animus

Nabycie posiadania
Nabycie posiadania
✦
animus
Nabycie posiadania
✦
animus
✦
corpus
Nabycie posiadania
✦
animus
✦
corpus
✦
wyjątki: nabycie poprzez osoby alieni iuris (z
wyjątkiem rzeczy kradzionych)
Jeśli niepoczytalnemu, którego uważasz za
osobę w pełni władz umysłowych, wydasz rzecz,
to chociaż on nie nabywa posiadania, ty
przestajesz posiadać: wystarczy bowiem wyzbyć
się posiadania, nawet jeśli go nie przenosisz.
Śmieszne byłoby bowiem twierdzić, że tylko
wtedy ktoś chce się pozbyć posiadania, jeśli
chce je przenieść (na kogoś innego), bowiem
jeśli przenosi, to znaczy, że chce się go pozbyć, i
dlatego chce przenieść.
✦
Nabycie własności
✦
✦
pochodne
✦ formalne: in iure cessio, mancipatio
✦ nieformalne: traditio
pierwotne
✦ zawłaszczenie, occupatio
✦ skarb, thesaurus
✦ przyłączenie, accessio
✦ przetworzenie, specificatio
✦ pożytki, fructus
✦ zasiedzenie, usucapio
nemo plus iuris transferre
potest quam ipse habe(re)t
G.1.119–122. Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej
powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą; jest to też
prawo właściwie obywatelom rzymskim; a rzeczy tej
tak się dokonuje: w obecności nie mniej niż pięciu
dojrzałych obywateli rzymskich, a poza tym jeszcze
jednego tego samego stanu, który trzyma spiżową
wagę i zwany jest libripensem, ten który otrzymuje
rzecz w mancipium trzymając rzecz, tak rzecze: EGO
HOMINEM EX IURE QUIRITIUM MEUM ESSE
AIO ISQUE MIHI EMPTUS ESTO HOC AERE
AENEAQUE LIBRA; potem uderza wagę spiżem i
ten spiż daje temu, od kogo przyjmuje w mancipium,
jakby w miejsce ceny.
✦
treść przenoszonego prawa:
✦
manu capere
✦
nuncupare: lex mancipi (uti lingua nucupassit ita lex esto)
✦
Mancipatio nummo uno
✦
Solutio per aes & libram
✦
Coëmptio fiduciae causa
✦
Emancipatio/Adoptio
✦
Mancipatio familiae
✦
G. 2.24: Ostąpienie przed prawem dokonuje się natomiast w taki
sposób: wobec urzędnika ludu rzymskiego, na przykład pretora
miejskiego, ten, którem odstępuje się rzecz przed prawem, trzymając
rzecz, mówi “HUNC EGO HOMINEM EX IURE QUIRITIUM
MEUM ESSE AIO“ (JA OŚWIADCZAM, ŻE TEN
NIEWOLNIK JEST MÓJ WEDLE PRAWA KWIRYTÓW).
Potem, skoro ten dokonał windykacji, pretor pyta, pyta tego, który
odstępuje, czy dokona kontrwindykacji. Gdy ten milczy, lub
zaprzecza, przyznaje rzecz, temu, który windykował.
in iure cessio
✦
G. 2.24: Ostąpienie przed prawem dokonuje się natomiast w taki
sposób: wobec urzędnika ludu rzymskiego, na przykład pretora
miejskiego, ten, którem odstępuje się rzecz przed prawem, trzymając
rzecz, mówi “HUNC EGO HOMINEM EX IURE QUIRITIUM
MEUM ESSE AIO“ (JA OŚWIADCZAM, ŻE TEN
NIEWOLNIK JEST MÓJ WEDLE PRAWA KWIRYTÓW).
Potem, skoro ten dokonał windykacji, pretor pyta, pyta tego, który
odstępuje, czy dokona kontrwindykacji. Gdy ten milczy, lub
zaprzecza, przyznaje rzecz, temu, który windykował.
TRADITIO
TRADITIO
✦
zbywca musi mieć prawo rozporządzać rzeczą
(właściciel oraz np. tutor, zastawnik)
✦
rzecz musi być nec mancipi
✦
iusta causa traditionis
✦
venditionis, donationis, dotis, solutionis, mutui....
