docsmart network infrastructure
download 
Reklamacja Transkrypt
smart network infrastructure
tec News 21 HARTING - NEWSLETTER - TECHNOLOGIE Artykuł gościnny: Prof. Dr Inż. Detlef Zühlke SmartFactory – rozwój in teligentnej infrastruktury Andreas Huhmann Dr. Michael Groß Infrastruktury przyszłości Smart Network Infrastructure Smart Network Infrastructure HARTING Technology Group Fast Track Switching Power Pushing Performance M12 Connector Han-Eco® Han-Modular® Data Han-Yellock® Ha-VIS RFID Signal Energy Partnership Ha-VIS mCon har-flex® People SmartFactory Ethernet Corporate Social Responsibility smart Power Networks Installation Technology Ha-VIS preLink® Device Connectivity Smart Network Infrastructure Co czyni infrastrukturę inteligentną? HARTING kieruje się jasną zasadą: patrzymy na świat oczami naszych klientów. Dzisiejszy świat determinują trzy arterie: danych, mocy i sygnałów. Łączymy je w sposób optymalny w urządzeniach, instalacjach oraz w sieciach inteligentnych przy zapewnieniu wymaganej funkcjonalności i odporności – tak określamy nasz wkład w rozwój infrastruktury, a w szczególności w rozwój infrastruktury sieci inteligentnych. » Philip Harting, Senior Vice President Connectivity & Networks Zasadnicze zmiany dopiero nadchodzą – od pojedynczych urządzeń aż po kompleksowe systemy, w których infrastruktura będzie miała coraz większe znaczenie: zjawisko to wpłynie zarówno na odbiorców, jak i na sferę działalności każdego przedsiębiorstwa – w tym również na pracowników grupy HARTING . Wobec tego należy liczyć się z radykalną zmianą podejścia do koncepcji infrastruktury. W przedsiębiorstwie zaangażowanym w ideę "New Thinking" niezbędne są strategie, których rozwój wymagać będzie rzeczywiście szerokich horyzontów myślowych. Zmiana podejścia oznacza znajdowanie najlepszych rozwiązań problemów kompatybilności. Nowe rozwiązania zawsze wymagają strategii akceptowalnych przez rynek. Oznacza to, że często trzeba będzie pokonywać przeszkody technologiczne, które są tak samo złożone, jak i sama infrastruktura. “Patrzymy na świat oczami naszych klientów.” Są trzy wyraźne przykłady takich sytuacji. Telefonia kablowa powstała po wprowadzeniu PoE (Power over Ethernet). System PoE umożliwił łączenie telefoniczne w sposób tak łatwy, jak w świecie analogowym. HARTING ustanowił tu pewne standardy. Na przykład, wprowadził złącze Ha-VIS preLink® umożliwiające uniwersalne połączenia w sieci. Dzięki preLink® nowe, 8 stykowe złącze M12 może współpracować z aplikacjami 10 Gigabitowymi oraz można podłączać je do konwencjonalnych kabli przemysłowych Fast Ethernetu. Technologie wymagane dla przejścia do nowej infrastruktury stają się technologiami decydującymi – jest tak obecnie i podobnie będzie w przyszłości. HARTING zrozumiał, że technologie te będą współtworzyły inteligencję infrastuktury i w związku z tym opracowuje infrastrukturę sieci inteligentnej (Smart Network Infrastructure). 3 tec.News 21: Spis treści Spis treści Strategia Artykuł od redakcji / str. 03 HARTING wie, co czyni infrastrukturę inteligentną. SmartFactory – wynik rozwoju infrastruktur inteligentnych / str. 06 Artykuł gościnny prof. dr Detlefa Zühlke Konstrukcje przyszłości / str. 11 Definicja infrastruktury podlega ciągłej zmianie. W przyszłości będzie odnosiła się do struktur powiązanych z procesami jako ich platforma. W oparciu o nowe technologie HARTING buduje tu solidne podstawy. 4 Zastosowania Infrastruktura sieci inteligentnej / str. 16 Presja na optymalizację procesów i zwiększanie efektywności stworzyła zapotrzebowanie na sieci inteligentne. Bohaterowie płytek drukowanych / str. 26 HARTING wprowadza nowe złącza z rodziny har-flex®. Zaufanie tworzy powiązania / str. 40 People – Power – Partnership: HARTING jest pierwszym niemieckim przedsiębiorstwem, w którym wykonany został audyt odnośnie spełnienia podstawowych wymagań normy ISO 26000. Pushing Performance! / str. 20 Przełączniki Ha-VIS Fast Track w przemyśle maszyn pakujących. Wszechstronność / str. 25 Technologia sieciowej transmisji danych zdobywa nowe obszary zastosowań. Łatwe / str. 30 Han-Eco® – inteligentne i lekkie złącza dla sektora transportu. tec.News 21: Spis treści Rozwiązania Na zimno i na gorąco / str. 32 Na podbój nowych światów / str. 19 Solidny nośnik informacji / str. 34 Złącze Han-Yellock we wtryskarkach. Nowy standard i nowe rozwiązania ekranowania wprowadzają złącza M12 do świata transmisji gigabitowych. Transponder z rodziny Ha-VIS ustanawia nowe standardy jakości i parametrów pracy. ® Zastosowania / str. 36 Zastosowania produktów firmy HARTING na świecie Inteligentna energia / str. 22 HARTING opracował koncepcję inteligent- Inteligencja jest w sieciach / str. 38 nej sieci elektroenergetycznej, dzięki której przedsiębiorstwa mają możliwość implementacji sieci inteligentnych do zarządzania energią. Ethernet stał się światowym standardem komunikacyjnym. Przyjazne dla użytkownika złącze HARTING PushPull zdobyło sobie mocną pozycję i jest coraz powszechniej stosowane. Nowości w skrócie / str. 42 Kalendarz targów / str. 43 Szczegóły publikacji / str. 43 Proste. Udane. / str. 29 W skrócie 5 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a SmartFactory – wynik rozwoju infrastruktur inteligentnych W naszym codziennym życiu wszechobecne są korzyści, jakie dają nowoczesne technologie informacyjne. Korzystamy ze smartfonów, które nie tylko są telefonami, ale również aparatami fotograficznymi, kamerami filmowymi, elementami systemów nawigacji oraz pełnią wiele innych, użytecznych funkcji. Ponadto, jako urządzenia połączone z siecią, mogą korzystać z jej zasobów. I chociaż infrastrukturom przemysłowym daleko jeszcze do poziomu sieci komercyjnych, to rozwój tych infrastruktur zmierza do osiągnięcia podobnej funkcjonalności. Artykuł gościnny: 6 » P rof. Dr.-Ing. Detlef Zühlke, Scientific Director, German Research Center for Artificial Intelligence DFKI GmbH, Innovative Factory Systems, Kaiserslautern t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a Wswoim czasie amerykański pionier komputerowy Mark Weiser opisał wizję świata roku 1991 z wszechobecnymi komputerami – miały one przenikać wszelkie dziedziny życia – wizja ta była rewolucyjna. Z czasem idee Weisera stały się rzeczywistością: komputery znikają jako widoczne urządzenia na naszych biurkach i migrują do małych obiektów, z którymi stykamy się na codzień. Żyjemy obecnie w świecie kamer, telefonów komórkowych, urządzeń kuchennych i samochodów, które są kontrolowane przez komputery. Realizację całej tej magii umożliwiają komputery miniaturowe, zwane inaczej systemami wbudowanymi. Jednak prawdziwy postęp rozpocznie się dopiero wtedy, gdy te miniaturowe komputery nie będą już działały niezależnie, ale zaczną wymieniać informacje poprzez sieć. A jest to możliwe dzięki rozwojowi technologii sieciowych, jaki miał miejsce w ciągu ostatnich dziesięciu lat: napędzani przez potężny rynek konsumenta uczyniliśmy sprzęt techniczny tanim, wydajnym i dostępnym. W odpowiedzi na taki znaczący postęp również i technologie automatyki zaczynają przejmować podobne idee. 7 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a Przykład awarii maszyny Maszyna w przedsiębiorstwie produkcyjnym ulega awarii i w rezultacie zostaje zatrzymana cała linia produkcyjna. Poprzez sieć Bluetooth maszyna wysyła komunikat do smartfonu operatora. Operator podchodzi do maszyny, wykonuje kilka testów i stwierdza, że przyczyną awarii jest uszkodzenie napędu. Przy pomocy smartfonu operator wydaje priorytetowe zlecenie naprawy, które wysyłane jest do centrum obsługi technicznej przedsiębiorstwa. Tam z kolei dokonuje się wstępnego sprawdzenia maszyny, stosując diagnostykę online. Dalej, w wyniku polecenia wydanego poprzez smartfon, wysyłany jest pracownik obsługi w celu dokonania naprawy. Następnie pracownik wsiada do pojazdu, przesyła dane lokalizacji do systemu nawigacji pojazdu i GPS prowadzi go bezpośrednio do właściwego budynku. W budynku prowadzenie przejmuje wewnętrzny system pozycyjny i za pośrednictwem smartfonu wskazuje drogę do uszkodzonej maszyny. Na miejscu technik łączy się bezprzewodowo, przy pomocy tabletu PC, z systemem kontroli maszyny i przeprowadza kilka testów. Upewnia się, że napęd należy wymienić, wykonuje smartfonem zdjęcie tabliczki znamionowej i wysyła informację do wydziału części zamiennych, gdzie potrzebna część jest natychmiast wyszukiwana i wysyłana. Specjalista może teraz śledzić trasę części na swoim tablecie i przejąć ją u wejścia do hali, a następnie dokonać naprawy. Teraz przy pomocy smartfonu sprawdza numer części oraz wersję poprzez znacznik RFID w celu uniknięcia problemów interakcji z innymi komponentami. Następnie uruchamia system, wykorzystując tablet PC i sprawdza poprawność działania. Po udanej naprawie zamyka zlecenie przy pomocy smartfonu oraz inicjuje zamówenie wymienionego elementu do wydziału części zamiennych i sporządza notatkę dla celów ewidencji kosztów. Od idei do rzeczywistości Z technicznego punktu widzenia realizacja takiego scenariusza jest już obecnie możliwa, lecz przedsiębiorstwa na razie nie myślą o wprowadzaniu podobnych systemów. Pomimo tego, można spodziewać się tendencji w tym kierunku, chociaż będzie ona realizowana inaczej niż w przypadku obszarów dóbr konsumenckich. Przedsiębiorstwa przemysłowe oczekują urządzeń o bardzo wysokim stopniu dopracowania i najwyższej niezawodności. Użytkownicy przemysłowi chcą mieć również pewność, że nawet i po dziesięciu latach możliwa będzie wymiana smartfonu na model kompatybilny – obecnie co dziewięć miesiący wprowadzane są na rynek nowe modele smartfonów, które zasadniczo różnią się od konstrukcji poprzednich. 