A.Ł. XXI w. - opis projektu

OPIS PROJEKTU BADAWCZEGO, METODYKA BADAŃ ORAZ
CHARAKTERYSTYKA OCZEKIWANYCH WYNIKÓW
1. Cel naukowy projektu:NiezaleŜnie od wagi procesów najnowszych dla podejmowanego tu
studium, dla objaśnienia celu naukowego projektu, a następnie wykazania zasadności jego
podjęcia niezbędne jest odniesienie się do określonych przesłanek historycznych.
Determinują one, bowiem ogólne ramy obecnego stanu regionu określanego jako
Ameryka Łacińska oraz pozwalają na sformułowanie wynikających z powyŜszego
hipotez. W efekcie, moŜliwe będzie sformułowanie załoŜeń i celów badawczych, a takŜe
uzasadnienie naukowego znaczenia projektu.
1.1. Przesłanki. W ostatnim półwieczu, szczególnie zaś w ostatnich kilku
dziesięcioleciach, dokonały się w Ameryce Łacińskiej procesy społeczne, polityczne i
gospodarcze, które prowadziły do wytworzenia się nowych jakości. W rezultacie, z
punktu widzenia poznawczego pojawiła się konieczność całkowicie nowych
interpretacji. NajwaŜniejsze z tych procesów prowadzących do głębokich zmian to:
a) Tendencje definiowania, kształtowania się i umacniania regionalnej
politycznej i kulturowej toŜsamości latynoamerykańskiej (w tym
szczególna rola CEPAL - Komisji Ekonomicznej NZ ds. Ameryki
Łacińskiej i procesów rewolucji edukacyjnej),
b) Demokratyzowanie się Ŝycia politycznego i zwiększanie społecznego
udziału w Ŝyciu politycznym (intensywne powszechne upolitycznianie się
społeczeństw),
c) Liczne (mniej lub bardziej udane) tendencje i procesy
intralatynoamerykańskiej i międzyamerykańskiej integracji, szczególnie
intensywne po 1980 r.,
d) Intensyfikacja i upowszechnianie się autochtonicznych ruchów etnicznych
o charakterze rewindykacyjnym kulturowym i politycznym,
e) Upowszechnianie się nastrojów antyliberalnych i zwiększone poparcie dla
lewicowych i rewindykacyjnych projektów socjalnych, szczególnie po
okresie neoliberalnych reform lat 1990-tych.
1.2. Hipotezy:
a) Ameryka Łacińska początków XXI wieku jest wprawdzie efektem
długotrwałego, historycznego procesu kształtowania; tym niemniej, wiek
XX, a w szczególności druga jego połowa, z decydującymi procesami
rewolucji demograficznej, edukacyjnej, industrialnej i postindustrialnej
zdecydowały o jej obliczu początków XXI wieku;
b) Procesy demokratyzacji na poziomach narodowych i na róŜnych
poziomach społecznych, rozgrywające się począwszy od lat 80-tych XX w.
nie tylko zdecydowały o kształcie Ameryki Łacińskiej w 2007 r., ale
wyznaczać teŜ będą zapewne rytm jej ewolucji w najbliŜszych latach,
czego dobrą przesłanką jest dynamika procesów lat 1990-2007;
c) W ramach powyŜszego, moŜliwe są róŜne warianty społecznych i
politycznych rozwiązań ustrojowych, mieszczące się jednak w określonym
kanonie zrównowaŜonego rozwoju politycznego regionu.
1.3. ZałoŜenie badawcze: Wychodząc od powyŜszego, dla zrozumienia współczesności i
ewentualnej przyszłości Ameryki Łacińskiej, powinno się podjąć studia nad jej
ewolucją najnowszą w XX wieku, studia, które byłyby próbą nowej interpretacji
zjawisk i procesów w skali regionu, międzyamerykańskiej i globalnej.Wiek XX jest
tu odniesieniem ogólnym, natomiast w przypadku poszczególnych profili, zagadnień i
krajów głębokość historycznych nawiązań powinna być uzaleŜniona od specyfiki
kaŜdego z analizowanych przypadków i w większości z nich powinna się skupiać
wokół procesów i zdarzeń ostatnich trzech – czterech dziesięcioleci, a więc na okresie
1970-2007.
