docWładze samorządowe a zarządzanie logistyczne w mieście i regionie
download 
Reklamacja Transkrypt
Władze samorządowe a zarządzanie logistyczne w mieście i regionie
WSPÓàCZESNE ZARZĄDZANIE nr 3/2010 Kwartalnik ĝrodowisk Naukowych i Liderów Biznesu Wáadze samorządowe a zarządzanie logistyczne w mieĞcie i regionie Jan KaĨmierski* Słowa kluczowe: zarządzanie samorządowe, zarządzanie logistyczne, logistyka miejska, region, polityka regionalna, władze publiczne, strategie rozwoju Keywords: self-government management, logistic management, city logistics, region, regional policy, public authorities, local development strategies - - - - - Synopsis: Wprowadzanie praktycznych aspektów zarządzania logistycznego w gospodarce miasta czy regionu stawia przed władzami lokalnymi szereg wymogów. W artykule uwaga zwrócona jest na kluczowe kwestie w sferze ekonomicznej, społecznej oraz zagospodarowania przestrzennego. W szczególności artykuł koncentruje się na określeniu kierunków i działań, jakie powinny być podejmowane przez władze samorządowe na rzecz logistycznej aktywizacji regionu (miasta). Artykuł opiera się na wynikach badań przeprowadzonych w latach 20072009 w odniesieniu do regionu łódzkiego. Wiele doświadczeń i mechanizmów można jednak z powodzeniem odnieść, na zasadzie podobieństw rozwojowych, również do innych regionów kraju. WstĊp W sektorze publicznym, który w układach terytorialnych zarządzany jest przez jednostki samorządowe różnych szczebli, potrzebna jest logistyka. Wiąże się to z dużym zakresem samodzielności w zarządzaniu przez te jednostki różnorodnymi procesami gospodarczymi i koniecznością ich koordynowania. Województwa, powiaty, a zwłaszcza gminy postrzegane mogą być jako swego rodzaju „przedsiębiorstwa”, mające zaspokoić wszystkie potrzeby mieszkańców, którzy postrzegają się bardziej jako klienci samorządów niż ich petenci. Postawa ta jest tłumaczona coraz większym nastawieniem na maksymalizację zadowolenia klienta, zwłaszcza w przypadku, gdy pewne funkcje sektora publicznego są przejmowane przez sektor biznesowy (np. transport, opieka medyczna, szkolnictwo). Decydenci w sferze publicznej muszą zatem zwiększać jakość swych produktów i usług, by nie stracić ich użytkowników, co doprowadziłoby do niekorzystnych zmian w strukturze sektora publicznego. W tym kontekście szczególnego znaczenia praktycznego nabiera zarządzanie logistyczne i możliwości jego wykorzystania w funkcjonowaniu samorządów terytorialnych. „Połącz logistykę ze strategią przedsiębiorstwa” – tak brzmi pierwsza z dziesięciu zasad „doskonałego zarządzania logistyką” [Pfohl, 1998, s. 64] ustalonych jeszcze w latach 90. XX w. w amerykańskich przedsiębiorstwach. Przesłanki te dotyczą co prawda zarządzania firmą, jednak zasada ta zasługuje na uwagę i – z racji uniwersalizmu podejścia logistycznego – może być traktowana jako wytyczna dla zarządzania logistycznego w sektorze publicznym, a zwłaszcza w samorządach. W dzisiejszych realiach władze lokalne dość często nie radzą sobie z realizacją założonych planów, ponieważ nie posiadają odpowiedniego zasobu wiedzy z zakresu zarządzania, * Dr Jan Kaźmierski, Uniwersytet Łódzki. J. KaĨmierski, Wáadze samorządowe a zarządzanie logistyczne w mieĞcie i regionie 85 - - - - - koniecznego choćby do stworzenia dobrych strategii rozwoju. Popełniają przy tym szereg błędów – zarówno w sferze ekonomicznej, jak i społecznej oraz w sferze związanej z zagospodarowaniem przestrzennym. Celem przyświecającym autorowi jest zwrócenie uwagi na kluczowe kwestie związane z zarządzaniem logistycznym realizowanym przez władze samorządowe w wymienionych wyżej sferach, w szczególności zaś próba określenia kierunków i działań, jakie powinny być podejmowane na rzecz logistycznej aktywizacji regionu. Władze lokalne, którym przypisuje się tutaj szczególną rolę, stają się podmiotem logistyki miejskiej. Artykuł powstał w dużej mierze na bazie badań autora, przeprowadzonych w latach 2007-2009 w