8 Co jest pomocne w obszarze dóbr konsumpcyjnych, korzystne jest również w przemyśle. W 2004 r. utworzona została grupa przedstawicieli przemysłu oraz nauki w celu dyskusji nad zakresem oraz skutkami wprowadzania inteligentnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych. W efekcie powstała inteligentna fabryka (SmartFactory), która pełni rolę centrum badawczego i prezentacyjnego – uruchomiono ją w Kaiserslautern w 2005 r. Inicjatywa SmartFactory Urządzenia do badań i demonstracji są centralną częścią SmartFactory, w której realizowana jest produkcja płynnego t e c . N e w s 2 1: S ta r t e g i a “Przedsiębiorstwa przemysłowe oczekują urządzeń o bardzo wysokim stopniu dopracowania i najwyższej niezawodności.” mydła przy zastosowaniu typowych komponentów przemysłowych. Funkcje linii produkcyjnej obejmują obróbkę wstępną mydła, po której następuje barwienie, butelkowanie i nalepianie etykiet. Linią produkcyjną kieruje zespół "Technology Initiative SmartFactory KL e.V.", w skład którego wchodzi obecnie 15 znanych osób ze środowiska przemysłowego oraz nauki. Głównym celem tej inicjatywy jest utworzenie niezależnej od producentów fabryki dla celów badań i prezentacji, w której możliwe byłoby analizowanie potencjału wdrażania nowych technologii w procesie wytwórczym oraz możliwości dalszego ich rozwoju. W tym kontekście nie chodzi o zastąpienie ludzi automatami, ale o zapewnienie możliwie najdalej idącego wsparcia podczas pracy z wykorzystaniem modelu "ubiquitous computing" (ubicomp). Taki realistyczny i typowo przemysłowy proces produkcyjny tworzy podstawę, na której możliwe jest prowadzenie badań z różnych dziedzin dla utworzenia "fabryki przyszłości". Cyfrowa pamięć produktu: w celu sterowania procesem napełniania, do każdej butelki mocowany jest chip RFID (Radio Frequency Identification) – zawiera on dane o wszystkich parametrach związanych z kolejnością i z samym procesem produkcji. W ten sposób każdy produkt dysponuje własną pamięcią. W przyszłości "inteligentne" produkty będą wpływały na swoje otoczenie poprzez komunikację M2M (Machine-to-Machine), dzięki czemu możliwe będzie zwiększenie efektywności produkcji. Bezprzewodowe systemy komunikacyjne zwiększają również elastyczność i sprawność urządzeń fabrycznych. Zmniejszają się również nakłady na instalacje i modernizacje, gdy zredukowane są 9 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a 10 systemy komunikacyjne oparte na tradycyjnym okablowaniu. Jednak w środowisku przemysłowym wymagania odnośnie sieci bezprzewodowych są znacznie większe niż w innych środowis kach: najważniejsze są tu niezawodność i bezpieczeństwo oraz kompleksowe planowanie i kontrola pasm radiowych. Samokonfigurujące się systemy automatyki są kolejnym krokiem ku przekształcalnym i elastycznym fabrykom. W pewnym stopniu wykorzystany może być również mechanizm "plug-and-play". Utworzenie nowych standardów i modeli abstrakcyj nych stosowanych komponentów jest tu warunkiem wstępnym. obiektów" (Internet of Objects), w którym coraz więcej obiektów rzeczywistych jest mapowanych i zestawianych ze swoimi wirtualnymi reprezentacjami w świecie IT – zaczyna wynurzać się obraz coraz bardziej wykorzystującej możliwości sieciowe oraz zintegrowanej "Factory of Objects". W sieci kablowej łatwo jest umiejscowić podłączone do niej urządzenia. Gdy rezygnuje się z połączen kablowych, zlokalizowanie maszyny nabiera większego znaczenia – szczególnie, jeśli stosowane są mobilne systemy operacyjne: pewne funkcje instalacji lub systemu mogą być aktywowane tylko wtedy, gdy operator znajduje się w pobliżu. W SmartFactory zainstalowane są trzy wewnętrzne systemy lokalizacji i śledzenia w czasie rzeczywistym – mogą one doprowadzić technika do miejsca awarii lub dostarczyć operatorowi informacji dla realizacji określonych zadań zależnie od danej lokalizacji na linii produkcyjnej lub w systemie. Niech się stanie inteligencja Z pomocą dzisiejszych technologii systemów wbudowanych wiele instalowanych w miejscu pracy prostych urządzeń może stać się "obiektami inteligentnymi" i może w obrębie sieci automatyki oferować funkcjonalności podobne do serwerów sieciowych. Ta technicznie wykonalna konsystencja funkcji oraz informacji na poziomie miejsca zainstalowania i poziomach wyższych pociągnie za sobą zmiany w zakładowej infrastrukturze IT: wysoce zhierarchizowana piramida układu automatyki przekształci się w sieć zbieżną z rozbudowującym się dostępem poprzez różne poziomy sterowania i planowania. Podobnie do "Internetu Można spodziewać się, że w przyszłości pro blemy bezpieczeństwa IT będą odgrywały większą rolę niż obecnie. Konieczna będzie ochrona danych oraz integralności sieci IT i systemów produkcyjnych przed zagrożenia mi zewnętrznymi i wewnętrznymi. Prof. dr inż. Detlef Zühlke, Dyrektor nau kowy, German Research Center for Artificial In telligence (Niemieckie Centrum Badań Nad Sztuczn˛a Inteligencj˛a) DFKI GmbH, Inno vative Factory Systems, Kaiserslautern t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a Infrastruktury przyszłości Pojęcie infrastruktury ulega ciągłemu rozszerzeniu. W przyszłości termin infrastruktura odnosić się będzie do struktur podstawowych wobec procesów i tworzących w związku z tym ich platformę. Wprowadzając nowe technologie, HARTING tworzy tu solidne fundamenty rozwojowe. » Andreas Huhmann, Strategy Consultant Connectivity & Networks, Germany, HARTING Technology Group, Andreas.Huhmann@ HARTING .com Dzisiejsza ekspansja infrastruktur poprzez platformy sieciowe sprzyja rozwojowi sieci oraz integracji na skalę ogólnoświatową. Zanikają linie podziału między producentami a użytkownikami, nadawcami a odbiorcami – wszyscy oni stają się uczestnikami procesów opartych na nowej koncepcji, co powoduje daleko idące implikacje. Infrastruktura staje się spójna i przenikalna aż po urządzenia końcowe, łączy przy tym aplikacje stosowane w przedsiębiorstwach – dotyczy to głównie przemysłu wytwórczego. Obecne infrastruktury nie mogą sprostać rosnącym wymaganiom, gdyż niezbędne byłyby bardzo złożone rozwiązania, których implementacja nie zawsze jest możliwa. Zarządzanie i sterowanie w obrębie nowych, inteligentnych infrastruktur musi być łatwiejsze. 11 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a HARTING koncentruje swoją uwagę na przemyśle, transporcie, energetyce oraz dystrybucji, jak i na technologiach komunikacyjnych. Na wszystkich tych rynkach jednostki funkcjonalne połączone są ze sobą w sposób porównywalny i dokonują wymiany danych, sygnałów oraz transmisji mocy zasilającej – są to zasadnicze funkcje realizowane w ramach infrastruktur. Optymalne łączenie tych funkcji poprzez zapewnienie odpowiednich złącz po stronie urządzeń, instalowanie w miejscu użytkowania oraz tworzenie inteligentnych systemów sieciowych to wkład grupy HARTING w rozwój nowoczesnych infrastruktur. Przyszłość infrastruktur Aplikacje integrują się z coraz bardziej złożonymi procesami. Dawniej każdy rynek definiował swoje własne sposoby komu- nikacji – obecnie widoczna jest tendencja do tworzenia rozwiązań zbieżnych i kompatybilnych. W obszarze transmisji danych Ethernet pełni rolę pośredniczącą między aplikacjami, gdyż ma on właściwości integrowania aplikacji w obrębie całości systemu. Korporacja HARTING Technology Group odgrywała dotychczas centralną rolę w opracowywaniu jednolitych platform infrastruktur i zamierza utrzymać tę pozycję również w przyszłości. Dzisiaj Ethernet wykorzystywany jest w konwencjonalnej tele komunikacji oraz w komunikacji dla celów automatycznego sterowania, stając się przy tym standardem uniwersalnym. Przechodzenie z infrastruktur typu Fieldbus na otwarte sieci ethernetowe związane jest z pokonywaniem szeregu przeszkód, gdyż koncepcja i konstrukcja infrastruktur automatyki różni się "Aby kompatybilność nie ograniczała innowacyjności, potrzebne są technologie pomostowe – są one kluczowym elementem rozwoju infrastruktur." 12 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a znacznie od infrastruktur IT. Koncepcja platformy Automation IT opracowana przez firmę HARTING rozwiązuje ten problem: platforma przejmuje właściwości infrastruktur bazujących na technologii Fieldbus, zachowując przy tym parametry wymagane dla procesów sterowania automatycznego, a jednocześnie posiada własności infrastruktury ethernetowej. Zmienność i zachowawczość jako zasadnicze cechy nowoczesnych infrastruktur Infrastruktura powinna charakteryzować się dużą żywotnością, gwarantując przy tym kompatybilność, elastyczność oraz możli wość rozbudowy. W związku z tym natura infrastruktury jest niejako wewnętrznie sprzeczna: z jednej strony musi być strukturalnie zachowawcza, w pozytywnym znaczeniu tego słowa, gdyż ze względów inwestycyjnych wymagana jest duża żywotność i kompatybilność. Z drugiej strony, infrastruktura musi być elastyc zna dla dostosowania do przyszłych, rosnących wymagań związa nych przykładowo z rozwojem automatyzacji, czy energetyki. Zatem można mówić o zadaniu zespalania zmieniających się infrastruktur z koncepcjami, które pozwalają użytkownikom na stosowanie istniejących technologii. W większości przypadków infrastruktury inteligentne muszą być wyposażone w tego rodzaju zdolności adaptacyjne. W sieciach telekomunikacyjnych współpracujących z różnymi aplikacjami oznacza to aktywne zarządzanie komponentami sieci inteligentnej. 13 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a "Infrastruktura powinna charakteryzować się dużą żywotnością, gwarantując przy tym kompaty bilność, elastyczność oraz możliwość rozbudowy." Aby kompatybilność nie ograniczała innowacyjności, potrzebne są technologie pomostowe – są one kluczowym elementem rozwoju infrastruktur. Często jest tak, że technologie pomostowe mają większe wymagania niż same infrastruktury. Można podać wiele takich przykładów. Chociażby telefonia internetowa, czy VoIP. Technologia Fast Track Switching (FTS) należy również do technologii pomostowych powiązanych z plat formą Automation IT. Innym przykładem jest stara infrastruktura Fieldbus wyposażona w funkcjonalności czasu rzeczywistego i determinizmu oparte na sieci. W ten sposób powiązano środowisko przemysłowe z konwergentną siecią ethernetową w prosty i wygodny sposób. Wyrazem takich powiązań na poziomie urządzeń są ethernetowe przełączniki FTS firmy HARTING . W całkiem inny, a zarazem prostszy sposób wprowadził HARTING technologie pomostowe do złącz: przechodząc z dwóch na cztery pary przewodów w okablowaniu złącza HARTING M12 z zastosowaniem koncepcji Ha-VIS preLink®, utworzył nowy rodzaj złącza typu X M12 dla sieci PROFINET. Efektywność energetyczna procesów i urządzeń jest w przemyśle niezwykle istotna – obecna struktura zużycia energii nie jest przejrzysta, a spodziewane rozproszenie źródeł zasilania związane będzie z nowymi wymaganiami odnoszącymi się do dystrybucji i magazynowania. W konwencjonalnych systemach dystrybucji energii trudno jest przypisać i śledzić wartości zużycia, wykorzystując sieć kablową. Sieć dystrybucyjna ma topologię gwiazdy, co wiąże się z dużymi stratami zasobów spowodowanymi nadmiarowym użytkowaniem kabli miedzianych i dużymi stratami w przewodach. Zastąpienie pasywnej dystrybucji energii sieciami inteligentnymi ma kluczowe znaczenie dla zwiększenia sprawności procesu. HARTING opracował koncepcję inteligentnych sieci elektroenergetycznych (smart Power Networks), dzięki której możliwe będzie efektywne zarządzanie przesyłem i dystrybucją energii. Infrastruktury inteligentne pozwolą użytkować zasoby w sposób operacyjnie bezpieczny i niezawodny. Jest to olbrzymi krok naprzód. Koncepcja inteligentnych infrastruktur sieciowych (smart Network Infrastructures) opracowania przez firmę HARTING tworzy solidne podstawy dla racjonalnego gospodarowania energią. 