1.4. Cel naukowy projektu: celem naukowym projektu jest zatem podjęcie i
przeprowadzenie nowej, nietradycyjnej interpretacji Ameryki Łacińskiej jako regionu
polityczno-kulturowego ukształtowanego w ostatnich dziesięcioleciach w efekcie
procesów wewnętrznych i zewnętrznych. Taka nowa interpretacja, nie zapominając o
wartościach uznawanych przez praktykę i teorię za typowo latynoamerykańskie (na
przykład korzenie kulturowe iberyjskie i indiańskie, metysaŜ itp.), powinna jednak, i
przede wszystkim, uwzględniać cechy wykształcone przez ten region w ostatnich
dziesięcioleciach, pozwalające mu stawać się, pod kaŜdym względem, aktywnym
członkiem wspólnoty międzynarodowej. Interpretacja ta powinna uwzględniać nowe,
wcześniej nieistniejące lub niedostatecznie dostrzegane „wymiary” Ameryki
Łacińskiej w sferze terytorialnej (międzyamerykańskość, transatlantyckość,
pacyficzność) lub w sferze kulturowej i międzykulturowej (iberyjskość, indiańskość,
afrykanizm) i ich znamienitą rolę w obecnym i w przyszłym funkcjonowaniu
społeczeństw latynoamerykańskich. Powinna zatem wykazać ta próba nowej
interpretacji, Ŝe w początkach XXI wieku, mamy do czynienia z inną, odmienną od
dotychczas pojmowanej przez świat zewnętrzny, Ameryką Łacińską.
2. Znaczenie projektu:
2.1. Z powyŜszego wynika, Ŝe merytorycznie (poznawczo i koncepcyjnie) projekt ma
kapitalne znaczenie dla tworzenia nowej, racjonalnej wizji regionu świata, jakim jest
Ameryka Łacińska. Z punktu widzenia nauki polskiej mamy jednak do czynienia z
dwojakiego rodzaju własnymi przesłankami podjęcia takich badań.
a) Pierwsza grupa przesłanek ma charakter naukowo uniwersalny i została
uzasadniona w punkcie poprzednim
b) Druga grupa przesłanek tyczy przede wszystkim subiektywnych uwarunkowań
polskich i odnosi się do dwóch sfer:
• Sfery podstawowych badań naukowych nad problematyką innych
regionów kulturowych i politycznych,
• Znaczenia rezultatów tych badań dla praktyki kształcenia
akademickiego w Polsce i polskiej polityki międzynarodowej.
Polski dorobek w niektórych zakresach badań regionalnych był i jest nadal znaczący,
w innych jest obecnie mniej przekonujący i w tych właśnie niezbędne jest wzmoŜenie
wysiłków w tworzeniu koncepcji i praktyki takich studiów (koncepcji własnych,
współgrających z najnowszymi tendencjami światowymi). Tyczy to takŜe studiów nad
Ameryką Łacińską, które wprawdzie osiągnęły w ostatnich latach (po 1990 r.) znaczną
dynamikę, tym niemniej pozostają nadal podporządkowane dwóm tendencjom.
• Po pierwsze, silnej ciągle tendencji tradycyjnego interpretowania
Ameryki Łacińskiej jako regionu przede wszystkim kulturowego,
•
Po drugie, ciągle dominującemu w Polsce (i w części krajów
europejskich) nawykowi uznawania Ameryki Łacińskiej za mniej
istotny z punktu widzenia potrzeb narodowych, przedmiot badań.
