D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu

Sygn. akt II Ca 1346/13
POSTANOWIENIE
Dnia 7 października 2014r.
Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:
Przewodniczący- Sędzia SO Wojciech Wójcik
Sędzia SO Jarosław Jaroń
Sędzia SO Monika Kuźniar (spr.)
Protokolant: Elżbieta Biała
po rozpoznaniu w dniu 7 października 2014r. we Wrocławiu
na rozprawie
sprawy z wniosku J. C.
przy udziale E. C.
o podział majątku wspólnego
na skutek apelacji uczestniczki postępowania
od postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia- Fabrycznej we Wrocławiu
z dnia 29 kwietnia 2013r.
sygn. akt I Ns 742/09
p o s t a n a w i a:
I. zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:
1) w punkcie I ppkt 1 ustalić wartość spółdzielczego, własnościowego prawa do lokalu tam
opisanego na kwotę 285000 zł (dwieście osiemdziesiąt pięć tysięcy złotych);
2) w punkcie III w ten sposób, że wartość nakładu z majątku wspólnego wnioskodawcy i
uczestniczki postępowania na majątek osobisty uczestniczki postępowania ustalić na kwotę
705800 zł (siedemset pięć tysięcy osiemset złotych);
3) w punkcie IV w ten sposób, że wartość nakładu z majątku osobistego uczestniczki postępowania
na majątek wspólny wnioskodawcy i uczestniczki postępowania ustalić na kwotę 171000 zł (sto
siedemdziesiąt jeden tysięcy złotych);
4) w punkcie VI w ten sposób, że zasądzić od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy
kwotę 377656 zł (trzysta siedemdziesiąt siedem tysięcy sześćset pięćdziesiąt sześć złotych )
tytułem rozliczeń wzajemnych nakładów oraz dopłaty, płatną w terminie do 30 września 2015r. z
ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności;
II. oddalić apelację w pozostałym zakresie;
III. zasądzić od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy 3600 zł kosztów postępowania
apelacyjnego;
IV. nakazać uczestniczce postępowania uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we
Wrocławiu 1892,71 zł tytułem kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego w postępowaniu
odwoławczym.
Sygn. akt II Ca 1346/13
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w pkt I ustalił, że w skład majątku wspólnego J. C. i E. C. wchodzi:
1. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...) w zasobach Spółdzielni
Mieszkaniowej (...) we W. dla którego Sąd Rejonowy dla Wrocławia — Krzyków, wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi
księgę wieczystą nr (...) o wartości 274.000 zł;
2. oszczędności zgromadzone na rachunku bankowym nr
(...) w Banku (...) S.A. we W. w kwocie 1.797,30 zł;
3. oszczędności zgromadzone na rachunku bankowym nr
(...) prowadzonym w (...) Banku S.A. w W. w kwocie 2.513,79 zł;
4. jednostki uczestnictwa (...)o łącznej wartości 71.204,06 zł;
5. samochód osobowy marki D. (...) nr rej. (...) o wartości 6.000 zł,
w pkt II ustalił, że udziały wnioskodawcy J. C. i uczestniczki E. C. w majątku wspólnym są równe i wynoszą po
½; w pkt III ustalił, że wnioskodawca J. C. i uczestniczka E. C. ponieśli nakład z majątku wspólnego na majątek
osobisty uczestniczki o wartości 790.100 zł; w pkt IV ustalił, że uczestniczka E. C. dokonała ze swego majątku
osobistego na majątek wspólny nakładu o wartości 164.400 zł; w pkt V dokonał podziału majątku wspólnego J. C.
i E. C. w ten sposób, iż składniki opisane szczegółowo w pkt I ppkt 1,3 i 5 przyznał uczestniczce E. C., zaś składniki
opisane szczegółowo w pkt I ppkt 2 i 4 przyznał wnioskodawcy J. C.; w pkt VI zasądził od uczestniczki E. C. na rzecz
wnioskodawcy J. C. kwotę 417.614,48 zł tytułem spłaty udziału wnioskodawcy w majątku wspólnym płatną w terminie
1 roku od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie z ustawowymi odsetkami w wypadku opóźnienia
w płatności; w pkt VII koszty zastępstwa procesowego pomiędzy stronami wzajemnie zniósł; w pkt VIII zasądził od
uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kwotę 1.410,89 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia stanu faktycznego.