regionie łódzkim (potraktowanym jako studium przypadku). Wiele doświadczeń i mechanizmów można jednak z powodzeniem odnieść, na zasadzie podobieństw rozwojowych, również do innych regionów kraju i uogólnić. Wnioski te nie mogą mieć oczywiście charakteru arbitralnego, bowiem logistyka – jako nauka młoda w wymiarze praktycznym (zwłaszcza w Polsce) – nie wypracowała sobie jeszcze określonych standardów i procedur rozwojowych. Są one dopiero w fazie tworzenia. Rola wáadz lokalnych miasta (lub regionu) jako podmiotu logistyki miejskiej Obecnie gospodarka światowa wyznacza kierunki rozwoju miast i regionów o innej niż dawniej konfiguracji i wpływie różnych zmiennych na ich rozwój. Miasta uwalniają się z układów hierarchicznych i włączane są w układy sieciowe [Harańczyk, 2006, s. 11], w których spełniają funkcje obsługi danego terytorium na różnych szczeblach i w różnych wymiarach przestrzennych. Rozwój europejskich systemów sieciowych określa się jako proces stymulowany przez dostępność miast i rynków. Układy sieciowe miast i regionów stanowią szczególną bazę dla logistyki miejskiej, która powstała na gruncie podstawowych zasad logistyki, a w tym koordynacji działań z punktu widzenia całości gospodarowania zasobami danego terytorium. Wszystkie miasta, które wymagają zarządzania logistycznego, poddawane są procesom, internacjonalizacji w kontekście ich cyklu życiowego [Gołembska, Czajka, Tomaszewska, 2001]. Internacjonalizacja powoduje wzrost złożoności systemu miasta. Zaangażowany zostaje w coraz większym zakresie sektor usług, a głównymi czynnikami rozwoju stają się szeroko pojęte innowacje i środowiska innowacyjne. Bazując na dotychczasowych doświadczeniach, kluczowe znaczenie w tych procesach i przemianach należy przypisać logistyce miejskiej. Nie wchodząc w znane już od wielu lat definicje logistyki miejskiej, należy stwierdzić, że stanowi ona część polityki prowadzonej przez władze lokalne wobec osiedlanych w mieście (regionie) podmiotów, instytucji i ludzi. Władze lokalne są więc podmiotem logistyki miejskiej w podstawowym rozumieniu podmiotu jako organu regulującego. Podmioty gospodarcze funkcjonujące na terenie miasta czy gminy należy natomiast umieścić wśród podmiotów logistyki miejskiej w sensie operacyjnym. Zarządzanie organizmem miejskim czy też obszarem administracyjnym takim jak gmina lub powiat wymaga sprawnego prowadzenia działań w wielu, bardzo często przeciwstawnych sferach. Z punktu widzenia mieszkańców miasto czy też aglomeracja to miejsce pracy, nauki, wypoczynku lub rekreacji. Z punktu widzenia dostawców usług transportowych i logistycznych – to przestrzeń dostępu do infrastruktury, odbiorców tych usług czy informacji itd. Sfery te mają zróżnicowane cele, a przez to zróżnicowane interesy. Mają 86 I. PROBLEMY WSPÓàCZESNEGO ZARZĄDZANIA - - - - - też własną infrastrukturę. Organy, które nimi zarządzają, muszą więc szukać kompromisowych rozwiązań. W modelu logistyki miejskiej najczęściej stosowane jest rozwiązanie, w którym administracja publiczna występuje jako główny udziałowiec i oferuje własne środki na potrzeby mieszkańców. Innym, znacznie rzadziej stosowanym rozwiązaniem jest takie, w którym administracja publiczna występuje tylko w roli koordynatora procesów logistycznych dokonujących się w obszarze miast [Kaźmierski, 2009, s. 31]. W obrębie zarządzania logistycznego bardzo istotną kwestię stanowi rozwój przestrzenny miast. Wiele z istniejących w obszarze gospodarczym miast przedsiębiorstw przemysłowych było uprzednio zlokalizowanych poza granicami administracyjnymi miasta, by nie szkodziły jego mieszkańcom. Szybki rozwój przestrzenny sprawił jednak, że zostały one wchłonięte w obręb miasta. Dalszy rozwój zakładów przemysłowych i miast musi odbywać się zatem w koegzystencji. Podobny proces obejmował miasteczka, wsie, osady i osiedla. Wiele z nich powstało na skutek dobudowywania, czyli aglutynacji. Natomiast inne powstały jako miasta satelickie. Można zaobserwować