KaŜda z tych tendencji jest niezgodna z najnowszymi trendami światowymi, a przeczą
im ewidentnie takie przypadki narodowych „polityk latynoamerykańskich” jak
Francji, Stanów Zjednoczonych, Japonii i Korei Południowej czy polityki i działania
prowadzone przez Komisję Europejską (UE). Choć są równieŜ studia wskazujące na
moŜliwe zmniejszanie się roli Ameryki Łacińskiej w procesach światowych w wyniku
niedostatecznego uczestnictwa w procesach globalizacji. Wskazuje na to, miedzy
innymi raport amerykańskiej agencji NIC opublikowany w 2004 r. W powyŜszym
kontekście racjonalizacja interpretacji problematyki latynoamerykańskiej jest w Polsce
ewidentnie potrzebna.
2.2. Zgodnie z wyŜej przedstawionymi przesłankami realizacja projektu będzie miała
naukowo znaczenie uniwersalne i lokalne: będzie bowiem istotnym krokiem w
kierunku nowej interpretacji problematyki latynoamerykańskiej, a zatem spełni istotna
rolę w dwu wymiarach:
• po pierwsze, w koncepcyjnym i poznawczym zakresie rozwoju dziedziny
naukowej, jaką są studia nad Amerykami (amerykanistyczne), tym
bardziej, Ŝe współcześnie oddzielanie problematyki latynoamerykańskiej,
od ogólnoamerykańskiej i międzyamerykańskiej jest koncepcyjnie i
metodologicznie błędne,
• po drugie, w rozwoju cywilizacyjnym, racjonalizując moŜliwość interakcji
międzykulturowych poprzez tworzenie nowych elementów we wzajemnym
zrozumieniu, na przykład między Polską i społeczeństwami Ameryki
Łacińskiej.
Wprawdzie rezultaty realizacji projektu zostaną opublikowane w całości w języku
polskim zaś synteza w języku hiszpańskim, tym niemniej ich znaczenie dla kształcenia
akademickiego i naukowej współpracy międzynarodowej powinny być tak istotne, by
odegrać rolę w międzynarodowym dialogu na temat Ameryki Łacińskiej.
Zresztą, w samej realizacji projektu przewidziany jest udział kilkorga
uczestników zagranicznych, wybitnych specjalistów w dziedzinach: studiów
afroamerykańskich, wsi i rolnictwa, nauk politycznych, zaś zaplanowane w trakcie
realizacji projektu międzynarodowe seminaria dyskusyjne spowodują jego bardziej
uniwersalny wymiar.
Warto w tym miejscu nawiązać takŜe do zespołu realizującego projekt. Będzie
to zespół Centrum Studiów Latynoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego,
będący częścią większego zespołu Instytutu Ameryk i Europy, w ramach którego
wypracowywany jest prezentowany tu projekt. Trzon zespołu realizującego stanowią
przedstawiciele róŜnych dyscyplin specjalizujący się w problematyce Ameryki
Łacińskiej i szerzej Ameryk. Z jednej strony będzie to zatem wykorzystanie potencjału
własnego CESLA, z drugiej zaś konsolidacja zespołu wokół wypracowania nowych
koncepcji – i to ostatnie, biorąc pod uwagę liczebność zespołu i moŜliwości jego
intelektualnego oddziaływania jest niezwykle własne dla długofalowych efektów
projektu.
Biorąc zaś pod uwagę intensywną działalność dydaktyczną zespołu
realizującego projekt (CESLA prowadzi studia latynoamerykańskie II stopnia),
upowszechnianie wypracowanych w jego łonie idei będzie się odbywało ze szczególną
efektywnością.
