KONKURSY PRZEDMIOTOWE MKO DLA UCZNIÓW

KONKURSY PRZEDMIOTOWE MKO
DLA UCZNIÓW WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO
w roku szkolnym 2014/2015
Ramowy program merytoryczny konkursu z języka polskiego
dla szkoły podstawowej
I.CELE KONKURSU:
1. Rozwijanie zainteresowań i uzdolnień humanistycznych uczniów oraz przygotowanie do
samokształcenia.
2. Doskonalenie umiejętności świadomego odbioru tekstów kultury.
3. Kształtowanie i rozwijanie kompetencji czytelniczych.
4. Rozwijanie świadomości językowej oraz kultury języka.
5. Promowanie osiągnięć uczniów i nauczycieli.
II.ZAKRES WYMAGANEJ WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANYCH NA
POSZCZEGÓLNYCH ETAPACH KONKURSU
Ramowy program merytoryczny konkursu obejmuje:
 treści wynikające z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół
podstawowych (II etap edukacyjny w zakresie języka polskiego)rozporządzenie
Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół z dnia 27
sierpnia 2012 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 977),
 znajomość lektur wymienionych w niniejszym programie.
Na wszystkich etapach uczeń powinien wykazać się umiejętnościami:
a)odbioru, analizy i interpretacji tekstów kultury,
b) posługiwania się pojęciami z zakresu wiedzy o literaturze,
c) umiejętność wykorzystania nabytej świadomości językowej,
d)tworzenia wypowiedzi pisemnych w następujących formach gatunkowych: list,
sprawozdanie, opis, ogłoszenie, zaproszenie, notatka, opowiadanie, pamiętnik, dziennik
III.TEKSTY KULTURY
KONKURSU
OBOWIĄZUJĄCE
NA
POSZCZEGÓLNYCH
ETAPACH
ETAP I (szkolny)
Pełne zrozumienie i małe nieporozumienia
Goscinny René: Mikołajek i inne chłopaki. Przeł. Barbara Grzegorzewska, Warszawa: Nasza
Księgarnia, 2007.
Jansson Tove: Dolina Muminków w listopadzie.Przeł. Teresa Chłapowska, Warszawa:
Nasza Księgarnia, 2000.
Koralina i tajemnicze drzwi. Reż. Henry Selick, USA, 2009.
Musierowicz Małgorzata: Język Trolli. Łódź: Akapit Press, 2004.
Rowling Joanne K.: Harry Potter i Kamień Filozoficzny. Przeł. Andrzej PolkowskiPoznań:
Media Rodzina, 2000.
ETAP II (rejonowy)
Wyrazić piękno
Obowiązuje znajomość zagadnień i lektur z I etapu (szkolnego), a ponadto:
Burnett Frances Hodgson:Tajemniczy ogród. Przekł. Jadwiga Włodarkiewiczo-wa,
Warszawa: PWW, 1998.
Kasdepke, Grzegorz: Co to znaczy... czyli ponad 200 zabawnych historyjek, które pozwolą
zrozumieć znaczenie niektórych powiedzeń. Łódź: Wydawnictwo Literatura, 2012.
Mickiewicz Adam: Sonety krymskie. Kraków: Zielona Sowa, 2009(Burza”, „Ałuszta w nocy”,
Droga nad przepaścią wCzufut-Kale”, „Góra Kikineis”).
Rocznica urodzin Asterixa i Obelixa, Złota księga. Tom 34. Warszawa: Egmont, 2009.
Saint-Exupéry, Antoine de:Mały Książę.Przeł. Marta Malicka, Wrocław:Siedmioróg, 1995.
TuwimJulian: Wiersze na wagarach. Warszawa: Egmont,2012.
ETAP III (wojewódzki)
Mówić o trudnych sprawach
Obowiązuje znajomość zagadnień i lektur z I etapu (szkolnego) i II etapu (rejonowego), a
ponadto:
Korczak Janusz: Król Maciuś Pierwszy. Warszawa: Firma Księgarska, Jacek i Krzysztof
Olesiejuk -Inwestycje, 2004.
Korczak Janusz: Czapka z głowy reporterze[w:] Szczygieł Mariusz 100/XX. Antologia
polskiego reportażu XX w. Tom 1: Wydawnictwo Czarne, 2014.
Lindgren Astrid: Bracia Lwie Serce. Przeł. Teresa Chłapowska, Warszawa: Nasza
Księgarnia, 2005.
Schmitt Éric-Emmanuel:Oskar i pani Róża. Przekł. Barbara Grzegorzewska, Kraków:
Wydawnictwo Znak, 2004.