również łączenie się już istniejących ośrodków miejskich (np. aglomeracja katowicka czy trójmiejska). Połączenie w różny sposób funkcjonujących dotąd na odrębnych zasadach skupisk ludzkich rodzi szereg problemów. Władze miejskie, stosujące w praktyce zasady zarządzania logistycznego, integrują te skupiska za pomocą systemu arterii komunikacyjnych i mniej lub bardziej sprawnie funkcjonującego systemu transportowego, przyczyniając się do zacierania różnic w ramach spójnej aglomeracji miejskiej. Działania te powinny być powiązane z polityką przestrzenną, w tym ze strategią zagospodarowania i sprzedaży gruntów miejskich. Logistyka miejska jest złożoną częścią polityki gospodarczej państwa, dlatego też w dłuższym horyzoncie czasowym interwencja państwa staje się jej stałą cechą. Dziaáania na rzecz logistycznej aktywizacji regionu Wprowadzanie praktycznych aspektów zarządzania logistycznego w gospodarce regionu wymaga wskazania podmiotów, które mogą podjąć się tego zadania. Błędne jest bowiem spotykane często stwierdzenie, że proces wdrażania logistyki zależy wyłącznie od przedstawicieli sektora prywatnego. Operatorzy logistyczni oraz współpracujący z nimi przedsiębiorcy, mimo ponoszonych kosztów i wysiłków związanych z wprowadzaniem i utrzymaniem inwestycji, w dużej mierze trafiają już na teren przygotowany (głównie infrastruktura logistyczna) przez odpowiednie organy władz samorządowych. Władze lokalne są bowiem pierwszym podmiotem odpowiedzialnym za rozwój logistycznej aktywności w regionie, a dopiero ich starania owocują przyciąganiem inwestorów, wpływających na wzrost konkurencyjności danego obszaru. Działania prowadzone przez władze samorządowe w zakresie rozwoju i stymulacji procesów logistycznych z pewnością można zaliczyć do szeroko pojętej polityki regionalnej. Jest ona określana jako świadoma i celowa działalność organów władzy publicznej, prowadząca do rozwoju regionalnego, czyli ogólnego wzmacniania pozycji danego obszaru w całościowym układzie państwa lub nawet w skali międzynarodowej. W przypadku polityki intraregionalnej, polegającej na realizowaniu przez władze zamierzonych celów przy udziale własnych środków oraz na własną odpowiedzialność, istotnym jest, by władze lokalne, planując rozwój konkretnej gałęzi gospodarki, podejmowały pewne ryzyko i liczyły się z konsekwencjami ewentualnej porażki. Dlatego też wszelkie działania - - - - - J. KaĨmierski, Wáadze samorządowe a zarządzanie logistyczne w mieĞcie i regionie 87 mające na celu aktywizację logistyczną regionu powinny przebiegać w sposób usystematyzowany i z zachowaniem odpowiedniej hierarchii celów, tak aby zminimalizować ryzyko niepowodzenia. Przebieg procesów logistycznych w rozwoju regionu czy miasta powinien zatem polegać na realizacji konkretnych zadań przez władze samorządowe. By uniknąć błędów w zarządzaniu, cele te zostały umieszczone w ramach trzech podstawowych sfer rozwoju danego obszaru administracyjnego: 1. Sfera społeczna, obejmująca zagadnienia zmian zachodzących w obrębie społeczeństwa, począwszy od zmian w mentalności ludzkiej, aż po specjalistyczne szkolenia w zakresie nowoczesnych technik logistycznych. 2. Sfera ekonomiczna, obejmująca nie tylko kwestie czysto finansowe, jak np. możliwe ulgi w podatkach, ale także zagadnienia promocji regionu i różnorodne sposoby przyciągania inwestorów. 3. Sfera funkcjonalno-przestrzenna, dotycząca głównie zagospodarowania przestrzennego województwa, co stanowi zagadnienie spójne z rozwojem regionalnym oraz problematyką współpracy samorządów z innymi organami władzy. Zadania samorządów w ramach zagadnień społecznych powinny dotyczyć przede wszystkim przygotowania ludzi na zmiany, jakie niesie ze sobą wprowadzenie i upowszechnienie logistyki. Występuje tu konieczność przejścia od schematu społeczeństwa przemysłowego do idei społeczeństwa informacyjnego. Trzeba bowiem pamiętać, że jakościowy rozwój zasobów ludzkich jest aktualnie największym motorem