DZIEŃ 3 – zajęcia poranne i popo³udniowe

DZIEŃ 3 – zajęcia poranne i popo³udniowe

Kurs ECDIS – uaktualnianie map i sensory
I. UAKTUALNIANIE MAP
Ćwiczenie:60 minut, Demonstracja: 15 minut.
Cel ćwiczenia: Stosowanie poprawek i ocena ich wartości.
Postać poprawek do map elektronicznych zależy od typu mapy, której dotyczą.
Inaczej wyglądają poprawki do map rastrowych, a inaczej do wektorowych. W
pierwszym przypadku są to „łatki” podobne do wklejek stosowanych na mapach
standardowych. W przypadku map wektorowych są to pakiety danych
aktualizacyjnych.
Dystrybucja poprawek do map elektronicznych jest bardzo zbliżona do
dystrybucji poprawek do map papierowych. Różnica polega na tym, że wydawane są
one na płytach CD. Na każdej płycie znajdują się poprawki do wszystkich wydanych
dotąd map oraz nowe edycje i nowe mapy dla całego świata. Po wczytaniu do
komputera danych na niej zawartych system sprawdza dla których poprawek i nowych
edycji lub map posiada licencję. Tylko licencjonowane pozycje są aktywne.
Istnieją trzy sposoby poprawiania map. Pierwszy, w pełni automatyczny realizuje
uaktualnianie map poprzez łącza radiowe, satelitarne lub Internet. W tym przypadku
system sprawdza czy w bazie danych, z którą ma stały kontakt nie pojawiły się
poprawki, nowe edycje lub nowe mapy. Jeśli tak to ściąga pliki zawierające dane, na
które statek ma licencję i automatycznie aktualizuje wewnętrzną bazę danych.
Demonstracja 1. Uaktualnianie półautomatyczne.
Drugi sposób to sposób półautomatyczny. Polega on na tym, że operator systemu
wczytuje do komputera z systemem ECDIS dane z płyty CD. Odbywa się to w
specjalnym programie służącym do zarządzania zasobami map zwanym Chart
manager. W jego lewej części znajduje się wykaz map dostępnych w systemie wraz z
datą ich wydania oraz datą ostatniej poprawki. Z prawej strony wyświetlana jest
zawartość płyty, przy czym dostępne mapy lub poprawki są zaznaczone kolorem
niebieskim. Aby zainstalować nowe edycje lub nowe mapy należy z menu programu
wybrać funkcję Install a następnie zaznaczyć żądane mapy. Podobnie dokonuje się
aktualizacji map. Po wybraniu funkcji Update wybrać należy poprawki, które mają
być wprowadzone. Ważne jest by najpierw dokonać instalacji nowych wydań lub
nowych map zanim przystąpi się do aktualizacji już istniejących. W przeciwnym razie
system uzna, że dostępne wydania map nie są odpowiednie dla wczytywanych
poprawek. Program oferuje ponadto opcję zbliżoną do katalogu map wyświetlając na
ekranie poglądową mapę świata lub regionu oraz granice dostępnych map i ich
numery. Ze względu na fakt, iż poprawkę do zainstalowanej mapy można wgrać tylko
raz, nie ma możliwości przećwiczenia tych czynności bez każdorazowego
przeinstalowywania biblioteki map, co byłoby bardzo kłopotliwe.
1
Kurs ECDIS – uaktualnianie map i sensory
Chart manager, lista dostępnych map
Chart manager, wirtualny katalog map
2
Kurs ECDIS – uaktualnianie map i sensory
Ćwiczenie 1. Poprawki ręczne.
Trzeci sposób poprawiania map to sposób ręczny. Stosuje się go wtedy, gdy nie ma
dostępu do płyt z uaktualnieniami lub konieczność wprowadzenia poprawki została
zauważona na statku. Dokonuje się ich według następującego algorytmu. Po pierwsze
z menu funkcji ADD INF wybrać należy funkcję Graphic editor, a następnie Add a
new object. Dzięki temu otrzymuje się dostęp do opcji pozwalających na wybór
symboli bądź informacji, które mają być naniesione. Do wyboru są symbole
podstawowe (Symbols), symbole dodatkowe (External symbols) , głębokości
(Depths), światła (Lights), pławy (Buoys), stawy (Racons), linie (Lines), strefy z
restrykcjami (Guard zones), niebezpieczeństwa nawigacyjne (Dangers), tekst (Text),
informacje (Information) oraz istnieje możliwość skreślenia pewnych informacji przy
użyciu funkcji Cancelling by hand. Celem ćwiczenia jest zaobserwowanie wyglądu
poszczególnych poprawek oraz nabranie praktyki w ich użyciu. Naniesione obiekty
można poddać edycji (Edit object), skasować (Delete object) lub przesunąć (Shift
object).
