FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
Transkrypt
FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
ZESZYTY TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI, tom 54 (110), Warszawa 2010 Ujęcie przychodów według regulacji prawa bilansowego i podatkowego w Polsce Joanna Adamczuk, Waldemar Szewc, Katarzyna Ziółkowska Wstęp Szybko następujące przemiany w gospodarce, których główną przyczyną jest zarówno globalizacja, jak i akcesja oraz członkostwo w Unii Europejskiej, wpływają znacząco na proces ewolucji prawa krajowego. W tych warunkach występuje konieczność ciągłego dostosowywania przepisów wewnętrznych do wzorców międzynarodowych, przy czym czas na opracowanie nowych uregulowań jest relatywnie krótki . W efekcie ośrodki władzy odpowiedzialne za przygotowanie projektów, ich uzgodnienie, a następnie wprowadzenie w życie, nie przeprowadzają właściwie konsultacji społecznych, a także analiz międzygałęziowych. To z kolei powoduje merytoryczne oddalanie się poszczególnych działów prawa i wpływa na ich pogłębiającą się autonomizację. Z reguły jest to zjawisko negatywne, rzutujące przede wszystkim na stosowanie przepisów w sferze gospodarczej, bowiem tam mamy do czynienia z najczęstszym ich stosowaniem. Coraz trudniejsza staje się wykładnia i interpretacja, coraz więcej pojawia się luk, a także sprzeczności. Autorzy są pracownikami A.F.O. Kancelaria Doradztwa Podatkowego we Wrocławiu. 5 1. Różnice w pojmowaniu przychodów w podejściu podatkowym i bilansowym Proces oddzielania od siebie poszczególnych gałęzi prawa i ich nadmiernej autonomizacji stwarza problemy interpretacyjne, zwłaszcza w obszarze uregulowań podatkowych i rachunkowości. Wydaje się, że już dawno zapomniano o bardzo istotnych zasadach towarzyszących tworzeniu tych przepisów. Po pierwsze, obciążenia podatkowe wylicza się na podstawie składowych, mających swoje źródło w teorii ekonomii, takich jak: przychód, koszt, środki trwałe lub wartość dodana. Oddalanie się od znaczenia ekonomicznego tych pojęć utrudnia, a w konsekwencji może wykluczyć stosowanie zasady równości opodatkowania. Skoro obciążenia fiskalne oblicza się na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych, a występują tak znaczące różnice między zyskiem księgowym a dochodem, prowadzi to często do sytuacji, w której podatnik legitymujący się wysoką rentownością płaci znacznie niższy podatek dochodowy niż inny podatnik znajdujący się na skraju bankructwa, którego powodem może być brak płynności lub dramatyczna zmiana rynkowa powodująca spadek wartości firmy. Po drugie, semantyczna ewolucja zakresu definicyjnego w prawie podatkowym i rachunkowości przebiega w dwóch różnych kierunkach i tym samym powoduje równocześnie zasadnicze zmiany w metodzie wykładni w obu tych obszarach. Podczas gdy w pierwszym z nich dominuje wykładnia celowościowa, literalna i systematyczna , to w drugim zawsze jest istotna treść ekonomiczna, do której fiskalne uregulowania prawie wcale się już nie odnoszą. Reasumując – taki kierunek ewolucji nie jest przyjazny podatnikom, a w pierwszym rzędzie przedsiębiorcom. Ciągle zwiększa się ryzyko polegające na odmiennej interpretacji przepisów przez służby skarbowe w stosunku do wykładni stosowanej w praktyce gospodarczej, często bliższej ekonomicznemu podejściu właściwemu rachunkowości. Dobrym przykładem wielkości ekonomicznej, która jest całkowicie odmiennie zdefiniowana w prawie podatkowym i bilansowym, jest przychód, a więc kategoria niezwykle istotna zarówno dla ustalenia podstawy opodatkowania, jak i zysku księgowego. Wskazanemu wcześniej procesowi merytorycznego i systematycznego oddalania się prawa daninowego od rachunkowości nie towarzyszą w wystarczającym stopniu wypełnianie luk interpretacyjnych i wyjaśnianie sprzeczności w postaci profesjonalnych opracowań, interpretacji lub oficjalnych stanowisk skarbowości. W praktyce mamy do czynienia z niżej podanymi problemami. 