napędowym gospodarki. Dlatego też należałoby rozpocząć od informowania mieszkańców regionu o korzyściach wynikających z wdrożenia zarządzania logistycznego; może mieć to formę spotów reklamowych czy też bezpośrednich spotkań ze swoimi samorządowcami. Tego typu kampanie wpływają na zmniejszenie nieufności mieszkańców i ograniczają sprzeciwy związane z budową autostrad czy centrów logistycznych, które miały miejsce np. na łódzkim Olechowie w związku z planowaną inwestycją logistyczną. Samorządy powinny zatem, poprzez odpowiednie formy komunikacji, ukazać przewagę pozytywów nad negatywami w podejściu logistycznym. Inny aspekt sfery społecznej dotyczy zwiększenia poziomu wykształcenia mieszkańców i dostosowania kadry regionalnej do wymogów rynku pracy. Głównie chodzi tu o przygotowanie kadr do zajmowania kluczowych stanowisk w branży logistycznej tak, aby region oferował nie tylko atrakcyjną lokalizację dla przedsiębiorstw, ale także miejscową, wykwalifikowaną siłę roboczą. Ponadto władze lokalne powinny wspierać liczne ośrodki otoczenia biznesowego, które są w stanie rozpowszechniać wiedzę praktyczną z zakresu logistyki. Tak więc umożliwienie dostępu do informacji oraz wiedzy staje się główną przesłanką do realizacji przez samorządy celów zawartych w ramach sfery społecznej strategii regionu. Działania w ramach sfery ekonomicznej w dziedzinie logistyki powinny obejmować przede wszystkim różnorodne sposoby przyciągania inwestorów i przedsiębiorców na teren regionu. Podstawą takich działań jest wyznaczenie i odpowiednie przygotowanie obszarów przeznaczonych pod działalność logistyczną. Składają się na to takie zabiegi, jak: ustalenie własności gruntów, należyte uzbrojenie działek (elektryczność, kanalizacja), a także określenie ich przeznaczenia w odpowiednich dokumentach planistycznych. Ukoronowaniem tych procesów powinno być stworzenie i publikacja wyposażonych we wszelkie informacje ofert inwestycyjnych, ukazujących opłacalność prowadzenia działalności logistycznej w regionie, skierowanych głównie do potencjalnych inwestorów i przedsiębiorców [Kaźmierski, 2009, s. 307]. - - - - - 88 I. PROBLEMY WSPÓàCZESNEGO ZARZĄDZANIA Badania własne autora przeprowadzone w odniesieniu do regionu łódzkiego pozwalają wnioskować, że samorządy lokalne poszczególnych gmin w bardzo różny sposób wychodzą tym problemom naprzeciw; rola władz lokalnych w województwie na ogół sprowadza się tylko do przygotowania prawnego terenów inwestycyjnych (plany zagospodarowania przestrzennego), a następnie opracowania ofert terenowych pod kątem funkcji logistycznych. Część samorządów wykazuje postawę bierną, jeśli chodzi o działania w kierunku pozyskania inwestorów poprzez zapewnienie mediów i dostępu do dobrej infrastruktury transportowej. Władze samorządowe powinny elastycznie reagować na zmiany zachodzące w otoczeniu lokalnym i wspierać rozwój inicjatyw – zwłaszcza tych, które opierają się na już istniejącym potencjale organizujących się środowisk przedsiębiorczości. Sfera funkcjonalno-przestrzenna stanowi trzecią płaszczyznę, w której władze samorządowe mogą wspomagać rozwój logistyki w regionie. Tu istotne są przede wszystkim zapisy w stosownych dokumentach planistycznych. Tereny przeznaczone pod wszelkie inwestycje, także te logistyczne, wymagają bowiem określenia możliwości ich wykorzystania w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. W tym kontekście zadaniem władz lokalnych staje się zatem nadzorowanie prawidłowego wykonania planu miejscowego, a także ciągłe uaktualnianie zawartych w nim informacji. Samorządy powinny również pomagać w rozwiązywaniu sytuacji konfliktowych dotyczących zagadnień planistycznych. Przykładowo w województwie łódzkim problemem był sposób przeprowadzenia drogi ekspresowej S-14 oraz jej połączenia z węzłem komunikacyjnym regionu. Dylemat związany z trasowaniem tej drogi ukazuje, że brak porozumienia i współpracy między władzami poszczególnych gmin przynosi opóźnienia hamujące