Zobacz artykuł

Copyright © 2015 by Wydawnictwo Czelej sp. z o.o.
Opis przypadków zastosowania
siary bydlęcej w dermatologii
w Klinice Dermatologii
i Wenerologii Uniwersytetu
Medycznego w Poznaniu
Use of bovine colostrum in dermatology in the Department
of Dermatology and Venerology of Poznan
Marta Pukacka
Piotr Pukacki
Ryszard Żaba
Zygmunt Adamski
Bożena Mrozewicz
Klinika Dermatologii i Wenerologii Uniwersytetu
Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Zygmunt Adamski
WPROWADZENIE
Siara (łac. colostrum) to mleko produkowane
przez komórki nabłonkowe gruczołu sutkowego ssaków bezpośrednio po porodzie. Według
Światowej Organizacji Zdrowia siara produkowana jest do 5. dnia po porodzie, następnie
skład mleka ulega zmianie wraz ze zmianą zapotrzebowania na składniki odżywcze i budulcowe oseska [1]. Siara stanowi źródło cennych składników niezbędnych do prawidłowego rozwoju ssaków. W jej skład wchodzą białka,
węglowodany, tłuszcze oraz witaminy, minerały, oligosacharydy, czynniki wzrostu [2, 3].
Najistotniejszym elementem składowym siary
są białka, tworzące 60% suchej masy [5]. Stanowią one materiał budulcowy, źródło aminokwasów niezbędnych do prawidłowego wzrostu
S treszc zen ie
Siara to mleko produkowane przez komórki nabłonkowe gruczołu sutkowego ssaków bezpośrednio po porodzie. Wydzielana jest do 5 dni po porodzie, następnie skład mleka ulega
zmianie wraz ze zmianą zapotrzebowania na składniki odżywcze i budulcowe oseska. Siara
stanowi źródło cennych składników niezbędnych do prawidłowego rozwoju ssaków. W jej
skład wchodzą białka, węglowodany, tłuszcze oraz witaminy, minerały, oligosacharydy,
czynniki wzrostu. Kluczową rolę odgrywają cząsteczki biologicznie aktywne, zwłaszcza
białka uczestniczące w procesie odporności, tj. immunoglobuliny, cytokiny, czynniki wzrostu, białka ostrej fazy, białka o właściwościach przeciwbakteryjnych oraz przeciwwirusowych. Na przestrzeni ostatnich lat siara bydlęca (colostrum bovinum) znalazła zastosowanie w leczeniu wielu jednostek chorobowych, w tym chorób skóry. Colostrum bovinum,
dzięki obecności w nim aktywnych biologicznie czynników, wpływa pozytywnie na proces
gojenia. W artykule prezentujemy opis przypadków zastosowania siary bydlęcej w dermatologii u pacjentów z Kliniki Dermatologii i Wenerologii w Poznaniu.
Słowa kluczowe:
i rozwoju, a także stymulują niedojrzały układ
immunologiczny oseska [4]. Do najważniejszych
białek colostrum zalicza się immunoglobuliny,
laktoferynę (LF) oraz polipeptyd bogaty w prolinę. W związku z odmiennym zapotrzebowaniem noworodków i cieląt na składniki odżywcze skład mleka krowiego i ludzkiego różni się.
Niezgodność w składzie dotyczy także innych
białek, tłuszczów, cukrów, witamin i składników mineralnych. Największą zawartość immunoglobulin w mleku obserwuje się w pierwszych
dniach po porodzie. Stopniowo zawartość głównych składników zmienia się – zmniejszeniu
ulega ilość białka, wzrasta z kolei ilość tłuszczów
i cukrów, a co za tym idzie wartość energetyczna
pokarmu [1]. Wyróżnia się 2 typy białek wchodzących w skład siary – białka kazeinowe oraz
serwatkowe. Mleko krowie zawiera większą ilość
bioaktywne białka,
siara, laktoferyna,
immunoglobuliny
Adres do korespondencji:
Lek. Marta Pukacka
Klinika Dermatologii i Wenerologii
Uniwersytetu Medycznego im. Karola
Marcinkowskiego w Poznaniu
ul. Przybyszewskiego 39
60-355 Poznań
tel. 516 695 108
e-mail: [email protected]
Dermatologia Praktyczna • 4/2015
13
A b stra c t
Colostrum is the „early milk” produced by the mammal epithelial cells during the first several days after parturition. It is secreted up to 5 days after birth, then milk composition
changes depanding on the demand for nutrients and building blocks. Colostrum is a source
of many valuable substances necessery for the proper development of mammals. It is
composed of proteins, carbohydrates, fats, vitamins, minerals, oligosaccharides, growth
factors. Bioactive molecules such as immunoglobulines, cytokines, growth factors, acute
phase proteins, antibacterial and antiviral proteins play crucial role in stimulation of immunological system of the newborn. In recent years, bovine colostrum has been used to
treat many types of diseases including skin disorders. Bovine colostrum due to the presence of biologically active factors has a positive effect on the healing process. In this article
we present patients treated in the Department of Dermatology and Venereology in Poznan
with bovine colostrum preparations.
