Kwartalnik Policyjny Centrum Eksperckie Policji Wojskowych NATO

Kwartalnik Policyjny Centrum Eksperckie Policji Wojskowych NATO

Kwartalnik Policyjny
Źródło:
http://kwartalnik.csp.edu.pl/kp/archiwum-1/2015/nr-42015/2919,Centrum-Eksperckie-Policji-Wojskowych-NATO-w-procesachtransformacji-NATO.html
Wygenerowano: Piątek, 3 marca 2017, 15:30
Centrum Eksperckie Policji Wojskowych NATO w procesach transformacji NATO
Już niedługo „Kwartalnik Policyjny” rozpocznie prezentację formacji policji wojskowych NATO. Autorami
artykułów będą oficerowie z Bułgarii, Chorwacji, Czech, Holandii, Niemiec, Rumunii, Włoch oraz Polski,
stanowiący personel Centrum Eksperckiego Policji Wojskowych NATO w Bydgoszczy. Warto więc nieco
przybliżyć działalność międzynarodowego NATO Military Police Centre of Excellence (NATO MP COE).
28 maja 2014 r. Rada Północnoatlantycka (North Atlantic Council) dokonała oficjalnej
akredytacji Centrum Eksperckiego Policji Wojskowych NATO w Bydgoszczy (NATO
Military Police Centre of Excellence – NATO MP COE). Bydgoska jednostka o statusie
międzynarodowej organizacji wojskowej rozpoczęła działalność jako dziewiętnaste
centrum eksperckie wspierające procesy transformacyjne Sojuszu. Warto podkreślić,
że kiedy na początku lutego ubiegłego roku przedstawiciele Dowództwa Naczelnego
Sojuszniczego Dowódcy Transformacji (HQ SACT) prowadzili kontrolę akredytacyjną1w
Centrum Eksperckim Policji Wojskowych NATO w Bydgoszczy, upłynęły zaledwie trzy
miesiące od ukonstytuowania się nowego Centre of Excellence (COE) – 11 grudnia
2011 r. w siedzibie Sojuszniczego Dowództwa ds. Transformacji w Norfolk uroczyście
podpisano stosowne umowy międzynarodowe2 (fot. 1).
W ocenie komisji centrum spełniło wymogi akredytacyjne3, co wiązało się z
przekazaniem przez HQ SACT pozytywnej rekomendacji do Komitetu Wojskowego
NATO (NATO Military Committee). Po zatwierdzeniu raportu z wizyty akredytacyjnej
Komitet Wojskowy zarekomendował akredytację Centrum przez Radę
Północnoatlantycką. 28 maja 2014 r. Rada Północnoatlantycka dokonała oficjalnej
akredytacji NATO MP COE jako Centrum Eksperckiego NATO i jednocześnie nadała mu
status Międzynarodowej Organizacji Wojskowej (International Military Organisation)
zgodnie z Artykułem 14 Protokołu Paryskiego. Decyzja Rady Północnoatlantyckiej
finalizowała proces tworzenia Centrum Eksperckiego NATO. Bydgoskie Centrum jest
dziewiętnastym akredytowanym Centrum Eksperckim NATO na świecie i pierwszym w
Polsce; jest też jedyną w Polsce jednostką o statusie Międzynarodowej Organizacji
Wojskowej niebędącą bezpośrednio w strukturach dowodzenia NATO i narodowych
strukturach dowodzenia.
Sojusznicze Centra Eksperckie
Centra eksperckie to narodowo lub wielonarodowo sponsorowane instytucje zorganizowane w celu wspierania transformacji
NATO, w tym rozwoju nowych zdolności. Jednym z głównych założeń funkcjonowania centrów jest wspieranie procesu
transformacji NATO w oparciu o międzynarodowy zespół ekspertów delegowanych przez państwa współuczestniczące w
przedsięwzięciu na zasadzie dobrowolności. Państwo Ramowe w ramach swoich obowiązków zapewnia infrastrukturę,
wyposażenie, personel wspierający, wsparcie administracyjne oraz zapewnia wsparcie państwa – gospodarza, jednakże
zapewnienie środków finansowania bieżącej działalności leży
w gestii wszystkich państw tworzących Centrum.
Centra eksperckie, jako jednostki organizacyjne, są niezależnymi międzynarodowymi organizacjami wojskowymi (ang.