2.3. Podsumowując, realizacja projektu będzie miała:
• znaczenie naukowe w wymiarach koncepcyjnym i poznawczym,
•
znaczenie cywilizacyjne, jako Ŝe stworzy nowe przesłanki dla lepszego
wzajemnego rozumienia się społeczeństw o odmiennych kanonach kulturowych,
• wreszcie praktyczne w dwu wymiarach:
- upowszechniania wiedzy i kształcenia oraz
- tworzenia nowych instrumentów porozumienia w stosunkach
międzynarodowych. Waga tego ostatniego zaleŜeć będzie
oczywiście od zainteresowania odpowiednich instancji, przede
wszystkim krajowych. Dotychczasowe doświadczenia CESLA,
szczególnie z okresu 1993-2005, są jednak pozytywne i pokazują,
Ŝe przy odpowiednim zainteresowaniu strony reprezentującej
praktykę społeczną, w tym przypadku instytucje współpracy
międzynarodowej i słuŜby zagranicznej, moŜliwa jest wydajna
współpraca nauki i praktyki, a idąc tropem doświadczeń takich
krajów jak Francja, Hiszpania czy USA, wydaje się, Ŝe
uwzględnienie przez praktykę dorobku instytucji naukowych jest
warunkiem sine qua non właściwej polskiej polityki wobec innych
regionów świata i ich przedstawicieli w Polsce.
3. Projekt w kontekście obecnego stanu badań nad problematyką współczesnej Ameryki
Łacińskiej:
3.1. W ciągu ostatniego półtora wieku, stan wiedzy i koncepcje studiów nad Amerykami,
w tym nad Ameryką Łacińską intensywnie ewoluował od podejść i interpretacji
tradycyjnych, typowych jeszcze dla oświecenia, poprzez podejścia dyscyplinarne,
wielo i międzydyscyplinarne po współczesne podejścia i interpretacje
transdyscyplinarne stawiające głównie pytania o istotę problemów, nie zaś o fakty i
zjawiska. W kontekście tej istotnej ewolucji jednym z zagadnień kluczowych dla
studiów amerykanistycznych stała się istota Ameryki i Ameryki Łacińskiej,
amerykańskość (w wymiarze międzyamerykańskim) i latynoamerykańskość oraz
latynoamerykanizm. W okresie ostatniego ćwierćwiecza natomiast, wiodącym
problemem w studiach nad Ameryką Łacińską stał się problem jej istoty i toŜsamości
w wymiarach intelektualnym i politycznym – określających w nowych kategoriach ten
byt regionalny. Cytowana niŜej literatura przedmiotu dowodnie pokazuje intelektualne
meandry poszukiwań.
3.2. W taką właśnie tendencję naukową, wpisuje się proponowany tutaj projekt badawczy,
kompatybilny z kierunkami poszukiwań w wiodących merytorycznie placówkach
naukowych studiów nad Amerykami w ParyŜu, Londynie, Pittsburgu, Austin, Mieście
Meksyk. A poszukiwania to dotyczą odpowiedzi na pytanie, jaka jest pod względem
wiodących cech konstytutywnych (kultury, struktur społecznych, polityki, gospodarki)
współczesna Ameryka Łacińska i na czym polegają współczesne
latynoamerykańskość i latynoamerykanizm. Zagadnienie niezwykle interesujące, jeśli
wziąć pod uwagę fakt, Ŝe opinie dzisiejsze na ten temat oscylują między tradycyjnymi
sposobami pojmowania regionu, typowymi dla początków lub połowy XX wieku, po
negację istnienia Ameryki Łacińskiej, jako takiej.
3.3. Z tego punktu widzenia wkład prezentowanego tu projektu w rozwój studiów
latynoamerykańskich moŜe okazać się trudny do przecenienia, a na pewno nie będzie
to wkład przeciętny, tym bardziej, Ŝe juŜ od kilkunastu lat Centrum Studiów
Latynoamerykańskich UW uczestniczy aktywnie w międzynarodowej debacie na ten
temat prowadzonej w róŜnych forach akademickich (na przykład CEISAL, SOLAR)
samo teŜ organizując odpowiednie seminaria. Efekty tej międzynarodowej debaty są
łatwo osiągalne w czasopismach takich jak „Cuadernos Americanos” (Meksyk),
Anuario Americanista Europeo” (europejskie), „ Revista del CESLA” (Warszawa),
„Ibeoamericana” (Berlin), Anuario de Estudios Americanos” (Sevilla) i w licznych
publikacjach zwartych.