14 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a 15 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a Inteligentna infrastruktura sieciowa Znaczący stopień redukcji kosztów oraz zwiększenie efektywności mogą być uzyskane jedynie w wyniku wprowadzenia sieci inteligentnych. Oba cele można zrealizować dzięki inteligentnemu zarządzaniu danymi, sygnałami i mocą zasilającą w logistyce, produkcji, dostawach żywności i energii oraz komunikacji indywidualnej. HARTING Technology Group opracował znakomitą koncepcję infrastruktury sieci inteligentnych (Smart Network Infrastructure). » Dr. Michael Groß, Managing Director ICPN / RFID, Germany, HARTING Technology Group, Michael.Gross@ HARTING .com Rozwój koncepcji sieciowych pociąga za sobą prace nad nowymi technologiami: czujników o szybkiej transmisji, RFID, przełączników inteligentnych dla sterowania ruchem sieciowym, inteligentnych analiz, wizualizacji i komponentów sieciowych o dużych możliwościach transmisji – są to kluczowe technologie związane z sieciami inteligentnymi. Wzrost efektywności spowodowany wdrażaniem nowych technologii poprawia bilans energetyczny, sprzyja bardziej ekonomicznemu wykorzystywaniu surowców naturalnych i przyczynia się do redukcji efektu cieplarnianego. Architektura sieci danych Żyjemy w erze informacji: maszyny są inteligentne, procesy zglobalizowane, a zewsząd otaczają nas urządzenia komunikacyjne. Technologie informacyjne wytworzyły olbrzymie ilości danych oraz informacji z udziałem niezliczonych aplikacji i struktur, czyniąc je zarazem ogólnie dostępnymi – ale co tak naprawdę się zmieniło? Czy rzeczywiście jesteśmy mądrzejsi? Czy podejmujemy lepsze decyzje? Czy podejmując decyzje korzystamy z właściwych informacji? Niestety nie zawsze: decyzje podejmujemy najczęściej w oparciu o odczucia i doświadczenie, nawet gdy gdzieś w głębi sieci dostępne są informacje ułatwiające podejmowanie decyzji. Obecnie podejmujemy decyzje szybciej niż kiedyś, ale 16 ich jakość prawie się nie zmieniła. Potrzebujemy przejrzystości i uniwersalnego dostępu do właściwych danych. Brakuje nam koncepcji i struktur dla uzyskania całkowitej dostępności do odpowiednich danych oraz informacji we właściwym czasie. Jest już dla nas jasne, że dostęp do właściwych informacji w odpowiednim czasie da przewagę nad konkurencją, a przedsiębiorstwa, które będą zdolne wykorzystywać informacje w wymagany sposób, będą bardziej wydajne, gdyż podejmować będą lepsze decyzje. Uwolnienie sieci Dotąd infastruktura sieciowa widziana była jako proste połączenie inteligentnych urządzeń. Tradycyjnie zamknięte architektury sieciowe zaczęły się stopniowo otwierać poprzez interfejsy i bramki. Ale taka koncepcja nie spełnia już oczekiwań, jeśli chodzi o nieograniczony dostęp do danych oraz informacji. Koncepcja infrastruktury sieci inteligentnej (Smart Network Infrastructure) opracowana przez HARTING Technology Group uwalnia sieci transmitujące sygnały i dane poprzez czystą konfigurację oraz kombinację elementów pasywnych, wprowadzając krytyczny funkcjonalnie element rdzeniowy nowoczesnych ciągów łańcuchowych. Lokalne i regionalne infrastruktury stają się rdzeniowym komponentem naszego środowiska w coraz większym stopniu uniezależniającego się I to się zaczyna zmieniać: w nowo czesnych koncepcjach chmury oblic “Znaczące obniżenie kosztów oraz zwiększenie efektywności może być osiągnięte jedynie przez wprowadzenie sieci inteligentnych." zeniowej, "Internet of Things", czy ubicomp, infrastruktura sieciowa rozwija się w kierunku stania się niezależnym elementem aktywnym obsługującym i przybliżającym procesy. Systemy szaf zaczynają zanikać, a potrzeba nieograniczonego dostępu do zasobów systemowych i danych czyni zwykłą separację domen sieciowych anachronizmem: globalizacja wymaga nowego systemu. od użytkowników. Umożliwia to równoległe użytkowanie tej samej infrastruktury przez szereg różnorodnych aplikacji o różnych wymaganiach odnośnie jakości obsługi. Synchronizacja procesów rzeczywistych i wirtualnych Na przyklad: bezprzewodowe lub przewodowe czujniki w technologii Auto ID, takiej jak RFID, czy miejscowego nagry- t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a Przemysł Infrastruktura inteligentna Zastosowania Przetwarzanie zbiorowe Infrastruktura sieci inteligentnych (Smart Network Infrastructure) łączy świat rzeczywisty z wirtualnym (HARTING Electric GmbH & Co KG, 2011). wania obrazów mogą identyfikować dane i sygnały pochodzące z różnych obiektów oraz procesów i przetwarzać je w czasie rzeczywistym – pojazdy, ludzie, linie zasilające, itp. są tu nielicznymi przykładami. Informacja o stanie jest przekazywana niezależnie od tego, czy jest później wykorzystywana i dostępna w infrastrukturze sieciowej w standardowym formacie wymiany. Ponieważ dane są dostępne niezależnie od celu i jako usługa dla potencjalnego przetwarzania obiektów, muszą być ustanowione nowe procedury przygotowania, filtrowania i transportu w obrębie infrastruktury sieciowej. Środki programowo-sprzętowe, które stosowano już w technologii RFID, nabierają znaczenia, stanowiąc rdzeń dla różnych poziomów parametrów pracy infrastruktury sieciowej. Stale aktualizowane oprogramowanie w obrębie infrastruktury sieciowej przyczynia się do zwiększania strumieni danych przesyłanych niemal jednocześnie, dając wynik dostępny w postaci usługi dla użytkowników – dane niezmienione (dane zdarzeń) lub wstępnie przetworzone (kompleksowe dane zdarzeń). Platformy monitorujące i zarządzające generują i przenoszą dane funkcji specyficznych – są to dane o odpowiedniej jakości, skompilowane jako zdarzenia biznesowe i dostarczane w analizowalnej formie do nadrzędnych układów sterujących. 17 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a Aplikacje bazujące na przetwarzaniu zdarzeń w czasie rzeczywistym, kompleksowe przetwarzanie danych (CEP), funkcje rozpoznające wzorzec i dynamiczne regułowe funkcje sterujące stały się nieodłączną częścią infrastruktury sieci inteligentnej (Smart Network Infrastructure). Dostęp do infrastruktury sieci wszechobecnej (Ubiquitous Network) Ze względu na potrzebę dostępu do wszechobecnej informacji poprzez takie urządzenia roamingowe, jak smartfony, tablety PC i notebooki, staje się coraz mniej jasne kiedy, jak i jakie dane będą potrzebne. Taki dostęp do wszechobecnych danych jest teraz częścią naszego świata i nie jest już dłużej przypisany do specyficznych aplikacji, czy zdefiniowanych procesów, jak to było w czasach sieci zastrzeżonych. Oznacza to, że infrastruktura sieci inteligentnej przyjmuje nowe właściwości, różnicując się wobec wcześniejszej architektury sieci do transmisji danych i sygnałów. “HARTING Technology Group opracował znakomitą koncepcję infrastruktury sieci inteligentnej (Smart Network Infrastructure).” Potrzeba Ethernetu działającego w czasie rzeczywistym (deterministyczna transmisja danych) nie może być już dłużej ograniczona do indywidualnych pakietów i zastrzeżonych wysp danych oraz urządzeń sterujących, ale musi być zaspokojona poprzez wszechobecne rozwiązania aplikacyjne. Analogia do świata rzeczywistego Koncepcję tę można wyjaśnić poprzez analogię do świata rzeczywistego: sieć drogowa obejmuje drogi o różnej szerokości, długości oraz różne systemy kierowania ruchem (światła, znaki drogowe i opłaty). Korzysta z niej wielu różnych ludzi, jeżdżąc w różnym czasie z różnymi prędkościami – mogą oni być opisani statystycznie, ale nie można przewidzieć ich indywidualnych zachowań. Infrastruktura sieci inteligentnej (Smart Network Infrastructure) funkcjonuje podobnie jak ruch uliczny, gdzie światła zielone lub niebieskie migające dają pierwszeństwo dostępu. Ma zastosowanie pojęcie kosztów infrastruktury, a jej obciążenie zmienia się od minimalnego do maksymalnego. Pakiety danych o wysokich priorytetach z czujników nadzorujących muszą być przesyłane w czasie rzeczywistym i zapisywane. Ponadto, muszą być spełnione wymagania dla różnych poziomów parametrów 18 KORZYŚCI • Urządzenia inteligentne: aktywne komponenty w obrębie infrastruktury sieciowej, które mogą regulować i sterować generacją i przesyłem danych, sygnałów oraz energii poprzez procesy wewnętrzne, oparte na logice autonomicznej. Przykładami są tu: przełączniki zarządzalne, zarządzalne punkty dostępowe sieci WLAN, czytniki RFID oraz smartfony. • Obiekty inteligentne: komponenty pasywne, które posiadają własne, unikalne identyfikatory i zmienną pamięć – mogą komunikować się z komponentami aktywnymi. Przykłady, to: kontenery wyposażone w transpondery i pasywne transpondery R/W. • Aplikacje inteligentne: oprogramowanie, które rozpoznaje strumienie danych, sygnałów i mocy zasilającej oraz komunikuje się z komponentami infrastruktury według określonych zasad w celu realizacji odpowiednich funkcji. pracy i architektur bezprzewodowych, linii zasilających oraz kabli miedzianych i optycznych. Zatory muszą być omijane przez routing dynamiczny oraz musi być możliwość generowania billingu tras właściwych każdemu użytkownikowi. Dynamiczny, regułowy przesył danych i sygnałów w obrębie architektury sieci inteligentnej (Smart Network Architecture) aspiruje obecnie do miana kluczowej technologii nowoczesnej komunikacji. Model ten, realizowany spójnie, może być wykorzystany do trzech procesów: transmisji danych, sygnałów i mocy zasilającej. Według nowej koncepcji przesyłu energii, energia jest widziana jako źródło zarządzalne, a nie jako nieskończenie dostępny obiekt podstawowy bez przypisania go do procesu – teraz transmisja energii zostanie włączona do zarządzania procesowego. Takie technologie, jak RFID, Fast Track Switching (FTS) oraz Switched Ethernet over Power (SEoP) pomogą utworzyć zintegrowane infrastruktury inteligentnych sieci przyszłości. Sprzyjać temu będzie spójność oraz synchronizacja procesów wirtualnych i rzeczywistych. tec.News 21: Roz wią z ania Na podbój nowych światów Nowy standard i nowe rozwiązania ekranowania otwierają przed złączem M12 wiele możliwości. » Dirk Peter Post, Product Manager, Germany, HARTING Technology Group, Dirk-Peter.Post@ HARTING .com W przemysłowym świecie Fast Ethernetu złącze M12 ugruntowało sobie niekwestionowaną pozycję – i to całkiem słusznie. Odporność i wszechstronność złącza M12 oraz możliwość transmisji sygnałów, danych i mocy zasilającej są jego charakterystycznymi cechami. ADAPTACJA DO TRANSMISJI GIGABITOWEJ Obecnie mówi się o adaptacji złącza M12 do transmisji rzędu 1 – 10 Gigabit poprzez 8-przewodowy kabel (Ethernet 8-przewodowy) z zastosowaniem kabli różnej konstrukcji. Konstrukcja, która polega na ekranowaniu parami i ekranowaniu ogólnym nazywa się konstrukcją PIMF (Pairs In Metal Foil). NOWY STANDARD W celu spełnienia surowych wymagań z uwzględnieniem NEXT, FEXT, tłumienności wtrąceniowej i tłumienności odbicia oraz zgodności z wymaganiami kat. 6A HARTING wprowadza, razem z firmami konkurencyjnymi, standard oznaczony jako PAS 61076-2-109 w zakresie drugiej wymienionej grupy wymagań. KODOWANIE X Chodzi tu o nowy interfejs z tak zwanym kodowaniem X. W nowej konstrukcji ekranuje się indywidualne pary od siebie krzyżowo, podczas gdy ekranowanie parami zostaje zachowane. Kodowanie X pozwala przejść do transmisji Ethernetu Gigabitowego szczególnie w przypadku aplikacji, w których przesyłane lub obliczane są duże ilości danych. Konstrukcja taka ma szczególne znaczenie