i. część opisowa

Transkrypt

i. część opisowa

Analiza stanu hydromorfologicznego rzeki Flinty
wraz z praktycznymi wskazówkami dla gospodarowania zasobami wodnymi w dolnym odcinku zlewni
I. CZĘŚĆ OPISOWA ............................................................................................................... 3
1.
Dane ogólne ................................................................................................................................... 3
1.1.
Cel i zakres opracowania .............................................................................................................. 3
1.2.
Podstawa opracowania .................................................................................................................. 3
1.3.
Materiały wyjściowe ..................................................................................................................... 4
1.4.
Dowiązanie geodezyjne ................................................................................................................ 5
2.
Charakterystyka przyrodniczo-melioracyjna zlewni rzeki Flinty ................................................ 6
2.1.
Hydrografia ................................................................................................................................... 6
2.2.
Ukształtowanie powierzchni terenu ............................................................................................. 7
2.3.
Warunki geologiczne rozpatrywanego obszaru zlewni rzeki Flinty ............................................ 7
2.4.
Charakterystyka klimatu ............................................................................................................... 9
2.4.1. Temperatury powietrza .............................................................................................................. 10
2.4.2. Opady ......................................................................................................................................... 11
2.5.
Warunki hydrologiczne .............................................................................................................. 12
2.5.1. Przepływy charakterystyczne ..................................................................................................... 13
2.5.2. Przepływy o określonym prawdopodobieństwie występowania ................................................ 13
3.
Obszary objęte ochroną prawną ..................................................................................................14
4.
Stan techniczny budowli i koryta rzeki Flinty .............................................................................19
4.1.
Ocena stanu technicznego budowli rzeki Flinty ......................................................................... 19
4.2.
Ocena stanu technicznego koryta rzeki Flinty ............................................................................ 20
5. Hydrauliczne warunki przepływu wody w korycie rzeki Flinty .......................................................25
5.1. Wprowadzenie ................................................................................................................................... 25
5.2. Przepływy obliczeniowe .................................................................................................................... 26
5.3. Wyniki obliczeń................................................................................................................................. 26
6.
Podsumowanie i konkluzje ...........................................................................................................29
MEL-KAN Przedsiębiorstwo Projektowania i Realizacji Inwestycji
mgr inż. Józef Zgrabczyński, os. Wł. Łokietka 14/35, 61-616 Poznań
Strona 1
II. CZĘŚĆ GRAFICZNA
II/0. Mapa zlewni rzeki Flinty w skali 1:50 000
II/1. Mapa poglądowa w skali 1:10 000
II/2.1. Profil podłużny rzeki Flinty od km 0+000 do km 11+825 w skali 1:100/5000
II/2.2. Profil podłużny rzeki Flinty od km 11+825 do km 18+110 w skali 1:100/5000
III.
CZEŚĆ OBLICZENIOWA – PRZEKROJE POPRZECZNE
IV.
DOKUMENTACJA ZDJĘCIOWA KORYTA RZEKI FLINTY ORAZ
BUDOWLI
V. KARTY OTWORÓW WIERCEŃ
Strona 2
I. CZĘŚĆ OPISOWA
1.
Dane ogólne
1.1.
Cel i zakres opracowania
Celem
przylegających
niniejszej
do
analizy
jest
ustalenie
koryta rzeki Flinty oraz
przyczyn
wskazanie
podtopień
terenów
kierunków
dalszego
zagospodarowania rzeki Flinty zmierzających do renaturyzacji rzeki w odcinku dolnym
przepływającym przez tereny leśne (obszar Natura 2000) tj. od km 0+000 do km 11+530.
Zakresem opracowania objęto odcinek rzeki Flinty od jej ujścia do rzeki Wełny
do km ca 18,1 (jaz piętrzący wodę rzeki Flinty powyżej miejscowości Ryczywół. W
ramach niniejszego opracowania wykonano następujący zakres robót:
- przekroje poprzeczne koryta rzeki Flinty od jej ujścia do rzeki Wełny do km
18+110 na bazie, których opracowano profil podłużny rzeki Flinty na
analizowanym odcinku,
- inwentaryzację istniejących obiektów komunikacyjnych, piętrzących oraz
stabilizujących dno rzeki Flinty
- badania warunków geologicznych terenów wskazanych, jako okresowo
podtopionych – 62 wiercenia o łącznej długości 124 mb,
- opracowanie ogólnej charakterystyki fizjografii terenu wraz z określeniem
warunków klimatycznych w zlewni rzeki Flinty,
- obliczenia przepustowości istniejącego koryta rzeki Flinty na podstawie
określonych przepływów charakterystycznych i prawdopodobnych,
- ustalenie przyczyn okresowych podtopień gruntów przyległych wskazanych
przez ich użytkowników.
1.2.
Podstawa opracowania
Podstawą opracowania pn.: ”Analiza stanu hydromorfologicznego rzeki Flinty
wraz z praktycznymi wskazówkami dla gospodarowania zasobami wodnymi w dolnym
odcinku zlewni” jest umowa numer W/34/2013/K z dnia 31.06.2013r., zawarta pomiędzy
Skarbem Państwa Państwowym Gospodarstwem Leśnym – Lasy Państwowe
Nadleśnictwa Oborniki z siedzibą w Dąbrówce Leśnej ul. Gajowa 1, 64-600 Oborniki
Wlkp. reprezentowanym przez Nadleśniczego Pana mgr inż. Włodzimierza Kowal, a
jednostką projektową firmą MEL-KAN Przedsiębiorstwo Projektowania i Realizacji
Inwestycji reprezentowaną przez Pana mgr inż. Józefa Zgrabczyńskiego.
Strona 3
Materiały wyjściowe
1.3.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i
ich usytuowanie.

Ustawa Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 roku – (Dz. U. z 2012r., Nr 145. poz.
951).

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane, (Dz. U. z 2013r., Nr 243. poz.
1623 z późniejszymi zmianami).

Atlas Podziału Hydrograficznego Polski (2005) 1:200000, IMGW, MŚ Warszawa
2005.

Atlas Hydrologiczny Polski, 1:200000; Tom II, z.2; 1986,
IMGW, Wyd.
Geologiczne, Warszawa.

Długość i kilometraż wybranych rzek polskich – IMGW Warszawa.

Komentarz do mapy hydrograficznej (1995) 1:50 000, 2002; Arkusze: N-33-118D Rogoźno.

Komentarz do mapy sozologicznej (1995) 1:50 000, 2002; Arkusze: N-33-118-D
Rogoźno.

„BIPROWODMEL Poznań” 1991; Studium możliwości retencjonowania wód
powierzchniowych woj. pilskiego. Teczka zlewni Noteć

Kondracki J., 1998: Geografia regionalna Polski. PWN Warszawa.

Krygowski B., 1961: Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej. Geomorfologia.
cz. I. PWN Poznań.

A. Żbikowski, J. Żelazo „ Ochrona środowiska w budownictwie wodnym”Agencja Wydawnicza „Falstaff” Warszawa 1992 rok

„Ryby słodkowodne Polski”- praca zbiorowa pod redakcją Marii Bylińskiej –
PWN Warszawa 2000 rok

A. Żbikowski, J. Żelazo „ Ochrona środowiska w budownictwie wodnym”Agencja Wydawnicza „Falstaff” Warszawa 1992 rok.

Ocena potrzeb i priorytetów udrażniania ciągłości morfologicznej rzek w
kontekście osiągnięcia stanu i potencjału części wód w Polsce opracowanie
Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej.

Warunki techniczne wykonania i odbioru robót regulacyjnych na rzekach
nizinnych – zarządzenie Ministra Rolnictwa nr 197 z dnia 28.11.1972 r.
Strona 4

Podręcznik dobrych praktyk w gospodarce wodnej na terenach nizinnych –
wybrane zagadnienia – RDOŚ w Poznaniu, 2011.

Program udrożnienia rzek na terenie województwa wielkopolskiego opracowany
przez
Biuro
Projektów
Wodnych
Melioracji
i
Inżynierii
Środowiska
BIPROWODMEL Sp. z. o.o. w Poznaniu we wrześniu 2004 roku.

Zasoby wodne dorzecza Warty poniżej wodowskazu Konin (z wyłączeniem
dorzeczy Noteci i Obry) – część II – przepływy charakterystyczne wraz z
zestawieniem przepływów maksymalnych i minimalnych z okresu 1951-1980
opracowane przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział w
Poznaniu autorstwa prof. dr. hab. inż. Piotra Kowalczaka wraz z zespołem.

Zasoby wodne dorzecza Warty poniżej wodowskazu Konin (z wyłączeniem
dorzeczy Noteci i Obry)
– część II – przepływy maksymalne o
prawdopodobieństwie wystąpienia (obliczenie metodą Kaczmarka) opracowane
przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział w Poznaniu autorstwa
prof. dr. hab. inż. Piotra Kowalczaka wraz z zespołem.

Pomiary koryta rzeki Flinty oraz inwentaryzacja istniejących obiektów
opracowane przez zespół geodezyjny MEL-KAN w sierpniu i wrześniu 2013 r.
1.4.