rozwój regionu, a w konsekwencji obniżające jego konkurencyjność. W sferze funkcjonalno-przestrzennej koniecznością jest zatem wielostronna współpraca samorządów zmierzająca do stworzenia regionu wewnętrznie spójnego. W istocie jest to postulat stricte zgodny z wymogami zarządzania logistycznego, które cechuje się podejściem kompleksowym, obejmującym całość gospodarki danego regionu. Wymaga to więc maksymalizacji wspólnych wysiłków decydentów na różnych szczeblach, bowiem do realizacji przedsięwzięcia logistycznego tak samo potrzebna jest decyzja prezydenta danego miasta, jak i wójta administrującego niewielką gminą. Istotnymi zadaniami do realizacji przez władze lokalne są również sprawy dotyczące ochrony środowiska i propagowania w regionie idei ekorozwoju. W przypadku wprowadzania logistyki trudno jest jednocześnie mówić o ochronie przyrody, dlatego też w gestii samorządów powinien leżeć obowiązek informowania mieszkańców o realizacji modelu zrównoważonego rozwoju. Chociaż tworzenie i kształtowanie korytarzy transportowych wpływa negatywnie na środowisko naturalne, to jednak ich prawidłowe przeprowadzenie umożliwia ochronę przyrody w dłuższym okresie. Realizacja przedstawionych powyżej celów w całości lub w części leży w gestii władz samorządowych. Wykonanie szczegółowych zadań przypada najczęściej, zgodnie z zasadą subsydiarności, władzom gminy, co w Polsce często przekracza ich możliwości. Dlatego też – biorąc pod uwagę istotność zagadnienia, jaką jest logistyczna aktywizacja regionu – zadania te powinny być wykonywane i nadzorowane głównie przez Samorząd Województwa. Jest on reprezentowany przez Sejmik Wojewódzki, pełniący rolę organu stanowiącego i kontrolnego oraz Zarząd Województwa, będący organem wykonawczym. Ich nadrzędna rola polega J. KaĨmierski, Wáadze samorządowe a zarządzanie logistyczne w mieĞcie i regionie 89 - - - - - na koordynowaniu działań przy współpracy z innymi partnerami w regionie, nie tylko decydentami gminnymi czy powiatowymi, ale także instytucjami rządowymi, organizacjami non profit, jednostkami otoczenia biznesowego oraz wyższymi uczelniami. Dlatego też władze wojewódzkie powinny zostać koordynatorem przemian logistycznych w regionie, stanowiących jeden z głównych strategicznych celów rozwoju. Strategie rozwoju lokalnego jako instrument polityki wáadz samorządowych Strategiczny wymiar zarządzania logistycznego zakłada zawarcie przesłanek logistycznych w strategiach rozwoju i jest to rozwiązanie mogące usprawnić realizację założonych celów oraz ich urealnienie w praktycznym działaniu jednostek terytorialnych. Konieczne jest jednak wytworzenie komplementarnego układu między władzami samorządowymi a dostawcami usług logistycznych, tak aby dzięki ułatwieniom ze strony władz rozwijała się przedsiębiorczość, przykładem czego może być tworzenie w regionie centrum logistycznego, które zapewniłoby realizację strategicznych działań logistycznych także dla dobra interesów samorządów. W takich warunkach realizacja założonej strategii jest łatwiejsza, zwiększa się też konkurencyjność regionu, co wpływa pozytywnie na jego wizerunek i ułatwia napływ kolejnych inwestorów, maksymalizując zadowolenie mieszkańców. Zmiany te, nawiasem mówiąc, mogą znacznie ułatwić ponowny wybór na stanowiska samorządowe tych decydentów, którzy wdrożyli zarządzanie strategiczne z elementami logistyki. Jak zauważono, kluczowym etapem zarządzania jest wdrożenie i realizacja strategii, zwanych często strategiami rozwoju lokalnego, ponieważ są to dokumenty, których stworzenie służy koordynacji działań w jednostkach samorządowych. Konkretyzując, stanowią one określoną koncepcję systemowego działania, polegającą po pierwsze na sformułowaniu zbioru perspektywicznych celów rozwojowych i ich modyfikacji w zależności od zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych, po drugie – na określaniu niezbędnych zasobów ludzkich, rzeczowych, finansowych i naturalnych, niezbędnych do