Wyniki przeprowadzonej ankiety czytelniczej w Zespole

Wyniki przeprowadzonej ankiety czytelniczej w Zespole Szkół im. Jana
Henryka Dąbrowskiego w Sławnie w roku szkolnym 2005/2006.
Pierwsze pytanie, z jakim zwróciłam się do uczniów, dotyczyło ich
preferencji czytelniczych z literatury pięknej. Można było udzielić trzech
odpowiedzi i z takiej możliwości skorzystało 7 uczniów.
Tabela 1. Wybór rodzaju książek z literatury pięknej.
Rodzaj
literatury
Klasa I
Klasa II
Klasa III
dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy dziewczęta chłopcy
poezja
pow.obycz.
pow. hist.
pow. przyg.
pow.fantast.
pow. psych.
1
1
1
5
2
9
2
5
9
1
2
2
1
6
2
3
3
8
5
1
2
2
2
1
8
2
2
10
1
Źródło: opracowanie własne
Pytanie zawierało sześć gotowych odpowiedzi oraz jedną możliwość
wskazania innego rodzaju książki z literatury pięknej. Tym sposobem
uzyskałam dodatkowe informacje, i tak: w klasie II 2 uczniów wymieniło
horror, a 1 pamiętnik oraz w klasie III 1 uczeń podał kryminał i 1 uczennica
biografię. Powyższe odpowiedzi pozwalają stwierdzić, że największym
zainteresowaniem wśród uczniów liceum cieszą się powieści przygodowe oraz
psychologiczne, a zaraz po nich uczniowie chętnie sięgają po powieści
fantastyczne. Mniejsze zainteresowanie ma powieść historyczna, a zupełnie
niewielkie obyczajowa i poezja, po które sięgają tylko dziewczęta. Ponadto
dziewczęta przedkładają zainteresowanie powieścią psychologiczną nad
fantastyczną, odwrotnie do chłopców.
Następne pytanie dotyczyło autorów książek, które uczniowie czytają
najchętniej, z uwzględnieniem możliwości wpisania więcej niż jedno nazwisko.
Tabela 2. Autorzy książek czytanych najczęściej.
Nazwisko autora
J.R.R. Tolkien
A. Sapkowski
J.K. Rowling
S. King
P. Coelho
D. Brown
K. Follet
M. Musierowicz
A. Mickiewicz
Klasa I
dz.
1
3
1
1
3
1
chł.
5
4
1
3
2
2
-
Klasa II
dz.
2
2
1
2
Klasa III
chł.
dz.
chł.
3
1
1
1
1
1
1
2
1
1
2
Źródło: opracowanie własne
Z powyższej tabeli wynika, że największą popularnością wśród młodzieży
cieszy się Tolkien (ale w młodszych klasach, bo w trzecich nikt go nie wskazał).
Niemal na podobnej pozycji znaleźli się: Sapkowski, Rowling i King. Mniejsze
zainteresowanie zaś wzbudza Coelho, Brown, Follet, Musierowicz i Mickiewicz.
Ponadto uczniowie pojedynczo podawali takie nazwiska jak: J. Kochanowski, E.
Hemingway, Ch. Dickens, F. Forsyth, J. Słowacki, M. Budzyńska, H.
Sienkiewicz, G. Orwell, K. May, K.K. Baczyński, G. Masterton, J. Chmielewska,
K. Grochola, J. Grisham, C.K. Norwid, T. Mann, S. Żeromski, A. Christie, Cz.
Miłosz, F. Kafka.
W sumie wskazali 37 nazwisk ulubionych autorów.
Kolejną, poruszoną przeze mnie kwestią była decyzja uczniów w sprawie
wyboru książki- co wpływa na to, że sięgają po „tę” a nie „inną” pozycję.
Tabela 3. Co wpływa na wybór książki.