E. C. i J. C. zawarli związek małżeński w Urzędzie Stanu Cywilnego we W. w dniu 20 października 1978r. Małżeństwo
to rozwiązane zostało przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu wydanym w sprawie XIII RC 1329/08
dnia 17 kwietnia 2009r. z winy J. C.. Wyrok uprawomocnił się 29 maja 2009r. Strony nie zawierały umów majątkowych
małżeńskich. W dniu 3 października 1980r., Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. przydzieliła E. C. lokal mieszkalny
nr (...) położony we W. przy ul. (...), na prawach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Środki
przeznaczone na wkład budowlany związany z uzyskaniem tego prawa w kwocie 272.500 zł pochodziły z majątku
osobistego uczestniczki E. C. i uzyskane w drodze darowizny od rodziców uczestniczki. Kwota ta stanowiła 60 %
należnego wkładu budowlanego, którego pozostała część została umorzona. Łącznie kwotę 339.700 starych złotych z
czego pozostała część ponad kwotę wpłaconą tytułem wkładu budowlanego została przeznaczona na potrzeby rodziny.
Darowizna poczyniona została wyłącznie na rzecz uczestniczki E. C. bowiem w dacie jej dokonania strony pozostawały
w konflikcie co zaowocowało postępowanie rozwodowym prowadzonym przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia –
Fabrycznej w sprawie R III C 284/81 z powództwa J. C., która to sprawa ostatecznie zakończyła się umorzeniem
postępowania 29 kwietnia 1981r. Wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego
we W. przy ulicy (...) oceniana według stanu lokalu na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej zaś cen z
daty orzekania wynosiła 274.000 zł. W skład majątku wspólnego J. C. i E. C. wchodził samochód osobowy marki D.
(...) nr rej. (...), rok produkcji 2003 o wartości 6.000 zł. Samochód ten użytkowany był w dacie orzekania przez E.
C.. Uczestniczka E. C. była właścicielką nieruchomości znajdującej się K. przy ul. (...). Nieruchomość ta stanowiła jej
majątek osobisty. Na nieruchomości tej znajdowały się dom mieszkalny oraz budynek gospodarczy. W trakcie trwania
małżeństwa, w latach 1999 - 2004, ze środków pochodzących z majątku wspólnego wnioskodawca i uczestniczka
wykonali remont i adaptację tych budynków, zakładając tam pensjonat, w którym uczestniczka prowadziła działalność
gospodarczą polegająca na wynajmie pokoi. Wartość nieruchomości w K. przy ul. (...) przed wykonanymi pracami
remontowymi, adaptacyjnymi i rozbudową budynków wynosiła 526.900 zł., zaś po uwzględnieniu dokonanych prac
budowlanych według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, zaś cen z daty orzekania wynosiła
1.317.000 zł.
Wartość wykonanych prac ustalona metodą odtworzeniową według cen z daty orzekania wynosiła przy wykonaniu
systemem zleceniowym 595.900 zł zaś przy wykonaniu systemem gospodarczym 423.800 zł. W dacie ustania
wspólności majątkowej małżeńskiej na rachunku bankowym J. C. prowadzonym w Banku (...) S.A. nr (...),
znajdowała się kwota 1.779,30 zł. Z rachunku tego wnioskodawca obsługiwał także prowadzona działalność
gospodarczą, na rachunek ten sukcesywnie wpływały większe kwoty pieniężne rozliczane następnie z kontrahentami
w miarę dokonywanych sprzedaży produktów, rozliczenia te dotyczyły głównie Gminy W., w związku z prowadzoną
sprzedaży biletów (...). W dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej na rachunku bankowym uczestnicz
E. C. prowadzonym w (...) Banku S.A. nr (...) znajdowała się kwota 2.513,79 zł. Z rachunku tego uczestniczka
obsługiwała także prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą polegająca na wynajmie pokoi w nieruchomości
w K.. Strony prowadziły wspólne gospodarstwo domowe do sierpnia 2007r. kiedy to wnioskodawca wyprowadził
się i zamieszkał z inna kobietą. W trakcie małżeństwa uczestniczka pracowała w (...) oraz prowadziła działalność
gospodarczą polegająca na wynajmie pokoi w K.. Wnioskodawca natomiast prowadził działalność gospodarczą.