3.4. W tym kontekście kilka uwag poświęcić teŜ naleŜy dorobkowi polskiemu i
światowemu w zakresie prób tworzenia wielkich syntez regionalnych, z jaką tu mamy
częściowo do czynienia. Próby takie były dość liczne w latach siedemdziesiątych i
osiemdziesiątych, w okresie, kiedy wydawało się, Ŝe sytuacja polityczno-gospodarcza
jest względnie ustabilizowana, a Ameryka Łacińska weszła w okres rozwoju opartego
na silnej interwencji państwa (Meksyk, Wenezuela, Brazylia, Peru, Chile, Argentyna).
W Polsce powstały istotne syntezy historyczne (np. Dzieje Ameryki Łacińskiej, pod
red. T. Łepkowskiego), regionalne (np. Geografia regionalna Ameryki Łacińskiej, pod
red. A. Bonasewicza, Ameryka Łacińska – przestrzeń i społeczeństwo, pod red. A.
Dembicza), oraz próbujące wpisać Amerykę Łacińską w realia międzynarodowe, np.
W. Dobrzyckiego Ameryka Łacińska we współczesnym świecie (por. bibliografia).
Wiele było teŜ podobnych prób syntez w innych krajach, szczególnie we Francji,
Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Hiszpanii, by zacytować tylko niektóre z
nich: Collin-Delavaux, L’Amérique Latine, J. Preston, Latin American Development,
Skidmore T.S., Smith P.H., Modern Latin America.
3.5. Późne lata osiemdziesiąte i następne przyniosły jednak intensywne procesy
przeobraŜeń politycznych w skali globalnej i regionalnej Ameryki Łacińskiej. Procesy
te zostały przedstawione wcześniej i spowodowały zupełnie nowy trend poszukiwań
koncepcyjnych i poznawczych zasygnalizowanych wyŜej, a istotnym efektem tych
procesów było wyłonienie się nowej rzeczywistości latynoamerykańskiej
wymagającej nowego, uporządkowanego spojrzenia w postaci syntezy proponowanej
w tym projekcie. Tyczy to takŜe obecnego i przyszłego miejsca Ameryki łacińskiej w
systemie globalnym. Zagadnienie to jest tym bardziej istotne, Ŝe najnowsze tendencje
wskazują liczne symptomy samoograniczania się Ameryki Łacińskiej w jej ekspansji
globalnej, co moŜe zmniejszać w najbliŜszych latach jej szanse na odpowiednio
wysoki udział w profitach wynikających z dynamicznego uczestnictwa w globalnych
procesach gospodarczych. Na to właśnie zwracają uwagę najnowsze raporty róŜnych
agencji i agend międzyrządowych (cytowane częściowo w literaturze).
4. Metodyka badań:
4.1. Projekt jest w swym załoŜeniu, zgodnie zresztą ze współczesnym kanonem studiów
regionalnych, wielodyscyplinarny z zastosowaniem w studiach cząstkowych
składających się na jego realizację, podejść dyscyplinarnych, między- i
transdyscyplinarnych, w zaleŜności od tematu i celu analizy.
4.2. Dla osiągnięcia zakładanego celu, jakim jest diagnoza współczesnego stanu Ameryki
Łacińskiej w kontekście procesów wewnątrzregionalnych (latynoamerykańskich),
międzyamerykańskich, transatlantyckich, transpacyficznych i globalnych oraz
moŜliwych kierunków jej ewolucji w najbliŜszych latach, ogólna struktura realizacji
projektu zostanie podporządkowana następującym profilom problemowym:
• Profile latynoamerykańskie
• Profile międzyamerykańskie, transatlantyckie, transpacyficzne i
globalne,
• Krajowe i regionalne profile monograficzne,
• Diagnozy i projekcje
KaŜdemu z tych czterech podstawowych profili zastaną podporządkowane określone
problemy, kluczowe z punktu widzenia procesów konstytutywnych dla Ameryki
Łacińskiej w ostatnich dziesięcioleciach XX wieku.