w systemach wizyjnych lub monitorujących. PROFINET, jeden z wiodących profili Ethernetowych w automatyce, również optuje za typem X. 19 tec.News 21: Z astosowania Pushing Performance! Przemysł maszyn pakujących stawia sieciom transmisyjnym niezwykle wysokie wymagania. Musi być zapewniona nawyższa dostępność i najlepsze parametry pracy. Można to uzyskać dzięki przełącznikowi HARTING Ha-VIS wyposażonemu w system Fast Track Switching – funkcjonuje on znakomicie również w środowisku otwartego Ethernetu. » Anja Dienelt, Product Manager ICPN, Germany, HARTING Technology Group, [email protected] Międzynarodowe przedsiębiorstwa produkujące maszyny coraz częściej przechodzą na Ethernet jako spójną, zintegrowaną platformę komunikacyjną wykorzystywaną dla celów sterowania produkowanymi maszynami oraz do organizacji sterowania procesami w dla sterowania i zarządzania niektórymi napędami, ponadto szybkości operacji wejścia/wyjścia i obsługi interfejsów HMI dla wizualizacji i pracy są również wystarczające. Dla uzyskania pionowej i poziomej integracji moduły maszyn są podłączane do urządzeń innych "Technologia Fast Track gwarantuje odpowiednio krótki czas transmisji i zapewnia wymaganą dyspozycyjność." zakładach. Aby wprowadzić automatyzację z wykorzystaniem Ethernetu, muszą zostać spełnione surowe wymagania odnośnie parametrów pracy, elastyczności i determinizmu. Szczególnie w sytuacjach, w których wymagane są krótkie czasy cyklu, parametry pracy sieci są niezwykle istotne. W przemyśle widać już przykłady takich działań – w maszynach pakujących stosowane są konwencjonalne przełączniki. Okazało się, że szybkość transmisji w takim przypadku jest wystarczająca 20 modułów poprzez przełączniki zewnętrzne, podobnie jak w przypadku sieci przedsiębiorstwa. OD TEORII DO PRAKTYKI Jednak w praktyce, pomimo szczegółowego planowania, występowały problemy. Kontrolery w sposób powtarzalny, w różnych interwałach czasowych, raportowały o błędach, przez co maszyny musiały być zatrzymywane i restartowane. Niektóre błędy były krytycze, przy czym nie udawało się ustalić przyczyny ich powstawania – wysoka dyspozycyjność jest w tych rozwiązaniach absolutnie konieczna. Z natury rzeczy operatorzy systemów automatyki podejmowali intensywne wysiłki dla eliminacji takich błędów. HARTING ROZWIĄZUJE PROBLEM Po wykonaniu szeregu prób okazało się, że rozwiązaniem jest zastosowanie przełączników HARTING Fast Track Switch (FTS). Dzięki technologii FTS następuje rejestracja danych automatyki oraz ich przekierowanie z najwyższym priorytetem i w trybie przyśpieszonym niezależnie od pozostałego ruchu siecio wego, przez co sygnały sterujące zawsze odbierane są we właściwym czasie. Dzięki zdefiniowaniu pól w nagłówkach Fast Track Switch identyfikuje na tec.News 21: Z astosowania przykład ramki EtherNet/IP lub PROFINET. Zamiast operowania danymi w zwykłym trybie zapisu i przekierowania przełącznik przechodzi do trybu "cutthrough", dzięki czemu następuje znaczne przyśpieszenie transmisji. Ponadto, ramki protokołu automatyki mogą wyprzedzać ramki innych protokołów, jeśli te przeszkadzają w transmisji o wysokim priorytecie. Dzięki tej koncepcji technologia Fast Track Switching spełnia wymagania procesów w sterowaniu maszynami pakującymi. Fast Track gwarantuje odpowiednio szybkie czasy transmisji danych automatyki i zapewnia wystarczającą dyspozycyjność. Sieć zakładowa Przełącznik Moduł maszyny 1 PLC Napędy Moduł maszyny 2 HMI PLC ... HMI Napędy 21 tec.News 21: Roz wią z ania Inteligentna energia Wykorzystywanie energii w sposób inteligentny jest kluczem do przyszłych koncepcji zasilania oraz infrastruktur. W ramach koncepcji inteligentnych sieci elektroenergetycznych HARTING opracował następną generację inteligentnej infrastruktury sieciowej. Zatem inteligentne sieci dla przemysłu stają się rzeczywistością. » Andreas Huhmann, Strategy Consultant Connectivity & Networks, Germany, HARTING Technology Group, Andreas.Huhmann@ HARTING .com Lars Reichel, Market and Application Manager, Germany, HARTING Technology Group, Lars.Reichel@ HARTING .com John Witt, Market Manager Power Networks, Germany, HARTING Technology Group, John.Witt@ HARTING .com Efektywne zarządzanie energią jest podstawą skutecznego działania przedsiębiorstw przemysłowych. W tworzeniu nowej orientacji polityki energetycznej centralna rola energii w procesach produkcyjnych przykuwa uwagę opinii publicznej. Niezawodność dostaw energii oraz jej odpowiedzialne i uwzględniające aspekty ekonomiczne użytkowanie nabierają rangi jednego z kluczowych czynników harmonijnego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Obecnie problemy energetyki są widziane w sposób jednostronny, uwzględniając jedynie kwestie zaopatrzenia w energię. Jednak to właśnie redukcja zużycia energii pierwotnej poprzez właściwą kontrolę jest jednym z najważniejszych zadań. Wpływ rzeczywistych procesów energetycznych w przedsiębiorstwach jest często zaniedbywany. Dlatego też należy skierować uwagę na analizę możliwości oszczędzania energii powiązanych z procesami przemysłowymi – na przykład na sytuacje, gdy występują znaczne straty energi wskutek przestojów lub przerw. Efektywne wykorzystywanie energii związane jest z problemem sprawności energetycznej całości procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie – odpowiednio wysoką sprawność można osiągnąć, wprowadzając nowe rozwiązania w zakresie zasilania, dystrybucji oraz zużycia: decentralizacja 22 dostaw energii, która obecnie staje się coraz bardziej popularna jako element nowoczesnej polityki energetycznej wymaga inteligentnego zarządzania energią, podczas którego konwencjonalne elementy systemu będą wykorzystywane dzięki nowym funkcjom. Tendencja ta nasili się wskutek wprowadzenia nowych rozwiązań prawnych (np. opartych na dokumentach EN 16001/ ISO 50001) oraz w wyniku presji cen energii. Z punktu widzenia presji kosztów i zrównoważenia relacji między wytwarzaniem a konsumpcją energii można stwierdzić, że oszczędzanie energii i zapewnienie efektywnego jej użytkowania jest głów- nym zagadnieniem w procesie zarządzania energią. W związku z tym, sterowanie strumieniami energii w sieciach odbiorców nabiera zasadniczego znaczenia. Inteligentne sieci elektroenergetyczne HARTING Technology Group powiązał kluczowe aspekty sieci inteligentnych z kontekstem ich zastosowań w przemyśle. Wraz z wprowadzeniem inteligentnych sieci elektroenergetycznych HARTING rozwinął koncepcję tych sieci jako inteli gentnej i elastycznej struktury wnoszącej nową jakość do zarządzania energią w przedsiębiorstwach produkcyjnych. tec.News 21: Roz wią z ania Prezentacja inteligentnych sieci elektroenergetycznych na targach w Hanowerze w 2011 r. Podstawą jest w tej sytuacji zarządzanie siecią związane z komunikacją między aktywnymi komponentami sieciowymi, czyli elementami inteligentnej sieci elektroenergetycznej oferowanymi przez firmę HARTING. HARTING prezentuje tu dwa podejścia: 1. Sieci elektroenergetyczne: integracja zarządzania energią z zarządzaniem siecią HARTING jest producentem przełączników ethernetowych, które mogą rejestrować dane o zużyciu energii w każdym punkcie sieci dystrybucji energii i przesyłać te dane poprzez standardowy Ethernet. Ponieważ większość instalacji oraz segmentów systemu, maszyn i struktur automatyki jest obecnie zintegrowana w rozbudowanych sieciach zbiorowych, to nie ma potrzeby tworzenia dodatkowych węzłów sieciowych. Informacje zbierane przez przełączniki są dostępne dla różnych aplikacji w przedsiębiorstwie. Dotyczy to układów automatyki, ale również i systemów zarządzania oraz MES i ERP. 2. Inteligentne sieci elektroenergetyczne: integracja komunikacji z siecią elektroenergetyczną Odrębna struktura komunikacyjna nie pozwala na żadne raportowanie odnośnie aktualnej topologii dystrybucji energii. Wada ta może być usunięta dzięki kombinacji transmisji mocy zasilającej i komunikacji poprzez pojedynczy kabel. Stosując technologię SEoP (Switched Ethernet over Power), HARTING polega na rozwiązaniach Ethernetu standardowego. Z pomocą SEoP można wykorzystać sprawdzone w Ethernecie funkcje zarządzania. Protokół LLDP (Link Layer Discovery Protocol) umożliwia określenie topologii sieci. Znajomość topologii sieci pozwala znacząco uprościć funkcje dodatkowe, np. diagnostykę. Dzięki temu użytkownicy mogą zidentyfikować gorsze połączenia lub rozpoznać stany nadmiernego zużycia energii. Jest również 23 tec.News 21: Roz wią z ania wiadome, że topologię włącza się aktywnie w celu realizacji elastycznych koncepcji wykonawczych, co będzie konieczne, jeśli uwzględnić znaczące odzyskiwanie energii w procesach indywidualnych. W obu podejściach HARTING może obsłużyć inteligentną dystrybucję energii w sieciach o napięciu do 400 V. Wynikające stąd efekty są znaczące: dzięki inteligentnej sieci elektroenergetycznej przepływ energii wewnątrz przedsiębiorstwa staje się przejrzysty w odniesieniu do poszczególnych maszyn, systemów oraz instalacji. Otwierają się liczne możliwości – takie jak monitorowanie i analiza struktury zużycia energii, dzięki czemu można dokonywać optymalizacji jej wykorzystania. W ten sposób można również przypisywać koszty konkretnym stadiom procesowym. Można również udoskonalić sterowanie przepływami energii do różnych procesów, działając z centrum sterowania w zakładzie. Rozwiązania techniczne Tworząc inteligentną sieć elektroener getyczną, HARTING łączy komponenty bazujące na przełącznikach mCon – w ten sposób realizowane są dodatkowe funkcjonalności dla zarządzania energią. Powstaje możliwość integracji urządzeń mierzących parametry innych rodzajów energii niż elektryczna, np. energii cieplnej. Ponadto, można zapewnić skoordynowane sterowanie przepływami energii do wielu procesów w celu optymalizacji zarządzania energią w całym systemie. Dane o przepływie energii mogą być zapisywane, przetwarzane i wysyłane. Celem jest tu wsparcie precyzyjnej analizy procesów dokonywanej przez klientów – analiza ta stanowi podstawę dla optymalizacji zużycia energii w oparciu o rozeznanie odnośnie jej strumieni i poprzez efektywne sterowanie oraz kontrolę poszczególnych odbiorców. “Oszczędzanie energii bez ograniczania jej dostępności – to zasadniczy cel zarządzania energią." Innowacyjność koncepcji polega na połączeniu technologii nowoczesnego Ethernetu z konwencjonalną techniką pomiarów i rejestracji zużycia energii – układ taki daje szerokie możliwości rozwojowe. Tym samym, HARTING rozwija dalej technologię SEoP (Switched Ethernet over Power), wprowadzając dodatkowe funkcjonalności w nowych, oferowanych produktach. W celu określenia tych funkcjonalności firma współpracuje z DFKI (Deutsche Forschungszentrum für Künstliche Intelligenz), niemieckim centrum badań nad szuczna inteligencją, a w SmartFactory prowadzi badania nad inteligentnymi sieciami elektroenergetycznymi. SmarfFactory, protoplasta fabryki przyszłości, jest niezależnym od producentów zakładem badawczym i demonstracyjnym, który może być w sposób swobodny modernizowany i rozbudowywany. Modułowa struktura SmartFactory doskonale pasuje do koncepcji inteligentnych sieci elektroenergetycznych firmy HARTING . Jest to dopiero pierwszy krok, każdy moduł produkcyjny wyposażony jest w inteligentny zespół zasilający. HARTING dokona prezentacji pierwszych wyników badań podczas targów SPS/IPC/DRIVES 2011 w Norymberdze, w dniach od 22 do 24 listopada 2011 r. HARTING uważa inteligentne sieci elek- troenergetyczne za konsekwentny i logiczny etap rozwojowy: teraz, kiedy wizja inteligentnej infrastruktury sieciowej została zaiplementowana do systemu transmisji danych, następnym krokiem jest dokonanie podobnej implementacji do systemów przesyłu mocy. W związku z tym, inteligentne sieci elektroenergetyczne formują platformę wspólną dla wszystkich aplikacji. Podejście takie jest o tyle istotne, że zapewnia skuteczny wzrost efektywności ogólnych procesów w przedsiębiorstwie. 