SzymborskaWisława: wiersze z tomu Koniec i początek.Wydawnictwo a5, 1995.
TwardowskiJan: Zeszyt w kratkę. Nowy zeszyt w kratkę.Najnowszy zeszyt wkratkę. Il. Maciej
Rybicki,Kraków: Wydawnictwo"M",2002.
Twardowski Jan:Niebieskie okulary. Kraków : Wydawnictwo Znak, 1996.
Twardowski Jan: Na osiołku. Białystok: Unikat, 2002.
Twardowski Jan:Patyki i patyczki. Il. Joanna Ksycińska, Warszawa: Wydawnictwo
Archidiecezji Warszawskiej, 1987
IV.LITERATURA POMOCNICZA
Chaciński Bartek: Wyczesany słownik najmłodszej polszczyzny. Kraków: Znak, 2005.
Informatory o sprawdzianie od roku szkolnego 2014/2015zamieszczone na stronie
Centralnej Komisji Egzaminacyjnej,
Leszczyński Grzegorz: Elementarz literacki. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2001.
Nagajowa Maria: Sztuka dobrego pisania. Warszawa: Wydawnictwo Oświata, 2003.
Polszczyzna płata nam figle: poradnik językowy dla każdego,pod red. Jerzego Podrackiego,
Warszawa: Wydawnictwo Medium, 1999.
www.poradniajęzykowa.pl, pod red. Katarzyny Wyrwas, Katowice: Wydawnictwo
Uniwersytetu Śląskiego, 2007(porady językowe odnoszące się do: pisowni, interpunkcji,
odmiany wyrazów, wyrazów obcych, składni, frazeologii, etykiety językowej).
Bortnowski Stanisław: Warsztaty dziennikarskieWarszawa: Stentor, 1999 (głównie: część 2.,
Informacja, czyli sedno dziennikarstwa,oraz część 3., Publicystyka, czyli dziennikarstwo dla
tych, którzy analizują rzeczywistość).
Program merytoryczny konkursu z matematyki dla uczniów
szkół podstawowych
I. CELE KONKURSU
1. Wyłanianie uczniów uzdolnionych matematycznie.
2. Rozwijanie ciekawości poznawczej, wyobraźni matematycznej, myślenia abstrakcyjnego
i logicznego rozumowania uczniów.
3. Wdrażanie uczniów do samokształcenia, współpracy i współzawodnictwa.
4. Motywowanie nauczycieli do poszukiwania i podejmowania odpowiednich metod i form
pracy z uczniami uzdolnionymi matematycznie.
5. Promowanie szkół, nauczycieli i uczniów biorących udział w konkursie.
II. ZAKRES WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY NA POSZCZEGÓLNYCH
ETAPACH KONKURSU
Na wszystkich etapach uczeń powinien wykazać się wiadomościami i umiejętnościami
określonymi w Celach kształcenia – wymaganiach ogólnych Podstawy programowej
kształcenia ogólnego, w części dotyczącej przedmiotu matematyka na II etapie edukacyjnym, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2012 r.
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r. poz. 977), a także:
 biegłe posługiwanie się działaniami na liczbach całkowitych i wymiernych
 odczytywanie i interpretowanie informacji przedstawionych w różnych formach
(tabele,
 diagramy, tekst), odkrywania prawidłowości w nich występujących,
 prowadzenie rozumowania, ustalanie kolejności czynności prowadzących do
rozwiązania
 problemu, podawanie argumentów uzasadniających poprawność rozumowania,
 stosowanie języka matematycznego do opisu rozumowania i uzyskanych wyników,
 stosowanie pojęć, obiektów i narzędzi matematycznych do rozwiązywania
problemów,
 dobieranie modelu matematycznego do danej sytuacji,
 wyciąganie i formułowanie wniosków z kilku sytuacji podanych w różnej postaci,
 uogólnianie, uzasadnianie i weryfikowanie hipotez.
Zakres merytoryczny konkursu:
Uczestnicy konkursu powinni, na poszczególnych etapach, wykazać się wiadomościami
i umiejętnościami obejmującymi wskazane treści podstawy programowej kształcenia
ogólnego w części dotyczącej przedmiotu matematyka na II etapie edukacyjnym, zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy
programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych
typach szkół (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r. poz. 977) oraz wskazanymi wiadomościami
i umiejętnościami poszerzającymi treści podstawy programowej.
