POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE

POSTĘPOWANIE
SĄDOWOADMINISTRACYJNE
Podręczniki
• K. Chorąży, W. Taras,
A. Wróbel:
Postępowanie
administracyjne,
egzekucyjne i
sądowoadministracyj
ne
• Wolters Kluwer 2009
• Barbara Adamiak,
Janusz Borkowski:
Postępowanie
administracyjne i
sądowoadministracyj
ne
• Lexis Nexis 2013
• Tadeusz Woś (red.)
Postępowanie
sądowoadministracyj
ne
• LexisNexis 2013
E-LEARNING
• od 10 listopada
• dl.wsei.lublin.pl
– materiały pomocnicze
– testy
UWAGI OGÓLNE
SYSTEM PROCEDURALNEGO PRAWA
ADMINISTRACYJNEGO
ogólne postępowanie
administracyjne
przepisy o wykonaniu
aktów
administracyjnych
postępowanie karnoadministracyjne
postępowanie
podatkowe
postępowanie przed
sądami
administracyjnymi
organ
sąd
administracyjny
strona
strona
strona
KSZTAŁTOWANIE
SIĘ
ADMINISTRACYJNEGO
SĄDOWNICTWA
HISTORIA
• XVII – XVIII w. - państwo policyjne ?
– monarchia absolutna
– Princeps legibus absolutus est
• brak praw podmiotowych
• przepisy proceduralne – instrukcja wewnętrzna
• rekurs hierarchiczny
– droga łaski
XIX W.
• parlament
– ustawy jako źródło prawa
• konstrukcja praw podmiotowych
• wiążące decyzje administracyjne
– wiążące dwustronnie
• instytucja odwołania
• zewnętrzna kontrola administracji
– kontrola sądowa!
– „są jeszcze sądy w Berlinie”…
GENEZA
• 1799-1800
– francuska Rada Stanu
– + tzw. rady prefekturalne
• w Radzie Stanu
– sekcja ds. rozstrzygania sporów administracyjnych
• 1872 r.
– formalny status sądu administracyjnego
GENEZA 2
• 2 poł. XIX wieku
– odrębne sądownictwo administracyjne w
państwach niemieckich
• Trybunał Administracyjny w Badenii (1863r.)
• Wyższy Sąd Administracyjny w Prusach (1875 r.)
• Trybunał Administracyjny w Austrii (1876 r.)
SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE NA
ZIEMIACH POLSKICH
• in Polonia lex est rex, non rex est lex
• rozbiory…
KSIĘSTWO WARSZAWSKIE
• Rada Stanu (1807-1815)
– organ pomocniczy i doradczy monarchy
• kompetencje
– prawodawcze
– wykonawcze
– sądownicze
KOMPETENCJE SĄDOWNICZE RADY STANU
• prawo
rozpoznawania
kompetencyjnych
– między władzami administracyjnymi a
sądowymi
– między organami administracji
• odpowiedzialność urzędników
sporów
KOMPETENCJE SĄDOWNICZE RADY STANU - EWOLUCJA
• dekret księcia Fryderyka Augusta z dnia 19
września 1810 r. o organizacji Rady Stanu
• organ II instancji sądownictwa administracyjnego
– wyroki podlegały zatwierdzeniu królewskiemu
• w I instancji - wyjątkowo
– w sprawach związanych z umowami zawieranymi
przez ministrów dotyczących potrzeb kraju
• I instancja
– Rady Prefekturalne (Rady Interesów Spornych)
• rozstrzyganie sporów
– między administracją a dzierżawcami dóbr
narodowych i majątku
– wykonawcami robót publicznych, dostawcami
oraz innymi osobami prywatnymi o uznanie
brzmienia zatwierdzonego kontraktu i jego
wykonanie
– prośby o ulgi w podatkach i innych ciężarach
publicznych
TRYB POSTĘPOWANIA PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI
W KSIĘSTWIE WARSZAWSKIM
• przebieg postępowania został uregulowany
jedynie w instancji odwoławczej
– przed Radą Stanu
• strony obowiązywał przymus adwokacki,
• termin do wniesienia odwołania od decyzji
Rady Prefekturalnej wynosił 3 miesiące od
chwili jej doręczenia stronie
– orzeczeń Rady nie nazywano wyrokami lecz
decyzjami
• rozprawa niejawna
SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE W KRÓLESTWIE POLSKIM
• I instancja
– do 1817 r. - Rady Prefekturalne
– od 1817 r. - Komisje Wojewódzkie
– 1837 r. - Rządy Gubernialne
• II instancja
– do 1822 r. - Delegacja Administracyjna
– od 1822 r. - Rada Stanu
OKRES II RZECZPOSPOLITEJ
NAJWYŻSZY TRYBUNAŁ ADMINISTRACYJNY
• Konstytucja RP z 17 marca 1921 r.