Domem i opieką nad dziećmi gdy były małe zajmowała się uczestniczka, wnioskodawca zaś zajmował się rozliczeniami
finansowymi oraz prowadzeniem prac remontowych w mieszkaniu przy ul. (...) i na nieruchomości w K.. W dacie
orzekania w mieszkaniu przy ul. (...) zamieszkiwała uczestniczka. Ona też użytkowała samochód osobowy marki D.
(...). Udziały stron w majątku dorobkowym były równe i wynosiły po ½. W dniu 17 maja 2007r. wnioskodawca J.
C. wydał dyspozycję sprzedaży jednostek uczestnictwa (...), z którego to tytułu uzyskał łączną kwotę 71.204,06 zł. Z
pieniędzy tych nie rozliczył się z uczestniczką ani nie przeznaczył ich na potrzeby rodziny lecz na własne wydatki.
Uzasadniając rozstrzygnięcie Sąd podał, że wnioskodawca i uczestniczka zgodni byli co do tego, iż w skład ich majątku
wspólnego wchodzi mieszkanie przy ul. (...) oraz samochód marki D. (...). Na etapie orzekania w zasadzie zgodni
byli także co do wartości tych składników przy czym ustalenie wartości spółdzielczego własnościowego prawa do
lokalu mieszkalnego nastąpiło w drodze opinii biegłego, której na etapie orzekania strony już nie kwestionowały.
Bezsporna była także wartość samochodu osobowego marki D. (...), którą strony zgodnie ustaliły na kwotę 6.000 zł.
Sporna była natomiast wysokość oszczędności zgromadzonych na rachunku wnioskodawcy. Uczestniczka wnosiła,
iż wnioskodawca na swoim rachunku bankowym zgromadził kwotę 31.318,12 zł, którą pobrał z tego rachunku
po wyprowadzeniu się z mieszkania przy ul. (...) w sierpniu 2007r. i przeznaczył wyłącznie na własne potrzeby.
Sąd uznał, że okoliczności wywodzonych przez siebie jakoby przy wyprowadzce wnioskodawca zagarnął wspólne
oszczędności znajdujące się na rachunku w Banku (...), a następnie przeznaczył je wyłącznie na swoje potrzeby
uczestniczka nie wykazała. W istocie na rachunku wnioskodawcy w okresie wskazanym przez uczestniczkę znajdowała
się kwota 31.318,12 zł. Jednakże z materiału dowodowego nie wynika aby były to oszczędności stron. Jak wynika
z historii tego rachunku w latach 2007 – 2010 regularnie wpływały większe sumy pieniężne w kwotach kilku –
kilkunastu tysięcy złotych, które to kwoty były następnie rozliczane z kontrahentami, głównie z Gmina W.. Sąd dał
w tej mierze wiarę zeznaniom wnioskodawcy, iż kwota wskazywana przez uczestniczkę nie stanowiła oszczędności
stron lecz była kwota przychodu rozliczaną następnie w ramach działalności gospodarczej na rzecz kontrahentów,
głównie Gminy W.. Z tego względu Sąd przyjął do rozliczenia kwoty znajdujące się na rachunkach bankowych
wnioskodawcy i uczestniczki istniejące w dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej tj. w maju 2010r. Dalej
Sąd wskazał, że strony zgromadziły oszczędności zainwestowane w jednostki (...). W maju 2009 r. wnioskodawca
sprzedał jednostki uczestnictwa za łączna kwotę 71.204,06 zł. Z pieniędzy tych nie rozliczył się z uczestniczką ani nie
przeznaczył ich na potrzeby rodziny lecz na własne wydatki. Sąd nie dał wiary twierdzeniom wnioskodawcy jakoby
pieniądze te przeznaczył na prowadzenie działalności gospodarczej. Wnioskodawca nie przedstawił na powyższe
okoliczności żadnych dowodów. Nadto nawet gdyby w istocie uzyskane w ten sposób pieniądze przeznaczył na
prowadzenie działalności gospodarczej to od sierpnia 2007r. strony prowadziły już osobne gospodarstwa domowe
i wnioskodawca nie przyczyniał się już do utrzymania rodziny. Wobec powyższego Sąd uznał, iż kwota ta powinna
był rozliczona w ramach podziału majątku wspólnego. Sąd uznał ostatecznie, iż w skład majątku wspólnego
wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) o wartości 274.000 zł, oszczędności
zgromadzone na rachunku bankowym wnioskodawcy w (...) S.A. w kwocie 1.779,30 zł, środki zgromadzone na
rachunku bankowym uczestniczki w kwocie 2.513,79 zł oraz równowartość zbytych przez wnioskodawcę jednostek (...)