Mapa sytuacyjno-wysokościowa w skali 1:10 000

Wizje terenowe i ustalenia z Zamawiającym.
Dowiązanie geodezyjne
Przeprowadzony wywiad niwelacyjny koryta Rzeki Flinty został wykonany w
oparciu o udostępnione przez Starostwo Powiatowe, Wydział Geodezji, Kartografii i
Katastru w Obornikach Wlkp., punkty wysokościowe w układzie Kronsztad, których
wykaz przedstawiono poniżej:
1. Reper ścienny nr 10008 – 59,312 m n.p.m.
Strona 5
2.
Charakterystyka przyrodniczo-melioracyjna zlewni rzeki Flinty
2.1.
Hydrografia
Rzeka Flinta jest prawym dopływem rzeki Wełny, do której uchodzi w
miejscowości Rożnowo-Młyn gmina Rogoźno. Źródłowy odcinek rzeki zlokalizowany
jest na wschód od miejscowości Gębice, zlokalizowanej w gminie Czarnków, powiat
czarnkowsko-trzcianecki. Całkowita długość zlewni wynosi ca 27 km a całkowita
powierzchnia zlewni zgodnie z podziałem hydrograficznym wynosi 345,47 km 2. Niegdyś
rzeka była miejscem występowania i bytowania pstrąga potokowego, ale populacja tych
ryb prawie wyginęła.
Według podziału fizycznogeograficznego Polski J. Kondrackiego (1998)
analizowany obszar znajduje się w makroregionie Pojezierze Wielkopolskie w
mezoregionie Pojezierze Chodzieskie.
Natomiast
według
podziału
geomorfologicznego
Niziny
Wielkopolskiej
B. Krygowskiego (1961) rozpatrywany obszar znajduje się w regionie Wysoczyzna
Gnieźnieńska (IX). Północno-wschodnią jego część stanowi subregion Pagórki
Chodzieskie (IX6), natomiast pozostałą – Równina Wągrowiecka (IX4).
Zupełnie inny charakter mają pagórki czołowomorenowe na pozostałej części
omawianego obszaru. Są to drobne pagórki o wysokościach względnych od 5 do 15
metrów, jednak wyraźnie zaznaczające się na tle falistej powierzchni wysoczyzny.
Strefie wzgórz czołowomorenowych towarzyszą od południa sandry. Największy z
nich to sandr Flinty, mający postać stożka napływowego, z kulminacją koło Cisza, u
wylotu doliny Borki. Początkowo szeroki na 10 km, zwęża się ku południowi do
szerokości 2 km, tworząc prawie płaską powierzchnię ciągnącą się po obu stronach
Flinty. Kolejny sandr to sandr Dymnicy, biorący swój początek u wylotu rynien jezior:
Strzeleckiego, Karczewnik i Chodzieskiego. Na ogół miąższość osadów sandrowych
wynosi kilka metrów.
Na przedpolu sandrów rozpościera się wysoczyzna morenowa falista, wyraźnie
nachylona w kierunku południowym.
W użytkowaniu terenu zaznacza się duży udział powierzchni leśnych, głównie borów
sosnowych, rosnących na pagórkach czołowomorenowych i na sandrach. Na obszarze
masywu Gontyńca występują również lasy bukowe. Na pozostałym obszarze dominują
grunty orne. Natomiast pradolina zajęta jest głównie przez łąki i pastwiska.
Strona 6
Na obszarze strefy czołowomorenowej dominują gleby rdzawe bielicowane.
Natomiast na gruntach ornych gleby płowe właściwe, utworzone na glinach zwałowych.
W obrębie sandru Flinty duże powierzchnie zajmują gleby mułowe i mułowo-glejowe.
2.2.
Ukształtowanie powierzchni terenu
Pod względem ukształtowania powierzchni obszar opracowania jest stosunkowo
mało urozmaicony. Maksymalne wysokości sięgają 118,4 m n.p.m. w okolicach
Słomowa, a minimalne – około 53,0 m n.p.m., w okolicy Rudki, przy wyjściu doliny
Wełny. Wysoczyznę morenową płaską i falistą rozcinają doliny rzek Wełny, Flinty i
Strugi Sokołowskiej. Najwyżej wyniesionym obszarem, stanowiącym erozyjny ostaniec
jest Wał Ryczywolski (Karczewski A., 1964), którego powierzchnia zalega na wysokości
82 – 94 m n.p.m. Między doliną Flinty a doliną Strugi Sokołowskiej wysokości oscylują
w granicach 78 – 82 m n.p.m., a na wschód od doliny Strugi Sokołowskiej w granicach
78 – 92 m n.p.m. Na południowy – wschód od doliny Wełny wysoczyznę morenową
płaską i falistą, zalegającą na wysokości 75 – 80 m n.p.m., urozmaicają fragmenty ciągu
Pagórków Poznańskich, stanowiące wysoczyznę morenową pagórkowatą. Ich kulminacje
sięgają 111,0 – 118, 4 m n.p.m. Doliny wyżej wspomnianych cieków wypełnione są
terasami, głównie zalewowymi, o wysokościach oscylujących w granicach 71 – 55 m
n.p.m. (w dolinie Wełny), od 74 – 58 m n.p.m. (w dolinie Flinty) i od 80 – 70 m n.p.m.
(w dolinie Strugi Sokołowskiej). Doliny rzek są szerokie i płytko wcięte w powierzchnię
terenu. Strefy krawędziowe zaznaczają się wyraźniej w dolinie Wełny na odcinku od
ujścia Flinty do Obornik. Terasy wyższe w części południowo – zachodniej omawianego
terenu są urozmaicone różnego typu formami wydmowymi, których kulminacje oscylują
w granicach 78,0 – 85,9 m n.p.m., a wysokości względne w stosunku do poziomu
terasowego, zalegającego na wysokości 63 – 66 m n.p.m., sięgają 15 – 20 m.
2.3.
Warunki geologiczne rozpatrywanego obszaru zlewni rzeki Flinty
Szczególny wpływ na ukształtowanie się warstw gruntu oraz gleb doliny rzeki
Flinty wywarł wielki lodowiec skandynawski w okresie trzeciego zlodowacenia. W
czasie topnienia lodowca ogromne ilości spływającej wody przemywały i sortowały
wcześniej odłożony materiał zwałowy. Spowodowało to powstanie przed czołem
lodowca rozległych terenów pokrytych przemytymi piaskami lub materiałem pyłowym.
Podstawowym typem podłoża skalnego są tu aluwia i piaski. Skałą macierzystą doliny
Strona 7
rzeki są piaski osadzone przez wody lodowca, równomiernie uziarnione (drobne lub w
nielicznych przypadkach średnie) składające się z jałowego kwarcu. Gleby na nich
uformowane są w związku z tym ubogie. Powyżej kilometra 11+000 rzeki Flinty spadki
podłużne tego odcinka są niewielkie a prędkości wody spływającej małe. Dolina rzeczna
jest szeroka i płaska z mało wyraźną krawędzią. Poniżej kilometra 11+000 spadki są
większe a dolina staje się wąska i wyraźnie wcięta. Koryto rzeki tworzy liczne meandry,
które w przestrzeni czasowej ulegały naturalnym zmianom. Taki charakter doliny
występuje aż do połączenia się z doliną rzeki Wełny.
Procesy glebotwórcze obejmują okres długotrwały i są uzależnione od skały macierzystej,
położenia geograficznego, położenia nad poziomem morza oraz urzeźbienia powierzchni.
Objęty opracowaniem fragment doliny to równina nizinna płaska. W początkowym
stadium formowania się gleby, na powierzchni piaszczystego podłoża miał miejsce
rozwój roślinności bagiennej, która obumierając odkładała płytkie warstwy torfu przy
jednoczesnym jego zamulaniu drobnymi frakcjami piasku i pyłu. Ponieważ nie było tutaj
zastoisk, wody powierzchniowe sprawnie odpływały w kierunku niżej położonej doliny
rzeki Wełna i Warta. Nie doszło do odłożenia się warstw torfu o większej miąższości. Po
wykonaniu pierwszych melioracji oraz rozpoczęciu rolniczego użytkowania rozpoczął się
proces murszenia i mineralizacji płytkich warstw masy organicznej (torfu). W
wykonanych profilach wierceń jest to warstwa murszu (M) lub piasku z dużą zawartością
części organicznych (H). Wykonanie melioracji szczegółowych wraz z pogłębieniem
rzeki i wybudowaniem urządzeń piętrzących (jazów) pozwoliło na intensywne
użytkowanie rolnicze doliny. Są to użytki zielone (łąki i pastwiska) oraz w miejscach
bardziej suchych grunty orne. Na podstawie wykonanej sieci wierceń, przyjmuje się, że
są to gleby murszowe na piasku. Piasek jest skałą macierzystą mało zróżnicowaną pod
względem uziarnienia.
Stosując pewną generalizację należy przyjąć, że cały objęty opracowaniem obszar jest
jednorodny pod względem utworów glebowych. Nie wykazuje różnic mogących mieć
wpływ na zróżnicowanie warunków przesiąku lub migracji wody w ramach tej doliny.
Wierzchni poziom próchniczny o miąższości 0,2-0,4 m stanowi mursz silnie
zmineralizowany lub piasek z dużą zawartością frakcji organiczny (humus). Zalega on na
piasku drobnym lub średnioziarnistym. W nielicznych przypadkach miedzy murszem a
piaszczystym podłożem występuje warstwa namułów organicznych, gliny lub namułów
pylastych o czarnym lub sino-niebieskim zabarwieniu. W piaszczystym podłożu do
Strona 8
głębokości 0,6-0,9 m stwierdzono występowanie wytrąceń związków żelaza w formie
plam, pieprzy a nawet groszków. Świadczy to o wahaniach się poziomu wody gruntowej i
utlenieniu
związków
charakteryzuje
się
żelaza
pewnym
w
wierzchnich
warstwowaniem
poziomach.
piasków
Piaszczyste
drobnych
z
podłoże
piaskami
średnioziarnistymi lub piaskami z domieszką frakcji organicznych. Od głębokości 0,8-1,2
m występuje całkowite oglejenie świadczące o stałym zaleganiu na tym poziomie wody
gruntowej i odtlenieniu związków żelaza. Grunty te charakteryzują się dużą
przepuszczalnością wodną i możliwością migracji poziomej wody w kierunku rzeki.
Możliwość podsiąku jest jednak bardzo mała.
Obraz wykonanych profili glebowych wykazuje, że gleby wzdłuż rzeki Flinty
charakteryzują się okresową, a lokalnie nawet trwałą podmokłością. Poziom wody
gruntowej układał się średnio na głębokości 0,6-0,8 m, mimo, że poprzedzający okres