a) Profile latynoamerykańskie. Obejmują te wybrane problemy, które uznać
moŜna za wynikające przede wszystkim z uwarunkowań i procesów
wewnętrznych Ameryki Łacińskiej, choć oczywiście i tutaj rola czynników
zewnętrznych miała niekiedy wpływ istotny na ich przebieg. Tyczą jednak
problematyki intralatynoamerykańskiej. Wybranych zostało do analizy
piętnaście następujących zakresów problemowych ukazujących integralnie
procesy najnowsze, definiujące współczesną Amerykę Łacińską:
i.
Procesy tworzenia i róŜnicowania Ameryki
(wprowadzenie historyczne);
ii.
Ameryka Łacińska - interpretacje współczesnej
podmiotowości
iii. (interpretacje wyłaniania się AŁ. jako bytu i podmiotu
politycznego i intelektualnego);
iv.
Współczesne procesy ludnościowe (II połowa XX w.);
v.
Rewolucja edukacyjna drugiej połowy XX wieku
(Ameryka Łacińska regionem uniwersytetów
regionalnych i lokalnych);
vi.
Procesy makroekonomiczne XX-wiecznej Ameryki
Łacińskiej (począwszy od „substytucji importu” i teorii
„centrum-peryferia”);
vii.
Ideologiczne kanony Ameryki Łacińskiej ostatniego
półwiecza;
viii. Problem agrarny (czy rozwiązaniem jest reforma
rolna?);
ix. Poziomy rozwoju społecznego (studium dynamiki
poziomów rozwoju mierzonych róŜnymi metodami);
x. „Ameryka indiańska” – autochtoniczne ruchy kulturowe
i polityczne;
xi. Afroameryka – nowe wymiary dynamiki kulturowej;
xii. Religie i kościoły w kształtowaniu Nowej Ameryki
Łacińskiej przełomu XX i XXI wieku;
xiii. Środowisko przyrodnicze – postrzeganie i polityki;
xiv. Rola migracji w tworzeniu się nowych
demograficznych, kulturowych i politycznych kanonów
latynoamerykańskich;
xv. „Diaspora” latynoamerykańska w USA – jej role
kulturotwórcze, polityczne i ekonomiczne;
xvi. Mity, stereotypy i realia kultury Ameryki Łacińskiej.
b) Profile międzyamerykańskie, transatlantyckie, transpacyficzne i globalne.
Kontekstualizacja problemów latynoamerykańskich dokonana zostanie w
odniesieniu do następujących pięciu zakresów od międzyamerykańskiego
po globalny:
i.
Ameryka Łacińska vs. Stany Zjednoczone Ameryki i
„system międzyamerykański”;
ii.
Tendencje i procesy integracji latynoamerykańskiej
międzyamerykańskiej i transatlantyckiej;
iii. Ameryka Łacińska – Unia Europejska;
iv.
Ameryka Łacińska – Azja (dynamika chińska w A.Ł.);
v.
Ameryka Łacińska w kontekście wybranych procesów i
problemów globalnych;
c) Kalendarium wydarzeń krajowych Ameryki Łacińskiej i Karaibów,
opracowane dla kaŜdego kraju/terytorium, obejmowałoby najwaŜniejsze
wydarzenia z zakresu polityki wewnętrznej i zagranicznej, gospodarki,
spraw społecznych, kultury za okres zdefiniowany dla kaŜdego kraju
odrębnie, w zaleŜności od cech jego historii najnowszej.