International Military Organization – IMO) realizującymi zadania koordynowane przez Sojusznicze Dowództwo
Transformacyjne (HQ SACT), a zlecane przez sojusznicze dowództwa i instytucje, jak również narodowe dowództwa oraz
instytucje wojskowe i cywilne. Każde centrum jest organizacyjnie niezależne od Państwa Ramowego i NATO, ponieważ COE
funkcjonują poza strukturą dowodzenia NATO i narodową strukturą dowodzenia, tj. nie znajdują się w łańcuchu dowodzenia
ani Państwa Ramowego, ani NATO. Tworzenie i działalność COE koordynowane są przez HQ SACT (a w jego strukturze przez
Transformation Network Branch – Oddział ds. Współpracy
w zakresie Transformacji). Osiągnięcie statusu IMO trwa około 2–3 lat i dokonuje się w następujących etapach:
●
●
●
●
utworzenie COE w sensie organizacyjnym i materialnym na podstawie postanowień Memorandum Operacyjnego (ang.
Operational Memorandum of Understanding – MOU);
nawiązanie więzi funkcjonalnej z HQ SACT poprzez Memorandum Funkcjonalne (ang. Functional Memorandum of
Understanding);
kontrola akredytacyjna prowadzona przez HQ SACT;
aktywacja (akredytacja) centrum jako IMO oraz nadanie statusu Sojuszniczej Organizacji Wojskowej (NATO Military Body)
po przedłożeniu Radzie Północnoatlantyckiej wniosku przez Państwo Ramowe w imieniu Państw Sponsorujących i we
współpracy z HQ SACT.
Zasadnicze obszary działania COE obejmują: edukację i szkolenie na szczeblu strategicznym i operacyjnym, podnoszenie
poziomu interoperacyjności, ocenę i testowanie koncepcji poprzez eksperymentowanie oraz współudział w opracowywaniu
doktryn, a także wspieranie procesów analizy wniosków i doświadczeń z operacji przeprowadzonych przez NATO. Obecnie w
Sojuszu funkcjonują 24 centra, 20 z nich uzyskało akredytacje, pozostałe znajdują się w różnych fazach tworzenia4 (rys.1).
Tylko jedno centrum znajduje się poza Europą – Combined Joint Operations from the Sea Centre of Excellence, dyslokowane
w Norfolk, USA.
NATO Military Police Centre of Excellence w Bydgoszczy
Prace nad utworzeniem w Polsce Centrum Eksperckiego Policji Wojskowych NATO w Bydgoszczy zostały rozpoczęte 14 maja
2010 r. na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej RP, po uzyskaniu poparcia dla tej idei wśród szefów policji
wojskowych Sojuszu oraz akceptacji utworzenia centrum z Polską w roli Państwa Ramowego przez dowódcę Naczelnego
Sojuszniczego Dowództwa Transformacji. Proces ustanawiania pierwszego centrum eksperckiego na terytorium RP nabrał
właściwego tempa po utworzeniu w 2012 r. etatowego zespołu inicjatywnego przy komendancie głównym Żandarmerii
Wojskowej.
Celem powołania NATO MP COE było utworzenie ośrodka eksperckiego na potrzeby wsparcia Sojuszu w zakresie rozwijania
interoperacyjnych standardów i zdolności policji wojskowych NATO. Zadanie niełatwe do realizacji, kiedy ma się świadomość,
że de facto nie istnieje jednolita formacja, którą można definiować jako policję wojskową NATO. Każde państwo Sojuszu
posiada odmienną formację, często będącą w podporządkowaniu i strukturach innych niż wojskowe, wykonującą różne
zadania, posiadającą zróżnicowane wyposażenie oraz zdolności operacyjne. Dlatego od momentu pierwszych rozważań na
temat roli NATO MP COE jako istotę przyszłych działań wskazywano poszukiwanie wspólnych zdolności poszczególnych
formacji, obszarów możliwych do standaryzacji oraz ujednolicenia szkolenia w zakresie doktrynalnego użycia sił policji
wojskowych w operacjach Sojuszu. Przewidywano również zdolność do szerokiego wsparcia eksperckiego podczas ćwiczeń
dla szefów policji oraz personelu odpowiedzialnego za planowanie operacji w odniesieniu do sposobu użycia policji
wojskowych.