w łącznej kwocie 71.204,06 zł. Sąd podał, że strony zgodne były co do tego , iż z majątku wspólnego dokonały nakładu
na majątek osobisty uczestniczki w postaci poniesionych kosztów rozbudowy i adaptacji budynków posadowionych na
stanowiącej majątek osobisty uczestniczki nieruchomości położonej w K.. Wartość powyższego nakładu ustalił Sąd w
drodze dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości, na kwotę 790.100 zł., jako różnice między wartością
nieruchomości przed dokonaniem rozbudowy w kwocie 526.900 zł, a jej wartością po dokonaniu rozbudowy w kwocie
1.317.000 zł. W ocenie Sądu nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem uczestniczki aby rozliczeniu z powyższego tytułu
miała podlegać jedynie nominalna wysokość wyłożonej na przeprowadzonej prace budowlane kwota 140.000 zł. Sad
wskazał, iż dzięki dokonanemu nakładowi majątek osobisty uczestniczki powiększył się, i wartość dokonanego nakładu
ustalać należy właśnie w oparciu o powyższą zmianę wartości. Wysokość nakładów stanowi różnica w wartości majątku
osobistego uczestniczki przed dokonaniem nakładu i po jego dokonaniu. W innym wypadku uczestniczka zwróciłaby
do majątku wspólnego kwotę nieporównywalnie mniejsza do wzrostu wartości jej majątku osobistego. Wzrost wartości
nieruchomości uczestniczki Sąd ustalił w oparciu o dowód z opinii biegłego z zakresu (...). Opinii biegłego Sąd
dał w całości wiarę jako rzetelnej i sporządzonej zgodnie z obowiązującymi w tej mierze przepisami prawa. Sąd
ustalił ponadto, iż uczestniczka dokonała na majątek wspólny nakładu z majątku osobistego w postaci sfinansowania
części wkładu budowlanego koniecznego do uzyskania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego
przy ul. (...). Pomiędzy stronami bezspornym było, iż całość środków wpłaconych w roku 1980 do Spółdzielni
Mieszkaniowej (...) na poczet wkładu budowlanego pochodziła z darowizny uzyskanej przez wnioskodawczynię od
rodziców. Jednakże, wbrew stanowisku uczestniczki, wpłacona wówczas kwota 272.500 starych złotych nie stanowiła
całości należnego spółdzielni wkładu budowlanego lecz jedynie 60 %. Pozostałe 40 % zostało umorzone co stanowiła
w ocenie sądu korzyść i dochód obojga małżonków i nie mogło być uznane za nakład uczestniczki. Wartość nakładu
sąd ustalił w odniesieniu do obecnej ceny spółdzielczego prawa do lokalu – 60 % z kwoty 274.000 zł – tj na
kwotę 164.400 zł. Dokonując podziału majątku Sąd postanowił przyznać uczestniczce spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu mieszkalnego oraz samochód osobowy marki D. (...), a także oszczędności zgromadzone na jej
rachunku bankowym, zaś wnioskodawcy oszczędności zgromadzone na jego rachunku bankowym oraz równowartość
jednostek uczestnictwa (...). Wartość ustalonego majątku Sąd ustalił na kwotę 981.197,15 zł doliczając do wartości
ustalonych składników wartość nakładu z majątku wspólnego ma majątek osobisty uczestniczki, zaś odejmując kwotę
nakładu dokonanego przez uczestniczkę nakładu z majątku osobistego ({274.000 zł – 164.400 zł = 109.600 zł} +
1.779,30 + 71.204,06 zł + 2.513,79 zł + 6.000 zł + 790.100 zł = 981.197,15 zł). Sąd wskazał, że wartość udziału
każdego z małżonków winna wynosić więc 490.598, 57 zł. Wartość składników przyznanych w ramach podziału
wnioskodawcy wynosiła 72.984,09 zł. W związku z powyższym, Sąd zasądził od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy
kwotę 417.614,48 zł tytułem wyrównania jego udziału w majątku wspólnym, oznaczając termin płatności na okres 1
roku od uprawomocnienia się postanowienia uznając, iż okres ten będzie wystarczającym do zgromadzenia powyższej
kwoty.