Key words:
bioactive proteins,
colostrum, lactoferrin,
immunoglobulines
14
białek kazeinowych w stosunku do mleka ludzkiego. Białka kazeinowe, w przeciwieństwie do
białek serwatkowych, występują w mleku w postaci nierozpuszczonej. Kazeina stanowi cenne źródło aminokwasów, fosforanów oraz wapnia, zapewniających odpowiedni rozwój kości,
wykazuje działanie przeciwbakteryjne oraz immunostymulujące. Do białek serwatkowych zaliczamy m.in. laktoferynę, immunoglobuliny,
lizozym, cytokiny, czynniki wzrostu, które spełniają przede wszystkim rolę odpornościową.
Laktoferyna jest glikoproteiną naturalnie występującą m.in. w siarze, mleku dojrzałym, ślinie, łzach, płynie nasiennym i innych wydzielinach [7]. Jej działanie jest niezwykle szerokie.
Dzięki możliwości wiązania jonów żelaza laktoferyna blokuje jego dostępność dla wielu mikroorganizmów, wykazując w ten sposób działanie przeciwbakteryjne (zarówno w stosunku
do bakterii Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych), przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe,
przeciwpasożytnicze. Jak dotąd potwierdzono działanie laktoferyny m.in. w stosunku do
Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae, Proteus vulgaris, Serratia marcescens, Staphyloccocus pyogenes, Streptococcus B,
Campylobacter jejuni, Yersinia enterocolitica, rotawirusów, adenowirusów, enterowirusów, wirusowi opryszczki typu 1 i 2, ludzkiemu wirusowi cytomegalii, ludzkiemu wirusowi niedoboru odporności i innych [1, 2, 3].
Laktoferyna wykazuje ponadto aktywność
przeciwnowotworową i chemioprewencyjną,
bierze udział w procesie gojenia ran, przez stymulację fibroblastów do produkcji kwasu hialuronowego, reguluje metabolizm kości, wykazuje
działanie przeciwbólowe [7].
W siarze bydlęcej wyróżniono obecność
3 klas przeciwciał (IgA, IgG, IgM), z których immunoglobuliny klasy IgG wykazują
Dermatologia Praktyczna • 4/2015
najwyższe stężenie. W siarze ludzkiej występuje natomiast 5 klas przeciwciał (IgA, IgG, IgM,
IgD, IgE), z czego największy odsetek stanowią
immunoglobuliny klasy IgA [2, 6]. Immunoglobuliny są biernie przekazywane ssakom wraz
z mlekiem matki. Do momentu aż układ odpornościowy potomka nie zacznie sam wytwarzać
przeciwciał, stanowią podstawę do walki z różnego rodzaju patogenami. Są one swoiste przede
wszystkim wobec mikroflory układu pokarmowego oraz oddechowego [8].
Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się
zwiększone zainteresowanie siarą bydlęcą. Na
rynku pojawia się coraz większa liczba suplementów diety zawierających colostrum bovinum.
Należy pamiętać, że preparaty te mogą znacząco
różnić się jakością i siłą działania. Jakość siary
bydlęcej zależy przede wszystkim od sposobu i
czasu jej pozyskiwania oraz stanu zdrowia bydła
[2].
W niniejszym opracowaniu przedstawiono
opisy przypadków pacjentów ze schorzeniami
dermatologicznymi leczonymi preparatami zawierącymi siarę bydlęcą pozyskiwaną w ciągu
godziny od ocielenia.
OPISY PRZYPADKÓW
Przypadek nr 1
44-letni pacjent został przyjęty do Kliniki Dermatologii celem leczenia zmian skórnych o charakterze trądziku odwróconego, zlokalizowanych na pośladkach i w dołach pachowych.
