest odstąpienie od generalnej zasady
systemu finansowego Lasów Państwowych samofinansowania działalności prowadzonej
przez ten podmiot.
Nie może ujść uwadze okoliczność, że Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy
Państwowe” jest pozytywnie oceniane w procesie certyfikowania gospodarki leśnej.
Pozytywnymi ocenami Lasów Państwowych kończą się również coroczne posiedzenia Sejmu
RP poświęcone rozpatrzeniu informacji o lasach oraz realizacji Krajowego programu Wzrostu
Lesistości Kraju. Choć nałożone na Lasy Państwowe w roku 2013 ekstraordynaryjne
świadczenia publiczne niewątpliwie spowodują perturbacje, polegające na spowolnieniu
możliwego do osiągnięcia tempa rozwoju Lasów Państwowych, albo polegające na
nadmiernym uzależnieniu urzeczywistnia ambitnych projektów strategicznych, związanych z
realizacją przyjętej przez LP strategii rozwojowej, od środków zewnętrznych (podczas gdy nie
jest prawdą, że najbardziej racjonalnym rozwiązaniem jest rozwijanie się za „cudze”, zwłaszcza, gdy owymi
środkami „cudzymi” są środki pochodzące z Unii Europejskiej, oraz podczas gdy, do czasu nałożenia ww.
świadczeń publicznych, istniała możliwość użycia „własnych” środków pieniężnych, związanych obecnie z tym
świadczeniami, właśnie na realizację przedmiotowych projektów strategicznych ) – otóż mimo to
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” zachowywało, zachowuje i według
prognoz zachowywać będzie zdolność do samofinansowania swojej działalności.
46
47
Kierując się zatem zasadą „przede wszystkim nie szkodzić” – za niedopuszczalne z
punktu widzenia interesu państwa należy uznać podjęcie działań w zakresie dezintegracji
pionowej (np. odrębny podmiot prowadzący zagospodarowanie lasu; odrębny podmiot do pozyskania i
sprzedaży drewna) i poziomej (wiele podmiotów prowadzących gospodarkę leśną) Państwowego
Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”
To, że Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” stanowi podmiot, mający w
swoim władaniu praktycznie ogół lasów Skarbu Państwa, wykorzystywanych w Polsce do
prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, a także to, że Lasy Państwowe
prowadzą działalność w zakresie gospodarki leśnej w pełnym zakresie jej zintegrowania
pionowego (od szkółkarstwa do sprzedaży drewna) i poziomego (prowadzenie działalności
rynkowej z jednoczesną realizacją pozaprodukcyjnych funkcji lasu) - należy uznać za wielką
„wartość dodaną” do gospodarki narodowej.
Szczegółowa analiza krytyczna
dezintegracji poziomej i pionowej Państwowego
Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe została zawarta w „Materiałach stanowiących
rozwinięcie referatu”.
11. Analiza krytyczna koncepcji postulujących lub prowadzących do zmiany statusu oraz
formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych
Ze względu na standardowe ramy referatów przygotowywanych na potrzeby Narodowego
Programu Leśnego, które i tak (jak się wydaje) zostały już znacznie przekroczone - osoby i
jednostki organizacyjne zainteresowane krytyczną analizą różnych koncepcji postulujących
lub prowadzących do zmiany statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów
Państwowych odsyła się do „Materiałów stanowiących rozwiniecie referatu”. W materiałach
tych została m.in. zawarta polemika z koncepcją odstąpienia
12. Wnioski końcowe
Formułując - z uwzględnieniem treści niniejszego referatu oraz z uwzględnieniem
„Materiałów stanowiących rozwinięcie referatu” – wnioski końcowe, należy w pierwszej
kolejności stwierdzić, że wbrew pojawiającym się opiniom, status oraz forma organizacyjno –
prawna Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe” nie wymyka się spod
identyfikacji dokonywanej na gruncie polskiego porządku prawnego – choć pozostaje poza
dyskusją pozostaje, iż
Nie ma rozsądnej alternatywy dla obecnego statusu oraz aktualnej formy organizacyjno –
prawnej prowadzenia w Polsce działalności, z wykorzystaniem lasów państwowych. Ze
względu na wymogi bezpieczeństwa ekologicznego w skali lokalnej, regionalnej krajowej,
wspólnotowej, kontynentalnej , a także ze względu na bezpieczeństwo terytorialne kraju oraz
zapotrzebowanie na nieodpłatne świadczenia społeczne dokonywane na warunkach
nieodpłatnych z wykorzystaniem zasobów leśnych – ilość lasów państwowych nie powinna
zmniejszać się, zaś areał lasów własności Skarbu Państwa, wykorzystywanych do
prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki leśnej powinien docelowo ukształtować się
na poziomie wynikającym z Krajowego Programu Wzrostu Lesistości Kraju.
