Pyt. na antrop. ped. 2009-10

ZESTAW ZAGADNIEŃ Z „ANTROPOLOGII KULTUROWEJ”
KIERUNKI PEDAGOGICZNE STAC. I NIESTAC.
ROK AKAD. 2009/2010
Podstawowe definicje i pojęcia:
1. Dzieje kształtowania się pojęcia „kultury” w filozofii od staroŜytności do okresu
Romantyzmu. Potoczne rozumienie zjawiska kultury i współczesne specjalistyczne
uŜycia tego terminu.
2. Pierwsza antropologiczna definicja zjawiska kultury Edwarda B. Tylora. Objaśnić jej
enumeratywny i pojęciowy zakres.
3. Czego dotyczą według Alferda Webera zjawiska „kultury” i „cywilizacji” ?
4. Współczesne rozumienie zjawiska kultury (takŜe jej zakres) wywodzące się z
etnonauki (antropologii kognitywnej).
5. Omów pojęcia i dychotomie „kultura wartości/kultura rzeczywistości” Alfreda L.
Kroebera i „kultura jawna/kultura ukryta” Clyde’a Kluckhohna. Która z nich odnosi
się do wyjawiania nieuświadamianych społecznie funkcji zachowań zbiorowych ?
Podaj przykład.
6. Omów dychotomię kultura wysoka/kultura niska, kultura masowa, kultura elitarna,
światopogląd konsumpcyjny
7. Określ zadania i formułę ludoznawstwa oraz czas działalności ludoznawców w Polsce.
Wymień nazwisko najwaŜniejszego polskiego ludoznawcy.
8. W jakim sensie etnografia i etnologia są naukami komplementarnymi?
9. Czym róŜnią się etnologia i antropologia kulturowa ?
10. Zdefiniuj zjawisko „etnocentryzmu burŜuazyjnego” i komplementarnego do niego
„etnocentryzmu neolitycznego”. Czy są one słuszne ?
Zagadnienia problemowe.
1. Przedstaw główne problemy światopoglądowe, z którymi borykali się pierwsi
odkrywcy nowych lądów oraz stolica papieska ? Jaki wpływ na te postawy miał
europocentryczny stereotyp „obcego” ?
2. Jakie poglądy na temat pierwotnych cech „dzikiego” i sensu „umowy społecznej”
głosili J.J. Rousseau i Th. Hobbes ? Czy, a jeśli tak, to w jakim stopniu są one
adekwatne z rzeczywistością społeczno-kulturową społeczeństw pierwotnych ? Czy
stanowią one jakiś krok w kierunku późniejszych poglądów antropologicznych, np.
zeświecczenia refleksji nt. „dzikich”, zaintrygowania odmiennością kulturową ?
3. Czym róŜnią się etnocentryzm i relatywizm kulturowy w jego odmianie etycznej ?
Czym wyróŜniał się relatywizm brytyjski (B. Malinowski), a czym amerykański w
pierwszej poł. XX wieku (R. Benedict, M. Mead) ?
4. Dlaczego postawa relatywistyczna moŜe pojawiać się tylko w perspektywie między
kulturowej, np. porównawczej, a nie naleŜy jej wprowadzać do wewnętrznej etycznej
oceny własnej kultury ?
5. Dlaczego i w jaki sposób relatywizm etyczny moŜe takŜe chronić antropologa w
pracy terenowej, nie będąc tylko wyraŜaniem tolerancji wobec odmienności
kulturowych ?
6. Jaki ukryty sens nadał przemianom światopoglądu w okresie Reformacji dla kultury
Zachodniej Europy Max Weber ? Czym generalnie, w sensie antropologicznym, a nie
doktrynalnym, róŜni się kultura Zachodu oraz środkowej i wschodniej Europy ? Co to
jest np. „amoralny familizm” ?
7. Przedstaw 6 argumentów Ulfa Hannerza za róŜnorodnością w obrębie globalizacji,
burzących ideę homogenizacji współczesnej kultury ?
8.
Scharakteryzuj takie zjawiska pojawiające się w obrębie współczesnej globalnej
ekumeny, jak: nowy diasporyzm, nowoplemienność, „tradycja wynaleziona”,
indygenizacja, etnokrajobrazy, hiperprzestrzenie, symulacje.
+ 1 pytanie z lektury:
M. Harris, Krowy, świnie, wojny i czarownice, Wyd. KsiąŜnica, Katowice 2007
lub
N. Barley, Niewinny antropolog. Notatki z glinianej chatki, Wyd. Prószyński i S-ka,
Warszawa 1997.