Pestycydy Co to są pestycydy?

Co to są pestycydy?
Pestycydy
Pestycydy są aktywnymi substancjami i produktami o naturalnej zdolności
niszczenia lub kontroli szkodliwych lub niepożądanych organizmów, takich jak
szkodniki czy chwasty. Można je stosować w rolnictwie lub do kontroli wzrostu
roślin na obszarach pozarolniczych (środki ochrony roślin) lub do innych celów
(produkty biobójcze).
”Wspólnotowa polityka w zakresie zrównoważonego wykorzystania pestycydów”, Komisja Europejska
Podział pestycydów ze względu na działanie
Podział pestycydów ze względu na działanie
zoocydy ‐ do zwalczania szkodników zwierzęcych
 algicydy – glonobójcze

akarycydy – roztoczobójcze
 bakteriocydy – bakteriobójcze

atraktanty ‐ zwabiające szkodniki
 fungicydy – grzybobójcze

insektycydy – owadobójcze
 herbicydy – chwastobójcze

aficydy ‐ mszycobójcze
arborycydy/sylwicydy ‐ do niszczenia zbędnych krzewów i drzew

larwicydy ‐ larwobójcze
 regulatory wzrostu roślin ‐ stymulujące lub hamujące procesy życiowe roślin (ang. PGR

owicydy ‐ zwalczające jaja owadów i roztoczy

= Plant Growth Regulator)

limacydy ‐ do zwalczania ślimaków nagich

defloranty ‐ do usuwania nadmiernej ilości kwiatów

moluskocydy ‐ mięczakobójcze

defolianty ‐ do odlistniania roślin

nematocydy – nicieniobójcze

desykanty ‐ do wysuszania roślin

repelenty ‐ odstraszające szkodniki

rodentycydy – gryzoniobójcze

talpicydy ‐ kretobójcze
Podział pestycydów ze względu na działanie
Podział pestycydów ze względu na budowę chemiczną
 insektycydy organofosforanowe
regulatory wzrostu owadów ‐ stymulujące lub hamujące procesy życiowe owadów (ang.
 insektycydy polichlorowe
IGR = Insect Growth Regulator)
 karbaminiany

