docNapój miłosny - Opera Nova w Bydgoszczy
download 
Reklamacja Transkrypt
Napój miłosny - Opera Nova w Bydgoszczy
1 PROGRAM XVI Bydgoskiego Festiwalu Operowego Napój miłosny opera komiczna Per Du II mit Wolfgang, Arnold & Joseph balet Carmina Burana Opera Nova w Bydgoszczy PREMIERA, 18 kwietnia 2009, godz. 19.00 Inauguracja XVI Bydgoskiego Festiwalu Operowego Kevin O’Day i Robert Glumbek Nationaltheater Mannheim (Niemcy) 21 kwietnia 2009, godz. 19.00 Carl Orff kantata sceniczna Opera Śląska w Bytomiu 23 kwietnia 2009, godz. 19.00 Wolny strzelec Carl Maria von Weber opera Teatr Wielki w Łodzi 26 kwietnia 2009, godz. 19.00 Tannhäuser opera Richard Wagner Teatr Wielki im. St. Moniuszki w Poznaniu 30 kwietnia 2009, godz. 18.00 Carmen Antonio Gades i Carlos Saura balet flamenco ~ Antonio Gades Compania (Hiszpania) 02 maja 2009, godz. 19.00 Krwawe gody Suite flamenca balety flamenco 2 Gaetano Donizetti Antonio Gades ~ Antonio Gades Companía (Hiszpania) 03 maja 2009, godz. 19.00 Zakoczenie XVI Bydgoskiego Festiwalu Operowego S erdecznie witam wszystkich gości i zapraszam na sie− dem przedstawień tegorocznego XVI Festiwalu. Jak zawsze czy niemal zawsze zaczynamy własną premierą. Tym razem jest to Napój miłosny Gaetano Donizettiego pogodne dzieło, a zarazem znakomity przykład dziewięt− nastowiecznego stylu bel canto. Nasi zagraniczni goście zaspokoją, jak się spodziewam, oczekiwania amatorów baletu i tańca. Z Badenii przybę− dzie do nas nieduży, ale renomowany zespół Kevin O'Day− Ballett Mannheim z trzyczęściowym wieczorem w chore− ografii twórcy kompanii, Kevina O'Daya, i polsko−kana− dyjskiego choreografa Roberta Glumbeka. Dwa wieczory z dwoma różnymi programami wypełnią goście z Hiszpa− ~ nii, sławna Antonio Gades Companía. Pierwszego wie− czoru pokaże nam ona balet Carmen, drugiego Krwawe gody wedle Federica Garcii Lorki i Suitę flamenco. Ważne dzieła dziewiętnastowiecznej opery niemieckiej przywiozą goście z Łodzi i Poznania. Pierwsi przedstawią Wolnego strzelca Carla Marii Webera, arcydzieło, które w znaczący sposób podziałało na wyobraźnię Adama Mic− kiewicza i Zygmunta Krasińskiego, drudzy − Wagnerow− skiego Tannhäusera, rewolucyjną operę, od której zaczę− ła się trudna droga "pod prąd" jej genialnego twórcy. Z popularną kantatą sceniczną Carla Orffa, którą wbrew tytułowi i wbrew założeniom kompozytora znamy zazwy− czaj nie tyle ze sceny co z estrad, przybędzie Opera Śląska z Bytomia. Wierząc, że tegoroczny program spotka się z zaintereso− waniem i spełni oczekiwania naszych widzów i gości, gorąco zachęcam do obejrzenia jeśli nie wszystkich, to choćby wybranych spektakli. Maciej Figas 3 Sponsorzy główni festiwalu Patroni medialni festiwalu 4 Opera Nova w Bydgoszczy Dyrektor Napój miłosny Muzyka Tekst Prapremiera Prapremiera polska Premiera Kierownictwo muzyczne Reżyseria i inscenizacja Scenografia i kostiumy Przygotowanie chóru Współpraca muzyczna Asystent reżysera Asystent scenografa Konsultant ruchu scenicznego Inspicjent Sufler, drugi inspicjent Maciej Figas Opera komiczna w dwu aktach Gaetano Donizetti L'elisir d'amore Melodramma giocoso in due atti Felice Romani Mediolan, Teatro della Canobbiana, 12 maja 1832 Warszawa, 1839 18 kwietnia 2009 Iwona Sowińska Krzysztof Nazar Stephan Dietrich Henryk Wierzchoń Jerzy Wołosiuk Edward Stasiński Peter Koppatsch Zofia Rudnicka Grażyna Juszczyk Agnieszka Ryczak Postaci i wykonawcy Adina bogata, kapryśna właścicielka folwarku Julia Iwaszkiewicz, Katarzyna Oleś−Blacha, Victoria Vatutina Nemorino zakochany w Adinie prosty wiejski chłopak Krzysztof Gasz, Dariusz Pietrzykowski, Pavlo Tolstoy Belcore sierżant garnizonu czasowo stacjonującego we wsi Doktor Dulcamara wędrowny medyk Gianetta młoda wieśniaczka Notariusz Wieśniaczki i wieśniacy, żółnierze, muzykanci z pułku, dwu służących Dyryguje Łukasz Goliński, Jacek Jaskuła, Rafał Songan Adam Palka, Bartłomiej Tomaka, Andrzej Kostrzewski Aleksandra Pliszka, Magdalena Polkowska Mariusz Ziółkowski Orkiestra, Chór i Balet Opery Nova Iwona Sowińska 5 Streszczenie libretta 6 Akt I Toskańska wioska we florenckim dystrykcie. Adina, młoda, pewna siebie osóbka, umie i lubi czytać, chętnie to czyni także publicznie. Poza tym jest dzierżawczynią dobrze prosperującego majątku. Dość, by zawrócić w głowie co drugiemu mężczyźnie, co stało się wła− śnie z nieśmiałym Nemorinem. Ten zakochał się w niej po uszy. Lecz Adina za nic ma te uczucia, z samego zaś chłopca kpi i drwi. Może dlatego, że sama nigdy się nie zakochała, może dlatego, że ma tego już dość, niewykluczone bowiem, że samodzielna Adina jest młodą wdówką. W każdym razie śmieszy ją nawet tak smutna historia, jak ta o Tristanie i Izoldzie, którą czyta niepiśmiennym wieśniaczkom na głos. Te dla odmiany, są pod przemożnym wra− żeniem opowieści o własnościach miłosnego napoju. Pod gospo− dę zachodzi oddział przystojnego sierżanta Belcore. Jemu Adina też się podoba, toteż wojak zaleca się do niej, jak umie − do czasu nawet skutecznie. Adinę bawią jego umizgi dopóty, dopóki Belco− re nie wyskakuje z propozycją ożenku… Wtedy dostaje kosza, co ożywia u Nemorina nadzieje, ale kiedy jego spotka taki sam los, chłopak popada w czarną rozpacz. Wtenczas zjawia się w wiosce niejaki "doktór" Dulkamara − wędrowny fanfaron, po trosze oszust, po trosze znachor. Jego eliksir na wszystko ma wzięcie i schodzi jak dobre wino. Nemorino czuje w tym swoją szansę. Pomny histo− rii, którą dopiero co słyszał, domaga się od szarlatana napoju Izol− dy. To, co dostaje, i za co płaci słono, podziała jednak, jak prze− zornie zapewnia szarlatan, dopiero za dobę… Że jest to zwyczajne czerwone wino, tego już nie wyjaśnia. Tymczasem specyfik skut− kuje. Nim flaszka jest pusta, Nemorino widzi swą przyszłość w jasnych barwach. Staje się pewny siebie, na Adinę ledwie zwraca uwagę… Dość, by zadrasnąć próżność przemądrzałej pięknotki, która naraz, z przekory, zmienia zdanie i deklaruje chęć poślubie− nia Belcora. A kiedy się okazuje, że jego oddział świtem opuszcza wieś, gotowa jest wyjść za mąż nawet tego samego wieczora. Na próżno teraz prosi ją Nemorino o jeden dzień zwłoki… Akt II Na pośpiesznie zorganizowanej uroczystości zaślubin wszyscy się bawią w najlepsze. Adina wraz z Dulcamarą raczą towarzystwo serenadą miłosną, złości ją jednak, że jej działania trafiają w próż− nię, gdyż pośród zebranych nie ma Nemorina. A gdy Belcore naci− ska, ażeby spisać małżeński kontrakt, ona przesuwa tę ceremonię na wieczór. By ponaglić bieg spraw, Nemorino chce od Dulcamary jeszcze jednej flaszki. Na to nie ma pieniędzy, toteż żeby je zdo− być, zaciąga się do oddziału Belcora. Obaj są radzi − pierwszy, ponieważ wyciąga od Dulcamary co chce, Belcore, bo wierzy, że się skutecznie pozbywa rywala. Tymczasem wieś aż się trzęsie od plotek, przyszła bowiem wiadomość, że Nemorinowi zmarł wuj, i że chłopak weźmie po nim spory majątek. Wszystko nagle się zmienia. Nemorino, jak dotąd uchodził za zwykłego niezgułę, tak teraz wzbudza zainteresowanie wszystkich panien. On sam widzi w tym oczywiście skutek działania napoju. Adina traci kontenans, kłuje ją nawet zazdrość. Boi się, czy odzyska chłopaka, który ma naraz fory u dziewcząt. Od Dulcamary, który próbuje jej wcisnąć swój podejrzany eliksir, dowiaduje się jednak, że chłopak zaciągnął się właśnie do wojska. Z rozpaczliwej, jak słyszy, miłości do niej… To jej przywraca otuchę. Nemorino też widzi, że Adina już nie traktuje go tak jak przedtem. Sprawy zmierzają w pomyślną stronę. Adina wykupuje chłopaka z wojska unieważniając tym samym umowę, którą ten zawarł z Belcorem. Nemorino nic o tym nie wie, ale kiedy się dowiaduje, ani myśli rezygnować z powziętego za− miaru. Adinie nie pozostaje nic innego jak wyznać wprost, że go kocha. Belcore musi pogodzić się z niefortunnym dla niego obro− tem spraw. Dulcamara triumfuje wychwalając i siebie samego, i zalety swojego nadzwyczajnego środka, po czym rusza w drogę, serdecznie żegnany przez całą wieś. 7 Iwona Sowińska. Dyrygent. Formację uzyskała w Akademii Muzycznej w Krakowie oraz w College of Musical Arts w Ohio. Uczestniczyła w kursach dyrygenckich w Krakowie i Stuttgarcie, w Eugene w stanie Oregon, w moskiewskim Konserwatorium im. Piotra Czajkowskiego oraz w Cleveland Institute of Music. Na Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim w Tokio (2000) zajęła piąte miejsce. W 2002 r. otrzymała specjalną nagrodę Christopha Eschenbacha umożliwiającą uczestnictwo w jego międzynarodowym kur− sie mistrzowskim dla dyrygentów w Krakowie. W 2002 