jesieni był ubogi w opady atmosferyczne. Należy jednak podkreślić, że w końcu lata 2013
r. wykonano gruntowne odmulenie dna rzeki warstwą ca 20,0 cm w dnie co niewątpliwie
już wpłynęło na poprawę warunków przepływu wody w korycie rzeki oraz obniżenie
poziomu wody w górnym odcinku doliny. Efektem nadmiernego uwilgotnienia gruntów
jest ukształtowanie się siedlisk roślinnych na istniejących użytkach zielonych. W składzie
botanicznym występuje duży udział situ rozpierzchłego (lokalnie nawet do 30% składu) i
turzyc. Są to gatunki charakterystyczne dla gleb podmokłych. Potwierdzeniem
nadmiernego uwilgotnienia jest informacja, że przed wykonaniem odmulenia woda
występowała nawet na powierzchni łąk (lato 2013). Szybkie obniżenie poziomu wody po
odmuleniu rzeki wynika z geomorfologii doliny, która umożliwia dobrą migrację wody w
piaszczystym podłożu. Naturalne obniżanie się poziomu wody w okresie letnim w tego
rodzaju glebach może powodować okresowe niedobory, które należy niwelować poprzez
piętrzenie wody na istniejących jazach. Warunki gruntowo – wodne przedstawione na
profilach glebowych w części V Karty otworów wierceń.
2.4.
Charakterystyka klimatu
Opisywany obszar leży w strefie przejściowej i objęty jest zarówno wpływami
Atlantyku i kontynentu Euroazji z przewagą wpływu oceanu Atlantyckiego. Najczęściej
napływające w ciągu roku powietrze polarno-morskie odznacza się stosunkowo dużą
zawartością pary wodnej. Jego napływ zmniejsza amplitudy temperatur, często zwiększa
zachmurzenie i przynosi opady, przez co są krótsze i łagodniejsze zimy, a okres
Strona 9
wegetacyjny rozpoczyna się wcześniej i trwa dłużej niż na obszarach Polski centralnej i
wschodniej. Powietrze polarno-kontynentalne napływa ze wschodu i cechuje się małą
wilgotnością. Udział mas powietrza arktycznego z nad Europy Północnej jak i
zwrotnikowego jest niewielki.
Według podziału rolniczo-klimatycznego R. Gumińskiego (1948), obszar objęty
opracowaniem znajduje się w obrębie dzielnicy środkowej (VIII). Charakteryzuje się ona
najmniejszym w Polsce opadem rocznym, około 500 mm. Czas trwania pokrywy śnieżnej
waha się od 50 do 80 dni, a okresu wegetacyjnego od 210 do 220 dni. Jest to również
obszar o największej liczbie dni słonecznych w Polsce (ponad 50) oraz najmniejszej
ilości dni pochmurnych (poniżej 130). Rozpatrywany obszar znajduje się w strefie
największych deficytów wodnych. Niedobór wody, mierzony różnicą rocznych sum
opadowych i rocznej wartości parowania potencjalnego, wynosi około 50-100 mm.
Natomiast według podziału klimatycznego Niziny Wielkopolskiej A. Wosia (1994),
obszar opracowania znajduje się w Regionie Środkowowielkopolskim. W porównaniu z
innymi regionami klimatycznymi występują tam częściej dni z pogodą bardzo ciepłą i
jednocześnie pochmurną bez opadu. Nieco częściej niż w innych regionach występują dni
z pogodą przymrozkową bardzo chłodną z dużym zachmurzeniem i opadem oraz dni z
pogodą umiarkowanie mroźną i zarazem pochmurną bez opadu.
Jest to obszar intensywnej produkcji rolnej i hodowlanej, o stosunkowo niskiej
gęstości zaludnienia.
2.4.1. Temperatury powietrza
Średnia roczna temperatura powietrza nad rozpatrywanym terenem wynosi około
8°C. Liczba dni z przymrozkami waha się od 100 do 110, a czas zalegania pokrywy
śnieżnej wynosi od 50 do 80 dni. Okres wegetacyjny trwa od 210 do 220 dni.
Według A. Wosia (1994) analizowany teren wchodzi w zasadniczą część bardzo
rozległego Regionu Środkowowielkopolskiego. W porównaniu z innymi regionami
Niziny Wielkopolskiej, na omawianym terenie nieco częściej występuje pogoda bardzo
ciepła i jednocześnie pochmurna bez opadu (około 38,7 dni w roku). Mniej liczne są dni
umiarkowanie ciepłe z dużym zachmurzeniem bez opadu (11,6). Nieco liczniejsze niż w
innych regionach są dni z pogodą przymrozkową bardzo chłodną z dużym
zachmurzeniem i opadem (11,8) a także zauważa się częstsze niż na terenach przyległych
zjawianie się dni z pogodą umiarkowaną mroźną i zarazem pochmurną bez opadu.
Strona 10
2.4.2. Opady
Analizę stosunków opadowych przeprowadzono w oparciu o wyniki pomiarów
opadów atmosferycznych z posterunku IMGW w miejscowościach Ryczywół, Rogoźno
(1961-2000).
W tabeli nr 1 poniżej, dla dwóch pierwszych stacji przedstawiono sumy opadów
miesięcznych i rocznych w roku przeciętnym (N), wilgotnym (W) i suchym (S), a na
rysunku 2 sumy opadów miesięcznych roku normalnego (N). Według danych z lat 19612000 opad normalny w tych stacjach wynosił odpowiednio: 510, 518 i 545 mm. W
okresie roku normalnego najwyższe sumy opadów miesięcznych występowały w
czerwcu, lipcu i sierpniu, a najniższe w okresie od stycznia do kwietnia z minimum w
lutym. W poszczególnych latach zaznacza się natomiast znaczna zmienność sum opadów.
Najwyższe opady występują w czerwcu, a najniższe w lutym. W tych samych miesiącach,
w okresie wielolecia, zaznaczają się także największe różnice w sumach opadów.
Najwyższe zanotowane sumy opadów miesięcznych przekraczają 190% wartości opadów
przeciętnych. Maksymalne odchylenie sumy opadów rocznych od wielkości opadu
przeciętnego przekroczyło w Ryczywole 123% w roku wilgotnym i stanowiło 68% jego
wartości w roku suchym, w Rogoźnie odpowiednio 140% i 61% oraz w Obornikach
Wlkp. 129% i 62%.
Tab.1. Zestawienie opadów normalnych (N) roku wilgotnego (W) i suchego (S)
Miesiące [C°]
Stacja
Ryczywół
Rogoźno
1
IX
X
XI
XII
Rok
I - XII
10
11
12
13
14
15
56
73
58
44
36
518
35
77 126
92
60
45
43
726
24
27
37
36
23
27
4
20
317
25
32
32
50
60
68
53
45
35
510
42
55
40
24
50 103
43
59
85
42
628
36
8
21
35
43
27
25
8
23
349
I
II
III
IV
V
VI
2
3
4
5
6
7
8
9
N75
40
40
30
26
31
32
53
(1967)W
(19612000)
39
51
44
69
45
(1982) S
40
38
33
8
N70
38
40
32
(1967)W
(19612000)
28
57
(1982) S
46
45
VII VIII
32
Strona 11
2.5.
Warunki hydrologiczne
Charakterystykę hydrologiczną wód powierzchniowych opracowano w oparciu o
notowania w posterunkach wodowskazowych IMiGW zlokalizowanych w Kowanówku
na Wełnie i Ryczywole na Flincie.
Objęte pomiarami cieki charakteryzują się śnieżno-deszczowym reżimem
zasilania. Maksimum zasilania, związane z roztopami, występuje na Flincie najczęściej w
marcu, a na Wełnie w marcu - kwietniu. Po osiągnięciu maksimum wiosennego stany
wody i przepływy w ciekach szybko zmniejszają się i przeważnie na początku czerwca
wkraczają w strefę stanów i przepływów niżówkowych. Niżówki letnie, trwające
najczęściej od czerwca do końca roku hydrologicznego, swoje minimum osiągają w lipcu
i sierpniu. Krótkotrwałe, pojawiające się po wyjątkowo wysokich opadach wezbrania,
przybierają niekiedy charakter wezbrań powodziowych. Ich zasięg jest najczęściej
ograniczony do niewielkich obszarów. W okresie zimowym niżówki związane są z
długookresowym występowaniem ujemnych temperatur powietrza. Niżówki te mogą być
głębokie i długotrwałe. Dominacja stanów niskich znajduje potwierdzenie w jednych z
najniższych w Polsce wartościach odpływu jednostkowego (średnio dla Polski 5,5 dm 3s1
km-2).
Na Flincie w Ryczywole (1961-2000) średnia roczna wartość odpływu jednostkowego
wynosi q = 2,68 dm3s-1km-2, przy q = 3,88 dm3s-1km-2 w półroczu zimowym i q = 1,49
dm3s-1km-2 w półroczu letnim. W warunkach przepływów skrajnych Qmin. = 0,011 m3s-1 i
Qmaks.= 8,39 m3s-1, ekstremalne odpływy jednostkowe osiągają wartości qmin = 0,04 dm3s1
km2 i qmaks.= 30,45 dm3s-1km2.
Współczynnik
nierównomierności
przepływu
liczony
stosunkiem
przepływu
maksymalnego do przepływu minimalnego wynosi na Wełnie w Kowanówku 182, a na
Flincie
w
Ryczywole
762.
Na
stosunkowo
niską
wartość
współczynnika
nierównomierności przepływów na Wełnie znaczący wpływ mają jeziora, przez które
Wełna przepływa. Z kolei bardzo wysoka zmienność przepływów na Flincie, przy bardzo
niskich wartościach odpływów jednostkowych wskazuje na niewielką zdolność
retencyjną zlewni wskazując zarazem na dominację spływu powierzchniowego i
podpowierzchniowego do rzeki w czasie najwyższych wezbrań.
Strona 12
2.5.1. Przepływy charakterystyczne
Dla potrzeb niniejszego opracowania wielkości przepływów charakterystycznych
przyjęto z opracowania pn.: „Zasoby wodne dorzecza Warty poniżej wodowskazu Konin
(z wyłączeniem dorzeczy Noteci i Obry) – część II – przepływy charakterystyczne wraz
z zestawieniem przepływów maksymalnych i minimalnych z okresu 1951-1980
opracowane przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział.
Przepływy te zostały opracowane dla dwóch przekrojów rzeki Flinty na jej ujściu
do rzeki Wełny oraz przy moście drogowym w m. Ryczywół. Wyniki tych przepływów
zestawiono w tabeli nr 2 poniżej oraz dodatkowo przetransponowano je na wytypowane
przekroje obliczeniowe.
Tab. nr 2. Przepływy charakterystyczne – rzeka Flinta