antyfidanty ‐ hamujące żerowanie lub składanie jaj
 ditiokarbaminiany
synergetyki ‐ potęgujące działanie innej substancji
 pochodne kwasów aryloalkanokarboksylowych
wirocydy ‐ wirusobójcze
 pochodne tiazyny
 pochodne nitrofenoli
 pochodne mocznika
 pochodne uracylu
 związki rtęcioorganiczne
 związki cyny i miedzi
 pyretroidy
 inne
1
Korzyści wynikające ze stosowania pestycydów
Zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego
Poprawiają lub też chronią wydajność rolną oraz jakość produktów rolnych
Dany pestycyd będzie miał negatywny wpływ na zdrowie ludzkie, gdy stopień narażenia
 Ograniczają do minimum wkład pracy
na jego działanie przekroczy poziomy uznawane za bezpieczne
Mogą się one przyczynić do ograniczenia erozji gleby, ponieważ pozwalają na
Możemy mieć do czynienia z bezpośrednim narażeniem na działanie pestycydów
zmniejszenie obszarów upraw
(robotników przemysłowych produkujących pestycydy oraz użytkowników, w
Pomagają w zapewnieniu niezawodnych dostaw szerokiego asortymentu produktów
szczególności rolników, którzy je stosują)
rolnych po dostępnej cenie.
Możemy mieć też do czynienia z pośrednim narażeniem (konsumentów, mieszkańców i
Środki ochrony roślin sąrównież ważnym sposobem spełnienia wymogów w zakresie
przypadkowe osoby) w szczególności w trakcie lub po zastosowaniu pestycydów w
zdrowia roślin i umożliwiają prowadzenie międzynarodowego handlu produktami rolnymi
rolnictwie, przy utrzymaniu terenów zielonych oraz na terenach sportowych, jak również
Pestycydy są również szeroko stosowane poza sektorem rolnym, od konserwacji drewna
przy utrzymywaniu budynków publicznych, ograniczaniu obecności chwastów na poboczach
lub tkanin do ochrony zdrowia publicznego
dróg i linii kolejowych, utrzymaniu trawników oraz innych czynnościach
Zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego
Zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego
Najbardziej powszechne negatywne skutki oddziaływania pestycydów na pracowników i
Mieszkańcy i przypadkowe osoby mogą być pośrednio narażone na działanie pestycydów
użytkowników obejmują bóle głowy, wymioty, bóle brzucha oraz biegunki. Występują one w
w wyniku przenoszenia aerozoli
wyniku narażenia w trakcie stosowania, przygotowywania lub mieszania pestycydów oraz w
Narażeni mogą być również konsumenci, poprzez śladowe ilości zawarte w produktach
trakcie kontaktu z pojemnikami
rolnych lub wodzie
 Niskie lecz stałe poziomy narażenia mogą prowadzić do długotrwałej i przewlekłej utraty
Konsekwencje mogą być gorsze dla najbardziej wrażliwych grup ludności, takich jak dzieci
zdrowia (np. nowotworów, wad wrodzonych, problemów z płodnością, uczuleń)
(które są szczególnie wrażliwe na podejrzane „efekty koktajlu”), osoby starsze, lub też inne
Najczęściej ludzie nie zdają sobie sprawy ze związku pomiędzy narażeniem na działanie
grupy ryzyka (osoby z osłabionym układem immunologicznym, przewlekle chorzy, itp.) oraz
pestycydów a chorobą. Dzieje się tak, gdyż nie ma wyraźnych objawów zatrucia
pracownicy (z tego względu, iż mogą być narażeni na intensywne działanie pestycydów)
występujących zaraz po narażeniu
Zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego
Wyniki kontroli dla pozostałości owoców, warzyw i zbóż w UE‐15
W wyniku niewłaściwego użycia pestycydów, w tym także ich nadmiernego użycia,
substancje chemiczne mogą spowodować zanieczyszczenie wody, powietrza i gleby,
wpływając niekorzystnie na faunę i florę oraz przyczyniając się ogólnie do utraty
różnorodności biologicznej
W szczególności, środki ochrony roślin uwalniane do środowiska naturalnego w
niekontrolowany sposób w wyniku przenoszenia aerozoli, wypłukiwania oraz spływu mogą
zanieczyszczać glebę, wody powierzchniowe oraz wody gruntowe
 Zanieczyszczenie środowiska naturalnego może również występować w trakcie i po
użyciu, podczas czyszczenia sprzętu lub poprzez niekontrolowaną nielegalną utylizację
pestycydów lub ich pojemników (źródła punktowe)
2
Malation
Parakwat
Insektycyd z grupy związków fosforo‐
organicznych, wykazuje bardzo szerokie
spektrum działania owadobójczego, jest
składnikiem preparatów stosowanych w
uprawach roślin rolniczych, sadowniczych i
warzywnych
Stosowany na masową skalę jako
herbicyd. Jest to czwartorzędowa sól
amoniowa, N,N'‐dialkilowa pochodna
bipirydyny. Łatwo ulega redukcji do
rodnikojonu, będącego prekursorem
rodników nadtlenkowych, reagujących
następnie z nienasyconymi lipidami
błon komórkowych.
Parakwat jest stosowany od roku 1961
i należy obecnie do najpowszechniej
stosowanych herbicydów.
Ze względu na dużą toksyczność i brak
selektywności, od 11 lipca 2007 został
zakazany w Unii Europejskiej.
Co to są repelenty?
Repelenty inaczej zwane środkami odstraszającymi lub odstraszaczami (łac.
repellere – odstraszać, odrzucać) – organizmy żywe, związki chemiczne,
urządzenia generujące światło lub dźwięki mające właściwość odstraszania
niepożądanych w danym miejscu gatunków. Ich stosowanie zaliczane jest do
biologicznych (ekologicznych) metod ochrony.
Repelenty chemiczne
naftalina odstrasza mole
 ftalan
dimetylu
przenoszącym
żółtą
jest
skutecznym
febrę
(Aedes
repelentem
aegypti)
lub
przeciwko
komarom
malarię
(Anopheles
quadrimaculatus)
adypinian dibutylu odstrasza kleszcze
etyloheksanodiol i dietylotoluamid (DEET) o szerokim spektrum zastosowania
tlenochlorek
miedzi(II)
zwalczający
zarazę
ziemniaczaną
równocześnie
zniechęca stonkę do siadania na potraktowanych nim ziemniakach. Uważa się, że
brak stonki ziemniaczanej w Szwajcarii spowodowany jest regularnym
stosowaniem tego fungicydu
Literatura
 „ Wspólnotowa polityka w zakresie zrównoważonego wykorzystania pestycydów”, Komisja Europejska, 2007
 Witold Seńczuk red.: „Toksykologia. Podręcznik dla studentów, lekarzy i farmaceutów” , Warszawa, Wyd. Lekarskie PZWL, 2002
 J.M. Franz, A. Krieg: „Biologiczne zwalczanie szkodników”, PWRiL, 1975
3