Polityka Rosji wobec Indii

Polityka Rosji wobec Indii
czwartek, 01 kwietnia 2010 22:43
Przesłanki współpracy rosyjsko-indyjskiej
Indie , tak jak ChRL, podzielają główne założenia rosyjskiej wizji ładu międzynarodowego:
multipolaryzm, silną pozycję
ONZ , poszanowanie suwerenności, integralności
terytorialnej i nienaruszalności granic. Indie - państwo wieloetniczne, zwalczające separatystów
między innymi w Kaszmirze i Pendżabie - wspierają politykę Kremla wobec Czeczeńców i Chin
wobec Ujgurów. Ponadto, Delhi sprzyja przyjęciu Rosji do
WTO
, na co Moskwa odpowiada przychylnością dla ambicji Indii zostania stałym członkiem Rady
Bezpieczeństwa.
28 stycznia 1993 roku podczas oficjalnej wizyty prezydenta Borysa Jelcyna w Indiach został
zawarty Traktat o przyjaźni i współpracy. W Koncepcji polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej
(2000) podkreślono "tradycyjne partnerstwo" wiążące Moskwę z Delhi. Potwierdzeniem tego
była Deklaracja o strategicznym partnerstwie miedzy Republiką Indii i Federacją Rosyjską
podpisana 3 października 2000 roku w indyjskiej stolicy przez prezydenta Władimira Putina i
premiera Atal Bihari Vajapyee. Podobnie jak w przypadku Chin, rosyjsko-indyjskie "partnerstwo
strategiczne" skutkowało ustanowieniem nowych mechanizmów dwustronnej współpracy na
różnych szczeblach, regularnych wizyt najwyższych dostojników państwowych, powołaniem
wspólnych instytucji (na przykład indyjsko-rosyjskiej komisji międzyrządowej do spraw handlu,
ekonomii, nauki, technologii oraz współpracy kulturowej) i zainicjowaniem licznych projektów.
Relacje gospodarcze rozwijają się dynamicznie. Struktura rosyjskiego eksportu do Indii jest
bardziej zróżnicowana niż w przypadku Chin, mniej zależna od surowców i co ważne, bilans
handlowy w stosunkach z Delhi był dla Moskwy w roku 2006 dodatni.
Współpraca dwustronna obejmuje tak ważne obszary jak technologia wojskowa, kosmiczna czy
atomowa. Indie są drugim po Chinach nabywcą rosyjskiej broni. W 1996 roku oba państwa
zawarły Porozumienie o współpracy wojskowej - podstawę długoterminowych programów, które
w 2000 roku przedłużono o kolejne 10 lat. Średnio 75% broni nabytej rocznie przez Indie
pochodzi z Rosji. Dodatkowo, Moskwa wykorzystała zadłużenie Delhi dla wzmocnienia
współpracy wojskowej - 12 listopada 2007 Rosja zgodziła się rozłożyć na raty spłatę
indyjskiego długu w wysokości jednego miliarda dolarów i zobowiązała się uzyskane od Delhi
kwoty zainwestować w realizację wspólnego projektu budowy nowego, wielozadaniowego,
wojskowego samolotu transportowego.
Podstawą bieżącej współpracy państw w dziedzinie kosmicznej jest memorandum z 12
1/3
Polityka Rosji wobec Indii
czwartek, 01 kwietnia 2010 22:43
października 2003 roku oraz dwie umowy z 3 grudnia 2004 roku:
O współpracy nad badaniem i wykorzystaniem przestrzeni kosmicznej w celach pokojowych
oraz
O długoterminowej współpracy nad rozwojem i wykorzystaniem rosyjskiego globalnego systemu
nawigacji satelitarnej (GLONASS)
. Rządy obydwu państw rozważają wystrzeliwanie rosyjskich satelitów GLONASS-M z
indyjskich stacji oraz stworzenie na potrzeby rosyjskiego systemu nawigacji GLONASS-K satelitów nowej generacji. Poza tym naukowcy z dwóch krajów w ramach projektu
CORONAS-PHOTON pracują nad energooszczędnym teleskopem na promienie gamma.
Moska i Delhi rozważają także współpracę przy dwóch prestiżowych przedsięwzięciach: misji
na Księżyc i Marsa.
Najważniejszym zadaniem Rosji w Indiach w dziedzinie wykorzystania energii atomowej dla
celów pokojowych jest budowa elektrowni w Kudankulum. do czego zobowiązał się jeszcze
Związek Radziecki w umowie z 1988 roku. Od 2001 roku przedsiębiorstwa obydwu państw
biorą udział w projekcie Sachain-1. Poza tym firmy utworzyły w 2003 roku rosyjsko-indyjskie
konsorcjum, które ma zbudować naftociąg biegnący od granic Iraku do Jordanii (około 300
kilometrów) oraz gazociąg z Bangladeszu do Indii, a także zbadać możliwość wydobycia gazu z
szelfu bengalskiego. Ważny wspólny projekt w dziedzinie transportu przewiduje umowa
podpisana 12 września 2000 roku, zobowiązująca Rosję, Indie i Iran do stworzenia korytarza
tranzytowego "Północ-Południe", łączącego terytoria trzech krajów.
