Temat: Zbieramy i opracowujemy dane

Justyna Klimczyk
[email protected]
Nauczyciel informatyki
Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Kleszczowie
Scenariusz lekcji informatyki
klasa V
Temat : Zbieramy i opracowujemy dane
Cel lekcji:
• Wykonywanie prostych obliczeń w arkuszu kalkulacyjnym.
• Przedstawienie graficzne różnych zależności
Nowe pojęcia wprowadzone na lekcji:
• dane;
• arkusz kalkulacyjny;
• komórka arkusza, adres komórki;
• obliczenia w arkuszu;
• uaktualnianie arkusza;
• porządkowanie, sortowanie;
• wykres: słupkowy, kołowy i inne;
• abak, abakus, liczydło, soroban;
Zdobyte umiejętności:
Uczeń potrafi
• wypełniać komórki arkusza kalkulacyjnego napisami i liczbami;
• stosować wbudowane w arkusz funkcje, np: obliczanie sumy i porządkowanie danych;
• tworzyć wykres dla danych z tabeli;
• dokonać zmiany w arkuszu.
Pomoce dydaktyczne:
• podręcznik (Informatyka. Podręcznik dla ucznia szkoły podstawowej; WSiP),
• program TI’99 (Nauka i spotkania z komputerem; WSiP) – Przybornik - Licz;
Dodatkowe materiały do zajęć:
• wzory ankiet do zadań z podręcznika;
• różnego rodzaju wykazy liczb np.: tabela z wielkościami kontynentów.
Czas realizacji tematu: 4 x 45 min.
Planowany przebieg zajęć
• Omówienie zasad pracy z arkuszem kalkulacyjnym.
• Zebranie danych niezbędnych do realizacji ćwiczeń.
• Umieszczenie danych w komputerze.
• Ilustrowanie danych wykresami.
• Wykonywanie obliczeń w arkuszu kalkulacyjnym.
• Zmiana zawartości arkusza.
• Stosowanie podwójnych wykresów.
• Porządkowanie danych.
1
•
•
•
•
Ciekawostki – abak, soroban.
Ustne podsumowanie tematu.
Realizacja ćwiczenia podsumowującego.
Ocenienie ćwiczenia.
Realizacja tematu
Zbieramy dane
Uczniowie z pomocą przygotowanych przez nauczyciela ankiet gromadzą niezbędne do dalszej pracy dane.
Umieszczamy dane w komputerze
"
Arkusz kalkulacyjny to komputerowa wersja tabeli. Jej kolumny oznaczone są kolejnymi literami A,
B, C ... a wiersze – kolejnymi liczbami – 1, 2, 3 ... . Dzięki temu każda komórka ma swój adres – jest
on złożeniem litery kolumny i numeru wiersza – np.: A1, B4
funkcje porządkowania danych
funkcja sumowania
oznaczenia kolumn
oznaczenia wierszy
kursor arkusza – komórka bieżąca B6
przyciski pozwalające tworzyć wykresy
danych z arkusza
Do komórek arkusza kalkulacyjnego można wprowadzać następujące dane:
• liczby,
• tekst,
• wzory określające działania na zawartościach innych komórek lub korzystające z dostępnych w arkuszu funkcji.
Dane w arkuszu wprowadzane są do komórki bieżącej.
Liczby wpisywane w komórkach są wprowadzane jako stałe wartości. Wszystkie liczby są wyrównywane
do prawej krawędzi komórki.
2
Tekst jest ciągiem znaków rozpoczynających się do litery. W przypadku wprowadzania do komórki tekstu dłuższego od jej szerokości, zaleca się zwiększyć szerokość komórki do właściwych rozmiarów, ponieważ w przeciwnym wypadku będziemy widzieli tylko fragment tekstu.
Ćwiczenie:
Wprowadź do komputera dane zgromadzone przez Ciebie w ankiecie.
Ilustrujemy dane wykresami
"
Liczby zapisane w arkuszu jest łatwiej porównywać, gdy przedstawiamy je na rysunku. Rysunki takie
nazywają się wykresami. Najpopularniejszymi typami wykresów są: wykres słupkowy i wykres kołowy.
Aby zilustrować dane z tabeli wykresem należy wybrać jeden z przycisków
3
Ćwiczenie:
Wykonaj wykres prezentujący dane wprowadzone przez Ciebie do komputera. Zapisz komputerową kartkę z tabelą i wykresem pod nazwą Urodziny.
Wykonujemy obliczenia w arkuszu kalkulacyjnym
W komórce arkusza kalkulacyjnego nie tylko można zapisywać liczby i tekst, ale również wykonywać
działania na liczbach, znajdujących się w innych komórkach.
Do wykonywania działań na liczbach i zawartościach innych komórek służą wzory (formuły). W przypadku działań na liczbach dopuszczalne są następujące operatory arytmetyczne:
+
dodawanie
odejmowanie
/
dzielenie
*
mnożenie
We wzorach mogą występować liczby i odwołania do komórek poprzez podanie ich adresów.
Definicję wzoru rozpoczynamy znakiem = np.: =A1*B1+5
We wzorach można także korzystać z funkcji, które daje nam do dyspozycji program np.:
zapis
= B1+B2+B3+B4
można zastąpić zapisem, w którym wykorzystano wewnętrzną funkcję arkusza kalkulacyjnego
= SUMA(B1:B4)
Po wpisaniu do komórki formuły i potwierdzeniu jej klawiszem Enter, pojawia się w tej komórce wynik
zapisanego wzoru.