d) Diagnozy i projekcje. Będzie to niezwykle waŜna część realizacji projektu
syntetyzująca wyniki badań. Postawiona zostanie diagnoza na temat istoty
współczesnej Ameryki Łacińskiej, jej relacji do własnej przeszłości,
toŜsamości w róŜnych wymiarach społecznych (kulturowym, politycznym)
i relacji wobec współczesnego świata. Świata najbliŜszego, jakim jest
kontekst międzyamerykański i dalszego, jakim są pozostałe konteksty, z
których Ameryka Łacińska czerpała w przeszłości i czerpie nadal do
swojej toŜsamości. Otwarte pozostanie natomiast prawdopodobnie pytanie,
co tak skonstruowana diagnoza moŜe oznaczać dla przyszłości Ameryki
Łacińskiej w najbliŜszych latach, a przede wszystkim w jej relacjach z
Ameryką Północną i Unią Europejską, w jej relacjach międzykulturowych
wewnętrznych, szczególnie w stosunkach Ameryka Łacińska
autochtoniczna i nieautochtoniczna, Ameryka Łacińska centralistyczna i
lokalna, Ameryka Łacińska obywatelska vs. autorytarna. Postawienie
odpowiedniej ilości dobrze sformułowanych pytań, ze wskazaniem
wcześniej omówionych przesłanek powinno być najwłaściwszą formą
wskazania alternatyw przyszłości, tworu tak skomplikowanego jak
Ameryka Łacińska.
e) Część uzupełniająca studium: Uzupełnienia, aneksy i referencje
dokumentacyjne i statystyczne.
i. Uzupełnienia (informacyjno-dokumentacyjne):
• Będą to pomieszczone w tekście, w formie not
objaśniających, zwięzłe informacje na temat faktów,
wydarzeń i zjawisk istotnych dla lepszego zrozumienia
analizy
ii. Referencje (dokumentacyjne i statystyczne):
• Będą to referencje wskazujące na dostępne źródła
informacji historycznej, geograficznej i statystycznej
iii. Aneksy:
• · Będą to aneksy zawierające informacje i dane
niezbędne dla uzupełnienia danych o procesach
analizowanych w tekście, na przykład, niektóre
statystyki.
4.3. Metodyka realizacji projektu
a) Projekt zostanie zrealizowany jako przedsięwzięcie zespołowe, w ramach
zespołu CESLA UW,
b) Dla realizacji poszczególnych zagadnień i grup tematycznych powołane
zostaną w ramach projektu zespoły problemowe wypracowujące integralne
podejścia do określonych grup zagadnień. Zaplanowano następujące
zespoły tematyczne i problemowe:
i. Procesy tworzenia, interpretacje podmiotowości; kanony
ideologiczne Ameryki Łacińskiej; religie i kościoły w Ŝyciu
społecznym
ii. Problemy demograficzne, ludnościowe, migracyjne
iii. Problemy makroekonomiczne, integracji i jakości Ŝycia
iv. Problemy indo- i afroameryki
v. Problemy kultury w Ameryce Łacińskiej (kanony, realia,
stereotypy)
vi. System międzyamerykański i Ameryka Łacińska w relacjach
transatlantyckich, transpacyficznych i globalnych
vii. Zespoły ds. poszczególnych subregionów Ameryki
Łacińskiej: Cono Sur, Brazylia, Kraje Andyjskie, Meksyk,
Karaiby, Ameryka Środkowa
c) Seminaria określające kierunki i oceniające wyniki prac.
i. Raz w semestrze spotkania robocze o charakterze krajowym.
Pierwsze spotkanie robocze krajowe odbędzie się w marcu 2008
r. Celem będzie zdefiniowanie koncepcji i metodologii realizacji
poszczególnych części projektu, przede wszystkim trzech
profili: regionalnego-latynoamerykańskiego,
międzynarodowego, globalnego, monografii krajowych.
ii. Raz w roku spotkania robocze o charakterze międzynarodowym.
Pierwsze spotkanie robocze o charakterze międzynarodowym
odbędzie się w maju 2008 r. na temat Ameryka Łacińska –
interpretacje u progu XXI w. Celem będzie debata o głównych
problemach współczesnej Ameryki Łacińskiej i ich widzeniu
przez pryzmat realizowanego projektu badawczego.