– zapowiedź
utworzenia
administracyjnego
sądownictwa
• ustawa z dnia 3 sierpnia 1922 r. o Najwyższym
Trybunale Administracyjnym
• rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 27
października 1932 r. o Najwyższym Trybunale
Administracyjnym
NTA
• ogólnopolski
organ
sądowej
kontroli
administracji
• art. 17 Konstytucji
– orzekanie o legalności aktów administracyjnych
– w zakresie administracji rządowej i samorządowej
• uprawnienia kasacyjne
WŁAŚCIWOŚĆ NTA
• klauzula generalna
– skargi na zarządzenia i orzeczenia administracji
– za wyjątkiem:
1. spraw należących do właściwości sądów powszechnych i
szczególnych
2. spraw, w których władze administracyjne były uprawnione
do rozstrzygania według swobodnego uznania
3. spraw dyplomatycznych, konsularnych, dyscyplinarnych
• od 1932 r. - wiążąca wykładnia przepisów
– budzących wątpliwości w praktyce organów
NTA - „ROZBICIE DZIELNICOWE”
• b. zabór austriacki i rosyjski
– model jednoinstancyjny (NTA)
• b. zabór niemiecki
– model trójinstancyjny
– wydziały powiatowe (miejskie wydziały obwodowe) – I
instancja
– wojewódzkie sądy administracyjne (Toruń, Poznań,
Katowice – II instancja)
– NTA - III instancja
TRYB POSTĘPOWANIA PRZED NTA
• po wykorzystaniu środków zaskarżenia
postępowaniu administracyjnym
• kontrola legalności decyzji
– niezaskarżalność bezczynności organu
• termin do wniesienia skargi - 2 miesiące
• przymus adwokacki
• orzeczenia
– oddalenie skargi
– uchylenie zaskarżonej decyzji (wyrok kasacyjny)
• brak odrębnego postępowania dowodowego
w
CHARAKTER POSTĘPOWANIA PRZED NTA
• skład fachowy
• rozpoznanie skargi na rozprawie lub na
posiedzeniu niejawnym
• orzeczenia zapadały w tzw. składach zwykłych lub
pełnym składzie
– na Zgromadzeniu Ogólnym
– uchwały ZO od 1932 r. - do księgi zasad prawnych
INWALIDZKI SĄD ADMINISTRACYJNY
• ustawa z dnia 26 marca 1935 r.
• w sprawach zaopatrzenia inwalidów wojennych i
wojskowych
• kontrola legalności decyzji
OKRES PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
• po wojnie NTA nie wznowił działalności
– brak ogólnego sądownictwa administracyjnego
• ale…
• specjalne sądy administracyjne
– Trybunał Ubezpieczeń Społecznych
– okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych
• próby reaktywacji
1. po 1956 r.
2. 1972 r.
3. pod koniec lat 70
1980 R.
• ustawa z dnia 31 stycznia 1980 roku o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym
• od dnia 1 września 1980 r.
– sąd jednoinstancyjny
– od 1981 r. - ośrodki zamiejscowe
• właściwość- enumeracja pozytywna
– art. 196 § 2 k.p.a.
1980 – 1995
• regulacja
w
Kodeksie
postępowania
administracyjnego
• art. 196 § 2 k.p.a.
– 20 spraw, których rozstrzygnięcie mogło być
przedmiotem skargi
– przesłanką wniesienia skargi było wszczęcie
postępowania administracyjnego po dniu 1
września 1980 r.
• orzeczenia kasacyjne
• podlegał nadzorowi judykacyjnemu Sądu
Najwyższego
WŁAŚCIWOŚĆ NSA DO 1995 R.
1. badanie
zgodności
z
administracyjnych
2. rozpatrywanie
skarg
administracji
prawem
na
decyzji
bezczynność
– po wykorzystaniu środków przeciwdziałania
bezczynności określonych w k.p.a.
3. uchwały zawierające rozstrzygnięcia zagadnień
prawnych
– w kwestiach budzących poważne wątpliwości w
konkretnej sprawie
POSTĘPOWANIE PRZED NSA DO 1995 ROKU
• skarga wnoszona za pośrednictwem organu,
który wydał decyzję
• termin - 30 dni
– od dnia doręczenia decyzji stronie
• organ przesyłał skargę wraz z odpowiedzią do
NSA
– w ciągu 30 dni
• brak przymusu adwokackiego
• rozprawa
1995 - 2002
• ustawa z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym
• poszerzenie właściwości rzeczowej
• orzekał również w sprawach skarg:
– na postanowienia wydawane w postępowaniu
administracyjnym
• egzekucyjnym i zabezpieczającym
– na akty prawa miejscowego i inne z zakresu
administracji publicznej
– akty nadzoru nad działalnością organów
jednostek samorządu terytorialnego
1995 – 2002 CD
• możliwość uchylania aktów nadzoru
• możliwość stwierdzania nieważności aktów
prawa miejscowego
• rozstrzygał spory kompetencyjne
TRYB WNOSZENIA SKARGI DO NSA 1995 - 2002
• bezpośrednio do sądu
– w terminie 30 dni
• jeżeli sąd nie otrzymał w terminie 30 dni
odpowiedzi na skargę
– mógł orzec na podstawie stanu
faktycznego i
prawnego przedstawionego w skardze
– gdy nie budził uzasadnionych wątpliwości
FUNKCJE SĄDOWNICTWA ADMINISTRACYJNEGO
FUNKCJE
1. ochronna
2. kontrolna
3. „prawotwórcza”