L.p.
1
1
2
3
4
5
7
6
Km przekroju Powierzchnia
obliczeniowego
zlewni
Rzeki Flinty
[km2]
2
0+000
1+775
7+420
9+660
14+355
15+390
18+100
3
345.47
343.05
316.78
307.82
288.51
274.09
263.5
Przepływy charakterystyczne
SNQ [m3/s]
SSQ [m3/s]
SWQ [m3/s]
4
0.14
0.14
0.13
0.13
0.13
0.12
0.12
5
0.7
0.70
0.64
0.61
0.60
0.57
0.55
6
3.74
3.71
3.43
3.77
3.72
3.53
3.39
2.5.2. Przepływy o określonym prawdopodobieństwie występowania
Wielkości przepływów maksymalnych o określonym prawdopodobieństwie
wystąpienia przyjęto z opracowania Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział
w Poznaniu pn.: „Zasoby wodne dorzecza Warty poniżej wodowskazu Konin
(z wyłączeniem dorzecza Noteci i Obry) – część III Przepływy maksymalne o
określonym prawdopodobieństwie wystąpienia)”. Przepływy te zostały opracowane dla
dwóch przekrojów Flinty na jej ujściu do rzeki Wełny oraz przy moście drogowym w m.
Ryczywół. Wyniki tych przepływów zestawiono w tabeli nr 3 poniżej oraz dodatkowo
przetransponowano te wyniki na wyznaczone przekroje obliczeniowe.
Strona 13
Tab. nr 3. Przepływy o określonym prawdopodobieństwie wystąpienia – rzeka Flinta
L.p.
Prawdopodobieństwo
wystąpienia
przepływu
P%
3.
Km
0+000
rzeki
Flinty
345.47
km2
Km
1+775
rzeki
Flinty
343.05
km2
Przepływ w m3/s
Km
Km
Km
7+420
9+660
14+355
rzeki
rzeki
rzeki
Flinty
Flinty
Flinty
316.78
307.82
289.51
km2
km2
km2
Km
15+400
rzeki
Flinty
274.09
km2
Km
18+100
rzeki
Flinty
263.5
km2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1
0.5
2
1
3
2
4
3
5
5
6
10
7
20
8
50
9
100
14.37
12.83
11.27
10.32
9.21
7.62
6
3.74
1.53
14.30
12.77
11.22
10.27
9.17
7.58
5.97
3.72
1.52
13.56
12.11
10.64
9.74
8.69
7.19
5.66
3.53
1.44
13.31
11.88
10.44
9.56
8.53
7.06
5.56
3.46
1.42
12.22
10.91
9.58
8.77
7.83
6.47
5.10
3.17
1.30
11.78
10.52
9.24
8.46
7.55
6.24
4.92
3.06
1.25
9.83
8.17
6.84
6.06
5.30
4.32
3.37
2.08
0.85
Obszary objęte ochroną prawną
Na terenie zlewni rzeki Flinty, w jej ujściowym odcinku do rzeki Wełny, znajduje
się Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000: Puszcza Notecka (PLB300015).
Natomiast poza zlewnią opisywanej rzeki, wzdłuż rzeki Wełny, w bliskim otoczeniu rzeki
Flinty, rozciąga się obszar Specjalnej Ochrony Siedlisk Dolina Wełny (PLH300043). W
oddziaływaniu zlewni znajdują się również inne obszary będące pod ochroną, są to
Obszar Chronionego Krajobrazu: OChK Puszcza Notecka, który częściowo pokrywa się z
SOOP Puszcza Notecka (ryc. 1), oraz rezerwat Źródliska Flinty wraz z otuliną. Poza
zlewnią rzeki Flinty, w bliskim jej ujściowym odcinku, będącym w ścisłym związku z
rzeka Flintą występuje rezerwat Słonawy.
Wymienione wyżej formy ochrony obszarowej scharakteryzowano pod kątem
celów i przedmiotów ochrony, będących podstawą ich wyznaczenia.
Strona 14
Ryc. 1. Lokalizacja zlewni Flinty na tle systemu obszarów chronionych
Puszcza Notecka (PLB300015) jest to obszar specjalnej ochrony ptaków
(Dyrektywa Ptasia). Został wyznaczony ze względu na występowanie co najmniej 30
gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 7 gatunków z Polskiej Czerwonej
Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 2% populacji krajowej
bielika (PCK), kani czarnej (PCK) i kani rudej (PCK) oraz co najmniej 1% populacji
krajowej następujących gatunków ptaków: bąk (PCK), podgorzałka (PCK), puchacz
(PCK), rybołów (PCK), trzmielojad, gągoł, nurogęś; w stosunkowo wysokiej liczebności
występuje bocian czarny, błotniak stawowy, ortolan i żuraw. W okresie zimy występuje,
co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego bielika. Pod względem siedliska jest to
ogromny obszar leśny (jeden z największych w centralnej i północnej Polsce); ostoja
rzadkich i zagrożonych gatunków roślin, ptaków i ssaków, w tym prawnie chronionych w
Polsce. Jest to jedyna w ostatnich latach, stała ostoja wilka w zachodniej Polsce.
Występuje tu 9 gatunków storczyków.
Tab.4. Wykaz gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG
Puszcza Notecka (PLB300015)
Strona 15
Kod
Gatunek
A021
Bataurus stellaris
Ocena
znaczenia
obszaru
C
Ocena
znaczenia
obszaru
C
A030
Ciconia nigra
C
A223
A038
Cygnus Cygnus
C
A224
A060
Aythya nycora
B
A229
Aegolius funereus
Caprimulgus
europaeus
Alcedo atthis
A072
Pyrnis apivorus
C
A236
Dryocopus martius
B
A073
Milvus migrans
B
A238
Dendrocopos medius
C
A074
Milvus milvus
B
A246
Lullula arborea
C
A075
Haliaeetus albicilla
B
A307
Sylvia nisoria
C
A094
Pandion haliaetus
C
A320
Ficedula parva
C
A127
Grus grus
C
A338
Lunius collurio
B
Kod
Gatunek
A215
Bubo bubo
C
C
B
Tab.5. Wykaz gatunków regularnie występujących Ptaków Migrujących , nie wymienionych w
Załączniku I Dyrektywy Rady Puszcza Notecka (PLB300015)
Kod
Gatunek
A036
A038
A039
A041
A067
A070
Cygnus olor
Cygnus cygnus
Anser fabalis
Anser albifrons
Bucephala
clangula
Mergus
merganser
Ocena
znaczenia
obszaru
C
C
C
C
C
C
Dolina Wełny (PLH300043)
Obszar chroni dolny, silnie meandrujący odcinek rzeki Wełny o długości ponad
14 km, od ujścia Strugi Sokołowskiej do ujścia Wełny do Warty. Ostoja znajduje się
pomiędzy miejscowościami Rogoźno a Oborniki, stanowiąc wschodnią granicę
międzyrzecza Warty i Noteci. Dolina Wełny porośnięta jest lasami sosnowymi i zajęta
jest częściowo przez użytki rolne. Wzdłuż samej rzeki znajdują się fragmenty grądów,
łęgów i ekstensywnie użytkowanych łąk.
Wełna należy do silnie eutroficznych, o niewielkiej przejrzystości wody (0,2-0,5
m) rzek i cechuje się wysokimi stężeniami chlorofilu "a" w związku oddziaływaniem
eutroficznych jezior położonych w środkowym i górnym biegu. Rzeka tradycyjnie
wykorzystywana jest przez młyny i elektrownie wodne. W obszarze ostoi charakteryzuje
się dużymi spadkami terenu i silnym nurtem, co sprawia, że występująca tutaj flora i
fauna jest charakterystyczna dla krainy brzany (według typologii rybackiej). Dno jest z
Strona 16
reguły żwirowe, piaszczyste lub kamieniste, a utworzone progi spiętrzające wodę nadają
rzece charakteru potoku górskiego. W nielicznych zakolach oraz bezpośrednio przy
brzegach nagromadzone osady sprzyjają wzrostowi roślinności. W korycie rzeki
występują głównie takie zbiorowiska jak: Ceratophylletum demersi, NupharoNymphetum albae i Potametum pectinati. W częściach szybko płynących rzeki
wykształcają się zbiorowiska ze związku Ranunculion fluitantis. Interesujące są
zbiorowiska mchów wodnych głównie z dominacją Fontinalis antipyretica i
Leptodictyum riparium. Miejsca piaszczyste i kamieniste porastają zielenice nitkowate,
licznie występuje Hildebrandia rivularis. W Dolinie występują niewielkie eutroficzne
starorzecza. W granicach ostoi znajdują się również łęgi olszowe i grądy. Obszar chroni
także przyujściowe fragmenty rzek Strugi Sokołowskiej, Flinty i Zaganki.
Tab.6. Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG Dolina Wełny
(PLH300043)
Kod
3150
Nazwa siedliska
starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z
Nympheion, Potamion
Ocena
znaczenia
obszaru
C
3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników
B
6510 niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
C
9170
grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, TilioCarpinetum)
9190 pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum)
91E0
łąki wierzbowe, topolowe, olszowe i jesinowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum
albae, Alnenion)
91F0 łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficaro-Ulmetum)
C
C
C
C
Ochronie podlegają także inne gatunki objęte art. 4 dyrektywy 2009I147IWE i
gatunki wymienione w załączniku II do dyrektywy 92I43IEWG: Bombina Bombina (C);
Castr fiber (B); Cobitis taenia (C); Cottus gobio (C); Lampetra planeri (B); lutra lutra (B);
Misgurnus Fossilis (C); Ophiogomphus cecilia (C); Unio crassus (B).
OChK Obszar „Puszcza Notecka”
Obszar ten utworzony został na mocy Rozporządzenia nr 5/98 Wojewody
Pilskiego z dnia 15.05.1998 roku w sprawie ustanowienia obszarów chronionego
krajobrazu w województwie pilskim.
Strona 17
Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza Notecka” zajmuje powierzchnię
ok. 58 170 ha i rozciąga się na terenie gmin: Wronki (powiat szamotulski), Drawsko,
Wieleń, Lubasz, Połajewo (powiat czarnkowsko – trzcianecki) i Ryczywół (powiat
obornicki). Udział lasów w ogólnej powierzchni osiąga poziom 82,2%, udział wód –
zaledwie 2,8%. Obejmuje on część Pojezierza Poznańskiego i Kotliny Gorzowskiej; w
skład obszaru wchodzi znaczna część Puszczy Noteckiej z doliną rzeki Miały.
W systemie obszarów przyrodniczych regionu teren Puszczy Noteckiej łączy ze
sobą dwa korytarze o znaczeniu między narodowym: Dolinę Noteci i Dolinę Warty.
Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza Notecka” wyróżnia się krajobrazem