Odpowiedzi
Klasa I
polecił mi ją ktoś 21
Klasa II
18
Klasa III
11
znajomy
książka
była
nagrodzona
napisana
przez
ulubionego autora
(inny
powódwskaż jaki):
recenzja
w
prasie;
- opis na odwrocie
książki
1
5
5
9
8
3
1
1
-
1
-
Źródło: opracowanie własne
Zdecydowana
większość
odpowiedziała,
że
czyta
książki
już
„sprawdzone” przez znajomych kolegów (aż 50 uczniów). Następnym
wskazaniem, jeśli chodzi o ilość, było nazwisko ulubionego autora (20
uczniów), a 11 uczniów wybrało wariant drugi, czyli że sięgają po książki
nagrodzone, uhonorowane. Tylko 2 uczniów wybrało możliwość podania
dowolnego, właściwego dla siebie, powodu i był to opis na odwrocie książki
oraz recenzja w prasie. Powyższe odpowiedzi sugerują hipotezę, że uczniowie
wymieniają swoje spostrzeżenia po przeczytanej lekturze, choć niechętnie
sięgają po nowości, nie śledzą rynku wydawniczego. Być może polegają także
na dotychczasowym doświadczeniu czytelniczym, gdyż wybierają często
książkę ulubionego autora, co jest o tyle pocieszające, że znaleźli
odpowiedniego twórcę dla siebie, który spełnia ich oczekiwania i zaspokaja
obecne potrzeby.
W konsekwencji zapytałam również uczniów o to, jakich książek nie
czytają w ogóle, aby lepiej poznać ich preferencje czytelnicze.
Tabela 4. Wykaz książek, których uczniowie nie czytają.
Rodzaj książki
Klasa I
Klasa II
Klasa III
historyczne
6
3
12
fantastyczne
-
6
6
romanse
16
5
1
przyrodnicze
2
-
-
horrory
2
-
Źródło: opracowanie własne
To pytanie należało do grupy otwartych i uczniowie decydowali się na
samodzielne określenie rodzaju książki. Wskazania uczniów zależą więc od ich
indywidualnych zainteresowań, ale na pewno nie cieszą się popularnością
romanse, bo według nich są „głupie” i „nieciekawe” oraz książki historyczne,
bo, jak twierdzą, są „nudne”, „nużące” i „nie są zainteresowani historią”.
Książek fantastycznych nie preferują zdecydowanie uczniowie klas II i III, co
potwierdzają odpowiedzi zamieszczone w pytaniu 1.
Następne pytanie polegało na udzieleniu samodzielnej odpowiedzi na
temat oczekiwań w stosunku do książki i miało mi pomóc zaobserwować, jakie
są potrzeby czytelnicze uczniów.
Tabela 5. Oczekiwania czytelnicze uczniów.
Czego
poszukujesz
w książce?
1
wartkiej akcji
dobrej przygody
wiedzy
1
odpowiedzi na
pytania
egzystencjalne
Klasa I
Klasa II
2
3
4
interesującej
fabuły
5
3
3
2
3
7
6
Klasa III
3
5
1
5
2
4
2
1
5
3
4
podobnych do
mnie bohaterów
(z podobnymi
problemami)
wywołania
różnorakich
emocji
5
3
-
5
4
Źródło: opracowanie własne
Najczęściej uczniowie odpowiadali, że poszukują w książkach wiedzy.
Drugim w kolejności wskazaniem (wg ilości udzielonych odpowiedzi) była
interesująca fabuła, a tuż za nią potrzeba uzyskania odpowiedzi na pytania
egzystencjalne (tu pojawiło się większe zainteresowanie w klasie III) i wartka,
wciągająca akcja oraz dobra przygoda. W klasie I i II uczniowie poszukują też
bohaterów podobnych do siebie – w zbliżonym do nich wieku i z podobnymi
problemami, aby móc się z nimi identyfikować, przeżywać ich losy, a także
znaleźć rozwiązanie dla swoich problemów. Wskazywano również, że oczekują
od książki odpowiedniej dawki emocji, napięcia lub odprężenia.
Następnie zapytałam o to, jak często znajdują w książkach to, czego
poszukiwali, a ich odpowiedzi synonimiczne pogrupowałam i w rezultacie
uzyskałam wyniki zamieszczone w poniższej tabeli.