r. wzięła udział w Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. Dimitrisa Mitropoulosa w Atenach. Występowała z wieloma orkiestrami symfonicznymi w kraju, ponadto z Chórem i Orkiestrą Internationale Bachakademie (w Krakowie i Stuttgarcie), Chórem i Orkiestrą Oregon Bach Festival w Eugene, Bowling Green Philharmonia, Bowling Green Chamber Or− chestra. Od 2002 r. jest dyrygentem−asystentem w Teatrze Wielkim − Operze Narodowej w Warszawie. W 2004 r. zadebiutowała w Teatro Colón w Buenos Aires, prowadząc operę Ubu Rex K. Pendereckiego. W sezonie 2006/07 w Operze Narodowej w Warszawie poprowadziła Cyrulika sewilskiego Rossiniego. W roku 2008 przygotowała premierę Magicznego Doremika M. Ptaszyńskiej i Damy pikowej P. Czajkowskiego w Operze Krakowskiej. Krzysztof Nazar. Reżyser teatralny i telewizyjny. Absolwent łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Filmo− wej, Telewizyjnej i Teatralnej. Autor kilkunastu przedstawień teatralnych i dziesięciu widowisk zrealizowa− nych dla Teatru Telewizji, wśród nich Makbeta Szekspira z Danielem Olbrychskim i Joanną Szczep− kowską i adaptacji powieści Mistrz Sądu Ostatecznego L. Perutza (obie z 1987r.). W latach dziewięćdziesią− tych stworzył pamiętne inscenizacje dwu dramatów mistycznych J. Słowackiego (Sen srebrny Salomei, 1994; Ksiądz Marek, 1997). Wśród przedstawień teatralnych specjalną uwagę zwróciły Drzewo W. Myśliw− skiego, Mein Kampf G. Taboriego, oba w Teatrze Nowym w Poznaniu, Wesele S. Wyspiańskiego w Teatrze Powszechnym w Warszawie, Król umiera czyli ceremonie E. Ionesco i Mizantrop Moliera w krakowskim Teatrze Starym. Ostatni spektakl zarejestrowany został dla Teatru TV. W latach 1995−2000 K. Nazar był dyrektorem Teatru Wybrzeże w Gdańsku, gdzie wystawił Hamleta i Ryszarda III Szekspira, Pokojówki J. Geneta, Marata−Sade'a wg P. Weissa. Jako reżyser przedstawień operowych upamiętnił się dwiema znakomitymi inscenizacjami Ubu króla (1993) i Czarnej maski (1998) K. Pendereckiego w Operze i Operetce w Krakowie, gdzie ostatnio wyreżyserował także Damę pikową P. Czajkowskiego (2008). K. Nazar jest też autorem tomu prozy Laska Pana Oramusa (2204). Stephan Dietrich. Scenograf. Żyje jako niezależny projektant scenografii i kostiumów w Berlinie. Obok prac dla teatrów dramatycznych Berlina, Hamburga, Halle i Wiednia, specjalne miejsce w jego twórczości zajmuje opera barokowa i barokowy balet oraz ich realizacje w historycznych miejscach. I tak, w pałaco− wym teatrze w Poczdamie i w Teatrze Goethego w Bad Lauchstädt opracował scenografię Alciny Händla, dla Festiwalu w Hannoverze (Große Galerie Hannover Herrenhausen) Cosí fan tutte, Don Giovanniego, i Wesele Figara Mozarta, dla poczdamskiego Festiwalu w parku Sanssouci operę−balet Rameau La Guirlan− de i Amore Doppio Bononciniego, dla Festiwalu Händlowskiego w Halle i dla Margrabiowskiego Teatru Operowego w Bayreuth Tezeusza Händla i jego kantatę Clori, Tirsi e Fileno. W Operze Nova dał się poznać jako autor scenografii i kostiumów do Czarodziejskiego fletu Mozarta. Ostatnio stworzył scenografię do Borysa Godunowa osiemnastowiecznego północnoniemieckiego kompozytora Matthesona, przedstawie− nie, które odniosło sukces zarówno w Hamburgu jak i w Moskwie. Henryk Wierzchoń. Chórmistrz, dyrygent, kompozytor, profesor Akademii Muzycznej im. F. Nowo− wiejskiego w Bydgoszczy. Jest absolwentem Akademii Muzycznej w Warszawie, gdzie za mistrzów miał: Ryszarda Dudka, Henryka Wojnarowskiego, Romualda Twardowskiego, Henryka Czyża, Stanisława Wi− słockiego. W Operze Nova, w której chórem kieruje od 1984 r., przygotował ponad 40 premier oper i operetek. Pod jego kierownictwem muzycznym weszły na afisz przedstawienia: La serva padrona G.B. Pergolesiego, balet Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków B. Pawłowskiego, Krakowiacy i Górale J. Stefaniego. W realizacji innych spektakli (Don Giovanni, Czarodziejski flet, Nabucco, Mefistofeles, Me− sjasz) brał udział jako na zasadzie współpracy muzycznej. Za wykonanie Mesjasza Händla prowadzony przezeń Chór otrzymał w 2000 r. "Złotą Maskę" redakcji Dziennika Wieczornego. Zofia Rudnicka. Choreograf, wcześniej solistka baletu Teatru Wielkiego w Warszawie. Autorka wielu inscenizacji teatralnych i filmowych, m.in. Nienasycenia wg Witkacego z muzyką T. Stańki (TW w Warsza− wie), tryptyku Gershwin (TR Chorzów), filmu Podróż magiczna z Gerardem Wilkiem. Współpracuje z Olgą Lipińską w jej autorskim kabarecie telewizyjnym. W 2000 r. w Teatrze Wielkim − Operze Narodowej w Warszawie zrealizowała widowisko baletowe La Dolce Vita inspirowane twórczością F. Felliniego. W Bydgoszczy przygotowała Śpiącą królewnę P. Czajkowskiego (1994), Don Kichota L. A. Minkusa (razem z U. Hlinskikh, 1996), Kota w butach B. Pawłowskiego (1997), Promises, promises B.Bacharacha i N. Simona (1999). 8 Nationaltheater Mannheim Generalintendenz Generalmusikdirektor Balettdirektor Per Du II mit Wolfgang, Arnold & Joseph Choreografia Kierownictwo muzyczne Muzyka Scenografia Reżyseria świateł Kostiumy Wykonawcy Regula Gerber Frédéric Chaslin Kevin O'Day Wieczór baletowy w trzech częściach Kevin O'Day Robert Glumbek Günther Albers Wolfgang Amadeusz Mozart, Koncert A−dur na klarnet z orkiestrą, KV 622 Arnold Schönberg, Verklärte Nacht (Rozświetlona noc), op.4 Józef Haydn, Symfonia nr 45, fis−moll, Pożegnalna Fridolin Heikes Bonnie Beecher Fashionlabel Schumacher we współpracy z Działem Kostiumów Narodowego Teatru Mannheim Zespół baletu Nationaltheater Mannheim Zoulfia Choniiazowa, ` Cotta Nadege Maria Eugenia Fernández Mami Hata Guillaume Hulot Veronika Kornová−Cardizzaro, Hitomi Kuhara Tyrel Larson Brian McNeal Moritz Ostruschnjak Ching−Yi Ping Luis Edgardo Sayago Agata Zając Orkiestra Dyrygent Nationaltheater Mannheim Günter Albers 9 Od siedmiu lat − ściśle od 2002 roku − balet Narodowego Teatru w Mannheim − Kevin O'Day− Ballett Mannheim działa pod arty− stycznym kierownictwem amerykańskiego tancerza i choreografa Kevina O'Daya i jego zastępczyni, Dominique Dumais, która jest także stałym choreografem. Od tego też czasu zespół tancerzy Man− nheim składa się wyłącznie z solistów. Zwyczajem, który zapoczątkował Kevin O'Day, stało się już, że teatr w Mannheim zaprasza z różnych stron świata choreografów wyróżniających się oryginalną twórczością. Wśród zaproszonych gości znaleźli się m. in. Emily Molnar, Lukas Timulak oraz polsko− kanadyjski artysta Robert Glumbek, współtwórca prezentowanego w Bydgoszczy trzyczęściowego Wieczoru baletowego z muzyką Mo− zarta, Schönberga i Haydna. Każdego sezonu zespół przedstawia cztery premiery, w każdym daje około 60 przedstawień − tak w samym Mannheim jak i w regionie. Zespół dał się też poznać szerszej publiczności, chętnie podejmu− je bowiem artystyczne podróże i często gości na festiwalach. O renomie Baletu z Mannheim wymownie świadczą zaproszenia na Holland Dance Festival w Hadze, występy w Suzanne Dellal w Tel Avivie, udział w Festiwalu w portugalskiej Sintrze, w Operze w Kairze, w Stuttgarcie na tamtejszej Tanzplattform, prócz tego go− ścinne występy w Kilonii, Gießen, Karlsruhe, Oldenburgu. Ale zespół Kevina O'Daya występuje też w miejscach zgoła nie− konwencjonalnych takich jak Wilhelm−Hack−Museum w Ludwigs− hafen, stary gmach Straży Pożarnej w Mannheim, Congress Center Rosengaren, Landes Museum für Technik und Arbeit czy ponton na Nekarze… 10 11 Kevin O'Day. Amerykański tancerz i choreograf. Pochodzi z Phoenix, dorastał w Detroit. Formację zdobył w Joffrey Ballet School. Tańcząc w tym zespole wszedł w kontakt z takimi choreografami jak William Forsythe, Paul Taylor, Jirí Kylián. Był tancerzem londyńskiej kompanii Twyli Tharp i The Ameri− can Ballet Theater. Uczestniczył w sygnowanym przez Michaiła Barysznikowa White Oak Dance Project. Jego balet Quartet for IV (and sometimes one, two or three…) odniósł w Nowym Jorku (1994) roku wielki sukces potwierdzony kolejną pracą Viola Alone (With One Exception) do muzyki Hindemitha zrealizo− waną w ramach Diamond Project II dla New York City Ballet. W 1998 roku założył własny zespół O'Day Dance. Jest autorem ponad czterdziestu choreografii stworzonych dla renomowanych zespołów w Ame− ryce i Europie, m. in.: New York City Ballet, Hubbard Street Dance Chicago, Les Grands Ballets Canadiens, dla Królewskiego Baletu w Kopenhadze i dla baletu w Stuttgarcie (Hamlet). Sukces tej realizacji przyniósł mu zaproszenie do Mannheim. Jedną z ostatnich jego prac był spektakl do muzyki Beethovena wystawio− ny w Mannheim, w styczniu 2009. Robert Glumbek, tancerz, polsko−kanadyjski choreograf. Był tancerzem Teatru Wielkiego w Warsza− wie. Jego kariera choreografa rozpoczęła się w 1999 roku w Helsinkach, gdzie stworzył część choreogra− ficzną do sztuki Miki Waltariego Akhnaton (Echnaton). Ponownie zaproszony do Finlandii w 2002 roku, przedstawił tam solo opatrzone nagłówkiem Untitled z muzyką Oliviera Messiaena W tym samym roku z kanadyjskim choreografem Roberto Campanellą Glumbek stworzył kwartet Nothing twice, który wysta− wiony został na Encore Dance Festival w Trois Rivieres, a następnie w Theatre Aquarius w Hamilton w Kanadzie. Praca weszła do finału XVII Międzynarodowego Konkursu Choreograficznego w Hanowerze (2003). Kontynuacją współpracy obu choreografów i znanego kanadyjskiego pisarza Michaela Ondaatje był balet Nine Sentiments. W roku 2004 Robert Glumbek stworzył choreografię do Conteplation of Betrayal dla Proarte Danza oraz A Tale Begun na wieczór duetów Princess Production w Toronto. W tym samym roku 2004 na festiwalu w Stuttgarcie solo Subsistence znalazło się w finale i następnie w programie listopadowego tournée po Niemczech. W repertuarze baletu Kevina O'Day w Mannheim znajdują się trzy dzieła Glumbeka: Subsistance, Still oraz Verklärte Nacht. 