1. Przychód jest całkowicie odmiennie zdefiniowany w przepisach podatkowych i w ustawie o rachunkowości. Definicja podatkowa opiera się na katalogu wyjątków niezaliczanych do tej kategorii, natomiast w rachunkowości za przychód uznaje się osiągniecie korzyści ekonomicznych. 6 2. Interpretacje oraz orzecznictwo wyjaśnia związki prawa podatkowego i rachunkowości w sposób nieusystematyzowany, bez kreowania stałej metody wykładni, jak również bez wyjaśniania związku przepisów obu gałęzi prawa. Wyroki lub oficjalne wypowiedzi skarbowości raz traktują uregulowania rachunkowości jako zupełnie nieistotne dla skutków podatkowych, a w innych wypadkach te same uregulowania wpływają zasadniczo na rozstrzygnięcia podatkowe. 3. Zakres pojęciowy przychodów w obszarze podatkowym różni się znacząco od podejścia stosowanego w rachunkowości . W szczególności skutkiem tych różnic jest odmienne systematycznie i wartościowo ujmowanie zdarzeń, które uwzględnia się w obu porządkach rozliczeniowych. Za przykład może tu posłużyć otrzymanie nieodpłatnych świadczeń będących przychodem podatkowym, ujmowane w księgach tylko jako zwiększenie kwoty podatku dochodowego. Zasadniczym skutkiem takiego stanu rzeczy jest postępujące odrywanie się stosowania i stanowienie prawa podatkowego od jego ekonomicznych źródeł. Główny nacisk kładzie się tu na zabezpieczenie realizacji budżetu, jako głównego choć krótkookresowego celu polityki wewnętrznej. Z kolei zmiany w prawie bilansowym zmierzają, być może nie zawsze w sposób przemyślany, ku jak najlepszemu przedstawieniu ekonomicznych skutków realizowanych działań i transakcji. Niestety, dzieje się to często w oderwaniu od ich źródeł cywilnoprawnych, z zastosowaniem niewłaściwych narzędzi służących do wyliczenia wartości ujmowanych w księgach. Zbyt dużą rolę przypisuje się przewidywaniu i prognozowaniu, a znaczenie odpowiedniego doboru instrumentarium ekonometryczno-statystycznego nie jest jeszcze właściwie doceniane. Pojawia się więc istotna luka między podejściem fiskalnym i rachunkowym do zagadnienia przychodów. Ważnym jej uzupełnieniem powinno być praktyczne opracowanie pozwalające na inwentaryzację istniejących różnic oraz takie usystematyzowanie ich skutków, aby materiał analityczny przełożyć na powszechnie zrozumiałe i stosowane standardy. Autorzy artykułu, praktycznie zajmujący się rozwiązywaniem tego typu problemów, pragną w nim przedstawić swój punkt widzenia, nie tylko na zagadnienie przychodów jako składowej zysku księgowego, ale również jako podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Własne doświadczenia zostaną przedstawione w formie tabeli, pełniącej w kancelarii rolę standardu wykonawczego. 7 2. Definicja oraz systematyka przychodów w aspekcie podatkowym i rachunkowym Ustawa o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. nr 76, zwana dalej uor), jako podstawowy akt prawny regulujący zasady polskiego prawa bilansowego, określa jedynie definicję oraz podstawowe zasady obowiązujące przy rozpoznaniu, wycenie i ujmowaniu przychodów. Zdecydowanie szerzej zagadnienie to jest unormowane i omówione w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości 18 „Przychody”. Oprócz definicji zbieżnej z zawartą w uor, standard zawiera rodzaje przychodów, opisuje sposób ustalania wysokości przychodów ze sprzedaży dóbr i usług, ustala warunki jakie muszą zostać spełnione, by powstałe korzyści ekonomiczne uznać za przychody, a także wskazuje zakres informacji, które powinny być ujawnione przez jednostki w swoich sprawozdaniach finansowych. Charakter oraz cechy interesującej nas kategorii wyjaśnia definicja zawarta w art. 3 ust. 1 pkt 30 uor. Stanowi ona, że pod pojęciem przychodów i zysków rozumie się: uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym (do rozpoznania przychodów jest wystarczające uprawdopodobnienie ich powstania, nawet jeżeli w sensie cywilnoprawnym nie powstała jeszcze wierzytelność, a świadczenie co do prawnych warunków jego realizacji, nie zostało całkowicie spełnione), korzyści ekonomicznych (podstawowym kryterium uznania zdarzenia za przychód jest kryterium ekonomiczności, inne korzyści, np. społeczne, socjalne, nie będą stanowić przychodu), o wiarygodnie określonej wartości (muszą istnieć dane, informacje i narzędzia wyceny pozwalające na określenie wartości przychodów), w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań (uznanie zdarzenia za przychód jest zdeterminowane tymi dwoma skutkami bilansowymi, jednocześnie zapis ten pozwala podzielić przychody na dwa typy): które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru (ta część definicji określa skutek powstania przychodu, co oznacza, że zdarzenie nawet spełniające wcześniejsze kryteria, skutkiem których nie dojdzie do zwiększenia kapitałów, nie uznaje się za przychody), w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub współwłaścicieli (wyłączenie to ma swoje źródło w historycznej zasadzie niezaliczania inwestycji kapitałowej, tj. zwiększenia kapitałów własnych, do kategorii przychodu). Ustawa o rachunkowości zawiera przepisy szczególne, ustanawiające uzupełnienia, zmiany kryteriów lub wyłączenia poszczególnych rodzajów zdarzeń 8 z obszaru przychodów. Najistotniejszym uściśleniem jest wyrażona w art. 6 ust. 1 zasada memoriału (uniezależnienie od terminu zapłaty). Ustęp 2 zaś określa zasadę współmierności, która porządkuje zaliczanie przychodów do poszczególnych okresów sprawozdawczych. Należy dodać, że kategoria ta służy również jako kryterium wartościowe określające obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych (1 200 000 euro) oraz jedno z kryteriów obowiązkowego poddania ksiąg badaniu przez biegłego rewidenta (5 000 000 euro). Systematyka przychodów księgowych jest wzorowana na rodzajach działalności jednostki. Zgodnie z załącznikami do uor (rachunek zysków i strat), możemy wymienić: przychody ze sprzedaży dotyczące działalności podstawowej (produktów, towarów i materiałów) z uwzględnieniem różnicy stanu produktów, pozostałe przychody operacyjne (np. z działalności socjalnej, zbycie niefinansowych aktywów, odpis przedawnionych i umorzonych zobowiązań, dotacje, rozwiązanie rezerw, otrzymane odszkodowania, kary, darowizny), przychody finansowe (np. dywidendy, odsetki, zyski ze zbycia inwestycji), zyski nadzwyczajne. Podział ten zupełnie nie pokrywa się z systematyką podatkową. Charakterystyczne jest już archaiczne i prawie niespotykane poza naszym krajem przyporządkowanie do tej kategorii różnicy stanu produktów. Charakter pojęcia przychodów rachunkowych określonych w uor przedstawia tabela 1. Tabela 1. Zakres definicyjny przychodów w ustawie o rachunkowości Przesłanki / przyczyny uprawdopodobnione powstanie korzyści ekonomiczne Warunki wiarygodne określenie wartości zwiększenie wartości aktywów, lub zmniejszenie wartości zobowiązań Skutek wzrost lub zmniejszenie niedoboru kapitału własnego, inny niż wniesienie środków przez właścicieli Źródło: opracowanie własne. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (z 1992 r., zwana dalej updp) nie zawiera definicji przychodów. W art. 10 ustawodawca wymienia przychody z udziału w zyskach osób prawnych, natomiast art. 12 ust. 1 ustanawia katalog niezupełny różnych wartości będących interesującą nas kategorią. Mamy tutaj raczej do czynienia z sytuacją definiowania negatywnego, bowiem ust. 4 wspomnianego artykułu wymienia te sytuacje w których przychód nie powstaje. Przepis ten nie zawiera więc ścisłej definicji przychodu podatkowego. Przychodem jest wszystko co łączy się ze zwięk9 szeniem