24 tec.News 21: Z astosowania Wszechstronność Technologie sieci transmisyjnych są systematycznie udoskonalane. W wyniku tego sieć musi spełniać ciągle rosnące wymagania. W reakcji na taką sytuację HARTING Technology Group opracował znakomitą konstrukcję – złącze Ha-VIS preLink ®. » Rainer Schmidt, Head of Product Management ICPN Cabling, Germany, HARTING Technology Group, Rainer.Schmidt@ HARTING .com Elastyczność, bezpieczeństwo eksploatacji, trwałość i nieza- wodność złącz są istotnymi czynnikami rozwoju konstrukcji sieci. W związku z tym HARTING opracował kolejny typ złącza. Przyłącze do kabla oraz interfejs łączeniowy zostały rozdzielone tak, że wysokoparametrowe kable do transmisji danych o przepustowości do 10 Gigabitów mogą być łączone z różnymi interfejsami łączeniowymi. “Montaż jest szybki, bardzo bezpieczny i unika się błędów instalacji." Jednocześnie montaż oraz obsługa są szybkie i proste: blok zacisków złącza Ha-VIS preLink® podłącza się do kabla, wykonując jedną czynność. Montaż jest szybki, bardzo bezpieczny i unika się błędów instalacji. Dzięki temu użytkownicy mogą optymalizować sekwencje montażowe, gdyż możliwe jest stosowanie wstępnie zmontowanych linii kablowych. Ponadto, użycie okablowania precyzyjnie dopasowanego do miejsca instalacji pozwala na oszczędność materiałów i ułatwia transport części i komponentów. Producenci budynków prefabrykowanych doskonale zdają sobie sprawę z tych zalet: dzięki kompaktowej konstrukcji i małym wymiarom złącze HARTING Ha-VIS preLink®, razem ze wstępnie zmontowanym okablowaniem, przechodzi przez standardowe otwory na przepusty kablowe. Wyjścia danych mogą być bardzo szybko podłączone bez potrzeby zatrudniania przeszkolonych specjalistów. System Ha-VIS preLink® jest kompatybilny z wszystkimi elementami sieci ethernetowej oferowanymi przez firmę HARTING . Dla celów ich obsługi HARTING opracował nowy, przemysłowy blok łączeniowy HIFF (HARTING Industrie Form Factor). Zminiaturyzowany blok zaciskowy HIFF nadaje się do zastosowań przemysłowych i umożliwia wszechstronne wykorzystanie złącz Ha-VIS preLink® w systemach PushPull, Han® 3 A oraz Han-Modular®. 25 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a Bohaterowie płytek drukowanych Miniaturyzacja, zwiększenie elastyczności i możliwości transmisji danych są kompleksowym wyzwaniem dla konstruktorów złącz na płytkach drukowanych. HARTING Technology Group podjął to wyzwanie i opracował ofertę złącz har-flex ® – oferta ta została obecnie rozszerzona. » Michael Seele, Global Product Manager, Germany, HARTING Technology Group, Michael.Seele@ HARTING .com Dr. Alexander Rost, Managing Director HARTING Electronics, Germany, HARTING Technology Group, Alexander.Rost@ HARTING .com T echnologiczne trendy w sektorach przemysłowym i konsumenckim wykazują znaczne zróżnicowanie. Miniaturyzacja jest czynnikiem podstawowym: coraz mniejsze chipy o doskonalszych parametrach pracy umożliwiają budowę coraz bardziej zminiaturyzowanych urządzeń. Typowe konfiguracje mogą być z czasem rozpraszane, a to oznacza, że płytki nie tylko będą mniejsze, ale również zanikną między nimi szywne połączenia. Większy stopień komplikacji Pomimo zróżnicowanego zakresu i sposobu zastosowań nowoczesne urządzenia przemysłowe są często umieszczane w takich samych obudowach, co pozwala na obniżenie kosztów. Zróżnicowanie funkcjonalne osiągane jest poprzez konstrukcję i układ samych urządzeń. Wbudowane komponenty, a szczególnie złącza, muszą być zatem bardziej elastyczne, aby mogły być stosowane bez potrzeby zasadniczych zmian interfejsu. Modułowość i łatwość użytkowania oznaczają możliwość realizacji różnych wariantów tego samego urządzenia. Złącza HARTING har-flex® Mazzanine o modułowej konstrukcji, w wersjach z prostym i kątowym wyprowadzeniem kabla, stosowane są coraz powszechniej. Wersja har-flex® dla kabla taśmowego umożliwia realizację różnych konfiguracji płytek drukowanych w danym urządzeniu. Projektanci mogą teraz konstruować nowe obudowy ze względu na większą elastyczność rozmieszczenia. Wszystkie złącza har-flex® mogą być swobodnie łączone i adaptowane w ramach danej konstrukcji. Na przykład, złącza har-flex® są doskonałe dla wszelkich urządzeń wyposażonych w interfejs HMI. Zależnie od konfiguracji, wyświetlacze i przyciski mogą być teraz montowane na płytce w sposób bardziej swobodny. Jest to możliwe dzięki kombinacji złącza har-flex® z kablem taśmowym oraz technologii łączenia z przemieszczeniem izolacji. Złącza muszą tworzyć kompatybilne i spójne rozwiązanie – niezależnie czy są stosowane w układach "board-to-board", czy "cable-to-board". 26 Fajerwerki parametrów Dzisiejsze urządzenia i maszyny muszą być niezwykle efektywne i potężne. Główne systemy i sieci są w coraz większym stopniu wyposażane w układy rezerwowe i sterujące. Stan maszyn jest analizowany w miejscu ich pracy, przy czym musi być zapewniony bezpośredni dostęp do urządzeń sterujących. Czasy reakcji w miejscu pracy urządzeń ulegają skracaniu i odbywa się to bez wzrostu zatrudnienia. Mechanizmy kontroli automatycznej, takie jak inspekcja przy pomocy kamer, stale zwiększają swój udział – w miarę możliwości działają w czasie rzeczywistym. W takiej sytuacji komponenty i maszyny muszą być wyposażane w coraz bardziej inteligentne i szybkie układy sterowania. Transmisje danych w obrębie urządzenia muszą być tak szybkie, jak te dla odbiornika zewnętrznego – szczególnie dotyczy to procesów przetwarzania obrazu. Centralne systemy sterowania muszą otrzymywać odpowiednią ilość danych oraz informacji. Konsystencja danych oraz informacji odgrywa centralną rolę w automatyzacji i w świecie stopniowo uzależniającym się od Ethernetu. Złącza har-flex® dostosowane są do transmisji według najnowszych protokołów – Ethernetu Gigabitowego i PCI Express. Osiągane są już szybkości transmisji do 3,125 Gbit/sek. Złącza har-flex® nadają się zarówno do skrzynek rozdzielczych, jak i do urządzeń mobilnych. Minimalnym wymaganiem staje się również odporność na skrajne warunki panujące w środowiskach przemysłowych. Sama miniaturyzacja już tu nie wystarcza, należy zapewnić również odpowiednio dużą obciążalność, gdyż użytkownicy nie będą tolerować ograniczeń parametrów pracy, czy dyspozycyjności. Wstrząsy, wibracje, pył, czy wilgoć nie mogą mieć żadnego wpływu na niezawodność – stawia to określone wymagania maszynom oraz komponentom. Odporna i kompaktowa konstrukcja złącza har-flex® zapewnia niezawodne działanie w najbardziej niekorzystnych warunkach. Zapewniona jest funkcjonalność t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a 27 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a W związku z tym, komponenty i maszyny muszą być wyposażane w bardziej inteligentne układy kontroli z zachowaniem wymagań środowiska przemysłowego. Jednocześnie muszą być zwiększane szybkości transmisji dla zapewnienia sterowania centralnego z dostarczaniem odpowiedniej ilości danych dla realizacji procedur sterowania produkcją i urządzeniami. Zdjęcia dzięki uprzejmości Bernecker + Rainer Industrie Elektronik Ges.m.b.H. odpowiadająca elementom najnowszych komputerów i trwałość na poziomie urządzeń przemysłowych. dla wykonania testów funkcjonowania. Możliwości systemu mogą być określane autonomicznie. Systemy muszą być również przyjazne dla użytkownika. Urządzenia i maszyny są konfigurowane modułowo, przy czym wymiana części musi być szybka i łatwa z minimalnym zaangażowaniem pracowników. Wszelkie błędy powinny być lokalizowane dokładnie i natychmiast po ich wystąpieniu, przez co skracane mogą być okresy przestojów. Złącze har-flex® odpowiada tym wszystkim wymaganiom. IntelIgentne elementy To wymaganie jest również spełnione poprzez zwiększenie decentralizacji układów automatyki przemysłowej i stosowanie większych maszyn produkcyjnych. Większe komponenty i maszyny są wyposażane w zdecentralizowane elementy sterujące, które pozwalają na aktywację bezpośrednio w miejscu pracy. Zdecentralizowana konstrukcja nowoczesnych urządzeń daje olbrzymie korzyści już na etapie projektowania i sprzyja redukcji kosztów – maszyny nie muszą być już włączane do całości systemu 28 Zapytania o stan maszyny, sprawozdania z rejestracji i analizy błędów oraz usuwanie uszkodzeń są wszystkie nakierowane na indywidualne komponenty i maszyny. Redukuje to obciążenie sieci i centrów sterowania. Wprowadzenie oferty złącz har-flex® przyciągnęło uwagę rynków międzynarodowych. Dotyczy to zwłaszcza użytkowników z sektora automatyki przemysłowej, którzy spodziewają się znaczących korzyści z zastosowania tych złącz w swoich urządzeniach. Złącze har-flex® jest już stosowane w wielu nowych układach. tec.News 21: Roz wią z ania Proste. Udane. Wprowadzone przez firmę HARTING po raz pierwszy w 2004 r. złącza typu PushPull sprzedały się w milionach sztuk. Przyjazna dla użytkownika konstrukcja okazała się niezwykle udana i ciągle jest adaptowana do nowych zastosowań. Elastyczność, odporność i duża użyteczność zdecydowały o sukcesie koncepcji PushPull. » Matthias Fritsche, Global Product Manager, Germany, HARTING Technology Group, Matthias.Fritsche@ HARTING .com Lennart Koch, Global Product Manager, Germany, HARTING Technology Group, Lennart.Koch@ HARTING .com Złącze PushPull obsługuje się w sposób intuicyjny, przy czym zapewnia ono pewne połączenie w transmisji danych, sygnałów i mocy zasilającej. To przyjazne dla użytkownika złącze może być łączone oraz rozłączane szybko i łatwo. Podczas łączenia wykluczone są błędy – można wyczuć, czy połączenie zostało właściwie wykonane – ponadto otrzymuje się potwierdzenie zestyku sygnałem dźwiękowym (dobrze słyszalne kliknięcie). Wewnętrzny, obwodowy mechanizm blokujący zapewnia trwałość połączenia z urządzeniem. Złącza typu PushPull można dostosowywać do szczególnych wymagań odbiorców. Zdumiewająca wszechstronność Złącza PushPull oferowane są jako plastikowe lub metalowe w zależności od wymagań. Mogą one być dostarczane ze standardowym