Tabela 6. Częstotliwość zaspokojenia potrzeb czytelniczych.
b.często/zawsze
rzadko/czasami
nigdy
Klasa I
15
18
-
Klasa II
9
15
-
Klasa III
9
10
Źródło: opracowanie własne
Prawie połowa badanych uczniów odpowiedziała, że bardzo często,
niemal zawsze znajdują w książkach to, czego oczekiwali, co może świadczyć o
ich dojrzałości czytelniczej lub umiejętnościach wyszukiwania odpowiednich
dla siebie pozycji. Kolejną grupę stanowią ci, którym tylko czasami udaje się
zaspokoić soje oczekiwania i, niestety, jest to liczna grupa, bo aż 43 na 76
badanych uczniów. Pocieszający jest jednak fakt, że nikt nie zaznaczył
odpowiedzi – nigdy.
Kolejne pytanie miało bezpośredni związek z poprzednim, a dotyczyło
rozczarowań uczniów przeczytaną książką. Zatem ci, którzy znajdują w książce
to, czego oczekiwali, udzielili odpowiedzi negatywnej. Natomiast dzięki temu
pytaniu mogłam uzyskać wyjaśnienie od dużej grupy czytelników nieusatysfakcjonowanych czytaniem. I właśnie oni odpowiadali, że często są
rozczarowani lekturą, bo jest im ona narzucona przez szkołę (lektury), bądź
niezgodna
z
zainteresowaniami;
czasami
traktowana
jako
nieudany
eksperyment.
Następną, nurtującą mnie kwestią była sprawa częstotliwości „sięgania po
książkę”, gdyż uważam, że ma to bezpośredni związek z zaangażowaniem
uczniów w czytelnictwo, a tym samym wyjaśnia jak duże są ich potrzeby.
Tabela 7. Częstotliwość czytania książek przez uczniów.
Częstotliwość
1-2 książek/m-c
3-5 książek/m-c
1 książka/ 2 m-ce
brak odpowiedzi
Klasa I
10
4
5
14
Klasa II
9
4
3
8
Klasa III
6
7
3
3
Źródło: opracowanie własne
Na podstawie powyższej tabeli można wysnuć hipotezę, że wśród
badanych 76 uczniów aż 40 zalicza się do grona prawdziwych czytelników,
gdyż czytają powyżej 6 publikacji w roku (zgodnie z danymi zawartymi w:
„książka na koniec wieku”), i w każdej klasie stanowią oni 30 lub trzydzieści
kilka procent. 25 uczniów w ogóle nie udzieliło odpowiedzi i zapewne ich
można zaliczyć do grupy czytelników sporadycznych, jak i tych, którzy czytają
jedną publikację na dwa miesiące.
Kolejna sprawa, jaka mnie zaciekawiła, poruszała problem książek
najczęściej wypożyczanych. Na to pytanie uczniowie udzielili niewiele
odpowiedzi lub wskazywali na własne zbiory jako źródło zaspokajania ich
potrzeb czytelniczych, bądź też wyjaśniali, że niezbędne informacje pozyskują z
Internetu. Jeśli jednak wypożyczają, to najczęściej pojawiającymi się
odpowiedziami były:
lektury – na nie wskazało 9 uczniów na 3 badane klasy
książki popularno- naukowe z :
historii
- wskazało 7 uczniów
psychologii
-
10 uczniów
literatury germańskiej
-
3 uczniów
sztuki
-
2 uczniów
Zaciekawiła mnie także kwestia zakupu książek przez uczniów i dlatego
zwróciłam się do nich zapytaniem jak często kupują książki.
Tabela 8. Częstotliwość zakupu książek przez uczniów.
Jak często
kupujesz książki?
często
rzadko
w ogóle nie
kupuję
Klasa I
Klasa II
Klasa III
11
6
16
4
10
10
5
7
7
Źródło: opracowanie własne
Z powyższej tabeli wynika, że tylko 20 uczniów na 76 często kupuje
książki, rzadko 23, a w ogóle aż 33 i tu za główny powód podają brak środków
finansowych, nie niechęć do książek. Ma to więc bezpośredni związek z ogólną
sytuacją materialną ludzi w naszym regionie.