47
48
W ramach obecnego statusu oraz obecnej formy organizacyjno – prawnej, Państwowe
Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” powinno podjąć, tak szybko, jak to tylko jest
możliwe, wszechstronne działania ukierunkowane na udoskonalenie większości swoich
systemów funkcjonalnych. Rozwój systemów funkcjonalnych Lasów Państwowych powinien
odbywać się przede wszystkim w oparciu o własne środki, związane z funduszem leśnym. Do
czynników warunkujących i stojących na przeszkodzie pełnego sukces rozwoju, o którym
mowa w zdaniu poprzedzającym, należy zaliczyć: (1) istotne mankamenty podstaw prawnych
funkcjonowania Lasów Państwowych, (2) brak rozporządzenia „notyfikującego” realizację
jednego z najważniejszych projektów strategicznych, jaki w Lasach Państwowych powinien
zostać ustalony i zrealizowany, to jest projektu ukierunkowanego na rozwój zakładów usług
leśnych oraz (3) brak polityki i strategii rozwoju leśnictwa określonej przez administrację
publiczną.
10. Materiały stanowiące rozwinięcie referatu
Materiały stanowiące rozwinięcie referatu to obszerne opracowanie autora pt. „Wizja
działań na rzecz rozwoju Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe””,
składające się z następujących części.
Część I
Część II
Część III
Część IV
Część V
Tom I
Opracowanie zasadnicze
Istota i znaczenie „Wizji działań na rzecz rozwoju…”
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” – status oraz forma
organizacyjno – prawna
Ocena statusu oraz formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych z
uwzględnieniem różnych koncepcji postulujących lub prowadzących do zmiany
tego statusu oraz tej formy
Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” jako nadsystem ; klasyfikacja
systemów funkcjonalnych w Lasach Państwowych oraz wstępna ich ocena
Uwarunkowania i ograniczenia w formułowaniu i urzeczywistnianiu strategii
rozwoju „Lasów Państwowych”
Dział I
Dział II
Dział III
Dział IV
Część VI
Część I
Analiza krytyczna podstaw prawnych leśnictwa
Znaczenie podstaw strategiczno – programowych leśnictwa formułowanych przez
administrację publiczną
Bariera nieuporządkowanych ról w Lasach Państwowych oraz bariera niedostatecznej
wiarygodności odzwierciedlania działalności w Lasach Państwowych w ramach
ewidencji księgowej
Bariera wiedzy i dobrej woli
Rola wizji (szczegółowych koncepcji) systemów funkcjonalnych LP, projektów
strategicznych oraz aktów sprawstwa kierowniczego w urzeczywistnianiu rozwoju
Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe
Tom II
Uzupełnienia do „Opracowania zasadniczego”
Rozwinięcia zagadnień podniesionych w Opracowaniu zasadniczym
Dział I
Dział II
Dział III
Dział IV
Dział V
Ekosystemy leśne jako przedmiot aksjologii
Studium pt.„Zachowania ludzkie – czynności konwencjonalne – działania podmiotu –
działalność podmiotu – załatwianie spraw oraz realizowanie przez podmioty prawne
wyodrębnionych pozycji planów finansowo-gospodarczych”
Podstawy prawne leśnictwa w ujęciu historycznym
Krytyczna analiza ustawy o lasach wraz z docelową wizją tego aktu prawnego
Krytyczna analiza rozporządzenia regulującego gospodarkę finansową .w Lasach
Państwowych wraz z docelową wizją tego aktu prawnego
48
49
Dział VI
Dział VII
Dział
VIII
Dział IX
Dział X
Dział XI
Dział XII
Dział
XIII
Dział
XIV
Dział XV
Dział
XVI
Dział
XVII
Dział
XVIII
Dział
XIX
Dział XX
Dział
XXI
Część II
Krytyczna analiza Statutu Lasów Państwowych
Pomoc publiczna jako „ogranicznik” formułowania strategii rozwoju Lasów
Państwowych
Studium analityczne uszczegółowiające problematykę uprawnionego obszaru
działalności Lasów Państwowych
Klasyfikacja oraz charakterystyka naturalnych zewnętrznych funkcji ..lasu
Studium analityczne na temat zakresu i form kierowania Lasami Państwowymi
Struktura organizacyjna Lasów Państwowych
Terytorialne rozproszenie działalności w Lasach Państwowych oraz administracyjne
podziały kraju wiążące dla Lasów Państwowych
Szczegółowy zakres działalności według jednostek organizacyjnych Lasów
Państwowych
Składniki majątkowe oraz związane z nimi prawa majątkowe mogące znajdować się we
władaniu Lasów Państwowych
Szczegółowy zakres uprawnień niemajątkowych przysługujących Lasom Państwowym
w wykonywaniu uprawnionej działalności poza władztwem publicznym
Szczegółowy zakres uprawnień w zakresie władztwa publicznego w Lasach
Państwowych
Studium analityczne na temat jednostek jednorodnej działalności oraz jednostek
jednorodnej produkcji w Lasach Państwowych
Gospodarka leśna a ochrona środowiska ( w tym: gospodarka leśna a ochrona przyrody)
Szczegółowe uzasadnienie konieczności zachowania aktualnego statusu oraz obecnej
formy organizacyjno – prawnej Lasów Państwowych
Uszczegółowienie krytycznej analizy różnych koncepcji postulujących zmianę lub
prowadzących do zmiany aktualnego statusu oraz obecnej formy organizacyjno –
prawnej Lasów Państwowych.