interfejsem, np. RJ45, USB, SCRJ lub nawet z końcówkami do transmisji mocy. Zakres wtyków obejmuje połączenia dla Internetu od 1 do 10 gigabajtów, jeśli chodzi o transmisję sygnałów i danych oraz 690 V / 16 A dla transmisji mocy zasilającej, spełniając w ten sposób typowe wymagania aplikacji przemysłowych. Wszędzie użyteczne Dzięki kompaktowej konstrukcji, złącza typu PushPull znakomicie nadają się do łączenia różnych urządzeń. Są idealne dla wszelkich przemysłowych układów elektronicznych, poczynając od czujników, aż po urządzenia sterujące, które nie są zamontowane w szafach sterowniczych, lecz rozproszone na obiektach, w tym w miejscach wystawionych na działanie niekorzystnych czynników zewnętrznych. Złącza te mogą być stosowane w automatyce instalacji przemysłowych, maszynach przemysłowych, elektrowniach i pojazdach. Wymagania techniczne dla złącz PushPull zależą od parametrów sieci, a stopień integracji zależny jest od konstrukcji urządzeń, które mają współpracować ze złączami. Zgodnie z wytycznymi PNO (PROFIBUS User Organization) złącza Han® PushPull (wariant 14 według IEC 61 076-3-117) są preferowane dla automatyki zdecentralizowanej w instalacjach miejscowych do transmisji danych elektrycznych i optycznych oraz mocy zasilającej. Ponadto, organizacja AIDA (Automation Initiative of German Domestic Automobile) również ustanowiła złącza Han® PushPull jako standard. Zapewnia to identyczne skonfigurowanie instalacji w fabrykach samochodów, które wykorzystują sieć PROFINET. Złącze HARTING PushPull (wariant 4 według IEC 61 076-3-106) jest jedynym międzynarodowyn złączem standardowym dla sieci kablowych ogólnych budynków przemysłowych w klasie ochrony IP 65/67. Jest to również najmniejsze złącze standardowe w klasie IP 67, które może być stosowane z RJ45 i LC Duplex. 29 tec.News 21: Z astosowania Łatwe Bombardier jest wiodącym dostawcą urządzeń dla kolei. W nowych lokomotywach rodziny TRAXX AC firma zastosowała złącza Han-Eco ® – trwałe i efektywne rozwiązanie, które dzięki swojej prostocie znacząco redukuje koszty. » Gero Degner, Product Manager, Germany, HARTING Technology Group, Gero.Degner@ HARTING .com Andreas Mehringer, Global Account Manager Bombardier, Germany, HARTING Technology Group, Andreas.Mehringer@ HARTING .com Innowacje przemysłowe mogą być uznane jako służące zrównoważonemu rozwojowi tylko wtedy, gdy ich stosowanie jest ekonomicznie uzasadnione i mogą być wykorzystane dla dalszego rozwoju produktów i procesów. Zostało to pokazane podczas współpracy HARTING Technology Group i Bombardier Transportation, w yniku której opracowano nowej generacji lokomotywę z rodziny TRAXX AC. Konstruktorzy, projektując lokomotywy nowej generacji zasilane prądem zmiennym, zmierzali do standaryzacji użytych komponentów, zmniejszenia ciężaru przy jednoczesnej redukcji kosztów. Udoskonaleń dokonano w ramach programu redukcji całkowitych kosztów utrzymania. PRodukT numER jEdEn BomBARdiERA W ciągu ostatniej dekady najlepszy produkt Bombardiera, lokomotywa z rodziny TRAXX AC, stała się kamieniem węgielnym całej floty lokomotyw ze względu na duży stopień unifikacji części i standaryzację projektu kabiny maszynisty. Wiele tych maszyn dostar- 30 czono dla Deutsche Bahn AG, jak również innym europejskim przewoźnikom, prywatnym liniom kolejowym i firmom leasingowym. Lokomotywa dieslowska Last Mile jest kolejnym, ostatnio opracowanym produktem, dzięki któremyu można unikąć operacji wymiany lokomotyw podczas zestawiania składów pociągów na stacjach, gdzie nie ma całkowitej elektryfikacji. Nowa konstrukcja interfejsów elektrycznych w kabinie maszynisty opiera się całkowicie na złączach HARTING serii Han-Eco® i wykorzystuje ich zalety. Złącze Han-Eco® współpracuje z modułowymi interfejsami w układzie okablowania instalacji średniego napięcia, łącząc wentylatory, pompy oraz inne urządzenia pomocnicze lokomotywy. Główne czynniki, które przesądzily o wyborze złącza Han-Eco®, to mały ciężar, kompatybilność mechaniczna ze złączami serii Han® B – jeśli chodzi o parametry integracji – zminimalizowana liczba indywidualnych komponentów i znacznie ułatwiony montaż nie wymagający żadnych narzędzi. Zastosowanie złącza Han-Eco® pozwoliło obniżyć koszty dzięki uproszczeniu konstrukcji i montażu oraz mniej kłopotliwemu magazynowaniu. WłAsnośCi Obudowy gniazd złącz HARTING Han-Eco® wykonane są z wysokiej jakości tworzywa sztucznego wzmocnionego włóknem szklanym – dzięki temu uzyskano odporność na skrajnie trudne warunki środowiska i dużą wytrzymałość mechaniczną. Są one również lżejsze niż porównywalne obudowy metalowe. Materiał obudów spełnia ponadto bardzo surowe wymagania ochrony przeciwpożarowej – V0 według klasyfikacji UL 94 i F2/I3 według NFF 16 101. Seria obudów obejmuje modele o czterech rozmiarach: 6B, 10B, 16B i 24B – do końca tego roku systematycznie będzie uzupełniana o obudowy podstawowe i pokrywy ochronne. tec.News 21: Z astosowania “Tworząc złącze Han-Eco®, HARTING opracował trwałe i efektywne rozwiązanie, które dzięki swojej prostocie znacznie redukuje koszty." 31 tec.News 21: Z astosowania 32 tec.News 21: Z astosowania Na zimno i na gorąco Jakość elementów formowanych wtryskowo zależy w dużym stopniu od skutecznej kontroli temperatury oprzyrządowania. Precyzja jest istotnym czynnikiem w procesie wytwarzania produktu i zależy od niezawodności połączeń komponentów za pośrednictwem elastycznych interfejsów takich złącz, jak Han-Yellock®. » Frank Quast, Head of Product Management Han®, Germany, HARTING Technology Group, Frank.Quast@ HARTING .com Produkcja części formowanych wtryskowo Kontrola temperatury jest istotnym czynnikiem w procesie formowania w tryskowego i może być w ykorzystywana do nadawania w yglądu i uzyskiwania dokładnych wymiarów produkowanych elementów. Kontrolowane nagrzewanie oprzyrządowania poprawia charakterys tyki przepływu i chroni plastikowe komponenty przed uszkodzeniami termicznymi. Złącza są niezwykle ważnym elementem układu kontroli temperatury oraz samej maszyny. Złącze Han-Yellock® Optymalizacja temperatury wymaga kombinacji techniki transmisji sygnałów i danych z wykorzystaniem magistrali, odpowiednich czujników temperatury i skutecznego zasilania. Dzięki temu możliwe jest sterowanie zaworami, ogrzewanie i utrzymywanie wymaganych temperatur. Interfejs Han-Yellock® łączy w sobie wszystkie te wymagania w jednej modułowej obudowie. Złącza Han E® i Han CC® (moduły chronione) stosowane są do transmi sji mocy. Parametry znamionowe na poziomie 40 A i 830 V zapewniają w ystarczająca rezerwę podczas ogrze wania – wykorzystuje się tutaj złącze Han E® z pinami typu J zgodne z DIN IEC 584 oraz moduły Han DD® zapewniające transmisję sygnałów między maszyną a urządzeniem do kontroli temperatury. Indywidualne moduły mogą być montowane bez użycia narzędzi – łatwo dają się wkładać do ramy adaptera, t worząc modułowy blok izolacyjny. Połączenia systemów Produkcja nowoczesnych elementów formowanych wtryskowo w ymaga perfekcyjnej współpracy różnych maszyn. Układy muszą być modułowe i elastyczne, gdyż konieczna jest częsta wymiana oprzyrządowania. Koncepcja ta została również wykorzystana w tech nice złącz. Nowoczesne systemy złącz, ta kie jak Han-Yellock ®, podobnie tworzą połączenia z modułowymi komponentami maszyny poprzez moduły indywidualne, d ając szerokie możliwości konfiguracji elektrycznej. Celem jest tu redukcja ogólnej liczby interfesów do pojedynczego złącza. Szybkie łączenie i rozłączanie w celu rekonfiguracji urządzeń kontroli temperatury i zabezpieczenie przed błędami połączeń daje w efekcie poprawę stabilności procesu. INFO Urządzenia do kontroli temperatury utrzymują wymaganą temperaturę form do odlewania ciśnieniowego oraz form do tworzyw sztucznych i elementów gumowych. 33 tec.News 21: Roz wią z ania Solidny nośnik informacji Bezpieczny przepływ informacji w układach wykorzystujących transpondery RFID odgrywa kluczową rolę. HARTING Technology Group, wykorzystując transpondery Ha-VIS RFID, jako pierwszy zorganizował bezpośredni i stały obieg informacji aż do poziomu miejsca zainstalowania. » René Wermke, Product Manager RFID Transponder, Germany, HARTING Technology Group, [email protected] Dokładne sterowanie procesami, rzejrzystość, niezawodność, skrócenie p czasu realizacji oraz zmniejszenie kosztów są celem różnorodnych d ziałań związanych z rozwojem technologii RFID. HARTING Technology Group przyczyniło się do dużego postępu w tej dziedzinie, wprowadzając transponder Ha-VIS RFID. Transpondery HARTING Ha-VIS RFID, działając jako urządzenia permanentne, wykazują niezwykle dużą ż ywotność. Jako urządzenia mocowane na stałe, mogą być montowane na powierzniach metalowych w najtrudniejszych środowiskach przemysłowych. Ponadto, t ranspondery Ha-VIS RFID są po w yprodukowaniu dokładnie badane niezależnie od kontroli jakości, przez co można określić ich przydatność w specyficznych, indywidualnych zastosowaniach. Rozpoczyna się era RFID W centrum zainteresownia jest współpraca z przemysłem lotniczym. Transponder Ha-VIS VT 86 został oryginalnie zaprojektowany 34 tec.News 21: Roz wią z ania dla lotnictwa i przystosowany jest do długotrwałej pracy, wspomagając realizację typowych w lotnictwie procedur. Podstawowym wymaganiem jest tu możliwość odczytu danych w każdym miejscunaświecie. W oparciu o to urządzenie HARTING TechnologyGroupopracowałt ransponder RFID do zastosowań również poza lotnictwem – sprawdza się on dobrze w transporcie, przemyśle maszynowym, automatyce i energetyce. Jego konstrukcja,wymiary,parametrypracyi odpornośćnatrudnewarunkiśrodowiska przemysłowegoprzekraczająwymagania obowiązującychdotychczasstandardów rynkowych. PersPektywy Możliwościfunkcjonalnet ransponderów zostaną w przyszłości znacznie rozszerzone.Producencichipówpracują nietylkonadzwiększeniempojemności pamięci, ale także nad zwiększeniem zakresu funkcji. Przecierane są w ten sposób szlaki dla opracowania w pełni autonomicznego transpondera odbierającego od czujników sygnały o przyśpieszeniach,oświetleniu,temperaturzeorazwilgotności,anastępniezapisującegoiprzekazującegodanedoprzetwarzanianadrzędnego.Możliwościsątu nieograniczone.Odmonitorowaniałatwo psujących się produktów do pomiaru drgańkonstrukcji–takajestprzyszłość urządzeńRFIDrozwijanychintensywnie przez HARTINGTechnologyGroup. Co więcej, urządzenie może być zamontowane w różny sposób. Transpondermożnaprzykleićdodanej powierzchni. W zastosowaniach przemysłowychistniejemożliwośćmontażu wróżnychmiejscach,napodłożachoróżnychprofilach–możliwajestintegracjaz tablicamizespecyfikacjąorazmocowanieprzypomocyśrub,nitówlubkleju. 