W następstwie umieściłam pytanie o źródło nabywania książek i
umożliwiłam wskazanie takiej ilości odpowiedzi, jaka jest w rzeczywistości
ilość źródeł zakupu książek przez uczniów. Pozostawiłam także jedno wolne
miejsce, aby uczniowie mogli dopisać samodzielnie odpowiedź, jeśli była inna
niż wskazane.
Tabela 9. Źródła zakupu książek.
Źródło
Klasa I
księgarnia
17
wysyłkowy klub 8
książki
księgarnia
2
internetowa
supermarket
1
Klasa II
13
4
Klasa III
13
2
4
2
-
Źródło: opracowanie własne
Okazuje się, że w czasach powszechnej komputeryzacji to jednak
księgarnia tradycyjna jest najczęściej wskazywanym miejscem dokonywania
zakupu książek. Zatem w tym wypadku tradycja wygrała z nowoczesnością?
Niekoniecznie, gdyż nie wszyscy uczniowie mają dostęp do Internetu, zatem nie
można w tym wypadku odpowiedzieć na to pytanie. Poza tym chciałabym tutaj
przypomnieć, że Sławno to niewielkie miasto i do naszej szkoły dużo uczniów
dojeżdża z pobliskich wiosek, więc te wyniki nie będą się przekładały na obraz
w dużym mieście.
Zaciekawiło mnie także, czy zakupione przez uczniów książki są przez
nich czytane. Dlatego też pozwoliłam im się wypowiedzieć w tej kwestii w
następnym pytaniu- otwartym. Uzyskałam następujące wyniki: na 76 uczniów z
trzech klas „niekoniecznie” odpowiedziało:
w klasie I – 6 uczniów
w klasie II – 5 uczniów
w klasie III – 1 uczeń
Pozostali, z grona deklarujących się jako kupujący książki, udzielali
odpowiedzi, że „zawsze czytają”.
Kolejne pytanie zwracało moją uwagę w stronę zainteresowań uczniów,
więc spytałam o to, jakie książki kupują. Udzielane przez uczniów odpowiedzi
były zgodne z ich wcześniejszymi wskazaniami, czyli dziewczęta interesują się
najczęściej powieścią przygodową oraz psychologiczną, a chłopcy powieścią
fantastyczną i, podobnie jak dziewczęta, przygodową. Ponadto, w przypadku 2
uczniów z klasy III uzyskałam odpowiedź, że w obecnej chwili zainteresowani
są książkami przygotowującymi do matury. Nie udzielili natomiast odpowiedzi
ci, którzy nie dokonują zakupu książek, a nieliczni wpisywali, że wypożyczają
zamiast kupować.
Następne pytanie miało mi pomóc w dociekaniu, jakie potrzeby realizują
uczniowie za pośrednictwem wydawnictw ciągłych, które zalewają nasz rynek.
Jednocześnie chciałam stwierdzić czy więcej uczniów sięga po czasopismo czy
po książkę, która niewątpliwie jest obszerniejszym, rzetelnie opracowanym
źródłem wiedzy. Najczęściej wymieniane przez uczniów tytuły czasopism to:
Cogito – 9, tym 3 chłopców
CD– Action – 9 chłopców
Bravo – 7, w tym 1 chłopiec
Filipinka – 5 dziewcząt
Wymienione pozycje uczniowie czytają regularnie. Ponadto, pojedynczo
ankietowani
Perspektywy,
wymieniali
Naj,
także
Avanti,
następujące
Przyjaciółka,
tytuły
Polityka,
czasopism:
Enter,
Focus,
Automaniak,
Charaktery, Komputer świat, Wędkarz Polski, National Geographic, Żołnierz
polski, Strażnica, Gala, Viva, Motor, Cosmopolitan.
Pozostali (46 uczniów z 76) nie wpisali żadnej odpowiedzi lub udzielali
odpowiedzi: „nie mam ulubionego czasopisma”. Zauważamy tu, że dziewczęta
nieco chętniej sięgają po czasopisma (szczególnie kolorowe) – 17 dziewcząt do
13 chłopców.