Menu funkcji Add Inf
Po naniesieniu odpowiednich poprawek można sprawdzić czy zostały faktycznie
zainstalowane. W tym celu należy w programie Chart manager wybrać funkcję Info a
następnie zaznaczyć mapę, na której temat potrzebne są informacje (min. czy jest
zaktualizowana). Pojawia się wówczas następujące okno, przedstawiające informacje
o mapie:
Informacje o mapie
3
Kurs ECDIS – uaktualnianie map i sensory
Podobne informacje można uzyskać z poziomu ECDIS przy użyciu funkcji
INFO po najechaniu kursorem na pusty fragment mapy i wciśnięciu lewego klawisza
myszy. Pojawia się wówczas następujące okno:
Informacje o mapie
Ponadto istnieje możliwość wyłączenia naniesionych na mapę poprawek ( by
pokazać ją w stanie, w jakim była przed poprawianiem). W tym celu należy użyć
funkcji CHART a w niej S-57 Chart options i wyłączyć poprawki. Jest to o tyle
istotne, że ukazuje co zostało zmienione.
Bardzo istotne jest dokonywanie poprawek w celu posiadania aktualnych map a
co za tym idzie, w celu zachowania bezpieczeństwa nawigacji. Jeżeli brakuje płyty z
poprawkami należy je nanieść ręcznie korzystając ze standardowych Wiadomości
Żeglarskich.
II. SENSORY
Ćwiczenie: 15 minut, Demonstracja: 15 minut.
Cel ćwiczenia: Zapoznanie z ograniczeniami sensorów i ocena ich wpływu na
bezpieczeństwo użycia systemu ECDIS.
Aby system ECDIS spełniał wszystkie swoje funkcje należy podłączyć do niego
różne urządzenia. Są to przede wszystkim urządzenia do określania pozycji (głównie
GPS lub DGPS, Loran-C rzadziej inne sposoby np. radar), żyrokompas, log, sonda
oraz radar z funkcjami ARPA.
Poza konfiguracją podstawową, do systemu można dołączyć dodatkowe sensory
korzystając z polecenia Attach sensors z menu funkcji CONFIG. Wymaga to jednak
znajomości hasła dostępu do systemu. Dołączyć można min.: alternatywny system
pozycjonowania, zegar, urządzenia do pomiaru wiatru, temperatury, dodatkowy radar,
autopilota, dyskretyzator, czarną skrzynkę, AIS itp.
4
Kurs ECDIS – uaktualnianie map i sensory
Dostępne sensory
Ważne jest by za każdym razem użytkownik systemu był w pełni świadomy
ograniczeń każdego z urządzeń zewnętrznych (niedokładności GPS, radaru, błędy
spowodowane stratą danych na łączach, zakłóceniami itp.). Szczegóły ich dotyczące
można znaleźć w instrukcjach dołączanych do powyższych urządzeń.
W przypadku uszkodzenia jakiegokolwiek elementu systemu, przestaje on
funkcjonować poprawnie. Problem jest mało znaczący, gdy chodzi o urządzenia takie
jak radar, lecz w przypadku uszkodzenia systemu pozycjonowania, żyrokompasu lub
logu sprawa może okazać się bardziej poważna. Dlatego istotne jest by wiedzieć jak
poradzić sobie z tego typu sytuacjami. System ECDIS oferuje możliwość wyboru
urządzeń awaryjnych oraz pozwala na wprowadzenie danych ręcznie.
Ćwiczenie 1. Ustawianie alternatywnych sposobów określania pozycji.
Nadrzędnym systemem określania pozycji w systemie ECDIS jest GPS. By rozpocząć
pracę z nim należy w menu CONFIG ustawić numer portu (dla Pos. System 1 lub 2),
do którego dołączony jest odbiornik (symulator udostępnia wirtualny port numer 32).
Istnieje możliwość podłączenia dwóch niezależnych systemów pozycjonowania (np.
dwóch odbiorników GPS). Po podłączeniu odbiornika GPS do systemu należy przejść
do menu funkcji SHIP i ustawić nadrzędny sposób określania pozycji (Primary pos.
system). Dostępne są następujące opcje: PS1 – urządzenie podłączone jako 1, PS 2 –
urządzenie podłączone jako 2, DR – pozycja określana na podstawie zliczenia drogi,
ER – pozycja określona na podstawie radaru. Primary pos. należy ustawić na PS1.
Następnie należy ustawić pomocniczy system określania pozycji (Secondary pos.).
dostępne są takie same opcje jak w przypadku systemu nadrzędnego z tą różnicą, że
można go całkowicie wyłączyć (NONE). Ustawienie pomocniczego sposobu
określania pozycji jest bardzo istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa żeglugi. Aby
ECDIS automatycznie przełączał się między systemami określania pozycji należy
włączyć funkcję Auto change (pozycja ON). Przełączenie takie nastąpi wówczas,
gdy:
- następuje utrata sygnału z nadrzędnego systemu;
- otrzymano informacje, że dane z odbiornika systemu pozycjonowania są
niewłaściwe;
- następuje utrata sygnału z urządzenia ARPA, gdy określa ono pozycję na
podstawie echa obiektu stałego.