Studium na temat statusu, formy organizacyjno – prawnej oraz roli zakładów w
strukturze Lasów Państwowych
Docelowe wizje (szczegółowe koncepcje) poszczególnych systemów funkcjonalnych
wymagających objęcia projektami strategicznymi , służącymi urzeczywistnieniu strategii
rozwoju Lasów Państwowych
Dział I
Szczegółowe koncepcje systemów o najwyższym priorytecie
Rozdział I
Rozdział II
Rozdział III
Dział II
Koncepcja systemu (1) oddziaływania Lasów Państwowych na proces
stanowienia prawa i kształtowania zewnętrznych podstaw strategiczno –
programowych leśnictwa oraz (2) kształtowania własnej strategii rozwoju( link)
Koncepcja systemu projektowania strategicznego oraz realizacji projektów
strategicznych w formie wspólnych przedsięwzięć jednostek organizacyjnych
Lasów Państwowych przy wsparciu zewnętrznych instytucji naukowych; wizja
systemu identyfikowania potrzeb w zakresie badań stosowanych oraz prac
rozwojowych
Koncepcja systemu oddziaływania na sytuację w „sektorze” zakładów usług
leśnych
Rozdział IV
Koncepcja systemu pn.„Encyklopedia Leśna”
Rozdział V
Koncepcja systemu określania wartości nieruchomości leśnych lub ich
funkcjonalnych części
Rozdział VI
Koncepcja systemu konkretyzowania: (1) uprawnionego obszaru działalności
Lasów Państwowych, (2) mienia Skarbu Państwa (zasobów majątkowych oraz
związanych z nimi podmiotowych praw majątkowych) mogących pozostawać w
zarządzie Lasów Państwowych oraz (3) uprawnień niemajątkowych
przysługujących Lasom Państwowym
Rozdział VII
Koncepcja systemu kształtowania struktury organizacyjnej Lasów Państwowych
oraz podziału obowiązków, uprawnień oraz odpowiedzialności
Rozdział VIII
Koncepcja systemu kreowania jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych:
nadleśnictw oraz zakładów Lasów Państwowych
Szczegółowe koncepcje systemów działalności wytwórczej
49
50
Rozdział I
Koncepcje systemów gospodarki leśnej
Oddział IV
Koncepcja systemu udoskonalania modelu ekosystemu leśnego oraz
ekosystemów funkcjonalnie związanych z ekosystemami leśnymi
Koncepcja systemu stanowienia obszarów funkcjonalnych Lasów
Państwowych jako determinantów szczegółowych sposobów realizacji
gospodarki leśnej
Koncepcja systemu klasyfikowania funkcjonalnych części nieruchomości
leśnych jako przedmiotu działalności w zakresie urządzania lasów
Koncepcja systemu urządzania lasu
Oddział V
Koncepcja systemu hodowli i ochrony lasu
Oddział VI
Koncepcja systemu użytkowania lasu
Oddział VII
Koncepcja systemu realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu w
realizacji specjalnych programów działalności leśnej - na przykładzie
koncepcji systemu gospodarstw drzewostanowych ukierunkowanych na
wzmożone akumulowanie przez las węgla w postaci organicznej )
Koncepcja systemu realizacji pozaprodukcyjnych funkcji lasu w
realizacji specjalnych programów działalności leśnej – na przykładzie
koncepcji systemu klubowego korzystania z lasów
Koncepcje pozostałych systemów realizacji pozaprodukcyjnych funkcji
lasu w realizacji specjalnych programów działalności leśnej
Oddział I
Oddział II
Oddział III
Oddział
VIIII
Oddział IX
Rozdział II
Koncepcja systemu sprzedaży drewna przez Lasy Państwowe
Oddział X
Koncepcje systemów wspomagania przez Lasy Państwowe administracji
publicznej (z wyłączeniem koncepcji o znaczeniu priorytetowym, jeżeli dotyczą
wspomagania administracji publicznej)
Oddział I
Koncepcja systemu wspomagania parków narodowych
Oddział II
Koncepcja systemu wspólnych przedsięwzięć Lasów
Państwowych i samorządu
Oddział III
Koncepcja systemu finansowania działalności naukowej
Oddział IV
Rozdział III
Koncepcje pozostałych systemów wspomagania administracji
publicznej w sferze dominium i imperium