ETAP I (szkolny)
Na I etapie konkursu wymagana jest znajomość wybranych treści podstawy programowej
kształcenia ogólnego dla I etapu edukacyjnego:
1. Liczby naturalne w dziesiątkowym układzie pozycyjnym.
2. Działania na liczbach naturalnych.
3. Liczby całkowite.
4. Ułamki zwykłe i dziesiętne.
5. Działania na ułamkach zwykłych i dziesiętnych.
6. Obliczenia praktyczne.
7. Zadania tekstowe.
Poszerzenie treści podstawy programowej na I etapie obejmuje następujące
zagadnienia:
 własności liczb pierwszych, złożonych, parzystych i nieparzystych,
 stosowanie cech podzielności przez 4, 6, 12, 15, 25,
 znajdowanie największego wspólnego dzielnika i najmniejszej wspólnej
wielokrotności
 dwóch oraz większej ilości liczb,
 rozwiązywanie zadań wykorzystujących własności potęg o wykładnikach naturalnych,
 interpretowanie wartości bezwzględnej jako odległości na osi liczbowej,
 stosowanie obliczeń procentowych w zadaniach osadzonych w kontekście
praktycznym
 (obliczanie procentu z liczby, jakim procentem jednej liczby jest druga liczba,
 wzrost/obniżenie wielkości o procent).
ETAP II (rejonowy)
Na etapie II obowiązuje zakres wiadomości i umiejętności etapu I oraz następujące treści
podstawy programowej:
1. Proste i odcinki.
2. Kąty.
3. Wielokąty, koła, okręgi.
4. Obliczenia w geometrii.
Poszerzenie treści podstawy programowej na II etapie obejmuje następujące
zagadnienia:
 rozpoznawanie kątów odpowiadających i naprzemianległych, stosowanie twierdzenia
 równości kątów odpowiadających przy dwóch prostych równoległych,
 kąty wewnętrzne i zewnętrzne wielokąta,
 wielokąty i ich przekątne,
 wielokąty foremne,
 odbicia lustrzane, oś symetrii figury.
ETAP III (wojewódzki)
Na etapie III obowiązuje zakres wiadomości i umiejętności etapu I oraz II, a także
następujące treści podstawy programowej:
1. Elementy algebry.
2. Bryły.
3. Elementy statystyki opisowej.
Poszerzenie treści podstawy programowej na III etapie obejmuje następujące
zagadnienia:
 obliczanie średniej arytmetycznej liczb,
 rozwiązywanie zadań osadzonych w kontekście praktycznym z zastosowaniem
równań
 pierwszego stopnia z jedną niewiadomą,
 przykłady przyporządkowań, zaznaczanie punktów o danych współrzędnych
 i odczytywanie współrzędnych punktów zaznaczonych w prostokątnym układzie
 współrzędnych na płaszczyźnie,
 pola powierzchni brył zbudowanych z graniastosłupów prostych,
 objętości graniastosłupów prostych.
III. LITERATURA DLA UCZNIA:
1. Bednarczuk Joanna, Bednarczuk Jerzy, 2006, Matematyczne gwiazdki, Warszawa, Nowa
Era.
2. Bobiński Zbigniew, Piotr Nodzyński, Mirosław Uscki, 2004, Liga zadaniowa. Zbiór zadań
dla uczniów zainteresowanych matematyką. Toruń, Wydawnictwo Aksjomat.
3. Dworecka Krystyna, Kochanowski Zbigniew, 2003, Konkursy matematyczne. Warszawa,
WSiP.
4. Kalisz Stanisław, Kulbicki Jan, Rudzki Henryk, 2013, Matematyka na szóstkę, Opole,
Wydawnictwo NOWIK.
5. Pawłowski Henryk, 2002, Olimpiady i konkursy matematyczne. Zadania dla uczniów szkół
podstawowych i gimnazjów. Toruń, OW TOTUR.
6. Żurek Agnieszka, Jędrzejewicz Piotr, 2009, Zbiór zadań dla kółek matematycznych
w szkole podstawowej, Gdańsk, GWO.
7. Podręczniki do matematyki dopuszczone przez MEN do użytku szkolnego, przeznaczone
do kształcenia ogólnego, uwzględniające podstawę programową4 kształcenia ogólnego
na II etapie edukacyjnym.
IV.
INFORMACJA
DLA
UCZNIA
DOTYCZĄCA
PRZEBIEGU
KONKURSU
MATEMATYCZNEGO
1.Na konkurs matematyczny uczeń przynosi ze sobą wyłącznie przybory do pisania
i rysowania: pióro lub długopis, ołówek – przeznaczony jedynie do rysowania, gumkę,
linijkę, ekierkę, kątomierz i cyrkiel.
