zobacz - Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży

Zaburzenia
psychiczne
oraz patologia
społeczna
wśród
młodzieży
krakowskiej
Opracowanie: M. Pilecki
Zaburzenia odżywania się
Prowadzone przez Klinikę Psychiatrii Dzieci i Młodzieży CM UJ w latach 1999-2002 w
Krakowie badania epidemiologiczne wskazują na wzrost rozpowszechnienia zaburzonego
odżywania się w populacji nastolatek. Obecnie kryterium podwyższonego ryzyka
występowania zaburzeń odżywania się (wynik kwestionariusza EAT256 większy niż 20)
spełnia 17,8% nastoletnich dziewcząt oraz 6,6% chłopców. Również wśród nich do czynienia
mamy ze wzrostem (choć mniej znaczącym) ilości osób cierpiących z powodu zaburzeń
odżywiania się. Wyniki te potwierdzają dane pochodzące z analiz klinicznych.
W roku 1988 w ramach ambulatorium przyklinicznego Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży
rozpoznanie anoreksji psychicznej otrzymało 5 dziewcząt na 95 skonsultowanych (5,2%). W
roku 2000 na 182 dziewczęta 40 prezentowało objawy anoreksji psychiczne a 14 bulimii
psychicznej (29,67%)1.
Zaburzenia zachowania
W okresie od lipca 2001 do lipca 2002 7,4% pacjentów ambulatorium Kliniki Psychiatrii
Dzieci i Młodzieży CM UJ otrzymało diagnozę zaburzeń zachowania, 6% zaburzeń
zachowania i emocji. Szacunkowa ocena rozpowszechnienia zjawiska napotyka na szereg
trudności związanych z interakcyjnym i zależnym od norm kulturowych charakterem
zaburzenia. Wg danych zebranych przez zespół A. Gaberle (Przestępczość i zachowania
dewiacyjne dzieci i młodzieży w Krakowie. Zakamycze 2001) w Krakowie w wieku 14-18 lat
53% chłopców oraz 11% dziewcząt nosi przy sobie nóż, kastet lub inne niebezpieczne
narzędzie, 57% chłopców oraz 19% dziewcząt przyznaje się do pobicia kogoś, 50% chłopców
i 28% dziewcząt niszczy sprzęty szkolne, 13% chłopców i 2% dziewcząt bierze udział w
kradzieżach z użyciem przemocy,
10,4%(17% chłopcy, 3% dziewczęta) uczniów
charakteryzuje się wysokim poziomem dewiacyjnego zachowania, 75% uczniów ZSZ
1
Dane pochodzące ze statystyk ambulatoryjnych dotyczą pacjentów pochodzących przede wszystkim z rejonu
Małopolski oraz Podkarpacia.
prezentuje wysoki poziom dewiacji co odpowiadać może w przybliżeniu występowaniu
nasilonych w stopniu klinicznym zaburzeń zachowania.
Wydaje się, iż ostatnie lata przynoszą nasilenie będących składową diagnozy zaburzeń
zachowania zachowań aspołecznych. Traktowane są one jednak bardziej jako obszar
oddziaływania socjoterapeutycznego niż psychoterapeutycznego.
Zaburzenia depresyjne
W okresie od lipca 2001 do lipca 2002 9,7 pacjentów ambulatorium Kliniki Psychiatrii Dzieci
i Młodzieży CM UJ otrzymało diagnozę zaburzeń depresyjnych. Kolejne 7,8% pacjentów
otrzymało diagnozę zaburzeń adaptacyjnych ze znaczącą komponentą objawów depresyjnych.
W przeprowadzonym w Krakowie badaniu epidemiologicznym w roku 2001 na zaburzenia
depresyjne mierzone Krakowskim Inwentarzem Depresyjnym cierpiało 27% dziesięciolatków
(Chłopcy 33%, Dziewczęta 24,7%), 24% trzynastolatków (Chłopcy 22,5%, Dziewczęta
26,8%), 27% siedemnastolatków (Chłopcy 19,1%, Dziewczęta 35,9%).
Uzyskane wyniki w porównaniu z danymi pochodzącymi z krakowskich badań nad
depresyjnością sprzed 20 lat wskazują na brak wzrostu depresyjności w całej badanej
populacji. Najwyższa depresyjność obserwowana jest jednak obecnie w grupie młodych ludzi
mających najmniejsze szanse na prace i sukces zawodowy w przyszłości.
Występowanie depresji szczególnie w okresie dziecięcym, jeśli nawet nie osiągnie w
przyszłości nasilenia klinicznego skutkować może jak wynika z krakowskich badań
katamnestycznych zwiększonym ryzykiem uzależnień, narażenia na choroby somatyczne oraz
trudności w relacjach międzyludzkich.
Przyjmowanie substancji psychoaktywnych
W okresie od lipca 2001 do lipca 2002 u 8% pacjentów ambulatorium Kliniki Psychiatrii
Dzieci i Młodzieży CM UJ prezentowane zaburzenia psychiczne pozostawały w związku z
przyjmowaniem substancji psychoaktywnych z czego 5% spełniało kryterium uzależnienia.
Wydaje się jednak iż dane te są w pewnym stopniu niedoszacowane z uwagi na niechęć do
ujawniania przyjmowania substancji psychoaktywnych przez nastoletnich pacjentów
ambulatorium.
W grupie pacjentów po 16 roku życia do najczęściej przyjmowanych substancji należą
marihuana oraz amfetamina. W grupie pacjentów młodszych stosunkowo często zdarzają się
też przypadki odurzania substancjami lotnymi (kleje, rozpuszczalniki).
Przyjmowanie substancji psychoaktywnych związane było najczęściej z występowaniem
objawów psychotycznych, oraz depresyjno-lękowych. Częstym powodem zgłaszania się osób
u których rozpoznane zostało następnie uzależnienie były problemy szkolne.
W prowadzonych w roku 2001 badaniach epidemiologicznych anonimowo do palenia
marihuany przyznało się 25% uczniów i 10% uczennic szkół zawodowych oraz 18% uczniów
liceów i 12% uczennic. Do przyjmowania amfetaminy zaś 9% uczniów i 6% uczennic szkół
zawodowych oraz 4% uczniów liceów i 2% uczennic.
Objawy lękowe
Na zaburzenia lękowe w okresie od lipca 2001 do lipca 2001 cierpiało 6,2% pacjentów
ambulatorium Kliniki. Znaczącym elementem obrazu zaburzeń lękowych były objawy fobii
szkolnych.
Podsumowanie
Ostatnie lata przynoszą znaczący wzrost rozpowszechnienia niektórych zaburzeń
psychicznych zarówno z perspektywy badań epidemiologicznych jak i codziennej praktyki
klinicznej. Zjawisko to wydaje się być powiązane z zachodzącym w Polsce procesem
transformacji. Kryzys rodziny, stres rywalizacji i koncentracja na osiągnięciach już we
wczesnym wieku, dostępność narkotyków, antyspołeczne wzorce współczesnej kultury
młodzieżowej wydają się być znaczącym źródłem tej tendencji.
Porównanie danych krakowskich z tymi pochodzącymi z innych regionów Polski nie
wskazują na jakieś szczególne i specyficzne zagrożenia wynikające z zamieszkania w
Krakowie. Wręcz przeciwnie.
Badania wykonane w rejonach biedy i recesji gospodarczej wskazują na znacząco wyższe
wskaźniki rozpowszechnienia depresji.
Kraków jest też miejscem o dużej dostępności różnorodnych ofert terapeutycznych
działających w dużej mierze również poza systemem poradni zdrowia psychicznego.