12 Opera Śląska w Bytomiu Dyrektor Carmina Burana Muzyka Wstęp i zakończenie Premiera Kierownictwo muzyczne Scenariusz, inscenizacja i reżyseria Choreografia Scenografia Kostiumy Kierownictwo chóru Przygotowanie chóru Współpraca muzyczna Korepetytorzy Tadeusz Serafin Kantata sceniczna Carl Orff Tekst wg średniowiecznego rękopisu z klasztoru Benediktbeuren Carl Orff Opera Śląska, Bytom, 14 grudnia 2008 Tadeusz Serafin Robert Skolmowski Maciej Prusak Radek Dębniak Małgorzata Słoniowska Anna Tarnowska Anna Tarnowska, Tomasz Giedwiłło Antoni Duda, Andrzej Knap Larysa Czaban, Halina Mansarlińska Soliści Dziewczyna Stary poeta Młody poeta Arię Łabędzia wykona Gościnnie wystąpią: Agnieszka Dondajewska Jerzy Mechliński Michał Partyka Edward Kulczyk Soliści Wrocławskiego Teatru Pantomimy im. Henryka Tomaszewskiego Judocy GKS "Czarni" Bytom Chór Dziecięcy Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Bytomiu przygotowany przez Agnieszkę Piasecką−Orlow Grupa alpinistów Zespół Break Dance Chór, Balet i Orkiestra Opery Śląskiej pod dyrekcją Andrzeja Knapa 13 Najpierw dwa słowa o tytule, bo za często niewłaściwie jest stoso− wany i niepoprawnie odmieniany… Mówimy zatem Carmina Bu− rana i jest to fraza złożona z rzeczownika z przydawką. Oba słowa są nijakiego rodzaju i w liczbie mnogiej… Człon pierwszy Carmi− na pochodzi od słowa carmen, które oznacza pieśń, element drugi − Burana to przymiotnik wyprowadzony z łacińskiej nazwy alpej− skiego opactwa Benediktbeuren. Właśnie tam, w 1803 roku, odkry− to zbiór średniowiecznych tekstów, obecnie przechowywanych Bawarskiej Bibliotece Państwowej w Monachium. Benedyktyński zbiór zawiera około dwustu pieśni pochodzących z różnych stron Europy. Choć większość z nich to teksty w średniowiecznej łacinie, są tam również wiersze w języku średniowysokoniemieckim (mittel− hochdeutsch), a nawet starofrancuskim. Zróżnicowana jest też tematyka wierszy zbiorku; obok tekstów o charakterze sakralnym, znajdujemy w nim hymny sławiące roz− kosze miłości, pieśni biesiadnie oraz szydercze wiersze o ludzkich słabościach, przede wszystkim o różnych przejawach miałkości i próżności doczesnego życia (vanitas). Carl Orff − zapatrzony w przeszłość kompozytor niemiecki (1895−1982) − wybrał zeń dwadzieścia pięć tekstów i ułożył wielką sceniczną kantatę na trzy głosy solowe (sopran, tenor, baryton), chór mieszany, chór chłopięcy i wielką orkiestrę symfo− niczną. (Niezależnie od tego opracował także wersję kameralną, w której orkiestrę zastępują dwa fortepiany z perkusją). Utwór powstał w latach 1935−1936. Jego prawykonanie, zakończone głośnym sukcesem, odbyło się w Operze we Frankfurcie nad Menem, w czasach już mocno ponurych, 8 czerwca 1937 roku… To jeden z powodów, dla których ani Orff, ani jego szlagier nigdy nie miały u nas dobrej prasy. Ściślej − przez długi czas właściwie nie miały jej wcale, bowiem uporczywie milczeniem pomijał go nawet nieoceniony Przewodnik koncertowy... Jednak jego współautor, Bogusław Schaeffer, któremu muzyka Orffa zdała się "zastraszająco płytka, banalna", wręcz "infantylna", przyznaje, iż pierwszy z nią kontakt może być "szokujący", i to tak dalece, że słuchacz (…) czasem "ulega fascynacji" *… (Kompozytorzy XX wieku, Kraków, WL 1990, t. I, s. 214 nn.) Schaeffer ma bez wątpienia rację. Carmina Burana to jeden z nielicznych utworów minionego wieku, których język muzyczny trafia do szerszej publiczności. A że czasem psuje to krew w żyłach twórcom dzieł szlachetniejszej próby, którym na taki sukces trud− niej liczyć, na to nie ma już rady… Carmina Burana składają się z trzech części poprzedzonych pro− logiem, w którym chór, w rytmie zapierającym dech sławi moc boskiej Fortuny (Fortuna imperatrix mundi). Właściwa część pierwsza, zatytułowana Primo vere, zaczyna się od pochwały nadchodzącej wiosny (trzeci numer na mały chór i ksy− lofon Veris laeta facies). Uroki wiosny sławi w swej pieśni miłosnej baryton (Omnia sol temperat), po nim chór − w radosnym śpiewie Ecce gratum et optatum Ver reducit gaudia − wreszcie sama orkie− stra w dynamicznym tańcu zatytułowanym Auf dem Aker (Na polu). Tę pierwszą odsłonę wieńczą radosne okrzyki chóru w części za− tytułowanej Were diu werlt alle min. Część druga wnosi nowy klimat. Zamiast wiosennej idylli mamy tu pieśni bachiczne, bowiem miejscem "akcji" tej części kantaty jest po prostu tawerna. Mimo to Orff także i w tym obrazie różnicuje nastroje − od elegijnej pieśni barytona (Estuans interius ira vehe− menti), przez parodię lamentu pieczonego na ruszcie łabędzia (Olim lacus colueram − którą śpiewa falsetem tenor), pieśń pijacką (Ego sum abbas) z prześmiewczą przymieszką elementów gregoriańskie− go śpiewu, aż po orgiastyczny finał zrazu monotonnej na pozór pieśni In taberna quando sumus. Jeszcze inny nastrój buduje ostatnia odsłona tryptyku, której tytuł − Cour d'amour − uzasadnia i łagodniejsze, i znacznie "słodsze" brzmienie orkiestry (flet, trąbka, dzwonki, fortepian), i nieodzowny udział chórku chłopców, który dopiero tutaj włącza się do muzy− kowania. Wśród dziesięciu numerów (ostatni, jedenasty, O fortuna, jest repryzą chóru z prologu. Urodą wyróżniają się poetycka pieśń sopranu (nr 17, Stetit puella), szydercze kuplety chóru (nr 19, Si puer cum puella moraretur) i gromki hymn na część Wenery (końcówka numeru 24, Ave formossima). 14 15 Robert Skolmowski. Reżyser, scenarzysta, pedagog, dyrektor Wrocławskiego Teatru Lalek. Absolwent PWST w Krakowie. Debiutował w 1987 r. w Operze Śląskiej Rigolettem G. Verdiego. Od tego czasu stworzył około 90 przedstawień teatralnych i telewizyjnych, w tym 70 dzieł operowych wystawionych w Operze Wrocławskiej, Teatrze Wielkim w Łodzi, Teatrze Wielkim w Poznaniu. Specjalizuje się w reali− zacji gigantycznych widowisk dla szerokiej publiczności z udziałem wielkiej liczby wykonawców. Do najważniejszych z takich produkcji zalicza Trubadura, Carmen, Straszny dwór, Carmina Burana (wszyst− kie cztery w Operze Wrocławskiej), także Gęsią grę w poznańskiej hali Arena. Jego przedstawienia poznała publiczność festiwali w Xanten (Niemcy), Wiltz (Luksemburg), Hongkongu i Tajwanu. Tadeusz Serafin. Dyrygent. Absolwent, obecnie wykładowca katowickiej Wyższej Szkoły Muzycznej. Umiejętności dyrygenckie doskonalił na kursach mistrzowskich, m.in. pod kierunkiem Pierre'a Bouleza, Karela Ancerla, Heinza Roegnera. Od 1978 r. jest dyrygentem Opery Śląskiej, od 1988 jej dyrektorem naczelnym i artystycznym. W teatrze tym zrealizował prawie trzydzieści premier operowych i baletowych, m.in. Don Giovanniego i Czarodziejski flet Mozarta, Tannhäusera Wagnera, Carmen Bizeta, kilka oper Verdiego i Pucciniego. Z zespołami Opery Śląskiej wielokrotnie występował za granicą (Niemcy, Włochy, Francja, Belgia, Holandia, Czechy, Słowacja, USA, Kanada). Opera Nabucco G. Verdiego, nagrana pod jego dyrekcją, zyskała status najpierw "Złotej − ", a w 2003 r. "Platynowej płyty". Radek Dębniak. Scenograf teatralny, telewizyjny, reklamowy. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Był współautorem scenografii i kostiumów wielkich widowisk Opery Wrocławskiej realizo− wanych w Hali Ludowej (Trubadur, Carmina burana, Straszny dwór), w Teatrze Wielkim w Łodzi współ− tworzył spektakle: Carmen, Czarodziejski flet i Madama Butterfly. W latach 1996−1997 był dyrektorem artystycznym i programowym polskiej sekcji EXPO'98. Od 2006 współpracuje z TVN 24 w zakresie projek− towania i kompleksowego nadzoru nad programami informacyjnymi i publicznymi. Opracował scenogra− fie telewizyjne wielu festiwali i programów rozrywkowych, m. in. Jazz Jambore, Warsaw Summer Jazz, Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Śpiewające fortepiany. Małgorzata Słoniowska. Scenograf, kostiumolog. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, od 1988 roku związana z operą dolnośląską. Stworzyła scenografie oraz zaprojektowała kostiumy do wielu przedstawień baletowych (Bolero, Sylfidy, Królewna Śnieżka, Kot w butach, Romeo Julia, Jezioro łabędzie, Dziadek do orzechów, Szeherezada, Pietruszka, Sacre du Printemps), operowych Cyrulik sewilski, Czarodziejski flet, Wesele Figara, Carmen, Borys Godunow). Stworzyła kostiumy do całej tetralogii Wagnera wystawionej we Wrocławiu w reż. H. P. Lehmanna. Współpracuje z teatrami operowymi w kraju i zagranicą (Łódź, Gdańsk, Gliwice, Lublin, Bydgoszcz, Lwów). Jest autorką scenografii filmu Gwiazda w reżyserii Stefana Szlachtycza. Maciej Prusak. Choreograf. W latach 1992−1999 był adeptem wrocławskiego Teatru Pantomimy Henry− ka Tomaszewskiego i brał udział we wszystkich jego realizacjach. Jako choreograf i autor ruchu scenicz− nego współpracuje z Teatrem Współczesnym, Operą Wrocławską, Teatrem Kalambur, Kliniką Lalek. Za ruch sceniczny spektaklu Iwona Księżniczka Burgunda otrzymał nagrodę na Festiwalu Klasyka Polska w Opolu. Obecnie związany z Teatrem Pantomimy. Jest laureatem Złotej Iglicy w kategorii tancerz−mim. Współpracuje w wieloma reżyserami, m. in. z Małgorzatą Bogajewską, Krystyną Meissner, Grzegorzem Jarzyną, Arturem Tyszkiewiczem i Przemysławem Wojcieszkiem − stale współpracuje z Janem Klatą. Anna Tarnowska. Chórmistrz, dyrygent, pedagog. Absolwentka Akademii Muzycznej w Poznaniu. W latach 1997−2002 była wykładowcą w szczecińskiej filii poznańskiej Akademii Muzycznej, a zarazem dyrygentem i kierownikiem artystycznym Chóru Politechniki Szczecińskiej Collegium Maiorum. W 2002 objęła kierownictwo chóru w Zespole Pieśni i Tańca Śląsk, rok później przyjęła stanowisko chórmistrza w Operze Śląskiej. Współpracowała przy realizacji wielu jej premier, m.in. Aidy i Nabucca Verdiego, Carmen Bizeta, Borysa Godunowa Musorgskiego, Orfeusza i Eurydyki Glucka. Z utworów koncertowych ma w dorobku Stabat Mater Szymanowskiego, oraz dwie msze Mozarta (KV 317, KV 337). 16 Teatr Wielki w Łodzi Dyrektor naczelny Wolny strzelec muzyka libretto Prapremiera Prapremiera polska Premiera Kierownictwo muzyczne Reżyseria, dekoracje światła Dekoracje i kostiumy Choreografia i ruch sceniczny Kierownictwo chóru Marek Szyjko opera Der Freischütz Carl Maria von Weber Johann Friedrich Kind 18 czerwca 1821 4 lipca 1826 14 marca 2009 Tadeusz Kozłowski Waldemar Zawodziński Maria Balcerek Janina Niesobska Marek Jaszczak Postaci Otokar Kuno Agata Anusia Kacper Maks Kilian Pustelnik Samiel Druhny Przemysław Rezner Andrzej Staniewski Katarzyna Hołysz Iwona Socha Robert Ulatowski Paweł Wunder Krzysztof Witkowski Rafał Siwek Andrzej Staniewski Edyta Wasłowska Agnieszka Białek, Katarzyna Góralska−Chrześcijanek, Katarzyna Nowacka, Izabela Wesołowska Orkiestra, Chór i Balet Teatru Wielkiego w Łodzi Dyrygent Tadeusz Kozłowski 17 Streszczenie libretta 18 Akt I W konkursie strzeleckim myśliwy Maks przegrał z wieśniakiem Ki− lianem, co cała wieś świętuje jako wielki triumf, zgodnie z obycza− jem drwiąc z upokorzonego strzelca. Kuno, książęcy leśniczy nie kryje zawodu z powodu porażki Maksa, którego już od tygodni prześladuje dziwny pech. Młody strzelec nie podejrzewa, że padł ofiarą knowań swego ponurego towarzysza Kacpra, który wszedł− szy w układy z Samielem, zamieszkałym w okolicy diabelskim po− ciotkiem, próbuje dlań zdobyć duszę Maksa, sącząc koledze do uszu złowrogie rady. Kuno, przyłapawszy Kacpra na rozmówce z Maksem, przepędza hultaja bez ceregieli, po czym przypomina młodzieńcowi, że już jutro czeka go kolejny turniej w obecności księcia Otokara, od którego zależy jego ślub z ukochaną Agatą, córką Kuna. Konkurs rozgrywa się od wielu pokoleń, odkąd przodek Kuna ustrzelił po mistrzowsku jelenia nawet nie drasnąwszy kłusownika przywiąza− nego do rogów. Jego potomkowie dziedziczą z ojca na syna stano− wisko leśniczego, choć złe języki rozpuściły plotkę, że pradziad wszedł w konszachty z diabłem, a cudowna kula była w istocie "wolna" − na siedem kul odlanych pod diabelską protekcją − sześć kul leci tam, gdzie im każe strzelec, ostatnią wszakże diabeł niesie tam, gdzie mu się podoba. Kuno nie traci nadziei, że Maks wygra konkurs, choć młodzieńca dręczą najgorsze przeczucia, chytrze podsycane przez Kacpra. Po odejściu Kuna Maks odrzuca zaproszenia na tańce, inne troski ma bowiem w głowie. Trąca się natomiast z Kacprem szklaneczką wina, do której łajdak wrzucił parę podejrzanych kropli. Szampański humor Kacpra niepokoi Maksa, kropelki jednak robią swoje, mło− dy strzelec nadstawia ucha jego diabelskim podszeptom. By do− wieść swych słów, Kacer ładuje fuzję, podaje ją Maksowi, po czym wskazuje mu niewidoczny cel nad chmurami. Gdy Maks strzela na oślep, do stóp spada mu wspaniały orzeł. Oto sposób na wszystkie kłopoty: jeszcze tej nocy, pod księżycem w nowiu, punktualnie o północy, Maks ma się spotkać z Kacprem w Wilczym Jarze. Tam odlewa razem kule, które zawsze trafiają do celu. Zrozpaczony i odurzony podstępnym napitkiem Maks przystaje na propozycję, ślubując sekret. Powodzenie Kacpra zależy od milczenia Maksa, gdyż jeśli ktoś go przestrzeże przed szalonym czynem, to nie mło− dy strzelec, ale jego diabelski kompan znajdzie się nazajutrz w szponach piekła… Akt II Pierwszy obraz Agata ani myśli płożyć się spać, nim powróci Maks, tym bardziej, że jeszcze drży cała po tym, jak portret czcigodnego przodka, prze− dziwnym sposobem sam spadł z gwoździa. Jej wesoła przyjaciółka Anusia wbija gwóźdź i wiesza portret na swoim miejscu, próbując rozwiać smutki Agaty piosenką o przystojnym młodzianie. Czarne myśli prześladują Agatę, odkąd rozmawiała z mądrym Pustelni− kiem, który dał jej bukiet białych róż, mający uchronić ją przed tajemniczym niebezpieczeństwem. Anusia idzie spać, pozostawiając Agatę przy oknie wpatrzoną w gwiazdy. Maks puka wreszcie do drzwi, jego słowa nie przy− niosą jednak Agacie pociechy: nie dość, że okłamuje ją, zapewnia− jąc, że wcale nie brał udziału w przegranym przez siebie turnieju, to jeszcze zapewnia, iż ustrzelił drapieżnego ptaka, którego musi odszukać teraz w ciemnym lesie, w pobliżu Wilczego Jaru… Te słowa wystarczą, by przerazić Agatę, lecz choć błaga Maksa, by pozostał, strzelec wybiega w mrok. 19 Drugi obraz Kacper czeka na Maksa w Wilczym Jarze, słuchając z przeraże− niem jęków i jazgotu piekielnych mocy. Pojawia się Samiel, wygła− szając nieodwołalny wyrok: albo Kacper dostarczy mu nową ofia− rę, przedłużając kontrakt o dalsze trzy lata, albo to jego piekło pochłonie. Ścigany strasznymi wizjami Maks staje na skraju prze− paści, gdzie Kacper przygotował już diabelski obrządek. Przyzy− wając piekielne siły, odlewa jedną po drugiej siedem fatalnych kul, podczas gdy gęste, czarne chmury pokrywają niebo. Wkrótce wśród błyskawic i grzmotów rozlega się zgiełk piekielnego polowania. W blasku pioruna dwóm śmiałkom ukazuje się Czarny Rycerz: to Samiel we własnej osobie. Maks pada zemdlony. Akt III Polaną przechodzą myśliwi, gadając o piekle, jakie rozpętało się minionej nocy nad Wilczym Jarem. Maks wystrzelił już nieopatrz− nie trzy kule, trafiając w cele tak nieosiągalne, że jego sukces budzi niedowierzanie towarzyszy. Ponieważ podzielił się magicznymi kulami z Kacprem, został mu w lufie tylko jeden nabój, Kacper wypala zaś swoją trzecią kulę w powietrze i wybiega śmiejąc się szyderczo. Ostatnia kula należy zatem do diabła. Tymczasem samotna Agata składa swój los w ręce Boga. We śnie ujrzała się pod postacią białego gołębia, którego Maks zabił z fuzji. Anusia nie wierzy jednak w te widziadła, na dowód opowiadając przyjaciółce mrożącą krew w żyłach przygodę, jaka spotkała kie− dyś jej babkę. O mało nie umarła kiedyś ze strachu, gdy do jej sypialni wgramolił się straszliwy upiór. Na szczęście był to tylko Nero, jej pies. Nadchodzą druhny z wieńcem ślubnym dla Agaty. O zgrozo! Kwiaciarz się pomylił, wkładając do pudła wieniec żałob− ny! Nie tracąc ani chwili, Anusia wije dla Agaty wianek z białych róż Pustelnika. Tymczasem