2.Na konkurs nie wolno przynosić i używać kalkulatorów oraz żadnych urządzeń
telekomunikacyjnych, podczas konkursu nie wolno korzystać z tablic matematycznych,
książek, notatek, itp.
Program merytoryczny konkursu
z przyrody dla uczniów szkoły podstawowej
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE CZŁOWIEKA
I. CELE KONKURSU
1. Rozwijanie uzdolnień uczniów zainteresowanych przyrodą.
2. Rozbudzanie ciekawości poznawczej i twórczych działań uczniów.
3. Umacnianie poczucia więzi ze środowiskiem przyrodniczym.
4. Stwarzanie uczniom możliwości osiągania sukcesu.
5. Motywowanie nauczycieli do pracy z uczniem zdolnym.
II. ZAKRES WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY NA POSZCZEGÓLNYCH
ETAPACH KONKURSU
Na wszystkich etapach uczeń powinien wykazać się wiadomościami i umiejętnościami
określonymi w Celach kształcenia – wymaganiach ogólnych Podstawy programowej
kształcenia ogólnego, w części dotyczącej przedmiotu przyroda na II etapie edukacyjnym,
zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2012 r. w sprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r. poz. 977), a także:
 interpretowania, analizy informacji przedstawionych w różnych formach (teksty,
 rysunki, schematy, wykresy, mapy),
 obserwacji zjawisk przyrodniczych, ich opisywania i wyjaśniania,
 rozpoznawania organizmów oraz wskazywania zależności występujących między
nimi,
 dostrzegania wpływu człowieka na środowisko przyrodnicze,
 planowania, dokumentowania obserwacji i eksperymentów, wyciągania wniosków,
 uzasadniania związków przyczynowo – skutkowych w środowisku przyrodniczym.
Zakres merytoryczny treści konkursu
Uczestnicy konkursu powinni na poszczególnych etapach, wykazać się wiadomościami
i umiejętnościami obejmującymi wskazane treści Podstawy programowej kształcenia
ogólnego, w części dotyczącej przedmiotu przyroda na II etapie edukacyjnym oraz
wskazanymi wiadomościami i umiejętnościami poszerzającymi treści podstawy
programowej.
ETAP I (szkolny)
Wybrane treści podstawy programowej kształcenia ogólnego na I etapie:
1. Ja i moje otoczenie (pkt. 6 – 8).
6) nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu przyrody, stosuje zasady
bezpieczeństwa podczas obserwacji przyrodniczych;
7) podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację przyrody (lupa, mikroskop,
lornetka), opisuje ich zastosowanie, posługuje się nimi podczas prowadzonych
obserwacji;
8) podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez człowieka, w tym w pracowni
przyrodniczej, i wymienia podstawowe zasady opieki nad nimi
2. Orientacja w terenie (pkt. 1, 4, 7).
1) wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu, gnomonu;
4) identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej
i w terenie;
7) rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe, wskazuje takie formy na
mapie poziomicowej.
3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie (pkt. 3, 10, 11, 13).
3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada doświadczalnie zjawiska:
parowania, skraplania, topnienia i zamarzania (krzepnięcia) wody;
10) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące istnienie powietrza i ciśnienia
atmosferycznego; buduje na podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go
w prowadzeniu obserwacji;
11) wymienia nazwy składników pogody (temperatura powietrza, opady i ciśnienie
atmosferyczne, kierunek i siła wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje
jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w meteorologii;
13) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku, dostrzega zależność
między wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą powietrza w ciągu roku.
4. Najbliższa okolica (pkt. 5, 8, 10, 13, 14).
5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje podstawowe różnice
w sposobie ich odżywiania się;
8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa kierunek i szacuje
prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy i lewy brzeg;
10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w wodzie;
13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca zamieszkania: piasek, glina i inne
charakterystyczne dla okolicy;
14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i ożywionych, wyjaśnia
znaczenie organizmów glebowych i próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby.
5. Człowiek a środowisko (pkt. 1, 2, 3).
1) prowadzi obserwacje i proste doświadczenia wykazujące zanieczyszczenie
najbliższego otoczenia (powietrza, wody, gleby);
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole, w miejscu zabawy na stan
środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku przyrodniczemu
6. Właściwości substancji (pkt. 8).
8) uzasadnia potrzebę segregacji odpadów, wskazując na możliwość ich ponownego
przetwarzania (powołując się na właściwości substancji).