5. Efekty podjętego problemu i zrealizowanego projektu:
Efekty realizacji podjętego projektu będą wielorakie:
5.1. Efekty koncepcyjne – określające stan i status współczesnej Ameryki Łacińskiej jako
regionu i jako członka wspólnoty międzynarodowej. Będzie to podstawowy efekt
intelektualny całego przedsięwzięcia, który przełoŜy się na koncepcje działań
merytorycznych Centrum jako ośrodka kształcenia i oddziaływania zewnętrznego w
sferze praktyki społecznej.
5.2. Efekty wydawniczo-promocyjne: rezultatem będzie dzieło wydane w dwu wersjach
językowych:
i. W języku polskim tekst kompletny studium o objętości ca. 55 arkuszy
wyd.
ii. W języku hiszpańskim wybór w postaci profili latynoamerykańskich,
międzynarodowych i diagnozy o objętości ca. 36 arkuszy wyd.
5.3. Efekty organizacyjno-formalne: powinna nastąpić dalsza konsolidacja zespołu
CESLA i środowisk związanych z Centrum oraz umocnienie jego roli w kontekście
europejskich i światowych studiów nad Amerykami.
6. Wykaz najwaŜniejszej literatury dotyczącej problematyki:
· Ameryka Łacińska – przestrzeń i społeczeństwo, CESLA, Warszawa, 1992
· Ameryka Łacińska. Rozwój społeczno-ekonomiczny, red. J. Nowacki, PWE,
Warszawa, 1977
· Bailey Norman A., Latin America: Politics, Economics and Hemisphere Security,
New York, Washington, London, 1965
· Baudot G., L’Amérique Latine: Vingt-cinq ans de bouleversements 1963-1988,
CNRS, Paris, 1991
· Collin-Delavaud C., L’Amérique Latine, Paris, 1973, 2 t.
· Dembicz A., Filozofia poznawania Ameryki, CESLA, Warszawa, 2006
· Dembicz A., 2004, “Studia latynoamerykańskie a międzyamerykańskość w
badaniach nad Amerykami”, Polskie badania nad Amerykami, współred. Andrzej
Dembicz, Zbigniew Lewicki, CESLA, Warszawa, s. 9-16
· Dobrzycki W., System międzyamerykański, Scholar, Warszawa, 2000
· Dobrzycki W., Ameryka Łacińska we współczesnym świecie, MON, Warszawa,
1989
· Dzieje Ameryki Łacińskiej, red. Łepkowski T., KsiąŜka i Wiedza, Warszawa, t. 13, 1977-1983
· États généraux de la recherche et de l’enseignement sur l’Amérique latine,
IHEALGRECO 26 CRNS, Paris, 2 vol., 19..
· Geografia regionalna Ameryki Łacińskiej, red. A. Bonasewicz, PWN, Warszawa,
1985
· Gunder Frank A., Capitalism and Underdevelopment in Latin America, New York,
1967
· Latin America 2020: Discusing Long-term scenarios, Final Report, National
Intelligence Council GlobalTrends 2020 Project, Washington DC, 2004
· Latin American Studies in Europe: final report and working papers of the 23
Seminar on the Acquisition of Latin American Librery Material, ed. Jordan H.A.,
Austin, Texas, 1979
· Oppenheimer A. Cuentos chinos. El engaño de Washington, le mentira populista y
la esperanza de América Latina, Plaza Janes, México, 2007
· Prebisch R., Capitalismo periférico: crisis y transformación, México, 1981
· Preston, D.A., Latin American Development, Longman, London, 1987
· Rippy J.F., Latin America. A modern history, Univ. Of Michogan {Press, Ann
Arbor, 1968
· Skidmore T.S., Smith P.H., Modern Latin America, Oxford Univ. Press, 2005
(pierwsze wydanie 1984)
· Teorías sin disciplina. Latinoamericanismo, postcolonialidad, y globalización en
debate, red. Castro-Gómez S., Mendieta E., USF/Porrua, México, 1998
· Zea L., Filozofia dziejów Ameryki, CESLA, Warszawa, 1993