W zamyśle Kremla, współpraca z Indiami ma równoważyć zarówno wpływy Stanów
Zjednoczonych w świecie, jak i rosnącą potęgę Chińskiej Republiki Ludowej. Dowartościowanie
Delhi jest jednym ze środków Moskwy na osłabienie tendencji sinocetrycznych w Azji
Południowo-Wschodniej. Wzmocnieniu pozycji Rosji między jej dwoma strategicznymi
partnerami sprzyja trójstronna formuła współpracy. W trójkącie Chiny-Indie-Rosja, to ostatnie
państwo może poszczycić się dynamicznym rozwojem stosunków z obydwoma krajami - w
porównaniu z nimi intensywność kontaktów Pekin-Delhi nie prezentuje się imponująco.
Źródła napięć w stosunkach rosyjsko-indyjskich
Rosja obawia się zbliżenia Indii ze Stanami Zjednoczonymi. Ogłoszony przez oba państwa w
kwietniu 2005 roku Dialog Energetyczny oraz porozumienia z 18 lipca 2005 roku (Waszyngton) i
2 marca 2006 roku (Delhi) zawarte przez prezydenta Georga W. Busha i premiera Manmohana
Singha, dotyczące współpracy w dziedzinie pokojowego wykorzystania energii atomowej, są
kolejnym dowodem na to, że Waszyngton również stara się dowartościować Delhi względem
Pekinu. USA, także UE, oferując Indiom dostęp do najnowocześniejszej technologii jądrowej
czy kosmicznej, konkurują z Rosją. Można również zaobserwować dystansowanie się Delhi
wobec promowanej przez Moskwę trójstronnej formuły współpracy (Rosja-Indie-ChRL). Chociaż
stosunki indyjsko- chińskie są najlepsze od wielu lat, to jednak tak zwane kwestie drażliwe czyli
2/3
Polityka Rosji wobec Indii
czwartek, 01 kwietnia 2010 22:43
przebieg wspólnej granicy, czy wspieranie przez Pekin Pakistanu, nie pozwalają zapomnieć o
naturalnej rywalizacji między wschodzącymi potęgami Azji.
Indyjsko-rosyjskie partnerstwo może osłabić zbliżenie między Islamabadem i Moskwą. W
ostatnich latach Pakistan coraz częściej wysyła w stronę Rosji pozytywne sygnały - w lutym
2003 roku miała miejsce trzydniowa wizyta Perveza Muszarafa, pierwszego od 33 lat
przywódcy Pakistanu w Rosji. Muszaraf zaapelował do prezydenta Władimira Putina o
"zapisanie nowego rozdziału w relacjach pakistańsko-rosyjskich", przenosząc główny akcent na
stosunki gospodarcze i współpracę w takich dziedzinach jak energetyka, metalurgia czy
technologia kosmiczna. Prezydent Pakistanu przyznał także, że liczy na pomoc Rosji w
rozwiązaniu konfliktu kaszmirskiego. Kolejnym ważnym wydarzeniem w stosunkach
dwustronnych była wizyta w dniach 11-13 kwietnia 2007 roku w Islamabadzie rosyjskiego
premiera Michaiła Fradkowa (pierwszego od 40 lat rosyjskiego urzędnika tej rangi). Oprócz
porozumienia dotyczącego współpracy w zakresie zwalczania handlu narkotykami i współpracy
kulturalnej, spotkanie przyniosło firmom rosyjskim intratne kontrakty. Stosunki gospodarcze
stały się impulsem dla deklaracji politycznych - Rosja popiera aspiracje Pakistanu do
członkostwa w Szanghajskiej Organizacji Współpracy, w pewnym sensie rewanżując się
Islamabadowi za przychylność wobec starań Moskwy o uzyskanie statusu obserwatora przy
Organizacji Konferencji Islamskiej, co miało miejsce w 2003 roku.
Perspektywa polepszenia stosunków z Islamabadem, wspierającym Amerykanów w
Afganistanie, jest dla Moskwy kusząca, pytanie tylko, czy na tyle. by zaryzykować pogorszenie
kontaktów z Delhi - partnerem strategicznym. Rosja może wykorzystywać stosunki z
Pakistanem jako instrument nacisku na Indie. Pakistan kilkakrotnie zgłosił chęć nabycia
rosyjskiego sprzętu wojskowego,
Rosj
a
,
póki co, oficjalnie odmawia ze względu na przewidywalny protest Indii, jednakże, jak zwracają
uwagę komentatorzy, Moskwa może traktować sprzedaż broni Islamabadowi jako kartę
przetargową, by wymuszać na Delhi podpisywanie intratnych dla Rosjan kontraktów.
Źródło: S. Bieleń, M. Raś (red.), Polityka zagraniczna Rosji, Warszawa 2008.
3/3