leśnym, sztucznie wprowadzonym na rozległych polach wydmowych. Puszcza jest
zaliczana do regionów intensywnego rozwoju gospodarki leśnej. Najciekawsze elementy
przyrodniczo-krajobrazowe tego obszaru stanowią: kompleks wydm śródlądowych, jeden
z największych w Europie, rynnowa dolina rzeki Miały z licznymi jeziorami, duża
powierzchnia borów sosnowych, bogata fauna z rzadkimi gatunkami zwierząt, m.in. wilk,
bóbr, żuraw i rybołów.
Rezerwaty:
Źródliska Flinty
Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zabezpieczenie niezakłóconego
przebiegu procesów zachodzących w ekosystemach: leśnym, zaroślowym bagiennym
wodnym i torfowiskowym wraz z ich całym bogactwem i różnorodnością biotyczną w
tym w szczególności zachowanie źródliskowego charakteru obszaru jeziora Niewiemko
oraz zachowania stanowisk chronionych gatunków roślin.
Słonawy
Rezerwat Słonawy utworzony został wzdłuż rzeki Wełny w 1957r. Obejmuje
odcinek ok. 1 km na terenie miasta Oborniki od miejsca spiętrzenia wody przy młynie
Słonawy do miejsca ujścia do rzeki Warty wraz z pasami gruntów nadbrzeżnych o
szerokości 3 m oraz obszar wód rzeki Warty ograniczony linią środkowego jej nurtu.
Celem jego powstania była ochrona tarlisk ryb takich jak łosoś, pstrąg troć czy lipień,
ponieważ jak wiadomo znajduje się tu jedno z najważniejszych tarlisk w dorzeczu Warty.
Występuje tu wiele gatunków ryb a sprzyja temu duży stopień czystości wody, zmienna
głębokość rzeki a także bogactwo pokarmu.
Strona 18
4.
Stan techniczny budowli i koryta rzeki Flinty
4.1.
Ocena stanu technicznego budowli rzeki Flinty
Aktualny stan techniczny budowli na rzece Flincie opisano i zestawiono w tabeli
nr 7.
Nawierzchnia budowli
Światło budowli [m]
Długość budowli [m]
Rzędna góry budowli m
[m n.p.m.]
Spód konstrukcji
[m n.p.m.]
Rzędna dna budowli na
wylocie [m n.p.m.]
Rzędna dna rzeki na
wylocie budowli
[m n.p.m.]
Rzędna dna na wlocie
do budowli [m n.p.m.]
wlocie do budowli
[m n.p.m.]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
1
3, 4, 5
0+054
most
betonowoasfaltowa
9.5
7.6
59.32
58.60
2
21
1+725
próg
3
23. 24, 25
1+775
jaz
4
32
2+005
próg
5
69, 70, 71
4+190
most
betonowoasfaltowa
8
7.5
64.63
63.98
61.37
61.55
6
120, 121,
122
7+420
most
betonowoasfaltowa
9.3
7.5
68.76
68.04
65.03
65.01
7
137, 138,
139
9+660
most
betonowa
10.3
7.2
70.03
69.35
66.79
66.81
8
152, 153,
154
11+530
most
kolejowy
17.4
6.2
72.93
71.58
9
160, 161,
162
12+210
most
9.4
7.6
71.96
71.36
69.22
69.29
10
167, 168,
169, 170
12+955
jaz
3x
1.5
69.38
69.50
11
182, 183,
184
14+355
most
70.68
70.52
Nr budowli
Rodzaj budowli
Parametry budowli
Km budowli
Nr zdjęcia z
dokumentacji zdjęciowej
nr III
Tab. 7. Inwentaryzacja stanu istniejącego budowli komunikacyjnych i piętrzących koryta rzeki
Flinty w km 0+000 do km 18+110
12
187, 188
14+665
jaz
13
193, 194,
195, 196
15+355
most
14
198
15+510
jaz
15
206,
16+610
most
4 / 14
betonowa
4
10.2
4 / 14
asfaltowa
20.8
22.7
5.7
55.66
57.77
57.45
57.77
57.71
57.73
9.0
73.41
72.54
72.49
9.0
5.7
74.47
58.26
59.27
71.09
1x2.4
1x1.1
1x1.2
betonowa
61.34
61.52
3x1.1
asfaltowa
61.83
55.66
58.97
69.83
73.25
72.73
72.69
73.86
73.32
71.11
70.99
58.67
70.66
69.63
14
Stan
dobry
Stan
dobry
Stan
dobry
Stan
dostatec
zny
Stan
zły,
brak
płyty
dennej
71.12
Stan
zły,
uszkodz
one
prowad
nice i
płyta
denna
71.01
71.66
UWAGI
71.66
Strona 19
Rodzaj budowli
Nawierzchnia budowli
Światło budowli [m]
Długość budowli [m]
Rzędna góry budowli m
[m n.p.m.]
Spód konstrukcji
[m n.p.m.]
Rzędna dna budowli na
wylocie [m n.p.m.]
wylocie budowli
[m n.p.m.]
Rzędna dna na wlocie
do budowli [m n.p.m.]
wlocie do budowli
[m n.p.m.]
2
Parametry budowli
Km budowli
1
Nr zdjęcia z
dokumentacji zdjęciowej
nr III
Nr budowli
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
16
211
17+045
jaz
17
223, 224,
225
18+105
jaz
UWAGI
14
pozost
ałości
starego
jazu
3.6
74.24
74.11
72.06
dobry
Zestawione w tabeli powyżej budowle komunikacyjne mosty posiadają parametry
(szerokość konstrukcji, spód konstrukcji) zapewniające swobodny przepływ wód rzeki
Flinty. Ogólnie stwierdzono w większości obiektów mostowych ich dostateczny i dobry
stan wizualny i techniczny. Zinwentaryzowane w trakcie pomiarów progi korygujące
spadek w km 1+725, 2+005, są w stanie ogólnym dobrym. Natomiast pozostałe budowle
hydrotechniczne (jazy) poza budowlą w km 1+775 i 18+105 nie spełniają stawianego im
zadania. Budowle w km 12+955, 14+665 i 17+045 jazy kozłowe są w bardzo złym stanie
technicznym i dla umożliwienia prawidłowego ich funkcjonowania niezbędna i wskazana
byłaby ich przebudowa. Ponadto opisane powyżej szczegółowo budowle przedstawiono
w dokumentacji zdjęciowej (zał. IV. Dokumentacja zdjęciowa).
4.2.
Ocena stanu technicznego koryta rzeki Flinty
Ocenę stanu technicznego rzeki Flinty przeprowadzono na podstawie wizji
terenowych oraz pomiarów wysokościowych. Analizowany osiemnastokilometrowy
odcinek rzeki podzielono na sześć charakterystycznych odcinków, których aktualny stan
szczegółowo opisano w tabeli nr 8 poniżej.
Strona 20
Tab. 8. Inwentaryzacja stanu istniejącego koryta rzeki Flinty
Odcinek rzeki
Lp.
Od
km
Do
km
1
1
2
0+000
3
1+775
2
1+775
4+190
Parametry
koryta cieku
b-szer. dna
Nr
h-głębokość
zdjęcia
m-nachylenie
(zał.
skarp
III)
i
spadek
podłużny
koryta
4
5
1,2,
b=2,00–5,00 m,
6-20,
h= 0,8-1,5 m,
22
m=1:0,5-1:3,
Iśr = 0,00054
26-31,
33-68
b=1,50–5,50 m,
h= 1,0-4,5 m,
m=1:0,5-1:3,
1+775-2+050
Iśr = 0,0037
2+050-4+190
Iśr = 0,00097
Uwagi
6
Rozpatrywany odcinek rzeki Flinty od jej ujścia do rzeki
Wełny po stare koryto rzeki Flinty przepływa w
sąsiedztwie nieużytków oraz terenów zabagnionych. W
skarpach zaobserwowano wyrwy oraz nielicznie
występujące zadrzewienia i zakrzaczenia. W km 0+054
koryto rzeki przecina droga gruntowa, w której ciągu
wykonano most. Odcinek ten charakteryzuje się
wyrównanym spadkiem podłużnym.
Powyżej starego koryta rzeki Flinty w km ca 0+900 do
koryta rzeki na jej lewym brzegu rzeki przylega
użytkowana rolniczo łąka. Powyżej km ca 1+100 dolina
rzeki znacznie się zawęża i przepływa w sąsiedztwie terenu
leśnego silnie meandrując. Poniżej progu stabilizującego
dolne stanowisko jazu w km 1+775 w miejscowości Piłka,
wybudowanego w latach 80 ubiegłego wieku dla celów
rekreacyjnych ośrodka wypoczynkowego, zlokalizowany
jest wylot ze zbiornika wodnego powstałego w wyniku
spiętrzenia wody wód rzeki Flinty przedmiotowym jazem.
Przeprowadzona inwentaryzacja terenowa wykazała brak
widocznych umocnień koryta oraz przeprowadzanych
robót utrzymaniowych koryta rzeki.
Powyżej jazu w km 1+775 koryto rzeki Flinty na prawym
brzegu sąsiaduje ze zbiornikiem wodnym. W km 1+960 na
lewym brzegu rzeki zlokalizowane jest ujęcie (wlot
betonowy) na zbiornik wodny.
W km 2+005 zlokalizowany jest próg betonowy, który
najprawdopodobniej przed wykonaniem jazu redukował
spadek koryta rzeki na odcinku leśnym. Po przeciwnej
stronie brzegu, koryto Flinty sąsiaduje z gruntami, na
których sporadycznie występują pojedyncze drzewa a
następnie teren ten przechodzi w łąkę użytkowaną rolniczo.
Powyżej progu betonowego w km 2+005 aż po most w km
4+190 koryto rzeki przepływy w sąsiedztwie lasów po obu
stronach koryta. Odcinek ten charakteryzuje malowniczy
charakter rzeki z przetamowaniami powstałymi w wyniku
przewróconych konarów drzew. Odcinkowo rzeka ma
charakter rzeki górskiej. W km ca 3+000 koryto rzeki
podchodzi pod wysoki nasyp i gwałtownie zakręca
powodując znaczne rozmycie wysokiej wklęsłej skarpy
rzeki. Kształt koryta jest bardzo zróżnicowany i
nieregularny.
W km 4+190 koryto rzeki przecina leśna droga gruntowa w
Strona 21
Odcinek rzeki
Lp.
1
Od
km
Do
km
Parametry
koryta cieku
b-szer. dna
Nr
h-głębokość
zdjęcia
m-nachylenie
(zał.
skarp
III)
i
spadek
podłużny
koryta
4
5
2
3
3
4+190
7+420
4
7+420
11+530 123136,
140151
b=2,00-6,00 m,
h= 1,2-2,5 m,
m=1:0,5-1:3,
Iśr = 0,00046
5
11+530 15+355 155159,
171181,
b=1,50-6,00 m,
h= 0,9-2,0 m,
m=1:0,5-1:3,
Iśr = 0,00061
72-119
b=2,50–6,00 m,
h= 0,8-3,0 m,
m=1:0,5-1:3,
Iśr = 0,0011
Uwagi
6
ciągu, której wykonano most żelbetowy.
Powyżej mostu w km 4+190 koryto rzeki na krótkim
odcinku biegnie wzdłuż nasypu drogi leśnej, a następnie
obija w kierunku północno-wschodnim.
Od km 4+300 do km 4+800 koryto rzeki płynie w
sąsiedztwie lasów na brzegu lewym i łąki na brzegu
prawym. Jak wynika z informacji lokalnych
użytkowników, odcinek ten był już w ostatnich latach
konserwowany, a urobek został odłożony na terenie
przyległym do prawego brzegu rzeki tworząc tym samym
nieregularną groblę podwyższającą teren prawego brzegu.
Powyżej km 4+800 rzeka przepływa w sąsiedztwie lasów
do km ca 5+500. W km ca 5+050 zinwentaryzowano
wykonane żwirowe tarlisko dla ryb. Odcinek ten