realizacji przyjętych celów i po trzecie – na określaniu sposobów postępowania (reguł działania, dyrektyw) zapewniających realizację przyjętych perspektywicznych celów rozwojowych oraz optymalne wykorzystanie i rozmieszczenie przestrzenne zasobów. Strategie miewają różne priorytety. Niektóre akcentują rozwój gospodarki gminy (miasta), inne kładą nacisk na sferę społeczną, a jeszcze inne za priorytet uznają ochronę środowiska. Ujmując zatem rolę i zadania strategii gminy, można przyjąć definicję T. Markowskiego, zgodnie z którą strategię rozwoju społecznego i gospodarczego jednostki terytorialnej określa się jako formułę formalnego i nieformalnego porozumienia między aktorami życia gospodarczego (firmy i inne organizacje) i społecznego (organizacje społeczne), w którym zainteresowane strony wyrażają wolę działania na rzecz uzgodnionych celów programowych i przyjmują na siebie realizację wyznaczonych im działalności [Markowski, 1998, s. 51]. J. Binecki i B. Szczupak wyróżniają dwa podejścia do rozumienia istoty strategii rozwoju, a mianowicie przedmiotowe i podmiotowe. Pierwsze z nich opisuje strategię jako zbiór rozwiązań stanowiących wytyczne do wszelkich działań podejmowanych przez samorządy zarówno obecnie, jak i w przyszłości, natomiast podejście podmiotowe wyjaśnia pojęcie strategii jako zespół kryteriów dla decyzji podejmowanych w zakresie zarządzania regionem. Autorzy są zgodni co do tego, że obydwa podejścia muszą być wykorzystane do procesu kreowania strategii i dla zapewnienia jej kompleksowego charakteru [Stawasz, 2004, s. 96 i 97]. 90 I. PROBLEMY WSPÓàCZESNEGO ZARZĄDZANIA - - - - - Etapy tworzenia strategii rozwoju lokalnego pokazują, że jest to zbiór działań nastawiony na efektywne osiąganie założonych celów, charakteryzujących się kompleksowością i komplementarnością, bez wyraźnego rozwarstwienia na poszczególne dziedziny działalności gminy. Dla zapewnienia skuteczności strategii jej twórcy muszą znać i umieć praktycznie stosować różnorodne koncepcje związane z wieloma naukami, m.in. z zarządzaniem, socjologią czy też ekologią. Na tej liście nie może oczywiście zabraknąć logistyki, której wkład w tworzenie strategii gminnych może być naprawdę duży. Podejście logistyczne może okazać się pomocne, zwłaszcza przy formułowaniu celów, które stanowią podstawową część całości strategii. Podejście logistyczne umożliwia realizację praktycznie wszystkich tych wymagań; w szczególności odnosi się do cech terminowości ze względu na optymalizację przypływów oraz realności z racji całościowego spojrzenia na analizowane procesy. Kolejny raz uwidacznia się więc uniwersalność logistyki oraz łatwość jej łączenia z innymi koncepcjami zarządzania. Lokalne strategie rozwoju gospodarczego stanowią powszechnie stosowany instrument polityki gospodarczej w krajach o gospodarce rynkowej, bez względu na stopień ich rozwoju gospodarczego. Są one podstawą podejmowania decyzji w długich, średnich i krótkich okresach. Następuje tutaj łączenie perspektywicznych celów rozwoju z potrzebami bieżącego zarządzania. Strategie rozwoju są więc wyrazem całościowej koncepcji rozwoju, bez której władze lokalne nie są w stanie sprawnie i skutecznie sterować rozwojem gminy czy miasta [Kot, 2004, s. 7]. Stary socjalistyczny system zarządzania, oparty na planowaniu przestał istnieć. W jego miejsce pojawiły się strategie rozwoju, będące swojego rodzaju planami, ale jakościowo innymi. Opracowywanie strategii rozwoju lokalnego stało się powszechną praktyką. Było ono odpowiedzią władz lokalnych na potrzeby samorządnego gospodarowania na swoim terenie. W tym kontekście należy uznać, że lokalne strategie rozwoju, będąc instrumentem zarządzania strategicznego, powinny być również traktowane jako narzędzie zarządzania logistycznego w obszarze danej jednostki samorządowej. Łącząc w sobie problematykę gospodarczą, społeczną i ekologiczną, pozwalają na analizę relacji między tymi sferami pod kątem całościowych korzyści, szans