Apelację od powyższego postanowienia wniosła uczestniczka postępowania. Sądowi I instancji zarzuciła błąd w
ustaleniach faktycznych poprzez błędne przyjęcie wartości rynkowej nieruchomości w K. przy ul. (...), stanowiącej
osobisty majątek uczestniczki oraz błędne przyjęcie wysokości nakładów z majątku wspólnego na tę nieruchomość,
które winny być wyliczone w wysokości ok. 120.000 zł, zaś wartość nieruchomości jest nie większa niż 600.000 zł,
jak też, błędne przyjęcie, że uczestniczka poniosła nakłady z majątku osobistego na wspólną nieruchomość przy ul.
(...) we W. w kwocie 164.000 zł, podczas gdy poniosła je w pełnej wysokości. Zarzuciła też naruszenie art. 233 k.p.c.
poprzez uwzględnienie opinii biegłego A. M., pomimo nieprawidłowo wyliczonej wartości nieruchomości w K. nad
W., jak też wysokości nakładów z majątku wspólnego na tę nieruchomość; naruszenie przepisów prawa procesowego
poprzez pominięcie dowodów z zeznań świadków M. Z. i E. K., którzy zeznali, że na rozbudowę nieruchomości w K.
matka uczestniczki podarowała jej ok. 70.000 zł oraz pominięcie oświadczenia wnioskodawcy, z którego wynika, że
koszt wszystkich prac budowlanych wraz z materiałami wynosił 120.000 zł.
Wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzą:
własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego we W. przy ul. (...), oszczędności i lokaty w funduszach
opisane w zaskarżonym postanowieniu, samochód M., wierzytelności – nakłady o wartości 120.000 zł z majątku
wspólnego na majątek osobisty uczestniczki, jak też poprzez dokonanie podziału majątku wspólnego poprzez
przyznanie każdemu z uczestników przyznane zaskarżonym postanowieniem składniki, oraz poprzez zobowiązanie
uczestniczki postępowania do uiszczenia na rzecz wnioskodawcy kwoty 63.000 zł w terminie jednego roku od daty
prawomocności postanowienia tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym. Ewentualnie wniosła o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
W odpowiedzi na apelację uczestniczki postępowania wnioskodawca wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od
uczestniczki kosztów postępowania apelacyjnego.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w części.
Sąd drugiej instancji jako sąd nie tylko odwoławczy, lecz także merytoryczny, nie może poprzestać na zbadaniu
zarzutów apelacyjnych. Powinien poczynić własne ustalenia i samodzielnie ocenić je z punktu widzenia prawa
materialnego, bowiem ma obowiązek rozważenia na nowo całokształtu okoliczności, istniejących w chwili zamknięcia
rozprawy apelacyjnej oraz własnej ich swobodnej i samodzielnej oceny (art. 233 § 1 k.p.c. i art. 316 § 1 k.p.c. w zw.
z art. 391 k.p.c.).
W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, Sąd z urzędu ustala
skład i wartość majątku podlegającego podziałowi, jak też, rozstrzyga o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia
z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi (art. 566 k.p.c., art. 567 k.p.c.
i art. 686 k.p.c.). Wartość nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków
ustalana jest bez względu na inicjatywę dowodową uczestników postępowania (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21
lutego 2008 r. III CZP 148/07 OSNC 2009/2/23, Biul. SN 2008/2/10).