charakteryzuje się największym spadkiem podłużnym
przekraczającym 1,0 ‰. Przekrój poprzeczny tego odcinka
rzeki jest nieregularny z występującymi lokalnie bystrzami.
Na brzegach wklęsłych widoczne są coraz głębsze
podmycia skarp. Powyżej km ca 5+300 koryto rzeki
przepływa w sąsiedztwie użytkowanych łąk leśnych. Na
odcinku tym występują znaczne skupiska drzew rosnących
na skarpach rzeki. W km 7+420 koryto rzeki przecina
droga leśna w ciągu, której wykonano most.
Powyżej mostu w km 7+420 rzeka Flinta diametralnie
zmienia swój charakter i płynie w dolinie z wyraźną terasą
oddzielającą dolinę rzeki użytkowaną, jako łąki od gruntów
rolnych. W km 9+660 koryto rzeki przecina droga
asfaltowa. Ten odcinek rzeki różni się zasadniczo od
malowniczego odcinka leśnego. Przekrój poprzeczny
koryta jest bardziej regularny, a trasa rzeki do km 10+400
składa się z odcinków prostych łączących się łagodnymi
łukami o dużym promieniu. Powyżej km 10+400 do mostu
kolejki wąskotorowej w km 11+530 przekrój koryta jest
bardziej zróżnicowany a koryto charakteryzuje się dużą
ilością meandrów. Od km 8+400 do km 10+100 na brzegu
lewym oraz od km 8+650 do km 9+300 na brzegu lewym
występowały lokalne podtopienia wodami rzeki Flinty,
które były sygnalizowane i zgłaszane przez lokalnych
rolników i użytkowników tych terenów.
Rozpatrywany fragment rzeki ogranicza od strony
północnej droga Ryczywół-Wiardunki, a od południowej
strony nasyp nieczynnej kolei wąskotorowej. Powyżej toru
kolejowego w km 11+530 do 12+210 koryto rzeki silnie
Strona 22
Odcinek rzeki
Lp.
1
6
Od
km
2
Do
km
3
Parametry
koryta cieku
b-szer. dna
Nr
h-głębokość
zdjęcia
m-nachylenie
(zał.
skarp
III)
i
spadek
podłużny
koryta
4
5
185,
186,
189192
15+355 18+105 197,
199205,
206210,
212222,
b=4,00-7,00 m,
h= 1,0-2,1 m,
m=1:0,5-1:3,
Iśr = 0,00034
Uwagi
6
meandruje a teren przyległy stanowią nieużytki. Powyżej
mostu w km 12+210 do km 15+355 koryto przypomina
koryto sztuczne z długimi odcinkami prostymi łączonymi
łagodnymi łukami poziomymi. W km 12+210 koryto rzeki
Flinty przecina droga gruntowa, na której wybudowano
most. Od km 14+200 do mostu w km 14+355 koryto rzeki
Flinty płynie równolegle do nasypu drogi na trasie
Ryczywół – Ruda. W km 12+955 zlokalizowany jest jaz w
dostatecznym stanie technicznym, do którego brak jest
dojazdu, natomiast w km 14+665 jest jaz kozłowy w
bardzo złym stanie technicznym, wynika to z faktu
uszkodzenia betonowej dennej płyty jazu, co spowodowało
powstanie wyboju pod i za istniejącym obrysem budowli.
Od mostu w km 12+210 do mostu w km 15+355 prawie
całość doliny okresowo jest w zasięgu oddziaływania wód
rzeki Flinty w okresach przepływu wielkich wód, co
wskazują właściciele tych terenów. Na przełomie lata i
jesieni 2013 r. od km 9+660 w górę rzeki, koryto zostało
poddane
gruntownej
zabiegom
utrzymaniowym
polegającym na wydobyciu z dna urobku warstwą do 30,0
cm oraz usunięciu z dna i skarp bujnej roślinności. Prace te
bez wątpienia poprawiły warunki przepływu w korycie
rzeki jak również przyczynią się do poprawy warunków na
terenach przyległych.
Górna część rozpatrywanego odcinka rzeki Flinty od mostu
drogowego na trasie Ryczywół-Zawady w km 15+355 do
jazu w km 18+105 charakteryzuje się regularnym kształtem
koryta oraz niewielkim spadkiem podłużnym. Na terenach
przyległych do koryta rzeki zarówno na prawym, jak i
lewym brzegu występują użytkowane rolniczo łąki. W km
16+100 na prawym brzegu rzeki zlokalizowany jest wylot
z oczyszczalni ścieków w Ryczywole. W okresie
wykonywania pomiarów (sierpień 2013 r.) zaobserwowano
znaczne oddziaływanie wód rzeki Flinty na tereny
przyległe objawiające się występowaniem niewielkiej
warstwy wody stojącej na powierzchni łąk mimo braku
opadów atmosferycznych. Koryto w tym czasie było
prawie w całym przekroju zarośnięte roślinnością a poziom
wody był dość wysoki. Jak wynika z przeprowadzonych
przekroi dolinowych, ustalone poziomy wód kontrolnych
są wyższe niż teren łąk przyległych do tego odcinka rzeki.
Na odcinku tym wzdłuż górnych krawędzi skarp
zinwentaryzowano odkłady powstałe w wyniku
długoletnich prac utrzymaniowych. Odkłady te z jednej
Strona 23
Odcinek rzeki
Lp.
1
Od
km
2
Do
km
3
Parametry
koryta cieku
b-szer. dna
Nr
h-głębokość
zdjęcia
m-nachylenie
(zał.
skarp
III)
i
spadek
podłużny
koryta
4
5
Uwagi
6
strony podwyższają brzegi rzeki, z drugiej zaś strony
ograniczają możliwości spływu wód powierzchniowych do
jej koryta. Na położonych w sąsiedztwie tego odcinka
łąkach występuje sieć urządzeń melioracji szczegółowej,
której stan określa się, jako niezadowalający. Stan tych
urządzeń ogranicza możliwość ujęcia wód z łąk i
swobodne odprowadzenie nadmiaru wody do koryta rzeki
Flinty. Ma to zasadnicze znaczenie dla prawidłowego
utrzymywania optymalnych warunków wilgotnościowych
w gruntach piaszczystych, które stanowią budowę
geologiczną tego podłoża. Przeprowadzona wizja terenowa
po wykonanej we wrześniu 2013 roku gruntownej
konserwacji przedmiotowego odcinka rzeki, polegające na
usunięciu z dna części roślinnej oraz odkładu grubości ca
20,0 – 30,0 cm, w znaczy sposób poprawiła warunki na
terenie łąk. W km 15+510 i 17+045 zinwentaryzowano
jazy kozłowe, których stan techniczny uniemożliwia
prawidłowe ich funkcjonowanie. W km 16+610
zinwentaryzowano most umożliwiający komunikację
pomiędzy brzegami koryta. Na skarpach i w bezpośrednim
sąsiedztwie występują sporadycznie drzewa.
Strona 24
5. Hydrauliczne warunki przepływu wody w korycie rzeki Flinty
5.1. Wprowadzenie
Koryto rzeczne charakteryzuje się dużą zmiennością i nieregularnością układu
poziomego jak i przekroju poprzecznego. Na wielkość oporów w korytach rzecznych
wpływa wiele czynników, których poszczególny udział w sumarycznej wielkości oporów
ruchu jest różny. Całkowity współczynnik oporu jest, więc sumą poszczególnych
rodzajów oporów występujących w korycie. Do najważniejszych czynników
wywołujących opory w korytach rzecznych zalicza się:
- tarcie zewnętrzne,
- tarcie wewnętrzne,
- nieregularność układu poziomego,
- zmienność kształtów i wymiarów przekroju poprzecznego,
- odspojenie i transport rumowiska rzecznego,
- lokalne przeszkody utrudniające przepływ wody w korycie,
- zarastanie.
W praktyce melioracyjnej do obliczeń przepustowości koryt rzecznych przyjmuje się
formuły Ganguilleta – Kutera oraz Maninga przy zastosowaniu współczynnika
szorstkości w zależności od występujących czynników wywołujących opory.
Dla obliczeń rzeki Flinty uwzględniono współczynnik szorstkości n = 0,033 który
według Van Te Chowʼa zastosowany jest na obszarach o nazwie–„naturalne cieki wodne
– cieki nizinne, czyste, proste bez mielizn i dołów. Opisowi temu odpowiadają cieki
pozbawione roślinności wysokiej (szuwarowej) lub cieki systematycznie wykaszane
przynajmniej dwa razy w roku i okresowo odmulane lub hakowane. Jeżeli zabiegi
utrzymaniowe są zaniedbywane to szorstkość koryt rzecznych bardzo wydatnie wzrasta
co w efekcie wpływa na spadek przepustowości koryta i wzrost napełnienia. W tym
przypadku według tabeli Van Te Chowʼa, należy ciek kwalifikować, jako – „kanały
zaniedbane” nieoczyszczone z trawy i krzaków – gęsta roślinność o wysokości równej
głębokości cieku – współczynnik szorstkości n=0,050–0,080 lub jako kanały jak wyżej
posiadające „czyste dno, zarośla przy brzegach” – n=0,040–0,050. Przy małych spadkach
podłużnych jak w przypadku rzeki Flinty odcinek od km 15+355 – 18+100 ze spadkiem
ca 0,3‰, niekorzystny wpływ zarastania na odpływ jest dość istotny.
Duże spadki powodują przy większych przepływach znaczne prędkości wody, która
przechyla roślinność i poprawia przez to warunki hydrauliczne odpływu. W rzekach o
Strona 25
małych spadkach, zjawisko to nie występuje. Występuje tu natomiast zarastanie dna
roślinnością wynurzeniową (szuwarową), która dodatkowo ogranicza przepływ co
uwidoczniono na zdjęciach (IV. Dokumentacja zdjęciowa).
Do hydraulicznych obliczeń przepływu wody w korycie rzeki Flinty wykorzystano
program HEC-RAS w wersji 4.1 umożliwiający stworzenie modelu hydrodynamicznego
koryta z uwzględnieniem jego naturalnego kształtu na podstawie przeprowadzonej
inwentaryzacji geodezyjnej (przekroje poprzeczne) oraz wprowadzenia współczynników
szorstkości uwzględniających charakter analizowanego koryta oraz doliny.
5.2. Przepływy obliczeniowe
Koryto rzeki Flinty na rozpatrywanym odcinku przebiega w otoczeniu trwałych
użytków zielonych oraz terenów leśnych, dlatego też, jako przepływ miarodajny przyjęto
przepływ maksymalny roczny o prawdopodobieństwie wystąpienia p = 50%, natomiast
przepływ kontrolny przyjęto, jako przepływ maksymalny roczny o prawdopodobieństwie
wystąpienia p = 20% które, dla analizowanego odcinka rzeki wynoszą odpowiednio:

przepływ miarodajny p = 50% - 3,74 m3/s – 2,08 m3/s,

przepływ kontrolny p = 20% - 6,0 m3/s – 3,37 m3/s,
Przepływ miarodajny winien mieścić się na całej długości cieku w korycie, czyli
może odpowiadać wodzie brzegowej w najniższych miejscach trasy. Napełnienia większe
od wody brzegowej przy tym przepływie mogą występować okresowo i tylko na
użytkach zielonych.
5.3. Wyniki obliczeń
Na podstawie opracowanego modelu hydrodynamicznego koryta rzeki Flinty,
dokonano przeliczenia przyjętych wód o określonym prawdopodobieństwie wystąpienia
określonych, jako przepływ miarodajny i kontrolny dla wariantu, w którym uwzględniono
dobry stan techniczny koryta rzeki Flinty.
W wariancie tym do obliczeń przyjęto następujące dane wyjściowe:
- przekroje poprzeczne pomierzone dla potrzeb niniejszego opracowania,
- spadek podłużny uwzględniony z przekroi poprzecznych,
- współczynnik szorstkości dla koryta n = 0,033, oraz dla doliny n = 0,040.
Strona 26
Po przeanalizowaniu wyników obliczeń ustalono:

odcinek od km 0+000 do km 1+775
Prawie na całym rozpatrywanym odcinku woda miarodajna jak i kontrolna
mieszczą się w korycie rzeki jedynie dolny odcinek rzeki do km 0+550, gdzie
głębokości koryta oscylują w granicach 1,0 – 1,3 m a teren przyległy do koryta
dodatkowo obniża się w kierunku doliny tworząc tereny zabagnione bezodpływowe,
na których woda kontrolna częściowo wylewa się z koryta. Powyżej km 0+550 brzegi
rzeki podwyższają się a głębokość koryta wzrasta do ca 2,0 m. Od km 0+550 do jazu
wody obliczeniowe utrzymują się w korycie rzeki.
Utrzymywane w dobrej kulturze łąki wskazane przez użytkowników, jako
częściowo podtopione, zlokalizowane na lewym brzegu rzeki w km 0+950 do km
1+050, nie powinny być zalewane wodami rzeki Flinty. Zalewy te mogą być
spowodowane brakiem drożności starego koryta rzeki Flinty zlokalizowanego na
lewym brzegu przy wskazywanych łąkach.

Na całym zinwentaryzowanym odcinku woda miarodajna utrzymuje się w
korycie, natomiast woda kontrolna na kilku przekrojach poniżej mostu w km 4+190
jest wodą brzegową. Odcinek ten w całości przebiega przez teren mocno
zadrzewiony, co ma zasadnicze znaczenie na ograniczone zarastane koryta. Ciągłe
zacienienie spowodowane koronami drzew oraz duży spadek koryta powoduje, że na
odcinku tym warunki przepływu w ciągu całego roku są w miarę wyrównane.

Od mostu w km 4+190 do km ca 4+900 koryto rzeki przepływa w sąsiedztwie
lasu na lewym brzegu i łąki na prawym brzegu. Jak wynika z obliczeń, na odcinku
tym poziom wody miarodajnej utrzymuje się w korycie rzeki, natomiast poziom
wody kontrolnej miejscami występuje z koryta na lewym zadrzewionym brzegu.
Koryto rzeki na tym odcinku było w ostatnich latach konserwowane a urobek został
odłożony na prawym brzegu. Powyżej km 4+900 na krótkim odcinku koryto rzeki
przepływa przez teren leśny, na którym obliczeniowe wody utrzymują się w korycie.
Powyżej odcinka leśnego, Flinta pływnie w sąsiedztwie łąk na lewym i prawym
brzegu. Jak wynika z przeprowadzonych obliczeń, na odcinku od km ca 5+300 do km
5+600 obliczeniowa woda miarodajna utrzymuje się w korycie, natomiast woda
kontrolna wylewa się na teren łąki na prawym brzegu. Potwierdza się, zatem
Strona 27
informacja, że na łące tej obserwuje się okresowe wylewy. Wykazane oddziaływanie
przy założeniu dobrego stanu koryta rzeki wskazuje na możliwość pogorszenia się
jeszcze warunków w okresach zarastania koryta i wzrostu oporów przepływu. Jest to
wynik deniwelacji tego terenu w stosunku do obliczonego poziomu wody kontrolnej.
Zaniżenia sięgają tam ca 15,0 cm w stosunku do obliczeniowego poziomu wody. Na
pozostałej części analizowanego odcinka poziom wody miarodajnej i kontrolnej
utrzymuje się w korycie rzeki.

Powyżej mostu w km 7+420 rzeka Flinta przepływa wzdłuż łąk. Do km ca
10+600 poziom wody miarodajnej utrzymuje się na poziomie ca 0,4 m poniżej
terenów przyległych, natomiast woda kontrolna dla większości tego odcinka jest
wodą brzegową z nielicznym oddziaływaniem na niektórych przekrojach. Powyżej
km 10+600 do mostu kolejowego w km 11+530 obliczenia wykazują oddziaływanie
na tereny przyległe do koryta już wody miarodajnej, natomiast woda kontrolna
wylewa się na tereny przyległe do koryta na odległość ca 40,0-50,0 m. Jak wynika z
analizy przekroi, teren doliny opada w stosunku do rzędnych brzegów rzeki o ca 3040 cm, a wylana woda stagnuje w tych zaniżeniach do czasu aż poziom wody w
rzece Flincie opadnie do poziomu umożliwiającego obniżenie się poziomu wody w
profilu glebowym ternu przyległego.

Na całym tym odcinku nawet przy założeniu dobrego stanu koryta rzeki Flinty
obliczenia wykazują znaczne oddziaływanie wód zarówno kontrolnych jak i
miarodajnych. W większości wykonanych przekroi woda miarodajna utrzymuje się
na poziomie terenu przyległego do koryta, natomiast woda kontrolna może
oddziaływać w pasie nawet do 200 m. Stagnująca w zaniżeniach terenowych woda
może stanowić duże utrudniania w prawidłowej uprawie i użytkowaniu położonych
na prawym i lewym brzegu rzeki łąk.