Ćwiczenie:
Podsumuj wartości liczbowe w kolumnie B, sprawdzając tym samym, czy wszyscy uczniowie zostali
wzięci pod uwagę podczas przeprowadzania ankiety.
Zmieniamy zawartość arkusza
"
W arkuszu kalkulacyjnym można łatwo zmienić zawartość komórek. Zmiana zawartości jednej komórki
automatycznie przenosi się do innych komórek, w których wielkości zależą od tej zmienionej komórki.
Podobnie dzieje się z wykresem – jeśli wartości w tabeli ulegają zmianie, to zmienia się również wykres
odpowiadający tabeli.
Ćwiczenie:
Zmień jedną z wartości liczbowych w tabeli. Zaobserwuj, jak zmiana wpłynęła na zawartość innych komórek w tabeli oraz wygląd wykresu reprezentującego dane.
Podwójne wykresy
Jeżeli w tabeli znajduje się większa ilość danych np.: kolumna Liczba urodzeń zostanie zastąpiona dwiema kolumnami Chłopcy i Dziewczęta, wówczas wykres przedstawiający dane z tabeli będzie wykresem
4
podwójnym. Typami wykresów, które możemy w tym przypadku wykorzystać są: wykres podwójny
słupkowy, wykres łodygowo-liściasty itp.
Ćwiczenie:
Na podstawie danych z ankiety zmień wygląd tabeli. Utwórz osobne kolumny dla chłopców i dla dziewcząt. Zmień odpowiednio nagłówki kolumn, umieść sumy u dołu obu kolumn, zmień odpowiednio wykres. Zapisz kartkę z otrzymanym arkuszem pod nazwą Urodziny rozdzielone.
Porządkujemy dane
Dane umieszczone w tabeli można porządkować (sortować) według wybranej przez nas kolumny z danymi. Służą do tego przyciski:
Uporządkuj malejąco
Uporządkuj rosnąco
Aby uporządkować dane w tabeli należy:
• wybrać kolumnę według której będziemy porządkować dane, przez kliknięcie na jej nazwie
• nacisnąć jeden z przycisków, aby uporządkować wiersze tabeli
Ćwiczenie:
Posortuj dane w tabeli według kolumny zawierającej informacje dotyczące urodzin dziewcząt. Zapisz
zmienioną kartkę pod nazwą Posortowana tabela.
Ciekawostki
W wykopaliskach między Mezopotamią i Indiami datowanych na X wiek p.n.e., odnaleziono ślady systematycznych metod znajdowania wyniku najprostszych operacji za pomocą specjalnie przygotowanych i
poukładanych kamieni. Początkowo kamienie układano w rzędach na piasku tworząc w ten sposób plansze obliczeniowe, które nazywano abakami (abakusami). Później zaczęto nawlekać kamienie na pręty,
tworząc liczydła, czyli kompletne i przenośne przyrządy do obliczeń. Liczydła przeżywały swój renesans
w wiekach średnich – wtedy np.: ukształtował się japoński soroban, który do dzisiaj, w dobie komputerów, jest wykorzystywany w szkołach japońskich, niewielkich sklepikach i urzędach, np.: na poczcie.
5
Ćwiczenie:
Wykorzystując dane z Tabeli 1, sporządź komputerową tabelę z wielkościami kontynentów. Następnie
utwórz dla tej tabeli wykres słupkowy i kołowy. Na ich podstawie odpowiedz na pytania:
• Jakich informacji o kontynentach dostarcza Ci wykres słupkowy?
• Co możesz odczytać z wykresu kołowego?
Ćwiczenie podsumowujące:
Wykorzystując dane zawarte w Tabeli 2:
• utwórz w arkuszu kalkulacyjnym tabelę przedstawiającą te dane;
• uporządkuj miejscowości w zależności od temperatury, zaczynając od miejsca najchłodniejszego;
• w komórce B13 umieść formułę pozwalającą obliczyć średnią temperaturę tego dnia w podanych
miastach. Możesz to zrobić na dwa sposoby: ze wzoru na średnią arytmetyczną lub posługując się
wewnętrzną funkcją arkusza ŚREDNIA, która ma podobną postać do funkcji SUMA;
• zilustruj dane wykresem słupkowym;
• zapisz kartkę pod nazwą Ćwiczenie podsumowujące;
• wydrukuj kartkę z tabelą i wykresem.
Załącznik
Pory roku
Liczba urodzeń
Chłopcy
Dziewczęta
Zima
Wiosna
Lato
Jesień
Tabela 1. Wielkość kontynentów i wód na kuli ziemskiej
Kontynent/Ocean
Europa
Azja
Afryka
Ameryka Północna
Ameryka Południowa
Oceania (z Australią)
Antarktyda
Ocean Atlantycki
Ocean Indyjski
Ocean Spokojny
Wielkość w tys. km2
10498
43608
30335
25349
17835
8923
14000
82217
73481
165384
6
Tabela 2. Temperatura w wybranych miastach Polski
Nazwy miast
Szczecin
Gdynia
Białystok
Poznań
Warszawa
Wrocław
Lublin
Opole
Zakopane
Rzeszów
Temperatura w ° C
23
25
19
24
26
22
20
22
18
21
7