Centrum Eksperckie Policji Wojskowych NATO w Bydgoszczy, chociaż oferuje kursy stacjonarne i w systemie szkolenia na
odległość, nie jest typowym ośrodkiem szkolenia i realizuje zadania w czterech obszarach zainteresowania:
●
●
●
●
rozwój koncepcji i doktryn,
edukacja i szkolenie,
badania i konsultacje,
analizowanie, przechowywanie i rozpowszechnianie doświadczeń.
Celem działania NATO MP COE jest m.in.:
●
●
●
●
analizowanie i opracowywanie wniosków oraz rekomendacji z prowadzonych operacji, w tym działań policji wojskowych,
które będą stanowić podstawę do ich dalszego przetwarzania oraz ewentualnego ujęcia w dokumentach doktrynalnych;
wspieranie edukacji i szkolenia na szczeblu strategicznym, operacyjnym i taktycznym poprzez określanie wymogów,
standardów oraz zakresu wiedzy niezbędnego do zwiększania efektywności działań i funkcjonowania policji wojskowej, w
odniesieniu do jednostek narodowych, jak również pododdziałów wielonarodowych;
doskonalenie interoperacyjności i zdolności policji wojskowych poprzez rozwiązywanie problemów natury proceduralnej
oraz wskazywanie obszarów, których modyfikacja bądź zmiana wpłynie na usprawnienie ich działania;
wsparcie opracowania doktryn, dokumentów proceduralnych oraz przegląd i adaptacja istniejących opracowań jako
wsparcie procesów przystosowania policji wojskowych NATO do zmieniających się uwarunkowań środowiska prowadzonych
działań;
●
prowadzenie testów i ocena nowych koncepcji użycia policji wojskowych poprzez eksperymentowanie.
Zdefiniowane cele i zadania realizowane są w ramach struktury liczącej 45 stanowisk. Obejmują one stanowiska kadry
kierowniczej, dydaktycznej oraz administracji i wsparcia bezpieczeństwa. W strukturze przewidziano 15 stanowisk dla
Państwa Ramowego, które nie są oferowane partnerom zagranicznym. Pozostałe stanowiska są sukcesywnie obsadzane
zarówno przez stronę polską, jak i Państwa Sponsorujące, tj. przedstawicieli policji wojskowych NATO
(rys. 2). Obecnie kadrę Centrum Eksperckiego Policji Wojskowych w Bydgoszczy tworzą żołnierze z Bułgarii, Chorwacji, Czech,
Holandii, Niemiec, Rumunii, Włoch oraz Polski. W perspektywie kolejnych lat przewiduje się rozszerzenie międzynarodowego
zaangażowania w działalność centrum poprzez przystąpienie – w charakterze Państw Sponsorujących – Grecji, Kanady,
Słowacji, Turcji oraz USA. Otwarta formuła Centrum pozwala również na włączanie w jego strukturę personelu Państw
Partnerskich, a wstępna – na razie nieoficjalna oferta – została złożona przez Gruzję i Irlandię.
Warto zaznaczyć, iż państwa zainteresowane przystąpieniem do NATO MP COE aktywnie angażują się w działalność Centrum
poprzez udział w oferowanych przedsięwzięciach, jak również udzielają wsparcia merytorycznego i instruktorskiego podczas
kursów stacjonarnych5. „Językiem urzędowym” Centrum jako instytucji międzynarodowej jest język angielski.
Pierwszy rok działalności
Realizowane zadania nie ograniczają się jedynie do szczebla strategicznego (głównie HQ SACT), ale dotyczą również poziomu
operacyjnego (dowództwa korpusów NATO),
a także taktycznego (opracowanie i realizacja długoterminowego planu kompleksowego wsparcia eksperckiego dla
Wielonarodowego Batalionu Policji Wojskowej NATO). Centrum obecne jest w projektach Sojuszu (np. Smart Defence),
strukturach wojskowych NATO (udział w ćwiczeniach) oraz przedsięwzięciach narodowych (np. udział w narodowym
ćwiczeniu hiszpańskiej Guardia Civil).