chór myśliwych ogłasza początek tur− nieju strzeleckiego. Dobry książę Otokar wskazuje Maksowi cel: to biała gołąbka przycupnięta na gałęzi drzewa. Maks celuje, gdy jed− nak oddaje strzał, gołąbka odlatuje na inne drzewo, w którego gałęziach schował się Kacper i pod którym staje nagle Agata w ślubnym wieńcu. Kogo trafiła ostania "wolna" kula na usługach szatana? Pod opieką białych róż silnych błogosławieństwem Pustelnika Agata ocalała, przeklęta kula trafiła zaś Kacpra, który kona teraz przeklinając niebo. Samiel natychmiast chwyta jego duszę. Książę Otokar, oburzony występkiem Maksa, skazuje go na wygna− nie, po interwencji Pustelnika odracza jednak wyrok: jeżeli przez rok Maks będzie się sprawował wzorowo, zostanie znów uznany za dobrego chrześcijanina i poślubi Agatę. Piotr Kamiński, Tysiąc i jedna opera, PWM SA, 2008. Prapremiera Wolnego strzelca w Berlinie wywołała rewolucję w ówczesnym świecie muzycznym. Wraz z nią wtargnął ożywczy powiew romantyzmu. Zamiast wymyślnych przygód arystokratycznych bohate− rów, przed oczyma widzów roztoczył się świat legend przesiąknięty poetyckim kultem przyrody. Był jednocześnie baśniowy i realistyczny, wyrafinowany i ludowy. Libretto odwołuje się do sprawy sadowej z 1710 roku, wytyczonej w Czechach osiemnastoletniemu chłopcu posądzonemu o czary. Dominującą cechą opery jest wyjątkowa nastrojowość. Mówiono nawet, że właściwym jej bohaterem jest las. Akcja rozgrywa się w Czechach, wkrótce po zakończeniu wojny trzydziestoletniej. Kacper, wcześniej żołnierz, zostaje bez środków do życia i zaprzedaje duszę diabłu… Dla oddania atmosfery scen demoniczno− niesamowitych kompozytor wynalazł wiele nowych, nieużywanych dotąd środków kolorystyki orkiestro− wej… Wolny strzelec ostatecznie przełamał dominację opery włoskiej na scenach muzycznych. „W muzyce − pisał Zygmunt Krasiński − Wolny strzelec jest tym samym co Faust Goethego”. W innym zaś miejscu autor Nie−Boskiej komedii wymienia jednym tchem Zmartwychwstanie Chrystusa, Fausta Goethe− go i muzykę Webera do Freischütza... 20 Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu Dyrektor naczelny Tannhäuser Prepremiera Prapremiera polska, Premiera Muzyka Kierownictwo muzyczne Inscenizacja i reżyseria Dekoracje Kostiumy Choreografia Kierownictwo chóru Sławomir Pietras opera romantyczna w trzech aktach do libretta kompozytora Tannhäuser und der Sängerkrieg auf Wartburg Romantische Oper in drei Aufzügen Drezno, 19 października 1845 Warszawa, 1883 Poznań, 18 kwietnia 2009 Ryszard Wagner Eraldo Salmieri Achim Thorwald Christian Floeren Ute Frühling Emil Wesołowski Mariusz Otto Obsada Tannhäuser Wolfram von Eschenbach Elisabeth Venus Hermann Biterolf Walther von der Vogelweide Heinrich der Schreiber Reinmar von Zweter Pastuszek Mark Duffin, Michał Marzec, Sylwester Kostecki Adam Szerszeń, Tomasz Mazur Agnieszka Hauzer, Monika Mych Katarzyna Hołysz, Galina Kuklina Marian Kępczyński, Dariusz Niemirowicz Andrzej Ogórkiewicz, Bartosz Urbanowicz Karol Bochański, Dymitr Fomenko Marek Szymański, Bartłomiej Szczeszek Wiesław Bednarek, Paweł Myszkowski Barbara Gutaj, Natalia Puczniewska Śpiewacy Poznańskiego Chóru Chłopięcego, Statyści Chór, Balet I Orkiestra Teatru Wielkiego w Poznaniu Dyrygent Eraldo Salmieri 21 Streszczenie 22 Akt I Od wielu lat śpiewak i poeta Tannhäuser gości w czarodziejskiej grocie Wenus, świątyni cielesnych rozkoszy. Niestety, nawet najsłod− sze z nich tracą z czasem wszelki urok, a znużenie kochanka nie uszło uwagi zatrwożonej bogini. Tannhäuser tęskni za słońcem i czarem natury, gdy zaś Wenus prosi go o nową pieśń, on kończy ją niespodzianą skargą, błagając o prawo powrotu do zielonych łąk rzeczywistego świata. Daremnie Wenus roztacza swe wdzięki, Tannhäuser opiewa swą miłość do niej, by tym łatwiej wyrwać się z dławiących go objęć, przysięgając zarazem, że po wsze czasy głosić będzie jej chwałę. Wenus wybucha gniewem, źle skrywają− cym rozpacz z powodu nieodwracalnego rozstania. By zrzucić z siebie zmysłowe omamy, Tannhäuser wzywa imienia Marii − i na− gle grota Wenery znika, ustępując miejsca zielonej polanie u stóp zamku Wartburg, gdzie młody Pasterz prowadzi trzody. Jest wiosna, z dala dobiega podniosły śpiew pielgrzymów. Tannhäuser pada na kolana, dziękując Bogu za cud. Dolinę przemierza drużyna Her− manna, Landgrafa Turyngii, powracając z polowania. To dawni to− warzysze Tannhäusera. Jest wśród nich jego najdroższy przyjaciel, śpiewak i poeta Wolfram von Eschenbach; on też pierwszy go po− znaje, prosząc, by znów przyłączył się do dawnej kompanii. Tannhäuser waha się jeszcze, ulega dopiero na dźwięk imienia Elż− biety, siostrzenicy Landgrafa, o której wierności zapewnia go Wol− fram. Wstrząśnięty jej wspomnieniem Tannhäuser rusza za przyja− ciółmi na Wartburg. Akt II Elżbieta wbiega w zachwycie do wielkiej sali, gdzie odbywały się niegdyś poetyckie i śpiewacze turnieje i gdzie niezmiennie triumfo− wał Tannhäuser. Po chwili sam śpiewak rzuca się jej do stóp; ra− zem sławią cud, który ich znów połączył, podczas gdy Wolfram, patrząc na nich z daleka, żegna się z marzeniami. Landgraf, wie− dząc wszystko o uczuciach siostrzenicy do Tannhäusera, wita do− stojnych gości, po czym ogłasza zasady turnieju: nagrodę z rąk Elżbiety odbierze ten śpiewak, który w najpiękniejszych słowach rozsławi potęgę miłości. Pierwszy występuje Wolfram, opiewając dyskretną i trwożliwą adorację z oddali, gdzie obiekt uczuć jest niczym niedosiężna gwiazda. Tannhäuser odrzuca tę bezcielesną wizję miłości, głosząc chwałę źródła, co koi pragnienie. Elżbieta czyni nieznaczny gest aprobaty, reflektuje się jednak, czując chłód i niechęć zebranych. Tannhäuserowi odpowiada Walther von der Vogelweide, najwyżej stawiając źródło czystej cnoty, co traci ma− giczne właściwości, gdy w nim umoczyć usta. Tannhäuser odpo− wiada jeszcze żwawiej, otwarcie wysławiając urok żądz. Jego sło− wa budzą gniewną reakcję Biterolfa, obrońcy cnót rycerskich, wów− czas jednak porywczy Tannhäuser poczyna drwić z niemłodego już śpiewaka, w którego obronie występuje Walther. Tego już za wiele dla kochanka Wenus: zbywszy się wszelkiej rozwagi, Tannhäuser bezwstydnie sławić poczyna rozkosze przeklętej groty. Na dźwięk bluźnierczych słów damy pośpiesznie opuszczają salę, a rycerze dobywają mieczy. Tylko Elżbieta staje w obronie grzesznika, nie bacząc na śmiertelną ranę, jaką jej zadał. Wstrząśnięty Tannhäuser wysłuchuje w pokorze wyroku Landgrafa: ma się przyłączyć do piel− grzymów idących do Rzymu i nie wracać w rodzinne strony bez papieskiego rozgrzeszenia. Pójdzie za nim modlitwa Elżbiety. Akt III W dolinie nieopodal Wartburga Elżbieta modli się u stóp figury Matki Boskiej. Wolfram, nie odstępujący jej na krok, wie, że wyglą− da ona powrotu pielgrzymów, których długi orszak przemierza wreszcie dolinę; niestety, nie ma wśród nich Tannhäusera. Elżbieta modli się jeszcze żarliwiej, po czym stanowczym, łagodnym ge− stem oddaliwszy Wolframa, sama wstępuje na ścieżkę wiodącą ku zamkowi. Wpatrzony w jej białą sylwetkę Wolfram intonuje pieśń do niedostępnej gwiazdy. Wówczas z mroku wyłania się sylwetka znużonego wędrowca: to Tannhäuser, blady, wyczerpany, w łach− manach. Wolfram wybiega mu na spotkanie, na dźwięk jego słów cofa się jednak przerażony: przyjaciel szuka już tylko groty Wenus, jedynego ratunku, jaki mu pozostał. Pielgrzymka nie zdała się na nic: wysłuchawszy jego spowiedzi, Ojciec Święty odmówił roz− grzeszenia, głosząc, iż dusza tak zepsuta odrodzić się nie zdoła, po− dobnie jak z martwego drewna papieskiej laski nie tryśnie nigdy świe− ża zieleń. Na oczach osłupiałego Wolframa Tannhäuser wzywa Wenus, a bogini odpowiada na to wezwanie. Nie widząc innego ra− tunku, Wolfram wypowiada raz jeszcze imię Elżbiety, czym odpędza Wenus i jej czary, przywracając zmysły Tannhäuserowi. Z zamku zstę− puje kondukt żałobny, zwiastując śmierć Elżbiety, którą odkupiła ona grzech Tannhäusera. Upadłszy na kolana przed trumną, śpiewak umiera. W tej samej chwili w dolinę zbiegają młodzi pielgrzymi, wznosząc triumfalnie papieską laskę pokrytą świeżym listowiem. Na podstawie: Piotr Kamiński Tysiąc i jedna opera, PWM SA, 2008. 