Poszerzenie treści podstawy programowej na I etapie obejmuje następujące
zagadnienia:
- składniki pogody: wilgotność powietrza, usłonecznienie (jednostki, przyrządy pomiarowe),
- czytanie mapy pogody,
- zjawiska: sublimacji, resublimacji,
- skały (zwięzłe, sypkie, lite),
- budowa i zasada działania mikroskopu,
- sposoby wyznaczania kierunków: Słońce i zegarek.
ETAP II (rejonowy)
Na etapie II obowiązuje zakres wiadomości i umiejętności etapu I oraz następujące
treści podstawy programowej:
2. Orientacja w terenie (pkt. 2).
3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie (pkt. 2, 6, 7, 8, 9, 12).
4. Najbliższa okolica (pkt. 3, 4, 6, 9).
6. Właściwości substancji (pkt. 7).
7. Krajobrazy Polski i Europy (pkt. 1, 4).
8. Organizm człowieka (pkt. 7).
10. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie (pkt. 8).
Poszerzenie treści podstawy programowej na II etapie obejmuje następujące
zagadnienia:
- zjawiska atmosferyczne zachodzące w Polsce: trąba powietrzna,
- skład powietrza, rola gazów zawartych w powietrzu (tlen, dwutlenek węgla),
- wody powierzchniowe Polski – kanały,
- zjawiska krasowe w Polsce (formy krasu powierzchniowego, podziemnego),
- rodzaje gleb występujących w Polsce, rozpoznawanie na rysunku profili glebowych.
ETAP III (wojewódzki)
Na etapie III obowiązuje zakres wiadomości i umiejętności etapu I i II oraz następujące
treści podstawy programowej:
4. Najbliższa okolica (pkt. 14).
6. Właściwości substancji (pkt. 6).
7. Krajobrazy Polski i Europy (pkt. 4, 7).
9. Zdrowie i troska o zdrowie (pkt. 1).
12. Lądy i oceany (pkt. 1 - 2).
13. Krajobrazy świata (pkt. 1, 3, 4).
14. Przemiany substancji (pkt. 5, 6).
15. Ruch i siły w przyrodzie (pkt. 3).
Poszerzenie treści podstawy programowej na III etapie obejmuje następujące
zagadnienia:
- wysokość bezwzględna – odczytywanie z mapy poziomicowej i obliczanie wysokości
względnej,
- rozpoznawanie klimatów krajobrazów strefowych na podstawie wykresów klimatycznych,
odczytywanie z wykresów wartości temperatury powietrza i opadów atmosferycznych,
- sposoby rozdzielania mieszanin: sedymentacja,
- oceany na Ziemi – granice między oceanami,
- przebieg procesu kształtującego powstawanie form krasowych,
- budowa oka, proces widzenia,
- określanie i odczytywanie położenia na Ziemi za pomocą współrzędnych geograficznych,
- obliczanie odległości na podstawie skali liczbowej, mianowanej,
- wybrane parki narodowe Polski i świata wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa
Kulturowego UNESCO (Białowieski, Jeziora Turkana, Kinabalu, Wood Buffalo).
III. LITERATURA DLA UCZNIA i inne źródła informacji:
1. Atlasy do przyrody np.:
- Atlas „Przyroda” Szkoła Podstawowa, WSiP,
- Nowy Atlas przyroda „Świat wokół nas”, Wydawnictwo Nowa Era,
- Atlas ilustrowany „Świat przyrody”, Wydawnictwo Nowa Era,
- i inne uwzględniające tematykę konkursu.
2. Cattaneo Marco, „Cuda świata przyrody pod patronatem UNESCO”, Wydawnictwo
Arkady, Warszawa 2004.
3. Flis Jan, „Szkolny słownik geograficzny”, WSiP.
4. Parker Steve, „Młody naukowiec – powietrze”, Przedsiębiorstwo Wydawniczo –Handlowe
Arti.
5. Schwartz Linda, „Wielka księga pytań i odpowiedzi: na ratunek Ziemi” – Ziemia,
Wydawnictwo Astrum, Wrocław 1993.
6. Trąby powietrzne w Polsce – strona – 4 – Turystyka – wp.pl.
7. Podręczniki z przyrody dopuszczone przez MEN do użytku szkolnego, przeznaczone
do
kształcenia
ogólnego,
uwzględniające
podstawę
programową
kształcenia
ogólnego w szkole podstawowej.
IV. PRZYBORY SZKOLNE OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS KONKURSU:
1. Długopis, ołówek, gumka.
2. Linijka z podziałką centymetrową/milimetrową.
3. Kalkulator prosty pozwalającym na dokonanie czterech działań arytmetycznych.
Na konkurs nie wolno przynosić żadnych urządzeń telekomunikacyjnych.