Koncepcje systemów działalności rozwojowej w Lasach Państwowych (z
wyłączeniem wizji koncepcji o znaczeniu priorytetowym, jeżeli dotyczą
działalności rozwojowej)
Koncepcja systemów kształtowania zasobów pracy poprzez integrację
Oddział I
pracowniczą (link)
Dział III
Oddział II
Koncepcje pozostałych systemów kształtowania zasobów pracy w Lasach
Państwowych
Oddział III
Koncepcja systemu kształtowania wizerunku LP oraz upowszechniania i
propagowania koncepcji Lasów Państwowych Lasów Państwowych
Oddział IV
Koncepcje pozostałych systemów działalności rozwojowej w Lasach
Państwowych
Szczegółowe koncepcje systemów działalności pomocniczej, w tym zarządczej, w Lasach
Państwowych (z wyłączeniem koncepcji systemu finansowego w Lasach Państwowych oraz
koncepcji systemów o znaczeniu priorytetowym, jeżeli dotyczą działalności pomocniczej)
Rozdział I
Koncepcja systemów kierowania Lasami Państwowymi (z punktu widzenia
form działalności w zakresie kierowania w poszczególnych jednostkach
organizacyjnych LP)
Rozdział II
Koncepcja systemu planowania finansowo – gospodarczego w Lasach
Państwowych
Rozdział III
Koncepcje systemów bieżącego organizowania jednostek organizacyjnych
Lasów Państwowych do działania
Rozdział IV
Koncepcje systemów oceny, konkretyzowania oraz korygowania działalności
Lasów Państwowych
Koncepcja systemu certyfikowania gospodarki leśnej w Lasach
Oddział I
Państwowych
50
51
Oddział II
Oddział III
Dział IV
Koncepcja systemu ustalania pełnego wkładu Lasów Państwowych
w kształtowanie się PKB
Koncepcja systemu wprowadzania przez Lasy Państwowe
surowca drzewnego i produktów z drewna po raz pierwszy do
obrotu na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej ” - w kontekście
Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr
995/2010 ustanawiającego obowiązki podmiotów
wprowadzających do obrotu drewno i produkty z drewna
Oddział IV
Koncepcja systemu prognozowania sytuacji finansowej Lasów
Państwowych
Oddział V
Koncepcje systemów analiz marketingowych
Oddział VI
Koncepcja systemu analizowania wykorzystania czasu pracy w
Lasach Państwowych (link)
Oddział VII
Koncepcje systemu kontrolingu, nadzoru oraz kontroli w Lasach
Państwowych (link)
Oddział VIII
Koncepcje pozostałych systemów działalności analitycznej w
Lasach Państwowych
Rozdział V
Koncepcje systemów postępowania w LP: (1) w razie objęcia tego podmiotu
postępowaniem administracyjnym, (2) w związku zewnętrznym nadzorem,
zewnętrzną kontrolą, postępowaniem inspekcyjnym oraz (3) innymi podobnymi
działaniami zewnętrznymi
Rozdział VI
Koncepcja systemu wypełniania obowiązków w zakresie statystyki publicznej, działalności
deklaracyjnej, sprawozdawczej i działalności podobnej
Rozdział VII
Koncepcja systemu ochrony, ubezpieczania i dochodzenia mienia
Szczegółowa koncepcja systemu finansowego w Lasach Państwowych
Rozdział I
Koncepcja systemu gospodarowania środkami, związanym z funduszem
leśnym
Rozdział II
Koncepcja systemu wewnątrzinstytucjonalnej oceny wyniku
finansowego jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych
Rozdział III
Koncepcja systemu księgowego
Rozdział IV
Dział V
Koncepcje pozostałych systemów, składających się na system finansowy
Lasów Państwowych
Szczegółowe koncepcje systemów gromadzenia, przetwarzania, zachowywania oraz
udostępniania wiedzy, integrowania systemów informacyjnych w Lasach Państwowych
oraz informatyzowania zintegrowanego systemu informacyjnego Lasów Państwowych
Według uzgodnień z kierownikiem projektu pn. „Narodowy Program Leśny” poszczególne materiały stanowiące uzupełnienie referatu będą sukcesywnie zamieszczane na
wyodrębnionej stronie portalu „Narodowy Program Leśny”.
51