D.41.1.31pr (Paulus, księga 31 komentarza do Edyktu):
Samo wręczenie rzeczy nie przenosi własności, lecz tylko
wtedy, gdy poprzedzała je sprzedaż lub jakaś inna słuszna
przyczyna, ze względu na którą nastąpiło wręczenie rzeczy.
✦
D.41.1.36 (Julian, księga 13 digestów): Kiedy zgadzamy się
co do przedmiotu, który ma być wręczony, a nie zgadzamy
się co do przyczyn, nie uważam, aby wręczenie było
nieskuteczne, jak np. kiedy sądzę, że jestem wobec ciebie
zobowiązany wydać ci grunt na podstawie legatu, a ty
sądzisz, że należy ci się na podstawie stypulacji. Ponieważ
nawet jeśli wręczam ci odliczone pieniądze jako darowiznę,
ty natomiast przyjmujesz je jako pożyczkę, uważa się, że
własność przeszła na ciebie i nie jest przeszkodą to, że nie
zgadzamy się co do przyczyny wręczenia i przyjęcia.
✦
D.12.1.18pr (Ulpian): Jeśli wręczę ci pieniądze celem
darowizny, a ty je przyjmiesz jako pożyczkę, Julian pisał, że
nie zachodzi darowizna: a czy doszło do pożyczki, zobaczymy.
Sądzę, że tym bardziej pieniądze nie zostały nabyte przez
przyjmującego tytułem pożyczki, jeśli w takim przekonaniu
przyjął. Dlatego jeśli je wydał, chociaż można go pozwać o
zwrot, to jednak może posłużyć się zarzutem podstępu, gdyż
wydał pieniądze zgodnie z wolą dającego.
✦
D.39.5.2.6 (Julian): Jeśli ktoś dał komuś pieniądze, aby
zostały mi przekazane jako darowizna, i zanim zostały mi
przekazane, zmarł, nie stają się one moją własnością.
✦
✦
czynności abstrakcyjne/formalne
✦
czynności kauzalne.
Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi
o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie
tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli
także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za
pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i
Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc
także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania.
✦
Dlaczego zdaniem Ulpiana nabywca, który jest w błędzie, nie nabywa posiadania?
✦Jaki jest argument za tym, że zbywca, który wprowadza drugiego w posiadanie gruntu
korneliańskiego, ponieważ chce przenieść na niego posiadanie tego gruntu, sam powinien
stracić jego posiadanie?
✦Jaka jest odpowiedź Ulpiana na ten argument?
✦Gdyby osoba trzecia objęła wyżej wymieniony grunt w posiadanie, kto stałby się jego
posiadaczem?
✦Co z własnością?
✦
PIERWOTNE SPOSOBY
✦
D. 6.1.5. pr. (Ulpian, z ks. Szóstej komentarza do
Edyktu): Ten sam Pomponius pisze: jeśli ziarno
nalężące do dwóch bez ich woli zostanie
pomieszane, każdemu z nich przysługuje skarga
in rem co do tego, co by się wydawało, że mu się
należy w tej masie. Jeśli zostało wymieszane
zgodnie z ich wolą, wtedy uważa się, że powstaje
współwłasność i przysługuje actio communi
dividundo.
COMMIXTIO
✦
D. 6.1.5. pr. (Ulpian, z ks. Szóstej komentarza do
Edyktu): Ten sam Pomponius pisze: jeśli ziarno
nalężące do dwóch bez ich woli zostanie
pomieszane, każdemu z nich przysługuje skarga
in rem co do tego, co by się wydawało, że mu się
należy w tej masie. Jeśli zostało wymieszane
zgodnie z ich wolą, wtedy uważa się, że powstaje
współwłasność i przysługuje actio communi
dividundo.
D. 46.3.78 (Iavolenus, z jedenastej ks. Komentarza
do Kassiusa): Jeśli cudze pieniądze bez
świadomości, albo wbrew woli właściciela zostaną
wypłacone, pozostają [własnością] tego, kogo były.
Jeśli zostaną tak wymieszane, że nie da się ich
odróżnić, stają się [własnością] tego, kto je przyjął,
jak zostało napisane w księgach Gaiusa. I tak
właścicielowi przysługuje skarga z tytułu kradzieży
przeciwko temu, kto wydał.
✦
D. 41.1.7.7 (Gaius, ii ks. praktycznego podręcznika na co dzień albo złotych zasad): Nerwa i Prokulus
sądzą, że jeśli ktoś z cudzego materiału wytworzyłby dla siebie nową „postać“, jemu przypadnie
władztwo nad rzeczą, ponieważ to, co zostało zrobione, wcześniej nie należało do nikogo.