W zakresie przedsięwzięć długoterminowych Centrum realizuje zadania w obszarze rozwoju doktryn i koncepcji na rzecz HQ
SACT (SACT Urbanization Project, Strategic Foresight Analysis 2017, Framework for Future Allied Operations), wsparcia
eksperckiego dla opracowywanych lub uaktualnianych dokumentów doktrynalnych, standaryzacyjnych oraz koncepcyjnych
Sojuszu (w szczególności AJP-3.2.3.3 – Allied Joint Doctrine for Military Police),
a także aktywnie uczestniczy w pracach sojuszniczych grup roboczych (Land Operations Working Group, NATO &PfP MP
Panel, NATO Biometrics Working Group, Force Protection Working Group). Pomimo krótkiego okresu działalności, NATO MP
COE powierzono przewodniczenie pracom międzynarodowego zespołu ds. opracowania terminologii policji wojskowych NATO
oraz stworzonego z inicjatywy Centrum w ramach Panelu Policji Wojskowych –NATO MP Lessons Learned Capability Team.
Podjęto również działania w celu opracowania oficjalnego „Kompendium Policji Wojskowych NATO”.
Wypracowano stały kalendarz przedsięwzięć szkoleniowych, konferencji i forów naukowych oraz przedsięwzięć w obszarze
zbierania doświadczeń. Przykładowo, Centrum jest organizatorem i gospodarzem przeznaczonych dla formacji policji
wojskowych:
●
●
●
kursów dla oficerów i podoficerów MP (NATO MP Senior Officer Course, NATO MP Junior Officer Course, NATO MP Senior
Non-Commisioned Officer Course),
jedynego w NATO forum szefów MP szczebla strategicznego i operacyjnego (Annual Force Provost Marshal Forum),
projektów w ramach budowanego systemu wykorzystania doświadczeń przez policje wojskowe NATO (Annual NATO MP
Tactical Lessons Learned Forum, Annual MP Lessons Learned Conference).
Warto podkreślić, że powyższe przedsięwzięcia są autorskimi projektami Centrum, wdrażanymi po akceptacji przez
narodowych przedstawicieli szefów policji wojskowych NATO zasiadających w Panelu Policji Wojskowych NATO. Na
szczególną uwagę zasługują inicjatywy związane z systemem wykorzystania doświadczeń (lessons learned), który w
odniesieniu do policji wojskowych NATO tworzony jest przez Centrum od podstaw. Obok wspomnianych powyżej inicjatyw w
tym zakresie, NATO MP COE oferuje autorski portal (Military Police Lessons Learned Portal), który stanowi jedyną platformę
wymiany doświadczeń oraz jest zalążkiem budowania bazy danych związanych z policjami wojskowymi Sojuszu i Państw
Partnerskich. Portal w 2016 r. przekształci się w niejawną platformę i pozostanie katalizatorem budowy sprawnego systemu
wykorzystania doświadczeń dla policji wojskowych.
Dążąc do rozbudowania oferty szkoleniowej, opracowano kurs w sojuszniczym systemie kształcenia i szkolenia na odległość
(e-learning). Pierwszy „e-kurs” oferowany przez Centrum jest przeznaczony nie tylko dla specjalistów policji wojskowych i
dotyczy doktrynalnych zapisów sposobu użycia i działań policji wojskowych Sojuszu. Kurs jest już dostępny na platformie
e-lerningowej NATO, a do końca 2015 r. pojawią się tam opracowywane aktualnie w Centrum kursy dotyczące działań policji
wojskowej w ramach dochodzeń dotyczących zbrodni wojennych oraz kurs dla tych, którzy zajmują się zbieraniem
doświadczeń (MP Lessons Learned Staff Officer Course).
Tuż po uzyskaniu akredytacji Centrum podjęło działania mające na celu zatwierdzenie przez Radę Północnoatlantycką
przyjęcia przez NATO MP COE roli DepartmentHead6, czyli instytucji wiodącej w koordynacji wszystkich procesów edukacji i
szkolenia policji wojskowych w NATO, jak również Państw Partnerskich, z udziałem podmiotów militarnych i cywilnych7. W
ramach współdziałania z HQ SACT oraz SHAPE opracowano Strategiczny Plan Szkolenia dla policji wojskowych NATO (NATO
MP Strategic Training Plan), a kolejnym krokiem będzie opracowanie katalogu szczegółowych potrzeb w zakresie edukacji i
szkolenia policji wojskowych NATO. Rozpoczęto również wdrażanie standardów szkoleniowych w procesie przygotowania do
certyfikacji szkoleniowej przez HQ SACT (tzw. Quality Assurance – QA). Uzyskanie certyfikatu QA8 pozwoli bardziej rozwinąć
ofertę szkoleniową Centrum, a opracowane w przyszłości kursy i szkolenia specjalistyczne dla policji wojskowych
automatycznie zostaną zaliczone do katalogu kursów NATO (obecnie wymagane jest zachowanie czasochłonnej procedury).