23 Eraldo Salmieri. Dyrygent włoski wykształcony w Mediolanie i Wiedniu, gdzie pod kierunkiem Ottmara Suitnera ukończył Akademię Muzyczną. Studia pogłębiał u Pierra Dervaux w Nicei i Carlo Maria Giuliniego w Accademia Musicale Chigiana w Sienie. Był stypendystą Festiwalu w Bayreuth. Debiutował w 1989 roku Cyganerią Pucciniego w Deutches Theater w Monachium, gdzie kierował też wykonaniem Traviaty (1990), Nabucca (1991) i Madame Butterfly (2000). W Sofii, z okazji Roku Mozartowskiego, przygotował Wesele Figara, ponadto Włoszkę w Algierze (1992), Rigoletto (1993) i Toskę (1995). Występował w Deutscheoper am Rhein, w Operze w Budapeszcie, na Festiwalu Loreley w Rennes, w Opera National de Bretagne, w Belo Horizonte w Brazylii. Współpracuje z Staatstheater w Bremie oraz oraz z teatrami operowymi we Włoszech, Szwajcarii, Holandii, Belgii, Szwecji, Norwegii. W badeńskim Staatstheater w Karlsruhe przygotował Łucję z Lammermoor Donizettiego (2008). W Wiedniu (Kammeroper) kierował wykonaniem Słomkowego kapelusza Nino Roty, w Palermo Cosí fan tutte, w Mińsku Turandot. W Gießen, po sukcesie opery Donizettiego Maria Stuarda, objął stanowisko gościnnego dyrygenta. W 2010 poprowadzi tam nową realizację Faworyty. W sezonie 2006/07 był dyrektorem muzycznym Teatru Wielkiego w Poznaniu, od 2008 pełni w nim funkcję pierwszego gościnnego dyrygenta. Achim Thorwald. Urodził się w 1943 roku. W salzburskim Mozarteum studiował aktorstwo, historię muzyki, sztuki, literatury i teatru. Jako aktor pracował w Hamburgu (Ernst−Deutsch−Theater, Theater im Zimmer, telewizja), potem w Norym− berdze, gdzie obok aktorstwa zajął się również reżyserią. W latach 1971−76 był związany z miejskim teatrem we Freiburgu jako aktor, dramaturg, następnie jako kierownik pionu dramatycznego. Był dyrektorem naczelnym Württembergische Landesbühne Esslingen (1976), w latach 1985−88 kierował teatrem w Würzburgu. W 1989 objął Städtischen Bühnen Münster, od 1996 Hessische Staatstheater Wiesbaden. Od 2002 roku jest dyrektorem teatru w Karlsruhe (Badisches Staatstheater). W jego dorobku reżyserskim są m.in. Ariadna na Naxos Richarda Straussa, Cyrano de Bergerac Franco Alfano, Kraina uśmiechu Franza Lehára, Wolny strzelec Carla M. von Webera, Joanna d'Arc na stosie Arthura Honeggera, Otello Giuseppe Verdiego. Czynnie uczestniczy w pracach rożnych gremiów w dziedzinie kultury, m.in. w organizacji Opera Europa, w Stowarzyszeniu Scen Niemieckich, w Komisji Kultury Miasta Karlsruhe, w Zarządzie Towarzystwa Händlowskiego. Jest jurorem wokalnych konkursów opero− wych. Wykłada na Uniwersytecie w Karlsruhe. Christian Floeren. Scenografię studiował w rodzinnym Augsburgu, następnie w salzburskim Mozarteum. Jako scenograf i malarz związany był z teatrem w Ulm, projektował też scenografie dla scen w Dreźnie, Monachium, Mannheim i Bonn. Od 1997 kieruje pracownią scenograficzną w Badisches Staatstheater w Karlsruhe, gdzie zrealizował ponad 40 spektakli (Jonny spielt auf Kreneka, Czarodziejski flet i Wesele Figara Mozarta, Carmen Bizeta, Purytanie Belliniego, Luiza Miller Verdiego, Zemsta nietoperza Straussa, Parsifal Wagnera, Napój miłosny Donizettiego). Gościnnie projektował w Dortmundzie, Wiesbaden i Stuttgarcie. W 2002 został zaproszony przez Festiwal w Salzburgu do realizacji opery Król Kandaules Alexandra von Zemlinsky'ego pod kierownictwem muzycznym Kenta Nagano. W 2006 opracował dekoracje i kostiumy do Otella − koprodukcji Opery Wiedeńskiej i Numori Opera Tokio pod muzycznym kierownictwem Seigi Ozawy. Rok później stworzył dekoracje do Wesela Figara w Theater am Gärtnerplatz w Monachium . Jest autorem scenografii opery I Capuleti e i Montecchi Belliniego wystawionej w 2008 w Stambule oraz ekspozycji w Palais` de Congres w Paryżu. Ute Frühling. Absolwentka Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Brunszwiku. Była etatową projektantką kostiumów w Musiktheater im Revier w Gelsenkirchen. Potem związała się z teatrem w Karlsruhe. Na zaproszenie A. Thorwalda przeszła do teatru w Münster, następnie do Hessische Staatstheater w Wiesbaden. Jako autorka kostiumów wielokrotnie współpraco− wała z takimi scenografami i rezyserami jak Roland Aeschlimann, Heinz Balthes, Peter Werner i Christoph Seel, Dominique Mentha, Achim Thorwald, Wolfgang Quetes, Alexander Schulin, Robert Tannenbaum i Till Stief. W latach 2002−2006 była główną projektantką kostiumów w teatrze w Karlsruhe (Badische Staatstheater). Gościnnie brała udział m.in. w inauguracyj− nej produkcji Kawalera srebrnej róży Ryszarda Straussa w reżyserii Roberta Tannenbauma w nowym teatrze w Erfurcie w 2004. Prócz kostiumów projektowanych do przedstawień dramatycznych i operowych stworzyła kostiumy do baletów Szehereza− da, Kindertotenlieder i Voices of Silence. W Teatrze Wielkim w Poznaniu zaprojektowała kostiumy do Studenta żebraka Millöckera w reżyserii Güntera Könemanna (wspópraca z Festspielhaus Baden−Baden, 1999). Emil Wesołowski. Tancerz, choreograf. Był pierwszym solistą Polskiego Teatru Tańca Conrada Drzewieckiego. Od 1979 pracuje samodzielnie. Kierował baletem Opery Wrocławskiej i Teatru Wielkiego w Poznaniu. W 1982 kierował baletem w warszawskim Teatrze Wielkim, gdzie występował w znaczących rolach charakterystycznych. Autor choreografii wielu przedstawień operowych: Madama Butterfly Pucciniego, Król Roger Szymanowskiego, Otello Verdiego, Eugeniusz Oniegin Czajkowskiego, Aida Verdiego, Andrea Chénier Giordano, La Boheme Pucciniego. Najważniejsze prace choreograficzne to Quattro movimenti (z muzyką B. Schaeffera w Operze Wrocławskiej), Ballada ( F. Chopin, 1983), Trytony (Z. Rudziński, 1985), Gry (C. Debussy, Teatr Wielki w Warszawie, 1989), Mozartiana (P. Czajkowski, 1990), Dies irae (R. Maciejewski, 1991), Legenda o Józefie (R. Strauss, Łódź, 1991 i Teatr Wielki w Warszawie, 1992), Święto wiosny (I. Strawiński 1993), Romeo i Julia (S. Prokofiew, Warszawa, 1996), Tryptyk: Powracające fale, Harnasie, Krzesany (M. Karłowicz, K. Szymanowski, W. Kilar, Teatr 1997), Cudowny Mandaryn (B. Bartók, 1999), Harnasie (K. Szymanowski, 2006). Opracował choreografię Damy pikowej Czajkowskiego i opery Giordana Andrea Chénier − dwu produkcji reżyserowanych przez Mariusza Trelińskiego. Od 1995 do 2006 był dyrektorem Baletu Teatru Wielkiego − Opery Narodowej w Warszawie. Od 2007 jest dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu, gdzie wyreżyserował Straszny dwór, a w 2008 wystawił w swojej choreogra− fii balet Prokofiewa Romeo i Julia. 24 ~ Companía Antonio Gades Dyrektor artystyczny Carmen Premiera światowa Scenariusz, choreografia i światła Muzyka Scenografia Stella Arauzo wg Prospera Mérimée 17 maja 1983, Théâtre de Paris Antonio Gades, Carlos Saura Antonio Gades, Antonio Solera, Georges Bizet, Ricardo Freire, Manuel Penella, Joséortega Heredia, Federico Garcia Lorca Antonio Saura Soliści: Carmen Don José Toreador Mąż Stella Arauzo Adrián Galia Antonio Hidalgo Joaquín Mulero oraz zespół baletowy Companía Antonio Gades: Cristina Carnero, Maite Chico, Lola Guzmán, Marita Martinez−Rey, Raquel Durán, Carolina Pozuelo, Loli Sabariego, Cristina Villaplana, Yolanda Rodriguez Miguel Lara, Cristian Martin, Elfas Morales, Antonio Mulero, Antonio Ortega, Jairo Rodriguez Śpiewacy: Gitarzyści: Nagranie Carmen Georgesa Bizeta Carmen Don José Escamillo Enrique Pantoja, Manuel Chacón, ~ Juanares y Celia Flores Antonio Solera, Jesús Heredia, Diego Franco Orchestra della Suisse Romande pod dyrekcją Thomasa Schippersa Regina Resnik Mario del Monaco Tom Krause 25 O Carmen Pomysł teatralnej wersji Carmen powstał mniej więcej w tym sa− mym czasie, w którym Carlos Saura kręcił swój film. Jego sukces, który zaskoczył i Gadesa, i Saurę, skłonił choreografa do stworze− nia wersji scenicznej. Jej premiera odbyła się w 1983 w Paryżu roku i została świetnie przyjęta tak przez publiczność jak i krytykę. Szybko też uznana została za dzieło równie wybitne jak słynne już Krwawe gody i Suita flamenco. Powody swojego zainteresowania tematem Antonio Gades przedstawił na licznych konferencjach pra− sowych. W jego rozumieniu Carmen nie jest ani kobietą frywolną, ani modliszką; jest natomiast istotą uczciwą i prostolinijną: gdy ko− cha − to mówi, że kocha, kiedy nie kocha − mówi, że nie kocha. Postawa Carmen to postawa istoty wolnej. W swym pojmowaniu wolności Carmen jest tak egzaltowana, że woli umrzeć niż ją utra− cić. Zwykle uważa się Carmen za istotę frywolną. Ale Carmen ma przecież cechy, które temu przeczą, mianowicie własne pojęcie klasy i swoistą szlachetność. Mówiąc o sukcesie Carmen na całym świecie, Antonio Gades cytował często efektowną formułę kryty− ków francuskich. Według nich film zabrał z powrotem do Hiszpa− nii bohaterkę, którą do Francji sprowadził Merimée. Przez długi czas Carmen interpretowano powierzchownie, toteż rzadko kto ją rozumiał. Gdy Merimée pisał swoje opowiadanie w 1837 