Skoro sąd odwoławczy jest sądem merytorycznym, winien ustalić skład i wartość majątku wspólnego z urzędu, jak też
z urzędu orzec w przedmiocie nakładów z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego.
Jak wynika z treści akt niniejszej sprawy, skład majątku wspólnego nie był pomiędzy stronami sporny. Pomimo,
że uczestniczka postępowania zaskarżyła postanowienie Sądu Rejonowego w całości, to w istocie nie kwestionowała
ustaleń Sądu Rejonowego w zakresie składu majątku, jak też sposobu jego podziału, wnioskując o przyznanie każdemu
z uczestników składników przyznanych im zaskarżonym postanowieniem.
Sąd Odwoławczy, działając z urzędu, dopuścił dowód z uchwały nr (...) Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia
17 grudnia 2008 r. w sprawie określenia przedmiotu odrębnej własności lokali w budynku przy ul. (...) we W. wraz z
kartą inwentaryzacyjną lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W. na okoliczność rzeczywistej powierzchni tego lokalu,
która wynosi 58,7 m2, nie zaś – jak podawano wcześniej - 59,5 m2. Okoliczność ta, wraz ze zaktualizowaną wyceną
spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W., zleconą biegłemu sądowemu z uwagi
na treść art. 156 pkt 3 i 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami, doprowadziła Sąd Odwoławczy do ustalenia, że
wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W. wynosi 285.000 zł.
Sąd Odwoławczy dopuścił też dowód z opinii uzupełniającej biegłego sądowego A. M. zawierającej aktualizację wyceny
nieruchomości w K. przy ul. (...). Biegły określił jej wartość wg stanu sprzed poczynionych na nią nakładów w
wysokości 505.800 zł, zaś aktualną wartość tej nieruchomości, po poczynieniu na nią nakładów, określił na kwotę
1.211.600 zł. Przyjmując za Sądem Rejonowym prawidłowo przyjęty sposób wyliczenia nakładów jako różnicę wartości
nieruchomości po poczynieniu nakładów i wartości nieruchomości sprzed poczynienia nakładów, wartość nakładów
z majątku wspólnego uczestników postępowania na nieruchomość w K., stanowiącą majątek osobisty uczestniczki
postępowania, wyniosła 705.800 zł.
Opinia aktualizacyjna dotycząca wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...)
we W. była też niezbędna do aktualizacji wysokości nakładów poczynionych przez uczestniczkę postępowania na ten
właśnie składnik ich majątku wspólnego, tj. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul.
(...) we W.. Przyjmując za prawidłowe ustalenie Sądu Rejonowego, że nakład poczyniony przez uczestniczkę stanowił
60% wartości tego prawa, to mając na uwadze obecną jego wartość – 285.000 zł – wartość nakładów poczynionych
przez uczestniczkę postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny małżonków należało określić na kwotę
171.000 zł (285.000 zł x 60%).
Ostatecznie w skład majątku weszły: spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W.
(40%) o wartości 114.000 zł (285.000 zł x 40%), oszczędności zgromadzone na rachunku bankowym wnioskodawcy
w (...) S.A. w kwocie 1.779,30 zł, środki zgromadzone na rachunku bankowym uczestniczki w kwocie 2.513,79 zł,
równowartość zbytych przez wnioskodawcę jednostek (...) w łącznej kwocie 71.204,06 zł, oraz samochód M. o wartości
6.000 zł. Wartość majątku wspólnego wyniosła 195.515,15 zł. Połowa tej wartości to kwota 97.757,57 zł, pomniejszona
o wartość składników majątku wspólnego przyznanych wnioskodawcy – 73.001,36 zł (oszczędności zgromadzone na
rachunku bankowym wnioskodawcy w (...) S.A. w kwocie 1.779,30 zł, równowartość zbytych przez wnioskodawcę
jednostek (...)w łącznej kwocie 71.204,06 zł), a następnie powiększona o połowę nakładów z majątku wspólnego
na majątek osobisty uczestniczki postępowania – 352.900 zł (705.800 zł / 2) stanowi kwotę 377.656 zł należną
wnioskodawcy od uczestniczki postępowania tytułem rozliczeń wzajemnych nakładów oraz dopłaty.