35 tec.News 21: Z astosowania Zastosowania US Kompaktowy system dla mikroskopów akustycznych RU Producent systemów mikroskopii akustycznej i mikroobrazów (AMI) Sonoscan Inc. opracował nowy mikroskop akustyczny wymagający zasilania w bardzo dużym zakresie napięć. FastlineTM P300TM C-SAM® wymaga kabli sygnałowych i sterowania dla ponad 120 różnych połączeń. W wyniku poszukiwań, firma wybrała złącze HARTING Han-Yellock® 60 i uznała je za najlepsze rozwiązanie. Dzięki temu producent mógł istotnie zmniejszyć zapasy magazynowe części zamiennych oraz rozwiązać wiele innych problemow produkcyjnych. Przycisk blokady chroni urządzenie przed rozłączeniem i zapewnia bezpieczne uruchomienie. Ultradźwiękowy detektor wad А2075 SoNet Złącza Han-Modular ® i Han® R15 w ultradźwiękowych detektorach wad Rosyjskie przedsiębiorstwo Acoustic Control Systems stosuje złącza Han-Modular®, Han® R15 i DIN 41 612 typu M i typu H w swoich systemach sterowania bezkontaktowymi ultradźwiękowymi detektorami wad. Detektory wykorzystywane są do wykrywania wad na powierzchni i wewnątrz metalowych ścianek rur – na przykład w celu identyfikacji korozji lub delaminacji w rurociągach ropy i gazu. » Andrey Kulaev, Market Manager Automation, Russia, HARTING Technology Group, [email protected] » Steve Elrick, Area Sales Manager, North America, HARTING Technology Group, [email protected] 36 tec.News 21: Z astosowania CZ USA Złącze HARTING Han® HC Modular 650 w urządzeniach kuźniczych Czeski dostawca urządzeń dla automatyki i robotyki DEL a.s. z Žd’ár nad Sázavou dostarczył kompletny system sterowania elektrycznego dla hydraulicznego urządzenia do kucia swobodnego. Urządzenie składa się z prasy, manipulatora procesu kucia i dźwigu, które w procesie kucia działają jak zespół prowadzący. Urządzenie do kucia razem z silnikiem prądu stałego jest zamocowane do dźwigu. Wymagana łatwość rozłączania i demontażu została osiągnięta w obrębie napędu urządzenia sterującego dzięki wymiennym połączeniom z wykorzystaniem złącz HARTING Han® HC Modular. » Kamila Holecková, ˇ Customer Service, Czech Republic, HARTING Technology Group, [email protected] CZ Złącze Han-Modular ® ECO dla kosiarek Dvoˇrák – Svahové sekaˇcky s.r.o., wiodący czeski producent kosiarek opracował nowy typ kosiarki do zastosowań w elektrowniach słonecznych. Urządzenie sterowane jest zdalnie (radiowo) i może przycinać trawę pod panelami słonecznymi wszędzie tam, gdzie mała ilość miejsca nie pozwala na swobodne manewrowanie. W związku z tym, urządzenienie wymagało lekkiego, łatwego w obsłudze i kompaktowego złącza. Idealnym rozwiązaniem okazało się zastosowanie złącza HARTING Han-Modular® IP 65 z plastikową obudową gniazda i modułem DDD o 17 stykach. Złącza dla maszyn do nadruków foliowych Dobrym przykładem sposobu, w jaki nowoczesne złącza mogą usprawnić konstrukcję maszyn jest modernizacja maszyny do nadruków foliowych serii FR firmy DMS Inc. Modułowa konstrukcja złącza Han-Yellock® umożliwiająca transmisję mocy zasilającej prądem zmiennym i stałym oraz sygnałów sterujących pozwoliła firmie DMS na zastosowanie 16 różnych połączeń. Dzięki temu cały system kabli sterujących oparty został na złączu Han-Yellock®. Uprościło to montaż prasy i procedury wymiany oraz poprawiło wygląd urządzenia. Uniknięto również błędów i problemów związanych z prowadzeniem kabli wokół maszyny. » Steve Elrick, Area Sales Manager, North America, HARTING Technology Group, [email protected] » Kamila Holecková, ˇ Customer Service, Czech Republic, HARTING Technology Group, [email protected] 37 tec.News 21: Roz wią z ania Inteligencja jest w sieciach Ethernet, jako standard przemysłowy, musi charakteryzować się dużą dostępnością, niezawodnością oraz znakomitą pracą oprogramowania, jak i samej sieci. HARTING oferuje znakomite przełączniki zarządzalne. Łatwo je skonfigurować, nie wymagają instalowania dodatkowych apletów Javy, co potwierdza zorientowanie na klienta, jedną z typowych cech marki HARTING . » Oliver Opl, Product Manager, Germany, HARTING Technology Group, Oliver.Opl@ HARTING .com 38 tec.News 21: Roz wią z ania Cechy sieciowe oraz integracja aplikacji przemysłowych poprzez Ethernet przewyższają znacznie potencjał systemów opartych na protokole fieldbus: szerokość pasma, liczba portów oraz wynikająca stąd dostępność usług i zakres możliwości są znacznie większe niż w środowisku fieldbus. Co więcej, Ethernet oferuje jednolite standardy komunikacji, jest znacznie bardziej wygodny w obsłudze, tańszy i bardziej neutralny wobec różnorodności aplikacji. Odporność na uszkodzenia, inteligentny transfer danych, wszechstronne funkcje kontroli i sterowania oraz szczegółowa diagnostyka – te właściwości od dłuższego czasu były reprezentowane przez Ethernet biurowy, a teraz staną się udziałem sieci przemysłowych dzięki przełącznikom mCon Ha-VIS. W większości aplikacji istotne znaczenie ma stały przegląd wszystkich funkcji sieci i jej działania. Dla zapewnienia sprawnej i niezawodnej transmisji danych wszelkie zdarzenia, a w szczególności błędy, muszą być precyzyjnie sygnalizowane w celu podjęcia koniecznych środków zaradczych z natychmiastowym, pozytywnym skutkiem. Na przykład, uszkodzenia ścieżek komunikacyjnych powinny być niezwłocznie wykrywane i jak najszybciej naprawiane. Inteligentne przełączniki zarządzalne serii mCon wyposażone są w opcję sygnalizowania takich zdarzeń poprzez e-maile lub pułapki SNMP – informacje o takich zdarzeniach odbierane są przez stacje monitorujące o dostępie zdalnym. Szybkie usuwanie usterek zapobiega rozwijaniu się awarii i kosztownym postojom. ZawsZe gotowe do dZiałania W celu zapewnienia szybkiej i precyzyjnej detekcji błędów umożliwienie szybkiej interwencji samo w sobie nie jest wystarczające. Dodatkowo sieć musi charakteryzować się pewną, przewidzianą nadmiarowością. W razie błędu łączenia sieć będzie natychmiast ponownie sprawna bez konieczności naprawy: przełączniki HARTING mCon Ha-VIS precyzyjnie zapewniają wymaganą nadmiarowość. Użytkownicy zawsze mogą dostosować wszystkie konieczne ustawienia oprogramowania zarządzalnych przełączników Ha-VIS serii mCon do swoich specyficznych wymagań. Konfiguracja i zarządzanie przełącznikami mCon są łatwe, a dostęp możliwy jest dzięki różnym opcjom wejściowym – poprzez narzędzia SNMP, sieciowe oprogramowanie zarządzające lub w bardzo dogodny sposób za pośrednictwem interfejsów sieciowych. Wielofunkcyjny "wobec wysokich wymagań niezawodności i bezpieczeństwa zarządzalne przełączniki ethernetowe będą miały coraz lepsze parametry pracy przy rosnącej komplikacji konstrukcji." przycisk zainstalowany w przełącznikach nowej serii mCon zapewnia bardzo wygodną i unikalną opcję uruchomienia i obsługi, umożliwiając jednocześnie dokonanie niektórych ustawień podstawowych bez korzystania z dodatkowych narzędzi. W ten sposób inteligencja aplikacji przemysłowych przenoszona jest stopniowo do komponentów zdecentralizowanych, głównie do inteligentnych elementów infrastuktury, którymi są przełączniki ethernetowe. Oznacza to, że zarządzalne przełączniki ethernetowe będą coraz bardziej niezawodne i bezpieczne, a ich konstrukcja będzie coraz bardziej skomplikowana. Infrastruktura SNI (Smart Network Infrastructure), wprowadzana przez HARTING Technology Group, spełnia te wymagania, a co więcej, wyprzedza obecne potrzeby, uwzględniając przyszłe wymagania użytkowników. 39 t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a Zaufanie tworzy powiązania People – Power – Partnership: HARTING jest pierwszym niemieckim przedsiębiorstwem, które otrzymało pozytywną ocenę w ramach audytu odnośnie kluczowych wymagań normy ISO 26000 w oparciu o przepisy austriackie ONR 192500 oraz hiszpańskie specyfikacje RS 10. W ten sposób przedsiębiorstwo podkreśla swoje zaangażowanie i odpowiedzialność w przestrzeganiu zasad ekonomii, ekologii oraz norm społecznych. » Gisela Eickhoff, Personal Assistant of Dietmar Harting President/Partner, Germany, HARTING Technology Group, Gisela.Eickhoff@ HARTING .com W obliczu wyczerpywania się surowców naturalnych i w uznaniu prawa przyszłych pokoleń do życia w zdrowym środowisku, w społeczeństwie istnieje obecnie zgodność co do konieczności podejmowania odpowiedzialnych działań z tym związanych i prezentowania właściwych postaw. Zarówno konsumenci indywidualni, jak i przemysłowi stawiają 40 sobie pytania odnośnie zasad w ytwarzania towarów i powiązanych z tym implikacji. Oczekuje się od przedsiębiorstw działań odpowiedzialnych i zorientowanych na wartości. W swojej wizji korporacji HARTING Technology Group zdecydowanie stawia na zrównoważony rozwój i tworzenie rzeczywistych wartości dla społeczeństwa. Akceptacja zasady odpowiedzialności za społeczeństwo i wynikających stąd reguł postępowania uwzględniających rozwój, którego skutki wpłyną na przyszłe pokolenia nie jest niczym nowym. Jest to jeden z zasadniczych elementów społecznej gospodarki rynkowej. Jej t wórca, Ludwig Erhard, pierwszy m inister gospodarki Repub- t e c . N e w s 2 1: S t r at e g i a "Przejrzystość i wiarygodność" liki Federalnej Niemiec stwierdził, że gospodarka rynkowa zobowiązana jest również realizować cele społeczne. Powiedział, że gospodarka powinna być "korzystna i pożyteczna dla ludzkości". ( Ludwig Erhard: Wohlstand für alle (Affluence for All), 1957). HARTING Technology Group bierze na siebie odpowiedzialność za spo łeczeństwo na wiele różnych sposobów: wewnętrznie – uczestniczenie pracown ików w sukcesie firmy poprzez uzgad nianie celów ma tu duże znaczenie. Ponadto, przedsiębiorstwo wspiera i promuje naukę poprzez fundowanie stanowisk oraz na wiele innych sposobów w regionie Westfalia-Lippe – oto niektóre działania. SYSTEM ZARZĄDZANIA Z TRADYCJAMI W samym przedsiębiorstwie zasadzie zrównoważonego rozwoju i odpowied zialności przypisuje się najwyższy priory tet: specjalnie dotyczy to zorientowania na jakość, ochronę środowiska, bezpieczeństwo i higienę pracy, czy spełnianie wymagań międzynarodowych norm. Tutaj HARTING odwołuje się do wieloletnich tradycji: Cer tyfikat ISO 9001 uzyskał w 1991 r. W 1995 r. – w rok po dołączeniu Artykułu 20a określającego zasady ochrony środowiska do konstytucji Niemiec – wykonany został pierwszy audyt w tym zakresie. Na tej pod stawie HARTING uzyskał w 1996 r. certyfikat EMAS oraz w 1997 r. certyfikat ISO 14001. W zakresie BHP HARTING stosuje się do klauzuli OHSAS 18001. konsekwentnie realizuje działania w celu otrzymania certyfikatu odpowiedzialności społecznej ISO 26000. Zakres podstawowych wymagań określony jest tu na podstawie dokumentów ONR 192500 oraz RS 10. Certyfikat ten otrzymały już przedsiębiorstwa grupy HARTING działające w Niemczech w zakresie łączności i technologii sieciowych. ISO 26000 JAKO PODSTAWA W ten sposób HARTING z pełną świadomością przyjmuje na siebie obowiązki wynikające z wymagań międzynarodowej normy w celu zaoferowania wszystkim uczestnikom – klientom, producentom, dostawcom oraz innym współpracownikom – większej przejrzystości i wiarygodności w swojej codziennej pracy. PODSTAWOWE ZASADY ISO 26000: KLUCZOWE POZYCJE NORMY ISO 26000 TO: 1.Odpowiedzialność, 2.Przejrzystość, 3.Etyczne postępowanie, 4.Uwzględnianie interesów partnerów, 5.Przestrzeganie prawa, 6.Przestrzeganie międzynarodowych norm postępowania oraz, 7.Poszanowanie praw człowieka. HARTING 1.Zarządzanie organizacją, 2.Prawa człowieka, 3.Postępowanie wobec pracowników, 4.