Pierwsze zmiany skórne pod postacią chełboczących ropni z przetokami pojawiły się w dołach pachowych w 2008 r. W Poradni Chirurgicznej wykonano nacięcie i drenaż ropni w dołach pachowych (w chwili przyjęcia pozaciągane
i hipertroficzne blizny). W 2012 r. zmiany pojawiły się na pośladkach, pacjent nie leczył się do
czasu aktualnej hospitalizacji. W chwili przyjęcia obserwowano liczne chełboczące, zlewające
się, stwardniałe masy na pośladkach z licznymi
przetokami z wydobywającą się treścią ropną
oraz ciemne przebarwienia pozapalne (ryc. 1).
W wywiadzie: reumatoidalne zapalenie stawów,
rozpoznane i leczone w 2011 r. metotreksatem;
obecnie pobiera niesteroidowe leki przeciwzapalne. W badaniach laboratoryjnych wykonanych podczas hospitalizacji stwierdzono niedokrwistość, przyspieszone OB, podwyższone
CRP, poziom glikemii na czczo, ASO. Pozostałe badania (anty-HCV, HbsAg, TSH, profil
lipidowy) w granicach normy. Podczas pobytu
na oddziale konsultujący go chirurg rozpoznał
ropowicę pośladków. Zalecił poszerzenie diag­
nostyki w Poradni Gastroenterologicznej celem
wykluczenia nieswoistych chorób zapalnych
jelit. Konsultujący laryngolog wykluczył obecność ognisk zapalnych, a stomatolog rozpoznał
próchnicę zębów do leczenia ambulatoryjnego.
Przez 8 dób hospitalizacji pacjent był leczony
klindamycyną podawaną dożylnie, acytretyną w dawce 50 mg na dobę w formie doustnej
oraz miejscowo preparatem zawierającym siarę
bydlęcą, po których uzyskano poprawę stanu
dermatologicznego. Pacjentowi zalecono kontynuację leczenia ogólnego acytretyną (50 mg
na dobę w dawce jednorazowej) oraz miejscowego preparatem zawierającym colostrum bovinum w warunkach ambulatoryjnych. Pacjent
zgłosił się na wizytę kontrolną w 10. dobie leczenia (ryc. 2). Obserwowano wówczas dobrą tolerancję oraz odpowiedź na zastosowane leczenie.
Pacjent pozostaje pod stałą opieką przyklinicznej Poradni Dermatologicznej, obecnie nie wymaga leczenia szpitalnego ani chirurgicznego.
Ryc. 1. Pacjent w chwili przyjęcia do szpitala.
Fig. 1. Patient in the time of admission to the hospital.
Przypadek nr 2
76-letni pacjent został przyjęty do Kliniki Dermatologii w trybie pilnym z powodu ostrej reakcji polekowej po miejscowym stosowaniu preparatu imikwimodu. Zmiany skórne o charakterze licznych nadżerek na podłożu rumieniowym
pojawiły się na skórze czoła kilka dni przed hospitalizacją (ryc. 3). Towarzyszyła im gorączka
38oC. Preparat był stosowany na ogniska rogowacenia starczego; w 2003 r. pacjentowi usunięto trzy ogniska raka podstawnokomórkowego
ze skóry twarzy. W wywiadzie ponadto trądzik
różowaty oraz nadciśnienie tętnicze. W wykonanych podczas hospitalizacji badaniach laboratoryjnych stwierdzono podwyższony poziom
D-dimerów, przyspieszone OB, podwyższony
poziom triglicerydów, obecność krwi utajonej
w kale. W trakcie pobytu na oddziale wdrożono
antybiotykoterapię doustną oraz leczenie miejscowe preparatem zawierającym siarę bydlęcą.
W wyniku zastosowanego leczenia uzyskano
całkowitą remisję zmian (ryc. 4).
Ryc. 2. Pacjent po leczeniu preparatem zawierającym
siarę bydlęcą.
Fig. 2. Patient after bovine colostrum treatment.
PODSUMOWANIE
Siara bydlęca znalazła zastosowanie w leczeniu,
zarówno wspomagającym, jak i zasadniczym,
Ryc. 3. Zmiany skórne przed leczeniem.
Fig. 3. Skin lesions before treatment.
Dermatologia Praktyczna • 4/2015
15
Ryc. 4. Remisja zmian po
10-dniowej terapii.
Fig. 4. Remission after
10 days of treatment.
wielu jednostek chorobowych, w tym schorzeń
skóry [9]. Colostrum bovinum, dzięki obecności w nim aktywnych biologicznie czynników,
wpływa pozytywnie na proces gojenia, najprawdopodobniej na drodze zarówno usprawnienia
usuwania pozostałości procesów zapalnych, jak
i zwiększenia potencjału regeneracyjnego tkanek [10-12]. Służy temu bez wątpienia m.in. wysoka zawartość laktoferyny, która redukuje aktywność powstałych w zapaleniu aktywnych
form tlenu, a także stymuluje proliferację komórek układu odpornościowego [13]. Komórki te,
poza udziałem w obronie organizmu, usuwają
na drodze fagocytozy resztki zniszczonych w zapaleniu tkanek. Dodatkowo laktoferyna reguluje również wytwarzanie kolagenu i hialuranianu
przez fibroblasty [14].