aktywów, zmniejszeniem pasywów oraz inne przysporzenia otrzymane jako darowizny lub po znacznie niższej wartości niż ich wartość rynkowa, z wyłączeniem enumeratywnie wymienionych zdarzeń. Posługując się logiką definicji zawartej w uor możemy określić składowe i ogólne zasady kwalifikacji. Tak więc przychód podatkowy: co do przesłanek powstania charakteryzuje się ścisłym związkiem z czynnością cywilnoprawną – powinno dojść do realizacji świadczenia, a w szczególności darowizny, wydania rzeczy, zbycia praw lub wykonania usługi, powstaje zarówno w razie osiągnięcia korzyści ekonomicznych, jak i w innych przypadkach, wycena, poza nielicznymi wyjątkami, opiera się na wartości rynkowej, jego powstanie jest związane ze zwiększeniem wartości aktywów lub zmniejszeniem wartości zobowiązań (ale z uwzględnieniem licznych zwolnień i wyłączeń), może być czynny podatkowo lub nie wpływać na wielkość podstawy opodatkowania (zwolnienia), nie jest ściśle powiązany ze zwiększeniem kapitałów własnych, generalnie wniesienie środków przez udziałowców i właścicieli jest wyłączone z tej kategorii, poza wniesieniem aportu do spółki kapitałowej, poza różnicami kursowymi, odsetkami i świadczeniami nie będącymi usługą lub prawem stosuje się zasadę memoriału. Taki sposób określania pojęć ekonomicznych może tworzyć trudności klasyfikacyjne i interpretacyjne. Należy bowiem stwierdzić, że ustawodawca definiuje przychód w sposób dorozumiany posługując się otwartym katalogiem uzupełnień, a także kompletną listą wyłączeń. Oznacza to, że przy trudnościach interpretacyjnych należy zastosować wykładnię systemową zewnętrzną i posłużyć się uregulowaniami uor. W praktyce dzieje się, niestety, inaczej, często orzeczenia i interpretacje są oderwane od logiki ekonomicznej i zasad rachunkowości. Systematyka przychodów podatkowych funkcjonuje w updp również w sposób dorozumiany. Możemy tu wyróżnić następujące grupy: przychody z udziałów w zyskach osób prawnych, przychody z udziału w zyskach spółek niebędących osobami prawnymi, przychody dorozumiane (brak definicji powinien w tym wypadku skutkować zastosowaniem uregulowań uor), otrzymane pieniądze, wartości pieniężne i różnice kursowe, z wyjątkiem sytuacji określonych w wyłączeniach, otrzymane nieodpłatnie i częściowo odpłatne świadczenia, wartość umorzonych lub przeterminowanych zobowiązań, korekty, w tym zwrot zaktualizowanych lub odpisanych wierzytelności oraz rezerw, zwrot wydatków zaliczonych uprzednio do kosztów podatkowych, wkłady rzeczowe (aporty) do spółek kapitałowych, wartość korekty podatku od towarów i usług z tytułu zmiany proporcji, 10 przychody z rewaloryzowanych pożyczek i kredytów, pozostałe. Różnice w warstwie definicyjnej i systematyce podatkowego i rachunkowego ujęcia przychodów są zestawione w tabeli 2. Tabela 2. Podstawowe różnice między podatkowym a bilansowym ujęciem przychodów Zakres Ujęcie w rachunkowości Rozpoznanie uprawdopodobnienie Przesłanki Wartość Warunki korzyść ekonomiczna określona wiarygodnie zwiększenie aktywów, zmniejszenie zobowiązań przyrost kapitałów własnych poza wkładami wspólników brak wyraźnego określenia Skutki Wyłączenia i zwolnienia Ujęcie podatkowe z reguły czynność cywilnoprawna każda korzyść rynkowa dorozumiane – ogólnie przysporzenia wyłączenie wkładu wspólników poza aportem liczne wyłączenia i zwolnienia Źródło: opracowanie własne. 3. Tabele porównawcze różnic między podatkowym a bilansowym ujęciem przychodów Różnica w podejściu podatkowym i rachunkowym w przepisach powoduje w licznych sytuacjach problemy związane z prawidłową kwalifikacją przychodów. Poza licznymi problemami interpretacyjnymi powstałymi na gruncie orzecznictwa i wyjaśnień Ministra Finansów, daje się odczuć brak opracowań ułatwiających prawidłowe rozpoznawanie i ujmowanie tej kategorii rachunku zysków i strat. Przykładem praktycznego narzędzia, które może pomóc zakwalifikować dany rodzaj przychodu rachunkowego i podatkowego, mogą być niżej przedstawione tabele analityczne nr 3 i 4. 