Środowisko, 5.Uczciwość w przedsiębiorstwie i etyka handlowa, 6.Troska o klienta, 7.Integracja i rozwój społeczności. Poradnictwo na temat odpowiedzialności społecznej, ISO 26000: 2010 (E) 41 tec.News21: Nowości w skrócie Złącze Han-Yellock® otrzymało nagrodę czasopisma z USA Han-Yellock®, złącze firmy HARTING o całkowicie nowej konstrukcji zostało ostatnio uznane za “produkt roku” przez amerykański “Electronic Products Magazine”. To pierwsza nagroda zza oceanu świadcząca o międzynarodowym sukcesie produktu. HARTINGnależy do przedsiębiorstw chroniących przed zmianami klimatycznymi Ochrona środowiska w HARTING Technology Group System RFID firmy HARTING otrzymał “nagrodę Golden Mousetrap” Amerykańskie czasopismo "Design News" przyznało systemowi RFID UHF firmy HARTING „nagrodę Golden Mousetrap" za innowacyjność techniczną i kreatywność projektu. HARTING opracował transponder RFID we współpracy z Lufthansa Technik Logistik, Lufthansa Systems i z Center for Intelligent Objects z Fraunhofer Institute for Integrated Circuits (IIS). Współpraca ta była kluczowym czynnikiem aż tak wysokiej oceny produktu. jest ściśle powiązana z codzienną działalnością przedsiębiorstwa i strukturalnie osadzona w jego kulturze funkcjonowania. Dla potwierdzenia tego faktu HARTING został przyjęty do grupy przedsiębiorstw "chroniących przed zmianami klimatycznymi". Dzięki swojemu dużemu potencjałowi innowacyjnemu członkowie tej grupy odgry- wają znaczącą rolę w ochronie klimatu i w działaności zmierzającej do zwiększenia sprawności energetycznej systemów. Dzięki temu nie tylko zwiększają oni swoją atrakcyjność rynkową, ale również przyczyniają się do poprawy jakości życia przyszłych pokoleń. Zawsze chętnie odpowiemy na Twoje pytania Czy masz jakieś pytania, życzenia lub propozycje? Zawsze możesz do nas napisać: [email protected] 42 tec.News 21: K alendar z ta r g ó w HARTING – kalendarz targów Nov 22 - Nov 24, 2011 Germany, Nuremberg, SPS/IPC/DRIVES 2011 Dec 6 - Dec 7, 2011 France, Nantes, IMA Dec 6 - Dec 8, 2011 Russia, Ekaterinburg, PTA-Ural Jan 18 - Jan 20, 2012 Feb 7 - Feb 9, 2012 Japan, Tokyo, InterNepcon United Arab Emirates, Dubai, Middle East Electricity Exhibition Feb 13 - Feb 16, 2012 North America, Anaheim, CA, MD&M West Feb 15 - Feb 16, 2012 Great Britain, Farnborough, Southern Manufacturing and Electronics 2012 Mar 07 - Mar 09, 2012 China, Guangzhou, SPS - Industrial Automation Fair Guangzhou 2012 Mar 13 - Mar 16, 2012 Korea, Seoul, aimex Mar 20 - Mar 23, 2012 Czech Republic, Brno, AMPER 2012 Mar 21 - Mar 23, 2012 India, New Delhi, Convergence Mar 27 - Mar 29, 2012 Italy, Torino, Expoferroviaria Mar 29 - Apr 1, 2012 Turkey, Istanbul, WIN World of Industry Part 2 Apr 15 - Apr 20, 2012 Germany, Frankfurt, Light+Building 2012 Apr 23 - Apr 27, 2012 Germany, Hanover, Hannover Messe 2012 IMPRESUM Wydawca: HARTING KGaA, M. Harting, Postfach 11 33, D-32325 Espelkamp, Tel. +49 5772 47-0, Fax +49 5772 47-400, Internet: www.HARTING.com | Redaktor naczelny: A. Bentfeld | Z-ca redaktora naczelnego: A. Huhmann, Dr. S. Middelkamp | Koordynacja: Communication and Public Relations Department, A. Bentfeld | Opracowanie graficzne: www.contrapunkt.de | Produkcja i druk: M&E Druckhaus, Belm | Nakład: 25.000 egzemplarzy na świecie (w 14 językach) | Dystrybucja: Jeśli chcieliby Państwo otrzymywać nasz magazyn technologiczny regularnie, proszę zgłosić się bezpośrednio do naszego regionalnego biura HARTING w Polsce lub poinformować o tym pracownika firmy HARTING, z którym macie Państwo stały kontakt. Ponadto tec. News można zamówić w internecie pod www.HARTING.com. Przedruk: Częściowy lub całkowity przedruk artykułów jest możliwy tylko za pisemnym zezwoleniem redakcji. Dotyczy to również wprowadzania całości lub części tec.News w elektroniczną bazę danych oraz powielania na elektronicznych nośnikach (np. płyta CD). Wszystkie użyte nazwy produktów są znakami firmowymi HARTING KGaA lub innych współpracujących firm. Pomimo starań nie możemy do końca wykluczyć wystąpienia błędów drukarskich lub krótkoterminowych zmian w specyfikacji produktów. Dlatego wiążącymi dla HARTING KGaA są informacje zawarte w katalogu. Wydrukowano na papierze bielonym ekologicznie (bez użycia chloru). © 2011 by HARTING KGaA, Espelkamp. Wszystkie prawa zastrzeżone. Australia HARTING Pty Ltd Suite 11 / 2 Enterprise Drive Bundoora 3083, AUS-Victoria Tel. +61 3 9466 7088, Faks +61 3 9466 7099 E-mail: [email protected], www.HARTING.com.au Holandia HARTING B.V. Larenweg 44, NL-5234 KA ‘s-Hertogenbosch Postbus 3526, NL-5203 DM ‘s-Hertogenbosch Tel. +31 736 410 404, Faks +31 736 440 699 E-mail: [email protected], www.HARTINGbv.nl Austria HARTING Ges. m. b. H. Deutschstraße 19, A-1230 Wien Tel. +431 6162121, Faks +431 6162121-21 E-mail: [email protected], www.HARTING.at Hong Kong HARTING (HK) Limited Regional Office Asia Pacific 3512 Metroplaza Tower 1, 223 Hing Fong Road Kwai Fong, N. T., Hong Kong Tel. +852 2423 7338, Faks +852 2480 4378 E-mail: [email protected], www.HARTING.com.hk Belgia HARTING N.V./S.A. Z.3 Doornveld 23, B-1731 Zellik Tel. +32 2 466 0190, Faks +32 2 466 7855 E-mail: [email protected], www.HARTING.be Brazylia HARTING Ltda. Rua Major Paladino 128 – Prédio 11 CEP 05307-000 – São Paulo – SP – Brasil Tel. +55 11 5035 0073, Faks +55 11 5034 4743 E-mail: [email protected], www.HARTING.com.br Chiny Zhuhai HARTING Limited, Shanghai branch Room 5403, HK New World Tower 300 Huai Hai Road (M.) , Luwan District Shanghai 200021, China Tel. +86 21 6386 2200, Faks +86 21 6386 8636 E-mail: [email protected], www.HARTING.com.cn Republika Czeska HARTING s.r.o. Mlýnská 2, CZ-160 00 Praha 6 Tel. +420 220 380 460, Faks +420 220 380 461 E-mail: [email protected], www.HARTING.cz Dania HARTING ApS Hjulmagervej 4a, DK – 7100 Vejle Tel. +45 70 25 00 32, Faks +45 75 80 64 99 E-mail: [email protected], www.HARTING.com Europa Środkowa HARTING Eastern Europe GmbH Bamberger Straße 7, D-01187 Dresden Tel. +49 351 4361 760, Faks +49 351 436 1770 E-mail: [email protected] www.HARTING.com Finlandia HARTING Oy Teknobulevardi 3-5, FI-01530 Vantaa Tel. +358 207 291 510, Faks +358 207 291 511 E-mail: [email protected], www.HARTING.fi Francja HARTING France 181 avenue des Nations, Paris Nord 2 BP 66058 Tremblay en France F-95972 Roissy Charles de Gaulle Cédex Tel. +33 1 4938 3400, Faks +33 1 4863 2306 E-mail: [email protected], www.HARTING.fr Hiszpania HARTING Iberia S.A. Avda. Josep Tarradellas 20-30 4o 6a, E-08029 Barcelona Tel. +34 93 363 84 75, Faks +34 93 419 95 85 E-mail: [email protected], www.HARTING.es Indie HARTING India Private Limited No. D, 4th Floor, ‘Doshi Towers’ No. 156 Poonamallee High Road, Kilpauk, Chennai 600 010, Tamil Nadu, India Tel. +91 44 435604 15/416, Faks +91 44 435604 17 E-mail: [email protected], www.HARTING.co.in Japonia HARTING K. K. Yusen Shin-Yokohama 1 Chome Bldg., 2F 1-7-9, Shin-Yokohama, Kohoku, Yokohama 222-0033 Japan Tel. +81 45 476 3456, Faks +81 45 476 3466 E-mail: [email protected], www.HARTING.co.jp Korea HARTING Korea Limited #308 Yatap Leaders Building, 342-1 Yatap-dong Bundang-gu, Sungnam-City, Kyunggi-do 463-828 Republic of Korea Tel. +82 31 781 4615, Faks +82 31 781 4616 E-mail: [email protected], www.HARTING.co.kr Malezja (biuro) HARTING Singapore Pte Ltd Malaysia Branch 11-02 Menara Amcorp, Jln. Persiaran Barat 46200 PJ, Sel. D. E., Malaysia Tel. +60 3 / 7955 6173, Faks +60 3 / 7955 5126 E-mail: [email protected], www. HARTING.com Rumunia HARTING Romania SCS Europa Unita str. 21, 550018-Sibiu, Romania Tel. +40 369-102 671, Faks +40 369-102 622 E-mail: [email protected], www.HARTING.com Singapur HARTING Singapore Pte Ltd. 25 International Business Park #02-06 German Centre, Singapore 609916 Tel. +65 6225 5285, Faks +65 6225 9947 E-mail: [email protected], www.HARTING.sg Słowacja HARTING s.r.o. Sales office Slovakia J. Simora 5, SK – 940 67 Nové Zámky Tel. +421 356-493 993, Faks +421 356-402 114 E-mail: [email protected], www.HARTING.sk Szwajcaria HARTING AG Industriestrasse 26, CH-8604 Volketswil Tel. +41 44 908 20 60, Faks +41 44 908 20 69 E-mail: [email protected], www.HARTING.ch Szwajcaria HARTING AG Mitronics Leugenestrasse 10, CH-2500 Biel 6 Tel. +41 32 344 2121, Faks +41 32 344 2122 E-mail: [email protected] www.HARTING-mitronics.ch Szwecja HARTING AB Gustavslundsvägen 141 B 4tr, S-167 51 Bromma Tel. +46 8 445 7171, Faks +46 8 445 7170 E-mail: [email protected], www.HARTING.se Tajwan HARTING TaiwanLimited Room 1, 5/F, 495 GuangFu South Road RC-110 Taipei, Taiwan Tel. +886 2 2758 6177, Faks +886 2 2758 7177 E-mail: [email protected], www.HARTING.com.tw Niemcy HARTING Deutschland GmbH & Co. KG P.O. Box 2451, D-32381 Minden Simeonscarré 1, D-32427 Minden Tel. +49 571 8896 0, Faks +49 571 8896 282 E-mail: [email protected], www.HARTING-Deutschland.com Turcja HARTING TURKEI Elektronik Ltd. Sti. Barbaros Mah. Dereboyu Cad. Fesleğen Sok. Uphill Towers, A-1b Kat:8 D:45 34746 Ataşehir, Istanbul Tel. +90 216 688 81 00, Faks +90 216 688 81 01 E-mail: [email protected], www.HARTING.com.tr Norwegia HARTING A/S Østensjøveien 36, N-0667 Oslo Tel. +47 22 700 555, Faks +47 22 700 570 E-mail: [email protected], www.HARTING.no USA HARTING Inc. of North America 1370 Bowes Road, USA-Elgin, Illinois 60123 Tel. +1 877 741-1500 (połączenie bezpłatne) Tel. +1 866 278-0307 (z USA) E-mail: [email protected], www.HARTING-USA.com Polska HARTING Polska Sp. z o. o. ul. Kamieńskiego 201-219, PL-51-126 Wrocaw ł Tel. +48 71 352 81 71, Faks +48 71 320 74 44 E-mail: [email protected], www.HARTING.pl Węgry HARTING Magyarország Kft. Fehérvári út 89-95, H-1119 Budapest Tel. +36 1 205 34 64, Faks +36 1 205 34 65 E-mail: [email protected], www.HARTING.hu Portugalia HARTING Iberia, S. A. Avda. Josep Tarradellas, 20-30, 4o 6a, E-08029 Barcelona Tel. +351 219 673 177, Fax +351 219 678 457 E-mail: [email protected], www.HARTING.es/pt Wielka Brytania HARTING Ltd. Caswell Road, Brackmills Industrial Estate GF-Northampton, NN4 7PW Tel. +44 1604 827 500, Faks +44 1604 706 777 E-mail: [email protected], www.HARTING.co.uk Rosja HARTING ZAO Maily Sampsoniyevsky prospect 2A 194044 Saint Petersburg, Russia Tel. +7 812 327 6477, Faks +7 812 327 6478 E-mail: [email protected], www.HARTING.ru Włochy HARTING SpA Via dell’Industria 7, I-20090 Vimodrone (Milano) Tel. +39 02 250801, Faks +39 02 2650 597 E-mail: [email protected], www.HARTING.it HARTING Technology Group Marienwerderstraße 3 | 32339 Espelkamp – Germany P.O. Box 1133 | 32325 Espelkamp – Germany Phone +49 5772 47-0 | Fax +49 5772 47-400 E-Mail: [email protected] | www.HARTING.com
Podobne dokumenty
Nowe rozwiązaNia firmy HarTiNG
„Nasza strategia biznesu bazuje na nowym podejściu. Nieustanne, świeże spojrzenie zwiększa efektywność działania przedsiębiorstwa, sprzyja tworzeniu kreatywnych rozwiązań, sprostaniu przyszłym wyzw...