roku, Car− men gorszyła postawą zarówno tych, co nie umieli dostrzec jak tych, którzy dostrzegali w niej wolę emancypacji… Don José dla odmiany to zdeklasowany burżuj i uciekinier, ktoś kto uważa, że uko− chana osoba to jego własność. Zająłem się Carmen, bo nie podobało mi się stereotypowe i fałszywe wyobrażenie o niej. To kobieta, która w miło− ści nie zna granic, która nigdy nie zapomina, z jakiego wyszła środowi− ska. Nawet w najbardziej wyrafinowanym towarzystwie... A oto, jak Carlos Saura i Antonio Gades wspominali pracę nad filmem: Dlaczego Carmen? To rezultat naszej wspólnej pracy nad filmem Krwawe gody. Historia Carmen to historia obsesji. Emilio Sanz de Soto powiada, że Carmen i Don José wzajemnie się pożerają dla samej przyjemności. To nie ma nic wspólnego z tragedią grecką, z potępieniem czy poszukiwaniem zbawienia. Tylko śmierć mogła− by uratować bohaterów Carmen przed pożądaniem. To historia o nieuchronności przeznaczenia. Czasem trudno jest pojąć, że po− stać tak typowo hiszpańska, jak ta kapryśna Cyganka, dla której mężczyźni tracą głowę, dla której nawet oddają życie − jest wymy− słem francuskim. To Mérimée i Bizet są odpowiedzialni za ową Carmen, która stała się częścią naszego narodowego temperamentu. Podstawą naszego przedsięwzięcia jest Carmen stworzona przez Mérimée'go i spopularyzowana poprzez muzykę Bizeta. Ale u nas jest to historia pokazana w tańcu. Głównym jej bohaterem jest ta− niec, to on określa rytm, muzykę i ruch. Poszukując cech Carmen w tym, co jest specyfiką naszego narodu, sięgnęliśmy po taniec i cante flamenco. Nie pogardziliśmy jednak piękną partyturą Bizeta. Przeciwnie, była nam bardzo przydatna, jako czynnik kontrastu… 26 27 Antonio Gades (1936−2004). Znakomity hiszpański choreograf i tancerz flamenco. Nie był ani Cyganem, ani Andaluzyjczykiem − urodził się w prowincji Alicante. Tańca uczył się w Madrycie. Tam odkryła go słynna Pilar López, z której zespołem występował w latach 1952−61. Jednym z jego mistrzów był wybitny tancerz Vicente Escudero. W 1961 roku Gades zaczął w Rzymie studiować taniec klasyczny, następnie został asystentem Antona Dolina przy realizacji Bolera. Gian−Carlo Menotti zaprosił go na Festiwal w Spoleto oraz do zespołu Ballet des Deux Mondes, dla którego stworzył tańce w przedstawieniu Carmen Bizeta ze specjalnym z udziałem Carli Fracci i Milorada Miskovitcha. W 1963 roku powrócił do kraju i założył pierwszą, niewielką grupę taneczną. Los Tarantos wystawione w nocnym klubie w Barcelonie przyniosło ogromny sukces, po którym Gadesa zaproszono do udziału w Wystawie Światowej w Nowym Jorku (1963/64). W 1964 roku Fraga Iribarne, hiszpański minister w rządzie dyktatora Franco, zmobilizo− wał prasę przeciwko wystawionej przez Gadesa tragikomicznej wersji Don Juana. Jego Trójkątny kapelusz Manuela de Falli był z kolei manifestem politycznego protestu przeciwko reżimowi. W 1978 roku powie− rzono Gadesowi założenie Hiszpańskiego Baletu Narodowego. Dyrektorem zespołu był zaledwie dwa lata, gdyż jego zamiłowanie do tańców regionalnych Galicji i kraju Basków nie dało się pogodzić z nacjonalistyczną postawą ówczesnych władz. Wtedy wystawił jednak Krwawe gody inspirowane drama− tem Lorki. W 1980 roku Gades założył własny zespół. W 1981 roku Carlos Saura nakręcił film na podstawie Krwawych godów Gadesa, bez dekoracji, bez kostiumów w sali prób zespołu. Po jego sukcesie Saura i Gades przygotowali wspólnie filmową i sce− niczną wersję Carmen. W filmie intryga rozwijała się między tancerzami i nakładała się na historię zain− spirowaną opowiadaniem Prospera Mérimée. Wersja sceniczna to oszczędny montaż śpiewów i tańców flamenco, dla których kontrapunktem od czasu do czasu jest muzyka Bizeta. W 1986 roku Gades i Saura współpracowali przy realizacji Czarodziejskiej miłości Manuela de Falli. Antonio Gadesa wniósł istotny wkład w rozwój tańca hiszpańskiego. Biorąc pod uwagę, że tancerze flamenco opierają swoje taneczne improwiza− cje na ograniczonej liczbie kroków, Gades odrzucił romantyczną tezę, iż piękno flamenco jest rezultatem tajemniczej inspiracji zwanej duende. W świat sztuki scenicznej wprowadziła Gadesa Pilar López następczyni La Argentinity. Jeśli chodzi o styl tańca, jego mistrzem był Vicente Escudero, który tańczyć uczył się od Cyganów z Valladolid. On też wyeliminował z flamenco wulgarność i manieryzm. Tradycyjnie tancerz flamen− co koncentrował uwagę na ruchu nóg i rytmach wystukiwanych obcasami. Escudero rozwinął ruch ramion i rąk, układając dłonie nad głową w linię płomieni. Gades "odziedziczył" wymagający charakter Escudera i jego wyobrażenia o nowoczesności. Kompozycje choreograficzne tworzył z dyscypliną geometry, nigdy jednak nie tłumił spontaniczności, nie rezygnował też z wirtuozowskiej błyskotliwości . ~ Companía Antonio Gades. Krótko przed śmiercią Antonio Gades założył Fundację, której celem jest ochrona jego dziedzictwa i arty− stycznej spuścizny i propagowanie tańca hiszpańskiego w całym świecie. Najważniejszym przedsięwzięciem Fundacji, a zarazem naj− większym hołdem, jaki można było artyście złożyć, było stworze− nie nowego zespołu tańca, którego repertuar obejmie pięć wielkich dzieł choreografa: Suitę flamenco (1968), Krwawe gody (1974), Car− men (1983), Ogień (Czarodziejską miłość) z 1989 roku i Owcze źródło (1994). Członkami zespołu są tancerze, którym Antonio Ga− des ufał, większość z nich zresztą osobiście zaprosił do współpra− cy. Wszystkie przedstawienia są natomiast bardzo dokładnym od− tworzeniem jego choreografii. Fundacja Antonio Gadesa jest po− siadaczem praw do baletów choreografa. Nowemu zespołowi za− pewnia oprawę scenograficzną oraz kostiumy do każdego z przed− stawień. Zgodnie z życzeniem założyciela, Fundacja jest zarówno artystycznym, jak i wykonawczym producentem wszystkich pre− zentowanych baletów. Niezależnie od promowania twórczości cho− ~ reografa w świecie, Compania Antonio Gades jest głównym partne− rem Fundacji w innych ważnych przedsięwzięciach, dla których została ona powołana. Najważniejsze z nich to Konkurs Tańca Hiszpańskiego im. Antonio Gadesa oraz seminaria i kursy specjali− styczne poświęcone jego twórczości choreograficznej. W sierpniu 2005 roku nowy Zespół Antonio Gadesa zaprezentował Carmen w Teatrze Rzymskim w Weronie, Wziął też udział w specjalnym przedstawieniu poświęconym pamięci Gadesa, a zorganizowanym przez Fundację w madryckim Teatrze Zarzueli. Wykonał wtedy frag− menty Krwawych godów, Carmen i Fuenteovejuna. W 2006 roku zespół odbył wielkie tournée, na wzór artystycznych podróży sa− mego Antonio Gadesa, podczas których niestrudzenie pokazywał on światu wszystko, co w tańcu hiszpańskim najwartościowsze. 28 ~ Companía Antonio Gades Dyrektor artystyczny Krwawe Gody Prapremiera Adaptacja sztuki na balet Choreografia i światła Muzyka Suite Flamenca Choreografia Choreografia części Soleá por Bulerías, Tanguillo Części: Tancerki Tancerze Stella Arauzo Balet Antonio Gadesa w sześciu obrazach inspirowany tak samo zatytułowaną sztuką Federico Garcii Lorki Bodas de sangrie Ballet en seis scenas de Antonio Gades inspirado en la Obra homónima de Federico García Lorca Rzym, Teatro Olimpico, 2 kwietnia 1974 ~ Alfredo Manas Antonio Gades ! Emilio De Diego, Ay, My Sombrero!, Perelló y Monreal, Rumba Felipe Campuzano Suita flamenco Antonio Gades Cristina Hoyos Bulerías, Solea por Bulerías, Farruca, Zapateado, Tanguillo, Tangos de Málaga, Rumba Cristina Carnero, Maite Chico, María Nadal, Marita Martínez−Rey, Carolina Pozuelo, Loli Sabariego, Lucía SanJuan, Luisa Serrano, Vanessa Vento Jairo Rodríguez, Joaquín Mulero, Miguel Lara, Elías Morales, Antonio Mulero, Adrían Mejías, Angel Gil, Antonio Ortega ~ Śpiewacy Enrique Pantoja, Juanares, Manuel Chacón, Gabriel Cortés. Johny Cortés y La Bronce Gitarzyści Juan Antonio Solera, Juan Ramón Jiménez y Camarón de Pitita Scenografia i kostiumy Wykonawcy kostiumów Asystent wykonawców kostiumów Obuwie Wykonanie scenografii Dźwięk Produkcja Fundacíon Antonio Gades Dyrektor artystyczny Dyrektor techniczny Korepetytor Dźwięk Światła Kostiumy Francisco Nieva Ana Lacoma, Sastería Cornejo Jorge Pérez Gallardo Odeón Decorados, SL Tito Saavedra, Studio Red Led, Madrid Tamirú Producciones Artísticas, Sl María Esteve, Eugenia Eiriz y Josep Torrent Stella Arauzo Dominique You Antonio García Onieva Juan Miguel Cobos Roger Goffinet Sofia Perez 29 (…) Akcja Krwawych godów oparta jest na wydarzeniach, które w Andaluzji wciąż jeszcze się przytrafiają. Wendetta, która pożera całe pokolenia, szaleje w dwu rodzinach. Postacią centralną jest matka, która zlizuje przelaną krew syna, aby uzyskać siłę do zem− sty. Śmierć w postaci żebraczki zostaje wezwana przez księżyc, symbolizujący wrogą wszystkim namiętnościom boginię, do prze− lania krwi złączonych grzeszną namiętnością kochanków. Fatum jest wszechobecne. Nóż już w pierwszej scenie zapowiada nad− ciągające fatum. Matka w tej scenie "mruczy z zaciętością": Nóż… nóż…Przekłęte nich będą wszystkie noże i ten łotr, który je wyna− lazł… I strzelby, i pistolet, i najmniejszy nawet nóż… Wszystko, co może rozszarpać ciało mężczyzny. Z moich umarłych wyrasta chwast, a oni są niemi, są prochem… Wszystko w tym dramacie jest złowróżbne. Miłość i wina wchodzą w konflikt nie do roz− strzygnięcia"… G. Lorenz, Federico García Lorca, Warszawa 1963. 