11 12 Otrzymane nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy. 2. 7. 6. 5. 4. 3. Otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym różnice kursowe 1. Jeśli jest związane z korzyściami ekonomicznymi. Pozostałe przychody operacyjne. Ujecie księgowe Przychód w momencie otrzymania, ale jeśli chodzi o środki trwałe, to przychód jest rozłożony stosownie do upływu czasu, na który jest przewidziana amortyzacja (uzasadnienie – ekonomiczne zużycie). Pozostałe przychody operacyjne. Otrzymane nieodpłatnie lub częściowo od- Przychód w momencie otrzymania, jeśli płatnie prawa lub usługi. jest wiarygodnie wyceniony. Wartość innych nieodpłatnych lub częściowo Tylko skutki podatkowe. odpłatnych świadczeń. Wartość umorzonych lub przedawnionych Z dniem umorzenia lub przedawnienia. zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych Pozostałe przychody operacyjne. pożyczek i kredytów (z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy). Wartość umorzonych lub przedawnionych Z dniem przedawnienia. środków na rachunkach bankowych – w bankach. Wartość zwróconych wierzytelności, które Kasowo, bez skutków przy ustaniu przeuprzednio zostały odpisane jako nieściągal- słanek podatkowych. ne lub umorzone i zaliczone do kosztów Pozostałe przychody operacyjne. uzyskania przychodów (lub równowartość odpisów aktualizujących należności, uprzednio zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, w przypadku ustania przyczyn, dla których dokonano tych odpisów). Rodzaj przychodu Lp. Tabela 3. Ujęcie bilansowe przychodów podatkowych Kasowo, z wyłączeniem podatku VAT. Z dniem przedawnienia. Przychód w momencie otrzymania. W momencie otrzymania świadczenia. Wartość z należnym VAT. Jeśli nie jest ze źródeł uprzednio zarachowanych jako przychód należny. Przychód w momencie otrzymania. Skutki podatkowe Skutek na gruncie prawa podatkowego – przesłanki ustawowe. Skutek cywilnoprawny. Skutek cywilnoprawny. Skutek cywilnoprawny. Skutek cywilnoprawny. Skutek cywilnoprawny. Wyjątki art. 12 ust. 4 updop. Uwagi 13 Naliczony podatek od towarów i usług lub zwrócony podatek akcyzowy, w tej części, w której podatek uprzednio został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów). Nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce kapitałowej albo wkładów spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Wynagrodzenie podatnika otrzymane w wyniku umorzenia udziałów (akcji) objętych w zamian za wkład niepieniężny w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Przychody osiągnięte w związku ze zwrotem lub otrzymaniem pożyczki (kredytu), jeśli pożyczka (kredyt) była waloryzowana kursem waluty obcej w przypadku gdy: a) pożyczkodawca (kredytodawca) otrzymuje środki pieniężne stanowiące spłatę kapitału w wyżej wysokości od kwoty udzielonej pożyczki (kredytu) – w wysokości różnicy między kwotą zwróconego kapitału a kwotą udzielonej pożyczki (kredytu), b) pożyczkobiorca (kredytobiorca) zwraca tytułem spłaty pożyczki (kredytu) środki pieniężne stanowiące spłatę kapitału w wysokości niższej od kwoty otrzymanej pożyczki (kredytu) – w wysokości różnicy między kwotą otrzymanej pożyczki (kredytu) a kwotą zwróconego kapitału. 8. 11. 10. 9. Rodzaj przychodu Lp. Kasowo – w momencie spłaty lub otrzymania. Przychody finansowe. jw. Tylko skutki podatkowe. Kasowo, lub przy zmianie kwalifikacji podatku naliczonego. Pozostałe przychody operacyjne. Ujecie księgowe Kasowo – w momencie zapłaty. Kasowo. W dniu rejestracji spółki lub wpisu zmiany do rejestru. Po zwrocie akcyzy lub nabyciu prawa do odliczenia VAT. Skutki podatkowe Skutki zgodnie z umową. Skutki zgodnie z KSH. Skutki na podstawie przepisów KSH. Skutki według ustawy o akcyzie i ustawy o VAT. Uwagi c.d. tabeli 3. 