Ponadto w pierwszym roku działalności podpisano umowy o współpracy i wymianie szkoleniowej z Akademią Obrony
Narodowej, Wydziałem Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, a także Centrum Szkolenia Sił
Połączonych NATO w Bydgoszczy i Europejskimi Siłami Żandarmerii (EUROGENDFOR).
Perspektywa
Idea utworzenia Centrum Eksperckiego Policji Wojskowych NATO została przyjęta przez środowisko policji wojskowych z dużą
ostrożnością, ale i życzliwością. Polska inicjatywa przyciągnęła do Bydgoszczy siedem Państw Sponsorujących, a pierwszy
rok intensywnej działalności zaowocuje kolejnymi międzynarodowymi kontrybucjami. Warto zaznaczyć, że w gronie państw
współpracujących z Centrum przybywa również Państw Partnerskich.
Aktywność Centrum w obszarach doktryn i koncepcji, edukacji, szkolenia oraz systemu wykorzystania doświadczeń będzie
przynosiła pozytywne efekty w zakresie długofalowego budowania interoperacyjności w ramach wspólnych zdolności policji
wojskowych NATO i Państw Partnerskich. Powinna również stanowić bazę do podnoszenia poziomu wiedzy i świadomości
możliwości użycia policji wojskowych w narodowych i sojuszniczych (koalicyjnych) operacjach, szczególnie tych
prowadzonych w ramach artykułu 5 Traktatu Waszyngtońskiego.
Rosnące zapotrzebowanie na włączenie NATO MP COE w strategiczne projekty Sojuszu realizowane w ramach procesów
rozwoju koncepcji i eksperymentowania oraz na wsparcie eksperckie podczas ćwiczeń różnego szczebla, jak również
zainteresowanie międzynarodowej społeczności policji wojskowych udziałem w przedsięwzięciach realizowanych w
Bydgoszczy stwarzają dobrą perspektywę dla dalszej działalności Centrum.
płk dypl. Grzegorz Wasielewski
Dyrektor Centrum Eksperckiego Policji Wojskowych NATO w Bydgoszczy
(NATO Military Police Centre of Excellence)
[1] Akredytacja jest sformalizowanym procesem przeprowadzanym przez przedstawicieli HQ SACT na wniosek Państwa
Ramowego.Rezultatem tego procesu jest aktywowanie Centrum Eksperckiego o statusie NATO Military Body– Sojuszniczej Organizacji
Wojskowej przez Komitet Wojskowy Rady Północnoatlantyckiej.
[2] Sygnatariuszami umów byli dowódca Sojuszniczego Dowództwa
ds. Transformacji oraz przedstawiciele Bułgarii, Chorwacji, Czech, Holandii, Niemiec, Rumunii i Polski reprezentowanej przez
komendanta głównego Żandarmerii Wojskowej.
[3] Określone w: Kryteria akredytacji centrów eksperckich NATO (NATO Centres of Excellence Accreditation Criteria), IMSM – 0416,
Norfolk 2004.
[4] Fazy/etapy tworzenia centrów eksperckich to: opracowania koncepcji funkcjonowania, negocjacji umów międzynarodowych,
przygotowania do akredytacji, akredytacja i funkcjonowanie. Na podstawie: Tony Wedge, NATO Centre of Excellence Establishment
Handbook (Instrukcja tworzenia centrów eksperckich NATO), v.4.0, Norfolk, 2014.
[5] Centrum eksperckie w Bydgoszczy oferuje możliwość przeszkolenia personelu w ramach kursów metodycznych dla instruktorów na
potrzeby międzynarodowych kursów MP. Zgodnie z sugestią narodowych przedstawicieli policji wojskowych zasiadających w NATO
Military Police Panel, część instruktorów spoza Centrum bierze udział
w kursach stacjonarnych w roli moderatorów prac w syndykatach szkoleniowych.
[6] Pojęcie Department Head wprowadza MC 0458/2 (Final), NATO Education, Training, Exercise and Evaluation (ETEE) Policy, 12
October 2009.
[7] Nowe ujęcie procesu programowania edukacji i szkolenia w NATO opisuje Bi-SC 75-2 Education and Training Directive (E&TD),
October 2013.
[8] Kontrola certyfikacyjna Quality Assurance planowana jest w drugiej połowie 2016 r.