i zagrożeń rozwoju gminy czy miasta – co jest w istocie cechą zarządzania logistycznego. Procesowi temu nie towarzyszy jednak rozwój umiejętności opracowywania tego rodzaju dokumentów, które w początkowym okresie były nowością w polskiej praktyce gospodarczej oraz organizacji i zarządzania w układach terytorialnych. Można nawet postawić tezę, że lokalne strategie rozwoju nie uwzględniały (jak dotąd) idei zarządzania logistycznego. Uwagi koĔcowe Należy sądzić, że zarządzanie w jednostkach terytorialnych może być rozumiane szeroko (holistycznie), jako odnoszące się do wszystkich mieszkańców danego obszaru i całości prowadzonych w nim działań, lub też wąsko (sektorowo), poprzez pryzmat konkretnej dziedziny działalności, np. oświaty, służby zdrowia, ochrony środowiska. Wybór sposobu podejścia zależy od dojrzałości i swoistej odpowiedzialności społecznej władz lokalnych, które albo działają krótkookresowo, jedynie dla „przetrzymania” okresu swojej kadencji, albo też charakteryzują się przyszłościowym podejściem, mającym na względzie nie tylko chwilowy wzrost regionu, ale także jego długotrwały rozwój gospodarczy i społeczny. W tym drugim przypadku świetnym narzędziem realizacji tej ambitnej koncepcji jest zarządzanie strategiczne stosowane dodatkowo z wykorzystaniem zasad logistyki. J. KaĨmierski, Wáadze samorządowe a zarządzanie logistyczne w mieĞcie i regionie 91 Nie należy zawężać obszaru aplikacyjnego logistyki miejskiej jedynie do metropolii, dużych miast i największych aglomeracji miejskich. Na ogół na tym poziomie rozwoju osadniczego podejmuje się działania wokół logistyki miejskiej, gdy występują konkretne problemy związane z koordynowaniem określonych procesów. Wprowadzenie logistyki w orbitę zarządzania również małym miastem czy gminą pozwoli zmniejszyć uciążliwość tych problemów na dostatecznym wczesnym etapie ich rozwoju, a jednocześnie zabezpieczy im możliwość niezakłóconego dalszego rozwoju w zakresie funkcjonalnym i przestrzennym. BibliograÞa 1. Gołembska E., Czajka P., Tomaszewska D., (2001), Logistyka miejska XXI wieku, „Eurologistics” nr 3. 2. Kaźmierski J., (2009), Logistyka a rozwój regionu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. 3. Kot J., (2004), Zarządzanie strategiczne w jednostkach samorządu terytorialnego. Budowa lokalnych strategii rozwoju, mat. szkoleniowe, Agencja Naukowo-Przemysłowa „Uniwers”, Łódź. 4. Markowski T., (2004), Ogólna strategia rozwoju i restrukturyzacji województwa radomskiego w procesie przekształceń systemowych, Fundacja Promocji Rozwoju im. E. Lipińskiego, Warszawa. 5. Pfohl H.-Ch., (1998), Logisticsysteme. Betriebswirtschaftliche Grundlagen, Springe Verlag, Berlin–Heidelberg –New York–London. 6. Stawasz D., (2004), Ekonomiczno-organizacyjne uwarunkowania rozwoju regionu – teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Local Authorities vs. Logistic Management in a City And a Region Summary - - - - - The introduction of practical aspects of logistic management in the economy of a region or city poses a number of requirements in front of local authorities. The author highlights key issues in economical, social and spatial development sphere. In particular, the focus is put on specifying trends and operations, which authorities should take in consideration in order to support the logistic activation of a region. This process requires a clear indication of entities capable of executing it. One of the most important instruments applied by government authorities are local development strategies, which are the basis for decision making in long, medium and short terms. In addition, they enable to link far-reaching goals of city development with demands of current management of a city or region. The article has been formed on the basis of author’s research conducted in 2007-2009 in the region of Lodz. Research enabled the author to work out a number of conclusions which can relate to a variety of regions in Poland.