Swoją ankietę zamknęłam pytaniem o ostatnio przeczytaną książkę, poza
lekturą szkolną, gdyż te są przez uczniów czytane systematycznie, co mogę
stwierdzić na podstawie przeprowadzanych w badanych klasach lekcjach języka
polskiego. I uczniowie wymieniali następujące tytuły: Kod Leonardo da Vinci,
Mistrz i Małgorzata, Folwark zwierzęcy, Anioły i Demony, Oskar i pani Róża,
Kartoteka, My, dzieci z dworca ZOO, Kamień w rzece, Jak pies z kotem,
Opowieść wigilijna, Płonące echo, Łowca autografów, Harry Potter, Zamieć,
Igła, Oko tygrysa, Przezimowanie, Pielgrzym, Komu bije dzwon.
Wśród tych tytułów znalazły się takie, które należały do kanonu lektur
szkolnych przed reformą szkolnictwa. Uczniowie jednak chętnie sięgają po te
książki i może jest to znak, że nie należało ich usuwać lub niektórzy mają
większe potrzeby czytelnicze.
3. Wnioski z ankiet
Przeprowadzone przeze mnie badania w Liceum Ogólnokształcącym im.
Jana Henryka Dąbrowskiego Sławnie, gdzie grupę badawczą stanowili
uczniowie trzech klas na różnym poziomie edukacji, pozwalają wyprowadzić
następujące wnioski:
1. Systematyczne czytelnictwo w/w uczniów ogranicza się do lektur szkolnych,
a po książkę inną niż lektura sięgają z różną częstotliwością. Wówczas
dziewczęta czytają przeważnie powieści przygodowe i psychologiczne, a
chłopcy powieści fantastyczne, przygodowe i kryminały.
2. Uczniowie chętnie wypożyczają książki popularno-naukowe, które pomagają
im przygotować się do zajęć lekcyjnych. Tu jednak ciekawostką jest, że aż 10
osób wskazało na szczególne zainteresowanie psychologią, co można tłumaczyć
jako chęć pogłębienia przez nich wiedzy z tej dziedziny, która nie jest
przedmiotem licealnym, ale z pewnością pozwoli im lepiej zrozumieć siebie i
ułatwi funkcjonowanie w społeczeństwie, grupie rówieśniczej.
3. Najczęściej uczniowie czytają książki polecane przez znajomych, co
niekoniecznie może oznaczać, że ulegają cudzym gustom, ale wręcz może być
optymistyczne, bo dowodzi temu, że rówieśnicy rozmawiają o przeczytanych
książkach, wymieniają się doświadczeniami, odczuwają
więc potrzebę
obecności książki w ich życiu w ogóle.
4. Zapotrzebowania czytelnicze uczniów nie odbiegają od standardowych. Ze
względu na etap życia, w którym się znaleźli – liceum jest to przede wszystkim
poszukiwanie i chęć pogłębiania wiedzy, doskonalenie umiejętności twórczego
reagowania na zapis tekstowy, bycie nowoczesnym.
5. Ponadto uczniowie sięgają także po lekturę, która pozwoli im przeżyć dobrą
przygodę, oderwie od rzeczywistości i pomoże się zrelaksować.
Natomiast, kiedy borykają się z jakimiś problemami, to właśnie w książkach
szukają na nie rozwiązania przez identyfikowanie się z bohaterami w podobnym
wieku i z podobnymi dylematami.
6. Nie wszyscy uczniowie mogą sobie pozwolić na zakup książki (aż 33
spośród 76), co jest uwarunkowane ich złą sytuacją materialną. Wówczas
korzystają z bibliotek lub życzliwości znajomych.
7. Zainteresowanie prasą jest niewielkie, bo tylko nieliczni odpowiedzieli na
pytanie dotyczące ulubionego czasopisma. Wówczas pojawiały się tytuły
związane z ich indywidualnymi zainteresowaniami (informatyka, wiedza o
społeczeństwie, świecie, geografia, motoryzacja); w przypadku niektórych
dziewcząt często są to kolorowe tygodniki o treściach obyczajowych, modzie
itp.
Badania przeprowadziła i przygotowała Irena Rogowska.