Górny odcinek analizowanego fragmentu rzeki Flinty charakteryzuje się
najmniejszym spadkiem podłużnym oraz dużymi odkładami urobku zdeponowanego
na górnych krawędziach skarp rzeki. Analiza wykonanych obliczeń wykazała, iż
poziom wody miarodajnej utrzymuje się w korycie rzeki, jednakże jego poziom w
niektórych przekrojach odpowiada rzędnym terenu przyległego do koryta terenu.
Strona 28
Odłożone przy górnych krawędziach skarp nieregularnie odkłady urobku
pozyskanego z dna rzeki w trakcie robót utrzymaniowych pozwalają na utrzymanie
w korycie również wód kontrolnych. Jednak ich poziom w stosunku do rzędnych
terenów przyległych wynosi miejscami ponad 30,0 cm. Przy przelaniu się wody
przez te odkłady odziaływanie może sięgać nawet 200,0 m.
Przeprowadzona symulacja przepływu wód w korycie rzeki Flinty na analizowanym
dolnym odcinku scharakteryzowana powyżej, została przeprowadzona dla warunków
najkorzystniejszych tj. przy zachowaniu odpowiednich i systematycznych zabiegów
utrzymaniowych koryta rzeki. Brak tych zabiegów w znaczny sposób powodować może
częstsze i bardziej uciążliwe oddziaływanie wód rzeki Flinty na tereny przyległe do
koryta.
Przeprowadzone na przełomie letnio-jesiennym 2013 r. roboty utrzymaniowe na
odcinku od mostu w km 9+660 do km ca 17+000 polegające na usunięciu z dna namułów
warstwą 20,0 cm oraz wykoszeniu porostów ze skarp w znaczny sposób poprawiła
warunki przepływu wody w rzece Flincie. Dało się to zaobserwować już w miesiąc po
wykonaniu tych zabiegów.
Wykonane obliczenia przedstawiono graficznie na przekrojach poprzecznych koryta
rzeki Flinty (zał. III Wyniki Obliczeń), oraz na profilu podłużnym rzeki (zał. rys. II/2.1. i
II.2.2). Granice oddziaływania wód miarodajnych i kontrolnych dla założenia
korzystnych warunków przepływu przedstawiono na mapie sytuacyjno-wysokościowej w
skali 1: 10 000 (zał. rys. II/1).
6.
Podsumowanie i konkluzje
Na podstawie wnikliwie przeprowadzonej analizy profilu podłużnego koryta rzeki
Flinty na odcinku od jej ujścia do jazu w km 18+110 oraz panujących warunków
gruntowych rozpatrywanego terenu zlewni rzeki Flinty można ustalić następujące
wnioski:

Flinta jest rzeką odcinkowo przypominającą charakterem rzekę górską
głównie w odcinku przebiegającym w sąsiedztwie terenów leśnych tj. od
km 1+775 do km ca 5+500,

W celu poprawy drożności koryta rzeki dla celów migracji ryb można
rozważyć udrożnienie istniejącego piętrzenia jazem w km 1+775 poprzez
budowę urządzenia umożliwiającego migrację ryb (przepławkę) oraz
Strona 29
przewidzieć zmianę instrukcji gospodarowania wodą na jazie z
możliwością
wypływu
wody
spod
zasuwy
dla
umożliwienia
samooczyszczania się koryta rzeki Flinty powyżej jazu z osadzających się
tam zawiesin powodujących w okresie letnim zakwitów spowodowanych
rozwojem glonów. Drugim wariantem może być rozważenie możliwości
całkowitej
likwidacji
istniejącego
piętrzenia
z
wykorzystaniem
konstrukcji jazu do wykonania w jego świetle bystrza betonowokamiennego dla migracji ryb. Przy wyborze wariantu całkowitej
likwidacji piętrzenia zwrócić należy jednak uwagę na zlokalizowany na
prawym brzegu rzeki zbiornik wodny, do którego zasilania jaz ten został
wybudowany. Udrożnienie jazu w km 1+775 umożliwiłoby swobodną
migrację ryb i drożność rzeki aż do jazu w km 18+110 powyżej
miejscowości Ryczywół. Z puntu widzenia poprawy, jakości wody oraz
renaturyzacji koryta rzeki wariant drugi wydaje się rozwiązaniem lepszym
i ekonomiczniejszym.

Likwidacja piętrzenia jazem w km 1+775 nie wpłynie w zasadniczym
stopniu na tereny łąk zlokalizowane powyżej odcinka leśnego (km
7+420), ponieważ zasięg cofki istniejącym jazem sięga do km ca 4+000.

Grunty
wypełniające
dolinę
to
utwory
piaszczyste
o
dużej
przepuszczalności i wysokim poziomie wody gruntowej. Ta jednorodna
geologiczna budowa podłoża gruntowego analizowanego odcinka zlewni
rzeki Flinty oraz ukształtowanie poprzeczne doliny wskazuje na
prostoliniową zależność poziomów wód w gruncie od poziomów wód w
korycie Flinty. Brak prawidłowego utrzymywania stanu koryta
(wykaszanie, hakowanie, odmulanie) powodować będzie zmianę
warunków wilgotnościowych oraz okresowe wylewy na tereny przyległe
głównie w górnym analizowanym odcinku tj. powyżej mostu kolejowego
w km 11+530. Ponad to należy zwrócić uwagę na fakt, iż część terenów
łąkowych
leży
poniżej
poziomu
ustalonych
poziomów
wód
obliczeniowych i będzie pod niekorzystnym ich oddziaływaniem
niezależnie od utrzymania stanu koryta.
Strona 30

Nadmierna podmokłość występujących na gruntach doliny użytków
zielonych stymuluje rozwój roślinności stanowisk podmokłych eliminując
trawy pastewne stosowane w składzie gatunkowym runi.

Wykształcenie się zbiorowisk roślinnych łąk z dużym udziałem situ
rozpierzchłego, mozgi trzcinowatej oraz turzyc, mimo że są one koszone i
użytkowane, również świadczy o ich wysokim uwilgotnieniu.

Aby poprawić intensywność użytkowania, cała powierzchnia łąk po
uregulowaniu
stosunków
wodno-powietrznych
powinna
być
zagospodarowana metodą pełnej uprawy pomelioracyjnej. Pozwoliłoby to
na wprowadzenie do składu botanicznego runi traw o wysokiej wartości
pastewnej.

Celem poprawy aktualnie niekorzystnych z punktu widzenia rolniczego
użytkowania
warunków
wilgotnościowych
doliny,
należałoby
w
pierwszej kolejności zapewnić sprawny odpływ nadmiaru wody rzeką
Flintą oraz odtworzyć wykonany w XIX w i prawdopodobnie na początku
XX wieku system melioracji szczegółowej rowów odwadniających
przyległe do koryta rzeki kompleksy łąk, które w znacznym stopniu
uległy dekapitalizacji i spełniają swojego zadania.

Potrzebę wykonania kompleksowych melioracji potwierdza fakt, że
wykonane na przełomie lata i jesieni 2013 r. roboty utrzymaniowe koryta
rzeki Flinty, spowodowały już zauważalne zmiany uwilgotnienia na
terenach przyległych a o skuteczności tych zabiegów będzie można się
przekonać na wiosnę przyszłego roku.

Potwierdzeniem tezy o stałej lub okresowej podmokłości gruntów doliny
jest występowanie silnego (całkowitego) górnego oglejenia piasków od
głębokości około 0,8 m.

Ze względu na charakter gleb oraz potrzebę utrzymania równowagi
stosunków
wodno-powietrznych,
należałoby
zapewnić
możliwość
piętrzenia wody istniejącymi jazami na rzece Flincie w okresie letnich
niedoborów, które z uwagi na ich stan techniczny wymagają odbudowy.

Odstąpieniu od wykonywania zabiegów utrzymaniowych polegających na
odmuleniu koryta rzeki Flinty z piaszczystych osadów dennych na
odcinku leśnym (od km 0+000 do km 7+420) oraz odcinku łąkowym (od
Strona 31
km 7+420 do mostu kolejowego w km 11+530). Odstąpienie od zabiegów
utrzymaniowych proponuje się kompesować poprzez objęcie tego odcinka
monitoringiem warunków przepływu oraz drożności koryta rzeki.

W ramach kompensacji wykonanych w 2013 r. prac utrzymaniowych w
korycie rzeki proponuje się przygotowanie i wykonanie odpowiedniego
substratu tarłowego z żwiru i otoczaków o odpowiedniej strukturze
uziarnienia i właściwych proporcjach objętościowych oraz wykonanie w
dnie rzeki tarlisk dla ryb na odcinkach 20-50 metrowych. Proponuje się
następujące lokalizacje tarlisk:
o poniżej jazu w km 1+775,
o poniżej miejscowości Smolarz w km ca 3+800,
o powyżej miejscowości Smolarz w miejscu istniejącego tarliska w
km ca 5+050,
o przy istniejącym brodzie w km ca 7+000,
o przy istniejącym brodzie w km ca 7+980,
o powyżej mostu w miejscowości Wiardunki w km 10+000.
Dokładny lokalizację oraz długość tarlisk proponuje uzgodnić w
porozumieniu z ichtiologiem po powtórnej wizji terenowej.

Dalsze prace utrzymaniowe zaleca się wykonywać przynajmniej pod
nadzorem przyrodniczym i ichtiologicznym.

Z uwagi na dużą ilość zgłoszeń ze strony użytkowników gruntów
przyległych do koryta rzeki Flinty, Wielkopolski Zarząd Melioracji i
Urządzeń Wodnych w Poznaniu, wprowadził rzekę Flintę do
wieloletniego programu inwestycji melioracyjnych na lata 2014 – 2020.
W ramach tego opracowania będzie można kompleksowo przygotować
wykonanie niezbędnych opracowań i opinii środowiskowych, które
określą potrzeby oraz możliwości techniczne wykonania niezbędnych
prac w aspekcie przepisów ochrony środowiska.
Strona 32

i. część opisowa

Transkrypt

Podobne dokumenty

Bonus

Kraków 08.11.2012 Zestaw 3 FABRYKA INŻYNIERÓW Informatyka

Cel: Wiadomości – uczeń: - wymienia źródła zanieczyszczeń Wisły

ALICJA PACEWICZ, DANUTA STERNA