Sabinus i Cassius natomiast sądzą, że naturalny rozsądek wymaga raczej by ten, kto był
właścicielem materiału, stał się również właścicielem tego, co z materiału wytworzono, jako że
bez tego materiału żadna nowa „postać“ nie mogłaby być wytworzona. I tak będzie na przykład,
jeśli zrobiłbym jakieś naczynie z twojego złota, srebra czy spiżu, albo też statek, bądź szafkę czy
ławki z twoich desek, ubranie z twojej wełny, miód pitny z twojego wina i miodu, plaster czy
maść z twoich lekarstw, czy wreszcie wino, oliwę i ziarno z należących do ciebie winogron,
oliwek, i kłosów. Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można
nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś
nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A
zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś,
oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być
przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają
jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych
kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą
swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest.
SPECIFICATIO
D. 41.1.7.7 (Gaius, ii ks. praktycznego podręcznika na co dzień albo złotych zasad): Nerwa i Prokulus
sądzą, że jeśli ktoś z cudzego materiału wytworzyłby dla siebie nową „postać“, jemu przypadnie
władztwo nad rzeczą, ponieważ to, co zostało zrobione, wcześniej nie należało do nikogo.
Sabinus i Cassius natomiast sądzą, że naturalny rozsądek wymaga raczej by ten, kto był
właścicielem materiału, stał się również właścicielem tego, co z materiału wytworzono, jako że
bez tego materiału żadna nowa „postać“ nie mogłaby być wytworzona. I tak będzie na przykład,
jeśli zrobiłbym jakieś naczynie z twojego złota, srebra czy spiżu, albo też statek, bądź szafkę czy
ławki z twoich desek, ubranie z twojej wełny, miód pitny z twojego wina i miodu, plaster czy
maść z twoich lekarstw, czy wreszcie wino, oliwę i ziarno z należących do ciebie winogron,
oliwek, i kłosów. Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można
nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś
nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A
zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś,
oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być
przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają
jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych
kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą
swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest.
D. 41.1.24 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa): Należy
stwierdzić co do rzeczy, które nie mogą zostać przywrócone do przedniej
postaci, że o ile materiał pozostaje tożsamy, na przykład jeśli z mojego
spiżu zrobiłbyś posąg albo puchar z mego srebra, to władztwo nad
rzeczą pozostaje moje nawet jeśli postać rzeczy bardzo się zmieniła
✦D. 41.1.26 pr. i 3 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa)
✦Lecz jeśli zrobisz z moich desek okręt, będzie on twój, ponieważ nie ma
już drewna cyprysowego, podobnie jeśli zrobisz ubranie z mojej wełny,
jakoże nowa rzecz powstała z wełny i drewna cyprysowego. (…) 3. Jeśli
zaś ufarbowałbyś mą wełnę, purpura mimo to pozostaje moja, jak
twierdzi Labeo. Nie ma bowiem różnicy między purpurą i taką wełną,
która wpadłszy do błota czy rynsztoka utraciła swój poprzedni kolor.
✦
SPECIFICATIO
D. 41.1.24 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa): Należy
stwierdzić co do rzeczy, które nie mogą zostać przywrócone do przedniej
postaci, że o ile materiał pozostaje tożsamy, na przykład jeśli z mojego
spiżu zrobiłbyś posąg albo puchar z mego srebra, to władztwo nad
rzeczą pozostaje moje nawet jeśli postać rzeczy bardzo się zmieniła
✦D. 41.1.26 pr. i 3 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa)
✦Lecz jeśli zrobisz z moich desek okręt, będzie on twój, ponieważ nie ma
już drewna cyprysowego, podobnie jeśli zrobisz ubranie z mojej wełny,
jakoże nowa rzecz powstała z wełny i drewna cyprysowego. (…) 3. Jeśli
zaś ufarbowałbyś mą wełnę, purpura mimo to pozostaje moja, jak
twierdzi Labeo. Nie ma bowiem różnicy między purpurą i taką wełną,
która wpadłszy do błota czy rynsztoka utraciła swój poprzedni kolor.