30 31 Stella Arauzo. Tańczyła w zespole Maríi Rosy, Rafaela Aguilara, Antonio Gadesa. W latach 1988−99 roku była primabaleriną i partnerką mistrza. Występowała w wielu filmach jak Carmen, El amor brujo, Il Trovatore Franco Zefirellego, w operowej wersji Carmen reżyserowanej przez Francesco Rossiego, i w Callas for ever. Stella Arauzo nie jest andaluzyjską Cyganką. Pochodzi z Madrytu, od dziecka wiedzia− ła, że chce występować na scenie, jej matka była aktorką. Uczyła się tańczyć, już jak miała cztery lata, ale flamenco zajęła się dopiero w Granadzie, gdzie wyszła za mąż. Jej mąż, gitarzysta, pochodzi z muzycznej andaluzyjskiej rodziny. Praca z Antoniem była ciężka − mówi Stella. − Oczekiwał wielkiej dyscypliny. Ale mimo tej ciężkiej pracy wiedziałam, że to jest to, co chcę robić. I przez 17 lat nie robiłam nic innego. W zespole Gadesa pracował również mąż Stelli, był jednym z jego trzech gitarzystów i kompozytorem. Adrián Galia. Pochodzi z Argentny. Jest absolwentem szkoły Ballet National de Espana. Od 1982 tancerz Ballet Espanol de Madrid. W 1989 roku uczestniczył w Gali Gwiazd w Théâtre de Champs Elysées w Paryżu obok Maji Plisieckiej, Silvie Guillen, Patricka Dupont… Jest laureatem pierwszej nagrody I Międzynarodowego Konkursu Choreograficznego Tańca Hiszpańskiego i Flamenco w Madrycie. W 1993 wstąpił do zespołu Cristiny Hoyos jako pierwsz tancerz. W 2001 założył Jaspain − pierwsze centrum choreograficzne flamenco w Tokio. W 2004 fundacja Antonia Gades zaproponowała mu rolę Don Joségo w Carmen. 32 Operowe Forum Młodych 27 kwietnia 2009 godz. 18.00 Akademia Muzyczna im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy Wiedeńska Krew Johann Strauss Reżyseria Kierownictwo muzyczne Scenografia Przygotowanie solistów Daniel Kustosik Maja Metelska Dariusz Haberski Artur Pilch Obsada: Franzi Pepi Hrabina Hrabia Josef Minister Kagler Książe Bitowski Ustyniak Marta Skawińska Magdalenaalena Białas Lucyna Krasulak Paweł Oczkowski Jakub Orzechowski Jan Dabkus Marcin Baranek Przemysław Orkiestra Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy 29 kwietnia 2009 godz. 18.00 Akademia Muzyczna im. K.Lipińskiego we Wrocławieu: Wesele Figara Reżyser Dyrygent Współpraca muzyczna Przygotowanie orkiestry Wolfgang Amadeusz Mozart Premiera Elżbieta Lejman−Krzysztyniak Tadeusz Zathey Anna Danielewicz Helena Tomaszek−Plewa Obsada: Susanna Figaro Hrabina Hrabia Almaviva Marcellina Cherubino Bartolo Don Basilio Justyna Ilnicka Tomasz Tracz Andrzej Zborowski Agnieszka Ryman Krzysztof Kmieć Elżbieta Nowotarska Łukasz Motkowicz Magdalena Wachowska Marcjanna Myrlak Marek Berkowicz Przemysław Borys Barbarina Don Curzio Antonio Studenci Wydziału Wokalnego Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu Orkiestra Smyczkowa Wydziału Edukacji Muzycznej Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu 33 Operowe Forum Młodych 1 maja 2009 godz. 18.00 Akademia Muzyczna im. St.Moniuszki w Gdańsku Stara panna i złodziej Kierownictwo muzyczne i prowadzenie spektaklu Reżyseria Scenografia Kostiumy Przygotowanie orkiestry Pomoc rezyserska Przygotowanie solistów Gian Carlo Menotti Przemysław Stanisławski Dorota Kolak Katarzyna Zawistowska Katarzyna Orłowska Andrzej Kacprzak Krzysztof Bobrzecki Andrzej Nanowski Obsada Miss Todd Laetitia Miss Pinkerton Bob Wioletta Kaszuba, Katarzyna Żurawska Joanna Makowska, Ewelina Rakoca Pamela Chłodna, Dorota Rosłaniec Sebastian Muench, Taras Kużmicz Studenci Wydziału Wokalno−Aktorskiego Akademii Muzycznej w Gdańsku Orkiestra Kameralna Akademii Muzycznej w Gdańsku Joseph Haydn − u n i w e r s a l n y g e n i u s z m u z y c z n y Kim był Józef Haydn? Jakie utwory komponował? Gdzie mieszkał i pracował? Kim byli jego przyjaciele i mecenasi? Wystawa dokumentalna, która powstała z okazji 200 rocznicy śmierci Józefa Haydna, ma za zadanie zintensyfikować jego obecność wizualną na całym Świecie. Wystawa przekazuje infor− macje o miejscach i czasie, w którym kompozytor żył i działał. Organizatorzy XVI Bydgoskiego Festiwalu Operowego składają specjalne podziękowania Austriackiemu Forum Kultury w Warszawie za udostepnienie wystawy na czas trwania festiwalu 34 Przegląd filmów z oferty Universal Music Polska w sali kameralnej im. Prof. F. Krysiewiczowej poniedziałek, 20 kwietnia 2009 godz. 18.00 Béla Bartók ZAMEK KSIĘCIA SINOBRODEGO Bluebeard's Castle Występują Kolos Kováts, Sylvia Sass Reżseria Miklós Szinetár Dyrygent sir Georg Solti London Philharmonic Orchestra środa 22 kwietnia 2009 godz. 18.00 Giacomo Puccini TURANDOT Występują Ewa Marton, Plácido Domingo Leona Mitchel, Paul Plishka Reżyseria Franco Zeffirelli Dyrygent James Levine ´ The Metropolitan Opera Chorus and Orchestra piątek 24 kwietnia godz. 18.00 Aram Chachaturian SPARTACUS Występują: Carlos Acosta, Alexander Wołczkow Nina Kaptsowa, Maria Allash Choreografia Jurij Grigorowicz Dyrygent Paweł Kliniczew Orchestre Colonne Bolszoj Balet Filmy bez t³umaczenia libretta na jêzyk polski 35 36 Specjalne podziękowania za pomoc w przygotowaniu XVI Bydgoskiego Festiwalu Operowego organizatorzy składają Samorządowi Województwa Kujawsko−Pomorskiego Urzędowi Miasta Bydgoszczy 37 Gorące podziękowania organizatorzy XVI Bydgoskiego Festiwalu Operowego składają sponsorom Bydgoskie Fabryki Mebli SA SOLBET Sp. z o.o. ENEA SA ENERGIA Sp. z o.o. Grupa PZU UNILEVER Polska SA NORDEA Bank Polska SA P.W. SERWAL Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy w Bydgoszczy Przedsiębiorstwo Informatyki ZETO Bydgoszcz S.A. SKLEJKA Multi SA LAFARGE Cement SA Przedsiębiorstwo Wielobranżowe PUBR Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe EBUD−Przemysłówka Sp. z o.o. PKO Bank Polski SA PROJPRZEM SA ZPW TRZUSKAWICA SA POINTEL Sp. z o.o. POLON Alfa Sp. z o.o. Soda Polska CIECH Sp. z o.o P G E Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz SA LAFARGE Kruszywa i Beton Sp. z o.o. ELWIND Sp. z o.o. Miejskie Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. Bydgoszcz PGNiG SA Pomorski Zakład Obrotu Gazem Gazownia Bydgoska Kujawsko−Pomorski Klub Kapitału Zakłady Tłuszczowe KRUSZWICA SA 38 Organizatorzy Dyrektor Festiwalu Pełnomocnik ds. budowy gmachu opery Biuro Festiwalowe Projekt znaku graficznego Bydgoskiego Festiwalu Operowego Projekt plakatu XVI BFO Projekt plakatu L´elisir d´amore Projekt plakatu Tannhäuser Fotografie: Per Du II mit Wolfgang, Arnold & Joseph Carmina Burana Wolny strzelec Carmen Krwawe gody Redakcja programu i publikacji festiwalu XVI Bydgoskiego Festiwalu Operowego Maciej Figas Wojciech Bartczak Józef Baliński, Ewa Chałat, Piotr Karczewski, Alicja Kuklińska, Wanda Borowicz, Robert Chojnacki, Jarosław Jeziorski, Karolina Stańkowska, Daniela Stasiak, Krystyna Skrzypczak Andrzej Borkowski Rosław Szaybo Wojciech Siudmak Rafał Olbinski Hans Jorg Michel Tomasz Zakrzewski Chwalisław Zieliński Maria Esteve Maria Esteve Józef Baliński, Ewa Chałat, Alicja Kuklińska Materiały zawarte w programie pochodzą z dokumentów nadesłanych przez teatry i zespoły zaproszone do udziału w XVI Bydgoskim Festiwalu Operowym. Opera Nova w Bydgoszczy 85−006 Bydgoszcz, ul. Marszałka F. Focha 5 tel. sekretariat 052 325 15 10 tel. centrala 052 325 15 02 Dział Promocji i Obsługi Widzów tel. 052 325 16 55, fax 052 325 16 36 www.opera.bydgoszcz.pl 39 Wydawca Projekt, opracowanie graficzne Opera Nova w Bydgoszczy Agencja Reklamowa DARADE ul. Wyzwolenia 96/18, 85−790 Bydgoszcz tel. 052 362 96 76 www.darade.com.pl, [email protected] Współpraca Skład i przygotowanie do druku Józef Baliński ALWAR − Maciej Charczuk tel./fax 052 321 25 70 • www.studio−alwar.pl Druk i oprawa Drukarnia Abedik ul. Glinki 84 885−861 Bydgoszcz tel./fax 052 370 07 10 www.abedik.pl, [email protected] 40