14 Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. 12. Źródło: opracowanie własne. Rodzaj przychodu Lp. Kwalifikacja według systematyki określonej w uor. Ujecie księgowe Określenie zasady memoriałowej. Skutki podatkowe Wyłączenie zwrotu towarów, bonifikat i skont. Uwagi c.d. tabeli 3. 15 Pozostałe przychody operacyjne Dywidendy i udziały w zyskach Odsetki Zysk ze zbycia inwestycji Aktualizacja wartości inwestycji Różnice kursowe 5. 6. 7. 8. 9. Źródło: opracowanie własne. 11. 10. 4. 3. Różnica stanu produktów Przychody netto ze sprzedaży produktów Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych Dotacje 1. 2. Rodzaj przychodu Lp. Na koniec okresu sprawozdawczego lub roku bilansowego Memoriałowo Przychody pomniejszone o koszty Pozostałe przychody operacyjne lub przychody podstawowe Memoriałowo lub po wystąpieniu przesłanek określonych prawem Przychód finansowy Memoriałowo Przychody pomniejszone o koszty Na koniec roku bilansowego Memoriałowo Memoriałowo Skutki księgowe Tabela 4. Ujęcie podatkowe przychodów rachunkowych Brak ścisłej zasady kwalifikacji podatkowej Kasowo Kasowo Kasowo Odrębnie przychody, odrębnie koszty Nie występuje Generalnie memoriałowo Odrębnie przychody, odrębnie koszty Zwolnienie od podatku Memoriałowo Memoriałowo Ujęcie podatkowe Jeśli wynika z polityki rachunkowości Wyjątek, jeśli chodzi o różnice kursowe, przychody są równe po stronie podatkowej i księgowej tylko dla tych podmiotów, które wybrały rozliczanie różnic kursowych metodą bilansową Nie określono w prawie podatkowym Np. rozwiązane rezerwy nie stanowią przychodu w myśl updp Określone w art. 10 updp Również skapitalizowane Wartość rynkowa Memoriałowo Różnice w momencie powstania jw. Uwagi Podsumowanie Nie można przewidzieć, do czego w przyszłości doprowadzi odmienny kierunek ewolucji prawa podatkowego i bilansowego. Trudno zgodzić się z poglądami wyrażającymi konieczność takiego procesu. W wielu krajach Unii Europejskiej, a na pewno w Niemczech, gdzie przepisy o rachunkowości są składową Kodeksu handlowego, uregulowania podatkowe stanowią uzupełnienie standardów prawa bilansowego. Wydaje się, że takie rozwiązanie jest prostsze i bardziej zrozumiałe dla odbiorców tych uregulowań. W Polsce, pomimo pogłębiającego się braku koordynacji w procesie legislacyjnym, w sprawach podatkowych wyroki sądów administracyjnych coraz częściej odnoszą się do przepisów prawa bilansowego. W ocenie autorów niniejszego artykułu jest to kierunek jak najbardziej słuszny. Literatura Kaźmierski A., Wawrzyńczak-Jędryka B. (red.), (2007), Podatki 2007, Wolters Kluwer, Warszawa. Kiziukiewicz T. (red.), (2006), Komentarz do ustawy o rachunkowości, Lewis Nexis, Warszawa. Modzelewski W. (red.), (2002), Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, Instytut Studiów Podatkowych, Warszawa. Nowak E. (red.), (1996), Leksykon rachunkowości, PWN, Warszawa. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz.U. Nr 54, poz. 654, z późn. zmianami. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz.U. z 2002 r. nr 76 poz. 694, z późn. zmianami. Streszczenie W artykule zamieszczono: objaśnienie różnic w pojmowaniu przychodów w podejściu podatkowym i bilansowym, definicję oraz systematykę przychodów w aspekcie podatkowym i ujęciu rachunkowości, tabele porównawcze różnic między podatkowym a bilansowym ujęciem przychodów. 16 Summary Recognition of income according to accounting law and tax law in Poland The article addresses issues relating to: 1) the differences in viewing income in tax law and accounting law in Poland – an overview, 2) definition and classification of income under the tax and the accounting approach, 3) analytical tables showing differences between the accounting treatment of income and the tax approach. 17