✦
Titius zajmując się pszczołami we własnej pasiece,
spostrzegł, że rój, który się wyroił, osiadł w dziupli
drzewa jego sąsiada, Marcusa. Marcus jednak nie
zezwolił mu wejść po pszczoły twierdząc, iż zgodnie z
prawem należą do niego. Titius zanim wystąpił z rei
vindicatio, spotkał Marcusa na przyjęciu u wspólnego
znajomego, Gaiusa. Ten wznosząc toast powiedział, że
nie wie, kto jest właścicielem trunku, gdyż został on
zrobiony przez jego niewolnika z miodu zebranego ze
spornego roju pszczół. Określ kto jest właścicielem
trunku. Uzasadnij odpowiedź.
✦
Quintus wziął od Titiusa w najem sad. Kiedy
zebrał owoce z drzew, pozostawił je w skrzynkach
pod jednym z drzew tego sadu. Dwa dni później
ustalono, że owoce znajdują się u Brutusa. Do
pretora zgłosili się i Quintus, i Titius. Każdy chciał
wnieść rei vindicatio przeciwko Brutusowi.
Któremu z nich pretor udzieli powództwa?
Uzasadnij odpowiedź.
✦
PERCEPTIO
Quintus wziął od Titiusa w najem sad. Kiedy
zebrał owoce z drzew, pozostawił je w skrzynkach
pod jednym z drzew tego sadu. Dwa dni później
ustalono, że owoce znajdują się u Brutusa. Do
pretora zgłosili się i Quintus, i Titius. Każdy chciał
wnieść rei vindicatio przeciwko Brutusowi.
Któremu z nich pretor udzieli powództwa?
Uzasadnij odpowiedź.
✦
W I wieku n.e. Gaius kupił od Titiusa konia, który
został mu tradowany. Posiadał go przez dwa lata, po
upływie których owego konia zobaczył Lucius. Okazało
się, że jest to koń, który został mu skradziony. Lucius
wystąpił więc przeciwko Gaiusowi z rei vindicatio. Gaius
jednak twierdził, że nabył konia przez zasiedzenie, gdyż
był w dobrej wierze a transakcja odbyła się na
targowisku. Jaki będzie wynik procesu. Uzasadnij
odpowiedź.
✦
USUCAPIO
W I wieku n.e. Gaius kupił od Titiusa konia, który
został mu tradowany. Posiadał go przez dwa lata, po
upływie których owego konia zobaczył Lucius. Okazało
się, że jest to koń, który został mu skradziony. Lucius
wystąpił więc przeciwko Gaiusowi z rei vindicatio. Gaius
jednak twierdził, że nabył konia przez zasiedzenie, gdyż
był w dobrej wierze a transakcja odbyła się na
targowisku. Jaki będzie wynik procesu. Uzasadnij
odpowiedź.
✦
Titius miał w użytkowaniu niewolnicę Marcusa.
W czasie trwania użytkowania niewolnica urodziła
dziecko. Titius przekonany, że jest właścicielem
dziecka niewolnicy, sprzedał je Gaiusowi. Jaka
jest prawna sytuacja Gaiusa? Uzasadnij
odpowiedź.
✦
Ojciec Gaiusa wziął od Titiusa w użyczenie
niewolnika Stichusa. Po śmierci ojca Gaius
odziedziczył cały jego majątek. Przekonany, że
wszyscy niewolnicy należeli do ojca, niezwłocznie
przeniósł własność tych niewolników za pomocą
mancypacji na Maeviusa. Po roku Titius
zobaczywszy swego niewolnika u Maeviusa zabrał
go do siebie. Udziel porady prawnej Maeviusowi.
✦
Marcus wziął w użyczenie od Gaiusa prasę do
wyciskania oleju z oliwek. W czasie trwania
użyczenia Gajus zmarł i Marcus postanowił
zatrzymać prasę dla siebie. Po dwóch latach do
Marcusa zgłosił się dziedzic Gajusa i zażądał zwrotu
prasy, Marcus odparł wówczas, że jest jej
właścicielem, ponieważ dokonał zasiedzenia. Kto i
dlaczego ma w tym sporze rację? Odpowiedź
uzasadnij.
✦
Tytus podarował Markowi grunt i wprowadził go w
jego posiadanie, nie wiedząc o tym, że Marek był
osobą niepoczytalną. Po upływie 2 lat Marek
powrócił do zdrowia i przekazał grunt
mancypacyjnie Luciusowi. Czy Lucius jest
właścicielem gruntu?
✦