Mając powyższe na uwadze Sąd Odwoławczy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. zmienił zaskarżone
postanowienie w ten sposób, że: 1) w punkcie I ppkt 1 ustalił wartość spółdzielczego, własnościowego prawa do lokalu
tam opisanego na kwotę 285000 zł (dwieście osiemdziesiąt pięć tysięcy złotych); 2) w punkcie III w ten sposób, że
wartość nakładu z majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki postępowania na majątek osobisty uczestniczki
postępowania ustalił na kwotę 705800 zł (siedemset pięć tysięcy osiemset złotych); 3) w punkcie IV w ten sposób, że
wartość nakładu z majątku osobistego uczestniczki postępowania na majątek wspólny wnioskodawcy i uczestniczki
postępowania ustalił na kwotę 171000 zł (sto siedemdziesiąt jeden tysięcy złotych); 4) w punkcie VI w ten sposób,
że zasądził od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy kwotę 377656 zł (trzysta siedemdziesiąt siedem
tysięcy sześćset pięćdziesiąt sześć złotych ) tytułem rozliczeń wzajemnych nakładów oraz dopłaty, płatną w terminie
do 30 września 2015r. z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności, o czym orzeczono jak w pkt I
sentencji.W pozostałym zakresie apelacja uczestniczki postępowania jako bezzasadna podlegała oddaleniu.
Odnosząc się natomiast do zarzutu uczestniczki, jakoby poczyniła nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny
– spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W. – w całości, wskazać należy, że kwota
umorzona z tytułu przydziału lokalu w trakcie trwania małżeństwa stanowiła majątek wspólny. Podobne stanowisko
zajął Sąd Najwyższy w powołanej przez pełnomocnika wnioskodawcy uchwale z dnia 26 kwietnia 1995 r. w której
przyjął, że kwotę umorzenia z tytułu przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego
na prawo własnościowe, należy traktować jako dorobek małżonków nawet wtedy, gdy tylko jedno z małżonków
pokryło z majątku odrębnego wkład mieszkaniowy oraz wkład budowlany związany z przekształceniem tego prawa
(por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 1995 r. III CZP 41/95 OSNC 1995/9/121). Wskazać też należy,
że – jak słusznie przyjął Sąd Rejonowy - wartość nakładu z majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek
wspólny, polegającego na wpłacie dokonanej przez tego małżonka na wkład mieszkaniowy związany ze spółdzielczym
prawem do lokalu, odpowiada w chwili podziału tego majątku takiej części wartości spółdzielczego prawa do lokalu,
jaką część stanowiła ta wpłata w stosunku do całego wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez małżonków, od
zgromadzenia którego uzależniony był przydział mieszkania (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 października
1990 r. III CZP 55/90 OSNC 1991/4/48). Jeśli zatem środki przeznaczone na wkład budowlany związany z uzyskaniem
przez uczestników postępowania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W.
pochodziły w całości z majątku osobistego uczestniczki postępowania, jednakże stanowiły one jedynie 60% należnego
wkładu budowlanego, to pozostałe 40% tego wkładu, mimo, że umorzone przez spółdzielnię mieszkaniową, należy
traktować jako składnik majątku wspólnego stron.