5
Kurs ECDIS – uaktualnianie map i sensory
Należy nadmienić, że w jednym z powyższych przypadków system będzie
przełączał się między wszystkimi dostępnymi sposobami określania pozycji do
momentu aż trafi na sprawny, w przeciwnym razie włączany jest tryb zliczeniowy.
Nadrzędny system
pozycjonowania
Automatyczna
zmiana pozycji
Pomocniczy system
pozycjonowania
Wybór sposobów określania pozycji
Ćwiczenie 2. Postępowanie w przypadku utraty sygnału żyro.
Jedynym sposobem postępowania w przypadku uszkodzenia żyrokompasu jest
wprowadzenie kursu ręcznie. Aby tego dokonać należy, w momencie zauważenia
awarii wybrać z menu SHIP funkcję Correction, a następnie Enter Heading i
wprowadzić ręcznie wartość kursu. Możliwe jest to jedynie po utracie sygnału z żyro.
Jako, że symulator nie przewiduje sytuacji, gdy następuje utrata sygnału z
żyrokompasu należy go po prostu wyłączyć w menu CONFIG (ustawić port
wejściowy na 0). System zachowa się wówczas tak jakby nastąpiła jego awaria i
umożliwi manualne wprowadzenie kursu.
Wprowadzanie
kursu
Wprowadzanie nowego kursu
Ćwiczenie 3. Postępowanie w przypadku utraty sygnału z logu.
6
Kurs ECDIS – uaktualnianie map i sensory
Postępowanie w przypadku utraty sygnału z logu jest analogiczne jak, w przypadku
awarii żyro. Należy również w menu CONFIG wyłączyć log, a następnie po wybraniu
Enter speed wpisać prędkość ręcznie.
Wprowadzanie
prędkości
Wprowadzanie prędkości
Ćwiczenie 4. Postępowanie w przypadku utraty sygnału systemu pozycyjnego.
Aby wpisać nową pozycję (jedynie, gdy brak sygnału z systemu pozycyjnego) należy
postępować tak jak poprzednio, z tą różnicą, że wybrać należy Enter position.
Wprowadzanie
pozycji
Wprowadzanie pozycji
Demonstracja1. Poziom odniesienia dla danych sensorów.
Bardzo istotne jest aby poziom odniesienia dla wszystkich danych wchodzących do
systemu był właściwie określony. O ile nie ma wątpliwości co do poziomu odniesienia
dla systemu GPS oraz wektorowych map elektronicznych (WGS-84) o tyle inne
parametry powinny być wprowadzone ręcznie. Należy także sprawdzić elipsoidę
odniesienia w przypadku używania map rastrowych. Dane dotyczące mapy można
uzyskać przy pomocy funkcji INFO. W tym celu należy najechać na dowolny punkt
mapy nie zawierający innych elementów i nacisnąć lewy klawisz myszy. Pojawia się
wówczas następująca informacja:
7
Kurs ECDIS – uaktualnianie map i sensory
Dane dotyczące mapy
W przypadku, gdy mapa oparta jest o inną elipsoidę, w prawym górnym rogu
znajduje się poprawka do pozycji otrzymywanej z systemu opartego o tą elipsoidę,
którą należy wprowadzić jako „offset” pozycji (algorytm opisano niżej).
Do wprowadzania układów odniesienia dla innych sensorów należy wykorzystać
opcję Own ship setup z menu CONFIG. Istnieje tam możliwość wprowadzenia
długości i szerokości statku, współrzędnych położenia anteny pierwszego i drugiego
systemu pozycjonowania, współrzędnych położenia anteny pierwszego i drugiego
radaru, wzniesienie mostka itp. Dane te powinny być wprowadzone po zainstalowaniu
systemu na statku i przy każdej zmianie w jego konstrukcji.
Ustawianie poziomów odniesienia
Demonstracja 2. Dobór odpowiednich sensorów.
Dla pracy systemu bardzo istotne jest właściwe dobranie sensorów. Dobrze
skonfigurowany ECDIS powinien korzystać z dwóch systemów pozycjonowania, mieć
podłączone takie urządzenia jak radar/ARPA, sonda, log czy żyro. Wszelkie funkcje
służące automatycznemu przełączaniu na systemy zapasowe powinny być włączone.
Ważne jest by na ekranie mapy nie było zbyt wiele danych by nie zaciemniać obrazu.
Niektóre dane sensorów wyświetlane są przez cały czas na ekranie informacyjnym
systemu.
8
Kurs ECDIS – uaktualnianie map i sensory
Dane dot.
mapy
Czas
Pozycja
Kursy i
prędkości
Dane dotyczące
zaplanowanej trasy
Ekran informacyjny
9