Dzięki tym oraz wspomnianym wcześniej
właściwościom przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym, przeciwgrzybiczym, przeciwpasożytnicznym, a także immunomodulującym
siary, preparaty zawierające colostrum bovinum
cieszą się coraz większą popularnością i uznaniem wśród lekarzy i pacjentów [10]. Na przestrzeni ostatnich lat na rynku pojawiły się preparaty różnych firm zawierające siarę bydlęcą,
w formie kapsułek, kremów, proszków. Różnią
się one sposobem oraz czasem pozyskiwania,
a także sposobem utrwalania. Niezwykle istotny
z punktu widzenia wysokiej zawartości i zachowanej maksymalnej aktywności bioaktywnych
składników siary jest sposób jej pozyskiwania.
Największą zawartość tych czynników stwierdza się w pierwszych kilku godzinach po porodzie, natomiast dla zachowania ich pełnej aktywności biologicznej konieczne jest zastosowanie zaawansowanej procedury, unikającej wysokich temperatur dla uzyskiwania odwodnionego
produktu.
Jak pokazują obserwacje własne, preparaty
z colostrum bovinum są skuteczne w leczeniu
wspomagającym ran, owrzodzeń, a nawet różnych postaci trądziku. Łagodzą podrażnienia,
wspomagają odporność skóry, a dzięki stymulacji produkcji kwasu hialuronowego działają silnie nawilżająco, dzięki czemu skóra staje się bardziej gładka i elastyczna.
Piśmiennictwo
1. Lis J., Orczyk-Pawiłowicz M., Kątnik-Prastowska I.:
Proteins of human milk involved in immunological
processes. Postepy Hig Med Dosw (online) 2013; 67:
529-547.
2. Kelly G.S.: Bovine Colostrums: a review of clinical
uses. Altern Med Rev 2004; 9 (1): 69.
3. Rak K.A., Bronkowska M.: Immunological role of colostrum. Hyg Pub Heal 2014; 49 (2): 249-254.
4. Zimecki M., Artym J.: Therapeutic properties of proteins and peptides from colostrum and milk. Postepy Hig
Med Dosw (online) 2005; 59: 309-323.
5. Solomons N.W.: Modulation of the immune system
and the response against pathogens with bovine colostrum concentrates. Eur J Clin Nutr 2002; 56 (Suppl 3):
S24-S28.
6. Stelwagen K., Carpenter E., Haigh B., Hodgkinson A.,
Wheeler T.T.: Immune components of bovine colostrum and milk. J Anim Sci 2009; 87: 3-9.
7. Artym J.: Antitumor and chemopreventive aktivity of
lactoferrin. Postepy Hig Med Dosw (online) 2006; 60:
352-369.
16
Dermatologia Praktyczna • 4/2015
8. Hurley W.L., Theil P.K.: Perspectives on immunoglobulins in colostrum and milk. Nutrients 2011; 3: 442-474.
9. Baricelli J., Rocafull M.A., Vazquez D., Bastidas B.,
Baez-Ramirez E., Thomas L.E.: b-defensin-2 in breast
milk displays a broad antimicrobial aktivity against pathogenic bacteria. J Pediatr 2015; 91 (1): 36-43.
10. Torres C., Jeusette I., Serra M., Brazis P., Puigdemont A.: Bovine colostrum increases proliferation of canine skin fibroblasts. J Nutr 2006: 136: 2058S-2060S.
11. Newburg D.S.: Neonatal protection by an innate systém of human milk consisting of oligosaccharides and
glycans. J Anim Sci 2009; 87: 26-34.
12. Rathe M., Muller K., Sangild P.T., Husby S.: Clinical
applications of bovine colostrum therapy: a systemic
review. Nutr Rev 2014; 72 (4): 237-254.
13. Zaczyńska E., Kocięba M., Śliwińska E., Zimecki M.:
Bovine lactoferrin enhances proliferation of human peripheral blood lymphocytes and induces cytokine production in whole blood cultures. Adv Clin Exp Med
2014; 23 (6): 871-876.
14. Artym J.: Niezwykłe Białko. Wydawnictwo Borgis,
Warszawa 2012.