Dalej wskazać należy, że na podstawie art. 45 k.r.o. można żądać zwrotu tylko równowartości poczynionych nakładów,
zaś ich wartość ustala się, uwzględniając ich stan z chwili dokonania, a ceny z daty orzekania o zwrocie. Nigdy
przedmiotem rozliczenia nie będzie wartość nominalna nakładu, tak jak tego żąda wnioskodawczyni. Może być
bowiem tak, że zwrot nakładu w nominalnej wartości byłby nieproporcjonalnie niski do obecnej wartości rzeczy. W
braku przepisu, który wskazywałby określony sposób ustalenia wartości danego prawa podlegającego rozliczeniu, to
Sąd winien, uwzględniając wszelkie okoliczności sprawy, samodzielnie przyjąć adekwatny miernik przeszacowania,
ustalić wartość nakładu w chwili orzekania o jego zwrocie, nie zaś w chwili jego dokonywania. Uchwałą z dnia
16 grudnia 1980 r. (III CZP 46/80, OSNC 1981/11/206) Sąd Najwyższy orzekł, że w sytuacji, gdy małżonkowie w
czasie trwania wspólności ustawowej wspólnie zbudowali dom na gruncie wchodzącym w skład majątku odrębnego
jednego z nich, wartość nakładów określa się w ten sposób, że najpierw ustala się ułamkowy udział nakładów
małżonków w wartości domu według cen rynkowych z czasu jego budowy, a następnie oblicza się ten sam ułamkowy
udział w wartości domu według cen rynkowych z chwili podziału majątku wspólnego. W przedmiotowej sprawie,
z uwagi na upływ czasu pomiędzy dokonaniem przez uczestników postępowania nakładów na nieruchomość w
K. a podziałem majątku wspólnego, Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił wartość nakładów jako różnicę aktualnej
wartości nieruchomości i wartości nieruchomości sprzed poczynienia nakładów. Sposób ten jawi się jako najbardziej
sprawiedliwy, nakłady czynione przez małżonków były swego rodzaju inwestycją, mającą na celu uatrakcyjnienie
nieruchomości, a w konsekwencji wzrost jej wartości. Ewentualna waloryzacja nakładów nie gwarantuje natomiast
właściwego wyliczenia realnej wartości tych nakładów, nie wiadomo bowiem według jakich wskaźników należałoby
taką waloryzację przeprowadzić. Uwzględnienie licznych zmian cen materiałów i wartości prac budowlanych, z uwagi
na upływ czasu, mogłoby okazać się niemożliwe, a w konsekwencji - niemiarodajne do określenia faktycznej wartości
nakładów na dzień orzekania.
Zarzuty uczestniczki postępowania dotyczące nieprawidłowo sporządzonej opinii przez biegłego sądowego,
szacującego wartość nieruchomości w K., ocenić należy jako gołosłowne i bezzasadne. Ogólnikowe powołanie się na
ceny ofertowe sprzedaży podobnych nieruchomości w K., czy też na zawyżenie przez biegłego wartości zastosowanych
przy rozbudowie nieruchomości materiałów budowanych, wobec oświadczenia biegłego sądowego z dnia 22 sierpnia
2014 r., iż podtrzymuje on w całości swoją pierwotną opinię, w tym stanowisko w kwestii rodzaju i wartości
zastosowanych materiałów budowlanych, nie mogło stanowić podstawy do stawiania Sądowi Rejonowemu zarzutu,
iż opinia biegłego sądowego A. M., na której się oparł, była nierzetelna i błędnie określała wartość szacowanej przez
niego nieruchomości.
Odnosząc się do zarzutu nieuwzględnienia przez Sąd Rejonowy w nakładach poczynionych przez małżonków na
nieruchomość uczestniczki postępowania w K. domniemanej darowizny kwoty 70.000 zł z przeznaczeniem na remont
nieruchomości, którą na rzecz uczestniczki dokonać miała jej matka, wskazać należy, że okoliczność taka nie wynikała z
zebranego w sprawie materiału dowodowego, na podstawie którego Sąd Rejonowy poczynił trafne ustalenia faktyczne.
Mając powyższe na uwadze Sąd Odwoławczy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. oddalił apelację
uczestniczki postępowania w pozostałym zakresie, o czym orzeczono jak w pkt II sentencji.
Zmiana orzeczenia Sądu Rejonowego objęta pkt I sentencji nie była wynikiem zasadności zarzutów zgłoszonych
przez uczestniczkę postępowania w apelacji, a jedynie zmianą wartości nieruchomości wchodzących w skład
majątku wspólnego uczestników postępowania, wynikającą z opinii aktualizacyjnych, sporządzonych przez biegłych
sądowych. Z tego względu, Sąd Odwoławczy, uznając, że interesy uczestników były sprzeczne, a wnioski uczestniczki
postępowania zostały oddalone, zasądził od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy 3.600 zł kosztów
postępowania apelacyjnego, o czym na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. orzeczono jak w pkt III sentencji. Zasądzona kwota
stanowi koszty zastępstwa procesowego, wyliczone w oparciu o § 6 pkt 7 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.
Orzeczenie w pkt IV sentencji zapadło w oparciu o przepis art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych.